3. vejetaryan rasttir e.

hin kurteagahî ji bo kurdên vejeteryan

vejetaryanî

kesên ku goşt, masî û ajalên kedî yên lîsika naxwin, ji wan re vejetaryan tê gotin. hinek ji wan jî li gor fikra xwe tiştên wek şîr, hêk naxwin.

vejetaryan nav xwe de cuda dibin, 3 şaxên sereke:
vejetaryanên lakto-ovo: goştê sor, goştê mirîşka, masî naxwin; lê hêka dixwin û şîr vedixwin. %80-90ê vejetaryanan di vê komê de ne.
vejetaryanên lakto:goştê heywanan naxwin û ser wê de jî hêk û mastî naxwin, şîr jî venaxwin.
vegan: ev koma herî radîkal e; goşt, şîr, hêk, mast naxwin ji bilî wê çi tişta ji heywên naxwin. hingiv, qeşaşîr, mehlebî û hwd. tiştên bûjena wê de tiştek piçûk ji heywên hebe jî naxwin. ji bilî wan komên wek ovo-vejetaryan (şîr venaxwin, hêka dixwin), pesketaryan (tenê goştê masîya dixwin) an jî semî-vejetaryan (goştê sor naxwin, yê mirîşka dixwin) jî hene.


ji bilî alîyê wê yê fikrî gava mirov bandora wê ya li ser laşê mirov bifikire

feydeyên wê ji bo laşî:
-di nava goştî de homosistein, gava bi goşt bi rûnî re sor dibe asîdên rûnî oksîde dibin, dema tê xwarin jî ev bûjenên ku pêşî li penceşêrê vedikin dikeve nava laşê mirov. gelek lêkolîn hene ku goşt rê li ber penceşêrê vedike. ji bilî van mirov tenê hazirkirina goşt bifikire û belgefîlmên li ser fabrîqeyên mirîşkên zireetê seyrê bike, dikare zirara wê bibîne. ew mirîşk ji bo xiranebin bi mehan û salan bimînin tijî antîbiyotîk dikin, tijî tiştên kîmyewî dikin. berî çend mehan Rûsyayê ji ber ku di nav mirîşkên ji tirkî diçin zêde antîbiyotîk heye, îtxalata xwe ya mirîşka ya ji tirkî sekinand. ji xeynî wê tiştên weka salam, sosîs û sicûq bi nîtratê tên çêkirin, bi serê xwe rê li ber penceşêrê vedikin. û kesên vejetaryen ji ber ku goşt naxwin berê xwe didin xwarinên din, ji ber wê vîtamîna C û E, karotenoîd, biyoflawonoîda zêde dixwin. ev bûjen jî rê li ber penceşêrê digirin.

alîyê penceşêrê evqas bû, ji alîyê nexweşiyên dil û rayan ve jî yên vejetaryan xweyavantaj in. li gor hin lêkolînên girîng kolesterola ldl (nebaş) di vejetaryana de kêm e.

dîsa yên vejetaryan zû bi zû obezî, şîşmanî, rizîbûja diranan nayê dîtin.



ziyanên wê:
ev pirsgirêkên li jor ji bo goşt hatîn bilêvkirin, eslê wê ne ji ber goşt bixwe ye, ev arîşe di xweyîkirina heywanan, bi bûjenên kîmyewî werimandin an ji bo goşt xira nebe antîbiyotîkên zêde zêde, pijandina goşt de derdikevin.
heke vejetaryanek haj parêza xwe nebe, çi dixwe çi naxwe lê nenêre xurekên wek fe, rîboflamîn, b12, proteîn, kalsîyûm, çînko kêm dimînin, ku mirov van bêhtir ji goşt û şîr distîne. ev jî ji bo kesên nexweş, zarok, pitik û jinên halkî rîskeka bixeter e.

li gor pispora divê yên vejetaryan tehlîlên xwe yên xwînê (hemogram) binêrin. heke fe û b12 kêm be wê anemî (kêmxwînî) çêbibe. ev vîtamîna b12 tenê di nav goşt de heye û kêmbûna wê rê li ber jibîrkirinê û nexweşiyên sinirê vedike.

min ev agahî ji hevpeyvîneka pisporê parêz û xwarinê aytaç ak wergerandin.

li gor min alîyê wê yê fikrî ji van tiştên jor muhîmtir e, divê ew bêne nirxandin.