5. tîpeke ku wek o, û, ê-yê deng dirêj e. li hin deran dibînim ku xelk bi i-ya tirkî ev tîp muqayese dike û dibêjin her dÛ heman deng in. lê ev şaş e. ji i-ya tirkan dirêjtir e. di tirkî de di peyvên wek mîr û pîr de ku esil kurdÎ ne tê bikaranîn.



heke ku em li ser meseleya î-ya ku berî y-yê tê biaxivin, dema ku î dikeve pêşiya y-yê ji ber ku mirov nikare dirêj bike kurt dibe. weke mînak ka bêjin "şahîya" hûnê bibînin ku hÛn nikarin bi vî rengî bilêv bikin. dema ku dengê î kurt dibe, bi i-ya tirkan re dibe heman deng. yanî î-ya berî y-yê di eslê xwe de ne î ye ne jî i ye. mirov nikare ji bo vê tiştê jî tîpeke nû têxe nêv alfabeyê ji loma jî wek "i" tê nivîsandin.