9. fîlozofên kurd - ostad elahî

mihemed ronahî





Ji fîlozofên kurd yê herî dawiyê Nûr Elî Elahî ye. Elahî di 11'ê Îlona 1895'an de li Kermanşayê, li gundê Ceyhûnabadê ji dayik bûye. Jiyana xwe bi temamî li Kermanşayê û Sîneyê derbas kiriye. Ostad Elahî ji malbateke Kakayî tê. Bavê wî Hecî Nîmet Kakayîyekî (Ehlê heq) kurd e. Hecî Nîmet li Kermanşayê şêwirmendê waylî bû. Lê ji ber baweriyên xwe yên mîstîk dev ji vê peywirê berda û kete înziwayeke kûr. Hecî Nîmet di vê înzîwayê de li aliyekî ji bo pêşketina xwe ya giyanî, li aliyê din jî ji bo perwerdehiya zarokên xwe xebitî. Kitêbeke wî ya bi navê “Şahên Heqîqetê” heye. Bi rastî jî Elahî bingeha fikr û ramanên xwe, kûrahiya xwe ya giyanî ji bavê xwe stend. Dû re ji bo xwendina xwe ya bilind ji malbata xwe vediqete û li Tehranê Dadgeriyê dixwîne. Li dû xelaskirina beşa dadgeriyê, dest bi dadgeriyê dike.



Elahî li aliyekî li ser mijarên felsefî û teolojîk kûr dibe, li aliyê din jî di warê muzikê de xwe gelek pêş dixe. Heta di warê muzikê de wisa pêş dikeve ku UNESCO muzika wî digire bin parastina çandî û muzîka wî weka mîrata çanda cîhanê dipejirîne. Elahî bi tembûra xwe li ser muzika cazê dixebite û bi tembûra xwe medîtasyonê dike. Bi rastî dema ku meriv li Ostad Elahî dikole meriv li aliyekî ji ber mezinahiya wî diheyire, li aliyekî jî meriv dikeve mixabiniyeke mezin ku, Elahî li Ewrupayê gelek tê naskirin û li ser navê wî weqf tê vekirin lê di nava kurdan de nayê naskirin. Bi tayibetî li Fransayê ne tenê Ostad Elahî, bavê wî Hecî Nîmet û xwişka wî Melekcan jî gelek tê naskirin. Heta li fransayê li bajarê Baillou'yê ji bo Melekcanê Bîrdarek (Maxber) hatiye çê kirin. Lêkolînerê navdar Henry Corbin pirtûka Hecî Nîmet wergerandiye û ji bo wê pirtûkê gotiye “ Eynî weka încîlê ye”



Şeş berhemên Ostad Elahî hene û ev berhem li gorî ku min lê kolaye, bi sê zimanan hatine wergerandin. Berhemên wî ev in: Bûrhanul Heq, Me'rîfetul Ruh, 100 Gotin, Peyvên Heqiyê-I, Peyvên Heqiyê-II, Haşiyeya Şahê Heqîqetê (ya bavê wî). Weka ku ji navên berhemên wî jî tê fehmkirin, bi tayibetî li ser mijarên tesewwûfî rawestiya ye. Çavkaniya fikr û ramanê wî ji Kakayîtiyê (Yaresanî, Ehlê Heq) tê. Kakayîtî, ji mezhebên îslamiyetê yek e. Ev bawerî ji Sultan Sohak(Îshak) dest pê dike û heya îro jî hebûna xwe didomîne.



Ostad Elahî di warê terbiyekirina nefsê û mijarên tesewwûfî de gihaştiye asteke bilind. Li gorî baweriya wî (ev bawerî ji bavê xwe stendiye). Bingeha ol û baweriyan yek e û hemû jî dixwazin mirovan bigihînin başî û qenciyê. Armanca hemû olan jî danasîna xwedê ye. ji ber vê yekê divê olên cuda bi hev re nekevin nava şer û gengeşiyê. Divê di nava wan de xweşbînî û piştgirî hebe.



Dîsa li gorî baweriya wî ku ev bawerî jî herî zêde di kurê wî Behram de heye. Giyanê mirovan di nava reankarnasyonekê ango tenasuxekê de ye. Giyan her diçe xwe digihîne kemalatê.



Bi rastî ji bo vî fîlozofê giranbiha meriv dikare hê gelek tiştan bêje lê armanca me tenê bi kurtasî danasîna jiyan û ramana wî ye. Kesên ku bixwazin dê karibin bi rihetî xwe bigihînin berhemên wî.