1. yanê çaxê naverast an jî qîrna navendî. piştî zayînê bi hilweşîna împaratoriya romayê a rojavayê ve dest pê dike heya reformên protestanan, hilatina fikra ronesansê û humanizmê berdewam dike. li gor hin kesan bi vedîtina çapsaziyê(matbaa) ve dawî dibe. li gor çavkaniyên tirkan, bi dest xistina stenbolê û hilweşîna împaratoriya bîzansê ve dawî dibe. di dîroka ewrûpayê de dewra herî tarî, hov û nebaş e.