1. (bnr: gotinên pêşiyan)

2. (bnr: Agir berda kayê û xwe da ber bayê)
(bnr: gotin kitkê gû yê te derman e rabû rît û ax rada ser)
(bnr: gotin roviyo çima xwe dihezînî got li min tê û ji min tê)
(bnr: gotina rast sûnda naxwaze)

(bnr: versiyona kurdî ya gotinên pêşiyên tirkan)

3. gotinên di demên gelekî pêşiya me de hatine gotin, bi aliyê kê ve hatine gotin ne eşkere ne û wateyek kur di xwe de dihewîne ne.
(bnr: berde bin te de erd e)
tima ji gû pîstir e
(bnr: tira xwe têxe şalê xelkê de)
(bnr: dinya ne bi zorê ye, bi dorê ye)
(bnr: derdê nezan û neguhdaran zehmet e)
(bnr: roviyê digere ji şêrê razayî çêtir e)

7. (bnr: Bê derpê bigere, stûyê xwe li ber zalim xwar neke)

15. Dîkê ji mêranî dikeve, dibe qeşmerê mirîşkan
îmana qijalkan ji bilbilan dihere
dengbêjê heywanan bilbil e lê ji gulê pê ve kes lê guhdarî nake
xilt piştî ku dimrin derdikevin ser axê
qeşmerê heywên meymûn in
kulî di xew de bi xwe de namîzin
qure bilind difirin, lê nizm dikevin
ev ji jî min (kêfa çêlekan ji zayîna sezaryanê re nayê)

16. zani xêl e lê nizani li ber derîyê kê ye.

18. piştî tiré kezî kuré *

19. heta kurm ne ji darê bê , darê nabirê.

20. se goştê se naxwe.

21. 'mal a pîrê sitara pîrê' an jî 'mala pîrê gor pîrê, xweştire ji mala mîrê'

22. ev jî gotinê pêşiyaye: Zilamê bitirse, sînga spî nabine *

23. (bnr: destên tirsonek singên gewr nabînin)
(bnr: çê kiro bi xwe kiro xirab kiro bi xwe kiro)
(bnr: heft çîrokên hirçê hene, her heft jî li ser hirmê ne)
(bnr: her kes dibêje “elîf û bê”, kes nabêje “elîf û biçe.)
(bnr: her kes di eyba xwe de kor e)
(bnr: her kezîzerekê simbêlsorekî wê heye)
(bnr: hernê û wernê başqe ne)
(bnr: hespê qule seyê tûle mêrê file çil rojên çille lê nebe ewle)
(bnr: heta bê bîra pîrê nadê ser pira cizîrê)
(bnr: heta hebe şilik û milik dema nema keser û kulik)
(bnr: heta keç e mîr e heta dergisti ye wezîr e piştî mêr kir yexsîr e)
(bnr: heta mirov kêrik xwê bi havalê xwe re nexwe mirov wî nas nake)
(bnr: heta mirov li ser lepê xwe negere qedrê lingê xwe nizane)
(bnr: donê genî nabe rûn; qereçî nabe xatûn)
(bnr: rûvî tu çima xwe dihejînî go li min tê û ji min tê)
(bnr: serî hingî bimîne qûnê ecêban bibîne)
(bnr: serve ellah û binve neûzûbîllah)
(bnr: siha pelkê ye ne li xwe û ne li pelkê ye)
(bnr: sibhan li wî xaliqî dido li hev aliqîn yek kor û yek çavşeliqî)
(bnr: sofiyê remezanê wek kerê nav garanê)
(bnr: se be ji qewmê xwe be)
(bnr: şûrê qetlê li destê te belê rehma xwudê li dilê te)
(bnr: şêx ne batin e belê şixul bi ser de hatine)
(bnr: şam şekir e welat şirîntir e)
(bnr: hê gunikreş li ser xwe re nedîtine)
(bnr: yê ne ji hinava nayê pêş çava)
(bnr: başê wan behdîn e ew jî hîz e diz e û derewîn e )
(bnr: şerê hovan di nav garisê feqîran de ye)
(bnr: gotin qehbê tu çima ber nagirî go heta yek çêdike hezar xirab dikin)
(bnr: teyr bi çengan difire mêr bi mêran dixwire)
(bnr: tir li ku das li ku) *
(bnr: heciyo, neçe hecê, solan neqetîne li rê, hec ew e ku tu lê)
(bnr: kinca ku kete ber pîneyan, serê ku kete ber şîretan, xêr jê nayê)
(bnr: bi qîzan re neçin qîz ter in, bi jinebiyan re neçin zehf digerin, bi dayîkên dergûşan re herin, zû vegerin)
(bnr: çil heramî nikarin rûtekî bişelînin)
(bnr: barê ketî li erdê namîne)

gur got: 'te li pîreka xwe bixista, wê jî li qîza xwe bixista, hinek mû (bend) birista, lingê kerê reş bixista, min jî li van sirtan ew nekuşta. *

got: ‘ziyaretê, min gelek caran bi te derew sond xwar, te tiştek bi min nekir. ’ got: ’min jî gelek caran mala te xera kir, haya te jê tune.

gotin: ‘kul hatiye gund wê ji her malê du kesan bibe. ' hemû kesî li çavên xulam nihêrî. xulam got: 'belê yek ez lê ka yê din? *

24. Agir berda kayê û xwe da aliyê bayê.

25. tajiyê ku tu bi zorê bişînî nîçirê ji tere tu nîçirê nake

26. Xwedê mirov şaş neke, şaş kir fahş neke,fahş kir bira di erdê re kaşkaş neke...

28. Dengê kerê bi kerê xweş tê.

29. Heft sala çû seferê disa hat kerê berê.

30. behr devê sa naherime

32. çi kiro li xwe kiro çi xerakiro li xwe kiro

34. divên;pişê gûyê te derman e?
pişê dibê; na huburman e.

35. ecelê sa tê,diçe nanê şivan dixwe...

36. Ne xwar ne da hevala, genî kir avêt newala..

37. Mêraniya li pişta xelké xweş e..

38. gayina nav kayê, cixara ber bayê...

39. Tişte çu nede du..

40. kurdê têr, xew jê re xêr

41. bi bêhna kebab çû, rastê daxa kerê hat

42. (bnr: Nokên bêxwê dixwe tirrên şor dike) (Ji Gundê Cirzê)
(bnr: pîreka fediyok bi gundekî,zilamê fediyok bi kundekî)
(bnr: berî baranê ba,berî mirinê ta tê)
(bnr: guro nemre buhar hat,kero nemre qîvar hat)
(bnr: dunya gulek e,bêhn bike û bide hevalê xwe)
(bnr: dunya dem e,him petêx e him lem e)
(bnr: qûnê bi min re neyê bêhna gû ji te tê)
(bnr: carinan zor dizane,carinan zêr)
(bnr: ne xwar ne da hevalan;genî kir avêt newalan)
(bnr: ker çû seferê dîsa hat kerê berê)
(bnr: berxê sêwî nabe beran)
(bnr: derew sêwî ye)
(bnr: bêhn tengî ji qûn tengiyê tê)
(bnr: çû heyfa dê,qûna bavê li ser kir)
(bnr: ma aqilê qûnê hebûna tirr dikir?)
(bnr: evîn bê sînor e)

dema rewşa min a aborî baş bû, dost û mervên min ji min re digotin şewketê apê qasim.piştî ku rewşa min hinek xerab ket ez bûm şewkê.nuha kes ji min re nabêje şewkê jî,dibêjin çewkê...şewketê cirzî.

51. kevirê leqiya nakeve cî

52. şêr şêr e, çi jin e çi mêr e..

53. barê giran aqilê sivik..

54. jîna xîrab ne tê berdan ne tê kuştin..

55. Bi gurî re goştî dixwe,bi şivên re şînê dikşîne

67. Tehba gerokan çû ber bablîsokan

68. Diza ji dizan dizî; erd û ezman tev lerizî..

69. qûna tazî tembûrê dixwazî

70. Dinya mirine; bikene * /Li der dûra şirnexê/

71. me hevûdû biha kiriye, em hevûdû erzan nafiroşin.

73. Kurmê darê ji darê ye.

74. bila bejin xençera xaço heye.

75. mijara go pesîyan tistek ji mere ne hîstîye,

"goste diziye naxwe le pariye xwe di avsore dike" *)
"xwedîyê fisê zû pê dihesê."
"dilêwî bi jinavî ne xweş bû, di go wextê hevîr di kê çima kunaxe di hejînê..."

(bnr: ) twitter.com/felsefeyajiyane

76. hûr bajo
kûr bajo
û
ga ne êşine

77. sonda bızınê, heta dîtına nêrî ye

91. Darê zorbetiyê zû dişkê

95. aqlê sivik barê giran e...

96. bi tajiyê xelkê nêçîr çênabe.

97. ez qurbana wî kurî, dims firot pekmez kirrî.

103. (bnr: roviyê digere ji şêrê razayî çêtir e)

104. gotinên ku yek ji wan ê ku ez gelek jê hez dikim ev e ;
(bnr: kuştiyê şêran be lê ne girtiyê roviyan be)

105. Li serê neê$andî benik nayê lefandin.

106. aqlê sivik barê giran e .

107. her biji apo

108. mîr jî dimire êvdalê mîr jî

109. (bnr: Por jê kir got ruto por berda got kuto)
.

110. (bnr: biçukê malê kuçikê malê ye)

111. go kurmê darê ne ji darê bê dar narizê.
heçîyê nekê haseban wê bibîne aceban.
mirovê kurmanc xwarinê dixwe û pehînekê li sêniya xwe didê.

112. go meriv dizbe, şevê reşîn zehf in.

113. (bnr: ku mirov ker be yên ku li mirov siyar bin pir in.)
(bnr: gava ku ker benê xwe diqetine dibê qey deşt tev ce ye.)
(bnr: eloyê kor ji weloyê kor re dibêje min di çavê te yê kor niyao!)
(bnr: kesê qala gur nekir, ew jî çû di devê kaniyê de gû kir.)

114. xwedê noka dide bêdiranan

115. xwedê heqê bizina kol ji bizina qoç ra nahilê

116. se di irê karwan di rê.

117. bi kirdkî / zazakî: vateyê verênan

118. Bi dinyayê bişewire bi ya xwe bike.

119. (bnr: bereket berketinê de ye)

min duh ji bavê xwe bihîst. gelek kêfa min jê re hat.
(bnr: ber ketin)
(bnr: ber tiştekî ketin)
(bnr: teserruf kirin)

120. hêmam bi tir û fisan germ nabe
kes nakeve gora kesî
rû ji rû fedî dike

121. (bnr: ka em hûrika digêjin girika)
(bnr: me hêştir dîtin rêzê ,me bişkol nedîtin fêzê)
(bnr: virek deh dere)
(bnr: em duh wiyalî tendurêwun, em îro vîyalîne)
(bnr: ev merivî nebirî ;qe hevrîng lêneketiye)
(bnr: pîrê înanedikir mirke ,mirkir dewa fil heşteka dike)

127. Tirro rûreşo; fiso bihnxweşo...

128. jin e, stÛna nava kon e.

129. (bnr: gû bi mîzê naye şûştin)
(bnr: heya nîvo sare ji nîvro pê ve êvare)
(bnr: âqlê qûnê heba tir ne dikir)
(bnr: gotine rovî tu çima ew qasî bi qailî, got ji ber ku ez ew qasî xusirîme)

133. gotineke dayikan ji bo lawê xwe gotine "min mezin kir bi çiçikan, bûkê hat bir bi navranan."

134. gava dî li ser têlevîzyoneke kurdî min bihîst: "kes bi pilekê nagehîte ser milekê"

135. (bnr: fêda şivanan nihandina keran e)

136. KERÊN GUH SIST TIRÊN ŞIDANDÎ DIKIN

137. KEÇELO NAVÊ MIN NAVÊ TE,KUMÊ MIN LI SERÊ TE

138. GOTIN 'PIŞO GÛYÊ TE DERMAN E', PIŞO GOT 'NAVÊ MIN LOQMAN E.'

139. JI HEV DIREVIN TEV DIREVIN

140. TÊJIKÊN MARAN BÊ JAR NABIN

141. xelk nabêje te çi xwar, dibêjin te çi da hev.

143. (bnr: şêr şêr e çi jin e çi mêr e )

144. (bnr: qûna tazî tembûrê dixwazî)

146. (bnr: jin derketiye ser serî û dê daye ber derî)
ev gotina ku min ji rêzefilmê can û cegerî bihîst.
belkî xeletî tê de hebe serrast bikin

147. bila xwedê yar be dinya hemu neyar be

148. ye ku bikeve govendê, dive xwe bihejine.

149. jin û mêr şer dikin, ehmeq jê bawer dikin. bila ev jî bo rojeva tirkiyê bîtin

150. heçîyê bêjê û bikê mêr e,
heçîyê nebêjê û bikê şer e,
heçîyê bêjê û nekê ker kurê ker e.

152. diz ji dizan dizî, erd û asîman lerizî..

153. mere pîrsê dîherê Xurs e.

154. Zikê têr hay ji yê birçî nîne

Gur ji birçîbûna nikarîbû reva here, digotin: "Mîratî wisa xwariye ku, nikare di bin zikê xwe de reva here

156. (bnr: mezin reqisî, piçûk hewisî)
(bnr: ebayê qetiyayî çêtir e ji kûrkê mîr)
(bnr: jana serî ji bo zimên e)
(bnr: ku hewes e carek bes e)
(bnr: kûçik birçî dibe, gûyê xwediyê xwe dixwe)
(bnr: li pey ewran baran e, li pey tengiyan firehî ye)
(bnr: dema masî dikeve torê, aqil tê serî)
(bnr: mirî venagere bi girî)
(bnr: cîranê nêzik çêtir e ji birayê dûr)
(bnr: bila mirov ne biçûkên birayan be, bila çêlikê guran be)
(bnr: bila mirov mêr be, bila rojekê li dinê be)
(bnr: dizê bostanan mikur tên zivistanan)
(bnr: a ku bike nivîs û qelem, nikare bike mertal, şûr û rim)
(bnr: a her kesî pê xweş e)
(bnr: a kasê kasil zane, ya rehlê bivir zane)
(bnr: a ku te nedît nebêje)
(bnr: adar wekî jinan bî ye geh dikene geh digirî)
(bnr: bûka bêxesû wekî rezê bêsinc e)
(bnr: cîran deriyê malê ye)
(bnr: cot bi gayê pîr nabe)
(bnr: çavê dil kor in)
(bnr: çavên mela her li miriyan e)
(bnr: melevanî bi bask û milê xwe)
(bnr: tu herî erş, dîsa tê bikevî erdê reş)
(bnr: malê mazlûman nake xêrê li zaliman)
(bnr: kevirê havînê biavêje kadînê)
(bnr: ji herkesî re edet e ji me re qebhet e)
(bnr: gû bi berfê nayê veşartin)
(bnr: agirê bidû aşkere ye)
(bnr: dilê fireh pîr nabe)
(bnr: mû bi mû dibe rihek)
(bnr: li ba mele bi zimanê xwe li ba şêx bi dilê xwe qane be)
(bnr: dewê ceribandî ji mastê neceribandî çêtir e)
(bnr: li cihên hespan qesp nayên girêdan) - (bnr: qesp)
(bnr: serê xwe li gorî mêrê xwe girêbide)
(bnr: piyê xwe li gorî bera xwe xwe biavêje)
(bnr: min ne bostan çand ne jî zebeş xwar)

157. carna mirov ji yarê diya xwe re dibê yabo *

161. dile xweş her lê bihare.

162. mala meriv, gora meriv.

163. me xÊra mirÎyÊ xwe derxist, pozbilÎkÊ xwe pey xist.

164. Kurikekî ji semsûrê, derheqê axiretê gotû bû ji mi ra. Nîvî tirkî nîvî jî Kurmancî ye
"amel iyi ye, kuzu kebap bixwe, lê Amel kötü ye kıllı topuz lê xe"

165. Hûr bajo, kûr bajo, pir bajo, ga jî neêşîne

166. "Dinya xan e, hinek çûne û hinek jî mane, yên mayîn jî mêvan e"

167. (bnr: piştî tirrê kezi kûrê)
(bnr: quna tazî tembîlê dixwazî)
(bnr: kuro yên pêşîyên kurdan gellek hanekwarên)
(bnr: serê kolanê virek kir binê kolanê wî bi xwe bawer kir)
(bnr: agir berda kayê xwe da ber bayê)
(bnr: dema aqil bê serî bila bizêrê weke kerî)
(bnr: hiceta na nêmijker a pixasîye)
(bnr: malê naxwaran rizqê zalimaye)
(bnr: dûr be şirîn be)
(bnr: jinê were piştê te bigarinêm dora dinê)
(bnr: derdê faqîran nane derdê axa keyf u dîlane)
(bnr: bike zahmet bixwe ni'met)
(bnr: dema te girt ber ne de dema te berda pay ne keve)
(bnr: hespan ne danin cem mehînan da ne çin hev tir u pehînan)

(bnr: rûvî u seyran hirç u govend) pêş gotinek dewsa (bnr: tir kîdê das kîdê ) de ye. lê ev pêş gotin hema rast bi rast bê xwendin tê wateya nadê dive dawîya seyran u govendê bê dirêjkirin bi vî avahîyê bê ser dev.

(bnr: tir kîdê das kîdê ) pêş gotinek tê wateya "çi alaqa" ji xeynî herem a botanê min ne bihîstîye

"pişta wê da dîwarî haçe ku min şekir xwarî" bêla ev jî kîs min be ji zarok u nevî u nevîçirçirekên mere *

168. "çiqas gû tevdî aqas bîn dide"

180. (bnr: format heval)

184. ban qul be, binban şil e.

185. gotinên ku watêyên pir kûr têde hene..
ji we re du sê minak:

ha cixara ber bayê, ha gayîna nav kayê..
heta mirov dojehê nebîne, bihûşt pê xweş nayê..
kûçik ji kê bitirse bi wi alî dirreye..
rêyên dirêj bi gavên piçûk dest pê dike..

187. heta nîveka destî reş nebît tama devî xweş nabît.

188. eyarÊ bÊnamusan fireh e.

198. (bnr: miriye lê nanê saxan dixwe)

200. par birdî, pêrar birdî, nûka îsal dikî şildî bildî

201. tendûr bi tir û fisa germ nabe

207. (Bnr:#59670)

208. (bnr: mastên biharê bidin neyara, mastên payîze bidin hevala)

213. (bnr: heyfa gêncbûnê, di pîrbûnê de peyda ye)

214. (bnr: bext u bawerîya turka tuneye)

215. piştê tirrê kezî kurrê.

219. (bnr: mirin dîkê spî ye, li ber deriyê herkesî ye)

220. (bnr: mala bavê meydanê mala mêrik zindanê )

221. (bnr: elimî ji cehimî xirabtir e)

237. (bnr: kird masî yo, kirdas boçikê masî yo)

238. Bedewiya mirov fam û feraseta mirov e.
Roj bi bêjîngê nayê veşartin.
Pêşî bibe dîk, piştre bang bide.

255. (bnr: ê xwe bigirîne bila hevalê xwe negirîne)
(bnr: êl hebe êlbeg jî heye)
(bnr: ku mele pirr dibin li mizgeftê teşqele çêdibe)
(bnr: heta mirov xirabiyê nebîne çêyî bi bîra mirov nakeve)
(bnr: sihhet xweş dewleta bi dizî ye)
(bnr: dilê bixezeb nagihîje tu mirazan)
(bnr: ê xwedê bixapîne xwe dixapîne)
(bnr: li cihên hespan qesp nayên girêdan) - (bnr: qesp)
(bnr: serê xwe li gorî mêrê xwe girêbide)
(bnr: piyê xwe li gorî bera xwe xwe biavêje)
(bnr: min ne bostan çand ne jî zebeş xwar)

256. (bnr: bi tir û fisan tenûr germ nabe)
(bnr: keran li ber keran girê nedin, ji hev hînê tir û fisan dibin)
(bnr: gul li gulê dinêre dipeqe)
(bnr: ji tirrekan re deh tir û tirek yek in)

260. (bnr: bêhna fisa her kesî pê xweş e)
(bnr: qûna ku hînê tiran û devê ku hînî viran bibe qet ray lê nabe)
(bnr: xwediyê fisê zû bixwe dihise)
(bnr: diya dizan du tiran dike, yek ji kêfan yek ji tirsan)
(bnr: nanê bêxwê dixwe tirên şor dike)

Ji pirtûka bahoz baran - derbê.

261. min ji pîrika xwe seh kir.malê têr a kevanekî wek şêr a. ji alîye meletî.

262. -xurînî du parî, taştê tu heta dikarî, firavînê bide alî, şîvê dixwî naxwî tu dizanî -nok çûne bajêr bûne leblebî -bo xatirê gulê dirik dikeve paşilê çavkanî: serhednişîn

263. mezinan ji me re hin gotinên wisa hîştine ku di wan de wateyên kûr û dûr hene. mînak vê gotina estetîk û ji estetîkbûnê jî zêdetir xwediyê wateyek kûr:

''dest destan dişo, vedigere rûyan dişo.''

belê, di nava salekê de belkû min vê gotinê bi dehan carê li ser rûpelên facebookê dît û cihê xemgîniyê ye ku her carê jî wateya vê gotina bedew û kûr tenê bi tifaqê re hatiye-dihêt sînordarkirin. nizanim em çima wisa mêldar in ku li dora tiştên hêsan bigerin û her "li wir" bimînin? bi vê "gotinê" re wateyek ji ya "tifaqê" wêdatir û kûrtir he ye, ango temam destek tenê nedikare xwe "bişo", jê re destek dîsa divê ku ew jî hebûna destê din e. lê piştî hevûdu şûştinê, ber bi "rû" vegerîna van destan û di encama de jî " paqijiya rû"? ango ez dibêjim li vir remza "paqijiya rû" destnîşankirinek e ji bo "abûr, prestîj, serbilindî, anor û rûmet" a ku di encama tifaqê de derdikeve holê.

264. (bnr: ser tilî hirve, pişt pehnî wirve)

265. (bnr: nalbend li xwedî dinihêre hespa wî nal dike)
(bnr: mirovê diz ji xwe bişik e)
(bnr: kirasê hesûdiyê kin e)
(bnr: kê bada bila ew birêse)
(bnr: keviran meavêje kaniya ku tu avê jê vedixwî)
(bnr: kevir ji kûçikan nayên parastin)
(bnr: ker dimire rik namire)
(bnr: ji mêvanê dilan re cih teng nabe)

266. kê bada bira ew birîse

269. ne bixwun ne birîn

270. "Ji xelkê re yar in, Ji hev re gûr û mar in"

Tu dibêjî qey ji bo rêxistin û siyasetmedarên kurdan gotine.

271. Yên ku dilomînin bila bitehmînin. Ji herêma dêrika çiyayê mazî.

272. ji qûnê da tir nasekine=agzında bakla ıslanmıyor

273. tira dîya xwe venaşêre=agzında bakla ıslanmıyor

274. ji mirûzê wî gû dibare= karadenizde gemileri batmak

275. Carina mirov ji mecbûrî goştê kewan jî dixwe

276. (bnr: zan zan e, ma nezan çi zan e)

277. (bnr: ker nebû afir çêdikir)

278. (bnr: Seba xatirê xatiran mirov diçe ser dînê gawiran)
(bnr: ava bin kayê deng jê nayê)
(bnr: ku ga dikeve kêr lê pir dibin)

279. Dikina mariyon didina bar dariyon.
mariyon/merivan bar dari/ber derî
herem :Meletiyê

280. (bnr: Bi zimanê xweş, mar ji qulê derdikeve)

281. (bnr: mêr û zilam derew e, jin qelew e)

282. (bnr: ne çixara li ber bayê, ne kutana li nav kayê)

283. Gotinekî kalkêminê rehmetî bû, rehmetî xwedê rehma xwe lê ke mêrikek wekî feylezofek bû...

"pereyê meriv hebe, hêlikê xwe re jî zingil dixe"

284. Hemû çêlek tên dotin, hemû gotin nayên gotin.

285. (bnr: kula minê, li ber tifika minê)
(bnr: kezeb dil e, nevî kakil e)

286. ker û kor ji hev dibehecin.
mazuvan ji mêvana, mêvan ji mêvana adise.
mirî ne melûn be cihê wî fireye.
serê navbira dişkê.

287. (bnr: ji pelî velî, ji velî pelî derdikeve) yanî; zarokên kesên xerab, dikare bibe kesên baş, zarokên kesên baş jî dikare bibe kesên xerab.

288. mêvan ji mêvan xweyê malê ji herdûya nexweşe

289. mişk di qulêde derbas nabe kundir bi qemçika xweva datîne

ji pisîkêre dibêjin gûyê te dermane pisik jî dirî û vedişêre

290. (bnr: Dê û dota şer kir bêaqila bawer kir.)

291. (bnr: dê bibîn û dotê werîn)

292. "ne di dîna(ne) bi)nin nejî qûna xwe bidin dîna"

295. gotinên di sernivîsa gotinên pêşîyande gelekin.

296. "malê axa diçe canê xulam diêşê"

297. Seba xatirê xatiran mirov diçe ser dînê gawiran

298. Kurmê darê ne ji darê be, dar kurmî nabe

299. ava bin kayê deng jê nayê

300. (bnr: deyn bi danê rê bi çûnê diqede)
(bnr: deyndarî birîndarî ye)
(bnr: dê reqisî kur fetisî)
(bnr: dê û weledan şer kir bêaqilan bawer kir)
(bnr: di devê sa de ne di devê xelkê de be)
(bnr: gundê bêrez zûma bêpez zilamê bêje ez û ez xêr di wan de nîne)
(bnr: dilê tenik nagihe miradê)
(bnr: dilê yekî çû goştê kerê got guhên wî dişibin kîvroşkan)
(bnr: dil mêşa gû ye)
(bnr: dil şûşe ye heger şikest êdî nacebire)

301. (bnr: an naçe aşê an diçe aşvan dikuje)

302. tîr bikî dan diçe rohn bikî av/nan diçe.

305. Mêrê qels du cara şer dixwaze.

306. gotinên kû aniha dîya min mînakeke ji wan ji bo birayê min bi kar aniye ne :ez dibêjim nêr e,tu dibêjî bidoş e.

307. peşka terkîselatkî, li welatkî.

308. an naçe aşê an diçe aşvan dikuje

309. aşê dîna bê av digere

310. pisîka şîr xwarî guhé wé sil e

311. te tirşik dî bixwe, te tirşik dî binûse.

312. Mar ji pûngê aciz e. Pûng diçe li ber qula mar de şîn dibe.

313. Ji xelkê re jîr e, ji xwe re kwîr e.
Bila zik têr be, bila ji qaşilê dêr be.
Berxê nêr bona kêr.
Ga dikeve kêr pirr dibe.

314. Gava hinek meriv ji jînbavan gazinan dikin ji bona zarokén héwéyen wé pîrek wî gotinî dibéjin; Panîa min li ser wan ne buye xwîn, ez li ser wan nakim gîrîn û şîn.

315. Jin bavê! Jin bavê! Ez birçî me ber dolabê.

Meseleya vê gotinê aha ye: Dibêjin keçikek hebuye dayîka wê dîçe ber rehma xwedê keçik dimine li ber destê jin bav ê.
Keçik birçî dibe dibêje
-Jin bavê jin bavê ez birçîme ber dolabê
Lê jin bav keçikê dixapîne dibêje:
-bavê te çuye genim bavêje erdê. Bila were ezê nan bidime te.

Çend roj derbas dibe keçik hê birçîye û disa dibêje:
-Jin bavê jin bavê ez birçîme li ber dolabê
Jin bav: Bavê te çuye gîha bidiru bila gîha bidu bine emê biherine aş bihêrin bînin têxine ar; ar jî têxine nan û buxin.
Lê qîzik disekine û disekine bavê wê nayê dîsa dibêje:
- Jin bavê jin bavê ez birçîme ber dolabê
Jin bav: Bavê te rêdane tê.
-Jin bavê jin bavê ez birçîme ber dolabê
-...
...
Dawîyê da keçik jî birçîna diçe ber rehma xwedê.

Bi vê hîkayetê da gere em xwe ra mesajeke civakî û ferdî derxînin:
Ku heqê mirov hebe gere mirov stûyê xwe ber bê bexta xwar neke. Gere mirov heqê xwe here bi xwe hilde. Ku meriv xwe bavêje ber bextê bê bexta; merivê zehv belengazî bikişîne.
Qusurê mêze nekin hinekî dirêj bu *)
Beyanî baş..

316. (bnr: paşîpenîya min zikê te be) Ku du mirov hev ra dikevîne munaqaşayê yek yekî tehdît bike yê/ya din jî dibêje: De bike em te bibînin. paşî penîya min zikê te be.

317. (bnr: gotin pişo pişo gûyê te derman e pişîkê rît gûyê xwe veşart)

318. "Dê û bava hezar tillê dikevin" Maneya "tilîyê desta hemu ne yekin" eynî ye. An jî: Memed Uzun jî nivîskarê Kurd e û Muhsîn Kizilkaya jî. êê pîr û kalên me zehv xwaş gotîne.

319. "-ez bum gur min malê dinê xwar; min çîyê te xwar?."

320. -Şêr şêr e çi mê çi nêr.

-kuçik kuçikê me ye lê diçe li ber derê xelqê diewîte.

-jin jin gotî mêr mêr gotî
(ev gotin her çiqas jî xaşa hinek hevala neçe jî gotineke aha li ba me heye (serhed))

321. tûtika meye di koxika xelkêde/cîranade hêk dike.

322. (bnr: kitik ne li male , mişk evdirehman e )

323. (bnr: heriyên wan ne yek ba teriyên wan li hev du nedigeriya )

324. Bi qûnekê li du hespan nayê siwarbûn.

325. Kerê barê te ne li ser be nebêje "çoo" *

326. (bnr: nanê wî li ber avê çû , go bila xêra bavê min be)

327. (bnr: ava xwestî naçe hestî) Hefteyek ewil hevalekî min ê xelqê xîzana bedlîsê hînê min kir. Dibê ku yekî av xwestîbe, bi formalîteyê dirêjê merivê civakê dike. Ahan wira da yek jê re bêje "ava xwestî naçe hestî." ew gotina, li ser qenepeya xwe dirêj dike û kefa xwe dinhêre * Yanî dikeve şuna "afiyet be bavo, te xastîye, tê vexwî"

328. "Birçîbûna axa mirovî, ji têrbûna axa xerîbîyê çêtire.". Ez vê gotinê heta xewnên xwe heta ew wêneyên ku me di dibistana seratayî de çêkirî hîs dikim. Erê willah le'net bît vê devleta ku me ji gûndê me ji evînêt me ji çanda me dûr kirî.

329. (bnr: kerê nemire heta qîfar çêbe)

330. (bnr: malika pîrê stara pîrê)

331. (bnr: ji nefsê kete hepsê)

Ji bo insanên çilorîk, çavberçî tê gotin.

332. (bnr: da ew zanibe dew birayê mêst e)

333. gotinên yek ji wan jî eve dibe biwêja pêşîyan bejî *
ji azana mele bawernake ji zirîna kerê bawerdike

334. (bnr: xûyê şîrî heta pîrî ye)

335. Her çîlek tê dotin her gotin naye gotin

336. (bnr: Mirî tira nakin)

337. Newroza Sultanî
Darê gopalê xwe hilanî
Bihar û zivistan ji hev deranî

338. roj bi rîtinê naçê ava.

339. Kerê digot dahşikek min çêbibe wê barê min sivik bibe lê yêm lê kêm bû. (bnr: Gotinên ca min)

340. ez kor tu kor icar wê kî here jor?,
tu nekî ez nekim îcar wê kî bike?,
ez axa tu axa wê kî çêlekan bibe baxan?

341. (bnr: şûna şêra kundê kor e)

342. 'Bi gotegot meriv naçe cot '

343. (bnr: jina fedyok bi gundekî, mêrê fedyok bi kundekî) yan jî
(bnr: jina fêhtok bi gundekî, mêrê fêhtok bi kundekî)

(bnr: kerê nemirê heta qîfar çêbe) (ölme eşeğim ölme)

(bnr: ez dibê beran e, tu dibê bidoșe)

(bnr: ker zirî, pișkul firî)

(bnr: li bavê xwe zêde kir)

344. (bnr: kurmê darê ji darê ye)

345. Aqilê sivik barê girane.
Vî gotin a hatî gotin rast nabînim ji bo ku aqil sivik bi zîrek an jî tûj in.

346. (bnr: nefs hemû kes, lê libas ne herkes)

347. Jûji têjikên xwe timar dikir û got: ez qurbana pûrtika we ya evrîşim bim

348. (bnr: Gava mirtib birçî dibin dawata tînin bîra xwe)

349. (bnr: piştî kemalê re zewal e)

350. (bnr: kûçik kûçikê me ye, lê di hewşa xelkê de diewite)

351. bira meriv ne piçûkê birabe bira meriv kûçikê ber deri(ya be)yê heft dewalên ecnebiya be

352. (bnr: piçûkê malê kûçikê malê ye) *

353. (bnr: Çavê xwêyan li biraye çavên bira li çiyaye ) Versiyonek din jî heye lê ez nebêjim wê çêtir be *

354. (bnr: Zengîn dikire dibêjin ser xêrê bi , feqîr dikire dibêjin te ji ku anî )
Gotinek pêşiyan e ku bi tecrube hatiye peyitandin *

355. (bnr: mer bêxwedî dibe jar dibe, jin bêxwedî dibe har dibe) * ecêb..

357. (bnr: kerê min çû seferê, hat ji seferê, dîsa kerê berê, dîsa kerê berê )

358. (bnr: destek destek e du dest dawetek e)

359. (bnr: Piranî mêraniyê dikuje )

360. (bnr: berfa hûr avêt ranê stûr) (an jî Berfa hûr, xwe davê rana sitûr)

361. (bnr: kor korê xwedê ne, nîvkor emelê dinê ne)

362. (bnr: mirî bixêr be mirîşo bixwe tê) (bnr: mirîşo)

363. (bnr: axrî aqûbet heta devê gorê)

364. (bnr: Xelk ji te re malê nake)

365. Çiyayê millan zozan e. Lê derdê mihan şivan e. Ha şivan e.

366. Tirs bavê gur e.

367. (bnr: dê weledan şer kir, bêaqilan bawer kir) (bnr: heçî xurtî biçe mazî nanêre ervazî)

368. Tu min bixwerînî ez ê te bialîsim!

369. (bnr: ferqa biwêj û gotinên pêşiyan) not: entrya jor biwêj jî nîn e, de neyse...

370. (bnr: Xuyê şîrê heya pîrê )

371. (bnr: rast û ristî, xwehr û şikestî) (bnr: ji milkan, nextan û xanîyan netirse)

372. (bnr: heke li we xweş e li me bîst û şeş e)

373. (bnr: agir digre mala merivan, şirîk firîkên xwe ber diqelînin)

374. (bnr: pÎrê nemire bihar tê ,kero nemire qîvar tê. )

375. (bnr: kesê bêje û bike mêr e Kesê nebêje û bike şêr e kesê bêje û neke kerê nêr e)

376. Gava ku nêçîra min tê, gûyê tajîya min tê.

377. (bnr: çêleka rîxo garanekî dilewitîne) (bnr: taştê bixwe heta tu dikarî, firavînê bide wî alî, şîvê bixwî nexwî xem nake)

378. 'Xwarin xwarina Gurcî ye Nav navê Hecî ye.' Dema ku yek bi ser navê yekî tiştekî ji yekî dixwaze mirov dikare vê gotinê ji qulebaz re bêje

379. (bnr: birîna li hevala tîra li kendala)

381. (bnr: nan û jajî kes pê najî)

382. (bnr: tişt zêr e xwedî pê re)

383. (bnr: bi teraliyê zengarî nebin bi xebatê kevin bibin)

384. Bê xwedê dibe, bê xwedî nabe.

385. (bnr: şahidê rovî dêla rovî ye)

386. Heft kurê pîrê hebûn, ya herî baş qûna xwe dida.

387. (bnr: kera nebin cem mehîna, wê j'hev elimin tir û pehîna)

388. (bnr: kerên sist tirê şidiyayî dikin)

389. Tenur bi tir û fisan germ nabe

390. Çavê li derî xwelî li serî

391. minê minê, êdî naçe berê jinê

392. (bnr: siba xweş di sibê de xweş e)

393. (bnr: hesp dibeze sîyar pesnê xwe dide)

394. Ku hebe barê ker e, ku tune be xirê ker e.

395. gure hevdune, kuçikê xelkêne.

396. (bnr: mehr şîrîn e)

397. ku poşmana gû xwariba, gû di tiwaleta de nedima.

398. Heke ne mêre Kerê nêre Berde bila biçêre

399. Çavê kor, hêstirek jî jê bê baş e.

400. Kevirê havînê bavê binê kadînê Şalê min li xweke tir û fisa pêde neke Heft sala çû seferê hate dîsa kerê berê Dîkê çê di hêkê de bang dike Me xwedî kir bi gûhana ji me sitendin bi navrana

401. xwidê kazonon dit bê didonon

402. tu kuçik biqusînî jî nabe tajî

403. Têgeha ku min gelek mînakên wê bihîstine lê yek jî di bîra min de nemaye. Ez pirr aciz dibim ji ber ku di bîra min de namînin.

404. Gava mirtib birçî dibin dawata tînin bîra xwe.

405. xelkê ra masî girin ji xwe ra kûsî girin

406. bila diz hebin şevereş gelek in. bila mirov karekî bixwaze çebikê, dem pir e. dil hebe her tişt tê holê û her pirsgirêk çareser dibe

407. ku dehşikên meriv hebin barê meriv li erdê namîne (li ser zaroka hatiye gotin, kesê zarokên wan hebin karê wan diqede, çêdibe, tenêbûn ne baş e)

408. Hebekî zayendperestî filan tê de heye lê tê bîra min hevalê min digot: " tu beranî lê heyfa te mîya qoçê te şikandine."

409. Destê ret li ser dilê rihet. Ret yan jî raet, westandî, westayî, yorgun. Ku meriv biweste, westandî be, wî destê meriv ret be lê wê dilê meriv rihet be, ji ber ku meriv karê xwe kiriye.

410. Ji bo mirovên dinyanedîtî "nedît nedît di xwe de rît"

411. (bnr: agir berda kayê, xwe da ber bayê)*

412. Di strana (bnr: kazo) de derbas dibe belam haya min jê nîne ku gotinên pêşiyan e an gotinê kazo ne lê divê êdî mîna gotinên pêşiyan bê hesêb. "Nêçîra teyrê baz bûm lê kundê kûr ez dixwarim." Yanê dibêje ku hêza min beramberê teyrê baz bû lê neçariyê ez kirime xwarina kundê kûr. Stran: vîdyoyê veke

413. (bnr: devê xelkê ne doxîna diya min e ku girê bidim)

414. (bnr: qûna ku bêje ez ê birîm wê birî)

415. (bnr: mirîşkê çav li qazê kir, qûn lê diriya)

416. (bnr: kevir di cihê xwe de giran e )

417. (bnr: zarok fêkiyên mala ne)

418. (bnr: nan hat quran hilhat)

419. (bnr: pîrê yeqîn nekir mêr biki de'wa heştik û heftika dike ) wate kör istedi bir göz allah verdi iki göz

423. (bnr: Kerr e binger e)

424. Dinya deme, ge zebeşe, ge leme

425. (bnr: Sal bi sal xwezî bi par)

426. (bnr: ro bi ro xwezî bi do)

427. (bnr: Silav li mîya ye, ne li rûya ye) kalê min her dem digot ev temiya. Ji bo hilbijartina hevalê qenc wiha digot.

428. Qûn qetandina pêşiyan li paşiyan dibe rûmet. Gotineke paşiyan.

429. Gulanê ba çêtir e ji baranê. Ev gotina çend roj berê dema ku bavê min bi telefonê xeber dida bikaranî û min jî li ba xwe qeyd kir. Bi minasebeta meha gulanê jî ez pir watedar dibînim. Nîşe: bê destûr kopîkirin qedexe ye *

430. Kerê nebe cem mihînan de jev nealimin zîtirk û pehînan

431. Çavê li der, xwelî li ser

432. (bnr: Mineta li der, xwelî li ser)

433. (bnr: yê ku dixwaze rû kî rûreş e yê ku nade jî deh rûya rûreş e) (bnr: nanê xu nexine hebana hevala paşê pey negerin)

434. hesnê kêrkê, gûyê li ser bêrkê.. iyi parti û mhp çi ne? hesnê kêrkê, gûyê li ser bêrkê ne. bi tirkî ayni bokun laciverti.

435. ya mêrek çê ya çiyakî asê bir kahraman yada güzel konumlu bir mevzi helbet bi vê gotinê pîroz bûna çiyan jî tê seh kirin.

436. Mala min tewla te ye - yanê tu kengê bixwazî dikarî werî mala min û çiqas bixwazî dikarî bimînî, ne hewceye tu bipirsî

437. Suhbeta bi hevalekî re ev gotinana xist tûrikê min: - Ji xelkê re vir û vir diwo(dibe) Ji me re serê vî girto - Yê mala meriv xera dike derew Yê dilê meriv rehet dike dew

438. Sê exmeq hatîne dinê. Yê ku di evrazan de dikişîne titûnê, yê ku şev dide rê bi tenê, yê ku mala xwe dibe ba malbata jinê.

439. Ji kûçikan re marîfet ne lazim e.

440. alem hemî neyarê me ye, em jî neyarê xwe nin

441. (bnr: berû ji qalîkê xwe derketiye, gotiye ez çenda me)

442. rasto rast be, ji qeda û bela xilas be.

443. (bnr: kevir kêlimî, ew nekêlimî)

444. jina fediyokî bi gundekî ,mêrê fediyokî bi kundekî.

445. Timatî gû bi merev dide xwarin

446. *ters, mergê lûwe ro. (Tirs, mirina gur e.) *Hag yeno qin ver to dima vanê karê xo bikerê .(hêk tê ber qûnê tu hîn dibêje karê xwe bike.) *Şarî re moz o, ma re xoz o: yanê şarî re çim akerde yo la xo rê jî gêj o. *To qertel, dar ser ke wişk(te qertel li ser darê hişk kir): yanê to îş û gure kena zor. *Ma wayirê heran nêgenî, wayirê hespan jî ma nêgenî.(em xwediyê keran nagirin, xwediyê hespan jî me nagire.)