4. heke yek kemal û kemalistan ewil (inönü, fevzi çakmak hwd.) bide alîyekî û nihal atsiz û mûrîdên wî bide dere hanê, yê bibîne ku fikrên kemalistan ewil yên li ser neteweperwerî nîspeten nermtir e.



di lûgata ilmê siyasî de neteweperwerî ya kemalîstan wek "inclusionary" tê binavkirin. yanî, erê asimilasyonîst e, lê pêşnîyar dike ku heke tu wek me xwe tirk bihesibîni dê tu mîna me dikari bijî li ser wê axê. (rasyonalîze kirinê wî ji teorîyan türk tarih tezi tê. bêguman ew nayê wê wateyê ku politîkayên kemalistan bên meşru dîtinê) ji alîye din, mesela, neteweperwerîya hitler wek "exclusionary" tê binavkirin. zîra, yekser qetl kirina cihû, mirtip û hwd. sedema wê binavkirinê hanê ye; çendî tu xwe wek almaneke bihesibînî jî ji ber ku xwîna te ne alman a tu nabî alman û nikari li ser axê wan de bijî.



îcar, fikrên nîhal atsız jî yên hitlerê ve bi aheng bû. bi gotineke din, hebûna kurd û miletên din ji bo wan ne meşrû bû. bi wê manê, gelekî rexneyên wî li ser kemal û mûrîdên wî hene. wekî nimûne, li gor wî (1) ji bilî bi zatî tirkan tu fêyde ji miletên din negîhiştîye tirkan. kemalist elît bi xwe ne sade/arî tirk in lewma ji fêde bêtir yê zerer didin mileta tirkan. ya dudo, (2) hewce bû ku kemalist elît pey tirkên sovyetê biçûne. lê ji ber ku neçûne, yê xayîntî li tirkan kirine.



wekî din, di romanê xwe ya bi navê "dalkavuklar gecesi"yê gelek tenkît û heqeretên giran dibarîne li ser kemal û mûridên wî. di vê romanê de kemal dikeve tekîlîye cinsî bi keçikê xwe yê afet inan ve...



ya rastî her du jî ji hevûdu xerabtir in lê ji ber ku atsız û mûridên wî pey siyaseta xwînê bûn yê birayê tehlo bûn.