1. Bextewariya xwe di bextewariya kesên din de bigerin.
~zerdeşt

Ew Thales, Anaximandros û Anaximenes wekî feylesofên pêşîn nîşan didin. Lê ev xapandina Ewropiyan e. Felsefe li Kurdistanê dest pê dike û fîlozofê yekem Zerdeşt bû. Yê ku vê yekê îdia dike ne tenê ez im, îdiaya yek ji mezintirîn feylesofên Ewrûpayê yên wek Nietzsche ye û wî wek feylesofê yekem qebûl dike. Herçiqasî ne tenê Nietzsche, yên din jî dema ku mijar dibejin “Zerdeşê fîlozof” jî, di şaristaniya xwe de dest bi felsefeyê dikin. Heger Zerdeşt fîlozofek bûya û beriya van fîlozofên din ên pirsê bijiyaya, felsefe çawa dikare ji Yewnanî dest pê bike?

Ev yek (ku feylesofê pêşîn Zerdeştî bû) rastiyek îsbatkirî ye. Ya rast, hêza kesî tune ku vê yekê înkar bike, lê ji ber ku kurd bê dewlet/bêpergal in, nikarin vê yekê di qada navneteweyî de di cîhana zanistî de îfade bikin, dewletên din jî îdîa nakin. Heger zanîngeh li kurdan bûna, wê gelek rastiyên bi vî rengî derbikevin holê. Ev rastî çi ye? Ya rast ew e ku felsefe li ser rûyê erdê ji bav û kalên kurdan dest pê dike û fîlozofê yekem Zerdeşt bûye.

Zerdeşt fîlozofekî Kurdistanê ye. Ew berî zayînê di sedsala şeşan de jiyaye. Her çendî di çavkaniyan de derbarê jiyana wî de agahiyên cuda hebin jî, bi piranî dîroknasên Îranî 660 sal berî zayînê wek zayîna wî qebûl dikin (Jidayikbûna fîlozofê yekem Thales sala 625 berî zayînê tê hesibandin). Li herêma Urmiyê ji dayik bûye. Ew bi eslê xwe ji Medêyê. Felsefeya wî li ser nakokiyan e. Li gorî Zerdeşt, di jiyanê de her tişt bi berevajiya xwe tê zanîn. Mînak qencî û xerabî, tarî û ronahî, şev û roj, feqîrî û dewlemendî, aqil û nezanî.

Weke ku me li jor jî eşkere kir, fîlozofên Yewnanî ji Zerdeşt, bandor bûne. Di vê mijarê de gelek xebat û çavkanî hene. Hemî çavkanî Zerdeşt wekî feylesofê yekem nîşan didin, felsefeyên pêşîn û ramanên feylesofên pêşîn ji aliyê wî ve hatine danîn. Lê îro ne tenê Zerdeşt û felsefeya wî, hemû nirx û destanên bilind ên kurdan jî hatine tunekirin. Ger îro Kurd xwedî dewlet/pergal bûna, wê her kes bidîta ku Kurdan di avakirina şaristaniya xwe de rola herî girîng lîstin. Ji ber ku welatê kurdan dergûşa çand û şaristaniyê ye. Ger îro were înkarkirin jî, mafê jiyanê ji çand û dîroka wan re neyê dayîn jî, bav û kalên kurdan di pêkhatina cîhana îroyîn de rola sereke lîstine.