1. (bnr: diabetes mellitus)
....(wê ev peyam bidomê...)

2. dema ku mirov karbonhîdrat, rûn û proteîn dixwe ev xwarin ji aliye pergala helandinê tên perçekirin. Piştî karbonhîdrat dihele unîteyên bingehîn ên pergala helandinê derdikevin holê. Yek ji wan unîteyan wek glîkoz tê binavkirin. Pey ra glîkoz li rûvîyê zirav tê mijandin û derbasî xwînê dibe.

Sedema ku ev glîkoz di xwînê de cih digire çî ye?
Wexta laş fonksîyonên zindîtîyê pêk tîne enerjî hewce dibe. Ha, ji bo vê glîkoz amade ye. Kengê enerjî lazim bibe glîkoz ji xwînê dikeve hundirê şaneyê. Şane enerjîya xwe bi perçekirina glîkozê bi dest dixe.

Erê ezbenî di xwînê de asta glîkozê çawa tê eyar kirin? Çima wexta ku me xwarin xwar glîkoz nafire û wexta ku em birçî dimînin glîkoz nayê bin sînorê normal?
Ger parametreyek di xwînê de sînorê xwe îhlal bike homeostasis dîn û har dibe. Ji ber vê Dema ku mirov xwarin xwar û glîkoz di xwînê de bilind bû homeostasîs derdikeve holê û glîkozê kêm dike. Axirî Xwarinê bilind kir homeostasîsê kêm kir û glîkoz di nav sînorên normal de ma. Dema birçîbûnê xwarin glîkozê kêm dike û homeostasis wê bilind dike.

Homeostasis vê yekê çawa dike?
Ji bo bilind kirina glîkozê= glûkagon
Ji bo kêm kirina glîkozê= însûlîn
Ev hormon karê xwe bikin ê homeostasis bidome.

Ev hormon li ku derê tên çêkirin?
pankreas

Vêca têkiliya di navbera van agahîyan û dîabetes mellîtusê de çi ye?
Dema ku nexweşiya şekir peyde dibe li ser pankreasê têsîr dike. Ev jî dibe sedema kêmasîya însûlînê. Carinan jî însûlîn heye lê ev însûlîn karê xwe nikare bi temamî bike.

Yanê?
Ha, însûlîn tune be glîkoz di xwînê de bilind dibe û nikare were kêm kirin. Glîkoz tim bilind e. Glîkoz wek şekir tê qebûlkirin Lewma em dibêjin nexweşiya şekirî.

Ev meseleya tîp1 dm û tîp2 dm çi ye?
Însûlîn kêm be= tîp1
Însûlîn wezîfeya xwe bicih neyine= tîp2

Ma şekir di xwînê de zêde be çi zirara wê heye bila laş enerjîyê jê çêbike?

Wexta ku glîkoz zêde bilind bibe kapasîteya gurçikan derbas dibe. Laş ji bo glîkozê biavêje bêtir mîzê derdixe. Ev dibe sedema dehîdratasyon û kêmasîya elektrolîtan. Her wiha glîkozurî(hebûna glîkozê di mîzê de) derdikeve holê.

Semptomên dîabetes mellîtusê çi ne?
1) polîurî
2) polîdîpsî
3) nokturî
4) qelew bûn an zeîf bûn
5) hêdîbûna başbûna birînan
6) dîtina ximamî


Em bi çi awayî dikarin teşhîs bikin?
1) Tesbîtkirina glîkoza bilind(glîkoz>200) di xwînê de wekî encama pîvandinek çawalêhato+semptom
2) di pîvandina glîkoza birçîbûnê de glîkoz>125
3) hba1c>%6,5
4) du saetan piştî testa ogttê (glîkoz>200)

Ma Tedawîya wê nexweşiyê heye?
Tedawîyek ku mirov pê dikaribe bi temamî baş bibe tune ye. Lê pêşveçûna nexweşiyê û semptomên wê bi dermanan tên sekinandin.

Kîjan derman?
Bi dehan derman hene. Ya ku bêtir tê zanîn metformîn e.