1. rexne li rex me tune! lê özeleştiri hetta sibê oqyanûs..

2. ji mêj ve ye di civîn û cime'etan de gava ku behs û mijar tê rexneyê, gilî û gazinc xwe didin der, û şîretên ku ev sedan sal in ku bavkalên me li me dikin, ji layê wan ve dibin şal û şapik. herê gidiyano, sergînê we qediya, dora şîretan.

3. (bnr: xwerexne)

4. hindek peyvên şaîrên kurd liser rexnê u rexnegirtinê:



ehsen ji vî wesfê refî' -- eşkal u ewza'ên bedî'

têtin ji nurê wek reqî' -- bê 'eyb u neqs u rexneda

melayê cizîrî

------------

lî hêvî dikem ji muste'îdan -- herfan ne girin li mustefîdan

ev name eger xirape ger qenc -- kêşaye me digel wê dû sed renc

ehmedê xanî

------------



ey xame tejî gelek dirêj kir -- ev name bese te pir qirêj kir

herçende kelam şubhî durbet -- bê qedir dibît dema ku pir bît

ehmedê xanî

5. kar û tevgerên kesan yên bi başî an nebaşî tên ziman daku bên başkirin..

6. Eleşti-öz eleştiri bağlamında rexne piranî bi wateya xweyê neyenî tê têgihiştin lê carna rexneyên erênî jî hene...

7. rûmet û nirxdayîna tiştekî an kesekî ye. li gor vê rastiyê, pesindana tiştekî an kesekî jî, dibe rexne. lê rexne, ne tenê pesindayîn, bêtir destnîşankirin û bilêvkirina kêmasî û şaşiyan e. loma ku pirê caran mîna têgiheke neyînî tê fêhmkirin û ev têgihiştina şaş, ji ber hestyariya zêde ya civakên paşvemayî, êdî dibe mîna çek. êdî di bin navê ”rexne”yê de, êrîş têne kirin.

8. Di pirtûka ponijîn de rênas jiyan rexneyê gelekî baş pênase dike û pêwistiyên ji bo rexnegiriyê xweş rêz dike. Di nav van pêwîstiyan de;
- rexnegir mijara rexneyê her çi jî be divê xwedî zanîneke berfireh be û ji bilî mijara rexneyê divê serwextî gelek lewn û dîsîplînên cuda jî be.
- rexnegir divê ne ji ber ku di karekî de têkçûye, bi ser neketiye û bi hestên tolhildanê nêzî rexnegiriyê bibe û dest bavêjiyê.
- rexnegir divê kesayeteke wî ya têr, tijî û têgihiştî hebe ku di rexneyên xwe de êrîşkariyê neke.
- mebest ji rexnekirinê rastkirin, başkirin û pêşvebirin e.
- rexnegir divê ji hejêkirin û nefretê wêdetir, ji egoya xwe bêrî bi helwesteke zanistî û ji subjektîvîteyê dûr bêyî ku xwe bixin navendê erênî û neyêniyên mijara cihê rexneyê bînin pêş.
- divê rexnegir fikrên xwe li ser mijara rexnê ferz neke. Di vir de mînakekî ji mîtolojiya greka kevn dide. hûtek hebûye, mêvanên xwe gelekî baş diezimîne û di xwarin û vexwarinê de tiştekî ji wan kêm nake. lê dema razanê mêvanên xwe dibe ser textê razanê û mêvan eger kin be wan radikişîne û eger dirêj be jî wan didewsîne û bi vî awayî ji bo li textê razanê biguncin wan li qeys û qalibê textê razanê tîne û dikuje.

Rênas Jiyan ji bo rexnegirên ne ji ber daxwaz û hilbijartina xwe lê ji ber girr û rik û nefretekî dest avêtine rexneyê û rexneyan wek çekekî bikar tînin dibêje rexne-girr û dîsa ji bo rexnegirên bi hestên xwelîserî û bindestiyê ji bo kêfa serdest û desthilatdarên xwe yên gurr bînin bi navê rexneyê berhemên bindestan biçûk dixin jî navê rexne-gurr li hev aniye.