1. Mestûre Erdelanî an jî mah Şeref xanim mestûre erdelan (1805 - 1848) helbestvan, nivîskar û dîrokzanekî kurd ê jin e.



Ew li bajarê Sîneyê ji dayîk dibe û li Sîlêmaniyê mezin dibe. Ji malbateke desthilatdar bû. Bi zimanê erebî û farsî jî dizanî. Ew wekî yekemîn dîrokzana rojhilatê navîn jî tê zanîn. Li ser binemala Erdelan, bûyerên demê tomarkirinên girîng ên dîrokî kiriye.



Di sala 2005an de bo pîrozkirina rojbûyîna wê ya 200î li Hewlêrê statûyeka wê hatiye danîn. Pirtûkên wê li zimanên farsî, almanî û îngilîzî hatine wergerandin.



Pirtûgên Wê



bawerîya Îslamê û rîsaleya 'Îbadetê.- (Farisî)

dîwan-î masturah kurdistanî - Farisî û Kurdî

mêjûy erdelan / dîroka erdelanê / khronika doma ardalan: ta'rikh-i ardalan - (farisî)

2. şaîr û nuştox û tarîxnusê Kurd a. Bawî ci Ewlesen (Ebul Hesen) Beg bi.



Mestûre Erdelan paytextê Mîrektîya Erdelan, Sîne de keyeyêko arîstokrat de amey dinya. Gedeyîya xo de meraqdarê wendiş bî. Edebîyatê Erebî û Farisî ra dima fiqih wend. 28 (goreyê tay çimeyan 20) serrîya xo de bi walîyê Sîne, Xusrewxan Erdalanî de zewijîyay. No zewaj de qet gedeyê aye nêbî. Zewajê înan new serrî dewam kerd. Xusrewxan Erdalanî nêweş kewt û merd. Mergê ey ra dima Mestûre Erdelan şî bajarê Silêmanî ke paytextê Mîrektîya Baban bi..



Dinya da cinîya tewr verîn a tarîxnus a. Aye derheqê tarîxê Mîrektîya Erdelan de û bîyayeyê ke Kurdistan de vejîyayê nuştî. Tarîxê Kurdistan de cayê Mestûre Erdelan zaf muhîm o. Aye seba tarîxê Kurdistan çimeyê mûhîm pey xo de verdayê. Mestûre Erdelan bi Erebkî û Fariskî zanayêne. Çend eserê xo zî bi nê ziwanan nuştî.

Kitabî Mestûre Erdelan seba Îngîlîzkî, Almankî û Fransizkî ameyê çarnayîş. 2005an de Hewlêr de seba Mestûre yew festîvale organîze bî û Parqa Azadî de yew heykelê ci ame ronayîş. Ancîya bajarê Sîne de zî heykelê ci esto. tosinê reşîdî derheqê cuya aye de bi nameyê mestûre romanêk nuşto.



Mestûre Erdelan şaîre bî. Dezayê Mestûre Erdelan, mîrza ekber sadiq kitabê xo yo ‘hedîqey nasrî" de vano ke Mestûre Erdelan nêzî 20 hezar beytî nuştî. Labelê tena 2 hezar beytê ci resayê destê ma. Hem bi Kurdkî û hem zî bi Fariskî nuştî. Labelê zafaney şîîrê ci destê ma de nîyê. Tena ey şîîrî ke hetê Mîrza Eseddula Xanî Kurdistanî, serekê Kulturî yê Sîne ra Tahran de amey çapkerdiş mendê. La çapbîyayeyan ra ey Kurdkî zaf tay ê. Şîîrê aye ke raseyê ma dest, zafê ci bi lehçeya hewramî yê. Yew şîîrê ci wina yo:



Min ew jinem ke le pakî le serûy hemîwan im,

Le hemû xêlê jinan de niye kes hawşan im:

Le jêr serwênekem de serêke hêjay tac,

Belam le zebrî zeman wa qetîsî dewran im.[2]



— Mestûre Erdelanî



Mestûre Erdelan, Silêmanî de rehmet kerd. Gorê aye Silêmanî de yo.

3. (bnr: mestûre xanim a kurdistanî)

(bnr: ji lêgerînê bawerkirin)

4. Dîrokzana jin ya yekem li rojhilata navîn e.

Di derheqê wê de bêhtir agahî:


vîdyoyê veke