1. di helbesteka dîwana melayê cizîrî de derbas dibe ev rist.. yanî dawiya dawîn eger Xwudê ji te re tiştinin li hev anî û bextê te vekir û sihûda te şixuland kerîtiyê neke xwe bi tiştekî din ve mijûl neke wê lûtf û kerem û firsenda ku zûbizû bi destê tu kesî nakeve ji destê xwe bernede nexwe xwudayê banî li vê ehmeqî û sersariya te nabihure..

2. mezinbûn û bilindbûna ku di van rojên dawî de bala mirov dikişîne .

çi bibêjem, înşallah herdem wilo dom bike *

3. Ev biwêj ji zimanê Erebî hatiye ketiye nav çanda me de. Yanê piştî qeza û felaket û karesateke mezin..

4. mûzikjenê ku dibe hê gelek qemûşkên nan yên di tenûra de ma yî bixwe.

ji aliyê keseyatiyê ve mirovekî baş e lê mûzîka hîn xam e.

5. birayên misilman

6. qadek li okyanûsa atlantîk e û ji ber ku li vê qada ku sêgoşe ye û quncên wê bermuda, miami û san juan e. ji ber ku li vir heta niha gelekî keştî binav bûne û gelek balafir li vir ketine, derbarê wê de gelek îdîa derketine. yên ku bi zîndeyên derveyî dinyayê dihewînin û yên bi naletê ve girê didin jî tê de.

lê êdî bûyerên ku li vir diqewimin bi awayeke zanistî hatiye ravekirin.



li gorî daneyên zanistî, li vir binê behrê de gaza xwezayî derdikeve derve. ji ber ku binê okyanûsê de pesto gelek zêde û germahî gelekî kêm e, ev gaz li vir hişk dibin û vedigerin tozeke bi navê hidrat.

ji ber ku carina ava vê derê germ dibe, ev tozên hanê dihelin û ji ber ku ji avê siviktir in ber bi jor ve bilind dibin. û saya vê yekê li vir giraniya(tîrbûna) avê kêm dibe. vêca ji ber ku bi kêm bûna tîrbûna avê hêza avê ya rakirinê kêm dibe û nikare tiştên weke keştî û hwd. li ser avê bigire. loma keştî meştî dema ji vir derbas dibin, cî de binav dibin û ber bi binê okyanûsê ve diçin.

dîsa bi heman mantiqê, ev gaz piştî ku ji avê jî derket û bilind bû û ket atmosferê, vê carê li vê deverê rêjeya oksîjenê kêm dibe. û ji ber vê yekê motorên balafirên ku wê saetê ji wir derbas dibin, nikarin bişewitin, nikarin bişixulin, ji ber vê yekê jî balafir dikevin. erê.

7. sendroma zarokên xelkê giran e, tund e, pepûk û rebenî ye, hetk û ecêba mezin ew e ko kes nizane ew kî ne,



çend diyalogên xwediyên zarokên xelkê;

-zarokên xelkê dixtor û alim in, lê tu?

-tu bi kêrî seriyek pîvaz jî nehat

-hevalên te giş bûn xwedî kar, tu bi kêrî seriyek pîvaz jî nehat!



kî ne wan zarokên xelkÊ, kî ne, kî ne, kî ne!

8. niviskarek kurd e. bidlÎsÎ ye lÊ jÊ re sÊrtÎ tÊ gotin Û bi vÎ navÎ navdar bÛ ye. berhema wÎ ya binavÊ nehcul enam hÊ ji li medreseyan de tÊ xwandin.

9. kurtefîlmek serkeftî ye . divê bê temaşe kirin . fermo :

vîdyoyê veke

10. ....

11. biwêjaherî xweş a wek gezo. biwêja ku dilê mirov hînik dike. quzzilqurt. oxweşîî ye *
quzzilqurt mirinê.

12. biwêjaherî xweş a wek gezo. biwêja ku dilê mirov hînik dike. quzzilqurt. oxweşîî ye *
quzzilqurt mirinê.

13. biwêjaherî xweş a wek gezo. biwêja ku dilê mirov hînik dike. quzzilqurt. oxweşîî ye *
quzzilqurta mirinê.

14. (bnr: mela xelîlê sêrtî)

15. MELA XELÎLÊ SÊRTÎ (1753-1841)



Yek ji hozan û nivîskarên kurd ên bi navûdeng, Mele Xelîlê Sêrtî ye û bi esl û azbata xwe ji hîzanê ye. Navê bavê wî, Mele Hesen e û di sala 1753 an de li Hîzan hatiye dinyayê û di sala 1843 an de jî, li Sêrtê çûye ber dilovaniya Xwedê. Pirtûka bi navê "osmanlî muellifleri" nivîsîye ku: Ew, di sala 1257ên Koçê de miriye. Ev tarîx li pêşber ya Zayînû, dike 1841.



Mele Xelîlê Sêrtî, li Bakûrê Kurdistanê bi navê "seyda" ango dersdar hatiye binavkirin. Ji ber ku wî pirê jiyana xwe bi dersdana feqiyan re bihurandîye. Ji xeynî wê yekê, wî gelek pirtuk û berhemên giranbiha li paş xwe hiştine.





Mele Xelîlê Sêrtî, 24 pirtûk nivîsîne. Piraniya wan bi zimanê erebî ne û naveroka wan jî olî ye, tê gotin ku heşt ji wan bi zimanê kurdî ne. Ji berhemên Mele Xelîl tenê "nehcilenam" di destên me de heye. Ev pirtûk bi Kurmancîyeka zelal û bi helbestkî hatiye nivîsandin. Di pirtûkê de 22 sernav û 271 malik hene. Hemû bi kêş û qafîye ne, rêz bi yazde kiteyan dikişin û her du rêz jî, bi yek qafîyeyê ne. Herweha qalibê kite û qafiyeyên pirtûkê jî, mînane yên Mewlûda Kurmancî ya Melê Bateyî.





Berhem û afirandinên Mela Xelîlê Sêrtî ev in:



1- tebsîret-ul qulûb



2- tefsîretu axir Îla sûretî-l kehf



3- mînhacû sittet



4- tesîsu qewa'îd-ul 'eqaîd



5- dîyau qelbî-l 'urûfî (menzûm)



6- Şerhu ela menzûmetî-l şattîbîyyetî fît'tecwîd



7- mehsûl-ul mewahîbî



8- muxlis- kîtabu fî usûlî-l fiqhî



9- kîtabu fî usûlî-l hedîs



10- zubdetu ma fîl fetawa el hedîsîyye



11- muxteser



12- nebzetu mîn-el mewahîb-îl medenîye



13- nehculenam fîl 'eqaîdî (menzûm)



14- nehculenam [[1]] Bî Luxet-îl Kurdîye (menzûm)



15- şerhu elel qesîdet-îl mehzîye



16- rîsaletu sexîr



17- Îzhar-ul 'usûn



18- el qamûs-ul sanî



19- Îsaxocî



20- rîsaletu fîl mecazî wel Îstî'are



21- rîsaletu fîl adab-îl behsî wel munazere (menzûm)



22- rîsaletu fîl we'zî



23- el mentûq-ul zumrûdîye (menzûm)



24- mewlûd (menzûm)

16. (bnr: weşanxaneyên kurdan)