2. Qoser (ji Kosor, ango çiyayê sor) navçeya bajarê Mêrdînê ye. Navên weyî ê kevn Telermen, Dunaysir û Qoser e. Bi tirkî jê re dibên Kızıltepe. Gora sala 2008'an serjimara navçê 198.672 ye. Di sala 1973'yan de hejmara wê 21.000 bû, di 1990'î de 60.134 bû, di sala 2007'an de 127.148 hatiye hejmartin.

Hejmara navçeyê iro li navendê 131.050 ye li gundan jî 82.251 bi temami serjimara wê 213.101 e.

Qoser dema ku gundê çiyê tên şewitandin xelkê gundên navçê pir bar dikin û tên Qoserê. Di wê demê de nifûsa Qoserê zêde dibê. Yê koç dikin û tên Qoserê piranî surgûçî, xwirsî, baqustanî û hwd. Navê taxên Qoserê: Qoser, Xirafa...

Qoser bi qanûn vexwiriya jinên tûtina qaçax jî bi nav û deng e. Gor nîşanan di demên berê de nifûsa Qoserê ji ya niha bêtir bû. Mizgeftek mezin bi navê ku gel lê kiriye "Mizgefta Kevn" heye. Li vê mizgeftê bi carekê 800 mirov dikarin nimêj bikin. Ve yeka mirov li ser demên berê yê Qoserê difikirîne ku: gor kû mizgeftek bi vî rengî heye tê wê wateyê, ku nifûsa Qoserê pir bû. Yek ji gundê Qoserê, gundên Xursê bi tûtina xwe bi nav û deng e.



Dîroka navê bajêr:



Gor ku tê zanîn navê Qoserê berê Dunaysir, dûre bûye Tilermen û dûre jî bûye Qoser. Dunaysir bi zaravaya Kurmancî û Qoser bi zaravaya Zazakiye û "Tilermen" jî bi ermenî ye. Piştî dewleta Tirk tê damezirandin navê wê dibe "Kızıltepe". Qoser navçeyek bi Mêrdînê ve girêdayiye, lê ji Mêrdînê mezintir e.



Jiyana sosyolojîk:



Di nava bajarê Kurdîstanê de Qoser ji aliyê întelektueliyê ve bajarekî serkeftî ye. Xwendevanên wê pirin û serkeftî ne. Ji helbestvanan heya wênesazan û heya dînê wê giştik di nava gel de ne. Dinê bajêr: Eledînê Dîn, Qomançêro, Dodo.



Çend navdarên Qoserê:



Mîran Janbar, helbestvan

Rênas Jiyan, helbestvan, weşanger

Lal Laleş, helbestvan, weşanger

Îrfan Amîda, helbestvan, romannûs

Ferhat Kurtay, şoreşger

Yaqob Tilermenî, roman û çîroknivîs:

Îbrahîm Seydo Aydogan, romannûs, çîroknivîs û akademîsyen

Mûstafa Aydogan , wergêr û nivîskar

Vecdi Erbay, helbestvan, çîroknivîs

Kamuran Ji Kîkan , avûkat, siyasetmedar