1. xelayî: tunebun, tunebuna xwarina

horatio southgate sala 1841 da ji amerîka tê li kurdistanê. ewil diçe amedê paşî cizîra botan. ew wext li amedê osmaniyan hikumdar buye, li cizîra botan da rêveberî desta kurda de buye. horatio southgate ku papaz û mîsyonerekî amerîkiye rewîtiya xwe wek pirtukekê nivîsandiye( Narrative of a visit to the syrian(jacobite) church of mesopotamia). di wê pirtukê de tê gotin ku xelaya amed da 5000 kes miriye. horatia hemberê êş û janên kurda revebîrên osmanî çawa bêxem buyîne heta bi mirina kurdan bextewar buyine pirtukê xwe de nivîsandiye. horatia piştê amedê çuye cizîra botan wê derê xelk di nava bereket û zêdehî da dijiyane.

ji bo çuyina çavkaniyê Here lînkê

2. mijara ku mirov dikare gelek tişt di derbarê rewşa kurdistanê ya sedsala 19an hîn bibe. çapa îngîlîzî;

Here lînkê

3. Kalkalkê kalê min jî qala vê xelayê kiribûye ji zarokon xwere hetanî dor hat ser me me jî bihîst dema hewrikek nan diket, îsrafî dibû digotin salê berê xelayî bû nesla kosî req û beqa jî nema bû îsraf nekin..*