1. çi xebateke mezin û bi xêr e. xwedê vê ked û şuxûl bide kurdan jî.



---spoiler--

"Ferhenga Akademiya Swêdî (Svenska Akademiens ordbok) ko bi kurtî wekî SAOB tên nas kirin ev 117 sal in hê jî neqediyaye. Cildê yekem ê vê projeya mezin di sala 1898an de derketiye û heta niha amadekirina projeyê her berdewam e.



Divê em li vir dîyar bikin ko karên amadekirina cildê yekem gelek sal berî vê terîxê dest pêkiriye. Akademiya Swêdê di sala 1786an de saz dibe û piştî salekê biryar tê girtin ko ferhengeke mezin a zimanê swêdî bê amade kirin. Ew hatina aborî ji weşandina rojnemeya swêdî ya yekemîn ji bo amadekirina ferhengê hatiye/tê xerc kirin. Rojnameya bi navê Stockholms Post-Tidningar di sala 1645an de derketiye û heta niha jî weşana xwe her berdewam dike.



Qralê Swêdê III. Gustav vê rojnameyê bi Akademiyê ve girêdide bona ko paşeroja amadekirina vê ferhenga mezin garantî bike. Di rêbaz û destûra Akademiya Swêdî de sadebûn, hêzdarî û bilindahîya zimanê swêdî (renhet, styrka, höghet) wek armanc hatiye nîşan dan. Ev proje li bakur wekî yek ji projeyên herî mezin tê hesibandin.[1]



Heta niha 35 cildên vê ferhengê derketine, angorî rêza alfabetîk heta tîpa "T" hatiye. Akademiyê plan kiriye ko cildê dawî di sala 2017an de biqede. Eger mirov hemû cildan bide ser hev mezinahiya ferhengê ji bejna kesekî normal dirêjtir dibe. Ked û xebateke mezin hatiye dan, wek mînak tenê beşa tîpa S qasî 35 salan ajotiye (1965-2002) û deh cild derketine. Dema her cildek derketiye ev yeka bûye sedemê şabûneke mezin. Berpirsên akademiyê van bûyeran wekî “şahiya cildê” nû bi kêfxweşiyekê pîroz dikin. Redaksîyona ferhengê niha li bajarê Lundê ye, qasî bîst zimanzan û kesên din li wir kar dikin.(...) "

---spoiler--



Here lînkê

2. (bnr: rohat alakom)



tê gotin ku nêzî 15 peyvên têkilî kurdbûnê jî ji bo ferhengê ji çavkaniyan hatine şehkirin û bêjingkirin lê ji ber pirsgirêkên aborî ev peyv nexistine di nav ferhengê de, dîsa li gorî nÛçeyê peyva herî kevn ya bi swêdî ya li ser kurdbûnê di çavkaniyên swêdî de diçe heta sala 1785an..



çend jêgirtên têkilî peyva kurd di çavkaniyên swêdî de ji qelema ra;



''Wek mînak dema peyvên dî tên nasandin, di nav van danasînan de em hin caran rastî gotinên "Kurd", "Kurdistan", "Selahadîn", "Ararat", "Dîcle" û "Firat" tên. Wek mînak dema ko Tempelorden (terîqeta parêzgehê) tê nasandin, li wir qala Selahadîn jî tê kirin. Ev çavkanî di sala 1635an de li Stockholmê hatiye weşandin. Navê vî navdarê kurd li vir bi forma latînî wek Saladinus derbas dibe.



Dema di sala 2005an de peyva turkmen (tirkmen) tê nasandin piştî 370 salan vê carê em rastî jêgirteke gelek nû tên: ”Kurd dixwazin Kerkûk bi Kurdistana otonom re girêdayî bibe, ev yek li bal erebên sunnî û şêniyê tirkmen ên bajêr qehrê peyda dike”. Çend jêgirt ji gernameyên gerokê navdar Sven Hedin hatine girtin. Yek ji wan ji bo danasîna peyva arsenal (depo) ye. Li vir tê gotin kemberên kurdan wek depoyan bi çek tijî ne: “… li dora nava xwe kemer alandine ko tê de depoke (arsenal) rêkûpêk ji debançe, kêr û şûran pêkhatî heye”. Li vir ferheng dîyar dike ko ev nêrîna di derbarê kurdan de li vir bi “mezinkirî” (mibalexe) hatiye pêşkêş kirin.



Peyveke din jî peyva "löpa" (bezîn, revîn) e: “Hikûmetê cesaret nekir çend gavên enerjîk li hemberî kurdan bavêje û ji ber vê jî çavên xwe ji reviyana bikujan re girt”. Di hin çavkaniyên swêdî yên dîrokî de mirov dibîne hê berî sed salan Kurdistan wek mînak hin caran "Curdistan" hatiye nivîsîn û rengdêrê ji peyva Kurdistan afirandî jî wek "kurdistanska" hatiye bi kar anîn. ''