| bi | Bî, kurtebêja bîzmûtê lâm Bî, kurtebêja bîzmûtê kîm |
| biat | bîat |
| biat etmek (biat edilmek) | bîat kirin |
| bibehre | bêbehre, bêpay, bêpar |
| biber | îsot. 1. îsot, fîlfîl, hîçhar (Capsicum annuum) (botanîk) 2. îsot, hîçhar (berhema vê riwekê ku hem bi tezetî û hem jî bi hişkî tê xwarin) îsot; capsicum annum |
| biber dolması | îsotên tijekirî, heşîna îsotan, kortika îsotan |
| biber dolması yapmak | îsot tije kirin, îsot heşandin |
| biber gibi | eynî îsot e (ji bo tiştê ku pir tûj û no ye) |
| biber gibi yanmak | agir pê ketin, şewitîn (ji bo pir êşîna çav, ten û hwd.) |
| biber turşusu | tirşîna îsotan |
| biberci | îsotfiroş îsotfiroş nd/nt |
| bibercilik | 1. îsotfiroşî 2. cenaniya îsotan 1. îsotfiroşî 2. cenaniya îsotan m |
| biberiye | filfil, biberiye filfil, bîberiye m |
| biberlemek | îsot pê werkirin îsot pê werkirin l/bw |
| biberli | 1. biîsot, bihîçhar 2. tûj, no 1. biîsot, bihîçhar 2. tûj, no rd |
| biberlik | 1. îsotdank 2. bexçeyê îsotan 1. îsotdank 2. bexçeyê îsotan m |
| biberon | mostik. mostik, pizînk, bîberon mostik, pizînk, bîberon m |
| bibersiz | 1. bêîsot, bêhîçhar 2. netûj, neno 1. bêîsot, bêhîçhar 2. netûj, neno rd |
| bibi | apa, met, metik (xwişka bavê) apa, met, metik (xwişka bavê) m |
| bibliyo | bîbliyo |
| bibliyo gibi | keçika nazik a hûrik |
| bibliyofil | pirtûkhez, kitêbhez nd pirtûkhez, kitêbhez nd |
| bibliyograf | çavkanîvan, bîblograf, pisporê bîblografyayê çavkanîvan, bîblograf, pisporê bîblografyayê nd/nt |
| bibliyoman | bîbliyoman, kesê nexweşê pirtûkan nd/rd bîbliyoman, kesê nexweşê pirtûkan nd/rd |
| bibliyomani | bîbliyomanî bîbliyotek pirtûkxane, kitêbxane, bîbliyotek bîbliyomanî rd |
| bibliyotek | pirtûkxane, kitêbxane, bîbliyotek m |
| bibliyotekçi | pirtûkxanevan, kitêbxanevan pirtûkxanevan, kitêbxanevan nd/nt |
| biblografik | bîblografîk, çavkaniyî bîblografîk, çavkaniyî rd |
| biblografya, biblografi | çavkanî, serkanî, jêderk, pêristname, bîblografya, bîblografî çavkanî, serkanî, jêderk, pêristname, bîblografya, bîblografî m |
| biçare | bêçare. bêçare, neçar, bênewa, belengaz, reben nd/rd |
| biçarelik | bêçaretî, neçarî, bênewatî, rebenî m |
| biçem | şêwaz, uslûb m şêwaz, uslûb m |
| biçer | bağlar makîneya ku hem diçine û hem jî girê dide döver makîneya dirûnê, makîneya çinînê, makîneya dirûn û gêreyê nd |
| biçer bağlar | makîneya ku hem diçine û hem jî girê dide |
| biçer döver | makîneya dirûnê, makîneya çinînê, makîneya dirûn û gêreyê nd |
| bici | bnr cici bnr cici bici |
| bici bicili | bnr cicili bicili |
| bicili | bnr cicili bicili |
| biçilmek | hatin dirûn, hatin çinandin Utb *biçilmiş kaftan tam li gorê hatin dirûn, hatin çinandin l/tb * biçilmiş kaftan tam li gorê |
| biçilmiş kaftan | Wekî dermanê ku tu biavêjî çavê kor. Kesê ku tam li gorî wî karî ye. Kirasê fesilandî. |
| biçim | teşe, kêsim, şimşat, qidûm (insanlar için). (I) 1. teşe, dirûv n, dirf n, şekil n, lewn n, kêsim m, kêrsim m, êsk n, fesal m, şêwe n, eles (xuyanga derve ya tiştekî) 2. teşe, dirûv, şekl (ji bo teşeya lêhatî) *bu odaya bir biçim vermeli divê mirov dirûvekî nû bide vê odeyê 3. dirûv, şekl (ji bo tiştê di manendê tiştekî de) 5. awa, terh, şêwe, terz 6. cure, çeşîd, şekil *rubai ve beyt birer şiir biçimidir çarîn, û malik cureyên helbestê ne (II) çinîn, dirûn *buğday biçim zamanı wexta genim dirûnê |
| biçim alanı | dirûngeh |
| biçim almak | teşe girtin, şekil girtin |
| biçim biçim | teşe bi teşe, cure bi cure, çeşîd çeşîd |
| biçim bilimi | teşezanî, teşenasi, morfolojî teşezanî, teşenasî, morfolojî m |
| biçim birim | yeketeşe, morfem rz/m yeketeşe, morfem rz/m |
| biçimci | 1. şêweperest, şêweparêz, teşeperest, teşeparêz, şekilperest, şekilparêz 2. teşeparêz, formalîst fel nd/rd 1. şêweperest, şêweparêz, teşeperest, teşeparêz, şekilperest, şekilparêz 2. teşeparêz, formalîst fel nd/rd |
| biçimcilik | teşekarî. 1. şêweperestî, şêweparêzî, teşeperestî, teşeparêzî, şekilperestî, şekilparêzî 2. teşeparêzî, formalîzm fel/m 1. şêweperestî, şêweparêzî, teşeperestî, teşeparêzî, şekilperestî, şekilparêzî 2. teşeparêzî, formalîzm fel/m |
| biçime sokmak | Teşe dan. Dirûv dan. |
| biçime sokmak (veya biçim vermek) | teşe dan (tiştekî), şekil dan (tiştekî), kirin teşeyê (tiştekî) |
| biçimine getirmek | keys lê anîn Keys lê anîn. |
| biçimlemek | Teşe dan (tiştekî), şekil dan (tiştekî), kirin teşeyê (tiştekî) |
| biçimlendirilmek | hatin teşedan, hatin şêwandin, hatin şekildan, hatin fesaldan l/tb hatin teşedan, hatin şêwandin, hatin şekildan, hatin fesaldan l/tb |
| biçimlendirme | teşedan, şêwandin, şekildan, fesaldan teşedan, şêwandin, şekildan, fesaldan m |
| biçimlendirmek | teşe dan, şêwandin, şêwedan, şekil dan, fesal dan teşe dan, şêwandin, şêwe dan, şekil dan, fesal dan l/gh |
| biçimlenme | teşegirtin, şêwegirtin, fesalgirtin, şekilgirtin teşegirtin, şêwegirtin, fesalgirtin, şekilgirtin m |
| biçimlenmek | teşe girtin, kêsimîn. teşe girtin, şêwe girtin, fesal girtin, şekil girtin teşe girtin, şêwe girtin, fesal girtin, şekil girtin l/gh |
| biçimli | biteşe. teşedar, kêrsimdar, biteşe, bifesal, bikêrsim teşedar, kêrsimdar, biteşe, bifesal, bikêrsim rd |
| biçimsel | teşeyî. teşeyî, fesalî, şêweyî, şeklî teşeyî, fesalî, şêweyî, şeklî rd |
| biçimsellik | teşeyîtî, şêweyî, fesalîtî, şeklîtî teşeyîtî, şêweyî, fesalîtî, şeklîtî m |
| biçimsiz | bêteşe, bêkêsim, bêşimsat, bêqidûm. 1. bêteşe, tişabet, bêeles, bêfesal, bêşêwe, bêkêrsim 2. amorf fiz/ktm 3. bêteşe (kirêt, nexweşik) 1. bêteşe, tişabet, bêeles, bêfesal, bêşêwe, bêkêrsim 2. amorf fiz/kîm 3. bêteşe (kirêt, nexweşik) rd |
| biçimsizleşme | bêteşebûn, bêşêwebûn, bêfesalbûn m bêteşebûn, bêşêwebûn, bêfesalbûn m |
| biçimsizleşmek | bêteşe bûn, bêşêwe bûn, bêfesal bûn bêteşe bûn, bêşêwe bûn, bêfesal bûn l/ngh |
| biçimsizlik | 1. bêteşeyî, bêteşetî, bêfesalî, bêşêwetî, bêkêrsimî 2. amorfî 3. bêteşetî, kirêtî, nexweşiktî 1. bêteşeyî, bêteşetî, bêfesalî, bêşêwetî, bêkêrsimî 2. amorfî 3. bêteşetî, kirêtî, nexweşiktî m |
| biçki | birîn. birîn, kincbirîn, fesal dikiş birîn û dirûn nd |
| biçki dikiş | birîn û dirûn nd |
| biçki yapmak | kinc birîn, fesilandin |
| biçki yurdu | dibistana kincbirînê |
| biçkici | kincbir (kese ku kincan li gorî modele dibire) kincbir (kesê ku kincan li gorî modelê dibire) nd/nt |
| biçme | 1. birîn, fesilandin (ji bo cil û kincan) 2. prîzma mat 3. dirûn, dirûtin, çinîn (ji bo giya, dexl û hwd) 4. kevirê şekirî 1. birîn, fesilandin (ji bo cil û kincan) 2. prîzma mat 3. dirûn, dirûtin, çinîn (ji bo giya, dexl û hwd) 4. kevirê şekirî m |
| biçmek | birrîn, çinîn, dirûn. 1. birîn, kişandin, xîzar kirin, mişar kirin, vebirîn *tahta biçmek texte kişandin, texte birîn 2. birîn, jê kirin, fesilandin (ji bo birîna kincan, pot û pertalan) l/gh 3. dirûn, dirûtin, çinîn (ji bo dexlê) 4. lê reşandin, dan ber geluyan, remî kirin (mec) 5. birîn (ji bo nirx û buhayê tiştekî) (mec) 1. birîn, kişandin, xîzar kirin, mişar kirin, vebirîn * tahta biçmek texte kişandin, texte birîn l/gh 2. birîn, jê kirin, fesilandin (ji bo birîna kincan, pot û pertalan) l/gh 3. dirûn, dirûtin, çinîn (ji bo dexlê) l/gh 4. lê reşandin l/gh, dan ber geluyan l/gh, remî kirin l/gh (mec) 5. birîn (ji bo nirx û buhayê tiştekî) (mec) l/gh |
| biçtirmek | 1. dan birin, dan xîzarkirin 2. dan birandin, dan fesilandin 3. dan çinandin, dan dirûtin 1. dan birîn, dan xîzarkirin 2. dan birandin, dan fesilandin 3. dan çinandin, dan dirûtin l/lb |
| bidât | 1. bîd'at (daraz û prensîbên ku piştî Hz. Muhemed di dînê îslamê de peyde bûne) 2. bîdat (tiştên ku pişt re çêbûne, peyde bûne) nd |
| bidayet | destpêk. destpêk, serdestpêk destpêk, serdestpêk m |
| bidon | merkane. barmil, bermîl, devo, dewe, qom, bîdon barmil, bermîl, devo, dewe, qom, bîdon m |
| bid’at | 1. bîd’at (daraz û prensîbên ku piştî Hz. Muhemed di dînê Îslamê de peyde bûne) 2. bîdat (tiştên ku pişt re çêbûne, peyde bûne) nd |
| biftek | bîftek m bîftek m |
| bigane | 1. bêgane, biyan, xerîb 2. bêleqe |
| bigudi | bîgudî (alava ku jin pê porên xwe xirpûşkî dikin) bîgudî (alava ku jin pê porên xwe xirpûşkî dikin) m |
| bigünah | bêguneh, bêsûc, bêtawan |
| bihaber | bêhay, bêagah, bêxeber, nezan |
| bihakkın | bi heqê xwe, heqanet h bi heqê xwe, heqanet h |
| bihuş | bêhiş, xêv, xêt, xêtik bêhiş, xêv, xêt, xêtik rd |
| biidrak | nebîrbir, nebîrewer, tênegihîştî |
| bijuteri | 1. bijûterî (xişrên giranbiha ku zêrker çêdike) 2. bijûterî (xeml û xişrên pîrekan ku ji kevirên ne girahbuha tê çêkirin) 1. bijûterî (xişrên giranbiha ku zêrker çêdike) 2. bijûterî (xeml û xişrên pîrekan ku ji kevirên ne girahbuha tê çêkirin) m |
| bikes | bêkes, bêxwedî û xudan |
| bikini | bîkînî bîkînî m |
| bikir | keçîn, qîzîn, bikr keçîn, qîzîn, bikr m |
| bila | bê, bîle (ev ji zimanê Erebî ye ku di hinek peyvan de tê bikaranîn wekî bîlesebeb) * bilabedel bêbedêl d |
| bilâ | bê, bîle (ev ji zimanê Erebî ye ku di hinek peyvan de tê bikaranîn wekî bîlesebeb) |
| bilâbedel | bêbedêl |
| bilader | birak, bira n |
| bilâhare | paşê, pişt re, dû re h |
| bilahare | dûv re, paşê, pişt re. paşê, pişt re, dû re h |
| bilahi | bîlahî nd |
| bilâhi | bîlahî nd |
| bilaistisna | bêawerte, bêîstisna bêawerte, bêîstisna rd |
| bilakis | dijane. berevajî, tersê (tiştekî) h berevajî, tersê (tiştekî) h |
| bilanço | bîlanço. bîlançobilâr cureyek macûn bîlanço m |
| bilar | cureyek macûn |
| bilardo | bilardo. bîlardo m bîlardo m |
| bilardo sopası | kimê. |
| bilavasıta | bêamraz, bêwesîte, yekser, rasterê, rasterast rd |
| bilâvasıta | bêamraz, bêwesîte, yekser, rasterê, rasterast |
| bilcümle | pêkve, tevde h pêkve, tevde h |
| bildiğinden şaşmamak | I) Tiştê ku rast dizanîn, kirin. II) Ji ya xwe nehatin xwarê. Hesinê xwe kutan. Bi ya xwe kirin. Ji hespê xwe peya nebûn. |
| bildiğinden şaşmamak (veya bildiğinden kalmamak) | ji kirt û nîva xwe nehatin xwarê, ji fikra xwe nehatin xwarê, ji ya xwe nehatin xwarê |
| bildiğini okumak | Ji kirt û nîva xwe nehatin xwarê. Benîştê xwe lê dananîn. Ji kerê şeytên daneketin. Ji ya xwe nehatin xwarê. Ji hespê xwe peya nebûn. Tim gotin, barê êzingên min. Ji yek û nîva xwe nehatin xwarê. |
| bildiğini yapmak | Bi ya xwe kirin. Benîştê xwe bi awayekî cûtin. A xwe kirin. |
| bildiğini yedi mahalle bilmez | her diranekî (yekî) salekî hatin (ji bo kesê xasûk û pir zane) Her diranekî (yekî) salekî hatin. Bi binî ye. (ji bo kesê xasûk û zana) |
| bildiğini yapmak | a xwe kirin, bi ya xwe kirin, a weka (an jî mîna) xwe kirin |
| bildik | nas. nas nd/rd |
| bildik çıkmak | nasê hev derketin Nasê hev derketin. |
| bildik kimse | rûnas |
| bildim bileli | Hingî ku ez fêmbarî xwe bûme. Hingî ku ez dizanim. Herî ku ez pê dizanim. |
| bildim bileli (veya bildik bileli) | hingî ku ez fehmeberî xwe bûme, zanebûna ku ez dizanim, hingî ku ez zanim, herî ku ez pê dizanim |
| bildirge | danezan, daxuyanî. 1. danezan, daxuyanname, beyanname 2. daxuyanname (ji bo kesê ku bexşandiyê (muafî) bacê ne pê dahata xwe didin nîşan) m 1. danezan, daxuyanname, beyanname 2. daxuyanname (ji bo kesê ku bexşandiyê (muafî) bacê ne pê dahata xwe didin nîşan) m |
| bildiri | danezan, belavok. 1. belavok 2. danezan, teblîx (ji bo daxuyaniya li ser mijareke zanistî) 1. belavok 2. danezan, teblîx (ji bo daxuyaniya li ser mijareke zanistî) m |
| bildirilmek | hatin ragihandin, hay pê hatin xistin, hatin agahdarkirin l/tb hatin ragihandin, hay pê hatin xistin, hatin agahdarkirin l/tb |
| bildirim | agihandin, danezan. 1. danezan, teblîx (daxuyaniya ku bi nivîskî tê kirin) 2. îxbarname (kaxizê ku danezan pê tê kirin) |
| bildirim ödenecesi | tezmînata îxbarê bz |
| bildirişim | hevagihandin. ragihan, komunikasyon ragihan, komunîkasyon m |
| bildirişmek | pev ragihandin pev ragihandin l/gh |
| bildirme | daxuyan, beyan |
| bildirme cümlesi | hevoka pêşkerî rz |
| bildirme kipleri | raweyên pêşkerî rz |
| bildirmek | agihandin, agahdar kirin. 1. dan zanîn l/tb, ragihandin, gihandin (yekî) *olayı hemen kocasına bildirdi tafilê bûyer gihande şûyê xwe 2. agahdar kirin, hay pê xistin, ilam dan, pê dan zanîn *sınav sonucunu mektupla bana bildirin bi nameyê min ji encama ezmûnê agahdar bikin (an jî encama ezmûnê bi nameyekê bi min bidin zanîn) 3. derbirin, vegotin 1. dan zanîn l/tb, ragihandîn l/gh, gihandin (yekî) l/gh * olayı hemen kocasına bildirdi tafilê bûyer gihande şûyê xwe 2. agahdar kirin l/gh, hay pê xistin l/bw, ilam dan l/gh, pê dan zanîn * sınav sonucunu mektupla bana bildirin bi nameyê min ji encama ezmûnê agahdar bikin (an jî encama ezmûnê bi nameyekê bi min bidin zanîn) 3. derbirîn, vegotin l/gh |
| bile | qender, jî. 1. ligel, digel, pevre h 2. jî d 3. bi ser de h |
| bile bile | bi zanebûn, qesdanî, bi zanatî h qesdanî, bi zanebûn, mexsûs bi zanebûn, qesdanî, bi zanatî h Bi zanebûn. Bi qesd. Mexsûs. |
| bile bile lades | 1) bi zanetî 2) xwe li xamî danîn I) (Bi zanatî) xwe mîna ku xapiyayî şanî dan. II) Bi zanatî xwe li xamî danîn. |
| bilecen | 1. fehma, zana 2. teqa, qanos 1. fehma, zana 2. teqa, qanos rd |
| bilecenlik | 1. zanatî 2. teqayî 1. zanatî 2. teqayî m |
| bileği taşı | hêsan, hesan n |
| bileğinde altın bileziği olmak | bnr kolunda altın bileziği olmak |
| bileğine güvenmek | ji nava xwe têr bûn, bi xwe ewle bûn Bi xwe ewle bûn. Ji nava xwe têr bûn. |
| bileğine kadar (bileklerine kadar) | 1) heta gûzekê (ji bo berf, heriyê ku piyê mirov tê de winda dibe) *bileklerine kadar kara battı heta gûzekê di berfê de çû xwarê 2) heta gûzekê (ji bo kincan ku tenê pê dixuyên) *giydiği elbise bileklerine kadar geliyordu kirasê ku li xwe kiribû, hetanî gûzekê dihat |
| bileğinin hakkı ile | bi qeweta milê xwe, bi xwêdana eniyê Bi xwêdana eniyê. Bi qeweta milê xwe. |
| bilek | zend. 1. zend, bazend, bask, qevd, qeft, meçek *ayak bileği zenda pê, qevda ling ant/n 2. hêz, qewet (mec) |
| bilek damarı | damare nebzê |
| bilek gibi | wekî gurzekê, bi qasî gurzekê (ji bo gurbûna por û avê) |
| bilek gücü | hêzezend. qeweta dest, bi qeweta destan, qeweta mil |
| bilek gücü (kuvveti) | Qeweta dest. Qeweta mil. |
| bilek kuvveti | qeweta mil, qeweta bedenê |
| bilek saati (veya kol saati) | saeta destan |
| bilek yapmak (veya bilek güreşi yapmak) | gulaşa milan kirin |
| bileklerine kadar | Heta gûzekê. |
| bileklik | zendik. berzendk berzendk m |
| bileme | seqa, hêsûn. sûtin, tûjkirin |
| bileme makinası | makîneya sûtinê, makîneya tûjkirinê |
| bilemedin (veya bilemediniz) | nebe nebe, herî zêde *bu iş bir günde, bilemedin iki günde biter ev kar di rojekê de, nebe nebe di du rojan de wê biqede |
| bilemek | seqandin, hêsûn. 1. sûtin, tûj kirin *bıçağını iyice bile kêra xwe têr baş bisû 2. xurt kirin (mec) 1. sûtin, tûj kirin * bıçağını iyice bile kêra xwe têr baş bisû 2. xurt kirin (mec) l/gh |
| bilen | agahdar, zana. |
| bilenmek | hatin sûtin, hatin tûjkirin l/tb hatin sûtin, hatin tûjkirin l/tb |
| bilerek | bi zaneyî. bi zanebûn, bi zankî, bi zaneyî, bi qest, mexsûs h qesdanî, bi zanayî, bi zanebûn, mexsûs bi zanebûn, bi zankî, bi zaneyî, bi qest, mexsûs h |
| bileşik | hevedûdanî. 1. yekgirtî, yekbûyî 2. hevedudanî, bihevketî rz 3. pêkhatî kîm *su bileşik bir maddedir av madeyeke pêkhatî ye/nd 1. yekgirtî, yekbûyî 2. hevedudanî, bihevketî rz 3. pêkhatî kîm * su bileşik bir maddedir av madeyeke pêkhatî ye rd/nd |
| bileşik isim | navê hevedûdanî. |
| bileşik sözcük | bêjeya hevedûdanî. |
| bileşim | têkel, terkîp *suyun bileşiminde oksijenle hidrojen vardır di têkeliya avê de hidrojen û oksîjen heye kîm/m têkel, terkîp * suyun bileşiminde oksijenle hidrojen vardır di têkeliya avê de hîdrojen û oksîjen heye kîm/m |
| bileşke | çeq, muhesela fiz/m çeq, muhesela fiz/m |
| bileşme | pêkanîn, pêkhênan kîm/fiz pêkanîn, pêkhênan kîm/fiz m |
| bileşmek | pêk anîn, pêk hênan kîm/fiz pêk anîn, pêk hênan kîm/fiz l/gh |
| bileştirici | pêkhêner pêkhêner nd/nt |
| bileştirmek | dan pêkanîn, dan pêkhênan dan pêkanîn, dan pêkhênan l/lb |
| bilet | bilêt. bilêt |
| bilet gişesi | paca bilêtan. |
| bilet kesmek | bilêt birîn Qebraxî kirin. |
| biletçi | bilêtfîroş bilêtfîroş nd/nt |
| biletçilik | bilêtfîroşî bilêtfîroşî m |
| biletini kesmek | (Yek) kuştin. |
| biletmek | dan sûtin, dan tûjkirin dan sûtin, dan tûjkirin l/lb |
| bileyi taşı | hesan. |
| bileyici | tûjker, hêsanker, sûker (kesê ku alavên bibir disû) tûjker, hêsanker, sûker (kesê ku alavên bibir disû) nd/nt |
| bileyicilik | tûjkerî, hêsankerî, sûkerî tûjkerî, hêsankerî, sûkerî m |
| bilezik | bazin. 1. bazin, bazind (bazinên ku mirov dixin destê xwe) 2. bazin, hilte (xeleka ku dişibe bazin û mirov wê dike devê boriyan) 3. xelek, kelemçe (xeleka ku serê wê vekirî ne û mirov di cihê wekî pîstonê erebeyê de bi kar tîne) 4. kelemçe (argo) 1. bazin, bazind (bazinên ku mirov dixin destê xwe) n 2. bazin, hilte (xeleka ku dişibe bazin û mirov wê dike devê boriyan) n 3. xelek, kelemçe (xeleka ku serê wê vekirî ne û mirov di cihê wekî pîstonê erebeyê de bi kar tîne) m 4. kelemçe (argo) m |
| bilezikli | bibazin, bazindar bibazin, bazindar rd |
| bilfarz | ferz bikim, em bibêjin ku..., em wisa bipejirînin ku... h ferz bikim, em bibêjin ku..., em wisa bipejirînin ku... h |
| bilfiil | bi temamî, bi rastî h bi temamî, bi rastî h |
| bilge | xozan, ferzane. zana, pirzan, xiredmend, hakim /nd zana, pirzan, xiredmend, hakim rd/nd |
| bilgece | zanakî, xiredî, hakimane /h zanakî, xiredî, hakimane rd/h |
| bilgelik | 1. zanatî, zanayî 2. zanîn, agahî, hîkmet 3. agahiya xwenasiyê (di serdema pêşîn de) fel/nd 1. zanatî, zanayî 2. zanîn, agahî, hîkmet fel 3. agahiya xwenasiyê (di serdema pêşîn de) fel/nd |
| bilgi | agahî, hay, zanîn. 1. agahî, zandarî, zanyarî, hay, haj, melûmat (navê hemû prensîp, diyarde û rastiyên ku aqlê mirov digihîjê) 2. salox, saloxî, agahî, zanîş, pêzanî (agahiya (melûmata) ku bi riya lêgerîn, lêkolîn, hînbûn û çavdêriyê hatiye bidestxistin) *babası ailelerinin geçmişi hakkında bir çok bilgi vermişti bavê wê, der barê raboriya malbata xwe de gelek agahî dabûnê 3. zanîn (berhema ramanê ya xebitîna zekaya mirov) 4. zanîn, zanîş, zanebûn, agahî (ramanên sereke ku zêhna mirov bi wan serwext dibe) fel/m 5. zanîn m, zanyarî, zanist m, ilm |
| bilgi almak | saloxî hilanîn, agahî jê hilanîn |
| bilgi edinmek | 1) saloxî bi dest xistin, agahî bi dest xistin 2) jê agahdar bûn |
| bilgi eksikliği | kêmagahî. |
| bilgi kuramı | epîstemolojî fel |
| bilgi sahibi | saloxdar, agahdar |
| bilgi sahibi olmak | haj jê hebûn, haj pê hebûn |
| bilgi teorisi | dîtiniya agahiyê. |
| bilgi vermek | hay dan, agahî dan, salox dan |
| bilgiç | 1. zana, zane, ferzane 2. zana (ji bo kesê ku nezan in lê xwe wekî kesê zana didine diyarkirin) (mec) 1. zana, zane, ferzane 2. zana (ji bo kesê ku nezan in lê xwe wekî kesê zana didine diyarkirin) (mec) rd |
| bilgicilik | 1. sofîzm (di felsefeya Yewnana Antîk de rêbaza rexnegiriyê) fel 2. sefsetetî 1. sofîzm (di felsefeya Yewnana Antîk de rêbaza rexnegiriyê) fel 2. sefsetetî m |
| bilgiçlik | zanatî, ferzanetî |
| bilgiçlik satmak (veya bilgiçlik taslamak) | aqilmendî li serê (yekî) kirin |
| bilgilendirici | agahker/nd agahker rd/nd |
| bilgilendirme | agihandin, agahdarî, haydarî, zandarî, zanmendî, zanîşwerî agihandin, agahdarî, haydarî, zandarî, zanmendî, zanîşwerî m |
| bilgilendirmek | agahdar kirin. agihandin, agahdar kirin, haydar kirin, zandar kirin agihandin, agahdar kirin, haydar kirin, zandar kirin l/gh |
| bilgilenme | agihîn, agahdarbûn, haydarbûn agihîn, agahdarbûn, haydarbûn m |
| bilgilenmek | agahdar bûn. agihîn, agahdar bûn, haydar bûn, hayîdar bûn agihîn, agahdar bûn, haydar bûn, hayîdar bûn l/ngh |
| bilgili | agahdar, zanyar. 1. agahdar, haydar, zane, zandar, zanîşwer, zanmend 2. bi zanayî, bi zanebûn, bi zanetî h 1. agahdar, haydar, zane, zandar, zanîşwer, zanmend rd 2. bi zanayî, bi zanebûn, bi zanetî h |
| bilgilik | ansîklopedî m ansîklopedî m |
| bilgin | zanyar, zanist. zana, zorzane, zanyar, alim (kesê ku der barê mijareke zanistî de xwedî agahiyeke pir e)/nd zana, zorzane, zanyar, alim (kesê ku der barê mijareke zanistî de xwedî agahiyeke pir e) rd/nd |
| bilgince | zanakî, zanyarane h zanakî, zanyarane h |
| bilginlik | zanatî, zanyarî, alimtî zanatî, zanyarî, alimtî m |
| bilgisayar | kompîtur xêvjimar, kompîtur m |
| bilgisayar faresi | Mişk (Alaveke komputerê) |
| bilgisayarcı | pisporê kompîturê, naserê kompîturê pisporê kompîturê, naserê kompîturê nd/nt |
| bilgisayarcılık | pisporiya kompîturê, naseriya kompîturê nd pisporiya kompîturê, naseriya kompîturê nd |
| bilgisiz | nezan, bêhay, bêagah nezan, bêhay, bêagah rd |
| bilgisizlik | nezanî, bêhayî, bêagahî nezanî, bêhayî, bêagahî m |
| bilgiyazar | aletê ku bi pergala elektronik tîprêziyê dike aletê ku bi pergala elektronîk tîprêziyê dike |
| bilhassa | xasma, nemaze. nemaze, xasma, nexasim, bi taybetî, beri her tiştî nemaze, xasma, nexasim, bi taybetî, berî her tiştî rd |
| bili | agahî, hay, melûmat m agahî, hay, melûmat m |
| bili bili | tû tû, cû cû (ji bo gazîkirina mirişkan) tû tû, cû cû (ji bo gazîkirina mirîşkan) b |
| bilici | zana, jîrik zana, jîrik rd |
| bililtizam | bi zanebûn, qesdanî, bi zanatî h bi zanebûn, qesdanî, bi zanatî h |
| bilim | zanyarî zanistî. 1. zanist m, ilm 2. zanîn, agahî (zanîna metodîk û sîstematîk) 3. zanist (qonaxa lêgerîna metodîk) |
| bilim adamı | zanyar, zanist. zanyar |
| bilim dışı | derî zanistiyê. derezanistî, nezanistî, neilmî derezanistî, nezanistî, neilmî rd |
| bilim insanı | Bkz: Bilim adamı |
| bilim kurgu | pevxistina zanisti. xeyalê zanistî (berhemên ku bi riya daneyên zanistî û xeyalî tên afîrandin, mîna çîrok, roman û fim) nd xeyalê zanistî (berhemên ku bi riya daneyên zanistî û xeyalî tên afirandin, mîna çîrok, roman û fîm) nd |
| bilim ve teknoloji bakanlığı | wezereta zanistî û teknolojiyê. |
| bilimadamı | Bkz: bilim adamı |
| bilimci | zanyar zanyar nd/nt |
| bilimcilik | zanyarî (warekî felsefeyê ku tenê giringî dide azîna zanistî) fel/m zanyarî (warekî felsefeyê ku tenê girîngî dide azîna zanistî) fel/m |
| bilimde ihtilal | şoreşa di zanistê de m |
| bilimsel | erdnasiyî, jeolojîk rd zanistî. zanistî, ilmî |
| bilimsel deneycilik | ezmûngeriya zanistî fel |
| bilimsel düşünce | ramana zanistî |
| bilimsel sosyalizm | sosyalîzma zanistî, marksparêzî |
| bilimselce | zanistane h zanistane h |
| bilimselleştirmek | zanistî kirin, ilmî kirin zanistî kirin, ilmî kirin l/gh |
| bilimsellik | zanistîtî, ilmîtî zanistîtî, ilmîtî m |
| bilimsiz | nezanistî, neilmî nezanistî, neilmî rd |
| bilimsizlik | nezanistîbûn, neilmîbûn nezanistîbûn, neilmîbûn m |
| bilinç | bîr. 1. hiş n, şiûr 2. hiş psî/n 3. hişmendî (çalakiyên civakekê yên derûnî) 4. mêjî n, zêhn |
| bilinç altı | binbîr. binehişî psî/m |
| bilinç altı ile ilgili | binehişîn |
| bilinç dışı | derbîr. derehişî, derî hiş psî/m derehişî, derî hiş psî/m |
| bilincine varmak | bîr birin (tiştekî), bîra (tiştekî) kirin, serwext bûn |
| bilincini yitirmek | hiş winda kirin, hiş avêtin |
| bilinçlendirme | 1. zanedar kirin, zane kirin 2. hişyarkirin, bîrewerkirin, serwextkirin 1. zanedar kirin, zane kirin 2. hişyarkirin, bîrewerkirin, serwextkirin m |
| bilinçlendirmek | bîrdar kirin. 1. zanedar kirin, zane kirin 2. hişyar kirin, bîrewer kirin, serwext kirin 1. zanedar kirin, zane kirin 2. hişyar kirin, bîrewer kirin, serwext kirin l/gh |
| bilinçlenme | 1. zanedar bûn, zane bûn 2. hişyarbûn, bîrewerbûn, serwextbûn 1. zanedar bûn, zane bûn 2. hişyarbûn, bîrewerbûn, serwextbûn m |
| bilinçlenmek | bîrdar bûn. 1. zanedar bûn, zane kirin 2. hişyar bûn, bîrewer bûn, serwext bûn 1. zanedar bûn, zane kirin 2. hişyar bûn, bîrewer bûn, serwext bûn l/ngh |
| bilinçli | bîrdar, bîrewer, hişyar. 1. hişdar, hişmend, zanedar, xweyhiş 2. bîrbir, hişyar, bîryar, bîrewer, hişber, têgihîştî (kesê ku hay ji çalakiyên xwe heye) |
| bilinçli olarak | bi zanebûn |
| bilinçlilik | 1. hişmendî, hişdarî, zanedarî 2. bîrbirî, hişyarî, bîryarî, bîrewerî, têgihîştîbûn (hay ji çalakiyên xwe hebûn) 1. hişmendî, hişdarî, zanedarî 2. bîrbirî, hişyarî, bîryarî, bîrewerî, têgihîştîbûn (hay ji çalakiyên xwe hebûn) m |
| bilinçsiz | bêbîr. 1. bêhiş 2. nebîrbir, bîmebir, nebîrewer, nefama, xeşîm 1. bêhiş 2. nebîrbir, bîrnebir, nebîrewer, nefama, xeşîm rd |
| bilinçsizlik | 1. bêhişî psî 2. nebîrbirî, bîrnebirî, nebîrewerî, nefamatî, xeşîmî 1. bêhişî psî 2. nebîrbirî, bîrnebirî, nebîrewerî, nefamatî, xeşîmî m |
| bilinemez | nayê zanîn, tiştê ku bi aqlê mirov nayê zanîn fel nayê zanîn, tiştê ku bi aqlê mirov nayê zanîn fel |
| bilinemezci | nezanîparêz, agnostîk fel nd/rd nezanîparêz, agnostîk fel nd/rd |
| bilinemezcilik | nezanîparêzî, agnostîzm fel/m nezanîparêzî, agnostîzm fel/m |
| bilinen | yê/ya tê zanîn. diyar, aşîkar, melûm mat/m diyar, aşîkar, melûm mat/m |
| bilinmedik | nenasbar, kesnezan, meçhul mat nd/rd nenasbar, kesnezan, meçhûl mat nd/rd |
| bilinmek | hatin zanîn. hatin zanîn l/tb hatin zanîn l/tb |
| bilinmeyen | nenasbar. nenasbar, kesnezanî, meçhûl mat nd/rd nenasbar, kesnezanî, meçhûl mat nd/rd |
| bilinmez | 1. muxlaq 2. nayc zanîn, meçhûl *ne zaman geleceği bilinmez nayê zanîn ku wê kengê bê bilinmezlik muxlaqîbilir nas, şînas, zan (parkît e) *kadirbilir qedirşînas nd 1. muxlaq 2. nayê zanîn, meçhûl * ne zaman geleceği bilinmez nayê zanîn ku wê kengê bê rd |
| bilinmezlik | muxlaqî m |
| bilir | nas, şînas, zan (parkît e) * kadirbilir qedirşînas nd |
| bilir bilmez | ji ber xwe ve, ji ba xwe ve *günde belki yüz defa, bilir bilmez hep yapardım rojê belkî sed carî, min ev ji ber xwe ve dikir Kesê kêmzan. Ji ber xwe ve. Ji ba xwe. |
| bilir kişi | 1. mopîzan, pispor, pêzan 2. pêzan hiq/nd 1. mopîzan, pispor, pêzan 2. pêzan hiq/nd |
| bilir kişilik | mopîzanî, pêzanî m mopîzanî, pêzanî m |
| bilirkişi | pispor, şareza. |
| biliş | 1. bîrbirî, wuqûf psî/m 2. nas, dost nd/nt 1. bîrbirî, wuqûf psî/m 2. nas, dost nd/nt |
| bilişim | înformatîk înformatîk m |
| bilisiz | nezan, cahil nezan, cahil rd |
| bilisizlik | nezanî, cahilî m nezanî, cahilî m |
| bilişme | pevnasîn m pevnasîn m |
| bilişmek | 1. hev nasîn, hev nas kirin l/bw 2. hewisîn, hîn bûn, fer bûn 1. hev nasîn l/ngh, hev nas kirin l/bw 2. hewisîn, hîn bûn, fêr bûn l/ngh |
| bilistifade | jê kelk girtin, jê sûd girtin, jê sûd wergirtin, jê istifade kirin h jê kelk girtin, jê sûd girtin, jê sûd wergirtin, jê îstifade kirin h |
| billur | belûr. 1. belor, bilûr, abegîne 2. krîstal 3. belorî |
| billur gibi | 1) zelal (ji bo avê) 2) spî (ji bo gerdan, mil û ling) 3) zelal (ji bo dengê paqij) |
| bilme | zanîn, zanebûn zanîn, zanebûn m |
| bilmece | mamik, tiştonek. 1. mamik, qinik, çistan, kelemamik, tiştanok, pêderxistinok, tiştik, têderxistinok, apik 2. mamik (ji bo tiştê ku nayê zanîn) (mec) |
| bilmece çözmek | pê derxistin, tê derxistin |
| bilmece gibi konuşmak | sergirtî axaftin, nefesîh xeber dan |
| bilmeden | 1) pê nizanî 2) bi nezanî *bilmeden bu işe giriştim bi nezanî min xwe avête vî karî |
| bilmek | zanîn. 1. zanîn, zanistin (ji bo fêmkirin û hînbûna tiştekî) *kendi şairlerimizin değerini bilmiyoruz em qîmeta şairên xwe nizanin 2. zanîn, zanistin (der barê warê hüner an jî zanistê de xwedî agahî bûn) *bu güzel dilimizi kimse bilmez, okumaz kes vî zimanê me yê delal nizane û naxwîne 3. zanîn, pê zanîn (hînbûna kirina karekî, ji desthatina tiştekî) *gazeteciliği iyi bilir baş bi rojnamegeriyê dizane 4. pê derxistin, tê derxistin, nas kirin *ben geldim, bilemedin mi? ez hatim, te pê dernexist? 5. zanîn, zen kirin *seni dost biliyordum min tu dost dizanibû 6. tê derxistin, pê zanîn *tüylerinin renginden bilirim, kuşların hangi iklimden geldiklerini ez ji pûrta çivîkan derdixim ku ew ji kîjan avhewayî hatine 7. zanîn, berpirs dîtin *ben onu bunu bilmem, ben seni bilirim ez filan bêvan nizanim, ez te dizanim 8. zanîn (ji bo pê bawerkirinê) *bilirim onun böyle bir şey yapmadığını ez dizanim ku wî tiştekî wiha nekiriye 9. zanîn (ji bo lihesabhatin, munâsîpdîtine) *mal almasını bilir de, parasını vermeyi bilmiyor dizane mal bikire, lê nizane pere bide 10. karîn, kanîn *ben gidebilirim ez dikarim herim 11. qebûl kirin, pejirandin *teşekkürü borç bilirim ez vê malavahiyê ji xwe re deyn qebûl dikim 12. zanîn 1. zanîn, zanistin (ji bo fêmkirin û hînbûna tiştekî) * kendi şairlerimizin değerini bilmiyoruz em qîmeta şairên xwe nizanin 2. zanîn, zanistin (der barê warê huner an jî zanistê de xwedî agahî bûn) * bu güzel dilimizi kimse bilmez, okumaz kes vî zimanê me yê delal nizane û naxwîne 3. zanîn, pê zanîn (hînbûna kirina karekî, ji desthatina tiştekî) * gazeteciliği iyi bilir baş bi rojnamegeriyê dizane 4. pê derxistin, tê derxistin, nas kirin * ben geldim, bilemedin mi? ez hatim, te pê dernexist? 5. zanîn, zen kirin * seni dost biliyordum min tu dost dizanibû 6. tê derxistin, pê zanîn * tüylerinin renginden bilirim, kuşların hangi iklimden geldiklerini ez ji pûrta çivîkan derdixim ku ew ji kîjan avhewayî hatine 7. zanîn, berpirs dîtin * ben onu bunu bilmem, ben seni bilirim ez filan bêvan nizanim, ez te dizanim 8. zanîn (ji bo pê bawerkirinê) * bilirim onun böyle bir şey yapmadığını ez dizanim ku wî tiştekî wiha nekiriye 9. zanîn (ji bo lihesabhatin, munasîpdîtinê) * mal almasını bilir de, parasını vermeyi bilmiyor dizane mal bikire, lê nizane pere bide 10. karîn, kanîn * ben gidebilirim ez dikarim herim 1 |
| bilmem hangi (veya bilmem kaç, kim, nasıl, bilmem ne) | nizam kîjan (an jî nizam çend, kî, çi, çawa) *bilmem kim geliyormuş da karşılamaya gidiyormuş nizam kî tê, diçe pêşwaziya wî |
| bilmem, hiç denediniz mi? | nizam, we qet ceriband? |
| bilmemek | nezanîn |
| bilmemezlik | Nezanîn. Nezanbûn. nezanî m |
| bilmezlemek | (yek) nezan dan nîşandan (yek) nezan dan nîşandan l/lb |
| bilmezlenmek | xwe li nezaniyê danîn xwe li nezaniyê danîn l/bw |
| bilmezlik | nezanî. cehalet |
| bilmezlikten gelme | nezaniya bi zanîn wj |
| bilmezlikten gelmek | xwe li nezaniyê danîn Xwe li nezaniyê danîn. Xwe li xamîtiyê danîn. Xwe li keritiyê danîn. Paç xistin guhên xwe. |
| bilmiş | 1. jîrik, aqilmend (kesê ku xwe wisa dibîne) 2. bnr çok bilmiş nd/rd 1. jîrik, aqilmend (kesê ku xwe wisa dibîne) 2. bnr çok bilmiş nd/rd |
| bilmukabele | 1. di gerewê de, ji dêlê ve 2. ez jî, ji we re *hürmetler ederim. Bilmukabele=ji we re hürmet dikim. Ez jî, ji we re 1. di gerewê de, ji dêlê ve 2. ez jî, ji we re * $hürmetler ederim. $ bilmukabele ji we re hurmet dikim. $ ez jî, ji we re |
| bilmünasebe | ku dor bê serê, ku dor bê h ku dor bê serê, ku dor bê h |
| bilumum | tevde, pêkve, bi tevayî h tevde, pêkve, bi tevayî h |
| bilûriye | 1. belorîn (tiştê ku ji belorê hatiye çêkirin) 2. dukana ku eşyayê belorîn difiroşe nd 1. belorîn (tiştê ku ji belorê hatiye çêkirin) rd 2. dukana ku eşyayê belorîn difiroşe nd |
| bilûrlaşma | 1. belorîbûn 2. krîstalîbûn m |
| bilurlaşma | 1. belorîbûn 2. kristalîbûn |
| bilûrlaşmak | 1. belorî bûn 2. krîstalî bûn 3. zelal bûn, fesîh bûn (mec) l/ngh |
| bilurlaşmak | 1. belorî bûn 2. krîstalî bûn 3. zelal bûn, fesîh bûn (mec) |
| bilûrlaştırmak | belorî kirin l/gh |
| bilurlaştırmak | belorî kirin |
| bilûrlu | belordar, bibelor (madeya ku tê de belor heye) rd |
| bilurlu | belordar, bibelor (madeya ku tê de belor heye) |
| bilûrsu | belorîkî rd |
| bilursu | belorikî |
| bilvasıta | bi wesîteya (yekî), nerasterê, neyekser, nerasterast h bi wesîteya (yekî), nerasterê, neyekser, nerasterast h |
| bilye | tîl, xar. 1. xar, tîl, holîk 2. bîlya (ji bo amyarên bimotor) 1. xar, tîl, holîk 2. bîlya (ji bo amyarên bimotor) m |
| bilyeli | bîlyadar, bibîlya bîlyadar, bibîlya rd |
| bilyon | milyar m milyar m |
| bilmemek ayıp değil, sormamak (öğrenmemek) ayıp | nezanîn eyb e, pirsa eybê tune |
| bin | hezar. 1. hezar (1000, M) 2. hezar 3. hezar *bu taşları, toprakları bin zorlukla taşıdık me ev xwelî û kevir bi hezar kul û derdî kişandin (mec) nd/rd |
| bin başı | bnr binbaşı |
| bin bilsen de bir bilene danış | bi dinyayê bişêwire dîsa bi aqilê xwe bike, bê westayekî neçe çiyayekî |
| bin bir | hezar û yek *buraya günde bin bir insan gelip gidiyor rojê hezar û yek mirov tê vira û diçe |
| bin bir ayak bir ayak üzerine | Şênî hev dixwe. Dê weledê xwe diavêje. Axê biavêjî li erdê nakeve. Serê keriyan li hev dikeve. |
| bin bir gece | hezarûyek şev. |
| bin bir paraya | I) Li ber avê ye. (gelekî erzan e) II) Gûyê hev dixwin. (ji bo pirbûna kesên ku eynî karî dikin) |
| bin can ile | lava lava kirin, li serê xwe dixe Lava lava kirin. Li serê xwe dixe. |
| bin dallı | taqî, şîfonê xercîkirî, yê bigulavdûn taqî, şîfonê xercîkirî, yê bigulavdûn |
| bin delik | hezarêk |
| bin dereden su getirmek | Li heft mahseran gerandin. Sîsikek li heft mehseran gerandin. Ji her zeviyê kersekek anîn. |
| bin dereden su getirmek | di ber (yekî) dan, li ber (yekî) geriyan |
| bin derde deva | ji hezar derdî re derman |
| bin işçi, bir başçı | yek hêja ye hezarî hezar ne hêja ye yekî |
| bin kalıba girmek | Heft kiras guherandin. |
| bin kalıba girmek | sibe û êvara (yekî) li hev nenihêrtin |
| bin kat | hezar qat, hezarê bi hezaran, sed car, sed qat *bu ev bin kat ondan daha iyi ev xanî hezar qat jê çêtir e |
| bin kuyruk ilavesiyle uçurmak | Ji hebek tirî mahserek çêkirin. Ji mûyek werîsek çêkirin. Nîsk kirin gîsk. Mişk kirin qantir. Ji dilopek av çemekî çêkirin. Ji hebek nîsk şorbe çêkirin. |
| bin nasihatten bir musibet yeğdir | musîbetek ji hezar şîretî çêtir e |
| bin pişman olmak | hezarê bi hezaran poşman bûn Polî poşman bûn. Kor poşman bûn. Hezarî bi hezaran poşman bûn. |
| bin tarakta bezi olmak | Pêçiya (tiliya) (yekî) di her qulî de bûn. Tu kîjan kevirî bilind dikî di binî de ye. |
| bin tarakta bezi olmak | pêçiya (yekî) di her qulî de bûn, tu kîjan kevirî bilind dikî di binî de ye |
| bin yaşa | hezar car ji (te) re aferîm, her bijî |
| bin yiyip bin şükretmek | Hezar car şikrîma (şikirîna, şêkirîna) xwe anîn. |
| bina | avahî, xanî. 1. avahî, avayî, avadanî, bîna 2. bîna (pirtûka zanistî ya ku li ser avadana lêkerên Erebî ye) 3. avadan, avadanî rz/m |
| bina etmek | 1) ava kirin, lê kirin 2) danîn *düşüncelerini ne üzerine bina ediyorsun? tu ramanên xwe li ser çi datînî? |
| binaen | ji ber vê, li ser vê, ji ber ve qasê h ji ber vê, li ser vê, ji ber vê qasê h |
| binaenaleyh | ji ber vê yekê, li ser vê yekê, ji bo vê/vî h ji ber vê yekê, li ser vê yekê, ji bo vê/vî h |
| binbaşı | serdar. serdar serdar lşk/n |
| binbaşılık | serdarî m serdarî m |
| binbirdelik otu | botav; hypericum perforatum |
| binde bir | ji hezaran yek |
| bindelik | hezarêk m |
| bindi | destek m destek m |
| bindiği dalı kesmek | guliyê binê piyê xwe birin, axura xwe xera kirin Axura xwe xera kirin. Li kodika xwe xistin. Bi nanê xwe lîstin. Bi dîwarê xwe de mîztin. Bi afirê xwe de rîtin. |
| bindirilmek | hatin siwarkirin, hatin siyarkirin l/tb hatin siwarkirin, hatin siyarkirin l/tb |
| bindirim | buhakirin, lêzêdekirin, zem buhakirin, lêzêdekirin, zem m |
| bindirimli | buhakirî, zemkirî buhakirî, zemkirî rd |
| bindirme | Mwarlcinn, siyartirin siwarkirin, siyarkirin m |
| bindirmek | siwar kirin. 1. siwar kirin, siyar kirin * çocuğu eşeğe bindirdi zarok li kerê siwar kir l/gh 2. lê xistin, lê qelaptin * arabayı duvara bindirdi erebe li dîwêr xist l/gh 3. lê zêde kirin l/bw, avêtin serê l/gh * vergi üstüne vergi bindirdiler bac li ser bacê zêde kirin |
| binek | 1. hey (yê siwariyê, tiştê ku ji bo siwarbûnê hatiye veqetandin, bi taybetî jî hesp) 2. tiştê ku ji bo siwarbûnê guncan e |
| binek atı | berzîn nd berzîn nd |
| binek taşı | kevirê siwarbûnê nd kevirê siwarbûnê nd |
| binektaşı | bnr binek taşı |
| biner | hezar hezar, her carê hezar *onlara biner biner ver her carê hezarî bide wan hezar hezar, her carê hezar * onlara biner biner ver her carê hezarî bide wan rd |
| biner biner | hezar hezar, her carê hezar *onlara biner biner ver her carê hezarî bide wan |
| bingöl | Çewlîg (Bajareke kurdistana bakur) |
| bini | 1. siwarbûn *bu hayvan biniye gelmemiş ev heywan hîna nebatiye siwarbûnê 2. çîte (ji bo ku gava qanatê deri. dolap û tiştê wisa tê girtin valahî di ber de dimîne û çîteyek li sere xistin) 1. siwarbûn * bu hayvan biniye gelmemiş ev heywan hîna nehatiye siwarbûnê 2. çîte (ji bo ku gava qanatê derî, dolap û tiştê wisa tê girtin valahî di ber de dimîne û çîteyek li serê xistin) m |
| bini aşmak | Ji hedê xwe derketin. Pir zêde bûn. |
| bini bir paraya | 1) hezarê (wî) bi pereyekî 2) hezare (yekî) kirin pereyekî, hezarê (wî) bi pereyekî) *küfürün bini bir paraya hezarên çêran bi pereyekî |
| binici | siwar. 1. si war, suwar, siyar 2. si war, siyar (kesê ku baş li hespê siwar dibe) 1. siwar, suwar, siyar rd 2. siwar, siyar (kesê ku baş li hespê siwar dibe) nd/nt |
| binicilik | 1. siwarî (ji bo karê siwariyê) 2. siwarî, siwarbazî (ji bo spora siwariyê) 1. siwarî (ji bo karê siwariyê) 2. siwarî, siwarbazî (ji bo spora siwariyê) m |
| binilmek | siwar bûn siwar bûn l/ngh |
| binin binin yarısı beş yüz o da biz de yok | Ji kesê bi xayle re di wateya “Çi ye tu wisan diponijî, xeman nexwe. ” de bi henekî tê gotin. (Ma kerê te miriye?) |
| binin yarısı beş yüz (o da biz de yok) | nîvê hezarî pênc sed e (bi henekî) |
| bininci | hezarem. hezaremîn, hezarem hezaremîn, hezarem rd |
| binini aşmak | ji hezarî zêde, ji hezarî bêhtir |
| biniş | 1. siwarbûyîn 2. siwarî (alaya siwarî) 3. cil û bergê ku di alaya siwarî de tê lixwekirin 4. cube, cubeyê ku erkedarê perwerdehiyê yên universiteyê li xwe dikin 1. siwarbûyîn 2. siwarî (alaya siwarî) 3. cil û bergê ku di alaya siwarî de tê lixwekirin 4. cube, cubeyê ku erkedarê perwerdehiyê yên unîversîteyê li xwe dikin m |
| binişme | lihevsiwarî lihevsiwarî m |
| binişmek | li hev siwar bûn, hatin ser hev, çûn ser hev l/b w li hev siwar bûn, hatin ser hev, çûn ser hev l/bw |
| binit | (I) bnr binek (II) textê ku bi çavik ku girikên hevîr dikine |
| binit (i) | bnr binek |
| binit (ii) | textê ku bi çavik ku girikên hevîr dikinê |
| binler | hezaran. |
| binlerce | bi hezaran. bi hezaran, hezarê bi hezaran h bi hezaran, hezarê bi hezaran h |
| binlik | 1. hezarê neşikandî *binlik kağıt para hezarê neşikandî yê pere 2. şûşeya sê lître 3. hezarek, hezarlibî (tiştê ku hezar libên wî digel hev e) 1. hezarê neşikandî * binlik kağıt para hezarê neşikandî yê pere 2. şûşeya sê lître 3. hezarêk, hezarlibî (tiştê ku hezar libên wî digel hev e) m |
| binme | 1. siwarbûn, siyarbûn 2. lêsiwarbûn, leniştin, lêzêdebûn 1. siwarbûn, siyarbûn 2. lêsiwarbûn, lêniştin, lêzêdebûn m |
| binmek | siwar bûn. 1. siwar bûn, siyar bûn (ji bo ku gava yek derdikeve ser tiştekî bilind an jî heywanekî û lingên xwe pê de berdide) 2. siwar bûn (ji bo çûna cihekî, rêwîtîkirina bi amyaran (bi tren, otobus û balafiran) 3. lê siwar bûn (ji bo xweş ajotina amyar an jî ajelekê) *ata iyi biniyor xweş li hespê siwar dibe) 4. lê siwar bûn *damar damara binmiş damar li damar siwar bûye l/hw 5. lê zêde bûn, lê niştin, hatin ser (tiştekî) (ji bo zêdebûna fiyetê) *mazota yüzde on bindi ji sedî deh hate ser mazotê (an jî li mazotê ji sedî deh zede bû) 6. bi ser ve bûn, hatin ser (tiştekî), lê zêde bûn *bir de posta masrafı masraflarıma bindi mesrefen postayê jî li mesrefen min zêde bûn 1. siwar bûn, siyar bûn (ji bo ku gava yek derdikeve ser tiştekî bilind an jî heywanekî û lingên xwe pê de berdide) l/ngh 2. siwar bûn (ji bo çûna cihekî, rêwîtikirina bi amyarên nolî bi tren, otobus û balafiran) l/ngh 3. lê siwar bûn (ji bo xweş ajotina amyar an jî ajelekê) * ata iyi biniyor xweş li hespê siwar dibe) l/bw 4. lê siwar bûn * damar damara binmiş damar li damar siwar bûye l/bw 5. lê zêde bûn, lê niştin, hatin ser (tiştekî) (ji bo zêdebûna fiyetê) * mazota yüzde on bindi ji sedî deh hate ser mazotê (an jî li mazotê ji sedî deh zêde bû) l/bw 6. bi ser ve bûn, hatin ser (tiştekî), lê zêde bûn * bir de posta masrafı masraflarıma bindi mesrefên postayê jî li mesrefên min zêde bûn l/bw * bindiği dalı kesmek guliyê binê piyê xwe birîn, axura xwe xera kirin |
| biperva | 1. bêperwa, bêtirs, netirs, bêfikare, çav sor 2. bi bêfikare, bi netirsî h |
| bir | yek. 1. yek 2. yek (reqama ku vê hejmarê nîşan dide; I, 1) 3. yek (tiştê ku bi qasî vê hejmarê ye) *bir kalem penûsek (qertafa yek a nediyariyê, ku peyv bi dengdêr biqede (yek, tê paşiya peyvê) *sadece bir adam tenê yek zilam 4. yek (qertafa yek, ku peyv bi dengdêr biqede yek, tê paşiya peyvê û heyînê nediyar dike) *bir kadın sizi arıyor jinikek li we digere 5. tek, yek *Allah birdir Xwedê yek e 6. yek (ji bo yekbûyîniyê, yekgirtiyê) *hep biriz, ayrılmayız em tev yek in=em nikarin ji hev biqetin 7. yek (ji bo wekî hev, eynî, mîna hev) *bu kalemlerin boyu birdir=Tela van pênûsan yek e 8. yek (ji bo pişkdariyê, muşterekiyê) *bizim kesemiz birdir beriya me tevan yek e 9. yek, eynî (ji bo yeksaniyâ tiştekî, mînahevbûna tiştekî) 10. yek, yekî dera hanê *kendisi vaktiyle arabacının biri idi ew bi xwe wextekî erebevanekî dera hanê bû 11. ca, de, ka, bê, bê ka *bir yağmur yağdı, bir yağdı hiç sorma=baranek barî, de wisa barî qet mepirse 12. carek *bir ona, bir bana baktı... carek li wê, carek li min mêzand ... h 13. tene *herşey bitti, bir bu kaldı... her tişt xelas bû, ev tenê mabû...h 14. tenê, ancax *bunu bir sen yapabilirsin tenê tu dikarî vî bikî 1. yek bi yek *bu ilâç öksürüğe bire birdir ev derman ji kuxukê re yek bi yek e 2. yek bi yek, lê, guncan (ji bo tiştê ku wekî tê xwestin) 1. yek m 2. yek (reqama ku vê hejmarê nîşan dide; 1, I) |
| bir abam var atarım nerde olsa yatarım | I) Serê min şûştî ye, keziya min vegirtî ye. II) Ez li her ciyî rûdinêm. |
| bir acı kahvenin kırk yıl batın vardır | bnr bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır |
| bir ağızdan | I) Tev bi devekî. II) Tev bi hev re. |
| bir ağızdan çıkan bin dile yayılır | gotin ji nav diranekî derdikeve dikeve nava sî û sê sinceqan |
| bir alay | ecêbek, dêşek, dinyayekî *bir paragraf yazıda bir alay yanlış çıktı di paragrafeke nivîsarê de dinyayek şaşî derketin Dinya Xwedê. Ecêbek. Dinyayekî. Dêşek. |
| bir âlem | tiştekî xerib *bu köy bir âlem ev gund tiştekî xerib e |
| bir alem olmak | I) Taybetiyên (yekî) hebûn. Xweseriyên (yekî) hebûn. II) (Yek) ecêb bûn. III) (Tiştekî) xerîb bûn. |
| bir an | weşek, qasek, bêhnek, bîskek |
| bir an önce | gavek berî gavekê, bi lez û bez *bir an önce gelsin, yoksa bizi göremez bila gavek berî gavekê bê, heke na de me nebîne |
| bir ara (aralık) | I) Di demekê de. Di wextekê de. II) Demek di paşerojê (rabirdûyê) de. |
| bir ara (veya bir aralık) | 1) demekê 2) wextekî (ji bo dema di raboriyê de) |
| bir araba | 1) erebeyek (ji bo êzing, rêjû û tiştên wisa) *bir araba kömür aldık, yetmedik me erebeyek rêjû kirî, têrî me nekir 2) dinyayek (mec) *kadın sonunda bana bir araba cevap verdi jinikê di dawiyê de dinyayek bersiv dan min |
| bir arada | di zik hev de, pevre, digel hev, li nik hev, li cem hev, li ba hev Di zik hev de. Digel hev. Li ba hev. |
| bir araya gelmek | hatin cem (nik an jî ba) hev, li hev civîn, bi ser hev de hatin Hatin cem hev. Hatin ba hev. |
| bir araya getirmek | berhev kirin, anîn cem hev. anîn cem (nik an jî ba) hev, li hev civandin, li hev kom kirin Anîn cem hev. Li hev civandin. Li hev kom kirin. |
| bir arpa boyu | Bi qasî serê derziyekî. |
| bir aşağı bir yukarı | li hev çûn û hatin, çûn û hatin *Ali sokakta bir aşağı bir yukarı geziniyordu alî li kuçê li hev diçû û dihat Li hev çûn û hatin. |
| bir atımlık barutu kalmak (olmak) | Hal û malê (yekî) ew bûn. Derb û nîveke wî man. Zik hebano, gû tê dano. Ser û qûna wî ew e. A (yekî) êrîşa ewil bûn. (Der heqê (tiştekî) de gotinên (wî) ne zêde bûn. (Tiştê) ku bibêje tev de ev e.) |
| bir atımlık barutu olmak (veya bir atımlık barutu kalmak) | a (yekî) êrişa ewil bûn *adamı boş verin, zaten onun bir atımlık barudu var dev jê biqerin, jixwe ya wî êrişa ewil e |
| bir atıp iki vurdu | Bi tîrekê du nîşan hildan. Bi kevirekî du gûz xistin. (Qezenca ku hêvî jê nedikir, kir.) |
| bir avuç | mistek, kulmek. 1) çengek *bir avuç buğday çengek genim 2) cirdikek, piçek, binek *burada bir avuç muhacir kalmış li vir bi qasî piçekî muhacîr mane Çengek. Kulmek. |
| bir ayağı çukurda olmak | Piyê (yekî) li hafa gorê bûn. Yekî devdevî li gorê kiriye. Lingek li der e, yek li gor e. Lingek li gorê ye, lingek li dinê ye. Emrê (yekî) çar tirên keran man. (wexta mirina (yekî) nêz bûn) |
| bir ayağı çukurda olmak | piyê (yekî) li hafa gorê bûn, lingekî (yekî) di gorê de bûn |
| bir ayağı yerde bir ayağı gökte | Bi desthilanîn e. Ji heqê her tiştî tê sereder. Kêrhatî ye. |
| bir ayak önce (evvel) | rojek berî rojekê, gavek berî gavekê |
| bir ayak üstünde bin yalan söylemek | Basko nekirin. Mîza mezin kirin. Zebeş pîne kirin. Li ser lingekî deh vir kirin. |
| bir ayak üstünde bin yalan söylemek (veya bir ayak üstünde kırk yalanın belini bükmek) | hezar vir li ser peyekî kirin |
| bir baba dokuz evladı besler, dokuz evlâd bir babayı beslemez | dê ber bi ewlad, ewlad ber bi çiya ve, li hêviya hev hiştin û li aziya Xwedê man (ji ber pîr bûn a ewladan li aziyê mayîna dê û bave) |
| bir bakıma | ji aliyekê ve *kadın bir bakıma kocasının Öğretmen oluşuna sevinmiyor jinik ji aliyêkî ve kêf nake ku merâ wê bûye mamoste |
| bir bakışı var ki | bê awireke wê ya çawa heye |
| bir baltaya sap olmamak (olmak) | I) Nebûn xweyê xwe û tiştekî. Nebûn xwedî îş û karekî. II) Bi kêrî (tiştekî) nehatin. Bêkêr bûn. |
| bir baltaya sap olmak | bi kêrî tiştek nehatin, bêkerî bûn *onca senedir sen hâlâ bir baltaya sap olamadın ew qas sal e, hêja tu bi kerî tiştekî nehati |
| bir bardak suda fırtına koparmak | li ser çengek av sobe berî kirin I) Li ser çengek av soberî kirin. Qiyametek di dilopek av de rakirin. II) Nîsk kirin gîsk. Mişk kirin qantir. Ji hebek tirî mahserek çêkirin. Ji hebek nîsk şorbe çêkirin. |
| bir başına | Bi serê xwe. Bi tena serê xwe. |
| bir başına (veya tek başına) | 1) bi serê xwe, bi tena serê xwe, soba 2) bi tena serê (bêyî alîkariya yekî) |
| bir baştan (uçtan) bir başa (uca) | Ji vî seriyî heta (wî) seriyî. Ji seriyek heta seriyê din. |
| bir baştan (veya bir uçtan) bir başa (veya bir uca) | ji vî seriyî heta wî seriyî, ji serî yek heta serê din |
| bir batman ekmekle bir it ayartamaz | I) Zikê (yekî) vala ye. Ava li heriyan (agiran) e. Xana vala ye. (ji bo kesê bêkêr û nejêhatî) II) Tevî ku şert û mercên wî guncan in jî, nikare ji heqê tu karekî derkeve der. |
| bir ben bilirim bir de allah | Ez dizanim û Xwedê dizane. |
| bir ben de allah bilir | ez zanim Xwedê zane *nasıl geçindiğimizi bir ben bir Allah bilir ez zanim Xwedê zane ku be me çawa debara xwe dikir |
| bir bir | cihê cihê, yeko yeko |
| bir boy | 1) carek 2) ca, be ka, hel *bir boy gidelim, bakalım ne çıkar be ka em herin, êe çi bibe |
| bir boyda | di eynî telî de, telê wan wekî hev |
| bir bu eksikti | ev li me kêm bû Ev ji me kêm bû. Ev li me kêm bû. |
| bir buçuk | yek û nîv. |
| bir buldu iki ister, akça buldu çıkın ister | Hiçî miçî dinya tev di zikê min de bi cî. Mû ji mû diqusîne. Çavbirçî. (Qîma xwe bi yê heyî nayîne û yê zêde dixwaze.) |
| bir çatı altında | Di malekê de. |
| bir çekirdek geri kalmamak | I) Bi temamî wekhev bûn. II) Ji bo lipaşnemana ji kesên din hewl dan. |
| bir çekirdek yeri kalmamak | bi qasî misqalekî cih nemaye (ji bo tîşten ku tam di rnezîna hev de ne) |
| bir çenekliler | yektelaşî, famîleya riwekên yektelaşî (familyeya riwekan ku tovê wan ji yek telaşî tê pê) bot yektelaşî, famîleya riwekên yektelaşî (familyeya riwekan ku tovê wan ji yek telaşî tê pê) bot |
| bir çenetli | tekmalikî (mêweyên ku li ser wan tenê qaçilek heye, xwedî tek malikekê ne) bot tekmalikî (mêweyên ku li ser wan tenê qaçilek heye, xwedî tek malikekê ne) bot |
| bir çiçekle bahar (veya yaz) olmaz | 1) bi gulekî bihar nayê 2) bi gulekî nabe bihar (ji bo tolaziyê) |
| bir çift söz | çend gotin *sana bir çift sözüm olacak dê çend gotinên min ji te re hebin |
| bir çift sözü olmak | çend gotinên (yekî) hebûn Çend gotinên (yekî) ji (yekî) re hebûn. |
| bir çıktı pir çıktı | Yek e lê kêrhatî ye. |
| bir çırpıda | di bêhnekê de, tavfilê, hema pê re Di bêhnekê de. Tavilê. Hema pê re. |
| bir çöplükte iki horoz ötmez | serê du beranan di dize de napije |
| bir çuval inciri berbat etmek | dena heşê pelaştin Dena heşê pelaştin. Berî kirin herî. Hûr pê de teqandin. (Tiştek, karek) edim kirin) |
| bir daha | carek din. 1) careke din *bir daha isteme careke din mexwaze 2) careke din, hew, nema *bir daha mı, tövbeler tövbesi careke din, li min tobe |
| bir daha yüzüne bakmamak | êdî li hev nihêrtin, êdî hew be li rû û rûçikê hev nihêrtin, a (me) û (wê) qedîn (ji bo jê xeydanê) |
| bir dalda dokuz ceviz görmeyince taş atmamak | Heta nebîne sicûrê, naçe ber tenûrê. Heta ku negire dehan, nade nehan. Kewê xwe di mijê de bernedan. Xwe li cihê germ girtin. (Bêyî rokirin û pîvan û fikirîna hûr û kûr dest neavêtin karekî. Heta ku bawerî bi qezenca karekî neanîn dest pê nekirin) |
| bir dalda durmamak | qeys û qab ji (yekî) re tune bûn, bêqeys û qab bûn Qeys û qab ji (yekî) re tune bûn. Bêqeys û qab bûn. |
| bir damla | 1) firek, qurtek, dilopek, piçek *bir damla su bile yok firek av jî nîn e 2) piçikî, çîçikî, biçîçikî (ji bo zarokên pir biçûk) *bir damla çocuğun yaptıklarına bak tu li kirên vî biçîçikî binêre |
| bir de | 1) yek jî *sen, o, bir de ben=tu, ew, yek jî ez 2) hema, dîtina ku min dît, ez çi bibînim, min bala (dêhna) xwe dayê *bir de ne göreyim, karşımda dîtina ku min dît, li pêşberî min e *bir de öyle demişim ne çıkar hema min ew jî gotiye, dê çi bibe |
| bir dediği bir dediğini tutmamak | gotineke (yekî) li gotineke (yekî) nenihêrtin, gotinek li gotinekê nenihêrtin |
| bir dediği diğer dediğini tutmamak | Teqlê (yekî) li hev nenihêrtin. Du tevirê wî li (cihekî) neketin. Wek taviyên biharê bûn. Gotinekê (yekî) li gotinekê nenihêrtin. |
| bir dediği iki olmamak | gotina (yekî) nebûn du gotin (ji bo bicihhatina daxwazên yekî) |
| bir dediğini iki etmemek | gotina (yekî) hilnanîn û dananîn (tafilê bi gotina yekî kirin) |
| bir dediğini iki etmemek (olmamak) | Gotina (yekî) li erdê nehiştin. Jê re nana nekirin. Nanakirin jê re tune bûn. |
| bir defa (veya bir kere) | carek *bir kere bu iş olmuş ne yapalım carek ev tişt qewimiye, em çi bikin 2) carek, hele *bir kere sen, konuşma carek (hele) tu, mepeyîve 3) carek (a girîng) *ev bir defa küçük, bundan başka, yeri uzak carek xanî biçûk e, ji bilî vê, cihê wê jî dûr e |
| bir defada | Carekê de. Yekcarê de. Yekcar. |
| bir defalık | 1) ji bo carekê, ji bo neqilekê, ji bo careke bi tenê *bir defalık un kalmış ji bo carekê ar maye 2) careke tenê, tenê carek *bir defalık için sana odun veriyorum ez careke tenê êzingan didime te |
| bir deli kuyuya taş atmış kırk akıllı çıkaramamış | xerakirin rihet e, avakirin zor e, kela ku jin xera bike, avakirina wê zor e |
| bir derece (veya bir dereceye kadar) | heta dereceyekê, heta cihekî *bu yaptıkların bir dereceye kadar çekilir ev kirên te heta dereceyekê mirov dikare qebûl bike |
| bir dereyi bal bir dereyi yağ etmek | Karê ku tê kirin, li ber çavên kesan xweş û şîrîn kirin. |
| bir deri bir kemik | Bûn wek ta û derzî. Bûn wek çêlikê hechecikan. Bûn (man) komek hestî. Bûn wek hijik. Bûn wek darik. (Yek) di hev de buhurîn. |
| bir deri bir kemik kalmak | bûn çerm û hestî, çermê (yekî) li ser hestî man, man çerm û hestî, (yek) di hev de bihurîn (ji bo pir jar û lewazbûnê) |
| bir defada | di carekê de, li bêhnekê |
| bir dikili ağacı olmamak | deviyeke (yekî) tune bûn (ji bo bêmal û milkbûnê) Deviyeke (yekî) tune bûn. Agir bi dinê bikeve pûşek (wî) tune ye. |
| bir dilim ekmekle aç, bir dilim ekmekle tok olmak | Qîm û qinyata xwe bi tiştên kêm anîn. |
| bir dirhem | derem, dirhem *bir dirhem aklı yok deremek aqilê wê nîn e Piçekî. Hinek. Dîrhemek. |
| bir dirhem bal için bir çeki keçiboynuzu çiğnemek | I) Pirça kerê dan ser pişta dehşikê. II) Bi qirûşekî ker xesandin, bi du qirûşan destê xwe şûştin. Bizin firotin bi heftan, bezê wê kirîn bi heştan. Kar û zirara (yekî) hev dernexistin. |
| bir dirhem bal için bir çeki keçiboynuzu çiğnemek | pirça kerê dan ser pişta dehşikê, kar û zirara (yekî) tê de hev dernexistin |
| bir dirhem et bin ayıp örter | eyb û ara însan piçek (destek) goşt e Eyb û ara însên piçek (destek) goşt e. |
| bir dokun bin ah işit (dinle) | hema tu (yekî) didî xeberdanê hezar kul û derdên xwe dibêje |
| bir dolu | gelek, mişe |
| bir don bir gömlek | tena derpê û kiras Bi tena derpê û kiras. |
| bir dörtlük | yek çar mzk |
| bir dudağı yerde bir dudağı gökte | ne li hev, nexweşik, kirêt, kesê ku nexşên (wî) ne li hev in Nelihev. Nexweşik. Kesê ku nexşên (wî) ne li hev in. |
| bir düziye | tim û daîm Misêwa. Bi berdewamî. Tim û tim. |
| bir el | tek (ji bo çek û sîlehan) *bir el ateş etti tekek berda |
| bir el bir eli yıkar, iki el yüzü yıkar | dest dest dişo, vedigere rû dişo, kevirê hûr û gir bi hev disekinin (car heye ku mirovek bi tena serê xwe nikare karekî bike, pêwistiya wî bi alîkarekî çêdibe) |
| bir elden | 1) ji destekî (tiştên ku ji aliyê eynî kesî ve hatiye çêkirin) 2) ji navendekê |
| bir eli balda bir eli yağda olmak | I) Kêfa mîran kirin. Fîkefîka (yekî) bûn. Kilora (wî) di rûn de bûn. II) Di ser serê xwe re avêtin. Derfetên xwe xweş bi kar anîn. |
| bir eli yağda bir eli balda (olmak) | destekî (yekî) di rûn de, yek jî di hingiv de ye |
| bir elin sesi çıkmaz | 1) destê vala ?êrê Alî be deng jê nayê, destê vala deng jê naçe, destê tenê deng jê nayê 2) dest dan hev, avêtin ber hev (ji bo bi zibare kirina karekî) |
| bir elini bırakıp ötekini öpmek | pir hurmet dan (yekî) |
| bir elinin verdiğini öbür elin duymasın | te bi vî destî da bila destê din pê nehise |
| bir elle verdiğini öbür elle almak | ce dan (yekî) genim jê stendin Ceh dan (yekî) genim jê stendin. |
| bir elmanın yarısı o, yarısı bu | tu dibêjî qey te hêk (an jî sêv) di nav de kiriye du cihan, tu dibêjî qey eynî hêkek (an jî sêvek) bûne te ew di nav de kiriye du cihan (ji bo kesên ku dişibin hev tê gotin) |
| bir evcikli | riwekên ku kulîlka wan a nêr û mêtiyê ne li ba hev e, lê li ser kokekê ye; mîna gûz û bindeqê ku çawa cotik digirin bot riwekên ku kulîlka wan a nêr û mêtiyê ne li ba hev e, lê li ser kokekê ye; mîna gûz û bindeqê ku çawa cotik digirin bot |
| bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır | qencî hêkek (an jî sêvek) be jî nayê jibîrkirin |
| bir gidip bakalım | ca em herin lê binerin |
| bir gömlek aşağı | derenceyek jê biçûktir Bejneke jê biçûktir. Derenceyekê jê kêmtir. |
| bir gömlek fazla eskitmiş olmak | kirasek ji (yekî) bêhtir qetandin (ji bo biemirbûn û tecrûbebûnê tê gotin) Kirasek ji (yekî) bêhtir qetandin. |
| bir göz gülmek | kenogirî bûn (ji bo rewşa ku ken û girî bi hev re ye) Kenogirî bûn. |
| bir gözeli | tekşaneyî, yekhucreyî (ajel an jî riweka tekşaneyî) biy/rd tekşaneyî, yekhucreyî (ajel an jî riweka tekşaneyî) biy/rd |
| bir gözeliler | famîleya tekşaneyiyan zo/nd famîleya tekşaneyiyan zo/nd |
| bir gözü iki kulağı sağır etmek | Paç xistin guhên xwe. Xwe li keritiyê danîn. Deng nebirin xwe. Xwe li nedîtinê danîn. |
| bir gün evvel | rojek berî rojekê Rojek berî rojekê. |
| bir günden bir güne | hew, hîç, tu car |
| bir günlük beylik beyliktir | rojek jî rojek e (ji bo demeke kina ku li xweşa mirov diçe) |
| bir güzel | têr, têr baş |
| bir hal olmak | 1) aciz bûn, zivêr bûn 2) tiştek pê bûn 3) tiştek hatin serê (yekî), mirin I) Tiştek pê bûn. Mirin. Tiştek hatin serê (yekî). II) Ji çokan ketin. Pir westîn. |
| bir hamlede | di carekê de, zûzûka Di derbekê de. Di carekê de. |
| bir hayli | gelek. êpê, gelek |
| bir hayli kabarmak | Kum li serî fireh bûn. Wekî elokê xwe qurifandin. Pişkên (yekî) werimîn. Serî lê mezin bûn. |
| bir hoş | seyr, ecêb |
| bir hoş eylemek | xemgîn kirin, hezinandin |
| bir hoş olmak | I) Behitîn. Ecêbmayî man. Metel bûn. II) Xemgîn bûn. |
| bir hoş olmak | 1) behitîn, metel bûn, ecêbmayî bûn 2) xemgîn bûn, hizinîn |
| bir hoşluğu olmak | bêkêf bûn, bêmede bûn Bêkêf bûn. Bêmade bûn. |
| bir hücreli | bnr bir gözeli |
| bir içim su | firek av e (ji bo jinên bedew tê gotin) Wek kara xezalê ye. Berxika Xwedê ye. Çavxezal. Xwedê ji dilê xwe re çêkiriye. Mewija reş di qirikê re xuya dike. Eynî horîmelek e. Xweşikbûn ji însanan re nehiştiye. |
| bir iğne bir iplik kalmak | Bûn wek hijikê. Bûn wek darik. Bûn wek textik. |
| bir iğne iplik olmak | bnr iğne ipliğe dönmek |
| bir iki | carek du car, çend car |
| bir iki demeden (veya bir iki derken) | negotin yek û dudo (bênavberdayîn) |
| bir ileri iki adım geri | gavek li pêş du gav li aş |
| bir ipte iki canbaz olmak | serê du beranan di dîzekê de nabin (an jî napijin), li textê kîşwerekê du padîşah nabin Serê du beranan di beroşekê (dîzikekê) de nakele. Li textê kîşwerekê du padîşah nabin. |
| bir işaretine bakmak | li ser bar bûn, li çavkirina (yekî) nihêrtin Li ser bar bûn. Li çavkirina (yekî) nihêrtin. |
| bir iştir olmak | bûye çûye, qewimiye çûye Bûye çûye. Qewimiye çûye. |
| bir kaç | bnr birkaç kafada qafê (wan) yek e |
| bir kafada | Serê wan yek e. Hemfikir in. |
| bir kalemde | bi carek, bi tevayî Yekser. Bi carekê re. Di carekê de. Bi tevayî. |
| bir kapı açıp birini kapamak | qulek vekirin yek girtin Qulek vekirin qula din girtin. |
| bir kapıya çıkmak | her du rê çûn gundekî karar li ser kewnekê, li ser eynî qerarî Her du rê çûn gundekî. |
| bir karar | Li ser kewnekî. Li ser eynî qerarî. |
| bir kararda allah | tenê (ancax) Xwedê li kewnekê dimîne |
| bir kararda kalmak | li ser kewnekê man |
| bir karış | 1) bihostek (ji bo pir kinbûna yekî) *bir karış boyu var bihostek telê wî heye 2) bihostek, zûlek, parçeyek (pir hindik) *bir karış toprağımız var bihostek erdê me heye Beberuhî, bejinbost, qambihost (bi henekî) Bihostek. Zûlek. Bihostek telê (wî) bûn. |
| bir karış beberuhi | Bejinbihost. Qambihost. |
| bir kaşık suda boğmak | ku (yekî) berdin (an jî bihêlin) dikare (wî) bi diranan bixeniqîne Bi diranan xeniqandin. |
| bir kazanda kaynamak | ava (wan) di cihekê de çûn Bayê wan li hev hatin. Ava wan di coyekî de çûn. |
| bir kere | 1) carek, a rastî *bir kere o yalancı carek ew virek e 2) carek, neqilek kerecik careke bi tenê, doreke bi tenê, neqleke bi tenê |
| bir kıyamettir gitmek (kopmak) | Dê weledê xwe avêtin. Şênî hev xwarin. |
| bir kıyamettir gitmek (veya kopmak) | dê weledê xwe avêtin *olay olduktan sonra, bir kıyamettir gidiyordu piştî bûyer qewimî, dê weledê xwe diavêt |
| bir kızı bin kişi ister, bir kişi alır | qîz sêva sora li darê ye, her kes gopalê xwe diavêjê, êdî ka bû nisîbê kê ye |
| bir kol çengi | kesê hingime, bi kêf û eşq |
| bir kol şengi | Kesê pir şên û kêfxweş. |
| bir koltuğa iki karpuz sığmaz | bi destekî du zebeş nayê girtin |
| bir köroğlu ayvaz | Loqo (ji bo jinan) û Doqo (ji bo mêran) *evde iki kişiyiz, bir Köroğlu bir Ayvaz em li malê du kes in, Loqo û Doqo |
| bir köroğlu bir ayvaz | Loqo û doqo. Ne weled e, ne teled e. Ez û jina xwe. Em li malê du kes in. |
| bir köşeye atmak | (tiştek) avêtin quncekî Avêtin quncikekî. |
| bir köşeye koymak | danîn quncekî |
| bir koşu | zûzûka, hanhanka, bi lez û bez |
| bir koşu gitmek | Bi lez û bez çûn. Bi bayê bezê çûn. Hanhanka çûn. Zûzika çûn. |
| bir koyundan bir köroğlu bir ayvaz | Ji malekê loqo û doqo. (Loqo |
| bir koyundan iki post çıkmaz | sihor (sihorîk) û bi lîtira xwe |
| bir kulağından girip öbür kulağından çıkmak | Dê ji qîzikê re şîret kir, qîzikê mêşên li ser kîrê kerê jimartin. Guhek kirin serad, yek kirin bêjing. Li vî guhî dixe di yê din re derdixe. |
| bir kulağından girip öbür kulağından çıkmak | guhek kirin serad, yek kirin bêjing, li vî guhî dixe di guhê din de derdixe |
| bir kurşun atımı | mesafeyeke guleyekê (berikekê) I) Pir nêzîk. II) Mesafeya guleyekê. |
| bir kuyruklu yıldızdır ki kırk yılda bir doğar | Dawiya ciwanî, Xwedê carekê jê re lê anî. (Ji bo tiştên ku her gav bi dest nakevin û gava bi dest ketin divê qîmeta wan bê zanîn, tê gotin.) |
| bir lahza | bistek. |
| bir lokma bir hırka | Şîva şevê taştiya sibehê ye. |
| bir lokma hırka | şîva şevê taştiya sibehê |
| bir mum al da derdine yan | kerê ku barê (te) ne lê ye tu çima ço dikiyê |
| bir mum al derdine yan | Kerê ku barê te ne lê ye, çima tu ço dikiyê. Tu bi halê xwe bigirî, çi yê te ji derdê xelkê. |
| bir nebze | piçek, hinek Piçek. Hinek. |
| bir nefeste | li bêhnekê (navbemedana ji bo xwarina xurik û vexurikan) Di bêhnekê de. Li bêhnekê. |
| bir nice | êpê, gelek |
| bir numaralı | yek nimare |
| bir o kadar | ew qas jî (ji min) |
| bir o yana bir bu yana | Korfeleqî. Darteleqî. Ettehiyato çawan lê hato. Çawan lê hato. Topteleqî. |
| bir o yana bu yana | li vî alî (hêlê) û li wî alî (hêlê) |
| bir olmak | bûn yek, lê bûn yek *baba oğul bir olup beni dövdüler bav û kur bûn yek û li min dan |
| bir on altılık | yek şazdeh mzk |
| bir örnek | yeknesak hemnimûne |
| bir otuz ikilik | yek sî û dudo mzk |
| bir paralık etmek | kirin pereyek *beni el aleme bir paralık ettiniz we ez ji dinya alemê re kirim pereyek Eyara (yekî) anîn deh pereyan. Mûyê sor pê ve nehiştin. Hilê (yekî) danîn ser milê (wî). Li nav xelkê (yek) rezîl û riswa kirin. (Yek) elewat kirin. (Yek) hetikandin. |
| bir parça | pariyek, çîçikek, piçek Piçekî. Parîkî. Hinekî. Hebekî. |
| bir parmak | tiliyek, pêçiyek *bir parmak bal ver de, tadına bakayım pêçiyek hingiv bide min, ez li tehma vî binêrim |
| bir parmak bal olmak | Bûn benîştê devê xelkê. Ketin ser zar û zimanê xelkê. |
| bir pul etmemek | nekirin polikek Nekirin pênc qiruş. Bi serîkî sîr nekirin. Nekirin polikek. |
| bir pula satmak | (yek) bi polekî firotin (Yek) ji bo berjewendiya xwe bêqîmet kirin. |
| bir seferde | Carekê de. Yekcarê de. Yekcar. |
| bir şeftali almak vermek | Hev maç kirin. |
| bir sekizlik | yek heşt mzk |
| bir seksen uzanmak | Li erdê pîj bûn. Bi dirêjahiya xwe ramedîn. |
| bir sen eksiktin! | tu li me kêm bûyî! |
| bir şey | tiştek. |
| bir şey değil | şayan nîn e |
| bir şey sanmak | (yek) bi tiştekî zanibûn *ben de seni bir şey sanmıştım min jî tu bi tiştekî zanibû (Yek) bi (tiştekî) zanibûn. |
| bir şey söylemek | 1) tiştek gotin (ji bo axaftin) 2) tiştek gotin (ji bo destnîşankirina tiştekî) |
| bir şeye benzememek | bi kêrî tu tiştî nehatin, naşibe tu tiştî (ji bo tiştê ku di rewşeke bêxêr de ye) Bi kêrî (tiştekî) nehatin. |
| bir şeyi çözmek | binê tiştekî derxistin, hela (tiştekî) kirin |
| bir şeyin hasretiyle yanıp tutuşmak | bi kula (tiştekî) nalîn Bi kerba (tiştekî) mirin. Ji hesreta (yekî) mirin. Bi kula (tiştekî) nalîn. Ez namirim bi vê derbê, ez ê bimirim bi vê kerbê. |
| bir şeyler olmak | Tiştek pê hatin. Tiştek hatin serê (yekî). Tiştek bûn. |
| bir şeyler olmak (veya bir şey olmak) | 1) tiştek pê hatin. tiştek pê bûn, tiştek hatin serê (yekî) (ji bo guherîna kurm û xûyê yekî) *son zamanlarda ona bir şeyler oldu di van demên da wî de tiştek pê hat 2) tiştek pê bun (ji bo rewşa ku mirov ditengije, dike ku bixeriqe) 3) tiştek hatin serê (yekî), tiştek pê bûn, tiştek pê hatin (ji bo mirin an jî kuştinê) *ona bir şey olursa, senden sorarım eger tiştek pê bibe, ez dê te jê berpirs bigirim |
| bir şeyler, bir şeyler | kin lê xistin, kurt birîn (ji bo hîn bêhtir aşkerenekirinê tê gotin) |
| bir sıçrarsın çekirge, iki sıçrarsın çekirge, sonunda yakalanırsın çekirge (veya üçüncüsünde avucuma düşersin çekirge) | ev car nebe careke din ew jî nebe careke din tu dê bikevî destê min, kengê be tu dê bêyî qefaltin, tu herî erş tu herî ferş tu dê werî ber gunikê reş |
| bir sıkımlık canı olmak | ruhê kulmekî tê de tune bûn |
| bir sıkkımlık canı olmak | Pir jar û lawaz bûn. Wekî çêlika hechecikan. Lepek can bûn. Ruhê kulmekî tê de bûn. |
| bir sıra | li ser hev, li dû hev |
| bir söyledi pir söyledi | Xeber neda, ku xeber da, gotina (wî) li cih bû. Gotin di cih de got. |
| bir sözünü iki etmemek | gotina (yekî) nekirin du gotin, gotina (yekî) li erdê nehiştin, jê re nana nekirin, nanakirin jê re tune bûn Gotina (yekî) li erdê nehiştin. Jê re nana nekirin. |
| bir sürü | ecêbek, ecêbankî, dinyayek *düğünümüze bir sürü insan gelmişti ecêbek mirov hatibûn dîlana me Dinya Xwedê. Ecêbek. Dinyayek. |
| bir sürü lafın belini bükmek | Pir axaftin. Gelekî xeber dan. |
| bir tahtada | di carekê de *kadının ilk istediği parayı bir tahtada sayıyorum pereye ku jinik xwest, min di carekê de jimarte destê wê |
| bir tahtası eksik | texteyek jê kêm e (ji bo kesên kêmaqil) Kêmaqil. |
| bir takım | bnr birtakım |
| bir tane | yêgane, tayê bi tenê |
| bir tanem | cana min |
| bir tarafa bırakmak (veya koymak) | danîn aliyekî, danîn dera hanê (ji bo guh pê nekirinê, girîngî pê nedanê) |
| bir taşla iki kuş vurmak | bi kevirekî du teyr kuştin, bi tîrekê du nîşan hildan, lêlê kirin lolo jê re hatin Bi tîrekê du nîşan hildan. Bi kevirekî du gûz xistin. Lêlê kirin lolo jê re hatin. |
| bir tek atmak | Qedehek araq vexwarin. |
| bir tek atmak | qedehek alkol vexwarin |
| bir temiz | têr baş Têra dilê xwe. (ji bo lêdanê) |
| bir teviye | bnr biteviye |
| bir torba kemik | komek hestî, bûn komek hestî |
| bir tuhaf olmak | ji xwe re êceb man, ji xwe re heyirî man |
| bir türlü | 1) nabe *gelsem bir türlü gelmesem bir türlü ez bêm jî nabe, ez neyêm jî nabe 2) kirin nekir, mayê tu bibêjî *bir türlü onu ikna edemedim min kir nekir min ew qanih nekir |
| bir tutmak (veya bir görmek) | (ew) yek dîtin (meyi û hemlê nekirin navbera wan) |
| bir vakit | Di wextekî de. Demekê. |
| bir vakit (veya bir vakitler) | wextekî, berê *bir vakitler o da mücadele içersinde bulunmuş wextekî ew jî di nav têkoşînê de maye |
| bir varmış bir yokmuş | 1) hebû qet tune bû, carek ji caran 2) hebû, tune bû (ji bo tiştekî ku hebe û mirov bala xwe bidê ku wayê tune ye) Hebû tune bû. Carek ji caran. (ji bo xeberoşk û çîrçîrokan) |
| bir yakadan baş çıkarmak | li ser yek kevçî û kodikê bûn (ji bo lihevkirina kesên malê) Li ser yek kevçî û kodikê bûn. (ji bo lihevkirina kesên malê) |
| bir yana | ... li aliyekî, ne tê de *ondan bizi, Azrail bir yana, kimse vazgeçiremez Ezraîl ne tê de, kes nikare bike ku em dev jê berdin |
| bir yana dünya bir yana | (tiştek an jî kesek) li aliyekî dinya tev li aliyekî |
| bir yancı | 1. biryanfiroş 2. kesê ku biryan çêdike |
| bir yandan (bir yanda) | (tiştek an jî kesek) li aliyekî...., (tiştek an jî kesek) li aliyekî *bir yanda ev işleri bir yanda çocuklar ji aliyekî ve karên malê ji aliyekî ve jî zarok |
| bir yaşına daha girmek | Deh sal ji emrê (yekî) çûn. |
| bir yaşına daha girmek | deh sal ji emrê (yekî) çûn (ji bo heyretmayîna ji tiştekî re) *hırsızın o olduğunu öğrenince, bir yaşıma daha girdim piştî ku min bihîst diz ew e, deh sal ji emrê min çûn |
| bir yastığa baş koymak | serê wan bi hev re li ser balîfekê bûn, serê xwe bi hev re bi yek kirin (ji bo jin û mêr) Serê xwe bi hev re bi yek kirin. Serê wan li ser balîfekê bûn. (ji bo jin û mêr) |
| bir yastıkta kocamak | li ser balîfekê bi hev re pîr û kal bûn Li ser balîfekê pîr û kal bûn. Heta mirinê bi hev re bûn. (ji bo jin û mêr) |
| bir yer kazan biri kepçe | (cihek) ser û binê hev kirin, (cihek) li hev xistin, qul bi qul lê gerîn *Amed kazan ben kepçe, üç gün onu aradım min Amed ser û binê hev kir, ez sê roj an lê geriyam |
| bir yere getirmek | Komî ser hev kirin. Li ser hev civandin. |
| bir yere kakılıp kalmak | li hêviyê man, lê bûn zende |
| bir yığın | dêşek, tibabek, ecêbek, dinyayek, ewqas, ev çend *bir yığın sorun içinde bir de senle ilgilenemem di nava vê ecêba kar de, ez nikarim bi te re mijûl bibim Dinya Xwedê. Ecêbek. Dêşek. Dinyayek. Ew qas. Ew çend. Gelekî. |
| bir yiyip bin şükretmek | hezar bar (an jî car) şikrîma xwe anîn |
| bir yol | carek, neqilek |
| bir yol tutturmak | bi tiştekî girtin, pê girtin *herkes kendince bir yol tuturmuş gidiyor işte her kes ji xwe re bi tiştekî girtiye û diçe |
| bir yol tuturmak | Li gorî xwe riyek dan ber xwe. Bi (tiştekî) girtin. Pê girtin. |
| bir yolunu bulmak | riyek jê re dîtin, çareyek jê re dîtin |
| bir yönüyle | ji seriyekî ve, ji hêlekê ve, ji aliyekî ve |
| bir zaman (veya bir zamanlar) | wextekî, berê *bir zamanlar biz de buralarda gezip eğleniyorduk berê em jî li van deran ji xwe re digeriyan û me jî kêf dikir |
| bir zamanlar | deminan. |
| bira | avceh, bîre. bîra |
| bira mayası | 1) cureyeke kimê ya ku li ser rûyê bîraya meyandî kom dibe 2) cureyek hevirtirşê (çi hişk, çi nerm) ku hevîr dipişpişîne |
| biracı | 1. bîrafiroş 2. bîravan (kesê ku bîra çêdike) 1. bîrafiroşî 2. bîravanî (karê çêkirina bîrayê) m 1. bîrafiroşî 2. bîravanî (karê çêkirina bîrayê) m 1. bîrafiroş 2. bîravan (kesê ku bîra çêdike) nd/nt |
| birader | birader, bira. 1. bira, birader 2. birawo, birako (ji bo denglêkirinê) 3. birader (navê ku mason li hev dikin) 1. bira, birader 2. birawo, birako (ji bo denglêkirinê) 3. birader (navê ku mason li hev dikin) n |
| birahane | bîrexane. bîraxane bîraxane m |
| birahaneci | bîraxanevan bîraxanevan nd/nt |
| biralık | ê bîrayê (tiştê ku di çêkirina bîrayê de tê bikaranîn) nd ê bîrayê (tiştê ku di çêkirina bîrayê de tê bikaranîn) nd |
| biraz | hinek. 1. qasek, weşek, bîskek, qederek, kêliyek, xêlek, pêlek (ji bo demeke kin) *biraz kalemini bana verebilir misin? tu dikari qasekê pcnûsa xwe bidî min h 2. hin, hinek, hindek, pari (ne tam) *dersini biraz biliyor hinek dersa xwe dizane *biraz iyi pari baş e h 3. piçek, hinek (ne bi qasî mixdara ku tê xwestin) *biraz yağmur yağdı hinek baran barî 1. qasek, weşek, bîskek, qederek, kêliyek, xêlek, pêlek (ji bo demeke kin) * biraz kalemini bana verebilir misin? tu dikarî qasekê pênûsa xwe bidî min h 2. hin, hinek, hindek, parî (ne tam) * dersini biraz biliyor hinek dersa xwe dizane * biraz iyi parî baş e h 3. piçek, hinek (ne bi qasî mixdara ku tê xwestin) * biraz yağmur yağdı hinek baran barî rd |
| biraz azdan | bnr birazdan |
| birazcık | tozek, piçek. piçek, piçikek, biçîçikî, piçikokek, tozek, çîçikek, hindikek, hinik piçek, piçikek, biçîçikî, piçikokek, tozek, çîçikek, hindikek, hinik rd |
| birazdan | qederek bi şûn de, qasek bi şûn de, weşek bi şûn de, kêliyek bi şûn de, bîskek bi şûn de h qederek bi şûn de, qasek bi şûn de, weşek bi şûn de, kêliyek bi şûn de, bîskek bi şûn de h |
| birbilen | çarezan, havilzan nd çarezan, havilzan nd |
| birbiri | 1. hev, hev û din, êk û din, hevdû, êkdû, lêk *birbirlerinin yüzüne baktılar li rûyê hev û din mêze kirin 2. li dû hev, li pey hev *birbiri ardınca on kişi geldi deh kes li dû hev hatin |
| birbiri için yaratılmış olmak | tu dibêjî qey ji bo hev çêbûne Xwedê (ew) ji bo hev çêkirine. Tu dibê qey fesqên (felqên) sêvekê ne. Xwedê (ew) ji bo hev dan. Tu dibêjî qey ji bo hev çêbûne. |
| birbirinden daha üstün olmak | di ser hev re bûn Di ser hev re bûn. |
| birbirine alışmak | li hev banîn, hînî hev bûn |
| birbirine dolanmak | herbilîn. herbilandin, herbilîn. |
| birbirine düşmek | ji hev çûn, bi hev ketin, bi hev û din ketin, pev ketin bi hev ketin |
| birbirine girmek | 1) bi hev girtin, berê (wan) ketin hev, bi hev û din ketin, bi hev ketin, bi nava hev ketin 2) têkilî hev bûn 3) li hev qelibîn, ii hev ketin (ji bo ta, ben û tiştên wisa ku li hev dikeve û mirov bi zorekê ji hev dike) |
| birbirine karıştırmak | tevlihev kirin. |
| birbirine katmak | (wan) berî hev dan, berê (wan) kirin hev, (wan) ji hev kirin |
| birbirine layık olmak | babetî hev bûn, çûn ber hev |
| birbirine rest çekmek | hev bêminet kirin |
| birbirine yapışmak | hev girtin, bi hev ve zeliqîn |
| birbirini | hevdû, êkdû, jêkve |
| birbirini bilmek | hev nas kirin, hev zanîn |
| birbirini perişan etmek | hev perişan kirin, hev bêlezet kirin, malik li hev xera kirin |
| birbirini tutmaz | hevnegirtî, hev û din negirtin |
| birbirini yemek | hev û din xwarin, hev xwarin, êk du xwarin *birbirimizi yiyecek zaman değil çocuklar zarino ne ew dem e ku em hev û din bixwin |
| birbirinin ağzına girmek | devê (wan) di devê hev de bûn (ji bo kesên ku ji hev hez dikin, bêyî hev naqedînin) Bi hev re canê canê bûn. (ji bo kesê ku pir ji hev hez dikin) |
| birbirinin ağzına tükürmek | tû kirin devê hev û din, tif kirin devê hev (ji bo kesên ku li ser bûyerekê, mijarekê ramana wan mîna hev e) Tifî devê hev kirin. Bi devekî axivîn. |
| birbirinin gözünü çıkarmak | çavê hev derxistin, hev pelaxtin, çavê hev û din derxistin (ji bo pevçûna ji dil û can) |
| birbirinin gözünü oymak | hev hêran, hev û din hêran (ji bo kesên ku qet li hev û din nakin) I) Hev hêran. Hev û din hêran. (Filankes) êdî hew li hev bikin) II) Çavên hev derxistin. Hev pelaxtin. |
| birci | yekperest. yekperest, tekparêz, monîst fel nd/rd yekperest, tekparêz, monîst fel nd/rd |
| bircilik | yekperestî. yekperestî, ekparêzî, monîzm yekperestî, ekparêzî, monîzm felm |
| birçok | gelek. bnr bir çok gelek, êpê, bêqeder |
| birçokları (veya birçoğu) | gelek jê (ji bo kes an jî tiştên ku hejmara wan pir e) |
| birden | vi çarekê ve, yekcar, xaftila. 1. yekcar, yekser, tevde, pevre, di derbekê de (tev di carekê de) *hepsi birden güldüler tev pevre keniyan 2. ji nişka ve, ji hindav de *birden kalkıp üzerime geldi ji hindav de rabû bi ser min de hat h 1. yekcar, yekser, tevde, pevre, di derbekê de (tev di carekê de) * hepsi birden güldüler tev pevre keniyan 2. ji nişka ve, ji hindav de * birden kalkıp üzerime geldi ji hindav de rabû bi ser min de hat h |
| birden bire | bnr birdenbire |
| birdenbire | pêre, ji nişkav de, lepira, ha ... dît, a ku ... dît *birden bire bulunduğumuz odanın kapısı açılıverdi ha me dît deriye odeya ku em lê bûn, vebû h pêre, ji nişkav de, lepira, ha ... dît, a ku ... dît * birden bire bulunduğumuz odanın kapısı açılıverdi ha me dît deriyê odeya ku em lê bûn, vebû h |
| birdir bir | babûtan, palikbire babûtan, palik m |
| birdirbir | bnr birdir bir |
| bire bin katmak | pê ve danîn, kirin serê, biçûk bûn heycar mezin kirin (ji bo mubalexekirina tiştekî) (ilâç) Ji hebekî tirî mehserek çêkirin. Ji mûyek werîsek çêkirin. Ji dilopek av çemekî çêkirin. Pê ve danîn. |
| bire bir | yeke yek, teke tek. 1. yek bi yek * bu ilaç öksürüğe bire birdir ev derman ji kuxukê re yek bi yek e 2. yek bi yek, lê, guncan (ji bo tiştê ku wekî tê xwestin) rd |
| bire bir gelmek | (derman) jê re yek bi yek bûn Ji êşê (birînê) re baş hatin jê re bi yek bûn. (ji bo îlac û dermanê) |
| bire bir vermek | ... tov bûn *bu tarlamız bire on veriyor ev zeviya me deh tov e (yanê tu welçekekê biavêjî jê tu deh tovî hiltînî) |
| birecik | Bêrecûk (Navçeyeke girêdayî Rihayê) |
| birer | yekek, yekeyek, yeko yeko *onlara birer şeker ver her yekî şekirek bide wan |
| birer birer | yeko yeko, teko teko *parmağıyla ağaçlan birer birer saydı bi tiliya xwe dar yeko yeko hejmartin |
| birer ikişer | yeko yeko an jî bi kom *güvercinler trenin sesinden ürküp birer ikişer uçmaya başladı kevokên ku ji dengê trenê bizdiyabûn yeko yeko an jî bi kom dest bi firînê kirin |
| bireşim | 1. terkip 2. sentez lam 3. terkip, sentez fel/m 1. terkîp 2. sentez kîm 3. terkîp, sentez fel/m |
| bireşimli | sentetîk sentetîk rd |
| birey | ferd. 1. takekes, ferd 2. takekes (heyîna nerazber ku dikeve nava çarçoveya cureyekê man 3. takekes, ferd sos 4. takekes, ferd psî/nd 1. takekes, ferd 2. takekes (heyîna nerazber ku dikeve nava çarçoveya cureyekê man 3. takekes, ferd sos 4. takekes, ferd psî/nd |
| birey oluş | ontogenez biy/m ontogenez biy/m |
| birey üstü | dereferdî (tiştê ku ji derî hiş û bîra ferdekî ye) fel/rd dereferdî (tiştê ku ji derî hiş û bîra ferdekî ye) fel/rd |
| bireyci | ferdperest. 1. mafparêzê kesan 2. ferdparêz, îndîvîdualîst (kesê ku ji aliyê takekesiyê ye) 1. mafparêzê kesan 2. ferdparêz, îndîvîdualîst (kesê ku ji aliyê takekesiyê ye) rd |
| bireycilik | ferdperestî. 1. takekesîtî, ferdparêzî, îndîvîdualîzm sos 2. ferdparêzî, îndîvîdualîzm fel/m 1. takekesîtî, ferdparêzî, îndîvîdualîzm sos 2. ferdparêzî, îndîvîdualîzm fel/m |
| bireyleşme | ferdîbûn, îndîvîdualîzebûn fel/m ferdîbûn, îndîvîdualîzebûn fel/m |
| bireyleştirme | ferdîkirin, îndîvîdualîzekirin fel/m ferdîkirin, îndîvîdualîzekirin fel/m |
| bireyleştirmek | ferdî kirin, îndîvîdualîze kirin (tiştekî ku mirov bike xweserî takekesiyê) ferdî kirin, îndîvîdualîze kirin (tiştekî ku mirov bike xweserî takekesiyê) l/gh |
| bireylik | takekesî, ferdîtî, ferdiyet sos/fel takekesî, ferdîtî, ferdiyet sos/fel m |
| bireysel | ferdî. takekesî, ferdî takekesî, ferdî rd |
| bireyselleştirme | takekesiyîkirin, ferdiyîkirin fel/m takekesiyîkirin, ferdiyîkirin fel/m |
| bireyselleştirmek | takekesiyî kirin, ferdiyî kirin takekesiyî kirin, ferdiyî kirin l/gh |
| bireysellik | takekesîtî, ferdîtî fel/m takekesîtî, ferdîtî fel/m |
| biri | bnr biribir |
| biri eşikte biri beşikte | yek li hil e yek li mil e, yek di zik de pilewile (ji bo kesên ku pir zariyên wan hene, çi biçûk çi mezin) Yek li hil e, yek li mil e, yek di zik de pilewil e. |
| biri vardı geceden, biri düştü bacadan | Bû derdê ser derdan. Bû nehekê ser dehekan. Bû zêdeyî ser kezebê. Kula dû mirinê. Derdê heyî ne bes e, ê xelkê ser de hewes e. |
| biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar | hinek bixwin, hinek lê binêrin wê qiyamet li serê me rabe |
| biri, birisi | yek *ben yalancının biriyim ez yekî virek im (an jî ez virekekî dera hanê me) 2. yek, kes (kesê ku nayê zanin) *ağaçta sanki birisi vardı ez dibêjim qey li ser darê yek hebû c |
| biribirine düşmek | Ji hev çûn. Bi hev ketin. Bûn neyarên hev. |
| biribirine düşürmek (katmak) | Bûn wek darika pilorê. Kesek (ew) berî hev dan. Kesek (ew) ji hev kirin. Beko ewantî kirin. |
| biribirine girmek | I) Berê wan ketin hev. Bi hev ketin. Bi nava hev ketin. II) Têkilî hev bûn. III) Li hev qelibîn. Li hev ketin. |
| biricik | tekane, yekane. tek, yekta, yêgane tek, yekta, yêgane rd |
| birikim | 1. hewm, kom, pevcivîn, komasî 2. danehev (tevahiya tiştên ku di encama çavdêrî û ezmûnan de hatiye bidestxistin) 3. danehev (pêvajoya çandî û geşanî ya civakan) 4. danehev (qonaxa kombûna mal û pere) ab/m 1. hewm, kom, pevcivîn, komasî 2. danehev (tevahiya tiştên ku di encama çavdêrî û ezmûnan de hatiye bidestxistin) 3. danehev (pêvajoya çandî û geşanî ya civakan) 4. danehev (qonaxa kombûna mal û pere) ab/m |
| birikinti | komik, gult, kurtik (ev ji bo çalikên ku av tê de civiyaye); tiştên ku ji xwe ber li hev civiyaye, kom bûye *su birikintisi kurtikê avê komik, gult, kurtik (ev ji bo çalikên ku av tê de civiyaye); tiştên ku ji xwe ber li hev civiyaye, kom bûye * su birikintisi kurtikê avê m |
| birikme | kombûn, berhevbûn, civîn, hêwirin kombûn, berhevbûn, civîn, hêwirîn m |
| birikmek | 1.pingirîn. 2.civîn, kom bûn. 1. kom bûn, berhev bûn, civîn, hêwirin *kapının önünde binlerce insan birikmişti li ber derî bi hezaran mirov hêwiribûn (an jî kom bûbûn) 2. li hev kom bûn, li hev civîn, li hev hêwirîn 1. kom bûn, berhev bûn, civîn, hêwirîn * kapının önünde binlerce insan birikmişti li ber derî bi hezaran mirov hêwirîbûn (an jî kom bûbûn) l/ngh 2. li hev kom bûn, li hev civîn, li hev hêwirîn l/bw |
| biriktirim | danhev m |
| biriktirin! | danhev m |
| biriktirme | 1. komkirin, berhevkirin, pergihandin 2. danehev, danhev, teserûf 1. komkirin, berhevkirin, pergihandin 2. danehev, danhev, teserûf m |
| biriktirmek | civandin, dan hev, kom kirin. 1. kom kirin, berhev kirin, civandin, pergihandin (ji bo li hev komkirinê) 2. dan hev, teserûf kirin *Zehra aldığı bütün paraları biriktirmiş ve annesine vermişti Zehra hemû pereyên ku dabûnê ji xwe re dabû hev û paşê ew dabûn diya xwe 3. berhev kirin, berhevok çêkirin, koleksiyon çêkirin 1. kom kirin, berhev kirin, civandin, pergihandin (ji bo li hev komkirinê) 2. dan hev, teserûf kirin * Zehra aldığı bütün paraları biriktirmiş ve annesine vermişti Zehra hemû pereyên ku dabûnê ji xwe re dabû hev û paşê ew dabûn diya xwe 3. berhev kirin, berhevok çêkirin, koleksiyon çêkirin l/gh |
| birileri | kesin, hin kes |
| birim | 1. Yeke (her yekê komekê an jî tevahiyekê) 2. yeke, men *uzunluk birimi metredir: yekeya dirêjahiyê metre ye 3. yeke (di saziyekê de her beşa rajêr) 4. unîte rz/m |
| birim ağırlık | mengranî. |
| birimler bölüğü | tofa hejmaran (ji yekê hetanî neh sed û not û nehan) mat |
| birinci | yekem. 1. yekem, yekemîn (rengdêra rêzîn a hejmarê) 2. yekem, yekemîn (ji aliyê dem, cih û dorê ve kesê an jî tiştê ku beriya yên din tê ) 3. yekem, yekemîn, pêşîn (kesê ku ji aliyê girîngiyê ve beriya yên din e ) nd zar qaçilê mêweyan, qalikê der ê mêweyan bot |
| birinci çağ | serdema pêşîn, paleozoîk (serdemeke nêzikî sê sed milyon salî ya rûyê erdê) jeo |
| birinci gelmek (veya birinci çıkmak) | ê yekemîn derketin, ê yekemîn hatin hilbijartin |
| birinci olmak | bûn yekemîn |
| birinci şahıs | kesê yekem. |
| birinci zar | qaçilê mêweyan, qalikê der ê mêweyan bot |
| birincil | bingehîn, sereta, esas bingehîn, sereta, esas rd |
| birincillik | yekemî, yekemînî yekemî, yekemînî m |
| birinden biri | jê yek, ji wan yek |
| birine alışmak | Li (yekî) banîn. Hînî (yekî) bûn. |
| birine bakış fırlatmak | awir berdan (yekî), awir vedan (yekî) Awir berdan (yekî). Awir vedan (yekî). Awir dan (yekî). |
| birine göstermek | nîşanî (yekî) dan, nîşî (...) kirin, ray (yekî) dan |
| birine inat olsun diye | ji rika (yekî) re, ji eksa (yekî) re |
| birine kafayı takmak | rika xwe dan (yekî) |
| birine kavratmak | bi serê (yekî) xistin Bi serê (yekî) xistin. (Yek) serwext kirin. |
| birine kin gütmek | kîn pê re kişandin, pê re kîn kudirandin Pê re gir kudandin. Kîn pê re kişandin. |
| birini afetmemek | av lê venexwarin |
| birini affetmemek | Av lê venexwarin. |
| birini çağırmak | 1. gazî (yekî) kirin, banî (yekî) kirin |
| birinin adına | li ser navê (tiştekî an jî yekî) *halk adına=li ser navê gel |
| birinin ağzına bakmak | 1) li ber devê (yekî) sekinîn 2) li devê (yekî) nihêrtin (tevgerîna bi gotina yekî) |
| birinin başına kâhya kesilmek | li serê (yekî) bûn amir |
| birinin üstüne türkü çağırmak | li ser (yekî) stran gotin, li ser (yekî) kilam strîn |
| birkaç | çend, çendek 1. çendek, çend *ölünün üzerine birkaç kürek toprak attı çend bêr xwelî avête ser mirî *birkaç zamandır hep bunu düşünüyorum ev çendek e ku ez tim li ser vê dihizirim 2. çend, çendik, çend kes *okuldan çıkarken birkaçımızı yakaladılar gava em ji dibistanê derketin çendikan ji me girtin c 1. çendek, çend * ölünün üzerine birkaç kürek toprak attı çend bêr xwelî avête ser mirî * birkaç zamandır hep bunu düşünüyorum ev çendek e ku ez tim li ser vê dihizirim rd 2. çend, çendik, çend kes * okuldan çıkarken birkaçımızı yakaladılar gava em ji dibistanê derketin çendikan ji me girtin c |
| birleme | tekanî, tewhîd tekanî, tewhîd m |
| birlemek | tekanî kirin tekanî kirin l/gh |
| birler | yekan. yekan mat/nd yekan mat/nd |
| birleşen | hevbir mat/rd hevbir mat/rd |
| birleşik | 1.grm. hevedudanî, 2.yekpare, yekbend, yekbûyî. yekbûyî, yekgirtî, hevedudanî (ev ji bo rêziman e) |
| birleşik cümle | hevoka yekgirtî rz |
| birleşik fiil | lêkera hevedudanî rz |
| birleşik isim | navê hevedudanî rz |
| birleşik kelime | peyva hevedudanî |
| birleşik kelimeler | bêjeyên hevedudanî. |
| birleşik oturum | civîna pevreyî |
| birleşik zaman | dema hevedudanî rz |
| birleşilmek | hatin ba hev, hatin nik (an jî cem) hev l/tb, tevî hev bûn hatin ba hev, hatin nik (an jî cem) hev l/tb, tevî hev bûn l/bw |
| birleşim | 1. pevgihan 2. pevcivan, lihevcivan, lihevrûniştin, pevrûniştin 3. cotbûn (ji bo ajela nêr û mê ku radibin ser hev) biy/m 1. pevgihan 2. pevcivan, lihevcivan, lihevrûniştin, pevrûniştin 3. cotbûn (ji bo ajela nêr û mê ku radibin ser hev) biy/m |
| birleşme | 1. tevîhevbûn 2. biyekbûn 3. pevgihîştin, pevgihiyan, pevgihan 3. cotbûn 1. tevîhevbûn 2. biyekbûn 3. pevgihîştin, pevgihiyan, pevgihan 3. cotbûn m |
| birleşmek | yekbûn. 1. tevî hev bûn, gihiştin hev, gihiyan hev, yek bûn, bi yek bûn (ji bo kes an jî tiştên ku ji hev cuda bin û bêne cem hev) *örgütler birleştiler rêxistin gihîştin hev 2. gihiştin hev, hatin cem hev (ji bo hatina ba hev) *ikisi birleşince sen seyret gırgırı gava her du digihên hev tu were diyarê hingimeyê 3. li hev kirin, li hev hatin (ji bo kesên ku ramanên wan li hev dikin) 4. kelijîn, pêk hatin kim 1. tevî hev bûn l/bw, gihiştin hev l/ngh, gihiyan hev l/ngh, yek bûn l/ngh, bi yek bûn (ji bo kes an jî tiştên ku ji hev cuda bin û bêne cem hev) * örgütler birleştiler rêxistin gihîştin hev 2. gihiştin hev l/ngh, hatin cem hev l/bw (ji bo hatina ba hev) * ikisi birleşince sen seyret gırgırı gava her du digihên hev tu were diyarê hingimeyê 3. li hev kirin, li hev hatin (ji bo kesên ku ramanên wan li hev dikin) l/bw 4. kelijîn, pêk hatin kîm l/gh |
| birleşmiş | yekbûyî. yekbûyî, yekgirtî *birleşmiş milletler neteweyên yekbûyî (koma miletan) yekbûyî, yekgirtî * birleşmiş milletler neteweyên yekbûyî (koma miletan) rd |
| birleşmiş milletler | Koma Miletan. |
| birleştirici | 1. pêkhêner (kesê ku tişt an jî kesan tîne ba hev) 2. aştîxwaz, sulhker 3. pêkhêner (tiştê ku dudo an jî, ji bêhtirîn tiştan tîne ba hev) 1. pêkhêner (kesê ku tişt an jî kesan tîne ba hev) 2. aştîxwaz, sulhker 3. pêkhêner (tiştê ku dudo an jî, ji bêhtirîn tiştan tîne ba hev) rd |
| birleştirme | 1. tevîhevkirin, pevgihandin, pevgihîştandin, anînbahev 2. avêtina ber hev (ji bo heywanan ku kişî ser hev dikin) 1. tevîhevkirin, pevgihandin, pevgihîştandin, anînbahev 2. avêtina ber hev (ji bo heywanan ku kişî ser hev dikin) m |
| birleştirmek | li hev civandin, yek kirin. 1. tevî hev kirin, bi yek kirin, gihandin hev, gihîştandin hev, anîn ba hev, hatin ba hev *sen yardımla menfaati 1. tevî hev kirin l/bw, bi yek kirin l/bw, gihandin hev l/gh, gihîştandin hev l/gh, anîn ba hev l/bw, hatin ba hev l/bw * sen yardımla menfaatı birleştirmişsin te alîkarî û berjewendhi tevî hev kirine 2. avêtin ber hev (ji bo heywanan ku kişî ser hev dikin) l/bw |
| birleştirmişsin | te alîkarî û berjewendî tevî hev kirine 2. avêtin ber hev (ji bo heywanan ku kişî ser hev dikin) |
| birli | 1. yekmend 2. as (di lîstikên iskambil û domînoyê de kaxiz an jî pûla ku nimareya yekê li serê ye) 1. yekmend 2. as (di lîstikên îskambîl û domînoyê de kaxiz an jî pûla ku nimareya yekê li serê ye) n |
| birlik | 1.yekîtî, 2.yekîne (askeri). 1. tekîtî, tekanî, tekbûn, wehdaniyet *Tanrının birliğine inanır ew bi tekbûna Xwedê bawer dike 2. yeklibî, yekêk (tiştê ku tenê hebekê hiltîne) *birlik cezve cezweya yeklibî 3. yekîtî, yekbûn, tifaq *milletimizin birliği çok önemlidir yekbûna neteweya me pir girîng em 4. yekgirtî, hevgirtî, yekîtî, tektî *dilbirliğini sağlamak pêkanîna yekîtiya zimên 5. yekîtî *yazarlar birliği yekîtiya nivîskaran (komeleya ku ji bo parastina berjewendiyên civatekê hatiye sazkirin) 6. yekîne, qol, zirp *askeri birlik yekîneya leşkerî 7. hevgirtin wj/m 8. tektî fel/m 9. yekmend (notaya xwediyê nirxa herî mezin) mzk/m |
| birlik olmak | bi yek bûn, bûn yek, dan pey hev û din Bi yek bûn. Bûn yek. Dan pey hev. |
| birlik oluşturmak | yekîtî çêkirin, tifaq çêkirin |
| birlikçi | 1. yekîtîgir 2. yekîtîxwaz 1. yekîtîgir 2. yekîtîxwaz nd/nt |
| birlikçilik | 1. yekîtîgirî 2. yekîtîxwazî 1. yekîtîgirî 2. yekîtîxwazî m |
| birliksiz | bêyekîtî m bêyekîtî m |
| birlikte | pêkve, hevre, bihevre, digelhev. 1. bi hev re, pevre, pêkre, pêkve, vêkre, beranber, têkre, bi hev û din re, bi hev dû re, tevî hev 2. ligel xwe, digel xwe, bi xwe re *kitabınızı birlikte getirdiniz mi? we kitêba xwe ligel xwe anî? h |
| birlikte olmak | I) Li cihekî bi hev re bûn. II) Bi (yekî/ê) re raketin. Bi (yekî/ê re ketin nav ciyan) |
| birlikte olmak | 1) tevî (yekî) razan (raketin) (ji aliyê cinsî ve) 2) pê re gerîn (ji bo têkiliya di navbera jin û mêr de) |
| birlikte oturmak | hevnişîn. |
| birlikte yaşam | pevrejiyan, pêkvejiyan |
| birliktelik | pevrayî, hevrayî, pevratî, hevratî, pevretî, pevratî, pevrebûn, pêkvehî, ligelhevbûn pevrayî, hevrayî, pevratî, hevratî, pevretî, pevratî, pevrebûn, pêkvehî, ligelhevbûn m |
| birlikten güç doğar | yek yek e dudo komek e, dudo bûn yek ê din bû çêlek dudu bûn yek ê din bû çêlek |
| birsam | saw, sewh saw, sewh m |
| birtakım | hinek, gelek. hinek, hindek hinek, hindek rd |
| biryan | biryan (cureyek kebab) biryan (cureyek kebab) m |
| biryancı | 1. biryanfiroş 2. kesê ku biryan çêdike nd/nt |
| biseksüel | nêremê. bîseksuel bîseksuel rd |
| bisiklet | duçerxe. duçerxe, çerxeyan, bisîklet duçerxe, çerxeyan, bisîklet m |
| bisikletçi | 1. bisîkletfiroş 2. kesê ku bisîkletan çêdike 3. bisîkletsaz (temîrkerê bisîkletan) 4. bisîkletajo (kesê ku spora bisîkletan dike) 1. bisîkletfiroş 2. kesê ku bisîkletan çêdike 3. bisîkletsaz (temîrkerê bisîkletan) 4. bisîkletajo (kesê ku spora bisîkletan dike) nd/nt |
| bisikletçilik | 1. bisîkletfiroşî 2. karê çêkirina bisîkletan 3. bisîkletsazî 4. bisîkletajotî 1. bisîkletfiroşî 2. karê çêkirina bisîkletan 3. bisîkletsazî 4. bisîkletajotî m |
| bisküvi | hindok. biskufît, biskuwît, hindo biskufît, biskuwît, hindo m |
| bismil | Bismil Amed, Diyarbekir (Navçeyeke girêdayî Amedê) |
| bismillah | bismîlah b bismîlah b |
| bismillah demek | Dest bi kar kirin. |
| bistro | lokantaya biçûk, qehwexaneya bi alkol lokantaya biçûk, qehwexaneya bi alkol |
| bisturi | nişter, bîsturî nişter, bisturî m |
| bit | sipih. spî, spih (pediculus) zo/m |
| bit atmak | Tiştekî gumanbar gotin. (di mijarekê de) |
| bit kadar | wekî moriyekê, mîna morîkeke hûr (ji bo tiştên pir hûr û biçûçik) |
| bit yavrusu | nûtik zo |
| bit yeniği | qilopilo (tiştekî veşarî yê mijarekê) |
| bit yeniği (olmak) | Qilopilo tê de hebûn. Qilopilo. |
| bit yeniği olmak | tê de qilopiloyek hebûn |
| bit yumurtası | rişk. rişk zo |
| bitap | bêtav, bêhêz. bêtehb, betilî, westiyayî, reht, bêhal |
| bitap düşmek | ji pertav ketin, ji hal de ketin, ji xwe de ketin |
| bitaraf | bêalî. bêalî, alînegir, bêlayen, bêteref bêalî, alînegir, bêlayen, bêteref rd |
| bitaraflık | bêalîbûn, alînegirî, bêlayenî, bêterefbûn, bêterefî bêalîbûn, alînegirî, bêlayenî, bêterefbûn, bêterefî m |
| bitek | bibêr, bêrdar, bixêrûbêr *bu bitek topraklar ev erdên bibêr bibêr, bêrdar, bixêrûbêr * bu bitek topraklar ev erdên bibêr rd |
| biteviye, bitevi | sereqet, bêatlebûn, bêaetlehî, tim û daîm h sereqet, bêatlebûn, bêaetlehî, tim û daîm h |
| biteviyeliki | bêatlebûnî, bêaetlehîtî bêatlebûnî, bêaetlehîtî m |
| bitey | flora (rû xemla riwekan) (botanîk) flora (rû xemla riwekan) bot/m |
| biti kanlanmak | rişkên (yekî) fetiqîn, rişkên (yekî) bûn nûtik, nûtikên (yekî) bûn spî (ji bo kesê ku ji xizaniyê xelas dibe û paşê zengîn dibe) Rişkên (yekî) fetiqîn. Spiyên (yekî) beloq bûn. Rişkên (yekî) bûn nûtik. Nûtikên (yekî) bûn spî. (ji bo kesê ku ji xizaniyê dewlemend dibe) |
| bitik | qediyayî, tewabûyî. 1. bêpertav, bêmecal, qamdaketî, bêhal (ji ber nexweşîn û westabûnê) 2. xerab, fena (ji bo kesê ku rewşa wî ne xweş e) *halimiz bitiktir halê me xerab e 1. bêpertav, bêmecal, qamdaketî, bêhal (ji ber nexweşîn û westabûnê) 2. xerab, fena (ji bo kesê ku rewşa wî ne xweş e) * halimiz bitiktir halê me xerab e rd |
| bitiklik | bêpertavî, bêmecalî, bêhalî bêpertavî, bêmecalî, bêhalî m |
| bitim | qizwan, kizwan, kewzan, şînok, bitim, ben (botanîk) 1. qedan, kutayî, kutasî, xelasek, xelasok (ji bo karê dawîlêanîna tiştekî) 2. dawin, dawîng, paşdawî, nîhayet 1. qedan, kutayî, kutasî, xelasek, xelasok (ji bo karê dawîlêanîna tiştekî) 2. dawîn, dawîng, paşdawî, nîhayet m |
| bitimli | dawîdar, bidawîng, bidawî, bipayan dawîdar, bidawîng, bidawî, bipayan rd |
| bitimsiz | bêdawî, bêpayan bêdawî, bêpayan rd |
| bitini dökmek | I) Hemû şik û gumanên xwe gotin. II) Kula dilê xwe rêtin. Hebanika xwe rêtin. |
| bitirilmek | hatin qedandin, hatin xelaskirin, hatin redkirin, hatin kutakirin l/tb hatin qedandin, hatin xelaskirin, hatin redkirin, hatin kutakirin l/tb |
| bitirim | zîrek. 1. kes an jî cihê ku li xweşa mirov tê 2. devera ku lê qumara bi navê barbûtê tê leyîstikandin, mîna qehwexane, qumarxane 3. yeman, zîrek |
| bitirim yeri | qumarxane Qumarxane. |
| bitirimci | kesê ku qumara bi navê barbûtê dide leyîstikandin (argo) nd kesê ku qumara bi navê barbûtê dide leyîstikandin (argo) nd |
| bitirme | qedandin, redkirin, kutakirin, xelaskirin, tevakirin qedandin, redkirin, kutakirin, xelaskirin, tevakirin m |
| bitirmek | qedandin. 1. qedandin, xelas kirin, red kirin, kuta kirin, teva kirin *işimi bitirdim min karê xwe red kir 2. ji pertav xistin, bêhal xistin, ji qidûm xistin, ji hal xistin *onu bitiren savaş cephesiydi ê ku ew ji pertav xistiye, bereyê şer bû 3. mehf kirin *bu içki beni bitirdi vê araqê ez mehf kirim 1. qedandin, xelas kirin, red kirin, kuta kirin, teva kirin * işimi bitirdim min karê xwe red kir l/gh 2. ji pertav xistin l/bw, bêhal xistin l/gh, ji qidûm xistin l/bw, ji hal xistin l/bw * onu bitiren savaş cephesiydi ê ku ew ji pertav xistiye, bereyê şer bû 3. mehf kirin * bu içki beni bitirdi vê araqê ez mehf kirim l/gh |
| bitirmiş | 1. ferzan (kesê ku di warekî zanistî an jî yê din de ferzane bûbe) 2. zana, çavekirî (kesê ku guhê wî dilibite) (argo) 1. ferzan (kesê ku di warekî zanistî an jî yê din de ferzane bûbe) 2. zana, çavekirî (kesê ku guhê wî dilibite) (argo) rd |
| bitiş | qedîn, redbûyîn, xelasbûyîn, kutabûyîn *oyunun bitişinden sonra bize gel piştî xelasbûyîna leystikê were mala me m qedîn, redbûyîn, xelasbûyîn, kutabûyîn * oyunun bitişinden sonra bize gel piştî xelasbûyîna leystikê were mala me m |
| bitişik | hevbend. 1. pêve, pevve, li rex hev, rexhev, li tenişta hev, li kêleka hev, bi hev ve 2. cînar, der û cînar 3. rex, tenişt, kêlek *bitişikteki oda odeya li rex |
| bitişik olmak | pê ve bûn |
| bitişiklik | pêvetî, pêvebûn, lirexhevbûn, likêlekhevbûn pêvetî, pêvebûn, lirexhevbûn, likêlekhevbûn m |
| bitişken | pêvekî, îltîsakî (zimanê ku gava te kişandin û qertav pê ve tê kirin, rayek û gewdeya wê nayê guherandin) rz/rd |
| bitişken dil | zimanê pêvekî (mîna zimanê Tirkî, Macari û Moxolî) rz/rd |
| bitişkenlik | pêvekîtî pêvekîtî m |
| bitişmek | nêzikayî di hev dan nêzikayî di hev dan l/bw |
| bitiştirmek | hevbend kirin. nêzîkayî hev kirin, nêzikî hev kirin nêzîkayî hev kirin, nêzikî hev kirin l/bw |
| bitki | rehek. riwek, dirext, nebat (botanîk) |
| bitki bilimci | riweknas, botanîst, pisporê botanîkê riweknas, botanîst, pisporê botanîkê nd/nt |
| bitki bilimi | rivveknasî, botanîk m riweknasî, botanîk m |
| bitki bitleri | kêzik û mêşikên riwekan zo |
| bitki örtüsü | rûberka riwekî, flora |
| bitki sapı | qarot. |
| bitki sütü | ava riwekan, ava daran |
| bitkici | xweykerê riwekan, kesê ku riwekan xwedî dike nd xweykerê riwekan, kesê ku riwekan xwedî dike nd |
| bitkicilik | xweykeriya riwekan nd xweykeriya riwekan nd |
| bitkileşmek | bûn riwek, riwekt bûn bûn riwek, riwekî bûn l/ngh |
| bitkimsi | riwekokî, nebatokî |
| bitkimsi hayvanlar | ajelên riwekokî (ku di şeklê riwekan de ne mîna mercan û singêr) zo |
| bitkin | bêhal, teibî. hicinandî, ketî, jihalketî, jipertavketî, jiqudûmketî, bêhal |
| bitkin düşmek | hicinîn, ketin, ji çokan (an jî qudûman) ketin |
| bitkin olmak | bêhal bûn, ruh lê neman |
| bitkinlik | hicinandîbûn, jipertavketin, bêhalî hicinandîbûn, jipertavketin, bêhalî m |
| bitkisel | riwekî, dirextî, nebatî riwekî, dirextî, nebatî rd |
| bitlemek | spîyên (yekî) kuştin spîyên (yekî) kuştin l/bw |
| bitlenmek | sipih lê ketin. 1. spî ketin (yekî) *bir görseydin, felaket bir şekilde bitlenmişti te ew bidîta, felaket spî ketibûnê 2. spiyên xwe kuştin 1. spî ketin (yekî) * bir görseydin, felaket bir şekilde bitlenmişti te ew bidîta, felaket spî ketibûnê 2. spiyên xwe kuştin l/bw |
| bitler | famîleya spiyan zo/nd famîleya spiyan zo/nd |
| bitli | 1. bispî (kes an jî tiştê ku tê de spî hene) 2. qerpal, gemarok, qirêjok (kesê ku xizan û qirêjokî ye) (mec) |
| bitli (veya kurtlu) baklanın da kör alıcısı olur | moriya qul bi etaran re namîne |
| bitli kokuş | kufteqirêj, pîsa qerpalî, pîsa genî (bi henekî, ji kesên şamoşewlo û qirêjokî re tê gotin) Kuftê qirêj. Pîsa qerpalî. Pîsa genî. (ji bo keç û jinan) |
| bitlis | Bidlîs, bilîs, Bedlis (Bajareke kurdistana bakur) |
| bitme | (I) 1. qedîn, redbûn, kutabûn, tevabûn, xelasbûn 2. tewawbûn, sergihayîbûn, temambûn (II) 1. hêşînbûn, hatin 2. peydebûn (mec) m |
| bitme (i) | 1. qedîn, redbûn, kutabûn, tevabûn, xelasbûn 2. tewawbûn, sergihayîbûn, temambûn m |
| bitme (ii) | 1. hêşînbûn, hatin 2. peydebûn (mec) m |
| bitmek | kuta bûn, qediyan, tewabûn. (I) qedîn, red bûn, kuta bûn, xelas bûn, teva bûn *dün akşam param bitmişti do êvarê pereyên min qediyabû 2. gihan serî, sergihayî bûn, bi encam bûn l/b w, dawî lêhatin, tewaw bûn, temam bûn, qedîn, red bûn, kuta bûn, xelas bûn *konuşmalar bitmiş, sıra seçime gelmişti axaftin temam bûbûn, dor hatibû ser hilbijartinê 3. neman, qedîn, xera bûn (ji bo hêjar û lewazbûnê, bêhalbûnê) 4. mirin (ji bo pirhezkirinê) (argo) *kız ben sana bitiyorum keçê ji bo te dimirim (II) 1. hêşîn bûn, şîn bûn, hatin, lê hatin (ji bo riwek, por, mû, diran û tiştên wisa) *saçları çok çabuk bitti porê wî pir zû hêşîn bû (an jî hat) *saçı bitmiyor por lê nayê 2. peyde bûn, lê peyde bûn (argo) *bir de baktım ki karşımda bitivermiş ha min dît ku va ye li pêşberî min peyde bûye |
| bitmek (ii) | 1. hêşîn bûn, şîn bûn, hatin, lê hatin (ji bo riwek, por, mû, diran û tiştên wisa) * saçları çok çabuk bitti porê wê pir zû hêşîn bû (an jî hat) * saçı bitmiyor por lê nayê 2. peyde bûn, lê peyde bûn (argo) * bir de baktım ki karşımda bitivermiş ha min dît ku va ye li pêşberî min peyde bûye l/gh |
| bitmek tükenmek bilmemek | Dawî lê nehatin. Bi dawî nebûn. Neqedîn. Kêm nebûn. |
| bitmek tükenmek bilmemek | dawî lê nehatin, neqedîn, xelas nebûn, kêm nebûn *bitmez tükenmez (veya bitip tükenmez) ser û bin jê re nebûn, ne serî ye ne binî ye *bitmişi hew (di bazarkirinê de fiyeta dawî) |
| bitmeye yüz tutmak | Hatin ber qedînê. |
| bitpazarı | bazara kevnefroşan. bnr bitpazarı pazara kevnefiroşan (bazara ku tişt miştên kevn û sîkevnk lê tên firotin) pazara kevnefiroşan (bazara ku tişt miştên kevn û sîkevnk lê tên firotin) |
| bittabi | tabîen, elbet h tabien, elbet h |
| bityeniği | bnr bit yeniği |
| bivefa | bêwefa |
| biyo | biyo (di çêkirina peyvan de tê bikaranîn û wateya jînê dide/ nd biyo (di çêkirina peyvan de tê bikaranîn û wateya jînê dide/ nd |
| biyoelektrik | biyoelektrîk biyoelektrîk m |
| biyofizik | biyofizîk biyofizîk m |
| biyografi | biyografi, jînenîgarî. jînenîgarî, biyografî jînenîgarî, biyografî m |
| biyografik | jînenîgariyî, biyografîk jînenîgariyî, biyografîk rd |
| biyojeografi | biyojeografî biyojeografî m |
| biyokatalizör | biyokatalîzor biyokatalîzor m |
| biyokimya | biyokimya biyokimya m |
| biyolog | biyolog biyolog nd/nt |
| biyoloji | biyolojî biyolojî m |
| biyolojik | biyolojîk biyolojîk rd |
| biyometeoroloji | biyometeorolojî biyometeorolojî m |
| biyonik | biyonîk biyonîk rd |
| biyopsi | biyopsî |
| biyopsi yapmak | parçe jê stendin |
| biyosfer | biyosfer (herêma rûyê erdê ku lê jiyan heye)m biyosfer (herêma rûyê erdê ku lê jiyan heye) m |
| biyoşimi | biyoşîmî m biyoşîmî m |
| biz | 1.dirêşk. 2.em, me. (I) 1. em (ji bo dema niha, dema dahatû û ji bo hemû demên lêkerên negerguhêz) 2. me (ji bilî dema niha, dema dahatû, ji bo hemû demên lêkerên gerguhêz) 3. em, me (carinan di axaftinên fermî de di şûna 'ez û min' de tê bikaranîn) 4. em, me (carinan nivîskar di şûna 'ez û min' de bikar tînin) (II) dirêş, dirêşik *eskici bizi=dirêşa goşkaran (III) şîp (cureyek masî) zo/n |
| biz (ii) | dirêş, dirêşik * eskici bizi dirêşa goşkaran m |
| biz (iii) | şîp (cureyek masî) zo/n |
| biz attık kemik diye, alem kaptı ilik diye | Em dibêjin paxir e diavêjin, li ber çavê xelkê dibe zêr. |
| biz attık kemik diye, el kaptı ilik diye | em dibêjin paxir e diavêjin, li ber çavê xelkê dibe zêr |
| biz bize | em xwe bi xwe |
| biz bize olmak | Em xwe bi xwe ne. |
| biz kırk kişiyiz birbirimizi biliriz | Me hêka hev deqandiye. Em bi qûna hev zanin. Me ji zû de kûnyeya hev xwendiye. |
| biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz | me zû de kûnyaya hev xwendiye, em bi hev û din zanîn, me hêka hev deqandiye |
| biz leblebici deyinceye kadar pazar savrulur | Heta tu bikî kar, wê kûsî herin ser dar. Heta bi xwe hisiya dinya alem pê hisiya. Pîra pisî taze bi qûna xwe dihisî. |
| bizans oyunu | Qilopilo. Dek û dolab. Fen û fût. |
| bizar | bêzar. bêzar |
| bizar etmek | bêzar kirin g olmak bêzar bûn |
| bizatihi | ji ber xwe, ji xwe ber, ew bi xwe h ji ber xwe, ji xwe ber, ew bi xwe h |
| bizceleyin | wekî me wekî me h |
| bize de mi lolo | Qey tu ji me vedişêrî. Qey tu ji me re nadî gotinê. |
| bize de mi lolo? | qey tu ji me jî vedişêrî, tu qey ji me re jî nadî gotinê |
| bizim | yê/ya/yên me. |
| bizim gelin bizden kaçar tutar ele başın (kıçın) açar | I) Bûka me rind û bilind e, bêjing û nava gund e. Bi ser re şûtik e, bi binî re tijî hûtik e. II) Ji me re bişkul e, ji xelkê re bilbil e. (Ji bo kesê ku bi kêrî merivên xwe nayên lê bi kêrî xerîban tên.) |
| bizim it sizin eve balta getirdi mi | I) We xêr e! II) Ev ji ku derket! |
| bizimki | 1. ê/a me c 2. ê me, ew (gava jin navê mêrên xwe hilnadin wisa dibêjin) c 3. camêrê me, peyayê me (bi henekî) nd 1. ê/a me c 2. ê me, ew (gava jin navê mêrên xwe hilnadin wisa dibêjin) c 3. camêrê me, peyayê me (bi henekî) nd |
| bizlemek | ziqtandin, zixt (zext) kirin ziqtandin, zixt (zext) kirin l/gh |
| bizlengiç | zixt, zext, darmisas zixt, zext, darmisas m |
| bizmut | bîzmût, elementeke ku hejmara wê ya atomê 83, giraniya wê ya atomî 209, siftiya wê 9,8 û di 271,3 C'yî de dihele u kurtebêja wê Bî ye lâm/m bîzmût, elementeke ku hejmara wê ya atomê 83, giraniya wê ya atomî 209, siftiya wê 9,8 û di 271,3¼ C’yî de dihele û kurtebêja wê Bî ye kîm/m |
| bizon | bîzon (gakûviyên ku li Amerîkayê dijîn) zol/m bîzon (gakûviyên ku li Amerîkayê dijîn) zol/m |
| bizzat | bixwe. bi xwe, ew bi xwe, bi şexsê xwe, bîzat h bi xwe, ew bi xwe, bi şexsê xwe, bîzat h |
| bi | nitelik eki. 1.ile 2.fiillerin emir hali ve gelecek zaman hallerini sağlar, dilek ve istek kiplerinde yardımcı olur, Türkçe’de e, a eki alan fiillerin yerine geçer, kelimelerin öneki olarak yeni kelimeler oluşturur. 1. ile (durum bildiren zarf oluşturur) * bi merhamet li keçikê mêze dikir merhametle kıza bakıyordu * ez bi te re me ben seninleyim 2. dil ismi görevini üstler (Türkçe’deki çe, ça fonksiyonlarını görür) * bi zimanê Kurdî dizane Kürtçeyi bilir 3. tek başına edattır |
| bi (...) bûn | ilişmek (hafifçe dokunmak) * destê min bi çîçekan bû vazo ket elim çiçeklere ilişti vazo devrildi (tiştek) |
| bi (...) dan | -e değiştirmek * ez malê xwe bi yê te nadim malımı seninkiyle değiştirmem |
| bi (...) kirin | 1) değmek (eş değerde olmak) * çavên te bi dinyayê dikin gözlerin dünyaya değer 2) hakkı için (kutsal şeyler üzerin ant içmek için) * bi Quranê bikim Kuran hakkı için * ez bi dînê xwe bikim dinim hakkı için |
| bi (...) nîmetî | nimet hakkı (veya nimet hakkı için) * ez bi vî nîmetî bikim, eger ez derew bibêjim Xwedê xenîmî min bibe bu nimet hakkı için söylüyorum, eğer yalan söylersem Allah çarpsın |
| bi (ii) | bnr biyok |
| bi (nexweşînekê) ketin | şifayı bulmak (veya kapmak) |
| bi (tiştekî) de rîn | (bir şeyin) içine sıçmak |
| bi (tiştekî) emel nekirin | birşeyle meşgul olmamak |
| bi (tiştekî) hesap nekirin | (an jî nehesibandin) (birini) bir şeye saymamak |
| bi (tiştekî) hisîn | kulağına gelmek (biri tarafından duyulmak) (yek) |
| bi (wê) kulê çûn | hasret gitmek (özlemini çektiği, sevdiği bir yere veya kimseye kavuşmadan ölmek) |
| bi (wî) awayî lê mêze kirin | (bir şeye şu veya bu) nazarıyla bakmak |
| bi (wî) çavî lê nihêrtin | (bir şeye şu veya bu) nazarıyla bakmak |
| bi (yekî) | -e aracılığıyla |
| bi (yekî) be | ona kalsa |
| bi (yekî) bûn | 1) (birine bir) hâl olmak 2)(birine) bağlı olmak * ev kar bi te ye bu iş sana bağlı (yek) |
| bi (yekî) de gêr kirin | (birinin) üstüne atmak |
| bi (yekî) girtin | (birini) tutmak, zaptetmek |
| bi (yekî) karîn | (birine) gücü yetmek(biriyle baş edebilecek durumda olmak) |
| bi (yekî) kenîn | (biriyle) alay etmek (veya alaya almak) |
| bi (yekî) leyîstin | (birine) ip takmak(birinin kötülüğü için çalışmak) |
| bi (yekî) re ketin eksê | (an jî rikê)(biriyle) inatlaşmak |
| bi (yekî) re pir alûbal bûn | (biriyle) fazla içli dışlı olmayın, sıkı fıkı olmayın |
| bi (yekî) re rabûn û rûniştin | (biriyle) ilişki kurmak |
| bi (yekî) re raketin | (biriyle) temasta bulunmak (cinsel ilişkide bulunmak) |
| bi (yekî) re serî kirin der | (biriyle) başa çıkmak |
| bi (yekî) re serî kişandin | (birisiyle) boy ölçüşmek |
| bi (yekî) re têkilî danîn ( mînak? ) | temasa geçmek temasa geçmek |
| bi (yekî) re tena serê xwe | (bir şeyle veya kimseyle) baş başa kalmak |
| bi (yekî) re tena serê xwe man | (bir şeyle veya kimseyle) baş başa kalmak |
| bi (yekî) re xe | (birn (birazarlamak, paylamak |
| bi (yekî) re xeyîdîn | (birine) küsmek |
| bi (yekî) şêwirîn | (birine) akıl danışmak |
| bi (…) re bihartin | l/bw geçinmek (anlaşmak, uzlaşmak) * ez nikarim bi tiralan re bibihêrim ben tembellerle geçinemem |
| bi ...re | 1) ile (birlikteliği verir) * lawik bi hevalê xwe re hat çocuk arkadaşıyla geldi 2) ile beraber * bi çûna ava ya rojê re dinya sar bû güneşin batmasıyla beraber hava soğudu |
| bi a (yekî) pizivîn | (birine) arkasını dayamak (birinin koruyuculuğuna güvenmek) |
| bi acizkerî | rd/h sırnaşıkça |
| bi adutî | rd/h sırnaşıkça |
| bi agir leyîstin | l/bw ateşle oynamak |
| bi agirê (yekî) şewitîn | (birinin) ateşine (veya nârına) yanmak |
| bi alastinê zik têr nabe | taşima suyla değirmen dönmez |
| bi alî (yekî) de dan | (birini) kayırmak, iltimas etmek |
| bi alî xwe dan | l/bw fark gözetmek |
| bi aliyê çepê ve çûn | sola kaymak |
| bi aliyekî ve kaş kirin | bir tarafa çekmek |
| bi amadehî bûn | l/bw hazırlıklı olmak (veya bulunmak) |
| bi amadekarî bûn | l/bw ihtiyatlı bulunmak |
| bi amîret kirin | l/bw donatmak |
| bi aqil bûn | l/bw 1. akıllanmak, akıllı olmak 2. uslanmak, uslu olmak |
| bi aqil kirin | l/bw akıllandırmak |
| bi aravê şûştin | l/bw killemek |
| bi araviya (yekî) | sayesinde |
| bi ard bûn | l/bw unlanmak |
| bi arsimê ketin | l/bw nezleye yakalanmak |
| bi arvan bûn | l/bw unlanmak |
| bi asîmanan ketin | l/bw göğe yükselmek |
| bi aşirî | h aşırıca, taşkınca |
| bi aşkera | h açık, açık seçik, açıkça |
| bi aşkerahî | bnr bi aşkerayî |
| bi aşkerayî | açıkça, alenen, açıktan açığa |
| bi aşkerayî li ser hev kêm kirin | açık eksiltmek açık eksiltme |
| bi atiyê ketin | l/bw sara nöbet geçirmek |
| bi ava daniyan behicîn | bok yoluna gitmek |
| bi ava milan aş nagere | taşıma (veya dökme) su ile değirmen dönmez |
| bi avê de çûn | l/bw 1. emeği boşa gitmek 2. boşa gitmek güme gitmek, boşa gitmek * ew hemû qenciyên te tev bi avê de çûn onca yaptığın iyilikler güme gitti |
| bi awayê cemaetê kirin | cemaate uymak |
| bi awayekî bêşerm û fedî | arsız arsız |
| bi awayekî bêsînor raye (an jî selahiyet) dan yekî | mec (birine) açık bono vermek |
| bi awayekî circireyî | sıkışık bir şekilde |
| bi awayekî dewixandî | (an jî fetisokî) boğuk boğuk, boğuk bir şekilde |
| bi awayekî fermî | (an jî resmî) h resmî olarak, resmen |
| bi awayekî kûr û dûr | uzun uzadıya |
| bi awayekî qethî | kesin olarak |
| bi awayekî sergirtî | üstü kapalı bir şekilde, zimnen |
| bi awirê çavan | ucun ucun, yan yan * bi awirê çavan li erebeyê mêze kir yan yan arabaya baktı |
| bi axaftinê ketin | l/bw dillenmek (çocuk; konuşmaya başlamak) |
| bi axewaxê | yana yakıla |
| bi axû bûn | l/bw ağılanmak |
| bi azadî | h özgürce |
| bi babirkên | para ve pupa yelken |
| bi badanê | h büke büke |
| bi bahorê ketin | l/bw nezleye yakalanmak |
| bi bal de çûn | l/bw 1. yanaşmak 2. yanına gitmek |
| bi balafirê | h uçak ile |
| bi baldarî | 1) dikkatlıca 2) sıkı * parêza bi baldarî sıkı perhiz |
| bi baldarî guhdarî kirin | takip etmek, dikatkatle dinlemek |
| bi bandor bûn | l/bw 1. etkili olmak 2. etkilenmek |
| bi bapêşê ketin | l/bw nezleye yakalanmak, nezle olmak |
| bi bar bûn | l/bw 1. yüklü olmak, yüklenmek 2. bebek beklemek |
| bi baran | etek dolusu (veya etek etek) |
| bi baran be erdê şil nake | ateş olsa cürmü kadar yer yakar |
| bi baranê re hat, lehiyê bir | haydan gelen huya gider |
| bi barûdê leyîstin | barutla oynamak |
| bi bask bûn | l/bw kanatlanmak (uçmaya başlamak) |
| bi bayê bezê çûn | l/bw yelmek |
| bi bayê çûn | l/bw apazlamak (yelkenli gemiler için) |
| bi bayê hat bi baranê re çû | sel ile gelen yel ile gider |
| bi bayê hatiye bi baranê diçe | sel ile gelen yel ile gider |
| bi bazara xwe re zeliqîn | sıkı pazarlık yapmak |
| bi bazarhişkî | h sıkı pazarlıkla, vurtut |
| bi bêalkolî | h içkisiz, içki içmemiş olarak |
| bi bêaramî | h huzursuzca |
| bi bêarezû | h isteksizce |
| bi bêarî | h hayâsızca, utanmazca |
| bi bêatlebûn | h aralıksız, durmadan |
| bi bêatlebûnî | h vızır vızır, durmadan, habire |
| bi bêbavî | h soysuzca |
| bi bêbextî | h kalleşçe, kahpece |
| bi bêcirî | h huysuzca |
| bi beddolî | h soysuzca |
| bi bêdebî | h terbiyesizce |
| bi bedêl gotin | l/bw sırayla söylemek * werin em bi bedêl stranan bibêjin gelin sırayla türkü söyleyelim |
| bi bedêl kirin | l/bw nöbetleşmek |
| bi bêdengî | h sessizce |
| bi bedenî | h bedenen |
| bi bedewa | h beleşten, cabadan |
| bi bêdil | h kerhen, istemeyerek, istemeye istemeye |
| bi bêdilê xwe | istemeye istemeye |
| bi bêdilî | h isteksizce |
| bi bednîjadî | h soysuzca |
| bi bêdudilî | h tereddütsüzce |
| bi bêedebî | h edepsizce, görgüsüzce |
| bi bêesilî | h soysuzca |
| bi bêetlehî | h aralıksız olarak, durmadan |
| bi bêfedîtî | h/rd utanmazca, yüzsüzce |
| bi bêfehitî | rd/h utanmazca, hayâsızca |
| bi bêfehmî | h anlayışsızca, düşüncesizce |
| bi bêfihêtî | h utanmazca |
| bi bêgavî | h mecburen |
| bi bêgiramî | h saygısızca |
| bi bêhawetî | h kalleşçe |
| bi bêhemdî | h 1. isteksizce 2. istemiyerek, ezkaza, kazara 3. kerhen, istemeyerek, istemeye istemeye |
| bi bêheqî | h ücretsiz, para verilmeden |
| bi bêhesabî | h 1. hesapsızca 2. hesapsızca (sayısızca) |
| bi bêhewatî | h sabırsızlıkla |
| bi bêhişî ketin xewê | l/bw şuursuzca uykuya dalmak |
| bi behitînî | h afal afal |
| bi bêhizûrî | h huzursuzca |
| bi bêhna fireh bêsîre dibe doşav | sabrın sonu selamettir |
| bi bêhna lingê hesp revîn | 1) tabana (veya tabanlara) kuvvet kaçmak (korkudan ötürü) 2) tabanlara kuvvet |
| bi bêhnefişkê | h soluk soluğa * bi bêhnefişkê hate malê soluk soluğa eve geldi |
| bi bêhnfirehî | h sabırla |
| bi bêhurmetî | h saygısızca |
| bi bêînsafî | h insafsızca |
| bi bejn û bal | suna gibi (veya boylu) |
| bi belaş | h beleşten |
| bi belge kirin | l/bw belgelemek |
| bi bêmaweyî | h süresiz olarak |
| bi bêmehr | h nikâhsızca |
| bi bêmerhametî | h merhametsizce, acımasızca |
| bi bêmizeyî | h ücretsiz olarak, para verilmeden |
| bi bêmûçeyî | h ücretsiz olarak, para verilmeden |
| bi ben leyîstin | l/bw ip atlamak |
| bi ben ve kirin | l/bw ipe dizmek |
| bi bênamûskî | h namussuzca |
| bi bendan çûn hev | atışmak (ozanların atışması) |
| bi bendik ve kirin | l/bw şeritlemek |
| bi bêpere | h parasız olarak |
| bi bêperwa | h pervasızca |
| bi bêpîrî | h görgüsüzce |
| bi bêpîrûpergalî | h görgüsüzce |
| bi bêpuşulî | h edepsizce |
| bi bêqezatî | h kazasız olarak |
| bi beqle li fehlê nihêrtin | bakla dökmek (veya atmak) |
| bi ber (tiştekî) ketin | (bir şeye) acımak(bir şeyi vermeye veya elden çırmaya kıyamamak) * ez ber bi tehb û keda xwe ketim emeklerime acıdım |
| bi ber (yekî) ve hatin | (birini) karşılamaya gitmek |
| bi ber avê ketin | l/bw akıntıya kapılmak |
| bi ber ba ketin | l/bw 1. aldırmak 2. darmadağın olmak |
| bi ber bayê xerab ketin | metafizik etkilerden kalmak |
| bi ber çav hatin | l/bw değer verilmek |
| bi ber çav ketin | l/bw göze ilişmek, görünmek göze görünmek (var olmadığı halde varmış gibi görünmek) |
| bi ber çavan dûr ketin | gözden uzaklaşmak |
| bi ber çavan winda bûn | gözden kaybolmak |
| bi ber çavê (yekî) neketin | gözden kaçmak (veya gözünden kaçmak) |
| bi ber dev xistin | l/bw bir şeyi birine vermek özere söz vermek |
| bi ber devê (yekî) xistin | bir şeyi birine vermek üzere söz vermek |
| bi ber firşikê xwe re çûn | burnunun dikine gitmek |
| bi ber guhê (yekî) ketin | kulağına gitmek, duyum almak duyum almak, haber almak |
| bi ber ketin (i) | l/bw 1. üzülmek, acı duymak 2. acımak, merhamet etmek * ez ber bi zar û zêçên wî ketim, loma min ew neda mehkemeyê çoluğuna çocuğuna acıdım da mahkemeye vermedim 3. yerinmek 4. vahvahlanmak, tasa çekmek, tasa etmek, tasalanmak, yazıklanmak, eseflenmek, esef etmek, hüsrana uğramak, efkârlanmak 5. yüreğine oturmak |
| bi ber ketin (ii) | l/bw kavramak (anlamak, algılamak) |
| bi ber lehiyê ketin | l/bw sele kapılmak |
| bi ber mekeve, ew nebû yeke din | Amasyanın bardağı, biri olmasa biri daha |
| bi ber neketin | l/bw 1. üzülmemek 2. kıymak (acımadan vermek, feda etmek) |
| bi ber pêlan ketin | l/bw dalgalara kapılmak |
| bi ber pişika xwe ve çûn | l/bw bübürlenmek |
| bi ber re avêtin | l/bw imalı konuşmak, önüne laf atmak |
| bi ber ve hatin | l/bw karşılamaya gelmek |
| bi ber xistin (i) | l/bw algılatmak, kavratmak |
| bi ber xistin (ii) | l/bw bir şeyi birine vermek özere söz vermek |
| bi ber xwe ketin | hicap duymak (veya etmek) |
| bi ber xwe neketin | l/bw uslanmamak |
| bi ber xwe xistin | l/bw bir şey yapmaya girişmek |
| bi berawirdiyê | h kıyasen |
| bi berbayî wî nekeve | 1) boş ver aldırma 2) siktir et |
| bi berberokî | h çığırtkanca |
| bi berdewamî | h durmaksızın |
| bi bereberetî | h tedricî olarak |
| bi bereket bûn | l/bw bereketlenmek |
| bi berfirehî | h derinlemesine, derinliğine, etraflıca, genişçe |
| bi berger | h ısrarla |
| bi bergerî | h ısrarla |
| bi bêriyî | rd usulsuzca |
| bi bernavkî | h takma adla |
| bi berpirsî | h sorumluca |
| bi berstûkê girtin | l/bw yakasına yapışmak |
| bi bervedarî | h vekâleten |
| bi bervedêrî | h vekâleten |
| bi berxwe ketin | l/bw 1. üzülmek dövünmek * bi ber xwe diket ku Kurdî nehêwisîbû Kürtçeyi öğrenmediğine dövünüyordu 2. utanmak |
| bi bêsebirî | h sabırsızlıkla |
| bi bêsemaxî | h sabırsızlıkla |
| bi bêşermî | h utanmazca, yüzsüzce |
| bi bêserûberî | h 1. düzensiz olarak 2. karman çorman bir biçimde 3. kargaşalı bir şekilde |
| bi bêsexbêrî | savurganca |
| bi bêsexbêrî zêde | bol keseden |
| bi betalkirinê | h nakzen |
| bi bêtebatî | h sabırsızlıkla |
| bi bêtedbîrî | h tedbirsizce |
| bi bêterbiyetî | h terbiyesizce |
| bi bêteredûtî | h tereddütsüz olarak |
| bi bêteşeyî | h kabaca |
| bi bêtifaqî | h kazasız olarak |
| bi bêwicdanî | h vicdansızca |
| bi bêxeber | h habersizce |
| bi bêyî dilê (yekî) bûn | isteksiz olmak |
| bi bêyî hemdê xwe | istemeye istemeye |
| bi bêziravî | h ödlekçe |
| bi bihayê mirî | h ölü fiyatına |
| bi bihostan | karışla |
| bi bihostan pîvan | karışlamak |
| bi bijartinî | h seçmece |
| bi bin erdê ketin | l/bw yerin dibine girmek yerin dibine geçmek, yerin dibine batmak, yerin dibine girmek (çok utanıp sıkılmak) |
| bi bin ketin | l/bw 1. yenilmek, yenik düşmek, yenilgiye uğramak, mağlûp olmak 2. yenilmek, sırtı yere gelmek, alt olmak |
| bi bin re | h alttan |
| bi bin xistin | l/bw 1. yenmek, yenilgiye uğratmak, mağlûp etmek 2. alt etmek |
| bi binaxe bûn | l/bw esaslanmak |
| bi binê piyê (yekî) vedan | birine çaktırmadan kötülük etmek |
| bi binê xwe de berdan | altına etmek (veya kaçırmak) (büyük ve küçük aptest için) |
| bi binê xwe de kirin | l/bw 1) donuna yapmak (veya doldurmak) 2) donuna yapmak, donuna doldurmak (çok korkmak) altına etmek * zarok bi xwe de kir çocuk altına etti |
| bi bingeh bûn | l/bw esaslanmak |
| bi bingehî | h temelinden, esasen |
| bi binî de pê vedan | arkadan vurmak |
| bi bintûtî çûn | l/bw temelli gitmek |
| bi bîr anîn | l/bw 1. anmak, hatırlamak * do êvarê me tu bi bîr anî dün gece seni andık 2. anmak, zikretmek (yek) (birinin) kulağını çınlatmak |
| bi bîr hatin | l/bw anılmak, hatırlanmak |
| bi bîr xistin | l/bw 1. anımsatmak, hatırlatmak 2. hatırlatmak, uyarmak 3. çağrıştırmak |
| bi bîra (...) hatin | l/bw hatırlamak |
| bi bîra (yekî) hatin | (biri) hatırlanmak |
| bi bîra (yekî) ketin | 1) hatırına gelmek 2) hatırlanmak (yek …) |
| bi bîra (yekî) xistin | birine hatırlatmak |
| bi bîra (…) ketin | l/bw hatırlanmak |
| bi bîra (…) xistin | l/bw 1. anımsatmak, hatırlatmak 2. çağrıştırmak * ev dengê hanê yekî bi bîra min dixe bu ses kulağıma birini çağrıştırıyor |
| bi bîra meriv xistin | (birinde, bir kimsenin) havası olmak * zarok bavê xwe bi bîra mirov dixe çocukta babasının havası var |
| bi biratî | h kardeşçe |
| bi bîrdarî | h dikkatlice |
| bi bîrê xistin | l/bw andırışmak |
| bi birîndarî | h yaralı olarak, yaralı bir şekilde |
| bi biryarî | h kararlıca |
| bi bitûnî | h bütün olarak |
| bi bizdonekî | h ödlekçe |
| bi borebor | h böğüre böğüre (insanlar için; bağıra bağıra) |
| bi borînî | h böğüre böğüre (insanlar için; bağıra bağıra) |
| bi bûdelayî | h budalaca |
| bi çalakî | h 1. aktifce 2. kıvrakça |
| bi canê | (an jî ruhê) xwe nedan(birini) çok aşırı sevmek |
| bi canê xwe dan | l/bw canıyla ödemek |
| bi çapikî | h süratla |
| bi çaplûkan çûn | l/bw emeklemek |
| bi çaplûsî | h dalkavukça, şaklabanca |
| bi çar çavan li bendê man | dört gözle beklemek |
| bi çar çavan rêpanî kirin | dört gözle beklemek |
| bi cara xwedê | h tümden, komple |
| bi carcarokî | h çığırtkanca |
| bi carek | h bir kalemde, birden ve toptan |
| bi carekê | h tamamıyla, kapı kapamaca, komple * ew bi carekê dînikî ne onlar kapı kapamaca delidirler |
| bi çargavê | dört nala, dolu dizgin (son hızla) |
| bi çargavê çûn | dört nala (veya dolu dizgin) gitmek |
| bi çarlepkan | h emekleyerek |
| bi çarlepkan çûn | l/bw emeklemek |
| bi çarlepkan ketin | l/bw emeklemeye başlamak |
| bi çarnalê | h dört nala |
| bi çarqewzê | dolu dizgin (son hızla) |
| bi çarqewzê çûn | dolu dizgin gitmek (son hızla koşmak) |
| bi çav kirpandinê re | göz açıp kapatıncaya kadar |
| bi çav lê nihêrtin | göz süzmek |
| bi çav qurçkirinê re | göz açıp kapatıncaya kadar |
| bi çavan | h 1. göz ile 2. çıplak gözle |
| bi çavê (...) lê nihêrtin | (mêzandin an jî fekirîn) (bir şeye) ... gözüyle bakmak, (bir şeye şu veya bu) nazarıyla bakmak * bi çavê biratiyê lê dinihêrt ona kardeş gözüyle bakıyordu * bi çavê dijminiyê lê dinêre ona düşman nazarıyla bakıyor |
| bi çavê kirînê lê nihêrtin | alıcı gözüyle bakmak |
| bi çavê vala nihêrtin | boş gözlerle bakmak |
| bi çavekî baş lê nenihêrtin | iyi gözle bakmamak |
| bi çavekî biçûk lê nihêrtin | (birine) tepeden bakmak |
| bi çavekî biçûkatiyê lê nihêrtin | (an jî mêzandin) (birine) tepeden bakmak |
| bi çavekî kêm lê nihêrtin | (birine) yukarıdan bakmak |
| bi çavekî na bi çar çavan li hêviyê bûn | dört gözle beklemek |
| bi çavekî xerab li (yekî) mêze kirin | (an jî nihêrtin) (birine) kötü (veya fena) gözle bakmak |
| bi çavekî xwar lê nihêrtin | eğri bakmak (veya eğri gözle bakmak) |
| bi çavên ne baş lê nihêrtin | (an jî nihêrîn) yan bakmak, yan gözle bakmak (kötü niyet beslemek) |
| bi çavên serê xwe dîtin | gözüyle görmek |
| bi çavên xewê lê nihêrtin | cin cin bakmak |
| bi çavên xwe bawer nekirin | gözlerine inanamamak |
| bi çavên xwe dîtin | gözüyle görmek |
| bi çavgirtî | h gözü kapalı olarak |
| bi çavîtî | h göz kararıyla |
| bi çayirê ketin | l/bw çayırlamak (hayvan, yediği çayırdan hastalanmak) |
| bi cebrî | h cebren |
| bi cedêl | geçimsiz (kimse) |
| bi ceger bûn | l/bw yüreklenmek, yürekli olmak |
| bi ceh ketin | l/bw arpalamak |
| bi cehenemê şad bûn | l/bw cehennemi boylamak (gebermek) |
| bi cehenemê şad kirin | l/bw cehenneme göndermek (gebertmek) |
| bi çelengî | h kıvrakça |
| bi çelpînî | h lâppadak |
| bi çema (çemara an jî çemika) stûyê (yekî) girtin | (birinin) ensesine yapışmak, enselemek |
| bi çema (çemara an jî çemika) stûyê (yekî) hatin girtin | enselenmek |
| bi cemaetî | cemaatle |
| bi cemaetî nimêj kirin | cemaatle namaz kılmak |
| bi çendan | nd kaça * ev pirtûk bi çendan e? bu kitap kaça? |
| bi çendîn car | defalarca |
| bi çengan | h avuç avuç |
| bi çengurê (yekî) girtin | (birini) altı okka etmek |
| bi çengurê (yekî) girtin avêtin | paçasından tutup atmak |
| bi çengurê (yekî) girtin û avêtin derve | yaka paça etmek (veya götürmek) |
| bi çengûrê (yekî) girtin û birin | yaka paça (götürmek) |
| bi çepilê (yekî) girtin | (birini) altı okka etmek |
| bi çepilê (yekî) girtin avêtin | paçasından tutup atmak |
| bi cêrê (yekî) kes nikare here avê | (birine) güvenilerek bir işe girişilmez |
| bi cêrê (yekî) nikarîn çûn avê | (birinin) ipiyle kuyuya inilmez |
| bi cêrê xelkê çûn avê | el kazanıyla aş kaynatmak |
| bi cêrê xelkê meçe avê | el aleme güvenerek bir işe girşme |
| bi çerx | h döne döne, dönerek |
| bi cesaret bûn | l/bw cesaretlenmek, yüreklenmek, yiğitlenmek, yiğitleşmek |
| bi çeşîd bûn | l/bw çeşitlenmek |
| bi çeşîd kirin | l/bw çeşitlemek, çeşitlendirmek |
| bi çewtî | h yanlışlıkla, yanlış olarak |
| bi cezbê ketin | l/bw kendinden geçmek, transa geçmek (tarikat ehli için) |
| bi çi | ndkaça? |
| bi çi aqilî xeber dide? | hangi akla hizmet ediyor? |
| bi çi awayî? | ne gibi? |
| bi çi çavî lê nihêrtin | (an jî mêzandin) ne gözle bakmak * te dît bê bi çi çavî li min dinêrin bana ne gözle baktığını gördün |
| bi çi emel dike? | Neci?* dayê bavê min bi çi emel dike? anne benim babam neciydi? |
| bi çi kul û halekî | güç halle (veya gücü gücüne), bata çıka |
| bi çi kul û halî | güçlükle, düşe kalka |
| bi çi kulê nalîn | hangi dertten muzdaripsin? |
| bi çi mijûl e? | neci |
| bi çi qasî ye? | kaça? |
| bi çi rûyî? | ne yüzle? |
| bi çi zimanî | nece * ev mêrik bi çi zimanî dipeyîve? bu adam nece konuşuyor? |
| bi çibikê bi rê de çûn | tıpış tıpış yürümek |
| bi çîçek kirin | l/bw çiçeklemek (çiçeklerle bir yeri süslemek) |
| bi cih anîn | l/bw 1. gerçekleştirmek 2. icra etmek, uygulamak 3. ifa etmek 4. yerine getirmek, infaz etmek 5. eda etmek |
| bi cih bûn ( mînak? ) | l/bw 1. yerleşmek (yaşamak için uygun yer bulmak) * çûne li semteke xweş bi cih bûne gidip güzel bir semte yerleşmişler 2. yerleşmek (yerine iyice oturmak) * ev kevir tê de bi cih bû bu taş yerine yerleşti 3. yerleşmek (yer bulup oturmak) * bi zorekê di erebeyê de bi cih bûn arabaya zor yerleştiler 4. yerleşmek (eşyayı yerli yerine koymak) * hîna têkberên wan bi cih nebûne eşyaları daha yerleşmemiş 5. yerleşmek (kullanılır olmak, alışılmak) * hin peyv bere bere bi cih dibin bir takım kelimeler zamanla yerleşiyor 6. sığmak 7. yurtlanmak 8. (eli) ağır olmak * kulmên wî bi cih bûn yumrukları ağırdılar |
| bi cih hatin | l/bw 1. gerçekleşmek, yerine gelmek 2. uygulanmak |
| bi cih hiştin | l/bw terketmek |
| bi cih lê xistin | l/bw fena vurmak |
| bi cih û nivîn bûn | l/bw yatmak (hastalık sebebiyle yatakta kalmak) yatak yorgan (veya döşek) yatmak, yorgan döşek yatmak (yek) yatağa (veya yataklara) düşmek |
| bi cih û war bûn | l/bw yurtlanmak |
| bi cih û war kirin | l/bw yurtlandırmak |
| bi cihêz bûn | l/bw çeyizlenmek |
| bi cilê canê xwe re li hev nekirin | gölgesiyle geçinmemek, bokuyla kavga etmek |
| bi cilên ser xwe tenê | üstündeki üstünde, başındaki başında (üstündekilerden başka bir şey almadan) bi |
| bi çindê | h seke seke |
| bi çindikdanê | h hoplaya hoplaya |
| bi çipeçip çûn | h tırıs gitme l/bw tırıs gitmek |
| bi çipikî | h çevikçe |
| bi çiraxê derketin pêş | fener çekmek |
| bi çiraya hesin lê dan gerandin | (bir şey başka şeyi) mumla aratmak |
| bi çirayeke hesin lê gerîn | mumla aramak |
| bi cirnexweşî | h gıcıkça, huysuzca |
| bi cîsmî | h cismen |
| bi ciwamêrî | h centilmence |
| bi ciwanî | h genç bir şekilde |
| bi ciwanmêrane | h kibarlıkla |
| bi çixêz bûn | l/bw çizgilenmek |
| bi çiyan ketin | l/bw dağlara çıkmak |
| bi çiyan xistin | l/bw dağlara düşürmek |
| bi çobûnê | dürterek |
| bi çogan | çomak ile |
| bi çogan lê xistin | (an jî dan) çomaklamak |
| bi çol û pesaran ketin | dağlara düşmek |
| bi çol û pesaran xistin | dağlara düşürmek |
| bi çolan ketin | l/bw çöllere düşmek |
| bi çolbirî | h kestirmeden |
| bi comerdî | h cömertçe |
| bi copan lê dan | l/bw coplamak |
| bi copan lê xistin | l/bw coplamak |
| bi coş û peroş bûn | l/bw coşkulanmak |
| bi coş û peroşî | h coşkunca |
| bi coşbûnî | h coşkunca |
| bi coşdarî | h 1. çoşkulu bir şekilde 2. kabara kabara |
| bi cotkaniyan | çiftelemeyle |
| bi cotkaniyan çûn hev | çifteleşmek |
| bi cotkaniyan li hev xisti | n çifteleşmek |
| bi çov lê dan | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi çov lê xistin | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi damanî | h dalgınca |
| bi damezirak bûn | l/bw kurumlaşmak, müesseseleşmek |
| bi damezirak kirin | l/bw kurumlaştırmak |
| bi daqurtinî | h yutularak, dahilen (ilâç için) |
| bi dar de kirin | l/bw 1. asmak 2. sarkıtmak (sallandırmak, asmak) 3. asmak, (asarak) idam etmek, sehpaya çekmek (bir kimseyi boğazından ip geçirip sarkıtarak öldürmek) |
| bi dar kirin | l/bw ağaçlandırmak |
| bi daran lê dan | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi daran lê xistin | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi darbûn | l/bw ağaçlanmak |
| bi darda bûn | bnr bi dar de bûn |
| bi darê zorê | h zorla, metazori, çatır çatır (zor kullanarak, baskı yaparak) zorla, metazoru ile |
| bi darê zorê dan pejirandin | zorla kabul ettirmek (veya empoze etmek) |
| bi darî hev ketin | l/bw yüzleşmek, yüzyüze gelmek, karşı karşıya gelmek * ez dikarim her tim em bi darî hev bikevim ben onunla her zaman yüzleşebilirim |
| bi darî hev kirin | l/bw yüzleştirmek, karşıkarşıya getirmek |
| bi darik | çomak ile |
| bi darik lê xistin | (an jî dan) çomaklamak |
| bi dawî anîn | l/bw 1. sonuçlandırmak, noktalamak 2. sonuç almak 3. sonuçlamak, sona erdirmek |
| bi dawî bûn | l/bw 1. sonuçlamak, neticelenmek 2. son bulmak, sona ermek, nihayetlenmek, (bir şeyin) arkası kesilmek, sonuçlanmak |
| bi dawî hatin | l/bw sona ermek, tamam olmak |
| bi dawî kirin | l/bw sonuçlandırmak, neticelendirmek |
| bi dax e | maalesef |
| bi dek | hileye baş vurarak, oyuna getirerek |
| bi dek û dolaban (yek) xapandin | üç kâğıta bağlamak (veya getirmek) |
| bi dek û dolaban çûn (yekî) | birine hileyle yaklaşmak, hileye baş vurmak |
| bi dek û dolaban hatin (yekî) | oyuna getirmek * hûn careke din bi dek û dolaban hatin min siz yine beni oyuna getirdiniz |
| bi delalî | nazlı olarak |
| bi delalî rakirin | nazlı büyütülmek |
| bi delkbazî | h şarlatanca |
| bi dem û dezgeh bûn | l/bw kurumlaşmak, müesseseleşmek |
| bi dem û dezgeh kirin | l/bw kurumlaştırmak |
| bi deman | h kiralık olarak, icar olarak |
| bi deman girtin | l/bw kiralamak, icar etmek |
| bi demdemî | h geçici olarak, muvakkaten |
| bi demê re | h zamanla |
| bi dengê hindrû | (bilind an jî êlî) yüksek perdeden |
| bi dengê hindrû axaftin | (peyvîn an jî xeber dan) yüksek perdeden konuşmak |
| bi dengê hindrû gazî kirin | sesi ayuka çıkmak |
| bi dengê nizm peyîvîn | pes perdeden konuşmak |
| bi dengekî bilind qîr kirin | avazı çıktığı kadar bağırmak |
| bi dengekî nermenerm qise kirin | pes perdeden konuşmak |
| bi dengî | h sesli, seslice |
| bi der dan | l/bw elinden kaçırmak |
| bi der kirin | l/bw 1. dışarı çıkarmak 2. kovmak, sürmek |
| bi der û dertûlan xistin | sokağa atmak (kovmak) |
| bi derba kuştinê | h 1. öldürme kastıyla 2. kıyasıya |
| bi derd û kul | zor belâ, dala çıka |
| bi derengî ketin | l/bw 1. gecikilmek, gecikmek 2. aksamak, gecikmek * karê me îro bi derengî ket işimiz bu gün aksadı |
| bi derengî neketin | h vakit geçmeden, arası geçmeden |
| bi derengî nexistin | yarından tezi yok |
| bi dereve kirin | l/bw soymak * dizan dukan bi dereve kirine hırsızlar dükkanı soymuşlar |
| bi derewkî | h yalandan |
| bi derhûdî | h kefaleten |
| bi derpiyê xwe de kirin | donuna etmek |
| bi derpiyê xwe de pîs bûn | donuna kaçırmak |
| bi derû dertûlan ketin | l/bw sokaklara düşmek, per perişan olmak |
| bi derwêşî | h dervişçe |
| bi derziyê bîr nayê vedan | taşıma suyla değirmen dönmez |
| bi dest | ellen 1) elden, aracısız 2) elden (birinin aracılığıyla) * min pere bi dest şand parayı elden yolladım |
| bi dest berî hev dan | l/bw çekip birbirine sıkmak |
| bi dest dest û dev | (an jî lingan) ketin (tiştekî) içine düşmek |
| bi dest dest û lepan ketin (tiştekî) | içine düşmek |
| bi dest dest û leq | (an jî (lext) birden bire * bi dest û leq çêr pê kirin birden bire ona küfür etmeye başladı |
| bi dest dest û lingan ketin (tiştekî) | içine düşmek |
| bi dest jê girtin | (an jî stendin) elden almak |
| bi dest ketin | l/bw bulunmak, sağlanmak, temin edilmek * ev malekî pir baş e, zû bi zû bi dest nakeve bu çok değerli bir mal, kolay kolay bulunmuyor |
| bi dest neketin | l/bw bulunmaz olmak |
| bi dest re anîn | l/bw elde etmek, başarmak |
| bi dest re berdan | l/bw 1. kaptırmak (ele geçirilmesine, kapmasına yol açmak) 2. vazgeçmek teslimiyet göstermek |
| bi dest re çûn | l/bw 1. suyuna gitmek, suyunca gitmek 2. teslim olmak (bir kadın bir erkeğe kendini vermek) |
| bi dest û lep | güçlü kuvvetli (çok güçlü, çok dayanıklı kimse) |
| bi dest û lep bûn | l/bw 1. güçlü kuvetli olmak 2. gürbüz olmak 3. zinde olmak güçlü kuvvetli olmak |
| bi dest û pê bûn | eti budu yerinde (veya etine dolgun) |
| bi dest û pê ense | kulak yerinde, kelli felli |
| bi dest ve anîn | l/bw ele geçirmek |
| bi dest ve berdan | l/bw kaptırmak (ele geçirilmesine, kapmasına yol açmak) |
| bi dest ve dan | l/bw kendini birine bırakmak |
| bi dest xwe re anîn | elde etmek |
| bi destbelavî | h savurganca, hovardaca |
| bi destê (kesekî) ve | eliyle, tarafından |
| bi destê (yekî) | 1) aracılığıyla 2) eliyle * hemû kar bi destê wî tên kirin bütün işler onun eliyle yapılıyor |
| bi destê (yekî) çûn | birinin teşvikiyle... |
| bi destê (yekî) girtin | 1) el sıkmak 2) elinden tutmak |
| bi destê (yekî) re berdan | birine kaptırmak, musade etmek |
| bi destê (yekî) re çûn | suyunca gitmek (an jî hatin)(birinin) huyuna suyuna gitmek |
| bi destê (yekî) re hatin | birinin suyuna gitmek, gücü yetmek, muvaffak olmak |
| bi destê (yekî) re nehatin | elde edememek, muvaffak olamamak |
| bi destê hev girtin | l/bw dayanışmak elleşmek (selamlaşmak için birbirinin elini sıkmak) |
| bi destê ketiyan girtin | düşkünlere yardım eli uzatmak |
| bi destê vala jê derketin | sıfıra sıfır, elde var sıfır |
| bi destê zorê | h zoraki, meta zori |
| bi destekî du zebeş nayê girtin | bir koltuğa iki karpuz sığmaz |
| bi destlepî | h el emeğiyle |
| bi destlepkê | h el yordamıyla |
| bi destlepkê çûn hev | l/bw pençeleşmek |
| bi destpelkê | h el yordamıyla |
| bi destûlepkê çûn hev | l/bw pençeleşmek |
| bi destûra | (an jî îznê) we be izniniz olursa |
| bi dev | 1. ağızla 2. şifahen, sözlü olarak |
| bi dev bûn | l/bw obur olmak |
| bi dev çûn erdê | l/bw 1. kamburu çıkmak (eğilerek yapılan işler için; çok çalışmış olmak) 2. kamburu çıkmak (ihtiyarlamak) 3. yüzü koyun yere düşmek 1) iki büklüm olmak, iki kat olmak 2) iki büklüm olmak (saygı göstermek) 3) yüzükoyun düşmek |
| bi dev de kirin | l/bw 1. yemek yedirmek, ağzına vermek 2. mec (birine) yedirmek |
| bi dev dev ketin gû | argo pin pişman olmak |
| bi dev dev û rû dirêjî erdê bûn | yüzü koyun yere yığılmak |
| bi dev devê (yekî) bûn | birisinin ağzıyla hareket etmek |
| bi dev devê (yekî) de kirin | (birine) yemek yedirmek 2) mec yedirmek |
| bi dev devê (yekî) re kenîn | (birine) yüz vermek 2) kuyruk sallamak (yaltaklanmak) |
| bi dev dost, bi dil dijmin | zahiren dost gözüken |
| bi dev gihîn erdê | beli bükülmek (yaşlılık yüzünden güçsüz kalmak, iş yapamayacak duruma düşmek) |
| bi dev re | rd/h 1. ağzına kadar, imanına kadar, silme sıvma, ağzına kadar dolu * derdan bi dev re tijî kir tabağı sıvama doldurdu 2. hıncahınç, tıklım tıklım * hundirê dukanê ji eşyayan bi dev re bû dükkanın içerisi tıklım tıklım eşya dolu 3. dolusu * çoçikeke bi dev re rûn kirê kepçe dolusu yağ koydu |
| bi dev re bûn | 1) silme sıvama olmaK, ağzına kadar dolu olmak 2) tıklım tıklı olmak, ağzına kadar dolu olmak |
| bi dev re kenîn | l/bw 1. (birine) yüz vermek 2. kuyruk sallamak (yaltaklanmak), pas vermek * jineke sivik bû, bi devê her kesî re dikeniya oynak bir kadındı, her kese kuyruk sallardı |
| bi dev re kirin | l/bw 1. ağzına kadar doldurmak, silme yapmak, sıvatmak 2. tıklım tıklım etmek 1) silme yapmak, sıvatmak 2) tıklım tıklım etmek |
| bi dev û çene kirin | l/bw (birini) kendisini sözle savunacak düzeye getirmek |
| bi dev û rû çûn erdê | yeri öpmek, yere düşmek (alay yolu ile) |
| bi dev û rû dirêjî erdê bûn | yüzükoyun düşmek |
| bi dev û ziman bûn | l/bw 1. ağzı lâf (veya lâkırdı) yapmak, lâf ebesi olmak 2. dille gelmek |
| bi dev xwe mezin kirin | ağız satmak (yüksekten atarak kendini övmek) |
| bi devê (yekî) de kirin | mec yedirmek |
| bi devê (yekî) neketi | n ağzına yakışmamak |
| bi devê jina xwe radibe û rûdine | karısı ağızlı |
| bi devê xwe karîn | l/bw sır saklamayı becermek |
| bi devê xwe nesekinîn | l/bw sır saklamayı becermemek |
| bi devê xwe nikarîn | ağzından kaçırmak |
| bi devê xwe şepilîn | l/bw ağzından kaçırmak |
| bi devê xwe şihitîn | l/bw ağzından kaçırmak |
| bi devekî | ağız birliği |
| bi devekî axaftin (peyîvîn an jî xeber dan) | ağız birliği etmek |
| bi devjeniyê | ağız dalaşıyla |
| bi devjeniyê çûn hev | hırlaşmak, ağız dalaşına girmek, ağız dalaşı (veya dalaşması) yapmak |
| bi devjenkê | h dalaşarak, dalaşmayla |
| bi devjenkê çûn hev | l/bw dalaşmak |
| bi devkenî | h güler yüzle |
| bi devkî | h sözlü, şifahen |
| bi devkî gotin | l/bw tabir etmek, söz ile anlatmak |
| bi devûrû | h yüzü koyun |
| bi dewrkî | h devren |
| bi deyn | borçla, ödünç olarak |
| bi deyn dan (yekî) | ödünç vermek, eğreti vermek |
| bi deyn jê girtin | ödünç almak, eğreti almak |
| bi deyn stendin | ödünç almak, eğreti almak |
| bi deynan debara xwe kirin | borç yemek |
| bi dêzan | h yığınla |
| bi dil | istiyerek, yürekten |
| bi dil dil û can | içten, yürekten, candan |
| bi dil dilê (we) | izninizle, izniniz olursa |
| bi dil û can | h 1. içtenlikle 2. canla başla |
| bi dilê (yekî) bûn | 1) rızası olmak 2) gönlüne göre, beğenisine göre olmak, beğenmek 1) içine sinmek 2) istekli olmak |
| bi dilê (yekî) nebûn | içine sinmemek |
| bi dilê (yekî) ye | (birinin) gönlüne göre, isteğine uygun |
| bi dilê (yekî) zanîn | kalini okumak |
| bi dilê safî | h açık yürekle |
| bi dilê we be | izniniz olursa |
| bi dilê xwe | rd 1. isteyerek, istemli (yapılıp yapılmaması insanın kendi isteğine bağlı olan) 2. istekli, gönüllü * keçika bi dilê xwe gönüllü kız |
| bi dilê xwe kirin | l/bw kendi isteğiyle bir şeyi papmak, kendi rızasına göre davranmak |
| bi dilekî kor poşman | pişmanlık duyarak |
| bi dilekî rihet | ağız tadıyla |
| bi dilekî safî | h halisane * tewsiyeke bi dilekî safî halisane bir tavsiye |
| bi dilekî xweş | h severek, isteyerek, bayıla bayıla |
| bi dilhiştinî | h gücendirici bir şekilde |
| bi dilînî tevgerîn | l/bw duygusal davranmak |
| bi dilop | damlaya damlaya |
| bi dilop behr tijî dibe | damla damla göl olur |
| bi dilopê baranı behr tije nabe | taşıma suyla değirmen dönmez |
| bi dilşadî | h 1. neşeyle 2. memnuniyetle |
| bi dilsarî | h isteksizce |
| bi dilsozî | rd sadıkane, sadıkça |
| bi dilxapînokî | h gönül ayırtıcı bir biçimde, fettanca |
| bi dilxwazî | h 1. isteyerek 2. pekçe |
| bi dilxweşî | h 1. memnuniyetle 2. neşeyle |
| bi dimîn | h cumburlop, gümbedek |
| bi dîn û harkî | h çılgınca, çılgıncasına |
| bi dîn û îman | dinime imanıma |
| bi dîn û îmanên min | dinim hakkı için (veya dinim aşkına) |
| bi dînikî | h delice |
| bi dînokî | h delice |
| bi dinyadîtinî | h görgülüce |
| bi dinyanedîtînî | h görgüsüzce |
| bi dinyayê bişêwire dîsa bi aqilê xwe bike bin | bilsen de bir bilene danış |
| bi dinyayê ketin | l/bw 1. dünyayı gezmek 2. başını alıp bilinmeyen yerlere gitmek |
| bi diran bûn | l/bw dişlenmek (dişleri oluşmak, diş sahibi olmak) |
| bi diravî | h nakden |
| bi dirêjahiya xwe | boylu boyunca |
| bi dirêjayî | h boyuna, uzunlamasına |
| bi dirêjî | boyuna, uzunlamasına |
| bi dirêjîya ... | -e boyu * bi dirêjiya jî û temen=ömür boyu |
| bi dirêjiya jiyana xwe | yaşamı boyunca |
| bi dirêjîya jiyanê | yaşam boyunca |
| bi dirêjîya roj û salan | yıllarca |
| bi dirêjiya sal û rojan | yıllarca, yıllar boyunca |
| bi dîsiplîn kirin | l/bw disipline etmek, sıkıya almak |
| bi diya xwe re ne rast e | anasının ipini satmış (veya çıkarmış) |
| bi diyarê (yekî) ketin | (birini) görmeğe gitmek |
| bi diyarê (…) ketin | l/bw (birini) görmeye gitmek |
| bi dizî | 1. gizlice, gizli gizli, yaşın yaşın 2. sinsice |
| bi dizî di guhê (wî) de gotin | kulağına söylemek |
| bi dizî ketin nav | (bir yere veya şeye) sızmak * bi dizî ketine nav sîperên dijmin düşman mevzilerine sızmışlar |
| bi dizîka | h 1. gizli gizli, gizlice, gizliden gizliye 2. kapalı kapılar ardında |
| bi dizîka li hev mêzîn | bakışmak (kaçamak ve gizli olarak birbirine bakmak) |
| bi dor ketin | l/bw arkasından koşmak (iş yaptırmak için birinin arzusunu kollamak) |
| bi dora (yekî) ketin | 1) ağzını aramak (veya yoklamak) 2) arkasından koşmak (iş yaptırmak için birinin arzusunu kollamak) |
| bi dorê ketin | l/bw allem etmek kallem etmek * bi dora jinikê ket pereyê wê jê stend û anî allem etti kallem etti kadının parasını aldı geldi |
| bi dorê kirin | l/bw 1. sıra ile yapmak 2. nöbetleşe yapmak |
| bi dorê lê dan | l/bw sıra dayağı çekmek |
| bi dorfirehî | h etraflıca, enine boyuna * bi dorfirehî ji meseleyê axiftin meseleyi enine boyuna konuştular |
| bi dorfireyî | h 1. etraflıca, derinden, derinlemesine, derinliğine 2. uzun uzadıya, uzun boylu (ayrıntılarıyla) |
| bi dostane | h dostça, dostlukla |
| bi dostanî | dostça |
| bi dostanî (yek) xistin | ayağına çelme takmak(birinin işinden yükselmesine engel olmak) |
| bi dostanî pê re kir | (birine) dostça yaklaşarak kötülük etmek |
| bi dostanî pê re kirin | arkadan vurmak |
| bi dostanî pê vedan | arkadan vurmak |
| bi dostik bûn | l/bw yarı olmak, sevgilisi olmak (kendine dost, sevgili edinmiş olmak) |
| bi dû | (an jî pey) ketin peşine düşmek (takip etmek) |
| bi dû (…) ketin | (bir kişinin, bir işin) ardına (veya arkasına) düşmek |
| bi dû hewrikan ketin | l/bw ufak tefek şeyleri sorun etmek |
| bi du kelîmeyan çûn dilê hev | iki söz bir pazar (karek, tiştek) |
| bi dû ketin | l/bw 1. ardına düşmek, peşine gitmek, güdelemek 2. üstüne düşmek, üzerine düşmek, aramak (önem verip istemek) * ez bi dû tiştên wiha nakevim ben böyle şeyleri aramam |
| bi dû qûna (yekî) ketin | peşine düşmek(bir isteğin gerçekleşmesini sağlamaya çalışmak) |
| bi dû re | h ardından, arkasından, akabinde, ardınca, sonradan |
| bi du seriyan nabe | (an jî naçe serî) iki kaptan bir gemiyi batırır |
| bi dû xeyalên mezin ketin | yedi kubbeli hamam kurmak |
| bi dû xwe re kaş kirin | arkasından sürüklemek |
| bi duayan nebûye ku bi nifiran here | kimse duayla gelmediki bedduayla da ölsün |
| bi dubareyî | h mükerreren |
| bi dudilî | h tereddütle |
| bi dûmahîk anîn | l/bw sonuçlandırmak |
| bi dûmahîk bûn | l/bw sonuçlandırmak |
| bi dûmahîk hatin | l/bw sonuçlanmak |
| bi dûr ketin | l/bw 1. uzaklaşmak 2. açılmak (gemi vb. için; gitmek, uzaklaşmak) |
| bi dûr û dirêjî | derinlemesine, derinliğine |
| bi dûr xistin | l/bw uzaklaştırmak * ew ji dibistanê bi dûr xistin onu okuldan uzaklaştırdılar |
| bi dûşelkan li dû (yekî) bûn | (birini) karalamak (leke sürmek) |
| bi dûv re | nd neden sonra * bi dûv re ez navê wî hîn bûm neden sonra adını öğrendim |
| bi ecêbmayî | h hayretle |
| bi ecele | h acele olarak, çabucak |
| bi eceleyê nebûn | aceleye gelememek |
| bi edeb | edeplice |
| bi edeba xwe rabûn û rûniştin | edebini takınmak |
| bi edebî | h edeplice, görgülüce |
| bi efendîkî | h efendice |
| bi efiyet | h afiyetle |
| bi egîdî | rd/h yiğitçe |
| bi êginî | h hamaratça |
| bi êk guhartin | l/bw değiş etmek |
| bi êk re ajûtin | l/bw çığrışmak |
| bi êk re qajîn | l/bw çığrışmak |
| bi ekl bûn | l/bw lezetlenmek |
| bi ekl kirin | l/bw lezetlendirmek |
| bi elalet | h kalabalıkça |
| bi elektrîk bûn | l/bw elektriklenmek |
| bi elektrîk kirin | l/bw elektriklendirmek |
| bi elequlemiyan çûn (yekî) | eselemek, beselemek * bi elequlemiyan hate min û ez xapandim eseledi beseledi beni kandırdı |
| bi emanet | h emaneten |
| bi emanetî | emaneten, emanet olarak |
| bi emanetî dan (cihekî) | emanet bırakmak (veya vermek) |
| bi emrê xwedê mirin | eceliyle ölmek |
| bi encam bûn | l/bw sonuçlanmak, bitmek (sona ermek, tamamlanmak) |
| bi encam gihandin | l/bw sonuçlandırmak |
| bi encam kirin | l/bw sonuçlamak, neticelendirmek |
| bi endaze | h ihtiyatla |
| bi eniya hildayî | h açık alınla, alnının akı ile * me bi eniya hildayî ev erk anî cih açık alınla bu görevi yerine getirdik |
| bi erda reş de çûn | l/bw 1. adı batmak 2. yer yarılıp içine girmek 3. zayıflamak yere batmak (çok mahçup olmak, utanmak) |
| bi erdê de berdan | l/bw (birinin) hatırı için vazgeçmek, hatırına vermek, boş vermek |
| bi erdê de çûn | l/bw 1. yer yarılıp içine girmek, yerin dibine batmak, yerin dibine girmek, yerin dibine geçmek (yitirilip bir türlü bulamamak, gürünmez olmak, kaybolmak) 2. yere batmak, yere girmek, yerlere geçmek (çok mahçup olmak, utanmak) 3. yerleri süpürmek * fîstanê wê bi erdê re diçû entarisi yerleri süpürüyordu |
| bi erdê ketin | l/bw yere düşmek |
| bi erdê re | bot/h sürüngen |
| bi erdê re bi yek bûn | 1) yerle bir olmak 2) haritadan silinmek, yok olmak |
| bi erdê re bûn yek | toprak ile yeksan olmak |
| bi erdê re çûn | l/bw boşa gitmek (emekler boşa gitmek) |
| bi erdê re dûz bûn | toprak ile yeksan olmak |
| bi erdê re dûz kirin | toprak ile yeksan etmek, yerle bir (veya yeksan) etmek |
| bi erdê re hatin kaşkirin | yerde sürüklenmek |
| bi erdê re kaş kirin | yerde sürüklemek |
| bi erdê re kirin yek | yerle bir (veya yeksan) etmek, toprak ile yeksan etmek |
| bi erdê ve | rd sürüngen gövdeli |
| bi erdêre kaş bûn | l/bw 1. yerleri süpürmek (çok uzun olmak) 2. sürünmek, perişan olmak |
| bi erebî bazarî | h götürü pazarlık |
| bi erka xwe rabûn | l/bw görevini ifa etmek, görevini yerine getirmek |
| bi erzanî | 1.ucuzca, ucuz olarak 2. bedavaya |
| bi erzanî jê filitîn | ucuz atlatmak (veya kurtulmak) |
| bi erzanî jê xelas bûn | geçiştirmek, ucuz kurtulmak * bi erzanî ji tifaqê xelas bûn kazayı az zararla geçiştirdi |
| bi eslê xwe | h asıllı, aslen * mirovê bi eslê xwe Kurd Kürt asıllı adam * bi eslê xwe Amedî ye aslen Amedli |
| bi esmer ve | rd esmerimsi |
| bi exlaqê | (an jî tebîetê yekî) zanîn huyunu bilmek |
| bi eynî | h aynıyla |
| bi eynî devî bûn | aynı ağzı kullanmak * hûn tev bi eynî devî ne siz hepiniz aynı ağzı kullanıyorsunuz |
| bi ezbere xweş xwendin | su gibi ezberlemek |
| bi ezberî | h ezbere |
| bi ezet û îkram hatin ezimandin | ikram görmek |
| bi faîz dan | l/bw faiza vermek, faizlendirmek |
| bi fedekarî | h fedakârca |
| bi fehl bûn | l/bw dalap olmak (kısrak için) |
| bi feleqreşî | h körlemeden (nişan almadan) |
| bi fenatî | h fenaca |
| bi fermanê hatin | tepedenden inmek |
| bi fêz | h afra tafra |
| bi fikir û gotinên (yekî) axaftin | (birinin) ağzını kullanmak (veya satmak) |
| bi fikrî | h fikren |
| bi firê | h uçarak, kanat çırparak |
| bi firê çûn | l/bw kanat çırparak gitmek |
| bi firê ketin | l/bw 1. kanatlanmak, kanat açmak, uçmaya başlamak 2. yeleklenmek 3. kendi kendini kurtarmaya başlamak (insan yavrusu için) |
| bi fisê bi hev ve ye | eften püften * îskeleyeke ku bi fisê bi hev ve ye eften püften bir iskele (yek) |
| bi fisefis | h fısıl fısıl |
| bi fîtozî | h titizlikle |
| bi forqîtî | h kahpece |
| bi fors | h afra tafra |
| bi ga bûn | l/bw dalap olmak (inek için) |
| bi ganî hatin | l/bw dirilmek, canlanmak |
| bi gavan pîvan | l/bw adımlamak, adımla ölçmek |
| bi gef | tehditlice, tehtidkârane |
| bi gef û gur | tehditli, tehdîtkâr |
| bi gef û gur bi ser de hatin | tehditkârane bir şekilde üzerine varmak |
| bi gefxurî | h tehditkârca |
| bi gelemperî | h genellikle, umumiyetle, genel olarak |
| bi gelt | h paldır küldür |
| bi ger | h döne döne, dönerek |
| bi ger ketin | l/bw 1. hareketlenmeye başlamak 2. konuşkanlığı tutmak 3. konuşmaya başlamak (alay yoluyla) 4. çalışmaya başlamak, işler duruma gelmek (cihaz için) 5. faaliyete geçmek |
| bi ger xistin | l/bw 1. hareketlendirmek 2. (birinin) ağzını açmak, konuşturmaya başlatmak 3. çalıştırmak, işler duruma getirmek (özellikle makine ve aletler için) * erebe bi ger xist arabayı çalıştırdı * ji min dixwazin ku ez makîneyê bi ger bixînim benden makineyi işler duruma getirmemi istiyorlar ağzını açtırmak |
| bi gêrbûnê | h yuvarlana yuvarlana |
| bi gerê bi dest nakeve | aramakla bulunmaz (çok değerli, ancak rastlantı ile ele geçer) |
| bi gerê nabe | aramakla bulunmaz (çok değerli, ancak rastlantı ile ele geçer) |
| bi gernasî | h kahramanca |
| bi gewde bûn | l/bw gövdelenmek |
| bi gewîkî | h şımarıkça |
| bi gewre ve | rd beyazımsı, beyazımtırak |
| bi gewriya hev girtin | l/bw kapışmak (kavgaya tutuşmak) |
| bi gewz bûn | l/bw 1. sevinçli olmak 2. yüzü gülmek (feraha kavuşmak) |
| bi gezan | ısırarak, dişleyerek |
| bi gezan çûn (yekî) | (birini) ısırmak |
| bi gezan çûn tiliya xwe | dudağını (veya dudaklarını) ısırmak 1) şaşıp kalmak 2) parmağını ısırmak |
| bi giliyan hisîn | l/bw sıra ermek |
| bi gir ketin | l/bw uyuz hastalığına yakalanmak, uyuz kapmak |
| bi giranî | h 1. ağırdan 2. mzk ağır olarak, adagio 3. ağırlıklı olarak |
| bi gire ve | rd 1. irice * laşekî wî yê bigireve hebû irice bir vücudu vardı 2. kabaca |
| bi giregir | h gırgır |
| bi girî | ağlayarak, ağlaya ağlaya |
| bi girî bûn | l/bw ağlamak |
| bi girî ji gorê ranabin mirî | ölenle ölünmez |
| bi girî ketin | l/bw ağlamak, ağlamaya başlamak |
| bi girî kirin | l/bw ağlatmak |
| bi girî nazivirin mirî | ölenle ölünmez |
| bi girî xistin | l/bw ağlatmak |
| bi girîna xwe behecîn | (an jî teqîn) yaşlara boğulmak |
| bi girînî | h ağlaya ağlaya |
| bi girînî ve bûn | l/bw ağlanmak |
| bi girînî ve kirin | l/bw ağlatmak ağlatmak |
| bi girînî ve xistin | l/bw ağlatmak |
| bi gişt | h tümden |
| bi giştî | h 1. genellikle, hepten, umumiyetle 2. toptan, büsbütün |
| bi gizre ve | h kabaca |
| bi gorî bûn | l/bw kurban olmak |
| bi gotegot | lâfla |
| bi gotegot mirov naçe cot | lâfla peynir gemisi yürümez lâfla peynir gemisi yürümez |
| bi gotegota (yekî) dest bi (tiştekî) kirin | ön ayak etmek |
| bi gotina (yekî) kirin | (söz) dinlemek, söz tutmak, sözünü dinlemek(birinin sözünü, öğüdünü kabul edip gereğince davranmak) * ku tu bi gotina min bikî, dev ji vî tiştî berde beni dinlersen, bu işten vazgeç |
| bi gotina (yekî) nekirin | gem almamak, söz dinlememek (yek) |
| bi gotina xwe zanîn | (bir kimse) lâfını bilmek |
| bi gotina xweş û bi rûyê biken | tatlı dil güler yüz |
| bi gotinan (yek) papo kirin | gazel okumak (oyalamak veya kandırmak üzere boş sözler söylemek) |
| bi gotinan çûn hev | söz yarışı yapmak |
| bi gotinan çûna (yekî) | söz atmak(birine sözle sarkıntılık etmek) |
| bi guh ve hatin | l/bw yapılanları duymak, hakkında duyum almak |
| bi guhê (...) ketin | kulağına gelmek |
| bi guhê (...) ve çûn | kulağına çalınmak, duymak |
| bi guhê (...) ve hatin | kulağına gelmek |
| bi guhê (yekî) ve çûn | kulağına çalınmak |
| bi guhêzanî | h aktarmalı olarak |
| bi guhnedarî | h umursamazca, kayıtsızca |
| bi guhnedêrî | h umursamazca, kayıtsızca |
| bi gulekê bihar nayê | bir çiçekle bahar (veya yaz) olmaz |
| bi gulekê nabe bihar | bir çiçekle bahar (veya yaz) olmaz (çapkınlar için söylenir) |
| bi gumîn | h gümbedek |
| bi gur re dikuje bi xwedî re şînê dike | iki yüzlü, çaktırmadan kötülük yapan |
| bi gur re goşt dixwe bi xwedî re şînê digire | iki yüzlü, çaktırmadan kötülük yapan |
| bi gura (yekî) kirin | 1) dinlemek, söz dinlemek, söz tutmak, sözünü dinlemek(birinin sözünü, öğüdünü kabul edip gereğince davranmak) 2) riayet etmek 3) sözünü dinlemek, itaat etmek |
| bi gurê nekirin | l/bw gem almamak, söz dinlememek |
| bi gurînî | h lârpdak |
| bi gurmîn | h gümbedek, kütedek |
| bi gurmistan | yumrukla |
| bi gurmistan çûn hev | yumruklaşmak |
| bi gutkî | h dalgınca |
| bi guvînî | h fır |
| bi gûyê xwe ketin | l/bw çok pişman olmak (argo) |
| bi gûyê xwe leyîstin | l/bw aklını yetirmek |
| bi gûyê xwe re şer kirin | l/bw bokuyla kavga etmek |
| bi guzim | h sertçe, hızlıca * bi guzim li gogê xist topa sertçe vurdu |
| bi hafa (yekî) ketin | (birini) görmeğe gitmek |
| bi hafê ketin | l/bw 1. gelip bakmak 2. yokuşa tırmanmak |
| bi halê (yekî) zanîn | hâlden anlamak (veya bilmek) |
| bi halê hev bûn | l/bw aynı durumda olmak |
| bi halê ketin | l/bw bir tür hastalığa yakalanmak (daha çok ishal şeklinde kendini gösterir) |
| bi halê westiyayî | (reht an jî betilî) yorgun yorgun |
| bi halet cot kirin | l/bw saban sürmek |
| bi hawara (…) de hatin | l/bw yardımına gelmek |
| bi hazirî bûn | l/bw 1. hazırlıklı olmak 2. ihtiyatlı bulunmak |
| bi hêdîka | h yavaşçacık |
| bi heft werîs û bi heft kindiran nehatin girêdan | 1) ele avuca sığmamak (söz dinlememek, baskı altına alınmamak) 2) ele avuca sığmamak (şımarık davranmak) |
| bi hejmara xwe | h sayıca fazla * ji aliyê mêran ve bi hejmara xwe ji me zêdetir bûn adamca bizden fazlaydılar sayıca |
| bi hejmarî | h sayıca |
| bi helahela | h 1. bağırış çağrışla 2. cıvıl cıvıl (hareketli, kalabalık) |
| bi helametê ketin | l/bw nezleye yakalanmak |
| bi helehelê | h soluk soluğa |
| bi heleyî | h yanlışlıkla |
| bi helhelka (…) zanîn | l/bw (birinin) cemaziyülevvelini bilmek |
| bi helkehelkê | h soluk soluğa |
| bi heman | (an jî eynî) devî bûn aynı ağzı kullanmak |
| bi hemberî hev xistin | l/bw karşı karşıya getirmek, yüzleştirmek |
| bi hemdê xwe | h isteyerek |
| bi hemdê xwe ve hatin | l/bw ayılmak ayıkmak, ayılmak |
| bi hemdî | h bilerek, kasten |
| bi hemîlî | rd hamilen |
| bi hêminî | h sakince |
| bi hemle gerîn | l/bw gebe kalmak, döl tutmak |
| bi hemû hêza xwe | h var kuvvetiyle (veya gücüyle) |
| bi hendaze axaftin | sözü tartmak |
| bi hendaze bûn | l/bw 1. ölçülü davranmak 2. titizlenmek, titizleşmek 3. suya sabuna dokunmamak |
| bi hendaze tevgerîn | l/bw ölçülü davranmak |
| bi hendazetî | h titizce, titizlikle * rayeyên xwe bi hendazetî bi kar dianî kendi yetkilerini titizce kullanıyordu |
| bi hendazeyî | h ölçülüce, hesaplıca |
| bi henekan | 1. şakacıktan, şaka olarak (çocuk dilinde) * min bi henekan got, megirî şakacıktan söyledim, ağlama 2. şakadan, yalancıktan, yalandan, şaka yoluyla (veya yolu) |
| bi henekan gotin | şaka söylemek |
| bi henekî | h 1. şakacıktan (şaka yapar görünerek) 2. şaka yoluyla (veya yolu) |
| bi heqê | (an jî heqiya) Xwedê Allah hakkı için |
| bi heqê (...) | hakkı için (kutsal şeyler üzerine ant içmek için) * bi heqê Xwedê Allah hakkı için |
| bi heqê (...) kirin | hakkı için |
| bi heqê xwe | h 1. hakkı ile 2. ücretiyle |
| bi heqî | h hakça |
| bi her alî de | dört bir taraf (veya yan) * zarok ji bo ku bavê xwe baş bikin bi her alî de çûn çocuklar babalarını iyileştirmek için dört bir yana koştular |
| bi her çar lepan | (an jî piyan) ketin dafikê kuyruğu kapana kısılmak (veya sıkışmak) (an jî piyan (yek) xistin dafikê(birinin) kuyruğunu kıstırmak |
| bi her çar lepan pê girtin | (bir işe) dört elle sarılmak (veya yapışmak) |
| bi her çar piyan | (an jî lepan) ketin (tiştekî) paçayı kaptırmak (istediği gibi davranmamak) |
| bi her çar qîl û pîlan ketin (tiştekî) | şapa oturmak |
| bi her kesî re | her kesle, şunda bunda |
| bi her zimanî lê xistin | nabza güre şerbet veren ve güvenilmez olmak (yek) |
| bi herî bûn | l/bw çamurlanmak |
| bi heriyê dan dûtin | l/bw çamurlatmak |
| bi heriyê seyandin | l/bw çamurlamak |
| bi hêrs çûn (yekî) | yukarıdan almak |
| bi hêrs ketin | l/bw öfkelenmek, nirlenmek |
| bi hêrs xistin | l/bw öfkelendirmek |
| bi hêrsa xwe nekarîn | hırsını alamamak |
| bi herzingan | h hıçkıra hıçkıra |
| bi hêsanî | h kolayca, kolaylıkla, rahatça, rahatlıkla * me xanî bi hêsanî dît evi kolayca bulduk |
| bi hêşîn ve | rd mavimtırak |
| bi hêsîrî | h ite kaka, güçlüklerle |
| bi hesreta (tiştekî an jî yekî) bûn | 1) (birşeyin, bir kimsenin) hasretini çekmek, hasretiyle yanıp tutuşmak (çok özlemek) 2)(birşeyin, bir kimsenin) hasretini çekmek (ihtiyaç duyduğu halde o şeyi elde edememenin üzüntüsü içinde bulunmak) * cîhan bi hesreta aştiyê ye dünya barışın hasretini çekiyor |
| bi hesreta (tiştekî an jî yekî) çûn | hasret gitmek (özlemini çektiği, sevdiği bir yere veya kimseye kavuşmadan ölmek) |
| bi hesreta (…) bûn | l/bw bir şeyin hasretiyle yanıp tutuşmak |
| bi hestan hizr kirin | l/bw duygusal düşünmek |
| bi hestan tevgerîn | l/bw duygularıyla davranmak hislerine kapılmak |
| bi hestên xwe tevgerîn | l/bw duygusal davranmak |
| bi hestewerî | rd duyarlıklı |
| bi hetekî | h şirretçe |
| bi hetkî | h şirretçe |
| bi hev bûn | l/bw değmek, bir şeye temas etmek |
| bi hev çûn | l/bw kavga etmek, anlaşmazlığa düşmek, araları açılmak, bozuşmak |
| bi hev dan | l/bw 1. biriktirmek 2. toplamak, devşirmek, toparlamak (bir araya getirmek, toplu duruma sokmak) |
| bi hev dan dehfdan | (an jî tehmdan) itiştirmek |
| bi hev dan dîtin | l/lb görüştürmek |
| bi hev dan gotûbêjkirin | (an jî giftûgokirin) görüştürmek, müzakere ettirmek |
| bi hev dan nas kirin | (an jî nasandin) tanıştırmak |
| bi hev dan şerkirin | l/lb dövüştürmek |
| bi hev dan şikandin | l/bw (birbirine) kırdırtmak |
| bi hev de | h karşılıklı * bi hev de dikine qîjînî karşılıklı bağırışıyorlar |
| bi hev de girîn | l/bw ağlaşmak |
| bi hev de pîr bûn | l/bw kartlaşmak |
| bi hev de revîn | l/bw kaçışmak |
| bi hev galte kirin | l/bw şakalaşmak |
| bi hev germ | (an jî şîrîn) bûn buzlar çözülmek (aradaki soğukluk, gerginlik, dargınlık ortadan kalkmak) * berê bi hev sar bûn, êz dêhna xwe didimê wa ye dîsa bi hev şîrîn dibin eskiden araları soğuktu, bakıyorum da aralarındakı buzlar çözülüyor |
| bi hev germ bûn | l/bw araları iyi olmak |
| bi hev gihan | l/bw bir araya gelmek, birleşmek |
| bi hev gihandin | l/bw bir araya getirmek, birleştirmek |
| bi hev girtin | l/bw 1. kapışmak, kavgaya girişmek (veya tutuşmak), takışmak, (birbirine) girmek 2. sürtüşmek, didişmek (uyuşmamak, anlaşmamak) 3. tutuşmak, birbirini tutmak, birbirine tutunmak (birbirine ilinip dokunmak) 4. dalaşmak (ağız kavgası etmek) 5. dalaşmak (köpekler boğuşup birbirini ısırmak) * seyan pir xerab bi hev girtin köpekler çok kötü dalaştılar 6. boğuşmak, itişip kakışmak 7. (birbirine) destek çıkmak, dayanışmak |
| bi hev guhartin | l/bw değiş etmek, takas etmek, takas tukas etmek (karşılıklı alıp vermek) * me saetên xwe bi hev guhartin saatlerimizi değiştik |
| bi hev guhirandin | l/bw değiş etmek, takas etmek, takas tukas etmek (karşılıklı alıp vermek) |
| bi hev hatin naskirin | (an jî nasandin) tanıtılmak |
| bi hev henek kirin | l/bw şakalaşmak |
| bi hev karîn | l/bw yenişmek, birbirine gücü yetmek, birbiriyle baş edebilmek |
| bi hev kêf kirin | l/bw sevişmek |
| bi hev ketin | l/bw 1. uyuşmak (her konuda birbirine uymak) 2. (birbirine) çatmak, çatışmak, kapışmak, takışmak, kavgaya girişmek (veya tutuşmak), birbirine düşmek (girmek veya girişmek) 3. birbiriyle uyuşmak, kaynaşmak (birbirine iyice uymak) * ev her du reng têr baş bi hev dikevin bu iki reng iyi kaynaşmış 4. toplaşmak, toplanıp bir araya gelmek, bir araya gelmek 5. oluşmak, kurulmak * heta komele bi hev ket… dernek kurulanana kadar… |
| bi hev kirin | l/bw 1. anlaşmak 2. uyuşmak |
| bi hev leyîstin | l/bw oynaşmak (bir biriyle oynamak) |
| bi hev neketin | l/bw aksamak, topallamak (işler gerektiği gibi yürümemek) |
| bi hev nikarîn | l/bw yenişememek |
| bi hev re | 1. birlikte, beraber, beraberce 2. birlik olarak 3. baş başa * cihekî bibîne ku em bi hev re rûnin bir yer bul da baş başa oturalım |
| bi hev re ajûtin | l/bw çığrışmak |
| bi hev re axivîn | l/bw söyleşmek |
| bi hev re bedilandin | l/bw 1. (bir şeyi) keşiklemek veya nöbetleşmek yapmak 2. dönüşümlü olarak yapmak |
| bi hev re bûn | l/bw birlikte olmak |
| bi hev re çene kirin | l/bw çeneleşmek |
| bi hev re çûn | l/bw 1. birlikte gitmek, beraber gitmek 2. at başı (beraber) gitmek |
| bi hev re dan | l/bw 1. birlikte vermek, beraber vermek 2. (birbiriyle) konuşmak * em bi hev re nadin biz birbirimizle konuşmuyoruz qîran haykırışmak |
| bi hev re dan û stendin | karşılıklı olarak alıp vermek |
| bi hev re derbas nekirin | (biriyle) alıp verememek, anlaşmamak |
| bi hev re devjenî | (an jî hefteheşt) kirin hırıldaşmak |
| bi hev re girîn | l/bw ağlaşmak |
| bi hev re hesab dîtin | hesaplaşmak |
| bi hev re hewtîn | l/bw ürüşmek |
| bi hev re kenîn | l/bw gülüşmek |
| bi hev re ketin şertê | bahis tutuşmak |
| bi hev re kirin berînî | meleşmek |
| bi hev re kirin qarewar | çağrışmak |
| bi hev re kirin qîjewîj | l/bw çağrışmak |
| bi hev re kirin qîrîn | haykırışmak |
| bi hev re kirin xirînî | (an jî xizînî) hırıldaşmak |
| bi hev re leqeleq kirin | çene yarıştırmak |
| bi hev re mijûl bûn | l/bw (birbiriyle) sohbet etmek, lâf atmak |
| bi hev re mijûlahî kirin | l/bw (birbiriyle) sohbet etmek, lâf atmak |
| bi hev re peyîvîn | l/bw söyleşmek |
| bi hev re pîr û kal bûn k | oşa karımak |
| bi hev re pisepis kirin | l/bw fısıldaşmak |
| bi hev re pistepist kirin | l/bw fısıldaşmak |
| bi hev re qajîn | l/bw bağrışmak, çığrışmak |
| bi hev re qayiş kişandin | l/bw (birbiriyle) rekabet etmek |
| bi hev re qîjîn | l/bw bağrışmak, çığrışmak |
| bi hev re qîrîn | l/bw bağrışmak, çığrışmak l/bw bağırışmak |
| bi hev re qise kirin | l/bw söyleşmek |
| bi hev re raketin | l/bw aşk yapmak, beraber yatmak |
| bi hev re rast bûn. | l/bw birbirine karşı dürüst olmak |
| bi hev re razan | l/bw aşk yapmak, beraber yatmak |
| bi hev re reyîn | l/bw ürüşmek |
| bi hev re ristin | l/bw (birbiriyle) iyi geçinmek |
| bi hev re şert girtin | l/bw bahse tutuşmak bahis tutuşmak |
| bi hev re tehl û tengî derbas kirin | birlikte kötü günler geçirmek |
| bi hev re xeber dan | l/bw söyleşmek |
| bi hev şad bûn | l/bw 1. oynaşmak (birbiriyle oynamak) 2. oynaşmak (âşıktaşlık etmek) 3. (birbirini) sevmek, koklaşmak, sevişmek 4. sevişmek, aşk yapmak (cinsel ilişkide bulunmak) |
| bi hev sar bûn | l/bw araları soğuk olmak |
| bi hev sekinîn | l/bw (birbiriyle) hayat arkadaşlığı yapmak |
| bi hev şîrîn bûn | l/bw yağlı ballı olmak |
| bi hev tirane kirin | l/bw şakalaşmak |
| bi hev û din ketin ( mînak? ) | l/bw birbirine düşmek, girmek |
| bi hev ve | h tümden * kevir û kuçik bi hev ve bûye leşker dağ taş tümden asker olmuş |
| bi hev ve bûn | l/bw 1. yapışık olmak 2. ayakta olmak * bi saya îlacan bi hev ve ye ilâçlar sayesinde biraz ayaktayız |
| bi hev ve cebirandin | l/bw kaynaştırmak |
| bi hev ve cebirîn | l/bw kaynaşmak (ayrılmayacak bir biçimde birleşmek) |
| bi hev ve çûn û hatin | l/bw (birbirini) arayıp sormak, birbirine gidip gelmek |
| bi hev ve danîn | l/bw 1. tutturmak (çivi, toplu iğne, iğne vb. ile iliştirmek) 2. kurmak, monte etmek 3. çatmak (kereste ve benzeri gereci birbirine tutturmak) * me melzeme bi hev ve danîn malzemeyi çattık 4. (birbiriyle) adlarını çıkarmak |
| bi hev ve kelandin | l/bw kaynaştırmak |
| bi hev ve kelijandin | l/bw 1. kaynaştırmak 2. kaynaştırmak (metal şeyler için) |
| bi hev ve kelijîn | l/bw kaynaşmak (ayrılmayacak bir biçimde birleşmek) |
| bi hev ve kelîn | l/bw kaynaşmak (ayrılmayacak bir biçimde birleşmek) |
| bi hev ve kîp kirin | l/bw 1. kenetlemek (birbirine geçirerek bağlamak) 2. kenetlemek (sıkıca birbirinin üzerine kapamak) |
| bi hev ve kirin | l/bw inci, boncuk gibi şeyleri dizmek |
| bi hev ve neman | 1) hışır çıkmak, hırpalanıp örselenmek (eşya için) 2) hışır çıkmak (ağır işlerde çalışıp çok yorulmak) |
| bi hev ve şidandin | l/bw kenetlemek (sıkıca birbirinin üzerine kapamak) * devê xwe bi hev ve şidandibû ağzını kenetlemiş açmıyordu |
| bi hev ve temizandin | l/bw kaynaştırmak (metal şeyler için) * hesinan têr baş bi hev ve bitemizîne demirleri iyice kaynaştır |
| bi hev ve temizîn | l/bw kaynaşmak (ayrılmayacak bir biçimde birleşmek, metal şeyler için) |
| bi hev ve zeliqandin | l/bw 1. (birbirine) yapıştırmak 2. kaynaştırmak |
| bi hev ve zeliqîn | l/bw 1. (birbirine) yapışmak 2. kaynaşmak (ayrılmayacak bir biçimde birleşmek) * çîmento û xîçik zû bi hev ve dizeliqin çakıl ile çimento çabuk kaynaşır 3. (birbirine) girmek, dalaşmak * ji bo peran bi hev ve zeliqîne para için birbirine girdiler 4. çok zayıflamak 5. (bir şeyi) paylaşamamak 6. kapışmak * li ser keçikê bi hev ve zeliqîne kız yüzünden kapışmışlar 1) birbirine yapışmak 2) çekişe çekişe pazarlık (etmek) 3)(birbirine) dalaşmak |
| bi hev xistin | l/bw 1. düzen vermek, düzene koymak (veya sokmak) * me karên xwe bi hev xistin işlerimizi düzene soktuk 2. toparlamak, derleyip toplamak * tiştên xwe bi hev xistin eşyalarını toparladı 3. toplamak (artırıp biriktirmek) * min hinek pere bi hev xistibû ben biraz para toplamıştım 4. (para) denkleştirmek, bulup buluşturmak (çaba göstererek sağlamak, yaratmak) * me pereyên wî bi hev nexist û nedayê parasını denkleştirip veremedik 5. kurmak, monte etmek * me li çolê di bin tava tûj de çadira xwe bi hev xist çölde kızgın güneşin altında çadırımızı kurduk 6. kırıp sarmak (bir şeyi yapmak için, güçlükle her türlü imkandan yararlanmak) 7. tezgahlamak (işe girişmek) 8. organize etmek, tertiplemek 9. çatmak (bir şeyi yapmak için gerekli parçaları bir araya getirmek) * ew avahiya mezin heye, me zivistanê ew bi hev xist o koca binayı kışın biz çattık 10. çalıştırmak (özellikle makine ve aletler için) * erebe bi hev xist arabayı çalıştırdı |
| bi hev yaranî kirin | l/bw şakalaşmak |
| bi hev yarî kirin | l/bw şakalaşmak |
| bi hev zanîn | l/bw 1. (birbirini) bilmek, tanımak 2. (birbirinin) sırrını bilmek |
| bi hevalkî | h arkadaşça |
| bi hevberî | h kıyasen |
| bi hêvî bûn | l/bw umutlanmak, ümitlenmek |
| bi hêvî kirin | l/bw umutlandırmak, ümitlendirmek |
| bi hevparî | h ortaklaşa, müştereken |
| bi hevpişkî | h ortaklaşa |
| bi hevûdin re | h birlikte |
| bi hewa ketin | l/bw 1. havalanmak, uçmak * balafir bi hewa ket uçak havalandı 2. havalanmak (bir şey hava akımıyla yer değiştirmek) 3. kalkışa geçmek |
| bi hewa xistin | l/bw 1. havalandırmak, uçurmak 2. havaya uçurtmak |
| bi hewayê xistin | l/bw uçurulmak |
| bi hewes | h şakadan |
| bi hewesan | h şakacıktan (şaka yapar görünerek) |
| bi hêwirze | h bangır bangır |
| bi hewla canê xwe ketin | can derdine düşmek |
| bi heyecan bûn | l/bw heyecanlanmak |
| bi heyecan kirin | l/bw heyecanlandırmak |
| bi heynikî | h safça |
| bi hêz bûn | l/bw güçlenmek, kuvvetlenmek |
| bi hêz kirin | l/bw güçlendirmek, kuvvetlendirmek |
| bi hezaran | h binlerce |
| bi hezirkirin | h kararlamadan |
| bi hilbijêrî | seçmeli olarak |
| bi hilbijêrî hiştin | seçmeli bırakmak |
| bi hilhatinî | h kabara kabara |
| bi hîmî | h temelinden, esasen |
| bi himîn | h gümbedek |
| bi hindazeyî | h el çabukluğu (hilesini kimseye çaktırmadan yapabilme) |
| bi hîqehîq | kıkır kıkır |
| bi hîqehîq kenîn | kıkır kıkır gülmek |
| bi hîqînî | h kıkır kıkır |
| bi hiqûqî | h hukuken |
| bi hirmegurm | h paldır küldür |
| bi hirmijînî | h kükreyerek |
| bi hiş bûn | l/bw şuurlaşmak |
| bi hîsan lebat kirin | l/bw duygularla davranmak |
| bi hişê (wî) ve anîn | ayıltmak |
| bi hişê xwe ve hatin | l/bw aklı başına gelmek (ayılmak, kendine gelmek), ayıkmak, ayılmak |
| bi hişkebawerî | h taasupça, softaca |
| bi hişkehişkê pê re bazar kirin | çekişe çekişe pazarlık (etmek) |
| bi hîvê ketin | l/bw ishal, kusma, göz yaşarması ve burun akmasına sebeb olan bir tür hastalığa yakalanmak |
| bi hovîtî | rd/h vahşîce, yabanîce |
| bi hovkî | rd/h vahşîce |
| bi hundir ketin | l/bw içeri girmek, içeriye adım atmak |
| bi hunermendî | h sanatkârane |
| bi hûrbijarî | h dikkatlice |
| bi îcare | h icara olarak |
| bi îcare dan | l/bw icara vermek, kiraya vermek |
| bi îdarekirin qedandin | eğri gemi, doğru sefer |
| bi îdareyî | h idareten |
| bi îhtiyadkarî | ihtiyatlıca |
| bi îhtiyadkarî tevgerîn | ihtiyatlı davranmak |
| bi ingeding | h paldır küldür |
| bi int û zirtan | sıklayarak |
| bi intînî | h ıkıla ıkıla |
| bi irsî | h irsen |
| bi irsîtiyê | h irsen |
| bi îşekî | h iş icabı |
| bi îskeîsk | h hıçkıra hıçkıra |
| bi îskeîsk girîn | l/bw bangır bangır ağlamak |
| bi israr | h ısrarla |
| bi jê kirîn | elden almak (bir malı pazara çıkarılmadan sahibinin elinden satın almak) |
| bi jehr xistin | l/bw zehirlemek, ağılamak |
| bi jehrê ketin | l/bw zehirlenmek |
| bi jehrê pingihîn | l/bw çok kin gütmek |
| bi jehrî bûn | l/bw zehirlenmek, ağılanmak |
| bi jimartinê neqedîn | saymakla bitmemek (veya tükenmemek) |
| bi jin û mêr | erkekli kadınlı (veya erkekli dişili) * hêwirzeyeke bi jin û mêr erkekli kadınlı bir karabalık |
| bi jin û zarok | evli barklı |
| bi jin û zarok bûn | 1) evlenmek, barklanmak 2) evli barklı olmak |
| bi jinemêr | h karılı kocalı, kadınlı erkekli (olarak) |
| bi kafiristankî | h gâvurcasına |
| bi kalan kirin | l/bw kınlamak |
| bi kancî | h kabaca, küstahça |
| bi kapan leyîstin | l/bw aşık atmak (veya oynamak) |
| bi kar anîn | l/bw 1. kullanmak 2. kullanmak (kelimeler için, yazmak, söylemek) * peyvên bedew bi kar anîne güzel kelimeler kullanmış |
| bi kar hatin | l/bw kullanılmak |
| bi kardanî | h fiilen |
| bi karê (yekî) derxistin | işini anlamak |
| bi karê (yekî) leyîstin | tekerine taş koymak (veya çomak koymak veya sokmak) |
| bi karê firotin | l/bw kârla satmak |
| bi kareba bûn | l/bw elektriklenmek |
| bi kareba kirin | l/bw elektriklendirmek |
| bi karekî | h iş icabı |
| bi kasûlî | h tembelce |
| bi kawikî | h safça |
| bi keçantî | (an jî qîzantî) çûn ba (yekî)(bir kadın bir erkekte) gözünü açmak |
| bi keda milê xwe | h alın teriyle |
| bi kêf | 1. keyifle, canla başla 2. kıvıl kıvıl, oynaya oynaya |
| bi kêf bûn | l/bw 1. keyiflenmek 2. neşelenmek, sevinçli olmak |
| bi kêf kirin | şevke getirmek l/bw 1. keyiflendirmek 2. sevindirmek 3.argo cilâlamak (yek) |
| bi kêf pergîniya | (an jî pêşwaziya) (yekî) kirin(birini) sıcak karşılamak |
| bi kêf û eşq | oynaya oynaya güle oynaya (neşe ile) |
| bi kêf û şahî | güle oynaya (neşe ile) |
| bi kêf û şayî | neşeyle |
| bi kêfa xwe bûn | l/bw keyfi bilmek * tu bi kêfa xwe yî, dixwazî meyê keyfin bilir, istersen gelme |
| bi kefaletî | h kefaleten |
| bi kêfkirin | h severek, isteyerek, bayıla bayıla |
| bi kêfûeşq | h bayıla bayıla, hoplaya hoplaya, severek |
| bi kêfxweşî | h severek, isteyerek, bayıla bayıla, neşeyle, memnuniyetle |
| bi kel bûn | l/bw gergin olmak |
| bi kel çûn | l/bw köpürmüş bir şekilde üzerine gitmek |
| bi kelebêhn çûn (cihekî) | soluğu (bir yerde) almak |
| bi kêmahiyan ketin | l/bw 1. öbet geçirmek 2. ishal, kusma, göz yaşarması ve burun akmasına sebeb olan bir tür hastalığa yakalanmak |
| bi kêmanî bûn | l/bw kusurlu olmak |
| bi kêmasî bûn | l/bw kusurlu olmak |
| bi kêmbûyî | h tükenik |
| bi kemperê | h kıyasen |
| bi ken girtin | l/bw dalgaya almak, ciddiye almamak. |
| bi ken û kêf | 1) güle oynaya (neşe ile) 2) güle güle (üzüntüsüz bir hayat) |
| bi ken û kêf bûn | yüzü gülmek (feraha kavuşmak) |
| bi ken xistin | l/bw güldürmek |
| bi kepazeyî | h rezilce |
| bi kêr bûn | l/bw 1. yararlı duruma gelme 2. yatkınlaşmak, becerikli olmak |
| bi ker dan | l/bw ödünç vermek |
| bi ker girtin | l/bw ödünç almak |
| bi kêr hatin | l/bw yaramak, yararlı olmak, eme yaramak, faydası olmak, işe yaramak * ev zilam pir bi kêr hat bu adam çok yaradı |
| bi kêr nehatin | l/bw 1. yaramamak, fayda vermemek, hayır etmemek * me ew çend şîret lê kirin, bi kêr nehatin o kadar öğüt ettik, hayır etmedi 2. hayır gelmemek (yararlı olmamak) 3. yüzüne bakılmayacak gibi olmak |
| bi ker stendin | l/bw ödünç almak |
| bi kerayî | h suskun bir şekilde (sesiz bir biçimde) |
| bi kerê nikare baz dide | (an jî dibeze) kurtan eşeğe göcü yetmeyip semerini dövmek |
| bi kerê nikare diçe kurtan | eşeğe göcü yetmeyip semerini dövmek |
| bi kerê nikare êrîş dibe ser | kurtan eşeğe göcü yetmeyip semerini dövmek |
| bi kêrhatî bûn | l/ngh 1. yararlı olmak 2. atılgan olmak, becerikli olmak, yırtıcı olmak 3. elverişli olmak |
| bi kêrî (...) hatin | l/bw -e yaramak, yararı dokunmak |
| bi kêrî (yekî) hatin | (birine) yararı (veya faydası) dokunmak |
| bi kêrî her tiştî tê | eyere de gelir, semere de |
| bi kêrî kar | (an jî îş) hatin işe yaramak |
| bi kêrî tiştekî hatin | bir baltaya sap olmak * ew qas sal e, hêja tu bi kêrî tiştekî nehatî onca senedir sen hâlâ bir baltaya sap olamadın |
| bi kêrî tiştekî nehatin | eme seme yaramamak |
| bi kêrnehatî bûn | l/bw 1. yararsız olmak 2. battal olmak, işe yaramaz olmak, kullanılmaz olmak 3. beceriksiz olmak |
| bi kêşan | h yığınla |
| bi keser | h acı acı |
| bi kesera (tiştekî an jî yekî) bûn | 1) (birşeyin, bir kimsenin) hasretini çekmek (çok özlemek) 2)(birşeyin, bir kimsenin) hasretini çekmek (ihtiyaç duyduğu halde o şeyi elde edememenin üzüntüsü içinde bulunmak) |
| bi kesera (tiştekî an jî yekî) çûn | hasret gitmek (özlemini çektiği, sevdiği bir yere veya kimseye kavuşmadan ölmek) |
| bi keske ve | rd yeşilimsi, yeşilimtırak |
| bi keslanî | h tembelce |
| bi keştî | rd gemili |
| bi keştiyê | h gemi ile |
| bi keştiyê ketin | l/bw (bir kimseyi) gemi (deniz) tutmak |
| bi kevilokî | h kaçamaklı |
| bi kevirekî du teyr kuştin | bir taşla iki kuş vurmak |
| bi keys bûn | l/bw 1. düzelmek (kötü, bozulmuş bir durumda iken düzenli bir duruma gelmek) * ode bi keys bû oda düzeldi 2. düzülmek * eşyayê navmalê jî li gor wê bi keys bûbûn ev eşyası ona göre düzülmüştü 3. derlenip toplanmak, toparlanmak 4. adama dönmek (veya benzemek) * piştî ku xanî hate boyaxkirin bi keys bû ev boyanınca adama döndü 5. yerleşmek (bir yere iyice yerleşmek veya eşyayı yerli yerine koymak) 6. şık giyimli olmak |
| bi keys lê xistin | l/bw kıyasıya dövmek |
| bi keys li hev xistin | l/bw kıyasıya dövüşmek |
| bi keys rûneniştin | l/bw misafir gibi oturmak (bulunduğu yerde her an ayrılacağı gibi oturmak) |
| bi kibarane | h kibarlıkla |
| bi kibarî | h kibarca, kibarlıkla * bi kibarî red kir kibarca reddetti |
| bi kîjan zimanî | h nece, hangi dille * ev mêrik bi kîjan zimanî dipeyîve? bu adam nece konuşuyor? |
| bi kilîmên xwe (yek) kuştin | diliyle sokmak |
| bi kilom bûn | l/bw tümselmek, tümsekli olmak |
| bi kils bûn | l/bw kireçlenmek * cilên min bi kils bûn elbisem kireçlendi |
| bi kinasî | h kısaca, özet olarak |
| bi kinayî | h kısaca, özet olarak |
| bi kinî | h kısa yoldan |
| bi kira xwe man | ettiğiyle kalmak |
| bi kirarî | fiilen. |
| bi kiras û derpê | don gömlek |
| bi kiras û derpê bûn | don gömlek olmak |
| bi kirê dan | l/bw kiralık vermek, kiralamak (kiraya vermek) |
| bi kirê girtin | l/bw kiralık tutmak |
| bi kîre xwe hesab nekirin | argo iplememek, bir kimseyi takmamak |
| bi kîrê xwe mîz bike, ne bi yê hevalan | argo başkalarına güvenerek iş yapma |
| bi kirêc bûn | l/bw kireçlenmek |
| bi kirêtî (i) | h kiralık olarak |
| bi kirêtî (ii) | h çirkince |
| bi kirkitînî | h çatra patra * bi kirkitînî Tirkî diaxive Türkçeyi çatra patra konuşuyor |
| bi kiryarî | h fiilen |
| bi kitekit | h etraflıca, derinden |
| bi koçemal | h ailece, ailecek * em dê bi koçemal herin gerê ailece gezmeye gideceğiz |
| bi koçemalî | h ailece |
| bi koka xwe | h aslen |
| bi komenav | topluluk ismi. |
| bi komirê ketin | l/bw kömür başa vurmak |
| bi konekî | h kurnazca |
| bi konetî | h kurnazca |
| bi kontratî | h sözleşmeli olarak |
| bi koranî | h üstün körü |
| bi korî | h körcesine |
| bi kotekan | h ite kaka |
| bi kotekî | h zoraki, zorla, kafasına vura vura, cebren, çatır çatır (zor kullanarak, baskı yaparak) |
| bi ku de | h nereye (yön belirtmek için kullanılır) * tu bi ku de diçî? nereye gidiyorsun? * tu dê bi ku de herî? sen nereye gideceksin? |
| bi ku de ajotin eynî rê bûn | (aynı veya bir) yola çıkmak |
| bi ku de biavêjî weqî çar tuxt e | 1) okka her yerde dörtyüz dirhem 2) (ayni veya bir) yola çıkmak 3) ayvaz kasap, hep bir hesap |
| bi ku derê de | h nereye (yön belirtmek için kullanılır) * tu dê bi ku derê de herî? sen nereye gideceksin? |
| bi ku ve | h nereye (yön belirtmek için kullanılır) * tu bi ku de diçî? nereye gidiyorsun? * tu dê bi ku ve herî? sen nereye gideceksin? |
| bi kula (...) nalîn | l/bw bir şeyin hasretiyle yanıp tutuşmak |
| bi kula (tiştekî) nalîn | bir şeyin hasretiyle yanıp tutuşmak |
| bi kulavkî | h dürüm dürüm |
| bi kulîlk kirin | l/bw çiçeklemek (çiçeklerle bir yeri süslemek) |
| bi kulm û sîleyan | (an jî pihînan) sille tokat * mêrik dan ber kulm û sîleyan birin adamı sille tokat götürdüler |
| bi kulman | h yumrukla |
| bi kulman (an jî gurmistan) li hev xistin | (an jî dan) yumruk yumruğa gelmek |
| bi kulman (gurmistan) çûn hev | yumruk yumruğa gelmek |
| bi kulman lê dan | l/bw sumsuklamak, yumruklamak |
| bi kulman lê xistin | l/bw sumsuklamak, yumruklamak |
| bi kulman li hev xistin | l/bw yumruklaşmak |
| bi kulman li hevdan | l/bw yumruklaşmak |
| bi kulmek garis | h (birinden) daha değerli, biraz daha iyi (kıyaslamada kullanılır) * bi kulmek garis jê çêtir e ondan biraz daha iyi |
| bi kumûşkan çûn erdê | l/bw iki büklüm olmak |
| bi kûr û dûr | derinlemesine, derinliğine |
| bi kûr û dûrî | h etraflıca |
| bi kurayî | h derinlemesine |
| bi kûrekûr girîn | l/bw bangır bangır ağlamak |
| bi kurk bûn | l/bw gurk olmak (kuluçkaya yatmak üzere olmak) |
| bi kurk ketin | l/bw kuluçkaya yatmak |
| bi kurmê (...) zanîn | l/bw huyunu bilmek |
| bi kurmê (yekî) zanîn | 1) huyunu bilmek 2) (birinin) damarını bulmak |
| bi kurtasî | kısaca, kısacası, özcesi, özet olarak, sözün kısası, uzun lâfın kısası hulâseten |
| bi kurtasî derpêş kirin | özetlemek, hulâsa etmek |
| bi kurtasî gotin | l/bw özetlemek, icmal etmek |
| bi kurtasîya gotinê | sözün kısası, kısaca, kısacası |
| bi kurtayî | h kısaca |
| bi kurtebirî | h 1. kısacası 2. kısa yoldan |
| bi kurterê | h kestirmece |
| bi kurtî | h kısaca |
| bi kuşpenetî | h fodulca |
| bi kustexî | h küstahça |
| bi kutanê | h ezim ezim |
| bi kutek (ii) | h zorla, zor belâ * bi kutek ez jê xelas bûm ondan zor belâ kurtulabildim |
| bi kuxtekuxt | h öksürerek |
| bi laş bûn | l/bw gövdelenmek |
| bi lavahiyan bi dora (yekî) | ketin ağzından girip burnundan çıkmak (kandırmak için) |
| bi lavahiyan çûn (yekî) | suyuna gitmek |
| bi lavayî û başkuriyan | yalvarış yakarış |
| bi lêbokî | h dalkavukça, şaklabanca |
| bi lebtoyî | h oynakça |
| bi lêdanê | h 1. dayakla 2. kafasına vura vura, zorla |
| bi lehengî | h kahramanca |
| bi lehiyê re çûn | l/bw sele gitmek |
| bi leke bûn | l/bw 1. lekelenmek 2. mec lekelenmek |
| bi lepan | h ellen, pençeyle |
| bi lepan li hev xistin | l/bw pençeleşmek |
| bi lepînî | h lâppadak |
| bi leq (...) de çûn | l/bw birini karşılamaya gitmek |
| bi leq (...) de hatin | l/bw birini karşılamaya gelmek |
| bi leq (yekî) de hatin | (birini) karşılamaya gelmek |
| bi leq de çûn | l/bw karşılamaya gitmek |
| bi leq de hatin | l/bw karşılamaya gelmek |
| bi leqayî (yekî) de çûn | karşılamaya gitmek, yoluna çıkmak |
| bi leqayî de çûn | l/bw karşılamaya gitmek |
| bi leqokî | h oynakça |
| bi lerzandin | h titrete titrete |
| bi lêv re | h ağzına kadar |
| bi leva bûn | l/bw bölüşülmek |
| bi lêvikê re | h silmece, lebaleb |
| bi lew kirin | talaffuz etmek. |
| bi lewçeyî | h ukalâca |
| bi lewe bûn | l/bw lığlanmak |
| bi lêxistinê | h 1. dayakla 2. kafasına vura vura, zorla |
| bi lez | alelacele, acele acele, acele olarak, acele bir şekilde, bir an önce, bir koşu, acilen çabucacık, çabucak |
| bi lez û bez | h çabucacık, çarçabuk, alelâcele, ivedilikle, hızla, fırtına gibi, dazara dazar, dazara dazır * bi lez û bez diçû dazara dazar gidiyordu çarçabuk, alel acele, yel gibi 1) çarçabuk 2) apar topar, palas pandıras 3) hızlı olarak, yellim yelalim |
| bi lez û bez bûn | l/bw çabuklaşmak kelle koşturmak |
| bi lez û bezê | çabucacık, acilen |
| bi lez û bezî | alel acele olarak |
| bi lezayî | h hızla, süratla |
| bi lezê mirov bi derengî nakeve | işini gerektiği hızla yapan gecikmez |
| bi lezet bûn | l/bw lezzetlenmek |
| bi lezet kirin | l/bw lezetlendirmek |
| bi lezgînayî | h alelacele olarak, hızla, hızlı, ivedilikle, süratla |
| bi lezgînî | h alelacele olarak, hızla, hızlı, ivedilikle, süratla |
| bi lihevqelaptinê | h çatra patra * bi lihevqelaptinê Tirkî diaxive Türkçeyi çatra patra konuşuyor |
| bi lingan çûn | l/bw yaya gitmek, yayan gitmek |
| bi lingan hatin | l/bw yaya gelmek, yayan gelmek |
| bi lingan pîvan | l/bw adımlamak, adımla ölçmek, ayaklamak |
| bi lingê xwe hatin | l/bw ayağı ile (veya kendi ayağı ile) gelmek |
| bi lingên nermenerm | hırsız adım (çok sessiz, yavaş) |
| bi lîte bûn | l/bw lığlanmak |
| bi livokî | h oynakça |
| bi lodan | h yığınla |
| bi lodî | h tepeleme |
| bi loq | h tırıs gitme |
| bi lotikan | hoplaya hoplaya, zıplaya zıplaya |
| bi lotikan û çindikan dan tiradan | salınarak (ya da kıvırtarak) yürümek |
| bi lotikdanê | h zıplaya zıplaya |
| bi mal | h malca |
| bi mal bûn | l/bw evlenmek |
| bi mal ketin | l/bw eve uğramak |
| bi mal kirin | l/bw evlendirmek |
| bi mal û hal | evli barklı |
| bi mal û hal bûn | evlenmek barklanmak, yuvalanmak, yuva yapmak |
| bi mal û mulk | mal mülk |
| bi mal û mulkên xwe fexr nebe | ev sahibi mülk sahibi, hani bunun ilk sahibi |
| bi malbatî | h ailece, ailecek * em dê bi malbatî herin gerê ailece gezmeye gideceğiz |
| bi malê dinyayê girtin | l/bw dünya malına sarılmak |
| bi mane gerandin | l/bw kötüye çekmek, başka anlamlara çekmek, istenmeyen anlamlara çekmek, mana çıkarmak * ez lê dinêrim te gotina min şaş fehm kir, te ew bi mane gerand bakıyorum da sözümü yanlış anladın, kötüye çektin (gotinek) |
| bi mane gerandin gerand | (bir sözü) fenaya çekmek |
| bi mane kirin | l/bw 1. anlamlandırmak 2. yorumlamak, mana vermek |
| bi maneyê | h mealen |
| bi manyakî | h manyakça |
| bi markî | sürünerekten |
| bi markî gerîn | sürünmek |
| bi mebesta | d dolayısıyla * bi mebesta kar me hev nas kir iş dolayısıyla onunla da tanıştık |
| bi mecazkî | h mecazen |
| bi mecbûrî | h mecburen, zorunlu olarak |
| bi mehde bûn | l/bw moralsız olmak, somurtkan olmak, suratı asık olmak |
| bi mehr bûn | l/bw nikâhlı olmak |
| bi melûsankî | h ezile büzüle |
| bi memnûnî | h memnuniyitle |
| bi memnûniyet | h memnuniyetle |
| bi mêranî | h erkekçe, yiğitçe, merdane, yüreklilikle |
| bi merc | h şartla, şarta bağlı olarak |
| bi mercê dîtinê | h görmece |
| bi merdî | h merdane, mertçe |
| bi mêrê xwe nesekinîn | l/bw kocasını sevmemek (onu koca olarak kabullenmemek) |
| bi mêrxasî | rd/h yiğitçe |
| bi mêş bûn | l/bw sinekli olmak, sineklenmek |
| bi meşwerdekî | h badiklenme ile |
| bi metelî | h afal afal, şaşkınlıkla |
| bi metelmayî | h hayretle |
| bi mêvandarî | h misafir olarak, konuk olarak |
| bi mezin û biçûkan ve | h küçüklü büyüklü |
| bi mezinan re mezin, bi biçûkan re biçûk bûn | büyükle büyük küçükle küçük olmak |
| bi miftî belaş | h bedavadan (veya bedavasına) |
| bi mij kirin | l/bw sislendirmek |
| bi milan | h 1. sallasırt, sırta taşınarak 2. kucak kucak (bol bol) * li berê bi milan çîçek hebûn önünde kucak kucak çiçekler vardı 2) kucak kucak (kucaklanabilecek miktarda olan) |
| bi milan pîvan | l/bw kulaçlamak |
| bi min be | bana kalırsa. |
| bi minekarî | h seve seve, isteye isteye |
| bi miqate | h dikkatlı olarak |
| bi miradê xwe şad bûn | 1) muradına ermek 2) amacına ulaşmak |
| bi mirinê | ölümüne |
| bi mirinê re deqedeq bi hev re derketin derneketin | ölümle burun buruna gelmek |
| bi mirîtî | h ölü bir vaziyette (an jî mirandîtî) yok pahasına |
| bi mîrkut kutan | l/bw tokmaklamak |
| bi mîrkut lê dan | l/bw tokmaklamak |
| bi mîrkut lê xistin | l/bw tokmaklamak |
| bi mîrkutokan ketin | l/bw kızamıkçığa yakalanmak |
| bi mirovî | h insanca |
| bi misînê vala neçe destmêj negire | boş hayallere kapılma |
| bi misogerî | h kesinlikle, kesin olarak, kesenkes |
| bi misqalan | h miskalle |
| bi mitrî | h dalgınca |
| bi mixabî | h esefle |
| bi mixenetî | h sinsice |
| bi mora ser zimanê xwe | ağzının mührü ile |
| bi more ve | rd morumsu, morımtırak |
| bi moremor | h böğüre böğüre (sığırlar için) |
| bi mulayimî | h uysalca |
| bi mûremûr | h böğüre böğüre (sığırlar için) |
| bi muweqetî | h muvakkaten, geçici olarak |
| bi namûs | h namusum üzerine |
| bi namûs bûn | l/bw namuslanmak, namuslu olmak |
| bi namûsê leyîstin | l/bw namusla oynamak |
| bi nan ketin | l/bw yemek yemeye başlamak (hasta ve küçük çocuklar için) |
| bi nan û av kirin | l/bw 1. yedirip içirmek, doyurmak, beslemek 2. yardım yataklık etmek yedirip içirmek |
| bi nan û xwê bûn | iyilikbilir olmak |
| bi nanê (yekî) leyîstin | ekmeğiyle oynamak |
| bi nankorî | h nankörce |
| bi nanû xwê bûn | l/bw iyilik bilir olmak, vefakar olmak |
| bi nanzikî | h boğaz tokluğuna, karın tokluğuna |
| bi naşîtî | h acemice |
| bi nav | h ismen |
| bi nav bûn (i) | l/bw 1. adlanmak, adlandırılmak, adını koymak 2. adlandırılmak, zikredilmek |
| bi nav cih û nivînên xwe neketin | 1) eve uğramamak (işlerinden dolayı) 2) eşiyle cinsel ilişkide bulunmamak |
| bi nav dan | l/bw adlandırmak |
| bi nav dayîn | h ismen |
| bi nav gotin | h ismen |
| bi nav guhê hev ketin | l/bw (birbirine) girişmek |
| bi nav hev ketin | l/bw 1. karışıklık çıkarmak 2. (birbirine) girmek (veya girişmek), kavgaya girişmek (veya tutuşmak) |
| bi nav kirin (i) | l/bw 1. adlandırmak, ad koymak, isimlendirmek, isim koymak 2. adını koymak, ismini koymak 3. adlandırmak, zikretmek, adını zikretmek 4. anmak * ji bo ku wî ji Tahirên din cuda bikin ew bi Tahirê Dirêj bi nav dikirin onu, başka Tahirlerden ayırt etmek için Uzun Tahir diye anarlardı |
| bi nav kirin (ii) | l/bw 1. batırmak, gark etmek, (suya) batırmak 2. (suya) daldırmak |
| bi nav û deng bûn | l/bw ad almak, ün kazanmak |
| bi nav û dengê (yekî) ketin | (bir şey birinin) şanından olmak (veya şanına yaraşmak) |
| bi nav û eslê xwe | ismiyle cismiyle |
| bi nav û nîşana xwe | adıyla sanıyla, ismiyle cismiyle |
| bi nava dilê (…) zanîn | l/bw (birinin) ciğerini okumak |
| bi nava guhê (yekî) ketin | (birine) girişmek |
| bi nava guhê hev ketin | birbirine girişmek, kayvaya tutuşmak |
| bi nava hev ketin | l/bw 1. katışmak, karışmak 2. (birbirine) girmek (veya girişmek), kavgaya girişmek (veya tutuşmak) * bi nava hev ketin kavgaya tutuştular |
| bi nava leman ketin | l/bw kesip biçmek (ağzına geleni söylemek, ileri geri konuşmak) |
| bi navber | 1. arayla 2. kesik kesik |
| bi navberdayîn | h 1. ara vererek 2. kesik kesik olarak |
| bi navberiya (...) | vasıtasıyla, kanalıyla |
| bi navberiya (yekî) | aracılığıyla |
| bi navbeynkarî | aracılıkla |
| bi navbeynkarîya (...) | vasıtasıyla, kanalıyla |
| bi navê | adına. rd adlı * keçikeke bi navê Sema Sema adlı bir kız |
| bi navê (...) kirin | ... hakkı için (kutsal şeyler üzerine ant içmek için) |
| bi navê ketin | l/bw 1. ver yansın etmek, yaptığını bilmemek, ağzını açmak (ağır söz söylemeye başlamak) 2. girişmek ileri gitmek (veya varmak) |
| bi navê ketin û virvirandin | hallaç pamuğu gibi atmak |
| bi navê leyîstin | l/bw göreşmek, güreş tutmak |
| bi navê xwedê | nd 1. Allah’ın adıyla 2. rebbena hakkı için |
| bi navê..., | 1) için (ant deyimleri yapar) * ez bi Xwedê bikim Allah hakkı için 2) adlı, diye * yekî bi navê Hesen li te pirsî Hasan diye biri seni sordu |
| bi navêk ketin | l/bw (birbirine) girmek, dalaşmak |
| bi navekî | h ortalam olarak |
| bi navêşê ketin | l/bw ishal olmak, amel olmak |
| bi navînî | h ortalam olarak |
| bi naxî | h samimiyetle |
| bi nayebe | h ender bir biçimde |
| bi nazenaz | h nazlana nazlana |
| bi nazikî | h nazikâne, nazikçe, nezaketen |
| bi naziyan | h nazlana nazlana |
| bi neberpirsî | h sorumsuzca |
| bi nebezî | rd yavuzca |
| bi nebîrbirî | h anlayışsızca, düşüncesizce |
| bi nebîrewerî | h anlayışsızca, düşüncesizce |
| bi neçarî | h mecburen |
| bi nefehmatî | h anlayışsızca, düşüncesizce, izansızca |
| bi nefs | nd/h tıpatıp, tıpkı * ew bi nefs e tıpatıp kendisi |
| bi nefs bûn | l/bw tıpa tıp olmak, ta kendisi gibi olmak * ew bi nefs e o ta kendisi |
| bi nefsa xwe karîn | nefsine hakim olmak |
| bi nefsa xwe nekarîn | nefsine hakim olmamak, nefsine uymak |
| bi nefsa xwe nesekinîn | nefsine düşkün olmak |
| bi nefsa xwe nikaribûn | nefsine uymak |
| bi neheqî | h/rd haksızca * hûn bi neheqî bi min re dikin bana haksızca davranıyorsun |
| bi nehsî | h haylazca |
| bi nepikan dan hev | iğne ile kuyu kazmak |
| bi neqlî | h naklen |
| bi nerihetî | h yaramazca |
| bi nermahî | h çaktırmadan, usulca |
| bi nermenerm | h usulcacık |
| bi nermenermî | h usullacık |
| bi nermetingî | h sinsice |
| bi nermikayî | h usulcacık (an jî xweşkayî) tevgerîn yavaştan almak, ılımlı davranmak |
| bi nermikayî bi dora (yekî) | ketin alttan (veya aşağıdan) almak |
| bi nesîhetan | h nasihat yolu ile |
| bi nexweşînê ketin | l/bw hastalanmak, hastalığa tutulmak |
| bi nezanî | h 1. cahilâne, cahilce, bilmeden * bi nezanî min xwe avête vî karî bilmeden bu işe giriştim 2. kasıtsız, maksatsız |
| bi nezanî ketin (karekî) | yan basmak |
| bi nîgar kirin | l/bw resimlemek |
| bi nihiçan | iteklemeyle, kakışmayla |
| bi nihiçan çûn hev | kakışmak |
| bi nikulan | (an jî dindikan) lê xistin (an jî lê dan) gagalamak (azarlamak, hırpalamak) (an jî dindikan) çûn hev gagalaşmak |
| bi nikulan çûn (yekî) | (mec) gagalamak (azarlamak, hırpalamak) |
| bi nikulan hatin ser serê (yekî) | (birinin) tepesine (veya başına) binmek (veya) çıkmak |
| bi nikulan li hev dan | (an jî xistin) gagalaşmak |
| bi niqilîskan ketin | l/bw hıçkırık tutmak |
| bi niquçkan çûn hev | elleşmek (elle itişerek şakalaşmak) |
| bi nîşanî bûn | l/bw nişanlanmak, adaklanmak |
| bi nîvdevî | h yarım ağızla |
| bi nîvî bûn | l/bw yarılanmak |
| bi nîvî kirin | l/bw 1. yarılamak * çaya xwe bi nîvî kiribû çayını yarılamıştı 2. ortalamak * me karê xwe bi nîvî kir işimizi ortaladık 3. yarıcılık yapmak |
| bi nivîskî | h yazılı olarak, tahriren |
| bi nîzeyan | h süngü ile |
| bi nîzeyan çûn hev | l/bw süngüleşmek |
| bi nobe | h nöbetleşe |
| bi nobe kirin | l/bw nöbetleşmek |
| bi oksîjen kirin | l/bw oksijenlemek |
| bi oreor | h böğüre böğüre (sığırlar için) |
| bi organ bûn | l/bw organlaşmak |
| bi oxir dîtin | l/bw uğursamak |
| bi pakî | h güzellikle |
| bi palpişt | 1. delili olarak 2. dayanakla |
| bi palpiştî | h isnaden |
| bi palpiştiya (...) | dayanarak, dayanağı ile |
| bi palpiştiya (tiştekî) | istinaden, izafeten, dayanarak |
| bi palûtetî | h imece üsulu |
| bi paniyê | h topukla |
| bi paniyê lê dan | l/bw topuklamak, topukla vurmak |
| bi paniyê lê xistin | l/bw topuklamak, topukla vurmak |
| bi paqijî | h temiz olarak |
| bi par ve bûn | l/bw paylaşılmak, üleşilmek |
| bi par ve kirin | l/bw paylaştırmak, üleşmek, üleştirmek |
| bi parazît bûn | l/bw parazitlenmek |
| bi pardanî | h taksitle |
| bi parsê ketin | l/bw dilenmek |
| bi parsimê ketin | l/bw nezleye yakalanmak |
| bi partîgirî | h partizanca |
| bi partîzanî | h partizanca |
| bi paş de avêtin | l/bw ertelemek, talik etmek |
| bi paş de hatin | l/bw geri dönmek |
| bi paş de hatin xistin | ertelenmek |
| bi paş de vekişîn | l/bw 1. gerilemek, geriye çekilmek 2. adımını geri almak (başladığı bir işten geri dönmek) |
| bi paş de xistin | l/bw ertelemek, tecil etmek, tehir etmek |
| bi paş de zivirîn | l/bw geri dönmek |
| bi paş ketin | l/bw gerilemek, geriye çekilmek |
| bi paş piştê de çûn | l/bw 1. gülmekten arka üstü düşmek, çok gülmek 2. yenilen şey vücuda dokunmak |
| bi paş piştê de man | l/bw himayede kalmak |
| bi paş ve avêtin | l/bw ertelemek |
| bi paş ve çûn | l/bw gerilemek, geriye çekilmek |
| bi paş ve dan | l/bw ertelemek, tehir etmek |
| bi paş ve hatin | l/bw geri gelmek |
| bi paş ve hatin avêtin | ertelenmek |
| bi paş ve kişandin | l/bw kızağa çekmek (bir görevliyi etkin görevden alıp, pasif bir göreve vermek) |
| bi paş ve vegerîn | l/bw geri dönmek, ters yüz (veya ters yüzü) geri dönmek |
| bi paş ve vekişîn | geri çekilmek |
| bi paş ve xistin | l/bw ertelemek, tecil etmek |
| bi paş ve zivirîn | l/bw sağdan geri dönmek (veya sağdan geri etmek) |
| bi paş xistin | l/bw ertelemek, talik etmek, tehir etmek |
| bi paşpenî | h giyaben * bi paşpenî hukm dan giyaben hüküm verildi |
| bi patika stûyê (yekî) girtin | enselemek |
| bi patika stûyê (yekî) hatin girtin | enselenmek |
| bi paxavpênekirî | h fütursuzca |
| bi pêçiyan nîşanî hev dan | parmakla gösterilmek |
| bi pelaxtinê | h ezim ezim |
| bi pembe ve | rd pembemsi |
| bi pembû | pamukla, pamuk ile |
| bi pembû (yek) şerjê kirin | kadife eldivenle vurmak |
| bi pembû (yekî) şerjê kirin | kadife eldivenle vurmak, çaktırmadan başkalarına zarar vermek |
| bi pendan | nasihat yollu |
| bi pendan (yek) anîn rê | uyarmak (öğütle) |
| bi pêneewletî | h güvensizce |
| bi peran ketin | l/bw uçmaya başlanmak |
| bi pere | h parayla |
| bi peretî | h nakden |
| bi pereyan leyîstin | para kesmek (çok para kazanmak) |
| bi pereyê xwe karîn kirin | (an jî xeber dan) hükmü parasına geçmek |
| bi pereyekî pir leyîstin | büyük oynamak (kumarda) |
| bi pergal bûn | l/bw düzenli olmak |
| bi pêrgî hatin | l/bw karşılamaya gelmek |
| bi pêrgî ve çûn | l/bw karşılamaya gitmek |
| bi pêrî hatin | l/bw karşılamaya gelmek |
| bi pêrî ve çûn | l/bw karşılamaya gitmek |
| bi pêş çav xistin | l/bw gözler önüne sermek |
| bi pêş çavê (...) ketin | l/bw (birinin) gözüne ilişmek |
| bi pêş çavê (yekî) ketin | (bir şey) gözüne ilişmek |
| bi pêş de | b 1. ileri 2. h ileri * em maseyê bi pêş de bikişînin masayı ileri çekelim |
| bi pêş de ajotin ileri | (veya öne) sürmek, öne doğru yürütmek |
| bi pêş de biri | n ileri götürmek * te ev bêariya xwe pir bi pêş de bir bu arsızlığını çok ileri götürdün |
| bi pêş de birin | l/bw ilerletmek |
| bi pêş de çûn | l/bw gelişmek, ilerlemek, inkişaf etmek ileri gitmek (veya varmak) (tiştek) |
| bi pêş de dan | ileri almak |
| bi pêş de hatin | l/bw 1. öne doğru gelmek 2. karşılamaya gelmek 3. ilerlemek |
| bi pêş de xistin | l/bw ilerletmek, geliştirmek |
| bi pêş ketin | l/bw 1. gelişmek, ilerlemek, inkişaf etmek * welatê ku bi saya aboriyê bi pêş ketine ekonomi sonucu gelişmiş ülkeler 2. kalkınmak |
| bi pêş ve birin | l/bw geliştirmek, ilerletmek * welatê xwe gelek bi pêş ve birin ülkelerini hayli geliştirdiler |
| bi pêş ve çûn | l/bw 1. ilerlemek (bulunduğu yerden daha ileriye gitmek, yol almak) 2. ilerlemek (daha güçlü, daha etkili duruma gelmek) * dostanî bi pêş ve çû dostluk ilerledi 3. ilerlemek, gelişmek, inkişaf etmek (daha iyi, daha yüksek bir düzeye, aşamaya erişmek) * welatê ku bi saya aboriyê bi pêş ve çûne ekonomi sonucu gelişmiş ülkeler |
| bi pêş ve hatin birin | l/tb geliştirilmek |
| bi pêş ve hatin xistin | l/tb geliştirilmek |
| bi pêş ve ketin | l/bw 1. ilerlemek (daha güçlü, daha etkili duruma gelmek) 2. ilerlemek (daha iyi, daha yüksek bir düzeye, aşamaya erişmek, gelişmek) |
| bi pêş xistin | l/bw 1. ilerletmek, geliştirmek 2. kalkındırmak 3. yürütmek (gerektiği gibi yapmak, uygulamak) |
| bi pêşberî (...) xistin | l/bw -e yüzleştirmek |
| bi pêşberî hev ketin | l/bw yüzleşmek, yüzyüze gelmek * ez dikarim her tim bi pêşberî wî bikevim ben onunla her zaman yüzleşebilirim |
| bi pêşberî hev xistin | l/bw yüzleştirmek |
| bi pêşîn | h peşin olarak |
| bi pêsîra (yekî) girtin | (birinin) yakasına asılmak (veya yapışmak) |
| bi pêsîra (…) girtin | l/bw yakasına yapışmak |
| bi pêşiya (..) xistin | l/bw (birini) geçmek, (birini) sollamak |
| bi pêşmêr bûn | l/bw hamisi olmak |
| bi pêşpenî | h vicahen |
| bi pêstûrî | h zorla |
| bi pey (…) ketin | 1) (bir kişinin, bir işin) ardına veya arkasına düşmek 2)(birine) kaçmak veya varmak |
| bi pey ketin | l/bw 1. kovalamak, ardına düşmek, ardına vermek (kaçanın ardına düşmek, yakalamaya çalışmak) * çendê berê di tavehîvê de bi pey çend siwaran ketibû geçenlerde ay ışığında üç atlıyı kovalamış 2. kovuşturmak 3. aramak (önem verip istemek) * ez bi pey tiştên wiha nakevim ben böyle şeyleri aramam 4. -e düşmek (aşırı ilgi veya sevgi göstermek) 5. (kocaya) kaçmak, varmak * kurik çi bike, keçik bi pey ketiye çocuk ne yapsın, kız ona kaçmış |
| bi pey mêr ketin | l/bw kocaya kaçmak |
| bi pey qûna (yekî) ketin | peşine düşmek(bir isteğin gerçekleşmesini sağlamaya çalışmak) |
| bi pey şopa (...) ketin | l/bw (birinin veya bir şeyin) izinin peşine düşmek |
| bi pey şopan ketin | l/bw iz peşine düşmek |
| bi pey xistin | l/bw 1. ardına düşürmek, peşine takmak 2. kızı birine kaçmasını sağlamak |
| bi peyatî | yaya olarak, yayan |
| bi peyatî çûn | yayan gitmek, yaya olarak gitmek |
| bi peyatî hatin | yayan gelmek, yaya olarak gelmek |
| bi peyvê | kelimeyle, konuşmayla |
| bi peyvê sifir | (an jî paxir) nabe zêr lâfla peynir gemisi yürümez |
| bi pifê bi hev ve bûn | (bir iş) pamuk ipliğine bağlı olmak (tiştek) |
| bi pifê bi hev ve danîn | (bir işi) pamuk ipliğiyle bağlamak |
| bi pihêtî | h sağlamca |
| bi pihînan li hev dan | (an jî xistin) tepişmek |
| bi pihînan rabûn ser (…) | 1) (birini, bir şeyi) tepe tepe kullanmak (sağlam eşyalar için) 2) tepinmek (üstüne çıkıp tepinmek) * pêşî bi pihînan lê xistin paşê jî bi pihînan rabûn serê önce tekmelediler sonra üstüne çıkıp tepindiler |
| bi pinîtî | h sinsice |
| bi pîr û pergal bûn | l/bw görgülenmek yüzü gülmek (temiz, tertipli duruma gelmek) (yek) |
| bi piranî | h çoğunlukla, ağırlıklı, ağırlıklı olarak * em dê bi piranî li ser mafên karkeran rawestin ağırlıklı olarak işçi haklarına değineceğiz |
| bi pirç bûn | l/bw 1. kıllanmak 2. tüylenmek |
| bi pirç kirin | l/bw 1. kıllandırmak 2. tüylendirmek |
| bi piroleyî | h 1. abartılı bir şekilde 2. taşkınca |
| bi pirsê mirov diçe qersê | (an jî Xursê) Sora sora Bağdat (veya Kâbe) bulunur |
| bi pirtik bûn | l/bw tüylenmek |
| bi pirtik kirin | l/bw tüylendirmek |
| bi pîrûpergal | h görgülüce |
| bi pîşadî | h tesadüfen |
| bi pisepis | h fısıl fısıl |
| bi pîsitiyê dan hev | l/bw kirli çıkkın olmak |
| bi pişkdarî | h ortaklaşa, müştereken |
| bi pişpişîn | h kabara kabara |
| bi pişt ketin | l/bw 1. belirlenen süre aşılmak 2. atlamak * bila dîlan bi pişt bikev em dê bên düğünü atlatalım geliriz |
| bi pişta (yekî) kirin | (birine) arkasını dayamak(birinin koruyuculuğuna güvenmek) (yek) |
| bi pişta (…) bûn | l/bw (birine) güvenmek |
| bi pişta (…) kirin | l/bw (birine) dayanarak, güvenerek yapmak |
| bi piştdanî | destekle, arka çıkararak |
| bi piştdanîya (...) | -e dayanarak |
| bi piştê | h sallasırt, sırta taşınarak |
| bi pistepist | h fısıl fısıl |
| bi piştî ketin berê | l/bw sırtlamak, sırtla getirmek |
| bi pistîn axaftin | pes perdeden konuşmak |
| bi piştvanek bûn | l/bw hamisi olmak |
| bi piyan | 1. yaya, yayan olarak 2. ayakla, ayaklı (ayakla çalışan makine vb.) |
| bi piyan çûn | l/bw 1. yürümek 2. ayağa kalkmak, ayaklanmak (çocuk için) 3. yaya gitmek, yayan gitmek yayan gitmek |
| bi piyan hatin | l/bw yaya gelmek yayan gelmek |
| bi piyan ketin | l/bw ayaklanmak, yürümek, yürümeye başlamak (çocuk; ayakları üzerinde gezecek duruma gelmek) * zarok zû bi piyan ket çocuk erken yürümeye başladı |
| bi piyan pîvan | l/bw adımlamak, adımla ölçmek, ayaklamak |
| bi piyan xistin | l/bw yürütmek (çocukların yürümelerini sağlamak) |
| bi piyê xwe hatin | l/bw ayağı ile (veya kendi ayağı ile) gelmek |
| bi piyê xwe re kaş kirin | l/bw (birileri) kendisiyle baş edememek (bir şeyi veya bir kimseyi) gölgede bırakmak * jinikê bi bedewiya xwe keçik bi piyê xwe re kaş dikirin kadın güzelliğiyle kızları bile gölgede bırakıyordu |
| bi piyên nermik | hırsız adım (çok yavaş olarak) |
| bi piyên tazî | h yalın ayak, yalın ayakla, çıplak ayakla |
| bi piyênxwas | h yalın ayak, yalın ayakla, çıplak ayakla |
| bi plan bûn | l/bw plânlı olmak |
| bi planî | h planlıca |
| bi polekî firotin | (birini) bir pula satmak |
| bi polikekî nekirin | beş kuruş etmemek |
| bi porê (yekê) girtin û kaş kirin | saçlarından sürüklemek |
| bi poşan çûn hev | l/bw toslaşmak, toslarla birbirine vurmak |
| bi poşan li hev dan | l/bw toslaşmak |
| bi poşan li hev xistin | l/bw tokuşmak, toslaşmak |
| bi posat kirin | l/bw pusatlandırmak |
| bi poşmanî | h pişmanlık duyarak |
| bi puanan (....) têk birin | puan hesabıyla yenmek |
| bi pûrt bûn | l/bw tüylenmek |
| bi pûrt kirin | l/bw tüylendirmek |
| bi pûşil bûn | l/bw edeplenmek |
| bi qajeqaj | h çığlık çığlığa |
| bi qajewaj | h bağırış çağırışla, çığlık çığlığa |
| bi qajînî | h çığlık çığlığa |
| bi qajqajokî | h çığırtkanca |
| bi qaleşî | h kalleşçe |
| bi qandî | 1. -e kadar (ölçüsünde, derecesinde) * bi qandî masîgiriyê pere di vî îşî de tune balıkçılık kadar para bu işte yok 2 kadar (büyüklüğünde) * telê wê bi qandî te bû boyu senin kadar idi * cihekî bi qandî kefa dest avuç içi kadar yer 3. kadar (süre belirtir) * bi qandî sê mehan, li wir mam üç ay kadar orada kaldım 4. kadar (miktar, derece) 5. kadar (sıfatlarla kullanıldığında kesinlikle belli olmayan bir niceliği gösterir) * li ber kaniyê bi qandî sed kesî li hev piçikîbûn çeşmenin önünde yüz kadar insan birikmişti (an jî qasî) telê mirovekî (an jî merivekî) adam boyu (an jî qasî) serê derziyê neçûn(bir) arpa boyu kadar gitmek (an jî qasî) palasekî mendil kadar (yer) (an jî qasî) kulmekê yumruk gibi, yumruk büyüklüğünde (an jî qasî) ku ji birçînan nemire açlıktan ölmeyecek kadar (pek az yemek, içmek) (an jî qasî) kerekî ye eşek kadar (an jî qasî) girikê hevîr yumruk gibi, yumruk büyüklüğünde (an jî qasî) çiyayekî dağ gibi (veya kadar), dağlar gibi (veya kadar) çok büyük, çok iri, çok güçlü * xortekî bi qandî çiyayekî dağ gibi delikanlı (an jî qasî) berê eskisi kadar |
| bi qandî bejna minareyê | minare boyu |
| bi qandî carekê | içimlik, bir seferlik |
| bi qandî çivîkê xwarin | kuş kadar yemek |
| bi qandî dinyayê | ölesiye * ez bi qandî dinyayê ji te hez dikim seni ölesiye seviyorum |
| bi qandî dinyayekê | dünya kadar |
| bi qandî ku | yeterince |
| bi qandî ku qîm | (an jî têr) bike yeteri kadar |
| bi qandî misqalê | zere kadar * bi qandî misqalê jî havila wê nîn e zerre kadar yararı yok |
| bi qandî pêçiyekê | parmak kadar |
| bi qandî telê xwe | boyu (veya boyuna, boyunca) beraber * bi qandî telê wî lawê wî heye boyu beraber çocuğu var |
| bi qanûn | h kanun yoluyla |
| bi qanûnî | h kanunen |
| bi qapan | h afra tafra |
| bi qarqarokî | h çığırtkanca |
| bi qasî | 1. -e kadar (ölçüsünde, derecesinde) * bi qandî masîgiriyê pere di vî îşî de tune balıkçılık kadar para bu işte yok 2 kadar (büyüklüğünde) * telê wê bi qasî te bû boyu senin kadar idi 3. kadar (süre belirtir) * bi qasî sê mehan, li wir mam üç ay kadar orada kaldım 4. kadar (miktar, derece) 5. kadar (sıfatlarla kullanıldığında kesinlikle belli olmayan bir niceliği gösterir) (an jî qandî) mûyekî mabû(bir) dikiş kaldı az kalsın, neredeyse, az kaldı (an jî qandî) misqalekê jê hez nekirin günahı kadar sevmemek (an jî qandî) ku tu çavê xwe bigirî û vekî göz açıp kapayıncaya kadar (an jî qandî) garana kûçikan it sürüsü kadar (an jî qandî) dinyayekê1) dünya kadar * ku ez vê şeva hanê vegerim malê, îcar bi qandî dinyayekê riya min heye bu gece vakti eve dönsem, dünya kadar yolum var 2) dünyanın ... -ı * bi qasî dinyayekê pere zêha kir dünyanın parasını harcadı (an jî qandî) devgerê ağız dolusu * mêrik bi qasî ku devê wî geriya çêr kirin adam ağız dolusu küfür etti (an jî qandî) bejna (an jî telê) mirovekî adam boyu * her aliyê wê bi dirikên ku bi qasî bejna mirov bûn, dorpêçkirî bû her tarafı adam boyunda böğürtlenlerle çevriliydi |
| bi qasî bejna mirov bûn, dorpêçkirî bû | her tarafı adam boyunda böğürtlenlerle çevriliydi |
| bi qasî beqekî | bakla kadar (bit, pire gibi küçük böcekleri çin) |
| bi qasî berê e | skisi kadar |
| bi qasî bihost û nîvekî | bacak kadar |
| bi qasî carekê | içimlik, bir seferlik * bi qasî carekê qehweya me maye bir içimlik kahvemiz kalmış |
| bi qasî çiyayekî | dağ gibi (veya kadar), dağlar gibi (veya kadar) çok büyük, çok iri, çok güçlü |
| bi qasî dinyayê | ölesiye * ez bi qasî dinyayê ji te hez dikim seni ölesiye seviyorum |
| bi qasî gamêşekî ye | manda gibi |
| bi qasî giraniya xwe hêjayî zêran bûn | ağırlığınca altın değmek |
| bi qasî gurzekî | bilek gibi (saç için, gür) |
| bi qasî ku | yeterince |
| bi qasî ku bes e | yeter derecede |
| bi qasî ku têr | (an jî qîm) bike yeteri kadar |
| bi qasî ku tu destê xwe dirêj bikî | el erimi, el erimi kadar |
| bi qasî kulmekê | yumruk gibi, yumruk büyüklüğünde |
| bi qasî kuriya | (an jî serê) derziyê iğne ucu kadar |
| bi qasî meydana hespekî | at koşturacak kadar |
| bi qasî minareyekê | minare boyu |
| bi qasî misqalê | zere kadar * bi qasî misqalê jî havila wê nîn e zerre kadar yararı yok |
| bi qasî misqalekî cih nemaye | bir çekirdek yeri kalmamak (bütünüyle denk olmak) |
| bi qasî nalekî ye | at nalı kadar |
| bi qasî nimêjê | namazlık * bi qasî nimêjekê wê seltanatê te hebe bir namazlık saltanatın olacak |
| bi qasî nîskê y | e mercimek kadar |
| bi qasî palasekî | mendil kadar (yer) |
| bi qasî pêçiyekê | parmak kadar |
| bi qayde | kurallıca, usulca |
| bi qayde kirin | l/bw yansılamak |
| bi qayde xeber dan | l/bw imalı konuşmak |
| bi qaydeyê defil bela | defi belâ kabilinde |
| bi qaydeyî (yekî) kirin | 1) -e özenm(bir şeyi taklit etmeye çalışmak) * ma qey ez nizanim, tu jî bi qaydeyî wê dikî sende ona özeniyorsun, sanki bilmiyormuyum 2) yansılamak |
| bi qebaletî | h götürü pazarlık |
| bi qedrê | (an jî xatirê) Xwedê bikî Allah aşkına |
| bi qehpikî | h 1. kahpece 2. me kahpece (kaleşçe) |
| bi qelebalix | h kalabalıkça |
| bi qencî jê gilî kirin | hayırla anmak (veya yâd etmek) |
| bi qerardarî | h kakarlıca |
| bi qerd | borçla, veresiye |
| bi qerd dan | veresiye vermek |
| bi qerînan | h iğneleyici |
| bi qerîne | kinayeli olarak, dokunaklı sözle, iğneli sözle |
| bi qerîne axaftin | (peyîvîn an jî xeber dan) üstü kapalı (veya örtülü) konuşmak |
| bi qerîne xeber dan | l/bw imalı konuşmak |
| bi qerîneyan çûn (yekî) | laf dokundurmak birini iğnelemek, laf dokundurmak |
| bi qerz dan | l/bw borç ile vermek, ödünç vermek |
| bi qerz girtin | l/bw borca almak |
| bi qerz wergirtin | l/bw ödünç almak |
| bi qeşayê ketin | l/bw don yemek |
| bi qesdanî | h bile bile, kasten, kastî, taammüden |
| bi qesem | h kasem ile yemin kasem |
| bi qest | h bilerek, şakacıktan |
| bi qestî | h 1. bile bile, kasten, taammüden 2. yalandan |
| bi qetabkirî | h eklenerek |
| bi qethî | h kesinkes, kesin olarak |
| bi qetî | h kat’î olarak |
| bi qevazdanê | h atlaya zıplaya |
| bi qevd | tutam olarak |
| bi qevda destê (yekî) | girtin nabzını tutmak |
| bi qewet bûn | l/bw kuvvetlenmek, güçlenmek |
| bi qewet kirin | l/bw kuvvetlendirmek, güçlendirmek |
| bi qeweta destan | bilek gücü ile |
| bi qeweta milê xwe | bileğinin hakkı ile |
| bi qeweta xwe ewle bûn | gücüne güvenmek, yumruğuna güvenmek |
| bi qewetî cebrî | h zorla, kafasına vura vura, çatır çatır (zor kullanarak, baskı yaparak) |
| bi qeytan ve kirin | l/bw şeritlemek |
| bi qîç û pîlan jê filitîn | (an jî xelas bûn) yakayı kurtarmak (veya sıyırmak) |
| bi qîç û pîlan ji (yekî) nefilitîn | (birine) elini veren kolunu alamaz |
| bi qîç û pîlan ketin (tiştekî) | 1) paçayı kaptırmak (karıştığı ama sonradan ayrılmak istediği bir işten kendini kurtarmamak) 2) açmaza düşmek |
| bi qidemî | h kıdemce |
| bi qîjeqîj | h çığlık çığlığa |
| bi qîjewîj | h bağırış çağrışla |
| bi qîjînî | h çığlık çığlığa |
| bi qîjqîjokî | h çığırtkanca |
| bi qiloçan (stroyan an jî stûreyan lê dan (xistin) | boynuzlamak |
| bi qîma dilê xwe | l/bw gönlünce, gönlünün istediği gibi olmak |
| bi qîma xwebûn | l/bw gönlünce, gönlünün istediği gibi olmak |
| bi qîmet bûn | l/bw kıymete binmek, kiymetlenmek |
| bi qirçeqirç | çatırdata çatırdata |
| bi qirçeqirç rakirin | çatır çatır sökmek, çatırdata çatırdata sökmek |
| bi qîreqîr | h avaz avaz, çığlık çığlığa |
| bi qîrewîr | h bağırış çağırışla |
| bi qirik û gewriya hev girtin | gırtlak gırtlağa gelmek |
| bi qirika (yekî) girtin | (birinin) yakasına asılmak (sarılmak veya yapışmak) (birinin) gırtlağına basmak, gırtlağına sarılmak |
| bi qirika hev girtin | boğaz boğaza (veya gırtlak gırtlağa) gelmek |
| bi qîrînî | h çığlık çığlığa |
| bi qirmika zimanê (yekî) girtin | sözü ağzında bırakmak (veya sözü ağzından almak) |
| bi qisasî | h kısasa kısas |
| bi qitûtî | h kıtı kıtına |
| bi qiyasê | h kıyasen |
| bi qîzantî çûn ba (yekî) | (bir kadın bir erkekte) gözünü açmak |
| bi qubale | götürü pazarlık |
| bi qubale girtin | götürü hesabı tutmak |
| bi qubedetî | h kabadayıca |
| bi qubedeyî | h kabadayıca |
| bi qûna (tiştekî) girtin | (bir işin) arkasına düşmek (veya takılmak) |
| bi quncirîkan | mıncık mıncık |
| bi quncirîkan çûn (yekî) | (birini) mıncıklamak |
| bi qûnkaşkê | h kıç sürünerek |
| bi qûnkaşkê çûn | l/bw kıç üstü sürünmek |
| bi qûnkaşkê ketin | l/bw kıç üstü sürünerek yürümeye başlamak (çocuk için) |
| bi qûnxişkî | h kıç sürünerek |
| bi qûnxişkî çûn | l/bw kıç üstü sürünmek |
| bi qup bûn | l/bw gurk olmak, kuluçka olmak (kuluçkaya yatmak üzere olmak) |
| bi qup ketin | l/bw 1. kuluçkaya oturmak (veya yatmak) 2. mec habire oturup kalkmak, yerinde duramamak |
| bi qurban | b kurban olam, kurbanın olam |
| bi qurban bûn | l/bw kurban olmak |
| bi qurban kirin | l/bw 1. kurban etmek 2. kurban etmek (kendi çıkarı için birini veya bir şeyi feda etmek) |
| bi qurdêşanî | h gıcıkça |
| bi qurêf | h kırıta kırıta, salına salına |
| bi quretî | h kabara kabara, fodulca |
| bi qurmikê zimanê (...) girtin | l/bw sözünü ağzından kesmek |
| bi qurnazî | h kurnazca |
| bi qurp bûn | l/bw gurk olmak (kuluçkaya yatmak üzere olmak) |
| bi qurp ketin | l/bw kuluçaya yatmak |
| bi qutebirî | h kestirmece, kestirmeden |
| bi rahiştinê | h kapış kapış |
| bi rakendî | h irsen |
| bi ramanî | h fikren |
| bi rasteqîne | h fiilen |
| bi rasthatinî | h tesadüfen |
| bi rastî | 1. doğrusu, gerçekten, hakikaten, ciden 2. aslında, zaten, zati * bi rastî ez wiha nehizirîbûm gerçekten ben böyle düşünmemiştim * ev koşk bi rastî jî xweşik e bu köşk hakikaten güzel |
| bi rastî jî | sahiden |
| bi rayda bûn | l/bw etkili olmak |
| bi rê de çûn | l/bw 1. yürümek, yürümeye başlamak 2. (yol) yürümek, gitmek, yol almak, yol yürümek, seyir etmek, ilerlemek 3. yoluna gitmek |
| bi rê ketin | l/bw 1. hareket etmek, yola çıkmak, yola düşmek, yola koyulmak 2. örgütlenmek 3. der yelkenlemek |
| bi rê kirin | l/bw 1. yollamak 2. yolculamak 3. salmak (göndermek) |
| bi rê û rêzanan zanîn | kadirbilir olmak |
| bi rê ve birin | l/bw 1. yönetmek, idare etmek 2. yürütmek 3. yürütmek (gerektiği gibi yapmak, uygulamak) |
| bi rê ve çûn | l/bw yürümek 2. mec yürümek, ilerlemek |
| bi rê xistin | l/bw 1. yola düşürmek, yola koymak 2. örgütlemek, örgütlendirmek, organize etmek |
| bi rêderyayê | h denizyolu ile |
| bi refesan | çiftelemeyle |
| bi refesan çûn hev | çifteleşmek |
| bi refesan li hev dan | (an jî xistin) çifteleşmek |
| bi refesan li hev xistin | (an jî dan) tepişmek |
| bi rêganî | h yolu düşerekten |
| bi rêganî çûn | l/bw uğramak, yolu düşmek |
| bi rêhewayê | h hava yolu ile |
| bi rêkûpêk | h tıkır tıkır, düzenli bir biçimde |
| bi rêkûpêk bûn | l/bw düzenli hale gelmek, sistemleşmek |
| bi rêkûpêk kirin | l/bw düzenlemek, sistemleştirmek (düzenli, düzgün duruma getirmek) |
| bi rêkûpêkî | h düzgün olarak |
| bi reng kirin | l/bw 1. renklendirmek 2. boyamak |
| bi reqîn | h kütedek |
| bi reşe ve | rd siyahımsı, siyahtırak |
| bi reşiyê ketin | l/bw karaya çıkmak |
| bi resm kirin | l/bw resimlemek |
| bi rêtin û belakirinê | döke saça |
| bi rêûzê | h açık açık |
| bi revokî | h kaçamaklı |
| bi rewanî | h rahvan bir biçimde |
| bi rewankî | h rahvan bir biçimde |
| bi rex hev ketin | l/bw yan yana gelmek |
| bi rêxistin bûn | l/bw örgütlenmek, teşklâtlanmak |
| bi rêxistin kirin | l/bw örgütlemek |
| bi rêz bûn | l/bw 1. sıralanmak, sıra olmak, düzülmek * siwar li rê bi rêz bûn süvariler yola düzüldü 2. saf bağlamak (veya tutmak) |
| bi rezaya (...) bûn | l/bw rızası olmak |
| bi rezaya dil | 1) gönül hoşluğu ile 2) helâlinden |
| bi rezaya dilê xwe | gönül rızasıyla, gönül hoşluğu ile |
| bi rêzikekê ve girê dan | esasa bağlamak |
| bi rezîlî | h rezilce |
| bi rî bûn | l/bw sakallanmak |
| bi rihel bûn | l/bw çeyizlenmek |
| bi rihetî | h 1. rahat, rahatlıkla, rahatça 2. şakır şakır * bi rihetî dipeyîve şakır şakır konuşuyor 3. kolayca, kolaylıkla * me xanî bi rihetî dît evi kolayca bulduk 4. sakince * bi rihetî lê guhdarî dikir sakince onu dinliyordu 5. sere serpe |
| bi rindî | h güzellikle |
| bi ringînî | rd gümbürtülü, homurtulu (taşıt, alet vb. için) |
| bi riprastî | h dümdüz olarak |
| bi rişk bûn | l/bw sirkelenmek |
| bi riya (…) | h -e kanalıyla |
| bi riya ... h | 1) yoluyla * ez bi riya deryayê hatim deniz yoluyla geldim 2) yoluyla, aracılığıyla, vasıtasıyla * bi riya qeymeqamtiyê daxwaznameya xwe şandiye kaymakamlık yoluyla dilekçeni göndermiş |
| bi riya danebihîzê | h duyuru yoluyla |
| bi riya deryayê | denizyolu ile |
| bi riya îlanê | h ilân yoluyla |
| bi riya ramanê | h fikren |
| bi riyê (yekî) kenîn | birinin sakalına gülmek |
| bi ro | bnr bi roj |
| bi ro de çûn | l/bw boşa gitmek, bok yoluna gitmek |
| bi roj | h 1. gündüzleyin, gündüzün 2. gündüzleri, günü birlik, günü birliğine * tu tim bi roj têyî mala me, em dixwazin ku tu êvaran jî bimînî sen hep bize günü birlik geliyorsun, akşama da kalmanı istiyoruz |
| bi rojan ve hatin | l/bw çok çabuk gelişmek, gelişip serpilmek |
| bi rojkî | h günü birlik, günü birliğine |
| bi rola xwe rabûn | l/bw rolunu oynamak |
| bi roniyê girtin | l/bw (ışığı) tutmak |
| bi rû ketin | l/bw yüze çıkmak (sıvının yüze çıkması) |
| bi rûbarî hev ketin | l/bw yüzleşmek, yüzyüze gelmek * ez dikarim her tim bi rûbarî wî bikevim ben onunla her zaman yüzleşebilirim |
| bi rûbarî hev xistin | l/bw yüzleştirmek |
| bi rûberî hev xistin | l/bw karşı karşıya getirmek |
| bi rûberiyê | h kıyasen |
| bi rûdayî | h yüzlü yüzlü (utanmadan) |
| bi ruh | canlı olarak, diri olarak |
| bi ruh anîn | l/bw 1. diriltmek, canlandırmak 2. hatırlamak |
| bi ruh bûn | l/bw canlanmak, dirilmek |
| bi ruh hiştin | l/bw sağ komak |
| bi ruh ketin | l/bw canlanmak |
| bi ruhê (yekî) zanîn | kalini okumak, gözlerinden okumak (birinin) ciğerini okumak |
| bi ruhê xwe leyîstin | canı ile oynamak |
| bi rûkenî | h güler yüzle |
| bi rûmet bûn | l/bw onurlanmak, onurlu olmak |
| bi rûmeta (…) lîstin | l/bw (birinin) onuruyla oynamak |
| bi rûn bûn | l/bw yağlı olmak, yağlanmak |
| bi rûyê (yekî) kenîn | yüzüne gülmek, güllâbicilik etmek |
| bi rûyê hev ketin | l/bw yüzleşmek, yüzyüze gelmek |
| bi rûyê hev xistin | l/bw yüzleştirmek |
| bi rûyê spî | h alnının akı ile |
| bi rûyê spî ji (karekî) derket | (bir işten) yüz akı ile çıkma(bir işten) yüzünün akıyla çıkmak |
| bi rûyekî rûspî | alnının akı ile * em bi rûyekî spî ji vî karî derketin alnımızın akı ile bu işten çıktık |
| bi sabûn bûn | l/bw sabunlanmak |
| bi şadî | h neşeyle |
| bi saetan | h saatlerce |
| bi safîtî | h safça |
| bi sakînî | h sakince |
| bi salan | h yıllarca, yıllar yılı |
| bi şalûsî | h dalkavukça, şaklabanca |
| bi samîmîtî | h samimice |
| bi sanayî | h kolayca, kolaylıkla |
| bi şans bûn | l/bw şanslı olmak |
| bi şarlatanî | h şarlatanca |
| bi şaşî | h yanlış olarak, yanlışlıkla |
| bi şaşîtî | h yanlışlıkla |
| bi şaşmîtî | h 1. tesadüfen 2. kazara * milê min bi şaşmîtî li mêrik ket kolum adama kazara değdi 3. yanlışlıkla 4. ezkaza, körlemeden (nişan almadan) * bi şaşmîtî lê xist körlemeden attı ve vurdu |
| bi şaşwazî | h afal afal, şaşkınca, şaşkınlıkla |
| bi saxî | 1. canlı canlı, diri diri, diri olarak (canlı olarak) * bi saxî kirine gorê diri diri mezara koymuşlar * her kes li masiyên ku di leganê de bi saxî dihatin firotin, dinihêrt her kes leğen içindeki canlı canlı satılan balıklara bakıyordu 2. sağ salim |
| bi saxî dilekî rihet nedan hev | hayatta birbirine rahat yüzü vermemek |
| bi saxî û selamet | salimen, selametle |
| bi saxikî | h safça |
| bi saxlemî | h sağlamca |
| bi saya (yekî) | sayesinde * kurik çi hîn bûbe, bi saya wî hîn bûye çocuk ne öğrenmişse onun sayesinde öğrenmiş birinin sayesinde |
| bi saya (yekî) mirad pê kirin | sayesinde sayeban olmak |
| bi saya (…) | d sayesinde |
| bi saya (…) bûn | l/bw (birinin) sayesinden olmak |
| bi saya qelema xwe jiyîn | kalemiyle yaşamak (veya geçinmek) |
| bi saya serê (yekî) qezenc kir | (birinin) sırtından (para) kazanmak |
| bi sazgeh bûn | l/bw kurumlaşmak, müesseseleşmek |
| bi sazgeh kirin | l/bw kurumlaştırmak |
| bi sazî bûn | l/bw 1. kurumlaşmak, müesseseleşmek 2. teşekül etmek, kuruluş olarak kurulmak |
| bi sazî kirin | l/bw kurumlaştırmak |
| bi sê dengan kirin gazî | l/bw yardım istemek |
| bi sebî bûn | l/bw 1. gebe kalmak 2. çocuk peydahlamak (evli olmayan kadın) |
| bi sebir bûn | l/bw sabırlı olmak |
| bi sebirê | h sabırla |
| bi sedema | d dolayısıyla * bi sedema kar me hev nas kir iş dolayısıyla onunla da tanıştık |
| bi şefqet bûn | l/bw şafkatlı olmak |
| bi sekanî | h sakince |
| bi seke ve girê dan | l/bw sikkelemek |
| bi şeker bûn | l/bw şekerlenmek, şekerli olmak |
| bi şekil | h şeklen, şekil olarak |
| bi şekir kirin | l/bw şekerlemek |
| bi şelafî | dalkavukça |
| bi şelafî serî li ber çemandin | yalakalık yapmak |
| bi selahiyet kirin | l/bw yetkili kılmak |
| bi selametî | h selametle |
| bi şemal | rd şavklı |
| bi şemaldan | h yalap yalap |
| bi semt | h ihtiyatla, yavaşça, usulca, usulcacık |
| bi semtika | h usulca |
| bi ser (...) de çûn | l/bw 1. kulağına girmek 2. üzerine varmak, üzerine yürümek (saldırmak) 3. (birinin) hal hatırını sormak, ziyaretine gitmek * kesek bi ser wî de naçe kimse hal hatırını sormuyo |
| bi ser (...) de hatin | 1. -e basmak 2. bastırmak (birden bire ve çok etkisini göstermek) * çileyê zivistanê bêtedarek bi ser me de hatibû kara kış bizi hazırlıksız bastırmıştı 3. basmak, inmek, kaplamak, (bir yeri) kaplamak * mij bi ser de hat sis bastı 4. (bir şeyin) üstüne gelmek * bi ser xeberdana me de hat konuşmamızın üstüne geldi |
| bi ser (...) de hilbûn | l/bw (birine) çıkışmak, üstüne yüremek, üzerine gitmek |
| bi ser (...) re çûna mafê (yekî) | bir hakkın diğer bir kimseye geçirmek |
| bi ser (yekî) de çûn | 1) yüklenmek, üstüne düşmek * bi ser min de neyên bana yüklenmeyin (birini) arayıp sormak |
| bi ser (yekî) de dehf dan | (an jî gêr kiri(bir olayı birine) mal etmek * vê bûyerê bi ser min de dehf didin bu olayı bana mal ediyorlar |
| bi ser (yekî) de hilbûn | (birine) çıkışmak |
| bi ser (yekî) ketin | aşmak * telê wê bi serê min dikeve boyu benim boyumu aşıyor |
| bi ser (…) de nehatin gotin | l/bw (birine) diyecek söz olmamak |
| bi ser (…) ketin | l/bw 1. aşmak, boyunu aşmak * bi ser telê min dikeve boyu benimkini aşıyor 2. (birine) takılmak 3. yüzeye çıkmak * dar bi ser avê dikeve ağaç su yüzeyine çıkıyor |
| bi ser belaya xwe ve be | ağzı kurusun, belâsını bulsun (ilenme sözü olarak) |
| bi ser belaya xwe ve bûn | belâsını bulmak |
| bi ser çavan | nd baş üstüne |
| bi ser de | g 1. hatta, üstelik, helede 2. caba, cabası * ew çend benzîn şewitand, rûn jî bi ser de! okadar benzin yaktı, yağda caba! |
| bi ser de çûn | l/bw 1. üstüne gitmek, baskı yapmak 2. üstüne üstüne gitmek, üzerine üzerine gitmek 3. yürümek, akın etmek * leşker bi ser kelê de çû asker kaleye yürüdü 4. üstüne varmak, saldırmak, üstüne yürümek, üzerine yürümek 5. yayılmak (ayrıntıya girmek, açılmak) * ez naxwazin zêde bi ser vê mijarê de herim bu konuda şimdilik yayılmak istemiyor 6. hal hatırını sormak 7. düşmek (aşırı ilgi veya sevgi göstermek) * tu pir zêde bi ser vî tiştî de çûyî bu işin üstüne fazla düştün 8. (birine) parası geçmek * perê min bi ser de çûye ona param geçmiş |
| bi ser de dadan | l/bw baskın yapmak |
| bi ser de gêr kirin | l/bw üstüne yıkmak, üzerine atmak |
| bi ser de girtin | l/bw 1. kuşatmak, ablukaya almak (çevresini sarmak, muhasara etmek) 2. bastırmak (sis, yağmur, kar için) 3. baskın yapmak, basmak, baskın düzenlemek * girtine ser navçeyê ilçeyi basmışlar 4. haber vermeden uğramak |
| bi ser de hatin | l/bw 1. (bir şeyin) üstüne gelmek 2. üstüne üstüne gelmek, üstüne varmak 3. yağmak (üst üste ve çok yağmak) * gule bi ser me de dihatin üstümeze kurşun yağıyordu |
| bi ser de hatin girtin | l/tb basılmak, baskına uğramak bastırılmak, baskın yemek |
| bi ser de hilbûn | l/bw çıkışmak, üzerine gitmek |
| bi ser de kirin | l/bw eklemek, üstüne katmak, üstüne koymak |
| bi ser de kirin qîjînî | l/bw cayırtı vermek |
| bi ser de neçûn | l/bw selam sabahı kesmek semtine uğramam(birini hiç aramamak) |
| bi ser de qelibîn | l/bw taşmak * kela şorbeyê bi ser de qelibî çorba taştı |
| bi ser de qîjîn | l/bw cayırtı vermek |
| bi ser de rijandin | l/bw taşırmak |
| bi ser de rûniştin | l/bw kız erkeğe kaçmak |
| bi ser de tehm dan | l/bw üstüne yıkmak |
| bi ser de xûz bûn | l/bw eğilimli olmak, meyletmek |
| bi ser de xwar bûn | l/bw eğilimli olmak |
| bi ser de zêde kirin | l/bw eklemek, ziyade yapmak |
| bi ser dilê (...) ketin | l/bw (birine) takılmak, zerine varmak |
| bi ser exlaqê (yekî) ketin | damarına basmak |
| bi ser guhê xwe re avêtin | ağırsamak |
| bi ser hemdê xwe de hatin | l/bw kendine gelmek (ayılmak) |
| bi ser hemdê xwe ve hatin | kendine gelmek, ayıkmak, ayılmak |
| bi ser hev de dan | l/bw sıkıştırmak |
| bi ser hev de hatin | l/bw bir araya gelmek, toplanmak |
| bi ser hev de hatin dayîn | sıkıştırılmak |
| bi ser hev û din de çûn | (birbirinin) hal hatırını sormak |
| bi ser hev ve çûn | l/bw 1. çekilmek 2. büzüşmek |
| bi ser hisan ketin | l/bw bir şeyler sezmek, duyum almak, duyumlar almak |
| bi ser hişê xwe ve hatin | l/bw kendine gelmek, ayılmak |
| bi ser ketin ( mînak? ) | l/bw 1. başarmak 2. kazanmak, galip gelmek (olumlu, iyi bir sonuç elde etmek) * di dengdayînê de ew bi ser ket oylamayı o kazandı 3. üst çıkmak (veya gelmek) 4. aşmak, boyu aşmak * telê min bi ser wî dikeve boyum onunkini aşıyor 5. yüzeye çıkmak, üste çıkmak * bi ser avê ketin suyun yüzeyine çıktılar 6. huyunu, suyunu öğrenmek |
| bi ser kurm û kirasê (yekî) ketin | l/bw (birinin) huyunu, suyunu öğrenmek |
| bi ser kurm û kirasê hev ketin | l/bw (birbirinin) huyunu, suyunu öğrenmek |
| bi ser kurmê (...) ketin | l/bw (birinin) huyunu öğrenmek |
| bi ser kurmê (yekî) ketin | huyunu öğrenme(birinin) damarını bulmak |
| bi ser kurmê (yekî) ve bûn | (birinin) damarını bulmak |
| bi ser lepan ketin | l/bw emeklemek |
| bi ser lingan | (an jî piyan) ketin ayağa kalkmak (ayakları üzerine dikilmek) |
| bi ser lingan ketin | l/bw ayaklanmak, ayaklarının üstüne basmak, yürümeye başlamak (çocuk; ayakları üzerinde gezecek duruma gelmek) |
| bi ser lingan xistin | l/bw yürütmek (çocukların yürümelerini sağlamak) |
| bi ser mehde xistin | l/bw fazla yemekten tiksinmek |
| bi ser miriyan de gotin | l/bw (ölü üzerine) ağıt yakmak |
| bi ser namûsê de xwar bûn | l/bw (birinin) namusuna meyletmek, göz koymak |
| bi ser neketin | l/bw başarmamak, akim kalmak, çuvallanmak, becermemek |
| bi ser pêlava jinekê de ketin | kadına yalvarmak, ayaklarına kapanmak. |
| bi ser piyan ketin | l/bw ayaklanmak, ayaklarının üstüne basmak, yürümek (çocuk; ayakları üzerinde gezecek duruma gelmek) * zarok zû bi ser piyan ket çocuk erken yürümeye başladı |
| bi ser qewl ketin | l/bw süresi geçmek, ödemede gecikmek |
| bi ser qewl xistin | l/bw ödemede geciktirmek |
| bi ser qewlê xwe xistin | l/bw üstünden (şu kadar zaman) geçmek |
| bi ser re | g üstelik, üsten |
| bi ser re hatin | l/bw 1. tesadüfi olarak uğramak 2. kınamak için birine uğramak |
| bi ser re rijandin | taşırmak |
| bi ser ruhê (...) ketin | l/bw takılmak, üstüne yürümek, üstelemek |
| bi ser rûyê hev de pîvaz hûr kirin | biribirini yüz yüze övmek |
| bi ser şopa (yekî) vebûn | izini bulmak |
| bi ser şopê ve bûn | l/bw izini bulmak |
| bi ser tebîetê (yekî) ket | (birinin) damarını bulmak |
| bi ser û ber kirin | l/bw düzenlemek, düzeltmek, düzen vermek, düzene koymak veya düzene sokmak, sistemleştirmek |
| bi ser û binan ketin | l/bw ishal, kusma, gözün yaşarması ve burun sulanmasına sebeb olan bir tür hastalığa yakalanmak |
| bi ser û çav bûn | l/bw gözleri açılmak |
| bi ser û çav kirin | evlendirmek |
| bi ser û guh | 1) hâli tavrı yerinde (görünüşü, durumu düzgün) 2) ense kulak yerinde, kelli felli |
| bi ser û guh bûn | l/bw 1. bakımlı olmak, giyimli kuşamlı olmak 2. kalıbı kıyafeti yerinde olmak, kelli felli olmak 3. kıvracık olmak 4. hali vakti yerinde olmak 1) hâli tavrı yerinde olmak (görünüşü, durumu düzgün olmak) 2) ense kulak yerinde olmak, kelli felli olmak |
| bi ser û guh kir | (birini) adam etm(bir yeri düzene sokmak veya bir şeyi işe yarar bir duruma getirmek) |
| bi ser û guh kirin | l/bw 1. bakımlı hale getirmek, bir kimseyi alıp giydirmek, güzelleştirmek 2. kıvracık hale getirmek 3. hali vaktini düzeltmek |
| bi ser û guhê hev girtin | l/bw (birbirine) girmek (veya girişmek) |
| bi ser û guhê hev ketin | l/bw (birbirine) girmek (veya girişmek) |
| bi ser û piyan ve winda bûn | l/bw ortalıktan kaybolmak, esamesi bile okunmamak |
| bi ser û sermiyan bûn | l/bw başı bağlanmak, evlenmek * wî bizewicînin bila be ser û sermiyan bibe evlendirin ki başı bağlansın |
| bi ser û sînç bûn | l/bw 1. ahlâklı olmak, iyi huylu olmak 2. eli yüzü düzgün olmak |
| bi ser û şûn bûn | l/bw 1. aklı başında olmak 2. düzgün olmak, düzenli olmak |
| bi ser ve berdan | l/bw 1. ilhak etmek, katmak 2. hakkını birine geçirmek, -e yedirmek * heqê xwe bi ser wan ve bermedin hakkınızı kimseye yedirmeyin |
| bi ser ve birin | l/bw benzetmek |
| bi ser ve bûn (i) | l/bw 1. eklenmek 2. binmek, eklenmek, katılmak * mesrefên postayê jî bi ser mesrefên min ve bûn bir de posta masrafı masraflarıma bindi |
| bi ser ve bûn (ii) | l/bw 1. rast getirmek, bulmak 2. tanımak, teşhis etmek (veya koymak) 3. keşfetmek |
| bi ser ve çûn | l/bw 1. üzerine gitmek, üstüne varmak, üstüne doğru yürümek 2. hal hatırını sormak, ziyaretine gitmek 3. benzemek |
| bi ser ve danîn | l/bw eklemek, ilave etmek, ulamak |
| bi ser ve hatin | l/bw şımarmak * tu pir bi ser ve hatî sen çok şımardın |
| bi ser ve hatin kirin | l/tb eklenmek, ulanmak |
| bi ser ve kirin | l/bw 1. eklemek, ilâve etmek, ulamak 2. katmak 3. abartmak |
| bi ser ve kişandin | l/bw lâf almaya çalışmak, ağzını yoklamak |
| bi ser wezîfe ketin | l/bw görev almak |
| bi ser xistin | l/bw 1. başarmak, baş etmek 2. aşmak, geçmek 3. eklemek * beytên pêşîn bi serê hatine xistin baştaki beyitler eklenmiş |
| bi ser xûyê (yekî) ketin | huyunu öğrenmek |
| bi ser xwe de kirin | l/bw kafaya dikmek, dikmek * cêr bi ser xwe de kir û vexwar testiyi dikip içti |
| bi ser xwe girtin | l/bw yükümlenmek, bir vazifeyi üstüne almak |
| bi ser xwe re avêtin | l/bw verdiği sözü yerine getirmemek |
| bi ser xwe ve çûn | l/bw azmak, haddini aşmak |
| bi ser xwe ve hatin | l/bw kendine gelmek, kendini toparlamak |
| bi serberdayî çûn | l/bw dolu dizgin gitmek (sönüne geçilmeyecek biçimde olmak |
| bi serbestî | h 1. serbestçe, özgürce 2. rahatça, çatır çatır (güçlük çekmeden) * bi serbestî Îngilîzkî diaxive çatır çatır İngilizce konuşuyor |
| bi serbilindayî | h açık alınla, alnının akı ile * em bi serbilindayî ji vî karî derketin alnımızın akı ile bu işten çıktık |
| bi serê (...) de hatin xwendin | l/bw 1) beyni yıkanmak 2. zararlı düşünceler edinmesini sağlamak |
| bi serê (...) ketin | l/bw kafasına yatmak |
| bi serê (...) kirin | l/bw (birinin) ölüsünü öpmek |
| bi serê (...) xistin | l/bw (birine) kavratmak, kafasına yatmasını sağlamak |
| bi serê çiyan ketin | l/bw isyan edip dağlara çıkmak |
| bi serê hev sond xwarin | l/bw (birbiriyle) hoş beş olmak, samimi olmak |
| bi serê hev xistin | l/bw (birbirine) kavratmak |
| bi serê ketin | l/bw yüzeye çıkmak |
| bi serê lêvan | h şekerrenk (iki kişinin dostluk ilişkisinin bozuk olması) |
| bi serê lêvan kenîn | l/bw gülümsemek |
| bi serê malê xwe girtin | l/bw malının izini bulmak |
| bi serê piyê xwe ve kirin | l/bw parmağından oynatmak |
| bi serê poz | h yarı buçuk, baştan savma, zorla, şekerrenk (iki kişinin dostluk ilişkisinin bozuk olması) |
| bi serê poz axaftin | l/bw yarı buçuk konuşmak, zorla konuşmak * bi min re bi serê poz diaxive benle zorla konuşuyor |
| bi serê poz pê re dan û stendin | l/bw yarı buçuk konuşmak, zorla konuşmak |
| bi serê poz pê re xeber dan | l/bw yarı buçuk konuşmak, zorla konuşmak |
| bi serê poz peyîvîn | l/bw yarı buçuk konuşmak, baştan savma konuşmak, zorla konuşmak * bi serê poz dipeyive zorla konuşuyor |
| bi serê poz xeber dan | l/bw yarı buçuk konuşmak, zorla konuşmak |
| bi serê ve hatin | l/bw kavlamak, kabarmak * min ev beton saxlem kir êdî bi serê ve nayê bu betonu sağlam yaptım artık kabarmaz |
| bi serê xistin | l/bw ilâve etmek, eklemek |
| bi serê xwe | h 1. kendi başına (kimseye sormadan) 2. kendi başına (başkasının payı veya yardımı olmaksızın * kêşe bi serê xwe hel kir problemi kendi başına çözdü 3. kendiliğinden 4. ayrı, bir (veya tek başına), tek başına, yanlız 5. can cana baş başa (birbirini seven iki kişinin bir arada yanlız olarak) 6. başlı başına * nivîsandin bi serê xwe hunerek e yazmak başlı başına bir sanattır |
| bi serê xwe bûn (i) | l/bw 1. yalnız başına olmak 2. bekâr olmak |
| bi serê xwe bûn (ii) | l/bw bağımsız olmak, bağımsızlaşmak |
| bi serê xwe çûn | l/bw kendi havasında gitmek (veya havasında olmak) |
| bi serê xwe kirin | l/bw 1. kendi başına yapmak 2. kalıbını basmak |
| bi serê xwe rabûn | l/bw başıboş büyümek |
| bi serê xwe tenê | h yalnız başına, bir başına |
| bi serê xwebûyîn | rd bağımsız olma, bağımsızlaşma |
| bi serê ziman | h 1. peltek, peltekçe 2. şekerrenk (iki kişinin dostluk ilişkisinin bozuk olması) |
| bi şeref | şerefim üzerine, şerefimle |
| bi şerefa (yekî) leyîst | (birinin) onuruyla oynamak |
| bi serî bûn | l/bw 1. baş göz olmak * lawik di dawiyê de bi serî bû çocuk sonunda baş göz oldu 2. ağzına kadar dolmak 3. ağzı açık olmak, dalmak, fazla yemek (rende, karasabanın gibi aletlerin ucu dik olmak) * devê rendeyê zêde bi serî ye rendenin ağzı fazla dalıyor * planî bi serî ye planyanın ağzı fazla açık 4. uçlanmak |
| bi serî çûn erdê | l/bw 1. uyuklayıp durmak 2. çok uykusuz olmak |
| bi serî de çûn | l/bw kafasına yatmak, kavramak (anlamak, algılamak) |
| bi serî de xwendin | l/bw 1. (birinin) kulağını doldurmak, kulağına koymak (veya sokmak) 2. psî beyin yıkamak |
| bi serî di hev de derketin | l/bw tesadüfen karşılaşmak, karşıkarşıya gelmek |
| bi serî kirin | l/bw 1. başını bağlamak, baş göz etmek (evlendirmek) * em îşev lawê xwe bi serî dikin bu gece oğlumuzu baş göz ediyoruz 2. ağzına kadar doldurmak, tepeleme doldurmak, doruklamak 3. ağzı açık etmek, daldırmak (rende, planya vb. için) |
| bi serî xistin | l/bw (birine) kavratmak, kafasına yatmasını sağlamak |
| bi serik bûn | l/bw 1. başlıklı olmak 2. uçlamak |
| bi serkêşî | h huysuzca |
| bi serkî | h yüzeysel |
| bi şermokî | h çekingenlikle, çekinerek |
| bi sernermî | h uysalca |
| bi sernigûnî | h kös kös |
| bi serpêlî | h kös kös |
| bi serpeyî | h geçici olarak, muvakkaten |
| bi şert | h şartla, şarta bağlı olarak |
| bi şertê (…) | üzere * bi şertê ku pirtûkê bîne bir vermek üzere kitabı aldı |
| bi şertê (…) bijartinê | seçmece, şeçmeli olarak |
| bi şertê (…) neqandinê | seçmece |
| bi şertê kêrê | h kesmece * zebêşên bi şertê kêrê kesmece karpuzlar |
| bi şev | h 1. geceleyin * min bi şev dengek bihîst geceleyin bir ses duydum 2. geceleri |
| bi şewat bûn | l/bw merhametli olmak |
| bi şewat gotin | l/bw ağır söylemek, dokunaklı sözler söylemek |
| bi şewişînê | h yıkıla yıkıla |
| bi sexbêrî | tutumluca, tutumlu bir şekilde |
| bi sexbêrî tevgerîn | l/bw idare etmek, tutumlu davranmak |
| bi sexbêrî xwarin | tutumlu yemek |
| bi şexs | şahsen (tanışmadan, dış görünüşü ile, uzaktan) * ez wî bi şexs nas dikim onu şahsen tanıyorum |
| bi şexsê xwe | şahsen |
| bi şeydayî | h çıldırasıya |
| bi şeytan | şeytan ile, şeytan üzerine |
| bi şeytan re tût leyîstin | şeytanla çelik çomak oyunu oynamak |
| bi şeytan xapîn | l/bw düş azmak, düş azması olmak |
| bi şeytanê xwe nekarîn | şeytan aldatmak |
| bi şeytanî | h şeytanca |
| bi şid | h sertçe |
| bi şid hatin | l/bw hızlı olarak gelmek |
| bi şid lê xistin | l/bw hızla vurmak, aşk etmek |
| bi şidandî | h üstüne basabasa |
| bi şidandî gotin | l/bw üstüne basabasa söylemek |
| bi şidet | h şiddetle, sertlikle |
| bi şidet bûn | l/bw şiddetlenmek |
| bi şidet kirin | l/bw şiddetlendirmek |
| bi şîfre bûn | l/bw şifrelenmek |
| bi şîfre kirin | l/bw şifrelemek |
| bi şîfreyê derxistin | l/bw şifreyi çözmek |
| bi sîgorta bûn | l/bw sigortalanmak |
| bi sîgorta kirin | l/bw sigortalamak |
| bi sîleh bûn | l/bw 1. silâhlanmak 2. (silâhını veya silâhlı kuvvetlerini çoğaltmak) |
| bi sîleh kirin | l/bw 1. silâhlamak, silâhlandırmak |
| bi silûkê ketin | l/bw inzivaya çekilmek, köşesine çekilmek |
| bi şîn ve | rd mavimtırak, gökçün |
| bi sincûv bûn | l/bw kireçlenmek l/bw kireçlemek |
| bi sing berdan hev | l/bw çatıştırmak |
| bi sing ketin hev | l/bw göğüs göğüse çatışmak (kapışmak veya savaşmak) |
| bi sing ve girê dan | l/bw sikkelemek |
| bi singûyan çûn hev | l/bw süngüleşmek |
| bi sînor bûn | l/bw 1. sınırlanmak 2. sınırlanmak, tahdit edilmek |
| bi şîr bûn | l/bw sütlenmek |
| bi şîr ve hatin | l/bw 1. annelik duygusu kabarmak (insan için) 2. sağım hayvanı sütünü salmak 3. sığır hayvanı sütünü vermek, kısır inek süt verir duruma gelmek * manga gewr bi şîr ve hat gri inek süt verir duruma geldi |
| bi şîr ve kirin | l/bw (çocuğu) sütten kesmek |
| bi şîretan | h nasihat yollu |
| bi şîretkî | h nasihat yollu |
| bi şirîkatî | h ortaklaşa |
| bi şirîkayî | h ortaklaşa, müştereken |
| bi sirke bûn | l/bw sirkelenmek |
| bi sirke kirin | l/bw sirkelemek |
| bi sirt | h sertçe |
| bi sirtî | h sertlikle |
| bi sirtikî | h şımarıkça |
| bi sîstem bûn | l/bw sistemleşmek |
| bi siûd bûn | l/bw şanslı olmak |
| bi şivan lê dan | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi şivan lê xistin | l/bw sopa atmak (veya çekmek) |
| bi sivikahî | h hafif bir şekilde |
| bi sivikayî | hafifçe, hafif bir şekilde |
| bi sivikayî jê filitîn | (an jî xelas bûn) hafif atlatmak |
| bi sivikî | h hafifçe, hafiften |
| bi siwarî | h binik olarak |
| bi sofîkî | h sofuca |
| bi sonda temam | h 1. kesin olarak 2. yemin bilah, yeminler olsun |
| bi sore ve | rd kırmızımsı, kırmızımtırak |
| bi sorikan ketin | l/bw kızamığa yakalanmak |
| bi soz | söz, söz olsun |
| bi soz û qerarê xwedê | Allah hak şahit olsun |
| bi spardeyî | h emaneten |
| bi spî ve | rd beyazımsı, beyazımtırak |
| bi stemkarî | h acımasızca, zalimce |
| bi stêrk bûn | l/bw 1. yıldızlanmak 2. sulanmak (gözleri ıslanmak) |
| bi şûn de | -den sonra |
| bi şûn de anîn | l/bw kız, gelin olarak damat evine gidip bir zaman kaldıktan sonra (bu süre altı ay ile iki sene arasında olması örftendir), bir kaç haftalığına baba evine getirilip misafir etmek |
| bi şûn de avêtin | l/bw ertelemek |
| bi şûn de çûn | l/bw geri gitmek, ricat etmek |
| bi şûn de dan | l/bw geri çevirmek, reddetmek * daxwaza min bi şûn de da isteğimi geri çevirdi |
| bi şûn de hatin | l/bw geri gelmek |
| bi şûn de kişandin | l/bw geri çekmek |
| bi şûn de kişîn | l/bw geri çekilmek |
| bi şûn de lê fetilandin | geri göndermek, iade etmek |
| bi şûn de man | l/bw 1. geri kalmak, arkada kalmak 2. geri kalmak (çağdaşlarının ve yaşıtlarının düzeyine gelememek) |
| bi şûn de şandin | l/gh geri göndermek, iade etmek |
| bi şûn de vegerîn | l/bw geri gelmek |
| bi şûn de vekişîn | l/bw geri çekilmek |
| bi şûn de zivirîn | l/bw geri dönmek |
| bi şûn ve tir | h -den sonra |
| bi şûr | h kılıçla |
| bi şûran lê dan | l/bw kılıçlamak |
| bi şûran lê xistin | l/bw kılıçlamak |
| bi suxteyî | h softaca |
| bi ta ve kirin | l/bw ipe dizmek |
| bi talapê | h dört nala |
| bi talih bûn | l/bw talihli olmak |
| bi tanqala (...) ketin | l/bw (birini) kafayı takmak, uğraşmak |
| bi taybetî | özellikle * bi taybeti ji bo vê ez hatim vir buraya mahsus bunun için geldim |
| bi taybetî ev | işbu |
| bi tayê ketin | l/bw sıtma tutmak, sıtmalanmak, sıtmaya yakalanmak |
| bi tayê ketinya evînê ketin | kara sevdaya tutulmak |
| bi tebatî | h sakince |
| bi teçhîzat kirin | l/bw donatmak, teçhizatlandırmak |
| bi tedarek bûn | l/bw hazırlıklı olmak (veya bulunmak) |
| bi tedarekane | h tedareklice |
| bi tedarekî | h tedarekli |
| bi tedbîrî | h tedbirlice |
| bi tehdîtkarî | h tehditkârca |
| bi tehleve bûn | l/bw acılaşmak (badem acısı gibi) |
| bi tehm bûn | l/bw lezzetlenmek, tatlanmak, tat kazanmak (veya tadı gelmek) |
| bi tehm kirin | l/bw lezetlendirmek |
| bi tehmdanê | h ite kaka |
| bi tehmê xistin | l/bw ballandırmak |
| bi tehn | itekleyerek |
| bi tehn û niçan | ite kaka |
| bi tehn û niçan çûn (yekî) | lâf dokundurmak |
| bi tekrarî | h tekrarla, mükerreren |
| bi telaq | telak ile |
| bi telaqê bêfetwa | şart olsun |
| bi temamî | h 1. büsbütün, tamamen, tümüyle * birayên min xwe bi temamî dabûn karên xwe kardeşlerim kendilerini büsbütün işlerine vermişlerdi 2. tamamen, tamamıyla, tam tamına (veya tamı tamına) |
| bi tembelî | h tembelce |
| bi temel bûn | l/bw esaslanmak |
| bi tena ketin | l/bw yürümeye başlamak (çocuk; ayakları üzerinde gezecek duruma gelmek) |
| bi tena serê xwe | h 1. kendi kendine, yalnız başına 2. kendi kendine (bir kimseyle dayanışmaksızın, ilgisi, ilişkisi olmadan) * li odeyê ez bi tena serê xwe mam odada kendi kendime kaldım 3. kendi kendine (başkasının ortaklığı ve yardımı olmadan) 4. can cana baş başa (birbirini seven iki kişinin bir arada yanlız olarak) |
| bi tena serê xwe bûn | l/bw kendi köşesinde yaşamak |
| bi tena serê xwe man | l/bw kuru başına kalmak |
| bi tenayî | h yalnız olarak |
| bi tenduristiya (…) leyîstin | l/bw birinin sağlığıyla oynamak |
| bi tenê | h 1. sadece, yalnız, yalnızca, sırf, salt 2. ayrı, yalnız, yalnız başına, bir başına, yalnız olarak, tek başına |
| bi tenê bûn | l/bw yanlız olmak, bir başına olmak |
| bi tenê man | l/bw yanlız kalmak |
| bi tenî bûn | l/bw islenmek |
| bi tepan ketin | l/bw saraya yakalanmak |
| bi têpan ketin | l/bw nöbet geçirmek |
| bi teqayî | h ukalâca |
| bi teqereq | h cartadak, cartadan |
| bi teqîn | h kütedek |
| bi teqize | Defol git |
| bi teql | 1. kesik kesik * bi teql dipeyîve kesik kesik konuşuyo 2. sallana sallana |
| bi teql axivîn | (peyîvîn an jî xeber dan) teklemek, kekelemek |
| bi teql bûn | l/bw ağır çekmek |
| bi teqlê | h tekleyerekten, tekleyerek |
| bi teqrek | h cartadak, cartadan |
| bi teqsîtan | h taksitle |
| bi terbiye bûn | l/bw terbiyelenmek |
| bi teredût | h tereddütle |
| bi terpîn | h gümbedek |
| bi terpînî | h lâppadak |
| bi tesadûfî | h tesadüfen |
| bi teşîd bûn | l/bw çeşitlenmek |
| bi teşîd kirin | l/bw çeşitlemek, çeşitlendirmek |
| bi tesîr bûn | l/bw etkilenmek |
| bi teşkîlat bûn | l/bw teşkilâtlanmak, örgütlenmek |
| bi teşkîlat kirin | l/bw teşkilâtlandırmak, örgütlendirmek |
| bi tevahî | bnr bi tevayî |
| bi tewlazî | h hovardaca |
| bi texlît bûn | l/bw çeşitlenmek |
| bi texlît kirin | l/bw çeşitlemek, çeşitlendirmek |
| bi texmînî | h 1. tahminen, kestirmece 2. kararlama |
| bi tifaqî | ağız birliği |
| bi tifaqî axaftin | (peyîvîn an jî xeber dan) ağız birliği etmek |
| bi tîkane | h diklemesine |
| bi timatiyê dan hev | l/bw pintiliğiyle biriktirmek |
| bi tinazdanî | h alaylı bir şekilde |
| bi tiralî | h tembelce |
| bi tirdînkî | h dangalakça |
| bi tirs | h ürkerek, ürkek ürkek |
| bi tirsê ketin | l/bw korkuya kapılmak |
| bi tirsikî | h korkakça |
| bi tirsokî | h korkakça |
| bi tirsonekî | h korkakça |
| bi tivêkî | h ittifakla |
| bi tixûb kirin | l/bw 1. sınırlamak 2. sınırlandırmak, tahdit etmek |
| bi tolazî | h çapkınca, hovardaca |
| bi tomerî | h topluca, toplu olarak |
| bi topan kutan | l/bw top ateşine tutmak |
| bi torî | h toyca |
| bi toz | tozlu olarak |
| bi toz û tibarê | tozuta tozuta |
| bi tozrakinê | h tozuta tozuta |
| bi tûlan | h hoplaya hoplaya |
| bi tundî | şiddetle, sertlikle |
| bi tundî û şidet bi ser yekî de çûn | (ibirine) şiddet göstermek |
| bi tûnî | h tümden |
| bi ûcba | d -dan/-den dolayı, -dan/-den ötürü, nedeniyle * bi ûcba te me silav lê kir senin için selam verdik |
| bi ufteuft | öksürükle, tıksırıkla |
| bi ufteuft û pişkepişk | öksürüklü aksırıklı |
| bi ûqeleyî | h ukalâca |
| bi urtînî | rd homurtulu (ayı için) |
| bi ûşta | h nedeniyle |
| bi uzw bûn | l/bw organlaşmak |
| bi vê awayî | böyle, bu şekilde. |
| bi vê rê | h böylemesine, böylelikle, böylesi |
| bi vebir | h kesinlikle |
| bi vebirî | h kesinkes, kesin olarak, kesinlikle |
| bi veguhêzanî | h aktarmalı olarak, naklen |
| bi veşarî | h 1. gizli olarak 2. kapalı kapılar ardında |
| bi vesihê | h dinlene dinlene |
| bi vî awayî | h böylecene, böylelikle, böylesi, böylesine |
| bi vî rengî | h böylecene, böylelikle, böylesi |
| bi vî terhî | h böylelikle, böylesi |
| bi vîjikê ketin | l/bw ishal olmak |
| bi vinevinî | h genizden konuşarak |
| bi vir de | bu tarafa, bu taraflarda |
| bi vir de reş ne bûn | bu taraflarda görünmemek |
| bi viran | h yalanlarla |
| bi virê xapîn | l/bw dolma yutmak (argo) |
| bi vizînî | h fır |
| bi wate kirin | l/bw anlamlandırmak |
| bi wateyî | h mealen |
| bi wê | ndorası * tu têkiliya xwe bi wê meke sen işin orasına karışma |
| bi wê re | - şunda * diravê min bi wê re ma benim param şunda kaldı |
| bi wehc bûn | l/bw hararetlenmek |
| bi wehc kirin | l/bw hararetlendirmek |
| bi wekat | h kesin olarak |
| bi wekîlî | h vekâleten |
| bi wêne belgedar kirin | l/bw fotograflamak |
| bi wêne kirin | l/bw resimlemek |
| bi wêrekî | h cesurane, yüreklilikle |
| bi wesiteya (...) | h -e vasıtasıyla |
| bi wesle bûn | l/bw organlaşmak |
| bi wezîfeya xwe rabûn | l/bw görevini ifa etmek |
| bi wî awayî | h öylelikle, şöylemesine |
| bi wî re | - şunda * diravê min bi wî re ma benim param şunda kaldı |
| bi wî terhî | h şöylemesine |
| bi xamî | h acemice |
| bi xamoşî | h sakince |
| bi xap kirin | l/bw kündeden atmak, aldatarak tuzağa düşürmek |
| bi xaşkerî | h oburca |
| bi xasûkî | kurnazca, kurnazlıkla, hınzırca |
| bi xasûkî kar meşandin | İngiliz siyaseti gütmek |
| bi xatirê we | nd hoşçakal, bay bay |
| bi xayînî | h haince |
| bi xayisî | h dalgınca (kendinden geçmiş bir şekilde) |
| bi xaza xwedê | nd Allah aşkına |
| bi xazeyî | h mecazen |
| bi xeber kirin | l/bw söz dinlemek |
| bi xedarî | h gaddarca |
| bi xeletî | h yanlışlıkla |
| bi xemgînî | üzgün olarak |
| bi xemgînî lê nihêrtin | üzgün üzgün bakmak |
| bi xemnexurî | h umursamazca, kayıtsızca |
| bi xemxwarî | h esefle |
| bi xenceran | hançer ile |
| bi xenceran filitîn (yekî) | (birine) hançerle girişmek, hançerle birini vurmak, hançerlemek |
| bi xenceran lê dan | (an jî xistin) hançerlemek |
| bi xêr | 1. hayırlısı ile 2. lütfetme * navê we bi xêr adınızı lütfedermi siniz? |
| bi xêr be | hayırlı (veya hayırlısı) olsun |
| bi xêr gerandin | l/bw iyiye çekmek |
| bi xêr hatin | hoş geldiniz |
| bi xêr here bi selamet vegere | (an jî were) kazasız belasız gidip gelesen |
| bi xêr û bêr | bereketli, artağan, artımlı |
| bi xêr û xweşî | sağlıcakla |
| bi xêtikî | h şapşalca |
| bi xêtokî | h aptalca, aptal aptal |
| bi xew re çûn | l/bw uykuya dalmak |
| bi xêza xwedê | h Allah aşkına |
| bi xêzik bûn | l/bw çizgilenmek |
| bi xîmî | h temelinden, esasen |
| bi xingirkî | sallana sallana, sallanaraktan |
| bi xingirkî bi rê de çûn | sallana sallana yürümek |
| bi xinisî | h haince |
| bi xîret bûn | l/bw gayretlenmek |
| bi xirexavî | h 1. aval aval, aptal aptal 2. aptalca |
| bi xirexir | h gırgır |
| bi xirm û gurm | h paldır küldür |
| bi xirpanî | h hoyratça |
| bi xişîmî | h bilmeden, körlemeden |
| bi xulamê (...) bûn | l/bw birine kurban olmak |
| bi xurekî | h oburca |
| bi xuşînî | h hışırtılı bir şekilde |
| bi xûynepakî | h huysuzca |
| bi xwarinê ketin | l/bw yemek yemeye başlamak (hasta ve küçük çocuklar için) |
| bi xwe | kendi kendine (başkasının ortaklığı ve yardımı olmadan) * em dê bi xwe bi xwe biparêzin biz kendi kendimizi koruyacağız 1. kendi, kendisi, bizzat, şahsen (kişiler üzerinde direnilerek durdurulduğunda söylenir) * divê em bi xwe bibînin kendimiz görmeliyiz 2. kendi, kendisi, bizzat * bila ew bi xwe bê kendisi gelsin 3. ken(bir işte başkalarının etkisi bulunmadığını anlatır) * min bi xwe kir ben kendim yaptım 4. kendi (kendisi, kendileri, o ve onlar yerine) * gelo ew bi xwe ne li mal e? kendisi evde yoklar mı? 5. kendi (iyelik zamiriyle) * ev mala min bi xwe ye bu kendi evim * ramana me bi xwe kendi düşüncemiz 6. kendi kendine (kendiliğinden) |
| bi xwe berbûk e | kendi çalıp kendi oynamak |
| bi xwe bilî ye | kendi âleminde |
| bi xwê bûn | l/bw tuzlanmak |
| bi xwe de çûn | l/bw dalmak uykuya dalmak |
| bi xwe de ketin | l/bw kendisiyle uğraşmak, meşgul olmak |
| bi xwe de kirin | l/bw 1. dökünmek, üstüne dükünmek (kendi üstüne dökmek) * av bi xwe de kir su dökündü 2. kafasına dikmek 3. geçirmek, ayağına geçirmek (giyinmek) * hanhanka cilên xwe bi xwe de kirin û çû aceleyle elbiselerini ayağına geçirip gitti * qazaxekî pembe, ku milên wî jî kurt bû, bi xwe de kiribû sırtına pembe, kolları tamamen kısa bir kazak geçirmişti 4. sürünmek (kendi üzerine sürmek) * min şûşeyek kolonya bi xwe de kir bir şişe kolonyayı süründüm 5. takınmak, takıp takıştırmak 6. altına etmek (veya kaçırmak), kendine etmek |
| bi xwe de pîs bûn | l/bw 1. altını pislemek, donuna yapmak (veya doldurmak) 2. donuna yapmak donuna doldurmak (çok korkmak) |
| bi xwe de pûkandın | l/bw sızlayıp dert yanmak |
| bi xwe de rîn | l/bw 1. altına etmek (veya kaçırmak) 2. korkudan altına etmek 3. batırmak |
| bi xwe derxistin | l/bw 1. hissetmek, farkına varmak (kendisinin farkına varmak) 2. işkillenmek |
| bi xwe emel kirin | l/bw ilgilenmek ilgi duymak |
| bi xwe ewle bûn | l/bw bileğine güvenmek, kendinden emin olmak |
| bi xwe fexr bûn | l/bw gerinmek, övünç duymak |
| bi xwe giritin | l/bw 1. taşımak, üzerinde taşımak, üzerine almak * demançe bi xwe girt tabancayı üzerine aldı 2. (biri) fena olmak, fenalık geçirmek (veya gelmek), fenalaşmak (ansızın bayılacak gibi olan) |
| bi xwe hatin | l/bw ayağı ile (veya kendi ayağı ile) gelmek |
| bi xwe hesiyan | ayılmak. |
| bi xwe karîn | l/bw kendine hakim olmak |
| bi xwe kirin | l/bw kendi kuyusunu kendi kazmak * Rojbîn bi xwe kiriye Rojbin kendi kuyusunu kendisi kazdı |
| bi xwe kok kirin | süslenmek. |
| bi xwe meşqûl bûn | l/bw dış dünyayla bağları kesik olmak |
| bi xwe re | h birlikte, beraberinde, beraber ile * bi birayê xwe re kardeşiyle beraber * we kitêba min bi xwe re anî kitabımı birlikte getirdiniz mi? |
| bi xwe re birin | l/bw 1. sürüklemek, yedmek (beraberinde götürmek) 2. sürüklemek (istekli olmayan birini bir yere götürmek, getirmek) * ez bernedidam û cihê ku diçûyê jî ez bi xwe re dibirim beni bırakmıyor gittiği yerlere de sürüklüyordu 3. aparmak sürükleyip götürmek, almak (su, sel vb. için) |
| bi xwe re girtin | l/bw fenalaşmak |
| bi xwe re kaş kirin | l/bw 1. peşinden sürüklemek 2. sürüklemek (istekli olmayan birini bir yere götürmek, getirmek) |
| bi xwe re kirin gazî | l/bw adamak, nezretmek |
| bi xwe şik bûn | l/bw kendinden kuşkulanmak, işkilenmek, huylanmak * camêr dît ne dît bi xwe şik bû adamı görür görmez huylandı |
| bi xwe ve çûn | l/bw kendinden geçmek, sızmak (alkol veya yorgunluk gibi sebeplerden ötürü) |
| bi xwe ve daleqandin | l/bw asmak (üzerine takınmak) |
| bi xwe ve danîn | l/bw asmak, takıp takıştırmak (üzerine takınmak) |
| bi xwe ve girtin | l/bw tutunmak (kendi üzerine koymak) |
| bi xwe ve hatin | l/bw 1. dirilmek, canlanmak, zindeleşmek (güçlenip canlanmak) * piyalek av vexwar bi xwe ve hat bir bardak suyu içince dirildi * piştî ku qasek bêhna xwe da, bi xwe ve hat biraz dinlendikten sonra canlandı 2. iyileşmek, salâh olmak, dirilmek, onmak, salâh bulmak (hasta için; yeniden sağlığını kazanmak) 3. kendine gelmek, doğrulmak (durumu düzelmek, yeniden güçlenmek) * îflas kiribû, lê di demeke kin de bi xwe ve hat iflas etmişti, ama kısa zamanda yine doğruldu 4. gelişmek, semirmek, şişmanlamak * ev zarok carek bi xwe ve nayê bu çocuk bir türlü gelişmiyor 5. toparlanmak, gücünü toplamaya başlamak, gücünü kazanmak (sağlığı düzelmek) * nexweşê me bi xwe ve tê hastamız toparlanıyor 6. aymak, ayılmak, kendine gelmek 7. kendine gelmek, kilo almak 8. kendine gelmek (aklı başına gelmek) |
| bi xwe ve kirin | l/bw asmak, takınmak (üzerine takınmak) |
| bi xwe ve kişandin | l/bw kendine çekmek, cezbetmek |
| bi xwe zanîn | l/bw kendini bilmek, kendini tanımak |
| bi xweda ye | nd Alah bilir |
| bi xwêdana eniyê | h alın teriyle |
| bi xwedayî | h hakkça |
| bi xwedê | b 1. Allahıma, alimallah * bi Xwedê ku ew vî tiştî bike ez nema li rûyê wê binêrim bunu yaparsa alimallah yüzüne bakmam 2. Allah bir (yemin yerine kullanılır) |
| bi xwedê bikî | Allah aşkına |
| bi xwedê ye | Allah bilir (belli değil) |
| bi xwendin dan | l/bw (bir şeyi birine) okutmak * name bi xwendin dan mektubu okuttular |
| bi xweşikayî | h güzellikle, tatlıkla, tatlı dil güler yüzle |
| bi xweşikî | h güzelce * keçeke bi xweşikî ve güzelce bir kız |
| bi xweşkayî | h 1. hoş (beğenilen, duyguları okşayan bir biçimde) 2. hoşça |
| bi xweşkî | h güzellikle |
| bi xweziyan | keşkeyle, keşkelerle |
| bi xweziyan dest nagihê baqê keziyan | keşkelerle insan muradına ermez |
| bi xwîn bûn | l/bw kanlanmak (kan bulaşmak) * potik bi xwîn bûye bez kanlanmış |
| bi xwîn kirin | l/bw kanlandırmak |
| bi xwînê derbûn | l/bw 1. kanaması olmak, kan işemek (küçük ve büyük aptestinde kan gelmek) 2. kanama geçirmek, kanaması olmak |
| bi xwînê ketin | l/bw kan tutmak (kan görünce bayılmak) |
| bi xwînsarî | h soğuk kanlıca |
| bi xwînxwarî | hunharca |
| bi xwînxwarî (yek) kuştin | hunharca öldürmek |
| bi xwişkîtî | h (kız) kardeşçe |
| bi ya wê | h onca, ona göre |
| bi ya wî | h onca, ona göre |
| bi ya xwe kirin | l/bw kimseyi takmamak, bildiğini okumak |
| bi yar bûn | l/bw dostu olmak, sevgilisi olmak (kendine dost, sevgili edinmiş olmak) |
| bi yarîkan | h şaka yoluyla (veya yolu) |
| bi yarîkan gotin | l/bw şaka söylemek |
| bi yek bûn | l/bw 1. birleşmek, birlik olmak, bütünleşmek 2. entegre olmak |
| bi yekdengî | h oy birliğiyle |
| bi yekdevî | h ağız birliği, söz birliğiyle, koro halinde |
| bi yekîtî | h birlik olarak |
| bi yekîtiya dengan | h oy birliği ile |
| bi yekîtiya rayan | h oy birliği ile |
| bi yekkerî | h yekpare olarak |
| bi yekrayî | h oy birliğiyle |
| bi yekûnî | h tümden |
| bi yemanî | h çetin bir şekilde |
| bi zagonî | h kanunen |
| bi zalimî | h zalimce |
| bi zanatî | h 1. bilerek, bile bile 2. bilgece, hakimane |
| bi zanayî | h 1. bilerek 2. bilgilice, ustalıkla |
| bi zanebûn | h 1. bile bile 2. bilerek, isteyerek, kasten, kastî, bilinçli olarak, taammüden, mahsus * bi zanebûn derî vekirî hişt kapıyı mahsus açık bıraktı |
| bi zanetî | h 1. bilerek, bile bile lâdes (kötü bir durumu kabullenmiş görünme) 2. istiyerek, kasten, taammüden |
| bi zaneyî | h bilerek |
| bi zanistî | h bilimsel olarak |
| bi zankî | h 1. bilerek 2. kasten, kastî |
| bi zar | sözlü olarak, şifahen |
| bi zar bûn | l/bw hamile olmak, hamile kalmak |
| bi zar ve kirin | l/bw 1. (sesle) taklit etmek 2. seslendirmek |
| bi zarî (...) kirin | (birini) yansılamak, (sesle) taklit etmek (birine) özenm(bir şeyi taklit etmeye çalışmak) |
| bi zarî (yekî) hatin kirin | taklidi yapılmak, yansılanmak |
| bi zarî bûn | l/bw 1. gebe kalmak 2. çocuk peydahlamak (evli olmayan kadın) 3. bebek beklemek |
| bi zarî kirin | l/bw taklit etmek, yansılamak (sesini veya davranışlarını taklit etmek) |
| bi zarok bûn | l/bw 1. gebe kalmak, gebe kalmak, döl tutmak, hamile kalmak, hamile olma 2. çocuk peydahlamak (evli olmayan kadın) 3. çocuklu olmak |
| bi zarok nexweş bûn | l/bw hamile olmak |
| bi zarû bûn | bnr bi zarok bûn |
| bi zê bûn | l/bw zırhlanmak |
| bi zêdehî | bnr bizêdeyî |
| bi zêdetirî | h ekseriya |
| bi zêdeyî | h 1. ağır ağır, fazlasıyla, bolca, cabadan, * bi zêdeyî kîloyek tê ağır ağır bir kilo gelir 2. fazlaca, ağırlıklı olarak * em dê bi zêdeyî li ser mafên karkeran rawestin ağırlıklı olarak işçi haklarına değineceğiz |
| bi zehmetî | h güçlükle, güçlülükle, zorlukla, zor belâ |
| bi zekemê ketin | l/bw nezleye yakalanmak |
| bi zerar | h zararına * me malê xwe bi zirar firot malımızı zararına sattık |
| bi zere ve | rd sarıca |
| bi zevî kirin | l/bw topraklandırmak |
| bi zexelî | h kaçamaklı, tembelce |
| bi zexmî | h sağlamca |
| bi zibaretî | h imece üsulu |
| bi zik ve | h karın üstü |
| bi zikê birçî | h aç açına, aç karnına * îlaca xwe li zikê birçî bixwe ilacını aç açına al * bi zikê birçî cixareyê mekişîne aç karnına sigara içme |
| bi zikê têr | h tok karınla |
| bi zikkêşkê | h karın üstü ile |
| bi zikkêşkê çûn | l/bw karın üstü sürünmek |
| bi ziktêrî | h tok karnına, karın tokluğuna |
| bi zilamtî berdan | l/bw adamdan saymak |
| bi ziman bûn | l/bw 1. dillenmek, dile gelmek 2. dilli olmak |
| bi ziman xistin | l/bw dillendirmek (konuşmaya başlamasını sağlamak) |
| bi zimnî | h zimnen |
| bi zincarê ketin | l/bw bakır çalığıyla zehirlenmek |
| bi zindîtî | h diri diri (canlı olarak) |
| bi zingar ketin | l/bw bakır çalığıyla zehirlenmek |
| bi zînî | h zihnen |
| bi ziraqê tavê re | h sabahın ilk ışıklarıyla |
| bi zirav bûn | l/bw yüreklenmek |
| bi zirav kirin | l/bw yüreklendirmek |
| bi zirê bûn | l/bw zırhlanmak |
| bi zirî | h sertlikle |
| bi zirtên xwe man | l/bw blöfüyle kalmak |
| bi zirx bûn | l/bw zırhlanmak |
| bi zirx kirin | l/bw zırhlandırmak |
| bi zîtikan | çiftelemeyle |
| bi zîtikan çûn hev | çifteleşmek |
| bi zîtikan li hev dan | (an jî xistin) çifteleşmek |
| bi zivêrkerî | h sırnaşıkça |
| bi ziyan | h zararına * me malê xwe bi ziyan firot malımızı zararına sattık |
| bi zor | g/h 1. anca 2. zorla |
| bi zor û bela | zorbelâ |
| bi zor û heft bela | zar zor |
| bi zor û zehmet | zorca |
| bi zor û zehmetan | ite kaka, güçlüklerle * me bi zor û zehmetan ev zarok anî vê rewşê çocuğu ite kaka bu duruma getirdik |
| bi zora xwe | zorla, kendi zoruyla |
| bi zorbaşî | h zorbaca |
| bi zorbazî | h zorbaca |
| bi zordarî | h zorbaca |
| bi zordestî | h zorbaca |
| bi zorê | g/h 1. ancak (olsa olsa, en çok, daha çok, güçlükle) * ev pênûs bi zorê pênc sed lîra dike bu kalem ancak beş yüz lira eder 2. cebren, çatır çatır (zor kullanarak, baskı yaparak) 3. zorbelâ, zorla, zorlukla, güçlükle * me gel bi zorê zift kir halkı zor zapt ettik |
| bi zorê bi (yekê) re kirin | birine zorla sahip olmak |
| bi zorê canê | (an jî ruhê) xwe filitandin canın(bir yere) zor atmak |
| bi zorê pê kirin | zorlamak, zorla yaptırmak |
| bi zorê qîm kirin | zor bela yetmek |
| bi zorekê | 1. güçlülükle, güçlükle, bata çıka, düşe kalka, zorlukla, dara dar, ucu ucuna, zorbelâ, zar zor, zoru zoruna, zorla, zorlukla, zor * bi zorekê gihiyan erebeya êvarê akşam arabasına dar yetiştiler * me gel bi zorekê zift kir halkı zor zapt ettik 2. ancak, zorbelâ 3. zoraki, zorla |
| bi zorekê gihîştin (tiştekî) | uç uca gelmek |
| bi zorekê pê kirin | icbar etmek |
| bi zûkayî | h ivedilikle |
| bi- (i) | rz 1. isim ve sıfat yapım soneki * bikir alıcı, müşteri * biav sulu 2. emir kipini oluşturur * bike, bixwaze, biçe yap, iste, git |
| biadan | nd/rd 1. besleyici 2. besinli |
| biafir | rd yemlikli |
| biagire | rd frengili |
| biahên | rd elemli |
| biakort | rd akortlu |
| biala | rd bayraklı |
| bialav (i) | rd âletli |
| bialav (ii) | rd alevli |
| bialbûmîn | rd albüminli |
| bialek | rd yanaklı |
| bialet | rd âletli |
| bialî | rd taraflı |
| bialîxwe dan | m fark gözetme |
| bialkol | rd 1. alkollü (içinde alkol bulunan) 2. alkollü, içkili (alkol içmiş olan kimse) 3. içkili (alkol satılan yer) * lokantaya bialkol içkili lokanta |
| bialmast | rd elmaslı |
| bialoqî ketin | bademcik iltihaplanması. |
| bialozî | rd kargaşalı |
| biamadehî | rd hazırlıklı |
| biamadehîbûn | m hazırlıklı olma (veya bulunma) |
| biamadekarîbûn | m ihtiyatlı bulunma |
| biaman | rd kaplı (kap kacaklı) |
| biambelaj | rd ambalajlı |
| biamîp | rd amipli |
| biamîretkirin | m donatma |
| biamoşî | h sakince |
| biamraz | rd âletli |
| biantet | rd antetli |
| biantreman | rd antremanlı |
| biapore | h kalabalıkça |
| biaqil | rd 1. akıllı 2. uslu, akıllı |
| biaqil û di hedê xwe de | akıllı uslu |
| biaqilbûn | m 1. akıllanma, akıllı olma 2. akıllılık 3. uslanma 4. usluluk |
| biaqilê xwe | * bi aqlê xwe dê min bixapîne aklınca beni kandıracak |
| biaqilê xwe ve hatin | akıl kemal olmak |
| biaqilî | m akıllılık |
| biaqilî kirin | akıllılık etmek |
| biaqilkirin | m akıllandırma |
| biaqiltî | m akıllılık |
| biaqûbet | rd geçimli |
| biar (i) | rd ateşli, ateşi olan |
| biar (ii) | rd unlu |
| biaram | rd sakin |
| biaramî | h sakince |
| biaran | rd sızılı |
| biarastebûnî | h yönelmiş olarak |
| biard | rd unlu |
| biardbûn | m unlanma |
| biarik | rd damaklı |
| biarinc | rd sızılı |
| biaring | rd küllü |
| biarîşe | rd sorunlu, problemli |
| biarmanc | rd amaçlı |
| biarvan | rd unlu |
| biarvanbûn | m unlanma |
| biasanî | h rahatlıkla, kolaylıkla |
| biasaw | rd urlu |
| biasetat | rd asetatlı |
| biasîmanketin | m göğe yükselme |
| biaşop | rd hayalli |
| biasteng | rd engelli |
| biastim | rd astımlı |
| biaşxane | rd lokantalı * vagona biaşxane lokantalı vagon |
| biatlebûn | fiz/rd 1. aralıklı 2. kesintili (ara verilerek yapılan) |
| biatlehî | rd kesintili (ara verilerek yapılan) |
| biav | rd 1. sulu 2. sulu (suyu çok olan) * lîmona biav sulu limon |
| biav bûn | l/bw 1. sulanmak 2. sulanmak (suyu çoğalıp yoğunluğu azalmak) |
| biav kirin | l/bw sulandırmak |
| biava deniyan behicîn | argo bok yoluna gitmek |
| biava firingiyan | salçalı |
| biavantaj | rd/nd avantajlı |
| biavbûn | m 1. sulanma 2. sulanma (suyu çoğalıp yoğunluğu azalma) |
| biavbûyîn | m sulanış |
| biavkirin | m sulandırma |
| biavrêjk | rd akıntılı |
| biavsûn | rd sihirli |
| biavtirşik | rd salçalı |
| biavxwîn | rd akıntılı, sızıntılı (yara vb. için) |
| biavzêm | rd bataklı |
| biavzûm | rd tokalı |
| biavzûng | rd tokalı |
| biawêne | rd aynalı |
| biax | rd topraklı |
| biaxlemî | h ekseriya |
| biaxû | rd ağılı, zehirli |
| biaxûbûn | m 1. ağılanma 2. zehirlilik |
| biazar | rd eziyetli |
| biazîn | rd yöntemli |
| biazot | rd azotlu |
| biba | rd rüzgârlı, yelli |
| biba (i) | rd kösnül, çiftleşme durumunda olan hayvan (özellikle kancık) |
| biba û bager | boralı |
| bibabet | rd konulu |
| bibabirk | der/rd yelkenli |
| bibac | rd vergili |
| bibacan | rd patlıcanlı |
| bibaçîk | rd çavdarlı |
| bibadef | rd tipili |
| bibadek | rd burgulu |
| bibager | rd fırtınalı |
| bibahane | rd bahaneli |
| bibahoz | rd fırtınalı |
| bibaldarî | h dikkatlice, kuvvetle (güçlü ve sağlam bir biçimde) * divê mirov bi baldarî li ser vê meseleyê bisekine bu mesele üzerine kuvvetle durmak lazım |
| bibaldeçûn | m 1. yanaşma 2. yanına gitme |
| bibalîcan | rd patlıcanlı * kebaba bibalîcan patlıcanlı kebab |
| bibamişt | rd tipili |
| biban | rd damlı, çatılı |
| bibandira | rd bandıralı |
| bibandor | rd 1. etkili, tesirli 2. etkili, dokunaklı, çarpıcı 3.esaslı |
| bibandor bûn | etkili olmak |
| bibandorbûn | m etkili olmak |
| bibandorî | m 1. etkililik 2. dokunaklılık |
| bibandûr | etkili, tesirli. |
| bibangurdan | rd silindirli |
| bibapûk | rd tipili |
| bibar | rd 1. yüklü 2. (mec) yüklü, hamile |
| bibaran | rd yağmurlu |
| bibarî | m yüklülük |
| bibarimte | rd ipotekli |
| bibaristan | rd tahammüllü, götürümlü |
| bibaşî | h iyilikle |
| bibask | rd kanatlı |
| bibaskbûn | m kanatlanma (uçmaya başlama) |
| bibastan | rd gelenekli |
| bibatî | rd taşaklı |
| bibav | rd 1. babalı (babası olan) 2. vefalı |
| bibawan | der/rd yelkenli |
| bibawerhişkî | h yobazca |
| bibawername | rd diplomalı, sertifikalı |
| bibayê bezê | h alelâcele, dazara dazar, dazara dazır, yellim yelalim, rüzgâr gibi |
| bibayê birûskê | h yellim yelalim, rüzgâr gibi, çok çabuk |
| bibazar | rd pazarlıklı |
| bibazar bazara xwe re zeliqîn | sıkı pazarlık yapmak |
| bibazdanê | h koşaraktan |
| bibazin | rd bilezikli |
| bibazor | rd fırtınalı |
| bibedêl | 1. keşikleme, nöbetleşe, sırayla 2. bedelli 3. dönüşümlü * greva xwebirçîhiştinê ya bi bedêl dönüşümlü açlık grevi |
| bibedêl kirin | nöbetleşmek |
| bibedêlkirin | m nöbetleşme |
| bibedl | rd kostümlü |
| bibehçe | rd bahçeli |
| bibêhn | rd kokulu, misket * sêva bibêhn misket elması * hermiya bibêhn misket armudu |
| bibêhna fireh | sabırla, sabırlı bir şekilde, aceleye getirmeden |
| bibêhna fireh bêsîre dibe doşav | sabrın sonu selamettir |
| bibêje | b söyle (‘gotin’ kuralsız fiilinden) |
| bibêjik | rd yeleli |
| bibejn | rd boylu, endamlı |
| bibejn û bal | 1) boylu poslu, dalyan gibi 2) boylu (boyu benzerlerinden uzun olan) |
| bibekre | rd balçıklı |
| bibela | rd belâlı * karekî bibela belâlı bir iş |
| bibêlan | rd tepeli |
| bibelaşî | h beleşten, bedavadan (veya bedavasına), cabadan |
| bibelexet | rd belâğatlı |
| bibelg | rd yapraklı |
| bibelge | rd belgeli |
| bibelgekirin | m belgeleme |
| bibelgename | rd belgeli, senetli |
| bibelgename û sened | senetli sepetli |
| bibelor | rd billûrlu |
| bibelqitî | b geberesin |
| bibelqitî înşelah | geberesin inşallah |
| bibelxem | rd balgamlı |
| biben | rd ipli (yek) |
| bibende | rd köleli |
| bibendik | rd 1. askılı (elbiselerdeki askı) 2. şeritli (dar, uzun parça ve özellikle dokuma veya kumaş parçası için) |
| bibendûbar | rd disiplinli * dibistana bibendûbar disiplinli okul |
| bibenekî xav girê dan | birini tongaya getirip kandırmak |
| bibenîşt | rd sakızlı |
| biber (i) | rd 1. hâsılatlı, ürünlü, verimli, semereli 2. verimli, zengin 3. mec hamile |
| bibêr (i) | rd bitek, verimli * ev erdên bibêr bu bitek topraklar |
| biber (ii) | rd 1. enli * qumaşekî biber enli bir kumaş 2. geniş (sert nesneler için) |
| bibêr (ii) | rd kürekli |
| biber (iii) | rd taşlı |
| biberan | rd çiftleşme isteğini duyan koyun |
| biberberî | rd çekişmeli |
| biberbest | rd engelli |
| biberbûn (i) | m 1. enli olma, eni geniş olma 2. enlilik |
| biberbûn (ii) | m verimlilik |
| biberçavk | rd gözlüklü |
| biberçêlk | rd kursaklı |
| biberd | rd taşlı |
| biberdewam | rd devamlı, sürekli (kesintisiz olarak) |
| biberdilk | rd önlüklü (çocuk önlüğü için) |
| biberdîne | rd taşıllı, fosilli |
| bibere | rd bereli (başlık için) |
| bibêrê û rêzan | rd usulsuzca |
| bibereber | rd şamatalı |
| biberek | rd testereli |
| bibereket | rd bereketli |
| bibereketî | m bereketlilik |
| biberestû | rd yakalı |
| biberf | rd karlı |
| biberg | rd 1. kapaklı 2. ciltli |
| bibergîdan | rd karşılıklı |
| bibergirk | rd tıkaçlı |
| biberik | rd fişekli |
| bibêrik | rd kürekli |
| biberjeng | rd kanıtlı |
| biberjêr | rd inişli |
| biberjêr û derbejor | (an jî berjor) inişli çıkışlı (veya yokuşlu) |
| biberkêşk | rd çekmeceli |
| biberketî (i) | rd üzgün, üzülmüş olan |
| biberketî (ii) | rd kavrayışlı |
| biberketin (i) | m 1. üzülme 2. acıma 3. yerinme 4. vahvahlanma, tasa çekme, tasa etme, tasalanma, yazıklanma, eseflenme 5. yüreğine oturma |
| biberketin (ii) | m kavrama (anlama, algılama) |
| biberkî | h ısrarla rd ısrarlı |
| biberkurk | rd kursaklı |
| bibêrm | rd havuzlu |
| bibername | rd programlı |
| bibernavk | m lâkaplı |
| biberneketin | m 1. üzülmeme 2. kıyma, kıyış (acımadan verme, feda etme) |
| biberpal | rd arkalıklı |
| biberqaz | rd mazgallı |
| bibersitok | rd yakalı |
| bibersîv | rd yanıtlı |
| biberstû | rd yakalı |
| biberstûk | rd yakalı, yakalıklı |
| bibertûrk | rd kursaklı |
| bibervank | rd önlüklü, peştemallı |
| biberx | rd kuzulu |
| biberxik | rd kuzulu |
| biberxistin (i) | m kavratma |
| biberxistin (ii) | m bir şeyi birine vermek özere söz verme |
| biberxweketin | m 1. üzülme 2. utanma |
| bibêş | vergili. |
| bibeşavend | wj/rd kafiyeli |
| bibesîret | rd basiretli |
| bibeskurk | rd yakalı |
| bibeşt | as/rd kirişli |
| bibestik | rd yakalı |
| bibetan | rd astarlı |
| bibeton | rd betonlu |
| bibêvil | rd burunlu |
| bibêwan | rd tarlalı |
| bibexdadî | rd bölmeli * odeya me bibexdadî ye odamız bölmeli |
| bibexşîne | b pardon |
| bibexşînin | b afedersiniz * bibexşînin, ez vê napejirînim afedersiniz, bunu kabul etmem |
| bibeysûs | rd ferli |
| bibez | rd yağlı, besili, semiz |
| bibezm | rd eğlenceli, şenlikli |
| bibiharet | rd baharlı |
| bibihok | rd ayvalı böcekli |
| bibihurîn | rd geçeli |
| bibijang | rd kirpikli |
| bibijanik | rd kirpikli |
| bibijî | rd perçemli, yeleli |
| bibilbilik | rd ibikli, emzikli (çaydanlık, ibrik gibi kaplar için) |
| bibilindek | rz/rd şapkalı (üzerinde düzeltme işareti bulunan ünlü) |
| bibîlya | rd bilyeli |
| bibin | rd tabanlı |
| bibîne | b gör ( ‘dîtin’ kuralsız fiilinden) |
| bibingeh | rd temelli |
| bibinî | rd 1. tabanlı 2. mec paralı 3. mec sinsi |
| bibinî bûn | l/bw sinsi olmak 1) paralı olmak, kirli çıkkın olmak 2) sinsi olmak |
| bibinîbûn | m sinsi olma |
| bibinik | rd tabanlı |
| bibinîk | rd hesapli, sinsi |
| bibinketî | m yenik, mağlûp |
| bibinketin | m 1. yenilgi, yenilme, yenilgiye uğrama 2. alt olma |
| bibinxistî | rd yenik, yenilgiye uğramış olan |
| bibinxistin | m 1. yenme, yenilgiye uğratma, mağlûp etme 2. alt etme |
| bibinyat | rd temelli |
| bibinyat bûn | l/bw esaslanmak |
| bibîr | rd 1. belekli, hafızalı 2. unutulmaz * ev rojeke bibîr e bu unutulmaz bir gün |
| bibir (i) | rd 1. kesici 2. m kesici (kesme işinde kullanılan araç) |
| bibir (ii)! | b kes!, başlama! |
| bibîranî | rd anılmış, yad edilmiş olan |
| bibîranîn | m 1. anma 2. anımsama, hatırlama 3. anma, zikretme |
| bibirbisok | rd pullu * lê kincekî bibirbisok hebû üstünde pullu bir elbise vardı |
| bibirêş | rd filizli |
| bibirhan | rd kanıtlı |
| bibîrhatî | rd anılmış, hatırlanmış olan |
| bibîrhatin | m anılma, hatırlanma |
| bibirîn | rd 1. yaralı 2. kesikli (kesikleri olan) |
| bibirînbûn | m 1. kesikli olma 2. kesiklik |
| bibirk | rd havuzlu |
| bibîrnexist | rd çağrışımsız |
| bibirq | rd şimşekli |
| bibirq û birûsk | şimşekli (hava için) |
| bibirqînî | rd ışıltılı |
| bibirû | rd kaşlı |
| bibîrxistan | m 1. hatırlatma 2. çağrışım |
| bibîrxistin | m 1. anımsatma, hatırlatma 2. hatırlatma, uyarma 3. çağrıştırma |
| bibîrxistina dîtinî-bihîstinî | ped görsel-işitsel çağrışım |
| bibîrxistinî | rd çağrışımlı |
| bibiryar | rd kararlı |
| bibiryarî | m kararlılık |
| bibisk (i) | rd kaküllü, zülüflü, pürçekli |
| bibisk (ii) | rd lifli |
| bibişkoj | rd düğmeli (düğmesi olan) |
| bibişkok | rd düğmeli (düğmesi olan) |
| bibist | rd şişli |
| bibistî | rd filizli, budaklı (sürgünlü ağaç) |
| bibixur | rd tütsülü |
| bibizav | rd 1. hareketli 2. cesaretli |
| bibizav bûn | 1) hareketlenmek 2) cesaretlenmek |
| bibizav kirin | cesaretlendirmek |
| bibizavbûn | m 1. cesaretli olma 2. cesaret |
| bibizir | rd tohumlu |
| bibizmar | rd çivili, mıhlı |
| bibizmik | rd mandallı |
| bibobelat | rd felaketli |
| biboç | rd kuyruklu |
| biboçik | rd kuyruklu |
| biboran | rd buhranlı |
| biborc | rd ödünç |
| bibore | affedersin! pardon! b afedin, pardon |
| biborîk | rd borikli |
| biborin | affedersiniz. b afedin, afedersiniz * biborin, ez vê napejirînim afedersiniz, bunu kabul etmem |
| biborxî | rd vidalı |
| bibostan | rd 1. bostanlı 2. mec memeli |
| biboyax | rd 1. boyalı 2. boyalı (kadın için, yüzüne çok boya sürmüş olan, makyajlı) |
| bibriyantîn | rd briyantinli |
| bibromur | rd bromürlü |
| biburs | rd burslu |
| bibûut | rd boyutlu |
| bibûxar | rd buharlı |
| bibûyer | rd olaylı |
| biç | bnr xulç |
| bicabil | rd harçlı * dîwarê bicabil harçlı duvar |
| biçal | rd çukurlu |
| biçal û kort | çukurluk |
| biçal û mirt | (an jî mitik) girintili, girintili çıkıntılı, engebeli |
| bicam | rd camlı |
| bicamekan | rd camekânlı * dukana bicamekan camekânlı dükkan |
| biçamûr | rd çamurlu |
| bican | rd 1. canlı 2. m canlı (yaşayıp yer değiştirebilen yaratık, hayvan) |
| biçanç | rd tortulu |
| biçangil | rd kancalı |
| biçaplûkan | h emekleyerek |
| biçaq | rd bacaklı |
| biçaqmaq | rd 1. çakmaklı 2. çakmaklı (eski bir tüfek türü) |
| biçar kirin | silahlandırmak. |
| biçarçîve | bnr biçarçove |
| biçarçove | rd çerçeveli |
| biçarik | rd çarıklı, çatılı, çatkılı |
| biçaroke | rd çarşaflı (kadın çarşafı) |
| biçarox | rd çarıklı |
| biçarşeb | bnr çarşev |
| biçarşev | rd çarşaflı (çarşaf giymiş olan kimse) |
| biçarwe | rd zilli (parmaklara takılan müzik aleti için) |
| bicas | rd kireçli |
| bicatirî | rd kekikli |
| biçav | rd gözlü |
| biçavan ketin | l/bw göz hastalığına yakalanmak |
| biçavdîtî | h gözle görülür, gözle görülecek bir şekilde |
| biçavî | rd 1. gözlü (bölmesi veya gözleri olan) * maseya bi sê çavî üç gözlü masa 2. gözlü (deliği olan) 3. gözenekli, ajurlu |
| biçavik | 1. gözlü (bölmesi veya gözleri olan) 2. gözlü (deliği olan) 3. gözenekli |
| biçax | rd/h zamanlı |
| biçay | rd çaylı |
| biçayir | rd çayırlı, çimenli |
| bicedêl | rd didişken |
| biceger | rd yürekli |
| bicegerbûn | m 1. yürekli olma 2. yüreklilik |
| bicegerî | m yüreklilik |
| bicehter | rd kekikli |
| biçêj | rd lezzetli, leziz |
| biçêj bûn | l/bw lezetlenmek |
| biçêjbûn | m lezetlenme |
| biçek (i) | rd elbiseli |
| biçek (ii) | rd silâhlı |
| biçek bûn | l/bw 1. silâhlanmak 2. silâhlanmak (silâhını veya silâhlı kuvvetlerini çoğaltmak) |
| biçekbûn | m 1. silâhlanma 2. silâhlanma (silâhını veya silâhlı kuvvetlerini çoğaltma) |
| biçekem bûn | l/bw ağdalanmak, ağda bulaşmak |
| biçekembûn | m ağdalanma, ağda bulaşma |
| biçekkirî | rd silâhlı (silâhlandırılmış olan) |
| biçekkirin | m 1. silâhlama, silâhlandırma 2. silâhlandırma (silâhını veya silâhlı kuvvetlerini çoğaltma) l/bw 1. silâhlamak, silâhlandırmak 2. silâhlandırmak (silâhını veya silâhlı kuvvetlerini çoğaltmak) m silâhlandırma |
| biceld | rd ciltli (kitap vb. için) |
| biçelqeçelq | rd çırpıntılı |
| biçelqînî | rd çırpıntılı |
| biçeltik | rd çantalı |
| bicelxe | rd 1. geçirmeli 2. yivli (ek çizgisi olan) |
| biçember | rd çemberli |
| biçembil | rd kulplu |
| biçembilheya | rd kuşaklı |
| bicemed | rd buzlu |
| bicencer | rd makaralı |
| biçene | rd çeneli, çenesi olan |
| biçengel | rd çengelli |
| biçengil | rd kancalı |
| biçengur | rd kollu |
| bicênîk | rd zülüflü |
| biçente | rd çantalı |
| biçentik | rd çantalı |
| biçep | rd kıvrak, hilekâr |
| biçepil | rd kollu |
| biçeprastê | sp/h göğüs çaprazı |
| biçêq | rd bacaklı |
| biçeqîn | rd çatırtılı, şakırtılı |
| bicer | rd vidalı |
| bicereyan | rd akıntılı, akımlı |
| bicerg | rd yürekli, cesur |
| biçerm | rd derili |
| biçerx | rd çarklı |
| bicesaret | rd 1. cesaretli 2. h yüreklilikle |
| bicesaret bûn | cesaretlenmek |
| bicesaret kirin | cesaretlendirmek |
| bicesaretbûn | m 1. cesaretlilik, cesaretli olma 2. cesaretlenme, yüreklenme, yiğitlenme, yiğitleşme |
| biçeşîd | rd çeşitli |
| biçeşîdbûn | m çeşitlenme |
| biçeşîdîtî | m çeşitlilik |
| biçeşîdkirin | m çeşitleme, çeşitlendirme |
| biçetel | rd çatallı (çatallı olan, yemek aracı için) |
| biçetînayî | h güçlükle |
| bicewab | rd cevaplı, yanıtlı |
| biçewder | rd çavdarlı |
| bicewher | rd cevherli |
| bicewî | rd tutkallı |
| biçewlik | rd imalı |
| biçexdar | rd çavdarlı |
| biceyr | rd sıvalı (sıvası olan) |
| bicibe | rd cüppeli |
| biçîçek | rd çiçekli |
| biçîçekkirin | m çiçekleme |
| biçîçî | iffetli, namuslu. |
| biçiçik | rd memeli |
| biçîçikî | rd 1. azıcık, birazcık 2. tırnak kadar, bir damla (çocuk için çok küçük) * tu li kirên vî biçîçikî binêre bir damla çocuğun yaptıklarına bak |
| bicîger | rd cesur, yürekli |
| bicih | rd 1. yerinde, uygun 2. kesin, kat’i * ma tu bicih dizanî ku dê were? geleceğini kesin biliyor musun? |
| bicîh anîn | yerine getirmek, infaz etmek, ifa etmek. |
| bicîh bûn | yerleşmek. |
| bicihanîn | m 1. gerçekleştirme 2. icra etme, uygulama 3. ifa etme 4. hiq yürütüm, yerine getirme, infaz 5. eda etme |
| bicihbûn | m 1. yerleşme 2. yerleşme (yerine iyice oturma) 3. yerleşme (yer bulup oturma) 4. yerleşme (eşyayı yerli yerine koyma) 5. yerleşme (kullanılır olma, alışılma) 6. sığma 7. yurtlanma |
| bicihbûnî | m 1. yerleşmişlik 2. oturmuşluk |
| bicihbûyî | rd yerleşik |
| bicihêtname | rd pusulalı |
| bicihêz | rd çeyizli |
| bicihhatin | m 1. gerçekleşme, yerine gelme 2. uygulanma |
| bicihhiştin | m terketme |
| bicihime! | b defol!, cehennem ol! |
| bicihker | rd yerleştirici |
| bicihkirî | rd yerleşik, yerleştirilmiş |
| bicihkirin | m 1. yerleştirme 2. yerleştirme (yerine koyma) 3. sığdırma 4. yurtlandırma l/bw 1. yerleştirmek 2. yerleştirmek (yerine koymak) 3. sığdırmak 4. yurtlandırmak |
| bicihnebûyî | rd eğreti (iyi yerleşmemiş, yerini bulmamış) |
| bicihnuma | rd pusulalı |
| bicihûwarkirin | m yurtlandırma |
| biçîk | rd 1. zarplı, etkisi güçlü olan 2. kıvılcımlı |
| biçîkene | rd çiğitli |
| bicil | rd elbiseli, giyinik |
| bicil û berg | giyimli, giyimli kuşamlı * yekî bicil û bergên baş e iyi giyimli biri |
| bicil û girêdan | giyimli kuşamlı |
| bicîla | rd cilâlı |
| bicilbûn | m giyinik olma, giyimlik |
| biçîldank | rd kursaklı |
| bicilik | rd çullu |
| biçilîtk | rd çapaklı |
| biçilm ( mînak? ) | rd sümüklü |
| bicils | rd kireçli * ava bicils kireçli su |
| biçiltûk | rd çeltikli |
| bicilûberg | rd elbiseli, kostümlü |
| biçim | m bir tür ottan elde edilen göz ilacı |
| biçîm (i) | rd çimli |
| biçîm (ii) | rd bacaklı |
| biçîm kirin | l/bw çimlendirmek |
| bicimbiş | rd 1. eğlentili 2. cümbüşlü |
| biçîmen | rd çimenli |
| biçîmik | rd bacaklı |
| biçîmkirin | m çimlendirme |
| bicin | rd cinli |
| biçîn | işlemeli. rd işlemeli |
| bicinan ketin | l/bw cin çarpmak |
| biçinar | rd çınarlı * koşka biçinar çınarlı köşk |
| biçînçolek | rd salıncaklı |
| biçindik û lotikan | h zıplaya zıplaya |
| biçindikan | h hoplaya hoplaya, seke seke |
| biçindikê | h atlaya zıplaya, zıplaya zıplaya |
| biçindirikan | h zıplaya zıplaya |
| biçingal | rd çengelli |
| biçingîn | rd çınlamalı |
| biçingînî | rd tangırtılı |
| biçînî | rd çinili |
| bicinsiyet | rd eşeyli |
| bicinsiyetî | m eşeylilik |
| biçîp | rd bacaklı |
| biçipik | rd uçlu |
| biçiqil | rd dallı |
| biçiqlik | rd budaklı (sürgünlü ağaç) |
| bicir | rd geçimsiz * mirovekî bicir e geçimsiz bir insan |
| bicir bûn | geçimsiz olmak |
| bicir û cedêl | geçimsiz * mirovekî bicir û cedêl e geçimsiz bir insan |
| biçira | rd çıralı |
| biçiranek | rd oluklu |
| biçirax | rd çıralı, fenerli |
| bicirecir | rd şamatalı |
| biçirik (i) | bnr biçirk |
| biçirik (ii) | rd makaralı |
| biçirîn | rd gıcırtılı |
| biçirîsk | rd kıvılcımlı |
| biçirk | m küçük topaklar şeklindeki mayasız hamurun kızgın yağda kızartılarak yapılan bir tür ekmek |
| biçirkeçirk | rd 1. çatırtılı 2. cızırtılı (kalemle bir şey yazılırken) |
| biçirkîn | rd çatırtılı |
| biçirkînî | rd gıcırtılı |
| bicirne | rd kurnalı |
| biçirtik | rd oluklu |
| biçirtonek | rd oluklu |
| biçirûsk | rd 1. kıvılcımlı 2. ışıltılı |
| bicîsm bûn | l/bw cisimlenmek |
| bicîsmbûn | m cisimlenme |
| biçistî | rd disiplinli |
| biçîtik | rd başörtülü |
| biçivîd | rd çivitli |
| bicîwa | rd cıvalı |
| biçix | rd çuhalı |
| biçixêz | rd çizgili |
| biçixêzik | rd çizikli |
| biçizeçiz | rd cızırtılı (ateşte et pişirilirken) |
| bicizûbend | rd 1. ciltli 2. kapaklı |
| biçkok | rd ufak, küçücük |
| biçolan xistin | l/bw çöllere düşürmek |
| bicolane | rd salıncaklı |
| biçop | rd çöplü |
| biçoratan | rd oluklu |
| biçortî | h kabaca, kaba kaba |
| bicoş | rd çoşkun |
| bicoşûperoş | rd coşkulu |
| bicotê | h iki ayakla zıplama |
| biçov | rd sopalı |
| biçrik | m yağda kızartılan ekmek |
| biçûçan | rd ufak tefek |
| biçûçanî | h ufak tefekçe |
| biçûçanik | rd ufak tefek |
| biçûçik | rd 1. küçücük, küçümen 2. küçük (büyümesini, gelişmesini henüz tamamlamamış olan) |
| biçûçik û qupikan ve | çoluk çocuk hepsi |
| biçûçikî | rd 1. ufak, ufacık, ufakça, ufarak, küçükçe, küçücükçe, küçümencik * mala biçûçik ufak ev * li qata jor odeyeke biçûçikî heye üst katta ufarak bir oda var 2. avuç içi kadar (pek küçük, dar yer) 3. ufak tefek (değersiz, önemsiz) |
| biçûçiktî | m ufaklık |
| biçûçok | rd küçücük, küçürek rd küçürek |
| biçûçokî | rd küçücükçe, küçürek |
| biçûk | minik. rd 1. küçük, ufak (boyutları benzerlerinden daha ufak olan, büyük karşıtı) * xaniyê biçûk küçük ev 2. küçük (eni, boyu az) * destmala biçûk küçük mendil 3. küçük, ufak (yaşça daha küçük olan) * ez ji wê biçûktir im ben ondan daha küçüğüm 4. küçük (niteliği aşağı olan) * zilamekî biçûk küçük bir adam 5. küçük ufak (makam, derece bakımında geri olan) * karmendeke biçûk küçük bir memur 6. küçük (üstün yeteneği olmayan) * nivîskarekî biçûk küçük bir yazar 7. mec ufak, küçük (önemsiz) * bi emeliyatekî biçûk tu dê xelas bibî ufak bir ameliyatla kurtulacaksın |
| biçûk biçûk | küçük küçük |
| biçûk bûn | l/ngh 1. küçükleşmek, ufalmak 2. küçülmek 3. mec küçülmek, küçükleşmek (değerini yitirmek) |
| biçûk bûn heycar mezin kirin | bire bin katmak (çok abartmak) |
| biçûk dît | (birini) küçük görmek, aşağı görmek, aşağısamak |
| biçûk dîtin | l/gh küçümsemek, hafifsemek * tu car neyarên xwe biçûk mebînin düşmanlarınızı hiçbir zaman hafifsemeyin küçük görmek (yek) |
| biçûk hatin dîtin | küçümsenmek |
| biçûk ketin | l/ngh aşağılaşmak küçük düşmek |
| biçûk kirin | l/gh 1. küçültmek * şal biçûk kir pantolonu küçülttü 2. ufaltmak 3. mec küçültmek (onurunu azaltmak) 4. küçültmek (yaşını gizleyerek küçük göstermek) |
| biçûk li ba mezinan divê pêdirêjî nekin | atlar nallanırken kurbağalar ayak uzatmaz |
| biçûk li mezinan dinêrin | imam osurursa cemaat sıçar |
| biçûk li rêça mezinên xwe diçin | baş nereye giderse, ayak da oraya gider |
| biçûk pêl rêça mezinên xwe dikin | arabanın ön tekerleği nereden geçerse art tekerleği de ordan geçer |
| biçûk rayê mezinan nakin | atlar nallanırken kurbağalar ayak uzatmaz |
| biçûk û mezin | irili ufaklı |
| biçûk xist | (birini) küçük düşürmek (li) |
| biçûk xistin | l/gh aşağılamak, aşağılatmak, küçük düşürmek, hor görmek, tahkir etmek * ma ne heyf e, te çima zilam biçûk xist? yazık değil mi, niye adamı aşağıladın? küçük düşürmek (yek) |
| biçûkahî | bnr biçûkayî |
| biçûkan xeta li mezinan efû | su küçüğün, söz büyüğün |
| biçûkanî | m küçüklük |
| biçûkatî | m küçüklük |
| biçûkayî | m küçüklük |
| biçûkbaz | nd/nt sübyancı |
| biçûkbazî | m sübyancılık |
| biçûkbûn | m 1. küçükleşmek, ufalma (ufak duruma gelme) 2. küçülme 3. mec küçülme, küçüklük (insana yakışmayacak, insanın değerini düşüren davranış) |
| biçûkbûyîn | m küçülüş |
| biçûkdîtî | rd hor görülmüş, küçümsenmiş olan |
| biçûkdîtin | m küçümseme, küçümseyiş, hafifseme, hafifseyiş |
| biçûkê li (cihekî) mezin bûme | doğma büyüme * ez biçûkê ku li Amedê mezin bûme doğma büyüme Amedliyim |
| biçûkî | m 1. küçüklük 2. mec küçüklük (insana yakışmayacak, insanın değerini düşüren davranış) |
| biçûkî xwe dîtin | l/bw küçüksemek |
| biçûkîtî | m küçüklük |
| biçûkîtî dibêje hêk, mezin dibe dibêje papê | büyüdükçe gerizekalı oluyor |
| biçûkker | rd küçültücü |
| biçûkketî | rd aşağılaşmış olan |
| biçûkketin | m aşağılaşma |
| biçûkkirî | rd küçültülmüş, ufaltılmış |
| biçûkkirin | m 1. küçültme 2. ufaltma 3. mec küçültme (onurunu azaltma) 4. küçültme (yaşını gizleyerek küçük gösterme) 5. rz küçültme |
| biçûkokî ( mînak? ) | rd küçücükçe, küçürek |
| biçûkoyî | rd küçürek |
| biçûktayî | m 1. küçüklük 2. mec küçüklük (insana yakışmayacak, insanın değerini düşüren davranış) |
| biçûktî | m küçüklük |
| biçûktirîn | rd maksimum |
| biçûkxistî | rd küçük düşürülmüş |
| biçûkxistin | m aşağılama, aşağılatma, küçük düşürme, hor görme, tahkir etme |
| biçûl | rd çullu |
| biçûlek | rd küçücük |
| biçûnehat | rd işlek * riya biçûnehat işlek yol |
| biçûnehatî | m işleklik |
| biçûnok | rd küçücük |
| bicuret | rd cüretli |
| bidab | rd gelenekli |
| bidaçek | rz/rd edatlı, ilgeçli |
| bidahat | rd gelirli, hâsılatlı |
| bidahk | rd iddialı |
| bidamar | rd damarlı |
| bidamezirak | rd kurumlu, müesseseli |
| bidamezirakkirin | l/bw kurumlaştırma |
| bidamezirawe | rd kurumlu, müesseseli |
| bidamezrakbûn | m kurumlaşma, müesseseleşme |
| bidamezrawe bûn | l/bw kurumlaşmak |
| bidamezrawe kirin | l/bw kurumlaştırmak |
| bidamper | rd damperli |
| bidamusk | rd yeleli |
| bidan | ödemeli. |
| bidantêl | rd dantelli, dantelâlı |
| bidar | rd 1. ağaçlı 2. sopalı |
| bidar da kirin | bnr bi dar de kirin |
| bidardakirî | bnr bidardekirî |
| bidardarok | rd sarkaçlı, rakkaslı |
| bidarde bûn | l/bw asılmak |
| bidardebûn | m asılma |
| bidardekirî | rd 1. asılı 2. asılmış, idam edilmiş olan |
| bidardekirin | m 1. asma 2. sarkıtma (sallandırma, asma) 3. asma, (asarak) idam etme, sehpaya çekme |
| bidarezû | h pekçe |
| bidarî ketin | l/bw görüşmek |
| bidarik | rd sopalı |
| bidarkirin | m ağaçlandırılma |
| bidartest | rd topuzlu |
| bidartûn | rd makaralı |
| bidarû | rd ilâçlı |
| bidarvekirî | rd asılı |
| bidarvekirin | l/bw asmak |
| bidarxûn | rd kapaklı |
| bidasî | rd kılçıklı |
| bidaw | rd peşli |
| bidawet | rd düğün dernekli |
| bidawî | sonlu. rd bitimli, sonlu |
| bidawîanîn | m 1. sonuçlandırma, noktalama 2. sonuç alma 3. sonuçlama, sona erdirme |
| bidawîbûn | m 1. sonuçlama, neticelenme 2. son bulma, sona erme, nihayetlenme, sonuçlanma |
| bidawîbûyîn | m sonuçlanış, neticeleniş |
| bidawîhatin | m sona erme, tamam olma |
| bidawîkirin | m sonuçlandırma, neticelendirme |
| bidawîng | rd bitimli |
| bidaxe ku | h neyaz ki, özülerek söylüyorum |
| bidayik | rd analı |
| bide | m 1. ver 2. vergi |
| bidê | rd analı |
| bidebare | rd azıklı |
| bidehî | rd adaklı |
| bidek | rd hileli |
| bidelam | rd tortulu |
| bideleme | rd tortulu |
| bidelîl | rd delilli, kanıtlı |
| bidêlindêz | rd törenli |
| bidêm | rd yanaklı |
| bidem (i) | rd demli * çayeke bidem demli bir çay |
| bidem (ii) | rd/h zamanlı |
| bideman (i) | rd imtiyazlı |
| bidemançe | rd tabancalı |
| bidemangirtin | m kiralama, icar etme |
| bidemanî | h kiralık olarak, icar olarak |
| bidemanî dan | l/bw kiraya vermek, icara vermek |
| bidemjimêr | rd saatli |
| bidemxe | rd damgalı |
| biden | rd küpsüz |
| bidendik | rd 1. çekirdekli 2. kütlü (pamuk çekirdeği gibi) |
| bideng | sesli. rd/h 1. sesli, sesli olarak 2.rz ünlü, sesli |
| bidengê bilind | bangır bangır (an jî êlî) peyivîn (xeber dan an jî qise kirin) üst perdeden konuşmak |
| bidengê bilind dan qîran | bangır bangır bağırmak |
| bidengê bilind qîr kirin | bangır bangır bağırmak |
| bidengê hindrû xeberdan | (axivîn an jî peyivîn) üst perdeden konuşmak |
| bidengî | rd düğün dernekli |
| bidengik | rd kursaklı |
| bidengvedan | rd yankılı |
| bidep | rd tahtalı |
| bideq | dövmeli. |
| bideramet | rd 1. gelirli, hâsılatlı 2. bereketli |
| biderbejêr | rd inişli |
| biderbejêr û derbejor | (an jî berjor) inişli çıkışlı (veya yokuşlu) |
| biderd | rd 1. dertli 2. dertli (hastalıklı) 3. acılı, kederli (acısı olan kimse) * jinika biderd acılı kadın |
| biderdbûn | m 1. dertli olma 2. dertlilik |
| bidêre | rd fistanlı |
| biderece | rd dereceli |
| biderengî | rd gecikmeli |
| biderengî xistin | l/bw 1. tehir etmek 2. geciktirmek 3. (bir işi) sürüncemede bırakmak, savsaklamak, aksatmak, geciktirilmek |
| biderengîketin | m 1. gecikilme, gecikme 2. aksama |
| biderengîxistin | m 1. tehir etme 2. geciktirme 3. (bir işi) sürüncemede bırakma, savsaklama, aksatma, geciktirilme |
| biderengxistî | rd tehirli |
| biderevekirin | m soyma |
| bidergeh | rd kapılı |
| bidergistî | rd/nd nişanlı, yavuklu |
| bidergûş | rd emzikli, çocuklu kadın (memede çocuğu olan kadın) |
| biderî | rd kapılı |
| biderkenar | rd çıkmalı, derkenarlı |
| biderkirin | m dışarı çıkarmak 2. kovma, sürme |
| biderman | rd dermanlı, ilâçlı |
| biderxur | rd azıklı |
| biderzî | rd iğneli |
| bidesen | rd desenli |
| bidest | rd elli (eli olan) |
| bidest û lep | dişli tırnaklı (saldırıcı olan, sözünü geçiren) |
| bidest xistin | ele geçirmek, elde etmek. l/bw 1. elde etmek, sağlamak, temin etmek 2. edinmek (kendini bir şeye sahip kılmak) * ez dixwazim der barê vê mijarê de hin agahî bi dest bixim bu konuda bilgi edinmek istiyorum * ji bo kar û şolê xwe min ji xwe re hespek bi dest bixista dê rind bûya işlerim için bir at edinseydim iyi olurdu 3. kazanmak, elde etmek, başarılı sonuç almak 4. ele geçirmek 5. ulaşmak (elde etmek, erişmek) 6. sonuç almak (verim almak) |
| bidestav | rd apdestli |
| bidesteber | rd garantili |
| bidestêxwe bûn | l/bw 1. (birinin) karışanı görüşeni olmamak 2. serbest, kimseye bağımlı olmamak |
| bidestgirtî | rd/nd nişanlı, yavuklu |
| bidestî | rd saplı (aletler için) |
| bidestik | rd kulplu |
| bidestketî | rd elde edilmiş, sağlanmış olan |
| bidestketin | m bulunma, sağlanma, temin edilme |
| bidestneketin | m bulunmaz olma |
| bidestnimêj | abdestli. rd aptesli |
| bidestûlep | rd 1. güçlü 2. gürbüz, iri yarılı 3. zinde |
| bidestûlepkê | h el yordamıyla |
| bidestûpê | rd 1. güçlü, kuvvetli 2. kelle kulak yerinde 3. gürbüz, iri yarılı 4. becerikli |
| bidestûpê bûn | l/bw 1. güçlü kuvetli olmak 2. kelle kulak yerinde olmak 3. gürbüz olmak 4. zinde olmak 5. becerikli olmak |
| bidestûr | rd izinli |
| bidestveanîn | m ele geçirme |
| bidestveberdan | m kaptırma |
| bidestxistî | m 1. edinim 2. rd sağlanmış, temin edilmiş olan 3. kazanç |
| bidestxistin | m 1. elde etme, sağlama, temin etme 2. edinme (kendini bir şeye sahip kılmak) 3. kazanma, elde etme, başarılı sonuç alma 4. ele geçirme 5. ulaşma (elde etme, erişme) 6. sonuç alma (verim alma) |
| bidev | 1. ağızlı, ağzı olan 2. çenesi kuvvetli 3.rd/nt iştahlı, pis boğaz |
| bidev û çene bûn | çenesi kuvvetli olmak |
| bidevang | rd kapaklı |
| bidevdeling | rd 1. paçalı * derpiyê bidevdeling geniş paçalı don 2. paçalı (tüyleri ayaklarına kadar uzanan kuş veya kümes hayvanı) * kevoka bidevdeling paçalı güvercin |
| bidevek | rd kapaklı |
| bidevekî bûn | l/bw ağız birliği için de olmak, söz birliği içinde olmak |
| bidevgirk | rd tıkaçlı |
| bidevgîrk | rd tapalı, tıpalı * şûşeya bidevgîrk tapalı şişe |
| bidevgirtek | rd kapaklı |
| bidevik | rd 1. ağız, ağızcık 2. kapaklı 3. tıpalı, tapalı, tıkaçlı |
| bidevik û çenikên xwe kirin | kendi becerisiyle yapmak |
| bidevjeng | rd çeneli, konuşkan, ağız dalaşı yapmayı seven |
| bidevkî | sözlü olarak, şifahen. |
| bidevkî bûn | l/bw söz birliği içinde olmak, aynı telden çalmak |
| bidevnixûn | rd kapaklı |
| bidevşik | rd çapalı (çapası olan) |
| bidevû çen bûn | l/bw ağzı lâf (veya lâkırdı) yapmak, lâf ebesi olmak |
| bidevûçen | rd çenebaz, konuşkan, dilli, lâf ebesi, lafazan, lâkırdıcı |
| bidevûziman | rd lâf ebesi, lafazan, çenebaz |
| bidew | rd ayranlı |
| bidewijm | rd tortulu |
| bidewlet | rd talihli |
| bidewlet e | başı devletli (talihli) |
| bidewr | rd devirli |
| bidexîl | rd çekmeceli |
| bidexîlok | rd çekmeceli |
| bidexwîn | rd kapaklı |
| bideyn | 1. borçla, veresiye 2. ödünç olarak 3. ödünç * tu dikarî hinek pere bi deyn bidî min? bana biraz ödünç para verebilir misin? |
| bideyn dan | l/bw 1. borçla vermek 2. ödünç vermek veresiye vermek |
| bideyn girtin | l/bw 1. borçla almak 2. ödünç almak |
| bideyn jê stendin | ödünç almak |
| bideyn stendin | l/bw 1. borçla almak 2. ödünç almak ödünç almak |
| bideynstendî | rd ödünçleme |
| bidibêt | rd fitilli (koltuk ve sandalye gibi oturulan eşyalar için) |
| bididan | rd dişli (dişleri olan) |
| bidifin | rd burunlu |
| bidijwarî | h güçlükle, zorlukla, çetin bir şekilde |
| bidil | rd 1. içten, içtenlikli 2. istekli, gönüllü 3. hevesli, heveskâr 4. sevdalı, aşık |
| bidil û bêdil | gönüllü gönülsüz |
| bidîlan | rd düğün dernekli |
| bidilêxwetî | m gönüllülük |
| bidilînî | h duygusal olarak |
| bidilm | rd tortulu |
| bidilûcanî | m içtenlik |
| bidilxweşî | memnuniyetle. |
| bidîmen | rd görüntülü, manzaralı |
| bidimik | rd gagalı |
| bidimîn | rd uğultulu |
| bidims | rd pekmezli |
| bidîn | rd dinli, dini olan |
| bidindik | rd gagalı |
| bidingînî | rd gümbürtülü |
| bidîploma | rd diplomalı |
| bidîqat | rd dikkatli |
| bidir | rd yırtmaçlı |
| bidiraf | paralı. |
| bidiran | dişli. rd dişli (dişleri olan) |
| bidirêjkayî | rd uzunlamasına, tulânî |
| bidîrek | rd 1. direkli 2. gönderli * alaya bidîrek gönderli bayrak |
| bidirik | rd dikenli |
| bidîrok | rd tarihli |
| bidîsgotin | rd nakaratlı |
| bidîsiplîn | rd disiplinli |
| bidîsiplînkirin | m disipline etme, sıkıya alma |
| bidîwar | rd duvarlı |
| bidîwaran girtin | l/bw 1. duvarlara tutunmak 2. o duvar senin, bu duvar benim |
| bidiyar ketin | l/bw 1. -i aşmak 2. gelip bakmak |
| bidîzanterî | bj/rd dizanterili |
| bidizî | gizlice. |
| bidlîs | Bitlis. |
| bidobe | rd ağdalı |
| bidoç | rd kuyruklu |
| bidoçik | rd kuyruklu |
| bidoktora | rd doktoralı |
| bidolîdank | rd salıncaklı |
| bidomat | rd belâlı |
| bidon | rd 1. yağlı * porê bidon yağlı saç 2. gazlı, gaz yağlı |
| bidor | rd sıralı, dizili (yere, zamana, konuya göre olan) * axaftina bidorê sıralı konuşma |
| bidora (…) ketin | l/bw ağzını aramak (veya yoklamak) * em bi dora wî ketin lê em jê tiştek hîn nebûn ağzını aradık ancak bir şey öğrenemedik |
| bidorê | 1. sıra ile, sırayla, sırasıyla 2. rd dönüşümlü * greva xwebirçîhiştinê ya bi dorê dönüşümlü açlık grevi 3. nöbetleşe |
| bidorê kirin | nöbetleşmek |
| bidoşek | rd döşekli |
| bidostik | rd yarı olan, sevgilili |
| bidox | rd saplı (aletler için) |
| bidû | rd dumanlı * barûda bidû dumanlı barut |
| bidû bûn | l/bw dumanlamak |
| bidua | rd dualı |
| bidûbûn | m dumanlama |
| bidûçik | rd çekik (göz için) |
| bidûkel | rd buharlı |
| bidûketin | m 1. ardına düşme, peşine gitme, güdeleme 2. üstüne düşme, üzerine düşme, arama (önem verip isteme) |
| bidûmahîk | rd sonlu |
| bidûman | rd 1. dumanlı (toz toprak dumanı vb. için) 2. dumanlı (sisli) * çiyayên bimij û dûman dumanlı dağlar |
| bidûman bûn | l/bw dumanlamak |
| bidûmanbûn | m dumanlama |
| bidûmen | rd dümenli |
| bidurdî | rd tortulu |
| bidûrebîn | rd dürbünlü |
| bidûrketin | m uzaklaşma |
| bidûrxistin | m uzaklaştırma |
| bidûv | rd kuyruklu |
| bidûvçik | rd 1. kuyruklu (göz için) 2. çekik |
| bidûvçika çavan lê nihêrîn | göz ucuyla bakmak |
| bidûvdirêjî | h 1. etraflıca, derinlemesine, derinliğine 2. uzun uzadıya |
| bidûvik | rd kuyruklu |
| bidûxan | rd dumanlı (ateş dumanı için) |
| bidûxan bûn | l/bw dumanlamak |
| bidûxanbûn | m dumanlama |
| bieba | rd abalı |
| biebr | rd daralı, darası içinde olan |
| biecele | rd aceleci, içi tez |
| biecelebûn | m acelecilik |
| biedab | rd 1. iltihaplı 2. akıntılı (yara bereden gelen su için) |
| biedalet | rd adaletli |
| biedeb | rd edepli, görgülü, terbiyeli |
| biedeb be! | edep yahu! |
| biedeb bûn | l/bw edeplenmek, görgülenmek |
| biedebbûn | m 1. edeplenme 2. usluluk |
| biedebî | m edeplilik, terbiyelilik |
| biefsûn | rd afsunlu, sihirli |
| biefyon | rd afyonlu |
| biegal | rd kuşaklı |
| biehliyet | rd ehliyetli |
| biêk re qîjîn | l/bw çığrışmak |
| biêk re qîrîn | l/bw çığrışmak |
| biekl | rd lezzetli, leziz |
| bieklbûn | m lezzetlenme |
| bieklî | m lezetlilik |
| bieklkirin | m lezetlendirme |
| bieks | rd dingilli |
| bielektrîk | rd elektrikli |
| bielektrîkbûn | m elektriklenme |
| bielektrîkkirin | m elektriklendirme |
| bielem | rd elemli |
| bielmas | rd elmaslı |
| biêm ketin | m arpalama |
| biemad | rd istençli |
| biemeliyat | rd ameliyatlı |
| biencam | rd sonuçlu, neticeli |
| biencambûn | m sonuçlanma, bitme (sona erme, tamamlanma) |
| biencamkirin | m sonuçlama, neticelendirme |
| biendaze | rd 1. ölçülü, tartılı * gotineke biendaze tartılı bir söz 2. temkinli, ihtiyatlı |
| biendîşe | rd endişeli |
| biendiz | rd ayarlı |
| bienfeksiyon | rd enfeksiyonlu |
| bierebe | rd arabalı |
| biern | rd inatçı |
| biêş | acılı. rd acılı, ağrılı, elemli |
| biêş û kul | elemli |
| biêşê ketin | l/bw salgın hastalığına yakalanmak, hastalığa yakalanmak |
| biêşîk | rd hastalıklı, marazlı, hasta |
| biêşk | rd ıstıraplı |
| biesl | rd 1. kökenli (belli bir kaynağa dayanan) 2. köklü |
| biesl û fesl | soylu soplu |
| biesmandev | rd damaklı |
| biespas | rd espaslı, aralıklı (dizgide kelimeler, harfler veya satırlar arasında açıklığı olan) |
| bieşq | rd şevkli |
| biesrar | rd esrarlı * cixareya biesrar esrarlı sigara |
| bieşya | rd eşyalı |
| bietîket | rd etiketli |
| bietlayî | fiz/rd aralıklı |
| bievdayî | h kulca, kul adaletine göre |
| biewle | rd güvenli, emnyetli |
| biewletî | rd güvenceli, garantili |
| biewr | rd 1. bulutlu 2. mec bulutlu (üzerinde bulut varmış gibi bulanık görünen) 3. bulutlu, kapalı, bulanık, güneşsiz * hewaya biewr bulanık hava |
| biexlaq | rd ahlâklı |
| biexlaqî | m ahlâklılık |
| bieyar | rd 1. ayarlı (saat, makine vs. için) 2. ayarlı (altın, gümüş gibi madenler için) |
| bieybik | rd özürlü, kusurlu |
| bieyne | rd aynalı * dolaba bieyne aynalı dolap |
| bieynik | rd aynalı |
| biezamet | rd azametli |
| biezet | rd ikramcı |
| biezet û îkram | ikramcı, ikramda bulunmayı severek |
| bieziyet | rd eziyetli, üzgülü |
| biezm | rd azimli |
| bifaçeta | rd façetalı |
| bifaîz | rd faizli |
| bifal | rd dalaplı |
| bifal (i) | rd fallı |
| bifal (ii) | bnr bifehl |
| bifalso | rd falsolu |
| bifanos | rd fanuslu |
| bifanûs | bnr bifanos |
| bifatûre | rd faturalı |
| bifayiz | rd faizli |
| bifazîlet | rd faziletli, erdemli |
| bifedî | rd arlı, utangaç |
| bifehlbûn | m dalap olma |
| bifêkî | rd meyveli |
| bifelaket | rd felaketli |
| bifeleqe | rd falakalı |
| bifener | rd fenerli |
| biferexet | rd feragatlı |
| biferfûr | rd çinili |
| bifermo | b buyur, buyurun |
| bifermoyî | h buyur ederekten |
| bifes | rd kavuklu |
| bifesal | rd biçimli |
| bifeşk | rd engelli |
| bifetl | rd dönemeçli, virajlı |
| bifetlanek | rd dönemeçli, virajlı |
| bifetlonek | rd dönemeçli, virajlı |
| bifeyde | rd faydalı |
| bifêz | rd 1. afra tafralı, çalımlı, gösterişli, afili 2. kibirli |
| bifîgur | rd figürlü |
| bifikar | rd 1. düşünceli 2. kaygılı |
| bifikare | rd 1. endişeli 2. sakıncalı |
| bifîkin | rz ıslıklı |
| bifikir | rd düşünceli, düşünce sahibi |
| bifilîgran | rd filigranlı |
| bifilître | rd filtreli, süzgeçli |
| bifîltre | rd filtreli |
| bifind | rd mumlu |
| bifîq | rd düdüklü |
| bifîqeroşk | rd mantarlı |
| bifir | rd şımarık |
| bifir bûn | l/ngh şımarmak |
| bifir kirin | l/gh şımartmak |
| bifiraq | rd kaplı (kap kacaklı) |
| bifiravîn | rd öğle yemeğini yemiş olan |
| bifirbûn | m şımarma |
| bifirbûyîn | m şımarma, şımarış |
| bifirêketin | m kanatlanma |
| bifirengzehmetî | rd frengili |
| bifirfir | rd fırfırlı |
| bifîrfîrk | rd düdüklü |
| bifirî | rd şımarık |
| bifirî bûn | l/ngh şımarıklaşmak |
| bifirî kirin | l/gh şımarıklaştırmak |
| bifirîbûn | m şımarıklaşma |
| bifirîkirin | m şımarıklaştırma |
| bifirîtî | m şımarıklık |
| bifirkî | h şımarıkça |
| bifirkirin | m şımartma |
| bifirmisk | rd yaşlı (göz için; yaşla dolmuş) |
| bifirne | rd fırınlı |
| bifirtî | m şımarıklık |
| bifirtûne | rd 1. fırtınalı 2. fırtınalı (karışık, gürültülü, tartışmalı) (mec) |
| bifişek | rd fişekli |
| bifişengbend | rd fişeklikli |
| bifişkefişk | rd aksırıklı |
| bifişkîn | rd aksırıklı, hapşırıklı |
| bifişkîn û pişkîn a | ksırıklı tıksırıklı |
| bifîstan | rd fistanlı |
| bifîsto | rd fistolu |
| bifitîl | rd fitilli |
| bifitrik | rd mantarlı |
| bifiyaqe | rd fiyakalı, çalımlı |
| bifîz | rd afra tafralı, afili |
| bifondoten | rd düzgünlü |
| biforma | rd 1. önlüklü, uniformalı (okul önlüğü için) 2. formalı |
| biformûl | rd formüllü |
| bifors | rd 1. forslu (üzerine fors çekilmiş gemi veya otomobil) 2. forslu, fiyakalı çalımlı, gösterişli, afili |
| bifosfat | kîm/rd fosfatlı |
| bifosfor | rd fosforlu |
| bifosîl | rd fosilli, taşıllı |
| bifote | rd çarşaflı (çaşaf giymiş olan kimse) |
| bifotik | rd çarşaflı |
| bifûtik | bnr bifotik |
| biga | rd dalaplı |
| bigabûn | m dalap olma (inek için) |
| bigagolekê çûn | l/bw emeklemek |
| bigalûk | rd mahmuzlu |
| bigamet | rd gametli |
| bigarantî | rd garantili, güvenceli |
| bigarij | rd güçlü |
| bigarîte | as/rd kirişli |
| bigarnîtur | rd garnitürlü |
| bigaz | rd tepeli |
| bigaz (i) | rd gazlı |
| bigaz û bêlan | engebeli (arazi) |
| bigazin | rd sitemli |
| bigazinc | rd sitemli |
| bigêç | rd tebeşirli |
| bigêdûk | rd 1. gedikli (gediği olan) 2. tipili |
| bigef | rd tehditli |
| bigef û gur bûn | l/bw tehtidkâr olmak |
| bigêjahî | rd gaileli * karekî pir bigêjahî çok gaileli bir iş |
| bigêl | rd killi * erda bigêl killi toprak |
| bigelemşe | rd 1. sorunlu, problemli 2. tartışmalı * gelşeke bigelemşe tartışmalı bir sorun |
| bigelêş | rd sorunlu, problemli |
| bigelş | rd sorunlu |
| bigem | rd gemli |
| bigen | rd çentikli |
| bigengeşe | rd tartışmalı * gelşeke bigengeşe tartışmalı bir sorun |
| bigepik | rd kursaklı |
| bigeprûg | rd kursaklı |
| bigerdebil | rd hortumlu |
| bigerdî | rd gelenekli |
| bigeremol | rd kargaşalı, çalkantılı (karışıklı durum) |
| bigerew | rd bedelli |
| bigergere | rd makaralı |
| bigêrik | rd karıncalı |
| bigerînek | rd girdaplı |
| bigerketin | m 1. hareketlenmeye başlama 2. konuşkanlığı tutma 3. konuşmaya başlama (alay yoluyla) 4. çalışmaya başlama, işler duruma gelme (cihaz için) 5. faaliyete geçme |
| bigêruf | rd yetenekli |
| bigerxistin | m 1. hareketlendirme 2. (birinin) ağzını açma, konuşturmaya başlatma 3. çalıştırma, işler duruma getirme (özellikle makine ve aletler için) |
| bigetîre | rd tutkallı |
| bigewde | rd gövdeli |
| bigewdebûn | m gövdelenme |
| bigewher | rd gevherli, cevherli |
| bigewrî | rd boğazlı * cêrê bigewrî boğazlı testi |
| bigewriya (...) de neçûn | l/bw 1. boğazından geçmemek 2. yemeden içmeden kesilmek |
| bigewz | rd sevinçli |
| bigewzbûn | m 1. sevinçli olma 2. yüzü gülme (feraha kavuşma) |
| bigîhev | rd kısmetli |
| bigihînek | rz/rd bağlaçlı |
| bigilêz | rd salyalı |
| bigîlk | rd killi |
| bigilûr | h kalabalıkça |
| bigir (i) | nd/nt alıcı |
| bigir (ii) | rd tepeli * erda bigir û tepik tepeli arazi |
| bigîrak | rd tutkallı |
| bigiram | saygın. |
| bigirde | rd 1. kalçalı 2. kalçalı (kalçası iri ve geniş olan) |
| bigirê (i) | rd 1. düğümlü (düğümü olan) 2. budaklı |
| bigirê (ii) | rd urlu |
| bigirê dank | ilintili. |
| bigirêk | rd 1. düğümlü (düğümü olan) 2. budaklı, düğümlü * guliyên bigirêk ên dara çinarê çınar ağacının düğümlü dalları 3. ilmikli |
| bigirî ve kirin | l/bw ağlatmak |
| bigirîn | rd ağlamaklı |
| bigirîşk | rd kıvırcıklı |
| bigîrobûnî | rd gecikmeli |
| bigirtek | rd alındılı, makbuzlu |
| bigirûv | rd kanıtlı |
| bigîsin | rd saban kulağılı |
| bigivkarik | rd mantarlı |
| bigiya | rd otlu |
| bigîzme | rd çizmeli |
| bigizrek | rd tortulu |
| bigoçel | rd kancalı |
| bigogird | rd kükürtlü |
| bigomiz | rd kubbeli |
| bigomtil | rd topuzlu saç |
| bigorî kirin | l/bw 1. kurban etmek 2. kurban etmek, feda etmek (kendi çıkarı için birini veya bir şeyi feda etmek) |
| bigorîbûn | m kurban olma |
| bigorîkirin | m 1. kurban etme 2. kurban etme, feda etme (kendi çıkarı için birini veya bir şeyi feda etme) |
| bigoşe | rd köşeli |
| bigoşt | rd 1. etli 2. etli (meyveler için) * zeytûneke bitehm û bigoşt etli, lezetli bir zeytin 3. etli butlu, semiz, gödeş |
| bigoşt goştê canê (yekî) ketin | birine musalat olmak, birine rahat vermemek |
| bigotin | rd sözlü, söz ile |
| bigotina (yekî) kirin | 1) lâfını dinlemek, lâf dinlemek 2) fikriyle hareket etmek |
| bigotina kurt | kısacası |
| bigotina mele bike bi emelî wî meke | imamın dediklerine uy |
| bigotinan çûn hev | 1) birbirine lâf dokundurmak 2) birbirine sözlü sataşmada bulunmak |
| bigovan | rd şahitli |
| bigoyîn | nöbetleşe. |
| bigozegirê | rd ilmikli |
| bigû | rd boklu |
| bigubre | rd gübreli |
| bigufik | rd püsküllü |
| biguh | rd kulaklı |
| biguhan | rd memeli (hayvanlar için) |
| biguhar | rd küpeli |
| biguhaztinî | naklen. |
| biguhê (yekî) de | (an jî ve) çûn duymak, duyum almak |
| biguhê (yekî) ketin | kulağına gelmek, duyum almak |
| biguhezî | h naklen |
| biguhik | rd kulaklı |
| bigujîn | rd şakırtılı (yağmur ve su sesinin şakırtısı için) |
| bigul | rd güllü (güllü olan) |
| bigulbank | rd saçaklı |
| bigule | rd kurşunlu |
| bigulî | rd 1. dallı 2. örüklü |
| bigulik | rd 1. küpeli 2. saçaklı |
| bigulîşk | rd saçaklı |
| bigulmit | rd budaklı |
| bigulpik | rd kursaklı |
| biguman | rd kuşkulu, şüpheli |
| bigumbet | rd kubbeli |
| bigumîn | rd gümbürtülü, uğultulu |
| bigumînî | rd gümbürtülü |
| bigumrik | rd gümrüklü |
| bigun | rd taşaklı |
| biguncanî | kapsamlı. |
| bigunik | rd 1. taşaklı 2. argo taşaklı (yiğit) |
| bigupik | rd uçlu |
| bigura (…) kirin | l/bw lâf dinlemek * bigurê min bike sözümü dinle |
| bigurmînî | rd gümbürtülü |
| bigurz | rd topuzlu |
| biguvah | rd şahitli |
| biguwah | rd şahitli |
| bigûz | rd cevizli |
| bigûzik | rd kozalı |
| bih | b bü |
| bih (ii) | m ayva |
| bih (iii) | m gık |
| biha | değer, eder, kıymet, paha, pahalı, rayiç. n 1. paha, fiyat, eder değer 2. 2. ab fiy(bir mal veya iş gücü için uygun görülen para karşılığı) 3. ab fiy(bir değer ile para birimi arasındaki ilişki) 4.rd pahalı (ucuz karşıtı) * kesê pêzan bihayê bînayê diyar kir binanın değerini bilir kişi yaptı 5. ağır (değeri çok olan, pahalı) |
| biha bûn | pahalılaşmak. l/ngh 1. pahalanmak, pahalılaşmak, fiyatlanmak 2. pahalanmak, zamlanmak 3. artmak (değeri yükselmek) * bihayê erseyê zêde bû arsanın fiyatı artı |
| biha dan | (an jî firotin) pahalı satmak |
| biha daxistin | l/gh indirim yapmak (veya etmek), fiyat düşürmek (an jî daşikandin) fiyat indirmek |
| biha di (tiştekî) dan | değer biçmek |
| biha emrzêde ye, erzan emirkin e | ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır hikmeti |
| biha eyar kirin | fiyat ayarlamak |
| biha kirin | l/gh 1. pahalılandırmak 2. artırmak (fiyat artırmak) |
| biha li ser (yekî) rûniştin | pahalıya oturmak (veya pahalıya mal olmak) |
| biha pê dan | l/bw değer vermek değer biçmek |
| biha şikandin | l/gh indirim yapmak (veya etmek), değer düşürmek, fiyat kırmak (veya düşürmek) |
| biha xistin | l/gh indirim yapmak (veya etmek), fıyat düşürmek |
| biha yê (tiştekî) zêde bûn | 1) zamlanmak, zam görmek 2) artmak, değeri yükselmek * bihayê erseyê zêde bû arsanın fiyatı artı |
| biha yê lêzêdebûyî | katma değer |
| bihabûn | l/ngh 1. pahalılık 2. pahalanma, pahalılaşma, pahalı olma, fiyatlanma 3. zamlanma 4. artma |
| bihabûna tiştan | hayat pahalılığı |
| bihabûyîn | m 1. pahalanış, pahalılaşma, fiyatlanma 2. zamlanış 3. artış |
| bihacet | rd âletli |
| bihadar | rd 1. pahalı 2. değerli, kiymetli kirin l/gh pahalılandırmak |
| bihadar bûn | l/ngh pahalılaşmak |
| bihadarbûn | m pahalılaşma |
| bihadarbûyîn | m pahalılaşma |
| bihadarî | m pahalılık (fiyatların yüksek olması durumu) |
| bihadarkirin | m pahalılandırma |
| bihadaxistî | rd indirimli |
| bihadaxistin | m indirim yapma (veya etme), fiyat düşürme |
| bihafiroş | nd/nt pahacı |
| bihafiroşî | m pahacılık |
| bihafize | rd hafızalı |
| bihagiran | rd 1. değerli 2. değerli mücevher |
| bihagiranî | m pahalılık, zam |
| bihaker | rd pahalandrıcı |
| bihakirî | rd zamlı, bindirimli |
| bihakirin | m 1. pahalılandırma 2. artırma, bindirim (fiyat artırma) |
| bihal | rd hamile |
| bihalekî bûn | l/bw hamile olmak |
| bihalet | rd sabanlı |
| bihar | m 1. bahar, ilkbahar (kuzey yarım küre için; 21 Martta gece gündüz eşitliğiyle başlayarak 22 Haziranda gün dönümü ile biten kış ve yaz arasındaki mevsim) 2. bahar, ilkbahar (bu mevsimde ağaçlarda açılan çiçek ve yapraklar) 3. mec bahar (gençlik çağı) |
| bihar an bi dilê xwe meyne | (ortalığı) toz pembe görme |
| bihar bi dilê xwe anîn (ortalığı) | toz pembe görmek |
| bihar bi kulîlkê çênab | e bir gülle bahar gelmez |
| bihar hat zivistan hilhat | bahar kışı ortadan kaldırdı |
| bihara dilan | ümit dünyası |
| bihara navîn | nd nisan ayı |
| bihara paşîn | nd mayıs ayı |
| bihara pêşî | nd mart ayı |
| biharat | baharat m baharat |
| biharat kirin | l/gh baharatlamak, baharat katmak |
| biharatdank | m baharatlık |
| biharatfiroş | nd/nt baharatçı |
| biharatfiroşî | m baharatçılık |
| biharatkirî | rd baharatlı, baharat katılmış olan |
| biharatkirin | m baharatlama, baharat katma |
| bihare (i) | m baharlık |
| bihare (ii) | nd yazlık (bir buğday türü) |
| biharê pez, havînê werz, payizê rez û zivistanê ez | baharda mal davar, yazın bağ bahçe, sonbaharda bağve kışında ben kendim |
| biharê têr neke, payîzê xwe bi derengî nexe | ‘her şeyi zamanında ve ona uygun yap’ anlamında bir deyim |
| biharewar | n barda konaklanan yurt |
| biharî | rd baharlık, bahara özgü olan |
| bihariye | wj/m bahariye |
| biharkî | rd bahara özgü, baharla ilgili |
| biharok | bot/m bir ot adı |
| bihartî | rd 1. geçmiş olan 2. geçirmiş olan 3. aşmış olan |
| bihartin | m 1. geçirme (geçme işini yaptırma, geçmesini sağlama) 2. geçirme (bir süre yaşama, oturma, kalma) 3. geçirme (herhangi bir durumu yaşamış olma) 4. geçme (üstünlük sağlama) 6. geçinme (anlaşma, uzlaşma) 7. geçirme, sürme (herhangi bir durum içinde olma) 8. savma, atlatma (sıkıcı bir durumu geçirme) 9. sineye çekme 10. aşma l/gh 1. geçirmek (geçme işini yaptırmak, geçmesini sağlamak) 2. geçirmek (bir süre yaşamak, oturmak, kalmak) * tu şevê li der bibihêrî dê baş be geceyi dışarda geçirsen iyi olur eger 3. geçirmek (herhangi bir durumu yaşamış olmak) * rojên xweş bihartin iyi günler geçirmek * nexweşîn bihartin hastalık geçirmek 4. geçmek (üstünlük sağlamak) 6. geçinmek (anlaşmak, uzlaşmak) * jin û mêr xweş bi hev re dibihêrin karı koca iyi geçiniyorlar 7. geçirmek, sürmek (herhangi bir durum içinde olmak) * di nava çar dîwaran de jiyana karmendî dibihart dört duvar arasında memur hayatı sürüyordu 8. savmak, atlatmak (sıkıcı bir durumu geçirmek) * min nexweşîn bihart hastalığı savdım 9. sineye çekmek 10. aşmak * ji bavê xwe bihartiye babasını aşmış |
| biharwar | n bahar yaylası |
| bihaşikandin | ab/m değer düşürümü, fiyat kırımı |
| bihaşikestî | rd indirimli |
| bihaşikestin | bz/m indirim |
| bihasil | rd verimli |
| bihatî | m pahalılık (fiyatların yüksek olması durumu) |
| bihatin | rd 1. gelirli, geliri çok olan 2. bereketli |
| bihatîya tiştan | hayat pahalılığı |
| bihavêrke | rd çemberli |
| bihavil | rd faydalı, yararlı |
| bihawêr | rd çemberli |
| bihawîd | rd hörgüçlü |
| bihax | bnr boyax |
| bihaxistî | rd indirimli |
| bihaxistin | m indirim yapma (veya etme), fıyat düşürme |
| bihayê (tiştekî) aşkera kirin | 1) fiyatını belirtmek 2) adını koymak |
| bihayê (tiştekî) kifş kirin | değer biçmek |
| bihayê (tiştekî) zêde kirin | zamyapmak |
| bihayê biservekirî | katma değer |
| bihayê destekirî | taban fiyat |
| bihayê herî zêde | tavan fiyatı |
| bihayê kêm | düşük fiyat |
| bihayê kirînê | bz alış fiyatı |
| bihayê lêzedebûyî | nd katma değer |
| bihayê mal rabûn | zam gelmek |
| bihayê maliyetê | maliyet fiyat |
| bihayê misoger | maktu fiyat, kesin fiyat |
| bihayê pir zêde | astronomik fiyat |
| bihayê radekirî | üst değer, taban fiyat |
| bihayê tewat | sabit fiyat |
| bihayê xwînê | hiq kan ahçesi |
| bihayê zêde | yüksek fiyat |
| bihayî | m 1. bahalılık (fiyatların yüksek olması durumu) 2. pahalılık (fiyatların yükselmesi, fiyat artışı) |
| bihayî çêbûn | hayat pahalılığı olmak |
| bihazan | nd/nt pahalılık uzmanı |
| bihazanî | m pahalılık uzmanlığı |
| bihazirî | rd hazırlıklı |
| bihê (..) kirin | l/bw (birine) sözle saldırmak |
| bihêb | rd dehşetli |
| bihebik | rd 1. taneli, tanecikli 2. çiğitli, kütlü * pembûye bihebik kütlü pamuk |
| bihêçik | rd yuvalı |
| bihêcin | rd hörgüçlü |
| bihecm | rd hacimli |
| bihedan | rd sabırlı |
| bihedar | sabırlı. |
| bihedîse | rd hâdiseli, olaylı |
| bihedûr | rd erinçli |
| bihejm kirin | sayılamak, rakamlamak. |
| bihejmetkarî | h hayranlıkla |
| bihêl | rd taraflı |
| bihelahela | rd gürültülü, patırtılı |
| bihêlane | rd salıncaklı |
| bihêlanok | rd salıncaklı |
| bihelboq | rd ilmikli |
| bihêlekan | rd salıncaklı |
| bihêlî | rd aynalı |
| bihêlik | rd taşaklı |
| bihêlim | rd tutkallı |
| bihêlîn | rd yuvalı |
| bihêlkan | rd salıncaklı |
| bihelqe | rd halkalı |
| bihemd | rd istençli |
| bihemîle | rd gebe |
| bihemîle man | l/bw gebe kalmak |
| bihemîleman | m gebe kalma |
| bihemîlemayîn | m gebe kalış |
| biheml | bnr bihemle |
| bihemle | rd gebe |
| bihemlegerîn | m gebe kalma, döl tutma |
| bihendaze | rd 1. ölçülü, dengeli, hesaplı, ölçülü biçili (davranış ve düşüncelerinde aşırı olmayan) 2. ölçülü, doz * her gav henekên xwe bihendaze dikir her zaman şakalarını dozunda yapardı 3. ölçülü, itidallı, sakıngan 4. uyanık |
| bihendaze hereket kirin | hesaplı hareket etmek |
| bihendazebûn | m 1. ölçülü davranma 2. titizlenme, titizleşme 3. suya sabuna dokunmama |
| bihendazetî | m 1. ölçülülük 2. sakınganlık 3. uyanıklık |
| biheng | rd 1. eğlenceli 2. şenlikli |
| bihengame | rd gürültülü |
| biheq | rd/ ücretli (ücret karşılığı yapılan) |
| biher | rd beher, her bir |
| bihêram | rd çarşaflı (çarşaf giymiş olan kimse) |
| biheraret | rd hararetli |
| bihêrbar | jeo nd/rd geçirimli, geçirgen |
| bihêrbarî | m geçirimlilik, geçirgenlik |
| bihere | rd testereli |
| bihereke | rd harekeli |
| bihereket | rd hareketli |
| biherî | rd çamurlu |
| bihêrik | rd kursaklı |
| bihêrk | m 1. geçiş 2. geçit 3. mazı, geçmiş |
| biheş | akıllı. |
| bihesab | nd/nt 1. hesaplı 2. hesaplı, tutumlu |
| bihesasiyet | rd hassasiyetli, duyarlıklı |
| bihêşî | rd kenarlı (elbiseler vb. için) |
| bihesin | rd demirli * ava bihesin demirli su |
| bihêsir | rd yaşlı (göz için; yaşla dolmuş) |
| bihesîr | rd hasırlı |
| bihesp | rd atlı |
| bihesp kirin | l/bw atlandırmak |
| bihesret | rd hasretli |
| biheste | rd çakmaklı |
| bihestî | kemikli. rd 1. kemikli (kemiği olan) 2. kemikli (iri kemikli) |
| bihêstir | rd yaşlı (göz için; yaşla dolmuş) |
| bihêstrî | rd dikenli |
| bihestyarî | rd duyarlıklı |
| bihestyarî tevgerîn | rd duygusal davranmak |
| bihetarî | rd esasî |
| biheter | rd ısrarlı |
| bihêtî | m gelir |
| bihetûn | rd fırınlı |
| biheval | rd arkadaşlı, arkadaş sahibi |
| bihevalbiçûk | rd eteneli |
| bihevalok | rd eteneli |
| bihevalzarok | rd eteneli |
| bihevbeşî | kollektif. |
| bihevbûn | m değme, bir şeye temas etme |
| bihevçûn | m kavga etme, anlaşmazlığa düşme, araları açılma, bozuşma |
| bihevdan | m 1. biriktirme 2. toplama, devşirme, toparlama (bir araya getirme, toplu duruma sokma) |
| biheve | rd yapışık |
| bihevebûn | m 1. yapışık olma 2. yapışıklık |
| bihevgaltekirin | m şakalaşma |
| bihevgihan | m bir araya gelme, birleşme |
| bihevgirtin | m 1. kapışma, kavgaya girişme (veya tutuşma), takışma, (birbirine) girme 2. sürtüşme, didişme (uyuşmama, anlaşmama) 3. tutuşma, birbirini tutma, birbirine tutunma (birbirine ilinip dokunmak) 4. dalaş, dalaşma 5. dalaşma (köpekler boğuşup birbirini ısırma) 6. boğuşma, itişip kakışma 7. (birbirine) destek çıkma, dayanışma |
| bihevgirtinî | h ittifakla |
| bihevguhartin | m değiş etme, takas etme, takas tukas etme |
| bihevhenekkirin | m şakalaşma |
| bihêvî | rd umutlu, ümitli |
| bihêvîbûn | m umutlanma, ümitlenme |
| bihêvîkirin | m umutlandırma, ümitlendirme |
| bihevîr | rd hamurlu |
| bihevîrtirş | rd mayalı (hamur mayası için) |
| bihevkar | rd iş birlikli |
| bihevkarîn | m yenişme |
| bihevkenîn | m gülüşme l/bw gülüşmek |
| bihevketî | rd 1. müteşekkil, oluşmuş 2. (birbiriyle) çatışık, çatışmalı, , kavgalı 3. kaynaşmış (birbirine iyice uymuş olan) 4. rz bileşik |
| bihevketin | m 1. uyuşma (her konuda birbirine uyma) 2. (birbirine) çatma, çatışma, kapışma, takışma, kavgaya girişme (veya tutuşma), birbirine düşme, (girme veya girişme) 3. birbiriyle uyuşma, kaynaşma (birbirine iyice uyma) 4. toplaşma, toplanıp bir araya gelme, bir araya gelme 5. oluşma, kurulma |
| bihevkirin | m 1. anlaşma 2. uyuşma) |
| bihevra | birlikte, beraber. |
| bihevratî | m 1. birliktelik 2. h ittifakla |
| bihevraz | rd rampalı |
| bihevrebûn | m 1. birlikte olma 2. birliktelik, beraberlik |
| bihevrebûyîn | m birlikte oluş |
| bihevreçûn | m 1. birlikte gitme, beraber gitme 2. at başı (beraber) gitme |
| bihevredan | m 1. birlikte verme, beraber verme 2. (birbiriyle) konuşma |
| bihevregirîn | m ağlaşma |
| bihevrehewtîn | m ürüşme |
| bihevrereyîn | m ürüşme |
| bihevreyî | m birliktelik, beraberlik |
| bihevşadbûn | m 1. oynaşma (birbiriyle oynama) 2. oynaşma (âşıktaşlık etme) 3. (birbirini) sevme, koklaşma, sevişme 4. sevişme, aşk yapma (cinsel ilişkide bulunma) |
| bihevve | rd 1. bitişik 2. yapışık, kaynaşık 3.rd bütün (ufaklık olmayan) * hezarê bi hev ve bütün binlik |
| bihevve ne | sıkı fıkı |
| bihewa | rd havalı |
| bihewa ketin | havalanmak. |
| bihewaketin | m 1. havalanma, uçma 2. kalkışa geçme |
| bihewale | rd 1. havaleli (havalesi olan) 2. havaleli (gereğinden çok yüksek) |
| bihewaxistin | m 1. havalandırma, uçurma 2. havaya uçurtma |
| bihewcar | rd sabanlı |
| bihewdik | rd obruklu (doğal çukurlu) |
| bihewe! | b sakin ol! |
| bihewes | hevesli. |
| bihewî | bnr bihêwî |
| bihêwî | rd kumalı |
| bihêwirze | rd gürültülü, patırtılı, şamatalı |
| bihewiz | rd havuzlu |
| bihêwizî | rd topuzlu |
| bihewrek | rd süngerli |
| bihewrik | rd kırıntılı |
| biheybet | rd heybetli |
| biheyecan | rd heyecanlı |
| biheyecanbûn | m heyecanlanma |
| biheyecankirin | m heyecanlandırma |
| biheykel | rd heykelli |
| biheysiyet | rd haysiyetli |
| biheytehol | rd dağdağalı, şamatalı |
| biheyv | rd aylı |
| biheyveron | rd mehtaplı |
| bihêz | rd 1. güçlü, kuvvetli (gücü olan) 2. güçlü (nitelikleri ile etki yaratan, etkili) |
| bihêz bûn | kuvvetlenmek. |
| bihêzan | as/rd kirişli |
| bihezaran | binlerce. |
| bihêzbûn | m güçlenme, kuvvetlenme |
| bihêzbûyîn | m güçleniş, kuvvetleniş |
| bihezek | rd bataklı |
| bihêzî | m güçlülük |
| bihezir | h 1. tahminen, yaklaşık 2.el alışkanlığı 3. göz kararı, kestirmece, kararlama |
| bihêzkirin | m güçlendirme, kuvvetlendirme |
| bihêzok | rd salıncaklı |
| bihî (...) kirin | l/bw (birine) bağırmak, çıkışmak, bağırarak üstüne yürümek |
| bihî hev kirin | l/bw bağrışmak |
| bihî ser û çavê (yekî) kir | (birinin) yüzüne bağırmak |
| bihibir | rd mürekepli |
| bihîçhar | rd biberli |
| bihîdrat | kîm/rd hidratlı |
| bihidûd | rd hudutlu, sınırlı |
| bihijmet | rd ihtişamlı |
| bihîkarî | rd etkili, tesirli |
| bihikîn | kîm/m aseton |
| bihilawestek | rd askılı |
| bihilco | rd askılı |
| bihîle | rd 1. hileli 2. mec iletli, hastalıklı |
| bihilm | rd buharlı |
| bihimalk | rd ebeli (çocuk oyunlarında) |
| bihimîçk | rd ebeli (çocuk oyunlarında) |
| bihimînî | rd gümbürtülü, homurtulu |
| bihîn | m gık |
| bihîn jê çûn | gık demek |
| bihinarik | rd yanaklı |
| bihinarok | rd yanaklı |
| bihine | kınalı. rd kınalı |
| bihingafî | saplantılı. |
| bihingil (i) | rd kulplu |
| bihingil (ii) | rd memeli (hayvanlar için) |
| bihingime | rd eğlenceli |
| bihingînî | rd gümbürtülü |
| bihingiv | rd ballı |
| bihingiv bûn | l/bw ballanmak (bala bulaşmak) |
| bihîpe | rd kelepçeli |
| bihirî | rd yünlü |
| bihirte | rd kelepçeli |
| bihiş | rd 1. bilinçli, şuurlu 2. şuuru yerinde, bilinci yerinde 3. bilinçli, akıllı |
| bihîs | duygulu, duyarlı. |
| bihiş û mêjî | beyinli, akıllı, düşünceli |
| bihişbûn | m şuurlaşma |
| bihişbûyîn | m şuurlaşma |
| bihişîbûn | m şuurluluk |
| bihişmet | rd görkemli |
| bihişt | m cennet |
| bihîstek | m duyu |
| bihîstevan | nd/nt dinleyici |
| bihîstî | rd işitilmiş, duyulmuş, mesmu |
| bihiştî (i) | mzk/m bir tür müzik makamı |
| bihiştî (ii) | rd cenetmekan, cennetlik, cennet sâkini |
| bihîstik | m duyu |
| bihîstin | l/gh 1. işitmek, duymak (kulakla algılamak, duymak) * çawa dengê doktor bihîst nebihîst baz da doktorun sesini işitir işitmez koştu * min dengê wê bihîst onun sesini duydum 2. işitmek (haber almak) 3. hissetmek, sezmek, duymak m 1. işitme 2. duyma 3. hissetme, sezme |
| bihîstina min bihîstî | duyduğum kadarıyla |
| bihîstinbar | rd işitilebilir |
| bihîstingeh | m dinleme salonu, oditoryum |
| bihîstinwer | işitsel. |
| bihîstok | m 1. ahize, alıcı * bihîstoka telefonê telefon alıcısı 2. kulaklık (ağır işitenlerin kullandıkları pilli araç) 3. rd duyarlı |
| bihîstokî | rd steteskopik |
| bihistûmal | rd atkılı |
| bihîstyar | rd duyarlı, duyan, duyu sahibi olan |
| bihîstyarî | m duyarlılık |
| bihîv (i) | rd aylı |
| bihîv (ii) | bot/m badem |
| bihîva kwîr | nd taş bademi |
| bihîvokî | rd badem şeklinde olan |
| bihîvterk | m çağla |
| bihîz | m işitim |
| bihizandin | m çıkışmak l/gh çıkışmak |
| bihîzar | rd çarşaflı (çarşaf giymiş olan kimse) |
| bihîzbar | rd işitsel |
| bihîzbarî | rd işitsel, odyovizüel |
| bihîzek | m 1. kulaklık (radyo, televizyon veya telsizde kulak ile verici arasında ses bağlantısını sağlayan arac) 2. kulaklık (ağır işitenlerin kullandıkları pilli araç) |
| bihizîn | m çıkışma, harlama l/ngh çıkışmak, harlamak |
| bihîzîn | m işitiş, işitme |
| bihizûr | rd huzurlu, erinçli |
| bihîzyar | duyarlı. rd duyarlı |
| bihîzyar kirin | l/gh duyarlılaştırmak |
| bihîzyarî | m 1. duyarlılık 2. rd işitsel |
| bihîzyarkirin | m duyarlılaştırma |
| bihnijîn | bnr bênijîn |
| biho | m böcü, böcek (çocuk dilinde) m 1. öcü 2. böcü, böcek (çocuk dilinde) |
| bihok (i) | bot/m 1. ayva (Cydonia vulgaris) 2. ayva (bu bitkinin meyvesi) |
| bihok (ii) | nd/m 1. öcü 2. böcek 3. haşere 4. çirkin |
| bihokên kirkirpokî | bot/nd ekmek ayvası |
| bihoparlor | rd hoperlörlü |
| bihorandin | bnr bihurandin |
| bihorbar | geçici. bnr bihurbar |
| bihorîn | bnr bihurîn |
| bihork | geçit. |
| bihortin | bnr bihartin |
| bihost | m karış |
| bihost kirin | l/gh karışlamak |
| bihostayî | rd/h ustaca, ustalıkla |
| bihostek | 1) bir karış (çok kısa kimseler için) * bihostek telê wî heye bir karış boyu var 2) bir karış (çok az) * bihostek erdê me heye bir karış toprağımız var |
| bihostek erd jê re nebûn qism | (biri) iyileşip ölmemek |
| bihostek hatin ser (yekî) | 1) çok sevinmek, sevinçten uçmak 2) mec kilo almak |
| bihostek û çartilî | maşa kadar |
| bihostikik | rd ufak tefek, çok ufak tefek olan |
| bihostkirin | m karışlama |
| bihoy | şartlı. |
| bihûçik | rd yenli |
| bihujandin | m 1. eritme 2. kal (eriterek ayırma) l/gh eritmek |
| bihujîn | m erime l/gn erimek |
| bihujîner | rd eritici |
| bihujînker | n kalcı |
| bihujînkerî | m kalcılık |
| bihûjtin | m eritme l/gh eritmek |
| bihundirketin | m içeriye adım atma |
| bihuner | rd sanatlı |
| bihur | n 1. geçit, geçek (geçecek yer) 2. geçit (çay, ırmak, dağ gibi) 3. atlama taşı 4.rd sığ yer 5. naz, yüz bulma |
| bihûr | rd işkembeli |
| bihur nedan | (çay, ırmak, dağ) geçit vermemek |
| bihur tê de dît | (birine) nazı geçmek |
| bihuran | m geçirim, geçiş |
| bihurandî | rd 1. geçirmiş olan 2. savmış olan |
| bihurandin | m 1. geçirme 2. geçirme (bir süre yaşama, oturma, kalma) 3. geçirme (herhangi bir durumu yaşamış olma) 4. savma, atlatma (sıkıcı bir durumu geçirme) l/gh 1. geçirmek 2. geçirmek (bir süre yaşamak, oturmak, kalmak) * eger tu şevê li der bibuhirînî dê baş be geceyi dışarda geçirsen iyi olur 3. geçirmek (herhangi bir durumu yaşamış olmak) * rojên xweş bihurandin iyi günler geçirmek * nexweşîn bihurandin hastalık geçirmek 4. savmak, atlatmak (sıkıcı bir durumu geçirmek) |
| bihûrandin | bnr bihurandin |
| bihurbar | rd 1. geçirici 2. fizjeo geçirgen, geçirimli |
| bihurbarî | m geçirgenlik, geçirimlilik |
| bihurê (yekî) bihurîn | (an jî derbas bûn) nazı geçmek |
| bihurê (yekî) kûr bûn | nazı geçmemek |
| bihurê (yekî) tê çûn | nazı geçmek |
| bihurê bêqam | derinliği beli olmayan su geçidi |
| bihurê peyayan | yaya geçidi |
| bihurê qalind | derin su |
| bihurê tenik | sığ su |
| bihurê xwe tê de dît | (birine) nazı geçmek |
| bihurek | m geçit (geçecek yer) |
| bihureka jêrîn | nd alt geçit |
| bihurgeh | m geçit yeri |
| bihurî | rd 1. geçmiş (geçme işini yapmış olan) 2. geçmiş (zaman bakımında geride kalmış olan) * bûyerên bihurî geçmiş olaylar 3. geçen (yıl, ay ve hafta gibi zaman anlatan sözlerlen) 4. geçmiş (çürümeye yüz tutmuş) * petêxa bihurî geçmiş kavun 5. geçkin (bitkiler için; gereğinden çok olgun veya solmaya başlamış olan) * zebeşa bihurî geçkin karpuz |
| bihurîn | m 1. geçme 2. geçme (bir yandan girip öte yandan çıkma) 3. geçme (yol olarak kullanma) 4. geçme (bir yeri açma, öbür yana ulaşma) 5. geçme (zaman için; aşma, geride bırakma) 6. akma (zaman için; çabucak geçme) 7. çıkma (ay, mevsim geçme 8. geçme, ımızganma (ateşin sönmek üzere olma) 9. geçme (yürürlükte bulunma, geçerli olma) 10. geçme (çok bekletilmekten çürümeye yüz tutma) 11. argo sökme, geçme l/ngh 1. geçmek *çend kes bi lez û bez di ber derî re bihurîn kapının önünden birkaç kişi aceleyle geçtiler 2. geçmek (bir yandan girip öte yandan çıkmak) 3. geçmek (yol olarak kullanmak) * di vir re nebihure burdan geçme 4. geçmek (bir yeri açmak, öbür yana ulaşmak) 5. geçmek (zaman için; aşmak, geride bırakmak) * saet ji dehan dibihure saat onu geçiyor 6. akmak (zaman için; çabucak geçmek) * wext çawa dibihure zaman nasıl da akıyor 7. çıkmak (ay, mevsim geçmek) * zivistan bihurî kış çıktı 8. geçmek, ımızganmak (ateşin sönmek üzere olmak) * soba bihuriye soba geçmiş 9. geçmek (yürürlükte bulunmak, geçerli olmak) * ev pere êdî nabihure bu para artık geçmiyor 10. geçmek (çok bekletilmekten çürümeye yüz tutmak) * ev zebeş bihuriye bu karpuz geçmiş 11. argo sökmek, geçmek (geçmek, etki yapmak) * forsa te li vir nabihure forsun burda sökmez * dibihurî geçe (saat için) gava ku saet ji heştan pênc dibihurî, li wê derê bû saat sekizi beş geçe ordaydı |
| bihûrîn | bnr bihurîn |
| bihurîna demê | nd zaman aşımı |
| bihurîtî | m geçkinlik |
| bihurk | m geçmiş, mazi |
| bihurke | fizjeo rd geçirgen |
| bihurketî | m geçirgenlik |
| bihurtî | rd 1. geçen, geçmiş * heftiya bihurtî geçen hafta 2. rz geçmiş |
| bihurtin | m geçme l/gh geçmek |
| bihuşt | m 1. cennet 2. mec cennet (çok güzel yer) * wekî |
| bihûşt | cennet. |
| bihust | bnr bihost |
| bihuştasa | rd cennet gibi, cennete benzer |
| bihuştê ye | cennet gibi |
| bihuştî | rd 1. cennetlik (öldükten sonra yerinin cennet olacağına inanılan kimse) 2. cennetmekân (ölmüş kimse için yeri cenet olan) |
| bihuştîn | rd cenetlik |
| bihuzîn | m 1. çıkışma 2. öfkelenme, parlama l/ngh 1. çıkışmak 2. öfkelenmek, parlamak |
| bihuzîn hev | l/ngh bağrışmak |
| bihuzîn ser çavê (yekî) | (birine) çıkışmak |
| biîade | rd iadeli |
| biîcazetname | rd icazetli, diplomalı |
| biîdia | rd iddialı |
| biîdman | rd idmanlı |
| biîdraq | rd idraklı, anlayışlı |
| biîfet | rd ifetli |
| biîhtişam | rd ihtişamlı, görkemli |
| biîlawe | rd ilâveli |
| biilet | rd illetli |
| biîltifat | rd iltifatlı |
| biîltimas | rd iltimaslı |
| biîmaj | rd imajlı, imgeli |
| biîman | rd 1. imanlı (imanı olan, inançlı) 2. mec imanlı, insaflı, vicdanlı |
| biîmtiyaz | rd imtiyazlı, ayrıcalıklı |
| biîmze | rd imzalı |
| biînsaf | rd insaflı |
| biînsafî | m insaflılık |
| biîntizam | rd intizamlı, düzenli |
| biinyad | rd inatçı, direngen |
| biinyadî | m inatçılık, direngenlik |
| biinyet | rd bnr biniyet |
| biîpotek | rd ipotekli |
| biîrade | rd iradeli |
| biirîn | rd hışıltılı |
| biîsabet | rd isabetli |
| biîşaret | rd işaretli |
| biîskonto | rd tenzilâtlı |
| biîsot | rd biberli |
| biîspat | rd ispatlı |
| biîspîrto | rd ispirtolu |
| biisrar | rd ısrarlı |
| biîşteh | rd iştahlı |
| biîstiqrar | rd istikrarlı, dengeli (tutum ve davranışlarında uyum olan) * mirovekî biîstiqrar dengeli bir insan |
| biîtifaq | h ittifakla |
| biîtiqat | rd itikatlı |
| biîzîn | rd izinli |
| bij (i) | n 1. iştah 2. imren, imrenti, gıpta |
| bij (ii) | rd dik (yatık durmayan, sert) * mûyê bij dik kıl * porê wê pij e saçları dik |
| bij (iii) | zo/n kirpik |
| bij (iv) | rd piç |
| bijan | ağrılı, acılı. rd 1. sızılı 2. hastalıklı 3. mec dertli |
| bijandin | m 1. iştahlandırma 2. imrendirme 3. gıcıklama, cinsi istek uyandırma l/gh 1. iştahlandırmak 2. imrendirmek 3. gıcıklamak, cinsi istek uyandırmak * here çavên ku li serê ne bibîne, dilê mirov dibijîne xwe git de gözü onda gör, adamın yüreğini gıcıklıyor |
| bijang | m kirpik |
| bijangokî | rd kirpiksi |
| bijanik | m kirpik |
| bijar (i) | m ekin içindeki yabanî ot |
| bijar (ii) | rd seçkin, güzide |
| bijarde | bnr bijare |
| bijare | rd 1. seçkin, elit, mümtaz 2. seçki 3. seçme, değme 4. redekte |
| bijare kirin | l/gh 1. seçkin kılmak 2. redekte etmek seçkin kılmak |
| bijarek | m 1. seçme 2. seçenek |
| bijarek kirin | l/gh uyarlamak |
| bijareker | m 1. uyarlaç, adaptör 2. uyarlayıcı |
| bijarekirin | m 1. seçkin kılma 2. redekte etme |
| bijaretî | m seçmecilik, seçkinlik, eklektizm |
| bijareyî | rd/nd eklektist, seçmeci |
| bijareyî bûn | l/ngh seçkinleşmek |
| bijareyîbûn | m seçkinleşme |
| bijarî | hiq/m 1. seçim * devera bijariyê seçim çevresi 2. eklektik |
| bijarker | rd 1. seçici 2. ayıklayıcı |
| bijarte | rd 1. seçkin, elit, mümtaz 2. seçme, seçkin, değme |
| bijarte bûn | l/ngh seçkinleşmek |
| bijartebûn | m seçkinleşme |
| bijarteker | fel rd/nd seçmeci, eklektik |
| bijartekerî | m seçmecilik, eklektizm |
| bijartetî | m seçkinlik |
| bijarteyî bûn | l/ngh seçkinleşmek |
| bijarteyîbûn | m seçkinleşme |
| bijartî | rd 1. seçme, seçki 2. seçilmiş 3. ayıklanmış, seçilmiş |
| bijartin | m 1. seçme, seçim, seçiş 2. ayıklama, öğürtleme 3. ayırma 4. seçme (her yemeği yememe) 5. zararını karşılama (veya tanzim etme) l/gh 1. seçmek 2. ayıklamak, öğürtlemek 3. ayırmak (seçmek) * min ji bo pirtûkê wêne bijartin kitab için resimler ayırdım 4. seçmek (her yemeği yememek) * xwarinê nabijêre yemek seçmiyor 5. zararını karşılamak (veya tanzim etmek) |
| bijartina suriştî | doğal ayıklanma |
| bijartinî | rd 1. seçmeli 2. saymaca |
| bijbijî | rd 1. dik (yatık durmayan, sert) * porê bijbijî dik saç 2. diken diken, dikleşmiş, dik duruma gelmiş (saç, kıl vb. için) * porê min bijbijî bû saçlarım diken diken oldu |
| bijbijî bûn | l/ngh diken diken olmak, dikleşmek |
| bijbijîbûn | m diken diken olma, dikleşme |
| bijdik | rd sivri uçlu |
| bijêbiran | rd kesintili |
| bijehr | rd zehirli |
| bijehrbûn | m 1. zehirli olma 2. zehirlilik |
| bijehrêketin | m zehirlenme |
| bijehrî | rd zehirli, ağılı |
| bijehrîbûn | m zehirlenme, ağılanma |
| bijehrxistin | m zehirleme, ağılama |
| bijêkuştin | rd kesintili |
| bijêr | rd seçici |
| bijêran | m seçme, seçiş |
| bijêrandin | m seçme l/gh seçmek |
| bijêrdar | seçmeli * dersa bijêrdar seçmeli ders |
| bijêrek | m seçenek, tercih |
| bijêrenivîs | sn/rd alt yazılı |
| bijêrî | m 1. seçicilik 2. rd seçmeli |
| bijêrîk | m kavurga, ütme |
| bijêrîtî | m seçmeli olma durumu, muhayyerlik |
| bijewî | m risk |
| bijharte | bnr bijare |
| bijhartin | bnr bijartin |
| bijî | m iştah |
| bijî (i) | b yaşa, yaşasın, bravo |
| bijî (ii) | bot/m kılçık (fasulye, bakla gibi sebzelerin yeşil kabuğunda ve ekin başaklarında bulunan sert ve kıl gibi uzun lif) |
| bijî (iiii) | m yele, at yelesi, perçem * bijiyê hêsp atın yelesi |
| bijî (iv) | m kirpik |
| bijî (vi) | nd/nt 1. piç (anası ile babası arasında evlilik bağı olmadan dünyaya gelen çocuk) 2. mec piç (terbiyesiz, arsız çocuk) |
| bijî berdan | l/gh niyet etmek, göz koymak |
| bijî çûn | l/gh iştahı çekmek |
| bijî çûn (tiştekî) | iştahı çekmek |
| bijî dan | l/gh dikleşmek (tüy, kıl için) |
| bijî dan (...) | (bir şeye) göz koymak |
| bijî kişandin | iştahı çekmek, imrenmek. l/gh iştahı çekmek iştahı çekmek |
| bijîberdan | m niyet etme, göz koyma |
| bijîbûn | m 1. dik olma 2. diklik (kıl, saç, tüy için) |
| bijîçûn | m iştahı çekme |
| bijid | süratli. |
| bijîdan | m dikleşme (tüy, kıl için) |
| bijîdar | rd yeleli |
| bijîgarî | m 1. yaşantı * bijîgariya xwe bi pez dike yaşantısını mal davarla sağlıyor 2. rd yaşamsal |
| bijîjin | m yorgan yapmada kullanılan bir tür küçük çuvaldız |
| bijîjkî | hekimlik, tıp, tıbbi, tıbbiye. |
| bijîk (i) | rd kendi kendine yeterli, başkasına gereksinim duymayan |
| bijîk (ii) | n m yele, at yelesi |
| bijîkdar | rd yeleli |
| bijikîn | m 1. iştahı çekme 2. imrenme l/ngh 1. iştahı çekmek 2. imrenmek |
| bijîkişandin | m iştahı çekme |
| bijimar | rd 1. sayılı * deh kaxizê bijimar on sayılı kâğıt 2. sayılı (az görülen, önemli) |
| bijîn | l/ngh 1. iştah çekmek 2. imrenmek * gava min kebab dîtin ez bijîm wan (an jî gava min kebab dîtin wisa dilê min bijiya wan) kebabları görünce öyle bir imrendim ki 3. imrenmek, gıcıklanmak (cinsel istek uyanmak) * di vî temenî de hîna jî dilê wî dibije keçikan bu yaşına rağmen hâlâ kızlara imreniyor |
| bijin | rd 1. karılı evli (evli erkek) |
| bijîn (i) | rd 1. verimli, bereketli 2. sağlıklı, zinde |
| bijîn (ii) | m güzel bir çiçek |
| bijîn (iii) | m 1. iştah çekme 2. imrenme 3. gıcıklanma (cinsel istek uyanma) 4. özenç |
| bijink | m uçuşan parçacık |
| bijiqî | rd pörtlek |
| bijiqîn | m 1. fışkırış 2. pörtleme 3. pörtleme (meyve kabuğu yarılıp içi dışarıya doğru çıkma) l/ngh 1. fışkırmak 2. pörtlemek * çavê wî bijiqiye gözü pörtlemiş 3. pörtlemek (meyve kabuğu yarılıp içi dışarıya doğru çıkmak) |
| bijîr | rd zeki |
| bijirandin | l/gh seçtirmek m seçtirme |
| bijîreş | m başak |
| bijîrik | m firik (tahıl kavurgası) |
| bijirîn | m seçiliş, seçilme l/ngh seçilmek |
| bijîşk | nd/nt doktor, hekim |
| bijîşkê dadiyê | (an jî edliyê) adlî tabip |
| bijîşkê derûnî | nd/nt ruh hekimi ruh hekimi |
| bijîşkê diranan | nd/nt diş hekimi (veya tabibi), dişçi |
| bijîşkê guhan | nd/nt kulakçı, kulak doktoru |
| bijîşkê hinavî | nd/nt dahiliyeci, iç hastalıkları uzmanı |
| bijîşkî | m 1. doktorluk, hekimlik 2. tıp 3.rd tibbî |
| bijîşkîtî | m 1. doktorluk, hekimlik (hekim olma durumu 2. hekimlik, tababet (hekimlik mesleği) |
| bijîşkîya dadî | adlî tıp |
| bijîşkiya derûnî | nd/nt ruh hekimliği |
| bijîşkîya derûnî | (an jî giyanî) ruh hekimliği |
| bijîşkiya diranan | nd/nt diş hekimliği (veya tabibliği) |
| bijîşkîya hêvişkar | koruyucu hekimlik |
| bijîşktî | m doktorluk, tabiplik |
| bijîtî | m piçlik |
| bijîvekir | iştah açıcı |
| bijkîn | m dökülme l/ngh dökülmek |
| bijkoj | m gonca, tomurcuk |
| bijok | rd iştahlı |
| bijû | m 1. pütür 2. yele |
| bijû dan | l/ngh 1. pütürlenmek 2. tarazlanmak 3. dikleşmek (kıl, saç vb. için) |
| bijûdan | m 1. pütürlenme 2. tarazlanma 3. dikleşmek (kıl, saç vb. için) |
| bijûdayîn | m 1. pütürleniş 2. tarazlanış 3. dikleşme |
| bijûjin | m küçük çuvaldız |
| bijûn | sağlığa yararlı, sağlıklı. m 1. verimli * şûneke bijûn e em herin pez lê biçêrînin verimli bir yer davarları orda yayalım 2. sağlıklı, sıhhatlı 3. taze, yeni * fêkiyên min bijûn in min îro anîn meyvelerim taze bugün getirdim |
| bijûn bi dest xistin | verim almak, sonuç almak |
| bijûndar | rd 1. verimli, semereli 2. sağlıklı |
| bijûndarî | m 1. verimlilik 2. sağlık, afiyet |
| bijûnî | m sağlık, sıhhat |
| bijûr | rd odalı |
| bijûterî | m bijuteri |
| bika | rd samanlı |
| bikabsûl | rd kapsüllü |
| bikabûs | rd kâbuslu |
| bikadro | rd kadrolu |
| bikahûr | rd kamalı (üzerinde kama bıçağı olan) |
| bikakevîlk | rd mantarlı |
| bikalan | rd kınlı |
| bikalik | rd çarıklı |
| bikalîte | rd kaliteli |
| bikalker | rd kalkerli |
| bikalsiyûm | kîm/rd kalsiyumlu |
| bikamir | rd kamışlı |
| bikaolîn | rd kaolinli |
| bikap | rd aşıklı |
| bikapek | rd kepekli * nanê bikapek kepekli ekmek |
| bikapik | rd kepekli |
| bikapok | rd ökçeli, topuklu * sola bikapok topuklu ayakkabı |
| bikar | rd iş güç sahibi, işi olan |
| bikar (i) | m marangöz rendesi |
| bikar (ii) | rd bakire * keça bikar bakire kız |
| bikar (iv) | rd kârlı, kazançlı |
| bikar û îş bûn | iş güç sahibi olmak, kapılanmak |
| bikar û îş kirin | iş güç sahibi yapmak, kapılandırmak |
| bikarakter | rd karakterli |
| bikaranîn | m 1. kullanım 2. kullanma |
| bikaranîna awayan | rz durumların kullanımı |
| bikaranîna îmkana dawiyê | son kozunu oynama |
| bikaranîna şidetê | şiddete baş vurma |
| bikaratîn | rd karatinli |
| bikarbar | rd kullanışlı, pratik |
| bikarbon | rd karbonlu |
| bikarbonat | rd karbonatlı |
| bikareba | rd elektrikli |
| bikarebabûn | m elektriklenme |
| bikarebakirin | m elektriklendirme |
| bikarhatî | rd 1. kullanılmış 2. yararlı |
| bikarhatin | m kullanılma |
| bikarhêner | nd/nt kullanıcı |
| bikarhênerî | m kullanıcılık |
| bikarî | rd mantarlı |
| bikarîk | rd mantarlı |
| bikarînan | m 1. kullanım 2. kullanma |
| bikarînanbar | rd kullanışlı |
| bikarkulîlk | rd mantarlı |
| bikarok | rd mantarlı |
| bikartol | rd patatesli |
| bikarzîdank | rd kursaklı |
| bikaş | rd rampalı |
| bikasket | rd kasketli |
| bikat | rd zamanlı |
| bikatar | rd ibikli |
| bikatjimêr | rd saatli |
| bikator | rd ibikli |
| bikaûçik | rd kauçuklu |
| bikaxiz | rd kâğıtlı * şekirê bikaxiz kâğıtlı şeker |
| bike bike | g/h ancak (olsa olsa, en çok, daha çok, güçlükle) * ev pênûs bike bike pênc sed lîra dike bu kalem ancak beş yüz lira eder |
| bikebab | rd kebablı |
| bikêç | rd pireli |
| bikeder | kederli. |
| bikef | rd köpüklü |
| bikêf | keyifli. rd 1. keyifli 2. neşeli, sevinçli, şen 3. keyifli, şevkli |
| bikêf bûn | 1) keyifli olmak, şen olmak 2) şad olmak |
| bikêf û eşq | (an jî coş) hayat dolu |
| bikêf û şad | safalı |
| bikêfbûn | m 1. keyiflenme 2. neşelenme, sevinçli olma |
| bikefen | rd kefenli |
| bikêferat | rd gaileli, zahmetli |
| bikefik | rd köpüklü |
| bikêfkirin | m 1. keyiflendirme 2. sevindirme 3. argo cilâlama |
| bikeftûleft | rd didinmeli, çekişmeli |
| bikel | rd 1. köpürmüş, kızmış vaziyette 2. tezcanlı * ez bikel im tezcanlıyım |
| bikel (ii) | rd kösnül inek |
| bikel û bêhn | köpüre köpüre |
| bikelaş | rd çarıklı |
| bikelbûn | m gergin olma |
| bikelçûn | m köpürmüş bir şekilde üzerine gitme |
| bikelem (i) | rd 1. dikenli 2. kazıklı |
| bikelem (ii) | rd lahanalı |
| bikelemçe | bnr bikelepçe |
| bikelepçe | rd kelepçeli |
| bikêlgeh | rd tarlalı |
| bikelk | rd faydalı, yararlı |
| bikelk (i) | rd kepekli (saçlı deride oluşan kepek için) |
| bikelk bûn | faydalı olmak, yararlı olmak |
| bikelmûç | rd balgamlı |
| bikelpik | rd kepekli (un kepeği için) * ardê bikelpik kepekli un |
| bikêlûn | rd kenetli |
| bikêm | rd irinli |
| bikêmanî | rd kusurlu |
| bikêmanîbûn | m 1. kusurlu olma 2. kusurluluk |
| bikêmasî | rd kusurlu |
| bikêmasîbûn | 1. kusurlu olma 2. kusurluluk |
| bikemax | rd 1. kalçalı 2. kalçalı (kalçası iri ve geniş olan) |
| bikêmayiyan ketin | bnr bi kêmahiyan ketin |
| bikemer | rd 1. kemerli (belinde kemer olan) 2. kemerli |
| bikemerbend | rd kuşaklı |
| bikemyon | rd kimyonlu |
| biken | rd güleğen |
| bikenar | rd kenarlı |
| bikênc | rd etkili |
| bikêncî | m etkililik |
| bikend | rd engelli, manial |
| bikend û kosp | engelli, manialı |
| bikenk | rd kepekli (saçlı deride oluşan kepek için) |
| bikenxistin | m güldürme |
| bikepez | rd tepeli |
| bikepî | rd burunlu |
| bikêr | rd 1. faydalı, yararlı, yarayışlı 2. hayırlı (hayrı, yararı olan) * kurekî wê yê bikêr heye hayırlı bir çocuğu var 3. becerikli, yatkın 4. elverişli 5. atılgan, gözü açık rd 1. bıçaklı 2. İslamî kurala göre kesilmiş et |
| biker | h ödünç olarak |
| bikêr bûn | 1) yararlı olmak 2) becerikli olmak |
| bikêr e | ele alınır |
| bikêr û xençer | silâhlı |
| bikeramet | rd kerametli |
| bikêran | as/rd kirişli |
| bikêrbûn | m 1. yararlı duruma gelme 2. yatkınlaşma, becerikli olma, beceriklik |
| bikerdan | m ödünç verme |
| bikergirtin | m ödünç alma |
| bikêrhatî | rd yararlı, yarar (yarayan, elverişli olan) * ji bo danîna çîçekan derdaneke bikêrhatî ye çiçek koymaya yarar bir kab 2. atılgan, becerikli, yırtıcı, mahir (iş bitiren, elinden iş gelen) * parêzera herî bikêrhatî ya vê derê ye buranın en yırtıcı avukatıdır 3. elverişli |
| bikêrhatîbûn | m 1. yararlılık, yararlı olma 2. atılganlık, beceriklilik, becerikli olma, yırtıcılık 3. elverişlilik, elverişli olma |
| bikêrhatin | m yarama, yararlı olma, eme yarama, faydası olma, işe yarama |
| bikêrî | m 1. yararlılık 2. beceri, beceriklik, yatkınlık, maharet 3. atılganlık |
| bikerik | rd kıkırdaklı |
| bikêrîtî | m 1. yararlılık 2. beceri, beceriklik, yatkınlık, maharet 3. atılganlık |
| bikerkûd | rd kükürtlü |
| bikêrnehatî | rd 1. yararsız, yaramaz 2. battal, işe yaramaz, kullanılmaz * ev êdî keştiyeke bikêrnehatî ye bu bir battal gemidir artık 3. beceriksiz |
| bikêrnehatîbûn | m 1. yararsız olma 2. battal olma, battallık, işe yaramaz olma, işe yaramazlık, kullanılmaz olma 3. beceriksiz olma, beceriksizlik |
| bikêrnehatin | m 1. yaramama, fayda vermeme, hayır etmeme 2. hayır gelmeme (yararlı olmama) 3. yüzüne bakılmayacak gibi |
| bikêrsim | rd biçimli |
| bikerstendî | rd ödünçleme |
| bikerstendin | m ödünç alma |
| bikêrt | rd çentikli |
| bikêşan | wj/rd ölçülü, vezinli |
| bikesaxe | rd abalı |
| bikêşe | rd sorunlu |
| bikesek | rd kesmikli |
| bikeser | üzüntülü. rd acılı, dertli |
| bikêsim | biçimli. |
| bikesk | rd yeşilli |
| bikevan | yaylı. |
| bikevane | rd eğmeçli, kavisli rd kavislı |
| bikevçî | rd/h 1. kaşıklı 2. kaşıkla |
| bikevçî da hev | (an jî kom kir) bi hesikê belav kir kaşıkla toplayıp kepçeyle toplamak |
| bikevî | rd kenarlı |
| bikevir | taşlı. rd 1. taşlı 2. taşlı (tahıl, bakliyat vb. için) |
| bikevîşk | rd kepekli (saçlı deride oluşan kepek için) |
| bikevneşop | rd gelenekli |
| bikevz | yosunlu. rd yosunlu |
| bikêvzik | rd çapaklı |
| bikew | rd keklikli |
| bikeys | rd 1. derli, derli toplu, derneşik, düzenli, düzgün (düzene konmuş) * menzeleke bikeys derli toplu bir oda 2. derli toplu (olarak) * em dê bi awayekî bikeys jiyana xwe berdewam bikin derli toplu bir biçimde yaşamımızı sürdürürüz 3. düzenli, tertipli (dağınıklıktan hoşlanmayan insan) 4. kıvracık (derli toplu ve işi kolay) 5. iyice, adam akıllı 6. yerinde, gereği gibi |
| bikeys kirin | l/bw 1. düzenlemek, toparlamak (düzenli, düzgün duruma getirmek) * odeya xwe bi keys kir odasını düzenledi 2. düzen vermek, düzlemek, düzene koymak, çeki düzen vermek (veya sokmak) 3. toplamak, derleyip toplamak (veya toparlamak), dağınıklıktan kurtarmak * porê xwe bi keys kir saçlarını topladı * ode bi keys kir odayı toparladı 4. düzeltmek (düzgün duruma getirmek) * min kincên xwe li hev pêçan û valêzê xwe jî bi keys kir elbiselerimi sardım, valizimi de düzelttim 5. (birini) adam etmek (bir yeri düzene sokmak veya bir şeyi işe yarar bur duruma getirmek) 6. yerleştirmek (yerine koymak) * firaqan bi keys dike tabakları yerleştiriyor 7. işi bir neticeye bağlamak |
| bikeysbûn | m 1. düzelme (kötü, bozulmuş bir durumda iken düzenli bir duruma gelme) 2. düzülme 3. derlenip toplanma, toparlanma 4. adama dönme (veya benzeme) 5. yerleşme 6. şık giyimli olma 7. düzenlilik, tertiplilik |
| bikeysî | m düzen, düzgünlük, tertip |
| bikeyskirî | rd 1. düzenli, düzenlenmiş 2. toplanık 3. düzeltilmiş olan 4. yerleştirilmiş olan |
| bikeyskirin | m 1. düzenleme, toparlama (düzenli, düzgün duruma getirme) 2. düzen verme, düzleme, düzene koyma, çeki düzen verme (veya sokma) 3. toplama, toplayış, derleyip toplama (veya toparlama), dağınıklıktan kurtarma 4. düzeltme (düzgün duruma getirme) 5. (birini) adam etme (bir kimseyi, bir yeri düzene sokma veya bir şeyi işe yarar bur duruma getirme) 6. yerleştirme (yerine koyma) 7. işi bir neticeye bağlama |
| bikezî (i) | ant/rd kirişli |
| bikezî (ii) | rd belikli |
| bikêzik | rd böcekli |
| bikî nekî | h ister istemez |
| bikil | rd sürmeli |
| bikîl | rd killi |
| bikilik | rd hörgüçlü |
| bikilît | rd kilitli (kilidi olan) |
| bikîlo | rd kilolu |
| bikilom | rd tümsekli |
| bikilombûn | m tümsekli olma |
| bikils | rd 1. kireçli (kireci olan) 2. kireçli (kireç sürülmüş olan) |
| bikilsbûn | m kireçlenme |
| bikîlte | rd killi |
| bikim | rd takeli |
| bikimê | bj/rd mantarlı (mantar hastalığına tutulmuş olan) |
| bikimik | rd 1. takeli 2. bot şapkalı (mantar gibi bitkiler için) 3. tepeli, ibikli * mirîşka bikimik tepeli tavuk 4. rz şapkalı (üzerinde düzeltme işareti bulunan ünlü) |
| bikimşik | rd hotozlu, sorguçlu, taraklı, tepeli * çûka bikimşik sorguçlu kuş * mirîşka bikimşik taraklı (veya tepeli) tavuk |
| bikîn | rd/nt kinci, kindar, kinli |
| bikînbûn | m kincilik, kindar olma |
| bikinc | rd elbiseli, giyimli |
| bikînîn | rd kininli |
| bikinîşt | rd çapaklı |
| bikir | m küçük su üstü köprü nd/nt alıcı, satın alıcı, müşteri müşteri |
| bikir (ii) | rd bakir |
| bikir dîtin | alıcı bulmak alıcı bulmak |
| bikiras | rd fistanlı |
| bikirê | rd kiralık * xaniyê bikirê kiralık ev |
| bikirêc | rd 1. kireçli (kireci olan) 2. kireçli (kireç sürülmüş olan) |
| bikirêcbûn | m kireçlenme |
| bikirêdan | m kiralık verme, kiralama (kiraya verme) |
| bikirêgirtin | m kiralık tutma |
| bikirî | m alıcılık, satın alıcılık |
| bikirkirk | rd kıkırdaklı |
| bikirp | rd vurgulu rd vurgulu |
| bikirp gotin | vurgulamak vurgulamak |
| bikirt | rd çentikli, kertikli |
| bikîs | rd keseli |
| bikîse | rd keseli |
| bikîsik | rd keseli |
| bikişin | b ileri, ilerleyin |
| bikîsk | bot/rd kapsüllü |
| bikitekit | rd ayrıntılı, detaylı |
| bikitekit vegotin | ayrıntılarıyla anlatmak |
| bikiwark | rd mantarlı |
| bikiwîtîn | rz/rd ıslıklı |
| bikizekiz | rd 1. cızırtılı (acı duyma) 2. cızırtılı (ateşte et pişirilirken) |
| biklavye | rd klâvyeli |
| biklor | rd klorlu |
| bikobe | rd halkalı (göz için, göz altında halka biçiminde kuyuluk olması) |
| bikofî | rd 1. hotozlu (başında hotoz bulunan kadın) 2. hotozlu (tavuk, tavus kuşu vb. için) |
| bikok | rd köklü |
| bikokard | rd kokartlı |
| bikokevîl | rd mantarlı |
| bikokowark | rd mantarlı |
| bikole | rd köleli |
| bikolonî | rd kolonyalı |
| bikolonya | rd kolonyalı |
| bikolos | rd külahlı |
| bikomelî | h topluca, top yekûn, toplu olarak, eksiksiz olarak |
| bikomir | rd 1. kömürlü 2. kömürlü (kömürle çalışan) |
| bikoncal | rd obruklu (doğal çukurlu) |
| bikontrat | rd sözleşmeli |
| bikopare | rd hörgüçlü |
| bikorik (i) | rd rastıklı |
| bikorik (ii) | rd kabaralı (ayakkabısı kobaralı olan) |
| bikoşîn | çekişmeli. |
| bikoşte | bnr bikuşte |
| bikostek | rd köstekli * saeta bikostek köstekli saat |
| bikostûm | rd kostümlü |
| bikotan | rd sabanlı |
| bikotek | zorla, zorlukla, güçlükle, metazori * bi kotek ew anî onu zorla getirdi |
| bikotek pê kirin | icbar etmek |
| bikovan | rd hüzünlü, hazin |
| bikozere | rd kesmikli |
| bikr | m bikir, kızlık, erdenlik |
| bikrema | rd kremalı |
| bikrîz | rd buhranlı |
| bikrom | rd kromlu |
| bikuçik | rd ocaklı |
| bikûçik | rd köpekli |
| bikufkarik | rd mantarlı |
| bikuj | nd/nt 1. katil, kıyacı 2. öldürücü |
| bikujî | m 1. katillik 2. öldürücülük |
| bikul | rd yaralı |
| bikul û derd | dertli (hastalıklı) |
| bikul û derdan | ite kaka, güçlüklerle |
| bikul û êş ıstıraplı * rojên bikul û êş li paş man | ıstıraplı günler geride kaldı |
| bikula dilê (yekî) zanîn | (birinin) derdini (veya meramını) bilmek |
| bikulbe | rd çapalı (çapası olan) |
| bikulbik | rd çapalı (çapası olan) |
| bikuleh | rd külahlı |
| bikulik | rd 1. külahlı 2. kukuletalı 3. sorguçlu |
| bikulîlk | rd çiçekli |
| bikulîlkkirin | m çiçekleme |
| bikumanda | rd kumandalı |
| bikumik | rd 1. takeli 2. mantarlı |
| bikuncî | rd susamlı |
| bikung | rd yeleli |
| bikûp | rd küplü |
| bikûre | rd fırınlı |
| bikurîşk | rd kırmalı (üstünde kırmaları olan giysi) |
| bikurk | rd kürklü |
| bikurkbûn | m gurk olma (kuluçkaya yatmak üzere olma) |
| bikurkketin | m kuluçkaya yatma |
| bikurm | rd kurtlu |
| bikurmorî | rd karıncalı |
| bikurtan | rd semerli |
| bikurtêl | rd kırıntılı |
| bikurtik | rd çukurlu |
| bikurtik û mesîl | engebeli |
| bikûşet | rd kuşetli * vagona bikûşet kuşetli vagon |
| bikuşte | rd alçılı |
| bikutek (i) | rd payandalı |
| bikuvarik | rd mantarlı |
| bikuxtekuxt | rd aksırıklı tıksırıklı (hastalıklı kimseler için) |
| bikuxtekuxt û ufteuft | öksürüklü aksırıklı |
| bikuxtezirt | rd aksırıklı tıksırıklı (yaşlı kimseler için) |
| bikûz | rd küplü |
| bil (i) | h hariç, başka, dışında * ji bil wê, em dê tev bimînin o hariç hepimiz kalacağız |
| bil (ii) | n çük, pipi |
| bil (iii) | n kabarcık |
| bila | 1. olsun 2. tek (istek ve özlem kavramını katar) * bila bixwe, çi dixwe bila bixwe tek yesin de ne yerse yesin 3. hani (kaldı ki, üstelik anlamında) * bila biha bûya jî dîsa hani pahalı olsaydı neyse 4. keşke * bila ew ji min re bûya keşke o bana olsaydı |
| bila agahiya te jê hebe | ! haberin olsun! |
| bila baş be, bila qet hêdî hêdî be | geç olsun da güç olmasın |
| bila be | peki! olsun, pek âlâ (dediğin gibi olsun) |
| bila belaya xwe ji xwedayê xwe bibîne | Allahından bulsun |
| bila bi deyn be! | alacağı olsun! * bila bi deyn be, rojekê ez dê heyfa vê ji te bistînim alacağın olsun, bir gün bunun öcünü senden alacağım |
| bila bi qurbana (te) be | sana kurban olsun (veya feda) olsun |
| bila bibe zende li dinyayê | ibreti âlem için |
| bila bibêje ruhê te here ne ku bibêje tu canê minî | canım dese canım çıksın diyor sanmak |
| bila biçe! | (an jî here!) gitsin! (işin yapılmasıyla sorunun kapanması istendiğini belirtir) * îmze bike bila biçe imzanı atıver gitsin |
| bila bicihime (bisekite, bikewite an jî geber bibe) | gebersin |
| bila bihur be bila kûr be, bila rê be bila dûr be, bila keç be bila pîr be | istediğim gibi olsunda fark etmez |
| bila bike çavê xwe | başına çalsın |
| bila bikeve, stûyê wî di bin de bimîne | boynu altında kalsın |
| bila bimîne careke din * bila bimîne careke din ku ez hatim ez dê çaya we vexwim | alacağım olsun, bir daha geldiğimde çayınızı içerim |
| bila bimire kahrolsun * bila neyar bimire | kahrolsun düşman |
| bila bisekite (bikewite an jî geber bibe) | gebersin |
| bila boxeyê yek rojî bim ne çêleka sed rojî bim | köle gibi yaşamaktansa yiğitçe ölmeyi yeğlerim |
| bila can sax be! | sağlık olsun! |
| bila canê (wî) sax be! | canı sağ olsun |
| bila canê (yekî) derkeve! | canı çıksın! |
| bila çap be | basıla |
| bila çavê min pê neke | (birini) gözüm görmesin |
| bila çêlek avis be kengê za | alacağım olsun da ala kargada olsun |
| bila çivîk di ser (we) re nefire | kuş uçurtmayın |
| bila çor bixwe | zift yesin (veya ziftin peki yesin) |
| bila dar xwar be bila hostayî rast be | işin ehli olmak lazım |
| bila dereng be bila baş be | geç olsun da iyi olsun |
| bila di aqilê te de be | aklında olsun |
| bila di bîra de te be | aklında olsun |
| bila di çavê xwe bike | başına çalsın |
| bila di hefsê de be ne di binê erdê de be | dağ ardında olsun da, yer altında olmasın |
| bila di hişê te de be | aklında olsun |
| bila dil bi dil be, bila ji welat dûr be | severek varsın da yad ellerde olsun |
| bila dil rihet be bila loqek | (an jî piçek) nanê ziwa be azıcık aşım ağrısız başım |
| bila dilê (we) rihet be | (gönlünü, içini) ferah tut |
| bila dilê min dil be, bila tûrê parsê li mil be | severek sevdiğimi alayım da geçinmek için dileneyim |
| bila dilê min rihet be bila loqe nanê ziwa be | azıcık aşım kaygısız başım |
| bila dilê min rihet be bila piçek nanê ziwa be | azıcık aşım, ağrısız başım |
| bila dilê mirov xweş be bila balgiyê ber serî ji kevir be | insanın içi rahat ve huzuru olsun da yastığı taştan olsun |
| bila dilê te netirse | için rahat olsun |
| bila dilê te rihet be | için rahat olsun |
| bila dinya li serê min û te bibe tara bêjingê | gök kube başımıza inse de) |
| bila diz hebin şevereş pir in | işini yapan olsun da yapılacak iş çok |
| bila dûr be | istediğim gibi olsun da güç olması önemli değil |
| bila ew li dera hanê be | o şöyle dursun |
| bila ew mêranî ji te re bimîne! | erkeklik sende kalsın! |
| bila ez kurê | (an jî qîza) çi bim bana da ... demesinler |
| bila ez ne ji bavê xwe bim | bana da ... demesinler * ku min ev kira te ji bavê te re negot bila ez ne ji bavê xwe bim bu yaptığını babana söylemesem, bana da adam demesinler |
| bila ezraîl li ser canê (min) peya be | o zaman öleyim |
| bila geber bibe | gebersin |
| bila gotin di nav me de be | lâf aramızda |
| bila gotin di nav me de bimîne | söz (veya lâf) aramızda kalsın |
| bila haya | (an jî haja) te jê hebe! haberin olsun! |
| bila here! | gitsin! (işin yapılmasıyla sorunun kapanması istendiğini belirtir) * îmze bike bila here imzanı atıver gitsin |
| bila hindik be bila rindik be | az olsun öz olsun |
| bila hindik be lê rindik be | az olsun öz olsun |
| bila îcar jî kefenê dakê hanî | (hanî an jî wiha) be neyse bu seferde öyle olsun |
| bila ilmê te jê hebe! | haberin olsun! |
| bila kes pê mehise | lâf aramızda |
| bila lawikê malê şane be, bila qet meaşê wî tune be | baş ol da, istersen soğan başı ol |
| bila li şaristan be ne li goristan be | dağ ardında olsun da, yer altında olmasın |
| bila li serê dostan be | dostlar başına |
| bila li şûvê be ne li bênderê be | hamamda değil nadasta olsun |
| bila mala xweyê (tiştekî) bişewi | (bir şeyin) gözü kör olsun (ihtiyaç duyulan şeyin yokluğu durumunda söylenir) * bila mala xweyê pereyan bişewite paranın gözü kör olsun |
| bila mêranî ji te re be | (an jî bimîne) yiğitlik sende kalsın, adamlık sende kalsın |
| bila meriv çêlikê guran be ne biçûkê birayan be | evin küçüğü olmaktansa kurt yavrusu olmayı yeğlerim |
| bila meriv mêr be bila kelemê ber çavê neyar û dijminan be | insan yiğit olsun da dünya alem düşmanın olsun |
| bila mirov kuştiyê şêran be ne girtiyê roviyan be | insan dengi biri tarafından yenik duruma düşmeli |
| bila navê ... ne li ser min be | bana da ... demesinler * ez vê kira te ji bavê te re nebêjim bila navê mêraniyê ne li ser min be bu yaptığını babana söylemesem, bana da adam demesinler |
| bila nebûya ku bû bila bibe | oldu olacak |
| bila qeda lê bike | (bir şeyin) gözü kör olsun (bazı zorunlu durumlarda zararı istemeyer kabullenmeyi anlatır) * bila qeda lê bikeve, ji bêgavî ez dipejirînim onun gözü kör olsun, mecburen kabul ediyorum |
| bila qîz be bila pîr be | istediğim gibi olsun da güç olması önemli değil |
| bila quzilqurtê bixwe | zift yesin (veya ziftin peki yesin) |
| bila ruhê (yekî) derkeve! | canı çıksın! |
| bila şaristan be ne goristan be | dağ ardında olsun da, yer altında olmasın |
| bila sax be | 1) sağ olsun 2) yüzü ak olsun |
| bila sax be bila ji me dûr be | dağ ardında olsun da, yer altında olmasın |
| bila serê (te) xweş | (an jî sax) be başın sağ olsun |
| bila serê şûvê be ne qubquba bênderê be | hamamda değil nadasta olsun |
| bila şeytan (yekî) bibîne | şeytan görsün yüzünü |
| bila silav lê be | selâm olsun |
| bila şîn bikeve malan ne kîn | eve yas girsin kin girmesin |
| bila soz û qerarê xwedê li canê min şikestî be | ant olsun ki |
| bila tu jina mêran bî, bila tu li ber sêwr û pêwran bî | er kişiye eş ol istesen aç açıkta kal |
| bila tûrik tije be, bila kevir û şel be | torba dolu olsunda fark etmez |
| bila wisa (welê an jî wilo) | be öyle olsun |
| bila xebera te jê hebe! | haberin olsun! |
| bila xwedê kêmahiya (wî) bide | eksik olsun |
| bila xwedê kêmahiya (wî) nede | eksik olmasın |
| bila xwedê qehra xwe li wan bike | Allah hepsini kahretsin |
| bila yadîgar be | yadigâr olsun |
| bila yek be bila pak be | bir tane olsun temiz olsun |
| bila zirav û dirêj be, lê ne qut û qalind be | az olsun öz olsun |
| bilaçek | rd başörtülü, çatılı, çatkılı |
| bilaçem | zo/m yarasa |
| biladen | rd lâdenli |
| bilagam | rd gemli |
| bilalûk | bot/m bir tür sedir ağacı |
| bilam | rd yanaklı |
| bilamba | rd 1. lâmbalı 2. lâmbalı (lamba ile çalışan) * radyoya bilamba lâmbalı radyo |
| bilan (i) | m uğraşı |
| bilan (ii) | rd yuvalı |
| bilan (iii) | bnr bila |
| bilandin (i) | m uğraştırma l/gh uğraştırmak |
| bilandin (ii) | m 1. söylenme, homurdanma, mırıldanma, sokranma 2. veriştirme l/gh 1. söylenmek, homurdanmak, mırıldanmak, sokranmak 2. veriştirmek |
| bilandin (iii) | m yutma l/gh yutmak |
| bilanî | rd olumlu, müsbet |
| bilaq | rd bacaklı |
| bilardo | bilardo. |
| bilaş | rd gövdeli |
| bilaşbûn | m gövdelenme |
| bilastîk | rd lâstikli |
| bilawan | konforlu. |
| bilayen | rd taraflı |
| bilbeq | m su fışkırması |
| bilbeq dan | l/gh su fışkırmak |
| bilbil | zo/n 1. bülbül (Luscinia megarhynchos) 2. nd/mec bülbül (sesi çok güzel kimse) |
| bilbil kirine qefesa zêrîn dîsa gotiye ‘ax wetenê min’ | bülbülü altın kafese koymuşlar ‘ah vatanım’ demiş |
| bilbilê azadiyê | özgürlük bülbülü |
| bilbilik | m ibik, emzik (ibrik, çaydanlık testi gibi kapların, suyu azar azar akıtmaya yarayan içi delik uzantısı) |
| bilbilîlk | m ibik, emzik (ibrik, çaydanlık testi gibi kapların, suyu azar azar akıtmaya yarayan içi delik uzantısı) * bilbilîlka çaydank çaydanlık ibriği * bilbilîka çaydank xitimiye çaydanlğın emziği tıkanmış |
| bilbilîtanik | zo/m 1. kelebek 2. rd kelebek (kelebek biçiminde olan) |
| bilbilîtank | bnr bilbilîtanik |
| bilbilk | m oluk weka |
| bilbilka misîn avêtin | oluk gibi akmak * weka bilbilka misîn xwîn jê diavêt oluk gibi kan aktı |
| bilbilok (i) | bot/m meyvesi yenmeyen bir çit bitkisi |
| bilbilok (ii) | m su pompası |
| bilbiqandin | m fokurdatma l/gh fokurdatmak |
| bilbiqîn | m 1. fokurdama 2. kaynama, kaynayış l/ngh 1. fokurdamak 2. kaynamak |
| bilbisandin | m kamıştırma (göz için) l/gh kamıştırmak (göz için) |
| bilbisîn | m kamışma (göz için) l/ngh kamışmak (göz için) |
| bilbisok | bnr birbisok |
| bilbize | süsen türü; iris aucheri |
| bilbizêk (i) | bot/nd bir üzüm türü |
| bilbizêk (ii) | bot/m nevruz çiçeği |
| bilbizêq | bnr bilbizêk (II) |
| bilçax | rd küçük bir bölüm, azıcık |
| bilcik | rd küçücük |
| bilçik | n 1. yaprak 2. maydanoz, ebe gömeci gibi bitkilerin yaprağı |
| bilcikik | rd minicik |
| bilcim | her işe burnunu sokan kimse. rd yapışkan, sulu (yersiz şakalar yapan, davranışları ile çevresini tedirgin eden kimse) * yekî bilcim e sulu birisi |
| bilcimî | m sululuk |
| bilcimî bûn | l/ngh sululaşmak * bilcimî nebe kuro sululaşma be adam |
| bilcimîbûn | m sululaşma |
| bilcimîtî | m sululuk |
| bilcimîtî kirin | sululuk yapmak (veya etmek) |
| bildik | m domates |
| bildirik | m topaç |
| bilebil | m 1. fanfin 2. h homur homur |
| bilebil kirin | l/gh homurdanmak |
| bilebilkirin | m homurdanma |
| bilêç | m 1. şimşek, yıldırım 2. çakın, çakım |
| bilêç kirin | l/gh katletmek |
| bilêçkirî | rd katledilmiş olan |
| bilêçkirin | m katletme |
| bilêk | m soğuk esen bir rüzgâr |
| bileke | lekeli. rd lekeli |
| bilekebûn | m 1. lekelenme 2. mec lekelenme |
| bilêlaz | (=berzêlik, pirpizik) nevruz çiçeği; iris persica |
| bilemelem | rd çalkantılı |
| bilemlate | rd adaleli |
| bilêname | m sözleşme |
| bilênî | m söz, akt |
| bilênî dan | l/gh söz vermek |
| bilênîdan | m söz verme |
| bileqdeçûn | m karşılamaya gitme |
| bileqdehatin | m karşılamaya gelme |
| bileqîn | rd kıpırtılı |
| bilerz | rd titreşimli |
| bilêse | m meşale |
| bilêt | m bilet |
| bilêt birîn | bilet kesmek |
| bilêta balafirê | uçak bileti. |
| bilêtfîroş | nd/nt biletçi |
| bilêtfîroşî | m biletçilik |
| bilêtnêr | nd/nt kondüktör |
| bilêtnêrî | m kondüktörlük |
| bilêv | rd dudaklı |
| bilevabûn | m bölüşülme |
| bilêveger | iadeli. |
| bilêvik | rd dudaklı |
| bilêvkirin | m 1. söyleniş, söylem, söyleyiş, telâfuz 2. anma, zikretme, -den bahsetme l/bw 1. telafûz etmek 2. anmak, zikretmek, -den bahsetmek * ditirse ku navê nexweşînê bi lêv bike hastalığın adını anmaktan korkuyor |
| bilewe | jeo/rd 1. lığlı 2. balçıklı |
| bilez | rd 1. hızlı * bilez dimeşiyan hızlı yürüyorlardı 2. acele |
| bilezet | rd lezetli |
| bilezet bûn | lezetli olmak |
| bilezetbûn | m lezzetlenme |
| bilezetkirin | m lezetlendirme |
| bilezûbez | rd hızlı |
| bilezûbezbûn | m çabuklaşma |
| bilh | rd zeki, bilgili |
| bilhvan | rd kurnaz, politikacı |
| bilî | başka. m 1. uğraş 2. rd meşgul |
| bilî (i) | nd başka, hariç, özge * ji bilî te senden başka * ji bilî wê, em dê tev bimînin o hariç hepimiz kalacağız |
| bilî bûn | l/ngh 1. uğraşmak, meşgul olmak (bir işi başarmaya çalışmak) * zarok bilî dibe ku cixare bi berxikê bide kişandin çocuk kuzuya sigara içmeye uğraşıyordu 2. uğraşmak (bir iş üzerinde sürekli çalışmak) * ez çi qas pê bilî bûm jî ez bi ser neketim ne kadar uğraştıysam da beceremedim 3. uğraşmak (zamanını bir işe verme durumunda kalmak) * ma em dê êdî bi te bilî bibin? be adam yeter, senle mı uğraşacağız? |
| bilî kirin | m uğraştırma, meşgul etme l/gh uğraştırmak, meşgul etmek |
| bilî yê xwe bûn | dış dünyayla bağları kesik olmak |
| bilib | rd taneli |
| bilîbas | rd elbiseli |
| bilibik | rd tanecikli |
| bilîbûn | m uğraşma, meşgul olma |
| bilîbûyîn | m uğraşma, meşgul olma |
| bilîçik | rd sümüklü |
| bilihêm | rd lehimli |
| bilik | n çük, pipi (çocuk dilinde) |
| biliko | n pipi (çocuk dilinde) |
| bilîlik | ant/m 1. göz bebeği 2. mec göz bebeği (çok sevilen, önem verilen kimse) |
| bilîmet | nd/nt dâhî, deha * bilîmetê muzîka me müziğimizin dehası |
| bilîmetane | h dâhice |
| bilîmetî | m dâhîlik |
| bilîmon | rd limonlu |
| bilîn | uğraşı, uğraşmak, meşgul olmak. |
| bilîn (i) | m 1. uğraşma, meşgul olma 2. uğraşma, ilgilenme, iştigal etme l/ngh 1. uğraşmak, meşgul olmak (bir işi başarmaya çalışmak) 2. uğraşmak, ilgilenmek, iştigal etmek (bir iş üzerinde sürekli çalışmak) * ez çi qas bilîm jî ez bi ser neketim ne kadar uğraştıysam da beceremedim |
| bilîn (ii) | m 1. söylenme, homurdanma, sokranma 2. yankılanma l/ngh 1. söylenmek, homurdanmak, sokranmak 2. yankılanmak * deng ji hemû deran biliya ses her yerden yankılandı |
| bilind | rd 1. yüksek, yüce, ulu (altı ile üstü arasındaki uzaklık çok olan) * çiyayên bilind yüksek dağlar 2. yüksek (belirli bir yere göre daha yukarıda olan) 3. yüksek (güçlü, etkili, şiddetli) * pesta bilind yüksek basınç 4. yüksek (derece veya makam bakımında üstün) * dibistana bilind yüksek okul 5. yüksek (yukarda, üst tarafta olan yer) 6. kalkık (düzeyine göre yüksekte olan) * aliyekî maseyê bilind e masanın bir tarafı kalkık 7. kalkık (kabararak yerinden ayrılmış) 8. uzun * ew yekî bilind e o uzun birisi |
| bilind baz dan | yüksek uçmak, yükseklerde dolaşmak |
| bilind baz dan nizm ketin | yüksekten uçan alçak düşer |
| bilind bûn | l/ngh 1. yükselmek 2. yükselmek (güçlenmek, şiddetlenmek) * xurexura nêrgeleyan bilind dibû nargile gurultuları yükseliyordu 3. yükselmek, ilerlemek 4. yücelmek 5. davranmak, yekinmek 6. kalkmak (erkeklik cinsel organı için) |
| bilind firî nizm ket | yüksekten uçan alçak düşer |
| bilind firîn | çok şey istemek |
| bilind kirin | yükseltmek. l/gh 1. yükseltmek, kaldırmak (yükseğe çıkarmak, yukarı kaldırmak) 2. yükseltmek, kaldırmak (yukarı doğru hareket ettirmek) 3. yükseltmek (şiddetlendirmek, güçlendirmek) * dengê xwe bilind meke sesini yükseltme 4. yüceltmek, ululamak 5. yüceltmek 6. pehpehlemek 7. kaldırmak (erkek; cinsel organını dikleştirmek) pehpehlemek (yek an jî tiştek) 1) yükseltmek 2) yüceltmek, ululamak (yek) |
| bilind kirin gihandin esman | (birini veya bir şeyi) göklere çıkarmak |
| bilinda navderkî | rz/nd karma yüksek rz karma yüksek ses |
| bilinda paşderkî | rz art çıkışlı yüksek rz art çıkışlı yüksek |
| bilindahî | yükseklik, irtifa rakım. m yükseklik |
| bilindahîya pêlê | erd/nd dalga yüksekliği |
| bilindawaz | rd yüksek sesli |
| bilindayî | m 1. yükseklik, yücelik 2. erd yükseklik, irtifa, rakım |
| bilindayîpîv | m yükseklikölçer, altimetre |
| bilindbêj | m ses yükseltici cihaz |
| bilindbûn | m 1. yükselme 2. yükselme (güçlenme, şiddetlenme) 3. yükselme, ilerleme 4. yücelme 5. davranma, yekinme 6. kalkma 7. kalkıklı, kalkık olma |
| bilindbûyîn | m 1. yükseliş 2. yükseliş, ilerleyiş 3. yüceliş, yücelme |
| bilindcih | erd/m yükselti, yüksek yer, plato |
| bilindegermî | m yüksek sıcaklık |
| bilindek | rz/m üstün, fetha, şapka (düzeltme (^) işareti) |
| bilindepestan | m yüksek basınç |
| bilindhimet | rd yüce himmetli |
| bilindî | m 1. yükseklik 2. erd yükseklik, yükselti, rakım, irtifa |
| bilindîne | rd/h yüksekçe |
| bilindker | rd 1. kaldıran 2. tek/m kaldırıcı 3. fîz/m yükselteç |
| bilindkes | rd zati mühterem |
| bilindkirî | rd 1. yükseltilmiş 2. yüceltilmiş 3. kalkık |
| bilindkirin | m 1. yükseltme, kaldırma (yükseğe çıkarma, yukarı kaldırma) 2. yükseltme, kaldırma (yukarı doğru hareket ettirme) 3. yükseltme (şiddetlendirme, güçlendirme) 4. yüceltme, ululama 5. yüceltme 6. pehpehleme 7. kaldırma (erkek; cinsel organını dikleştirme) |
| bilindlere | m yüksek frekans |
| bilindo | m bir tütün türü |
| bilindokî | rd yükseğimsi |
| bilindpaye | rd 1. yüksek payeli 2. üst düzey (kimse) |
| bilindrewan | rd âlicenap |
| bilindrewanî | m âlicenaplık |
| bilindtirîn | rd azamî, en yüksek |
| bilindwar | nd yüksek yer veya mesken |
| bilindxûy | rd yüksek ahlaklı |
| bilîne | nd gizli bağlantı |
| biling | rd ayaklı, bacaklı |
| bilingan | h 1. ayakla, ayaklı (ayakla çalışan makine vb.) 2. yaya olarak, yayan |
| bilîq | rd sümüklü |
| biliqîn | m çıvlama l/gh çıvlamak |
| bilîsans | rd lisanslı |
| bilîtav | rd bataklı |
| bilîte | rd lığlı |
| bilîtebûn | m lığlanma |
| bilîtî | m uğraşı |
| bilixav | rd gemli |
| biliyaqet | rd liyakatlı, değimli |
| biliyê xwe bûn | l/bw dış dünyayla bağları kesik olmak |
| bilkewişandin | m dönüştürme l/gh dönüştürmek |
| bilkewişîn | m dönüşme l/ngh dönüşmek |
| bilo (i) | n çük, pipi (çocuk dilinde, erkeklik organı) |
| bilo (ii) | zo/m 1. örümcek (Aranea) 2. örümcek ağı |
| bilobilo | n çük, pipi (çocuk dilinde) |
| bilok | n çük, pipi (çocuk dilinde, erkeklik organı) |
| bilome | rd sitemli |
| biloq | n kabarcık |
| biloqê | h tırıs tırıs |
| biloqê çûn | l/bw tırıs gitmek |
| biloqente | rd lokantalı * vagona biaşxane lokantalı vagon |
| biloqî | rd kabarcıklı |
| bilostik | rd balçıklı |
| bilq | hava kabarcığı. m fırtı, fıkırdama, fokurdama |
| bilqandin | m fıkırdatma, fokurdatma l/gh fıkırdatmak, fokurdatmak |
| bilqebilq | m/h 1. faşır faşır, fıkır fıkır 2. tokur tokur |
| bilqebilq anîn | tokurdatmak |
| bilqebilq jê birin | fıkırdatmak |
| bilqebilq jê çûn | tokurdamak |
| bilqebilq kirin | l/gh 1. fıkırdamak, çokramak 2. tokurdamak |
| bilqebilqkirin | m 1. fıkırdama, çokrama 2. tokurdama |
| bilqijandin | m fışkırtma l/gh fışkırtmak |
| bilqijîn | m 1. fışkırma 2. patlama l/ngh 1. fışkırmak 2. patlamak * birîn bilqijî yara patladı |
| bilqik | m kabarcık |
| bilqik dan | l/gh tokurdamak |
| bilqikdan | m tokurdama |
| bilqikdayîn | m tokurdayış |
| bilqikî | rd kabarcıklı |
| bilqîn | m 1. fıkırdama, fokurdama 2. kaynama, kaynayış l/ngh 1. fıkırdamak, fokurdamak 2. kaynamak |
| bilqînî | m fıkırtı tokurtu |
| bilqînî jê anîn | (an jî birin) fıkırdatmak, tokurdatmak |
| bilqînî jê çûn | tokurdamak |
| bilqînî kirin | l/gh fıkırdamak, çokramak |
| bilqînîkirin | m fıkırdama, çokrama |
| bilqitk | m kabarcık |
| bilqok | n kabarcık, su kabarcığı |
| bilqokî | rd kabarcıklı |
| bilte | m suya taş atıldığında çıkan ses |
| bilûf | rd lifli |
| bilûfik | rd lifli |
| bilûk | n kerpiç |
| bilûlî | rd sürünerek yürüyen çocuk |
| bilûlik (i) | rd ibikli, emzikli (çaydanlık, ibrik gibi kaplar için) |
| bilûlik (ii) | m erkek çocuğun altını ıslatmasın diye, pipisine takılan kaval şeklindeki düzenek |
| bilûr (i) | mzk/m 1. kaval 2. sübek (çocukların bacak arasına yerleştiren sidik borusu) |
| bilûr (ii) | rd kabartılı |
| bilûr (iii) | rd/nd bellûr, kristal |
| bilûr (iv) | rd fitilli (kumaşlar için) * qumaşê bilûr fitilli kumaş |
| bilûra şivanan | bot/nd üreme organı soğanınkine benzer bir bitki |
| bilûrfiroş | nd/nt kavalcı (satan) |
| bilûrfiroşî | m kavalcılık |
| bilûrjen | nd/nt kavalcı (çalan kimse) |
| bilûrjenî | m kavalcılık |
| bilûrker | nd/nt kavalcı (imal eden) |
| bilûrkerî | m kavalcılık |
| bilûrvan | nd/nt kavalcı (çalan kimse) |
| bilûrvanî | m kavalcılık |
| bilûtik | rd burunlu (çıkıntısı olan) |
| bilwêr | bnr bilûr (I) |
| bilxaltî | nd/nt teyzezade, teyze çocuğu |
| bilxaltîbûn | m teyzezadelik |
| bilxênî | m taş ocakta dumanın çıktığı yer |
| bimacera | rd maceralı, serüvenli |
| bimadalya | rd madalyalı |
| bimahafiza | rd mahafazalı |
| bimahiye | rd maaşlı |
| bimakêş | rd filtreli, süzgeçli |
| bimakîne | rd 1. makineli 2. makineli, matkineli tüfek |
| bimal | rd evli (evi olan) |
| bimalbûn | m evlenme |
| bimalfişek | rd fişeklikli |
| bimalik | bot/rd kapsüllü rd gözlü |
| bimalketin | m eve uğrama |
| bimalkirin | m evlendirme |
| bimandal | rd mandallı |
| bimane | rd 1. manalı, anlamlı 2. mec manalı (gizli anlamı olan) |
| bimanekirin | m 1. anlamlandırma 2. yorumlama, mana verme |
| bimantiq | rd mantıklı |
| bimanyeto | rd manyetolu |
| bimar (i) | rd nikahlı |
| bimar (ii) | rd yılanlı |
| bimarj | rd marjlı |
| bimarka | rd markalı |
| bimaşe | rd maşalı |
| bimasî | rd balıklı |
| bimaşik | rd maşalı |
| bimaske | rd maskeli |
| bimast | rd yoğurtlu |
| bimasûle | rd makaralı |
| bimasûlke | rd adaleli |
| bimasûr | rd kabartılı |
| bimaya | rd mayalı |
| bimayonez | rd mayonezli |
| bimazeret | nd/rd mazeretli, özürlü |
| bimbarek | rd mübarek, kutlu |
| bimbarek be! | mübarek olsun! |
| bimeaş | rd maaşlı |
| bimebest | kasten. rd amaçlı, maksatlı |
| bimecaz | rd mecazlı |
| bimefa | rd yararlı |
| bimefa bûn | yararlı olmak |
| bimefer | mümkün, olanaklı. rd umutlu, ümitli |
| bimefik | rd yemlikli |
| bimêfir | rd yemlikli |
| bimehan man | l/bw aylamak (aylarca kalmak) |
| bimehane | rd maaşlı |
| bimehanî | rd maaşlı |
| bimehde | rd moralı bozuk, moralsız, somurtkan, suratlı, suratı asık |
| bimehdebûn | m moralsız olma, somurtkan olma, suratı asık olma |
| bimehmizî | rd ücretli, maaşlı |
| bimehr | rd nikâhlı |
| bimehrbûn | m 1. nikâhlı olma 2. nikâhlılık |
| bimêjî | rd 1. beyinli 2. ilikli (içinde ilik bulunan kemik veya şey) |
| bimêjû | rd tarihli, günlü * nivîsara bimêjûya 25 Gelawêj 1967 25 Ağustos 1967 günlü yazı |
| bimêlîde | rd alevli |
| bimemik | rd 1. memeli 2. emzikli |
| bimêmûz | rd mahmuzlu |
| bimentol | rd mentollü |
| bimenzele | rd odalı |
| bimenzere | rd manzaralı |
| bimeqare | rd makaralı |
| bimeqbûz | makbuzlu |
| bimeqes | rd makaslı |
| bimeqletîz | rd mıknatıslı |
| bimêr | rd 1. erkekli 2. kocalı, evli (evli kadın) |
| bimeraq | rd meraklı |
| bimerasîm | rd törenli |
| bimerc | şartlı. rd şartlı, koşullu |
| bimêrdezime | rd kâbuslu |
| bimêrg | rd çayırlı (çayır yerlerinin çok olduğu yer) |
| bimerge | rd salçalı |
| bimerhamet | rd merhametli, acıyıcı |
| bimerîfet | rd marifetli |
| bimermer | rd mermerli |
| bimeş | b arş (askerlikte yürü komutu) |
| bimêş | rd sinekli |
| bimesafe | rd mesafeli |
| bimeşaqet | rd meşakkatlı, güç |
| bimêşbûn | m sinekli olma, sineklenme |
| bimeşê | 1. yürüyerek 2. eşkin (eşkin yürüyüş ile) |
| bimeşê bi rê de çûn | badiklemek (ördek gibi yürümek) |
| bimesele | rd sorunlu |
| bimesnet | rd mesnetli |
| bimesref | rd masraflı |
| bimêşûmor | rd böcekli |
| bimeşwerdekî çûn | l/bw badiklenmek |
| bimetanet | rd metanetli, dayanıklı |
| bimetod | rd metotlu, yöntemli |
| bimetodî | m yöntemlilik |
| bimêwe | rd meyveli |
| bimêx | rd sürgülü |
| bimexerî | rd bataklı |
| bimexsed | rd maksatlı, amaçlı |
| bimexsedî | m amaçlılık |
| bimey | içkili. |
| bimeyan | rd mayalı |
| bimeymenet | rd meymenetli |
| bimêzere | rd sarıklı |
| bimezûr | rd sakıncalı |
| bimij | sisli. rd sisli |
| bimijane | rd dingilli |
| bimijang | rd kirpikli |
| bimijelang | rd kirpikli |
| bimijgul | rd kirpikli |
| bimijkirin | m sislendirme |
| bimijmijok | rd emzikli |
| bimijok | rd emzikli |
| bimijûlank | rd kirpikli |
| bimîkrop | rd mikroplu |
| bimil | rd 1. kollu 2. kollu, koltuklu (herhangi bir biçimde kolu olan) * sendelya bimil kollu sandalye * sendelya bimil koltuklu sandalye |
| bimilik | rd hörgüçlü |
| biminare | rd minareli |
| bimîne | h kala (uzaklık veya herhangi saat başı için; kalarak) * ji êvarê re du saet bimîne, were akşama iki saat kala gel |
| bimiqate bûn | l/bw sektirmemek (büyük bir dikkat içinde bulunmak) |
| bimiqnatîs | rd mıknatıslı |
| bimirad | rd muratlı |
| bimiradê xwe şad bûn | l/bw muradına ermek, amacına ulaşmak |
| bimîratgir | rd vârisli |
| bimirdik (i) | rd kepekli (saçlı deride oluşan kepek için) |
| bimirdik (ii) | rd tortulu |
| bimirêk | rd aynalı |
| bimirês | gösterişli, görkemli, haşmetli. rd gösterişli, şatafatlı, görkemli, göz alıcı |
| bimirin | rd ölümlü |
| bimîrkut | rd/h 1. tokmaklı 2. tokmakla |
| bimîrkutokanketî | rd kızamıkçıklı, kızamıkçığa yakalanmış olan |
| bimîrkutokanketin | m kızamıkçığa yakalanma |
| bimirqînî | rd homurtulu |
| bimirûz | rd moralı bozuk, somurtkan, suratlı, suratı asık |
| bimişar | rd testereli |
| bimişe | rd ücretli (ücret karşılığı yapılan) |
| bimişkane | rd ipotekli |
| bimîstanik | bj/rd mantarlı (mantar hastalığına tutulmuş olan) |
| bimişûr | zahmetli. rd zahmetli |
| bimitale | rd düşünceli, kaygılı |
| bimitaletî | m düşüncelilik, endişelilik |
| bimitêl | rd döşekli |
| bimitik | rd tümsekli, tepeli |
| bimitik bûn | l/bw tümselmek |
| bimitikbûn | m tümselme |
| bimix | rd çivili |
| bimixrik | rd çelişkili, tezatlı |
| bimîz | rd çişli, sidikli |
| bimizûr | rd maaşlı |
| bimobîlya | rd mobilyalı |
| bimole | rd sıvalı (sıvası olan) |
| bimole delikandin | l/bw çamurlamak |
| bimonik | rd boğumlu |
| bimor | rd mühürlü |
| bimoran | rd puslu, pusarık |
| bimorî | rd boncuklu |
| bimorîk | rd boncuklu |
| bimoryaz | rd tipili |
| bimostik | rd emzikli |
| bimot | rd pekmezli |
| bimotîf | rd motifli |
| bimotor | rd motorlu |
| bimovik | rd boğmaklı, boğumlu |
| bimox | rd ilikli (içinde ilik bulunan kemik veya şey) |
| bimû | rd 1. kıllı 2. tüylü |
| bimûçe | rd maaşlı |
| bimucîze | rd mucizeli |
| bimudet | rd müddetli, süreli |
| bimuema | rd muammalı |
| bimûm | rd mumlu, şamalı |
| bimuqawele | rd mukaveleli, sözleşmeli |
| bimurekeb | rd mürekepli |
| bimûrz | rd suratı asık |
| bimusamaha | rd müsamahalı, hoşgörülü |
| bimuslix | rd musluklu |
| bimûteke | rd kâbuslu |
| bimuzîk | rd müzikli |
| bin | alt n 1. alt, dip, alt taraf (üst karşıtı) 2. alt,(bir nesnenin tabanı) * binê beroşê qul bûye tencerenin altı delinmiş * binê beroşê tencerenin dibi 3. alt (oturulurken oyluk kemiklerinin yere gelen bölümü) * kursî bide binê xwe kürsüyü altına çek 4.rd a(bir kaç şeyin içinde bize uzak olanı) 5.rd a(birkaç şeyden yere yakın olanı) * qata bin alt kat 6.n alt (etkisinde anlamında) * di bin tavê de dixebite güneş altında çalışıyor * di bin gotinê de ma lafın altında kaldı 7.n alt (tamlamalarda) binê solê ayak altı 8. dip (oyuk veya çukurun en alt bölümü) * binê deryayê deniz dibi 9. dip, taban (dikili duran bir şeyin yerle birleştiği nokta ve çevresi) * binê porên min xwê dabûn saçlarımın dipleri terlemişti 10. iç (ten ile dış giysi arası) * ez dê fanorî di bin de li xwe bikim fanilayı içime giyeceğim 11. kök (temel, esas) * em dixwazin meseleyê ji bin hel bikin meseleyi kökünden hal etmek istiyoruz 12. tab(bir şeyin en alt bölümü) 13. taban (ayakkabının alt bölümü) 14. alt, aşağ(bir şeyin alt bölümü) 15.rd alt, ast 16.argo kızlık, bekaret |
| bin (tiştekî) de | m (bir şeyin) altında kalmak * ez di bin vê qenciyê de namînim bu iyiliğin altında kalmam |
| bin kêranan | (an jî asraqan) tavan arası |
| bin ketin | yenilmek. l/gh alt olmak, yenilgiye uğramak |
| bin lingê hev kol | (birbirinin) ayağını kaydırma(birbirinin) kuyusunu kazmak |
| bin pê kirin | ayak altına almak. |
| bin xêz kirin | altını çizmek |
| bin xistin | l/gh alt etmek, yenmek |
| binaçe | kuşak, nesil. m menşe |
| binakok | rd çelişkili, tezatlı |
| binalî (i) | rd illegal, gizli |
| binalî (ii) | rd/nd yerli (oturduğu bölgede doğup büyüyen, ataları da orada yaşamış olan kimse) * ez binaliyê vê derê me ben buranın yerlisiyim |
| binalî bûn | l/ngh yerlileşmek |
| binalîbûn | m yerlileşme |
| binalik | rd nalınlı |
| binamûs | rd 1. namuslu 2. namuslu (uygun, gereği gibi) * me xwarineke binamûs xwar namuslu bir yemek yedik |
| binamûsbûn | m 1. namuslu olma 2. namusluluk |
| binan | rd 1. ekmekli 2. yemekli 3. tok * tu binanî yan bênan î? aç mısın tok musun? |
| binane | rd naneli |
| binanekî nandar nabî bi darekî mêrxas nabî | bir sefer yemek vermekle cömert bir sopa atmayla yiğit olunmaz |
| binanî (i) | m 1. temel (bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 2. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) 3. kaide, duraç, ayaklık, alt 4. alt * di binaniya me de newal e alt tarafımız vadi |
| binanî (ii) | n kılıcın keskin ucu |
| binanoziko | h karın tokluğuna, boğaz tokluğuna |
| binar | ateş altı |
| binar (ii) | n dax eteği |
| binar kirin | ateş altına gömmek |
| binaret | n temel, esas |
| binas (i) | nd/rd tanıdık |
| binas (ii) | rd 1. müsebbip 2. neden, sebep, kaynak, -den kaynaklama (suç ve kabahat anlamında) * ev sûcên hanê gişt binasên te ne bu suçların hepsi senden kaynaklanıyor |
| binaşik | m mide alt kısmı |
| binasir | rd nasırlı |
| binaskar | rd suçlu |
| binate | n temel |
| binatî | n temel |
| binatir | lşk ast (rütbe ve kıdemce küçük asker) |
| binav | m su altı |
| binav (i) | rd 1. adlı, isimli * keçikeke binav Sema Sema adlı bir kız 2. imzalı (yazı, eser için; yazarı belirtilmiş) |
| binav bûn | gark olmak |
| binav bûn (ii) | l/lng 1. batmak, (suda) gark olmak (suyun üstünde iken içine gömülmek) * qeyîk binav bû kayık battı 2. suya dalmak |
| binavahî | m 1. temel, binanın alt basamağı 2. altyapı |
| binavayî | 1. altyapı (bir yapı için gerekli olan yol, kanalizasyon, elektrik, su gibi tesisatların hepsi) 2. sos/m alt yapı |
| binavber | aralıklı. rd 1. aralıklı (aralarında açıklık bulunan, birbirine bitişik olmayan) 2. aralıklı, espaslı (dizgide kelimeler, harfler veya satırlar arasında açıklığı olan) * peyv binavber in kelimeler aralıklı 3. fiz aralıklı (kesik kesik) 4. kesintili (ara verilerek yapılan) |
| binavbir | rd bölmeli * odeya me binavbir e odamız bölmeli |
| binavbûn (i) | m 1. adlanma, adlandırılma 2. adlandırılma, zikredilme |
| binavbûn (ii) | m 1. batma (suda) gark olma 2. suya dalma |
| binavbûyî (i) | rd adlanmış olan |
| binavbûyî (ii) | rd batık (gemiş için batmış) |
| binavbûyîn (i) | m 1. adlanış, adlandırılış 2. adlandırılış, zikrediliş |
| binavbûyîn (ii) | m 1. batış, (suda) gark oluş 2. suya dalış |
| binavdan | m adlandırma |
| binavê | ndgüreş |
| binavê çûn | (an jî rakirin) hev güreşmek |
| binavger | nd/nt dalgıç |
| binavgerî | m dalgıçlık |
| binavgîn | rd araçlı |
| binavhevketin | m 1. karışıklık çıkarma 2. (birbirine) girme (veya girişme), kavgaya girişme (veya tutuşma) |
| binavî | bot/m bir tür ağaç |
| binavkirî (i) | rd 1. adlı, anlandırılmış, isimli, isimlendirilmiş 2. belirli |
| binavkirî (ii) | rd batırılmış, gark edilmiş olan |
| binavkirî (iii) | rz/rd belirtili, belgin |
| binavkirin (i) | m 1. adlandırma, ad koyma, isimlendirme, isim koyma 2. adını koyma, ismini koyma 3. adlandırma, zikretme, adını zikretme4. anma |
| binavkirin (ii) | m 1. batırma, gark etme, (suya) batırma 2. (suya) daldırma |
| binavûdeng | ünlü, meşhur, şanlı. rd adlı, ünlü, şanlı, meşhur, şöhretli |
| binavûdeng bûn | ünlü (veya meşhur) olmak |
| binavûdengbûn | m ad alma, ün kazanma |
| binavûdengî | m ünlülük, meşhurluk |
| binavûnîşan | rd 1. adlı sanlı 2. tarihli, tarihî * îro rojeke binavûnîşan e bugün tarihî bir gündür |
| binavûnûçik | m lâkaplı |
| binawa | rd içten hesaplı, sinsi |
| binax | toprak altı. m 1. yeraltı, toprak altı * samanên me yên binaxê toprak altı servetlerimiz 2. rd yeraltı (gizli ve zararlı çalışma) |
| binax bûn | l/ngh 1. gömülmek 2. gömülmek, defnedilmek (ölü gömmülmek) |
| binax kirin | l/gh 1. gömmek 2. defnetmek, gömmek (ölüyü gömmek) |
| binax kirina mayînan | (an jî tepînkan) mayınlamak |
| binaxbûn | m 1. gömülme 2. gömülme, defnedilme (ölü gömmülme) |
| binaxbûyîn | m 1. gömülüş 2. gömülüş, defnediliş |
| binaxe | n 1. temel, esas (bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 2. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) 3. mat/m taban, kaide 4. bel kemiği (bir şeyin varlığı ile ilgili temel bölümü, esas) 5. alt yapı, temel, yapı |
| binaxeyî | rd esasî |
| binaxîn | rd toprak altı ile ilgili olan |
| binaxkirî | rd gömülü, metfun |
| binaxkirin | m 1. gömme 2. defnetme (ölüyü gömme) |
| binaz | rd nazlı |
| binban | n ev tabanı * ban qul be binban jî şil e tavan delikse taban da ıslak olur |
| binbar | rd 1. yükümlü, mükellef (bir şeyi yapma zorunluluğu olan) 2. nd yükümlü, mükellef (vergi vermekle yükümlü kimse veya kuruluş) 3. n yük altı (hayvan yükünün alt kısımı) 4. minnet altında olan |
| binbarî | m yüküm, yükümlülük, mükellefiyet |
| binbarî bûn | l/ngh yükümlenmek |
| binbarî kirin | l/gh yükümlendirmek |
| binbarîbûn | m yükümlenme |
| binbarîkirin | m yükümlendirme |
| binbarîtî | m yükümlülük |
| binbêder | bnr binbênder |
| binbêjing | nd elenti, kalbur altı |
| binbelg | n tütünün en alt yaprağı |
| binbênder | m badas, harman artığı, harman sonu |
| binberaş | n alt değirmen taşı |
| binberdok | bot/m yabanî bir ot |
| binbihurk | m alt geçit |
| binbîr | bilinçaltı. m bilinçaltı |
| binbir kirin | l/gh kökünü kazımak |
| binbirkirin | m kökünü kazıma |
| binbisk | m kadın favorisi |
| binboç | nd kuyruk altı |
| binbuhêrk | m alt geçit |
| binc | m kök, köken |
| bincam | rd ikiyüzlü, riyakâr |
| bincamîtî | m ikiyüzlüluk |
| bincan | n akarsu üzerinde yapılan set vasıtasıyla suyu yükseltilerek arazıya verilmesi |
| bincarî | m araştırma, soruşturma |
| binçav | gözaltı. |
| binçav kirin | l/gh göz altına almak, gözetime almak, gözetim altına almak, gözlem altına almak |
| binçavî | hiq/m göz altı, gözetim, gözlem altı, nezaret |
| binçavkirî | rd gözaltında olan |
| binçavkirin | m göz altına alma, gözetime alma, gözetim altına alma, gözlem altına alma |
| binceme | rd korkak kimse |
| binçen | n başlığı çeneye bağlayan kadın takısı |
| binçeng | koltukaltı. n 1. koltuk altı 2. mec koltuk (iltimas) * ew ji binçengan hez nake o koltuktan hoşlanmaz 3. koltukluk, subra (koltuk altına içten dikilen parça) |
| binçerm | ant/n deri altı |
| bincî (i) | rd/nd 1. yerli (oturduğu bölgede doğup büyüyen, ataları da orada yaşamış olan kimse) 2. kîm/m kök |
| bincî (ii) | nd yatak altı |
| bincil | n 1. iç çamaşır 2. rd hasıraltı |
| bincil kirin | l/gh hasıraltı etmek, örtbas etmek, sümenaltı etmek, minder altı etmek, örtmeye çalışmak, üstüne perde çekmek, perdelemek, boğmak * bûyer bi bûyereke din bincil kirin olayı başka bir olayla boğdular |
| bincilbûn | m hasır altı edilme, örtbas edilme, sümen altı edilme l/ngh hasır altı edilmek, örtbas edilmek, sümen altı edilmek |
| bincilk | nd iç çamaşır, iç giysi |
| bincilkirin | m hasıraltı etme, örtbas etme, sümenaltı etme, minder altı etme, örtmeye çalışma, üstüne perde çekme, perdeleme, boğma |
| binçîne | n 1. temel, ana 2. temel, esas (bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 3. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) |
| binçingil | n meme altı |
| binçir | n suya, çamura yayılan ağaç damarları |
| binçok | m diz altı |
| bincû | nd yeni Müslüman olmuş Yahudi çocuğu |
| bind | ast. |
| bindan | n irmik |
| bindar | boyunduruk altında, bağımlı. rd ezilen, sopa altında olan |
| bindarok | m 1. kırda ağaç gölgesinde yapılan piknik 2. bot yenilen bir tür bitki |
| bindarûk | bnr bindarok |
| bindehlok | bot/m kardelen (Galanthus nivalis) |
| binden | m küp altına konulan toprak kap |
| bindeq | fındık. m fındık |
| bindeqe | m değirmen bilya yuvası |
| bindeqfiroş | nd/nt fındıkçı (satan kimse) |
| bindeqfiroşî | m fındıkçılık |
| bindeqvan | nd/nt fındıkçı |
| bindeqvanî | m fındıkçılık |
| binder | n kapı eşiği |
| binderî | n kapı eşiği |
| binderya | m 1. deniz altı (deniz altında bulunan) 2. deniz altı (deniz altında yapılan) * lêgerînên binderyayê deniz altı araştırmaları |
| bindest | rd 1. ezik, ezilen, mazlum 2. bağımlı, tâbi 3. ast, alt |
| bindest bûn | l/ngh 1. ezilen olmak, mazlum olmak 2. bağımlı olmak, tâbi olmak 3. ast olmak |
| bindestbûn | m 1. ezilen olma, mazlum olma 2. bağımlı olma, tâbi olma 3. ast olma |
| bindestî | m 1. mazlumluk, kölelik 2. bağım 3. astlık, aşağı kademede olma, daha küçük olma * ev keçika hanê bindestî birayê xwe ye bu kız erkek kardeşinden daha küçüktür 4. rd ezilen, kul, köle * tu bûyî bindestiyê jina xwe sen eşine köle olmuşsun |
| bindestîbûn | m 1. ezilen olma, mazlum olma 2. bağımlılık, tâbiiyet, bağımlı olma 3. ast olma |
| bindestkirî | rd ezilen |
| bindevk | m alt kapak |
| bindevka aşikê | ant mide kapısı |
| bindevka madeyê | ant mide kapısı |
| bindîl | nd aşağı |
| bindîn | nd alt taraf * bindîna gund köyün alt tarafı |
| bindir | zo/m örümcek |
| bindiyan | nd henüz Müslümanlaşmış Hristiyan |
| bindor | rd harman dövme işinde koşulan hayvanlardan en sonda olanı |
| bindoşek | rd hasıraltı |
| bindoşek kirin | l/gh örtbas etmek, hasıraltı etmek, minder altı etmek, üstüne perde çekmek, perdelemek |
| bindoşekkirin | m örtbas etme, hasıraltı etme, minder altı etme, üstüne perde çekme, perdeleme |
| bindoxe | m değirmen bilya yuvası |
| bindûv | nd kuyruk altı |
| bindûz | rd düz tabanlı |
| binê | b aman (dikkatı uyandırmak için kullanılır) * binê, baş li zarokê binêrî aman çocuğa iyi bak |
| bine (i) | rd alt (tamlamalarda; sınıflamalarda ikinci derece anlamında) |
| bine (ii) | m mihver |
| binê (tiştekî) derket | (bir zorluğun) altından kalkmak |
| binê (tiştekî) derketin | aslı çıkmak, gerçeği ortaya çıkmak, gerçek ortaya çıkmak (ji) |
| binê (tiştekî) derxistin | gerçeği ortaya çıkarma(bir şeyi) çözmek |
| binê (tiştekî) tune bûn | aslı astarı (veya aslı faslı) olmamak |
| binê avê | nd su altı |
| binê çeng | nd koltuk altı |
| binê çermê jorîn | ant/nd üst deri altı |
| binê guhê (yekî) xwê nedan | tınmamak |
| binê hebanê | kazan dibi (en son doğan çocuk) |
| bine kirin | l/gh saklamak |
| binê kîsik xuya kirin | kesenin dibi görünmek |
| binê piyê (yekî) sabûn kirin | ayağını kaydırmak, ayağının altına karpuz kabuğu koymak |
| binê piyên | (an jî lingên) hev sabûn kir(birbirinin) ayağını kaydırmak |
| binê qûna (yekî) şil bûn | (bir işte) parmağı veya bilgisi olmak |
| binê tûrikê (yekî) qul e | dipsiz testi (eline geçen para ve malı hesapsızca, boş yere harcayan) |
| binê xwe de berdan | altına kaçırmak (bi) altına etmek (veya kaçırmak) (büyük ve küçük aptest için) |
| binê xwe şil kirin | altını ıslatmak |
| binê xwe tije kirin | l/bw 1. donuna yapmak (veya doldurmak) 2) donuna yapmak, donuna doldurmak (çok korkmak) 1) altına kaçırmak, altını pisletmek 2) mec altını doldurmak, cebini doldurmak (gizli bir veya gayri meşru bir şekilde servet edinmek) |
| binê zimanê (yekî) negirtin | diş kovuklarını doldurmamak, dişinin kovuğuna bile gitmemek |
| binê zimanê (yekî) şil bûn | dilinin altında bir şey olmak |
| binê zimanê (yekî) şil bûn hema gotin | dilinin altındaki baklayı çıkarmak |
| binebeş | m alt bölüm |
| bineçe | n 1. temel, ana 2. temel, esas (bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 2. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) 3. köken (soy, asıl) |
| bineçerm | ant/m alt deri, deri altı |
| binecî | bnr binecih |
| binecih | rd/nd 1. yerli (oturduğu bölgede doğup büyüyen, ataları da orada yaşamış olan kimse) 2. n yerleşeme yeri, oturaklı yer |
| binecihî bûn | l/ngh yerlileşmek |
| binecihîbûn | m yerlileşme |
| bineçîn | m alt sınıf |
| bineco | m ark dibi |
| binedar | m ağaç kökü |
| binederya | m deniz dibi |
| binefes | rd nefesli |
| binefs | rd nefis sahibi |
| binefş | menekşe. kokulu menekşe; viola odorata bnr binevş |
| binefşe | bnr binevş |
| binefser | lşk/n astsubay |
| binefserî | lşk/m astsubaylık |
| binefşî | mor, menekşe rengi. bnr binevşî |
| binefşok | bnr binevşok |
| binegeh | n temel, esas |
| binegoş | n kulak altı |
| bineguh | bj/m 1. kaba kulak 2. kulak altı |
| binehiş | m bilinçaltı, şuur altı |
| binehişî | m bilinç altı |
| binehişîn | rd bilinç altı ile ilgili |
| binehk | rd nohutlu |
| binejimar | mat/m asal sayı |
| binekirin | m saklama |
| binekok | m arka plan, bekraund |
| binekomik | m alt grup |
| binelem | rd tepeli |
| binelî (i) | m bünye (vücut yapısı) |
| binelî (ii) | rd yerleşik (bir yerin yerlisi olmuş olan) |
| binelîtî | m yerleşiklik |
| binema | m temel, esas |
| binemak | m kök, temel |
| binemal | m 1. aile (çok geniş aile) 2. ai(birlikte oturan hısım ve yakınların tümü) 3. sülale, uruk 4. sos boy, kabile, klân |
| binemal (i) | n ana mal |
| binemala xuyanî | köklü aile |
| binemale | bnr binemal |
| binemalî | rd ailevî |
| binemerg | m sulu otlak |
| binemir | rd emir kulu |
| bineqerat | rd nakaratlı |
| bineqş | rd nakışlı, işlemeli |
| binequl | rd 1. dibi delik 2. argo kızlığı elden gitmiş olan, bekareti bozulmuş olan |
| binerd | n 1. yeraltı 2. rd yeraltı (gizli ve zararlı çalışma) |
| binerd (ii) | nd toprağa gömülü ev |
| binerd (iii) | m yer fıstığı |
| binerd bûn | mec ölmek |
| binerd kirin | l/gh gömmek, gömülemek, defnetmek |
| binerdco | m yeraltı kanalı |
| binerdî | bot/m 1. yer elması (Helianthus tuberosus) 2. yer elması (bu bitkinin besin oylarak yararlanılan kök sapı) |
| binerdik | bot/m 1. şalgam (Brassica rapa) 2. şalgam (bu bitkinin besin olarak kullanılan etli ve tatlı kökü) |
| binerdîn | rd toprak altı |
| binerdk | bnr binerdik |
| binerdkirî | rd gümülü |
| binerdkirin | m gömme, gömüleme, defnetme (ölüyü gömme) |
| binêre | b 1. bak 2. bak! (işte) * binêre ev gotinên te rast in bak bu söylediklerin doğru |
| bineret | m temel, ana |
| bineretî | m temel |
| binermî | çaktırmadan, usulca |
| binermî mirov maran ji qulê derdixe | tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır |
| bineşax | m alt şube |
| binesazî | altyapı 1. altyapı (bir yapı için gerekli olan yol, kanalizasyon, elektrik, su gibi tesisatların hepsi) 2. sos/m alt yapı 3. yapı, bünye |
| binesaziyî | rd alt yapısal |
| bineşe | bnr bineçe |
| binêşe | bnr bineçe |
| binesermaye | m ana sermaye |
| binesîb | rd nasipli |
| binesîbê (yekî) kir | (birine) nasip etmek |
| binesîhet | rd nasihatlı |
| binesol | m ayakkabı tabanı |
| binetar | tekst, metin, esas. erd/n 1. dağ eteği 2. temel, esas 3. mec köken, soy sop |
| binetarî | rd asıl, temel, çekirdek * kadroya binetarî çekirdek kadro |
| binetatî | m razakı (bir tür üzüm) |
| binetîm | m alt takım |
| binetîp | m alt takım |
| binetov | n tohumluk, ana tohum |
| binevan | rd varlıklı |
| binevş | bot/m 1. menekşe (Viola tricolor) 2. menekşe (bu bitkinin çiçeği) |
| binevşa belek | bot/nd hercaî menekşe (Viola tricolor) |
| binevşa seg | bot/nd yabanî menekşe |
| binevşgon | rd menekşe rengi |
| binevşî | nd 1. menekşe rengi 2. rd menekşe rengi (bu renkten olan) |
| binevşîn | rd menekşe renkli, menekşeye benzeyen |
| binevşok | bj/m kızılcığa benzer fakat rengi menekşeye çalan öldürücü bir hastalık. binevşok avêtin (yekî)=bu hastalığa yakalanmak |
| binevşok (i) | bot/m 1. menekşe (Viola tricolor) 2. menekşe (bu bitkinin çiçeği) |
| binexş | rd nakışlı, işlemeli |
| binexş û nimûş | cicili bicili |
| bineynik | rd aynalı |
| bineynok | rd tırnaklı |
| binezaket | rd nezaketli |
| binezanav | n alt kimlik |
| binezir | rd adaklı * diya min bi sê rojan ji rojiyê re binezir e annem oruca üç gün adaklı |
| binferman | rd ezilen |
| binfilitî | rd kaba saba (kimse) |
| binfis | argo/rd sinsi, kurnaz |
| bing kirin | l/gh çağırmak |
| bingaşe | rd kalabalık |
| bingeh | esas, temel, taban. m 1. temel, esas, a(bir şeyin gelişimi için gereken ilk öğeler) * divê ku mirov li ser bingehên xurt tiştên mezin çêke sağlam temellere dayanarak büyük işler yapmalı * ez dê jîna xwe li ser bingehên nû ava bikim ben hayatımı yeni esaslar üzerine kuracağım 2. altyap(bir yapı için gerekli olan yol, kanalizasyon, elektrik, su gibi tesisatların hepsi) 3. sos alt yapı |
| bingeh amade kirin | zemin hazırlamak |
| bingeh danîn | temel atmak. l/gh tesis etmek, tesis oluşturma |
| bingeh girtin | temel tutmak |
| bingeh kirin | alçaltmak. |
| bingeha tenduristiyê | sağlık ocağı |
| bingehdanîn | m tesisetmek |
| bingehdar | nd/nt 1. kurucu, müessis 2. rd temelli, esaslı |
| bingehdarî | m kuruculuk |
| bingehdêr | rd kurucu |
| bingehdêrî | m kuruculuk |
| bingehên hesêb | dört işlem |
| bingehî | rd 1. ana, esasî, asıl, temel (en önemli, belli başlı) * qanûna bingehî ya dewletê makeqanûn e devletin temel kanunu anayasadır * kadroya bingehî temel kadro 2. aslî * peywira me ya bingehî aslî görevimiz 3. bünyevi 4. köklü |
| bingehîn | esaslı. rd 1. temel, ana * xetên bingehîn ana hatlar 2. birincil, esas 3. h başlıca * rexnekirin mafekî bingehîn î xwendevan e eleştirme her okurun başlıca hakkıdır |
| bingehmal | m aile |
| bingehmalî | rd ailesel |
| bingehsaz | rd kurucu |
| bingehsazî | m kuruculuk |
| bingêre | nd döveni sonda çeken öküz |
| bingerî | m soruşturma |
| bingilte | rd fesat |
| bingok | bj/m kaba kulak |
| bingol kirin | l/gh ortadan kaldırmak |
| bingor kirin | l/gh defnetmek |
| bingorkirin | m defnetme |
| bingov | m ağıl |
| bingovend | nd halay sonunu çeken kimse |
| bingoyî | rd kaba kulak hastalığı olan kimse |
| bingozele | bot/m sepet yapımında kullanılan bir bitki |
| binguhk | bj/m kaba kulak |
| binguhkî | rd kaba kulaklı olan |
| binguhkî bûn | l/ngh kaba kulak olmak, kaba kulak hastalığına yakalanmak |
| binguhkîbûn | m kaba kulak olma, kaba kulak hastalığına yakalanma |
| binhingil | n meme altı |
| binhiş | n bilinçaltı |
| binhişîn | rd bilinç altı ile ilgili |
| binhizir | m bilinç altı |
| binhulî | m bodrum katı |
| binî | m 1. alt, dip (oyuk veya çukurun en alt bölümü) 2. dip (kapalı bir yerin kapıya göre en uzak bölümü) * maseyên li biniya salonê salonun dibindeki masalar 3. tem(bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 4. kök (temel, esas) * em dixwazin meseleyê ji binî hel bikin meseleyi kökünden hal etmek istiyoruz 5. aşağ(bir şeyin alt bölümü) 6. taban, ayaklık, dura(bir şeyin yere dayanan bölümü veya bir şeyin üzerine oturtulduğu nesne) 7. taban, otur(bir şeyin yere gelen tarafı) 8. taban (ayakkabının alt bölümü) 9. zemin, alt kat 10.rd a(bir kaç şeyin içinde bize uzak olanı) 11.rd a(birkaç şeyden yere yakın olanı) * qata binî alt kat (ji) |
| binî de ketinê heta serî | safî kir(bir servetin) altından girip üstünden çıkmak (di) |
| binî de pê vedan | alttan güreşmek |
| binî derket | (bir kabın) dibi görünmek |
| binî girê dan | l/bw yumru hale gelmek |
| binî girtin | l/gh tutmak (yemek için; hafifçe yanmak) dibini tutmak (pişen yemekler için; tencerenin dibine yapışmak) |
| biniçik | rd çıkıntılı |
| binîgar | rd 1. resimli 2. nakışlı, desenli |
| binîgarkirin | m resimleme |
| binîgaş | rd hayali |
| binîgirtî | rd köklü |
| biniham | rd tabakalı |
| binijîn | m hapşırma l/ngh hapşırmak |
| binik (i) | m tütün bitkisinin en alt kısmındaki yaprakları |
| binik (ii) | m 1. altlık, tabakça, tabak (bardak altlığı gibi) * binika piyaleyê bardak altlığı 2. ayaklık, duraç, kaide, taban (bir şeyin yere dayanan bölümü veya bir şeyin üzerine oturtulduğu nesne) * binikek kir binê peyker heykelin altına bir kaide koydu 3. taban, oturak (bir şeyin yere gelen tarafı) 4. altlık, tabla (soba, mangal gibi şeylerin altına konulan altlık 5. yapı, bünye |
| binika sihanê | nd nihale |
| binîkah | rd nikâhlı |
| binîkahbûn | m 1. nikâhlı olma 2. nikâhlılık |
| binikê ragihanê | nd veri tabanı, bilgi tabanı |
| binîkel | rd nikelli |
| binîkelaj | rd nikelajlı |
| biniklok | rd kancalı |
| binikul | rd gagalı |
| binikul nikulan çûn ser serê (yekî) | (birine) baskı uygulamak |
| binikul nikulê xwe biçêre bi lingê xwe bigere | kendi derdine kendin çare ol |
| binimêj | rd 1. namazlı 2. h namazla |
| binimêj û taet e | namazlı nıyazlı |
| binimro | bnr binumare |
| binimûş | rd bezeli, bezekli, nakışlı, motifli |
| binîqaş | rd tartışmalı * gelşeke binîqaş tartışmalı bir sorun |
| biniqik | kademeli, dereceli. |
| biniqir | rd 1. boğumlu 2. yivli |
| biniqirk | rd kertikli |
| biniquçkan | çimdikle, dürderek |
| biniquçkan çûn (yekî) | birini çimdiklemek |
| biniquçkan hatin (yekî) | birini çimdiklemek |
| binirx | rd değerli |
| binîşan | rd 1. nişanlı, işaretli 2. belgili, belirtili 3. belli, muayen 4. belli başlı |
| binîşane | rd madalyalı |
| binîşanî | rd/nd yavuklu |
| binîşanîbûn | m nişanlanma, adaklanma |
| binîşe | m temel, esas |
| binisîb | rd kısmetli |
| binişîv | rd inişli |
| binişîv û derbejor | (an jî berjor) inişli çıkışlı (veya yokuşlu) |
| binîspet | rd oranlı |
| binîtrat | rd nitratlı |
| binîvî | rd 1. yarım olarak 2. h yarı yarıya |
| binîvîbûn | m yarılanma |
| binîvîkirin | m 1. yarılama 2. ortalama 3. yarıcılık yapma |
| binivîn | rd yataklı |
| binivîs | rd yazılı (üzerinde yazı bulunan) * kevirî binivîs yazılı taş |
| binîvkerê kujiyê | mat/nd açı ortayı |
| biniyat | bnr binyat |
| biniyet | rd 1. niyetli (niyet eden, niyeti olan) 2. niyetli (oruçlu) 3.niyetli olarak |
| biniyeta şîfayê | şifa niyetine |
| binîzam | rd nizamlı, düzenli |
| binîzambûn | m nizamlı olma, nizamlılık, düzenlilik |
| binîze | rd süngülü |
| binizûl | rd kepekli (un kepeği için) |
| binjinû | m diz altı |
| binkaş | n bayır aşağ |
| binkasik | m altlık, tabakça (çay altlığı gibi) |
| binkask | bnr binkasik |
| binke | lşk/m 1. üs (harekâtın yürütülebilmesi için gerekli birliklerin, her türlü gereçlerin tamamlandığı, teçhizatın toplandığı, dağıltıldığı bölge) * binkeya asîmanî hava üsü 2. yurt, ocak (hastalıkların tedavi edildiği yer) * binkeya tenduristiyê sağlık ocağı (veya yurdu) 3. mat taban, kaide 4. taban (değerlendirmede en alt derece) 5. yapı |
| binke girtin | l/gh üslenmek |
| binkefş | n koltuk altı |
| binkegirtin | m üslenme |
| binkêr | rd kesimlik hayvan |
| binketî | rd yenik, mağlûp, sınık, yenik düşmüş, bozguna uğramış |
| binketî hesibandin | yenik saymak |
| binketin | m alt olma yenilgi, mağlûbiyet |
| binkevîk | bot/m bir tür gül |
| binkeya asayîşî | nd güvenlik yeri güvenlik yeri |
| binkeya asîmanî | nd hava üssü (an jî asmanî) hava üssü |
| binkeya deryayî | deniz üssü |
| binkeya hewayî | nd hava üssü |
| binkeya tenduristiyê | sağlık ocağı |
| binkeyê tenduristiyê | nd sağlık ocağı |
| binkî | rd/nd 1. yerli (oturduğu bölgede doğup büyüyen, ataları da orada yaşamış olan kimse) * ew binkiyên Farqînê ne onlar Silvan’ın yerlileridir * ez binkiyê vê derê me ben buranın yerlisiyim 2. sinsi (kimse) |
| binkî bûn | l/ngh yerlileşmek |
| binkîbûn | m yerlileşme |
| binkinc | n iç çamaşır |
| binkinck | nd iç çamaşır |
| binkîne | m temel, esas |
| binkiras | n 1. iç gömlek 2. entari altına giyilen kadın iç giysisi |
| binkirask | n 1. iç gömlek, gömlek 2. entari altına giyilen kadın iç giysisi |
| binkîs | nd hatır akçesi olarak başlıktan kız babası tarafından bağışlanan meblağ |
| binkol | rd sinsi |
| binkol (i) | n çapa |
| binkol bûn | sinsi olmak |
| binkol kirin | l/gh çapalamak |
| binkolî | m sinsilik |
| binkolkirin | m çapalama |
| binkom | bnr efare |
| binkoşk | m bodrum, köşkün zemin katı |
| binling | n ayak altı |
| binmêwk | m asma çubuğu, asma bıyığı |
| binmil | n koltuk altı |
| binmîtane | rd soysuz |
| binnivîs | m alt başlık |
| binobekirin | m nöbetleşme |
| binok | rd nohutlu * girara binok nohutlu pilâv |
| binok (ii) | bot/m halk hekimliğinde ilaç yapımında kullanılan bir bitki |
| binolî | bodrum. |
| binolî (i) | m alt kat, zemin katı |
| binor | rd işe yaramaz |
| binos | n sebep |
| binotî | m kıyafet (kılık) |
| binpê | nd 1. ayak altı 2. n taban (ayağın alt yüzü) |
| binpê kirin | l/gh 1. çiğnemek (sayıp takmamak) 2. çiğnemek, ihlâl etmek * qanûn binpê kirin kanunları çiğnemek |
| binpêkirî | m ihlâl edilmiş, çiğnenmiş olan |
| binpêkirin | m 1. çiğneme (sayıp takmama) 2. çiğneme, ihlâl etme, ihlâl * binpêkirina mafên mirovan insan hakları ihlâli |
| binpêlav | m ayak tabanı |
| binpenc | nd pençe altı |
| binpenc kirin | l/gh pençesinin altına almak, egemenliğine almak |
| binper (i) | nd ilkel bir silâh |
| binper (ii) | n süs teleği |
| binrax | m 1. döşek 2. şilte |
| binrex | şilte, döşek. |
| binrijan | m kızlığı, bekareti elden çıkarma, bozma |
| binrim kirin | l/gh (birinin) mızrağının altından geçmek, üstünlüğünü kabul etmek |
| binşe, binşeh | rd tarak artığı yün |
| binserk | nd gerdek gecesi için gelin ve damat için hazırlanan çerezler |
| binsernivîs | m alt başlık |
| binsêv | bnr sêvetehlk |
| binşil | rd suçlu, kötü bir eylemde bulunmuş olan |
| binsol | m ayak tabanı |
| binstem | m mezalim |
| binta | kalitesiz tütün. nd tütünün alt kısmındaki en kalitesiz yaprağı |
| bintar | n 1. etek, dağ eteği 2. mec temel 3. aşağı |
| bintasik | m tabakça |
| bintav | nd güneş altı, güneşleme |
| bintî kirin | l/gh hasıraltı etmek |
| bintîpe | m alt takım |
| bintût | h kat’iyen |
| bintûte | rd silik (kimse) |
| bintûtî | rd kökten * çareyeke bintûtî pêwîst e kökten bir çözüm şart 2. h büsbütün, tamamen |
| binukte | rd nükteli |
| binumare | rd 1. numaralı (numarası olan) * cih binumare ne yerler numaralı 2. numaralı (belli bir numarası olan) * xaniyê binumareya dudu iki numaralı ev |
| binuqte | rd noktalı |
| binûr | rd nurlu |
| binûştin | m hapşırma l/gh hapşırmak |
| binvebinve | rd sinsi |
| binvebinve bûn | l/ngh sinsi olmak |
| binvebinvebûn | m sinsi olma |
| binwêne | n fotograf altı (yazısı) |
| binxak | nd toprak altı, yer altı |
| binxak bûn | l/ngh gömülmek |
| binxak kirin | l/gh gömmek |
| binxakbûn | m gömülme |
| binxakkirin | m gömme |
| binxaltî | bnr bilxaltî |
| binxan | bnr binxane |
| binxane | m alt yapı |
| binxet kirin | l/bw altını çizmek |
| binxetê | nd Suriye |
| binxetkirin | m altını çizmek |
| binxî kirin | l/gh hasıraltı etmek |
| binxistî | rd yenik, yenilmiş olan |
| binxistin | m alt etme, yenme |
| binyad | esas, temel. bnr binyat |
| binyadîn | rd esasî, temel |
| binyan | n 1. temel, esas (bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 2. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) |
| binyat | m 1. yapı (bütünün bir araya getirilişinde uyulan dizge, strüktür) 2. sos yapı (parçaları veya öğeleri arasında yasaya uygunluk, durağan bağlar ve karşılıklı ilişkiler bulunan dizge veya bütün) 3. temel, es(bir yapının toprak altında kalan ve yapıya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü) 4. temel (bu bölümleri yapmak için kazılan çukur) 5. köken * binyata Kurdan Kürtlerin kökeni |
| binyat danîn | temel atmak |
| binyat girtin | temel tutmak |
| binyatger | nd/rd yapısalcı, strüktüralist |
| binyatgerî | m yapısalcılık, strüktüralizm |
| binyatgerîtî | m yapısallık |
| binyatî | rd 1. yapısal, strüktürel 2. esasî, esaslı |
| binyatnasî | bot/zo 1. yapı bilimi 2. m yapı bilgisi, morfoloji |
| binyatnasiyî | rd morfolojik |
| binyatparêz | nd/nt radikal |
| binye | m 1. yapı (bütünün bir araya getirilişinde uyulan dizge, strüktür) 2. sos yapı (parçaları veya öğeleri arasında yasaya uygunluk, durağan bağlar ve karşılıklı ilişkiler bulunan dizge veya bütün) 3. yapılış * bunyeya vê avahiyê ji erdhejê re zexm e bu binanın yapılışı depreme dayanıklıdır 4. bünye (vücut yapısı) |
| binyewî | nd/nt yapısalcı |
| binzik | n göbek altı, karın altı |
| binziman | n dil altı |
| biocax | rd ocaklı |
| biode | rd odalı |
| bioje | rd 1. ojeli (oje sürülmüş olan) 2. ojeli (içinde oje bulunan) |
| bioksîjen | rd oksijenli (içinde oksijen bulunan) |
| biolan | rd yankılı |
| biolî | rd odalı |
| biorgan | rd organlı |
| biorkestra | rd orkestralı |
| biostayî | rd ustalıklı |
| biotax | rd odalı |
| bioxir | rd uğurlu |
| bioxur | bnr bioxir |
| bipab | rd kepekli |
| bipace | rd pencereli |
| bipaje | rd kanıtlı |
| bipal | rd rampalı |
| bipalan (i) | rd semerli |
| bipalan (ii) | rd süzgeçli |
| bipalanga | rd palangalı |
| bipaldank | rd payandalı |
| bipalder | rd mesnetli |
| bipaldûm | rd kuşkunlu |
| bipalet | rd paletli |
| bipalpişt | rd 1. kanıtlı, mesnetli 2. arkalıklı |
| bipancik | rd paçalı * derpiyê bipancik geniş paçalı don |
| bipanî | rd topuklu * sola bipanî topuklu ayakkabı |
| bipap | rd tortulu |
| bipapax | rd kalpaklı |
| bipaplûk | rd basamaklı |
| bipaq | rd bacaklı |
| biparafîn | rd parafinli |
| biparazît | biy/rd 1. parazitli 2. parazitli * radyo biparazît e radyo parazitli |
| biparazîtbûn | m parazitlenme |
| biparçe | rd parçalı |
| bipardarî | ortaklaşa. |
| biparek | rz/rd ekli |
| biparinc | rd maaşlı |
| biparsêl | rd parselli |
| biparseng | rd dengeli |
| biparsû | rd kaburgalı |
| biparvebûn | m paylaşılmak üleşilme |
| biparvekirin | m paylaştırma, üleşme, üleştirme |
| biparxan | rd kaburgalı |
| bipaşil | rd hamile |
| bipaşketin | m gerileme |
| bipaşkur | rd yakalı |
| bipaso | rd pasolu |
| bipaşpanîk | rd mahmuzlu (tavukgillerin ve bazı kuşların ayakları ardında bulunan boynuz yapısındaki sivri uzantı) |
| bipasta | rd pastalı * kincê bipasta pastalı giysi |
| bipastûk | rd yakalı |
| bipate | rd yamalı |
| bipatet | rd patatesli |
| bipayan | rd bitimli |
| bipayende | rd payandalı |
| bipboz | rd bomboz |
| bipê | rd 1. ayaklı 2. bacaklı 3. uğurlu, kademli |
| bipê û par be! | kademli olsun!, uğurlu olsun! |
| bipê û par e | ayağı uğurlu |
| bipêçek | rd kundaklı |
| bipêçîk | rd parmaklı |
| bipêçk | rd sargılı |
| bipêçke | rd tekerli |
| bipêdark | rd nalınlı, takunyalı |
| bipegr | rd tortulu |
| bipehnî | rd ökçeli, topuklu |
| bipejnkerî | rd duyarlıklı |
| bipel | rd yapraklı |
| bipêl | rd 1. dalgalı 2. fiz dalgalı (belli dalga boylarını alabilen) |
| bipelçim | rd yapraklı |
| bipêlekan | rd basamaklı |
| bipelik | rd pullu * masiyê bipelik pullu balık |
| bipêlik | rd 1. basamaklı 2. kademeli, dereceli |
| bipêling | kademeli. rd basamaklı |
| bipelîse | rd kısmetli |
| bipelîşk | rd çapaklı |
| bipêlpêlik | rd basamaklı |
| bipêlpêlok | rd basamaklı |
| bipelqeçîçk | rd kursaklı |
| bipembû | rd pamuklu |
| bipenah | rd hamili, hamisi olan |
| bipence | rd 1. pençeli 2. pençeli (ayakkabı için) |
| bipencere | rd pencereli |
| bipencik | rd pençeli |
| bipenêr | rd peynirli |
| bipenes | rd pullu * lê kincekî bipenes hebû üstünde pullu bir elbise vardı |
| bipêpeling | rd basamaklı |
| bipêpelok | rd basamaklı |
| bipêpelûk | rd basamaklı |
| bipêpilanik | rd basamaklı |
| bipêping | rd basamaklı |
| biper | rd kanatlı |
| biper û bask bûn | kuş kanadıyla gitmek |
| bipêrbest | rz/rd edatlı |
| biperçîçeq | rd kursaklı |
| biperçîn | rd perçinli |
| biperde | rd 1. perdeli 2. mzk perdeli * saz amûreke biperde ye saz perdeli bir çalgıdır |
| bipere | rd 1. paralı 2. paralı (bedeva olmayan) * dibistana bipere paralı okul |
| bipere bûn | l/bw paralanmak (parasız iken para elde etmek) |
| biperebûn | m paralanma |
| biperebûyîn | m paralanış |
| biperespan | rd yamalı |
| bipergal | düzenli. rd düzenli, tertipli * çûn û hata wê bipergal in gidiş gelişleri düzenli |
| bipergalbûn | m 1. düzenli olma 2. düzenlilik |
| biperik | rd pullu * destê wî tev biperik bû elleri hep pulluydu |
| bipertav | rd takatlı |
| biperû | rd ödüllü |
| biperwane | rd pervaneli |
| biperwaz | rd pervazlı |
| bipêşanî | öncelikle. |
| bipêşanîk | rd perçemli |
| bipêsîr | rd memeli |
| bipêsîra hev girtin | l/bw (birbirine) yapışmak, takışmak |
| bipêşke | rd tekerlekli |
| bipêşketî | rd 1. ileri, ilerlemiş, gelişmiş 2. kalkınmış |
| bipêşketin | m 1. gelişme, ilerleme, inkişaf etme 2. kalkınış, kalkınma |
| bipêşmalk | rd önlüklü, peştemallı |
| bipêşmêr | rd hamili, hamisi olan |
| bipêşvebirin | m geliştirme, ilerletme |
| bipêşveçûn | m 1. ilerleme, ilerleyiş, yol alam 2. ilerleme, gelişme, terakki |
| bipêşveketî | rd 1. ilerlemiş (daha güçlü, daha etkili duruma gelmiş) 2. ilerlemiş (daha iyi, daha yüksek bir düzeye, aşamaya erişmiş, gelişmiş) |
| bipêşveketin | m 1. ilerleme (daha güçlü, daha etkili duruma gelme) 2. ilerleme (daha iyi, daha yüksek bir düzeye, aşamaya erişme, gelişme) |
| bipêşxistî | rd 1. ilerletilmiş, geliştirilmiş 2. kalkındırılmış |
| bipêşxistin | m 1. ilerletme, geliştirme 2. kalkındırma 3. yürütme (gerektiği gibi yapma, uygulama) |
| bipêt | rd alevli |
| bipêûpar | rd kademli, uğurlu |
| bipevçûn | rd kavgalı * civîneke bipevçûn kavgalı bir toplantı |
| bipêweran | rd basamaklı |
| bipêx | rd bacaklı |
| bipeyirk | sicilli. |
| bipeyker | rd heykelli |
| bipeyketin | m 1. kovalama, kovalayış 2. kovuşturma 3. arama (önem verip isteme) 4. -e düşme (aşırı ilgi veya sevgi gösterme) |
| bipeyt û guvah | rd ispatlı şahitli |
| bipeyv | rd kelimeli, sözcüklü |
| bipezîzank | rd kursaklı |
| bipî | rd kollu |
| bipîde | rd pideli |
| bipîjaq | rd bacaklı |
| bipîjik | rd kıymıklı |
| bipîl | rd pilli |
| bipîlaqe | rd plâkalı |
| bipile | rd dereceli |
| bipîle | rd kırmalı (üstünde kırmaları olan giysi) |
| bipilîç | rd çapaklı |
| bipilpilînik | rd ibikli, emzikli (çaydanlık, ibrik gibi kaplar için) |
| bipînc | rd kamalı |
| bipîncik | rd kamalı |
| bipîne | rd yamalı |
| bipîpik | rd 1. düdüklü 2. ibikli, emzikli (çaydanlık, ibrik gibi kaplar için) |
| bipîr | rd görgülü |
| bipir | rd köprülü |
| bipîr û şinûlk | yol iz bilme |
| bipîr û şinûlk bûn | yol iz bilmek (görgülü davranmak) |
| bipirç | kıllı, tüylü. rd 1. kıllı 2. tüylü |
| bipirçbûn | m 1. kıllanma 2. tüylenme |
| bipirçkirin | m 1. kıllandırma 2. tüylendirme |
| bipîrik | rd ebeli |
| bipirsê | sormayla, sorarak |
| bipirsê mirov diçe xursê (qersê, qudsê an jî mala xwedê) | sora sora Bağdat bulunur |
| bipirsê mirov digihê xursê | sora sora Bağdat bulunur |
| bipirsgirêk | rd sorunlu |
| bipirtê | zıplayarak |
| bipirtê çûn | zıplayarak gitmek |
| bipirtik | rd 1. kıtıklı 2. taraz taraz (üzeri tel tel iplik olan kumaş) 3. tüylü |
| bipirtikbûn | m tüylenme |
| bipirtikkirin | m tüylendirme |
| bipîrûpergal | rd 1. düzenli, tertipli 2. görgülü rd görgülü |
| bipîrûpergalbûn | m görgülenme |
| bipirzik | rd sivilceli |
| bipiş | rd nemli (toprak için) |
| bipîşatî | tesadüfen. |
| bipişkepişk | rd hapşırıklı |
| bipişkîn | rd hapşırıklı |
| bipişt (i) | rd arkalı (koruyanı, koruyucusu olan) |
| bipişt (ii) | rd kuşaklı |
| bipiştemal | rd peştemallı |
| bipiştên | rd kuşaklı |
| bipiştketin | m 1. belirlenen süre aşılma 2. atlama |
| bipiştmêrî | rd arkalı (koruyanı, koruyucusu olan) |
| bipîston | rd pistonlu |
| bipiştpê | rd ağımlı |
| bipiştvanek | rd arkalı, hamili (koruyanı, koruyucusu olan) |
| bipiştvanekbûn | m hamisi olma |
| bipiştxistin | m 1. belirlenen süreyi aşmak 2. atlatma (kötü bir durum veya bir işi geçiştirme) l/bw 1. belirlenen süreyi aşmak 2. atlatmak (kötü bir durum veya bir işi geçiştirmek) * ez dîlanê bi pişt bixim ez dê bêm düğünü atlatıp geleceğim |
| bipisûla | rd pusulalı |
| bipîvan | rd ölçülü, tartılı |
| bipîvaz | rd soğanlı |
| bipixêrî | rd ocaklı |
| bipixûr | rd tütsülü |
| bipizdan | rd eteneli (memeli küçük baş hayvan için) |
| bipizik | rd sivilceli |
| bipizîng | rd emzikli |
| bipizrik | rd sivilceli |
| biplaka | rd plâkalı |
| biplan | rd plânlı * tevgera biplan planlı hareket |
| biplanbûn | m 1. plânlı olma 2. plânlılık |
| bipoçax | rd perçemli |
| bipolik | rd pullu (paralı) |
| bipolikekî nekirin | beş kuruş etmemek |
| bipoperîşk | rd yeleli |
| bipopîn | rd hotozlu |
| bipor | rd saçlı |
| biporik | bot/rd kılçıklı |
| biposat | rd pusatlı |
| biposatkirin | m pusatlandırma |
| bipoşî | rd peçeli, poşulu |
| bipost | rd postlu |
| bipostayê | postayla, posta yolu ile |
| bipostayê şandin | postalamak |
| bipoz | rd burunlu |
| bipozê yekî ve | m (birini) rahat bırakmamak |
| bipozik | rd burunlu (çıkıntısı olan) |
| biprîm | rd primli |
| biproblem | rd problemli, sorunlu |
| biprogram | rd programlı |
| biproteîn | rd proteinli |
| bipuan | rd puanlı |
| bipudra | rd pudralı |
| bipûjan | rd naneli |
| bipûl | rd pullu * nameya bipûl pullu mektup |
| bipûncik | rd perçemli |
| bipûng | rd yarpuzlu |
| bipûrt | rd 1. tüylü 2. havlı * qumaşê bipûrtik havlı kumaş |
| bipûrtbûn | m tüylenme |
| bipûrtkirin | m tüylendirme |
| bipûşak | rd kıyafetli |
| bipûşenî | rd kıyafetli |
| bipûşî (i) | rd duvaklı, peçeli |
| bipûşî (ii) | rd ibikli |
| bipûşil | rd edepli |
| bipûşilbûn | m edeplenme |
| bipuşul | bnr bipûşil |
| bipuxte | rd özlü |
| biqab | rd 1. kapaklı 2. kaplı (kap kacaklı) 3. kemerli |
| biqabiliyet | rd kabiliyetli, yetenekli |
| biqabkabk | rd takunyalı |
| biqaçil | rd 1. kabuklu 2. kapçıklı * tovê biqaçil kapçıklı tohum |
| biqafa | rd 1. kafalı 2. kafalı (zeki) * merivekî biqafa ye kafalı adam |
| biqafiye | wj/rd kafiyeli |
| biqalçik | rd kabuklu |
| biqalib | rd kalıplı |
| biqalik (i) | bj/rd döküntülü |
| biqalik (ii) | rd 1. kabuklu, kavkılı 2. kapçıklı * tovê biqalik kapçıklı tohum |
| biqalpax | rd kapaklı |
| biqam | rd aşırı |
| biqamçî | rd kamçılı |
| biqame | rd kamalı (üzerinde kama bıçağı olan) |
| biqamir | rd kamışlı |
| biqamîş | rd kamışlı |
| biqanat | rd kanatlı (kapı, pencere için) * paceya biqanat qanatlı pencere |
| biqane | rd kanatlı (kapı, pencere için) |
| biqanûn | rd kanunlu |
| biqapan | rd afra tafralı, cakalı, çalımlı, gösterişli, afili |
| biqapax | rd kapaklı |
| biqarçik | rd mantarlı |
| biqaş | rd taşlı * gustîlka biqaş taşlı yüzük |
| biqaşar | rd kaşarlı * tostê biqaşar kaşarlı tost |
| biqaşe | rd kaşeli |
| biqasî | kadar, miktar. |
| biqaşik | rd kabuklu |
| biqaşûl | rd kabuklu |
| biqat | rd tabakalı |
| biqatix | rd katıklı |
| biqayde | rd kurallı, kaideli |
| biqaydekirin | m yansılama |
| biqazox | rd kazıklı |
| biqbiqandin | m kaynatma l/gh kaynatmak |
| biqbiqîn | m kaynama l/ngh kaynamak |
| biqbiqok | m su kabarcığı |
| biqebale | rd sözleşmeli, kontratlı |
| biqebare | rd hacimli |
| biqebehet | rd kabahatlı |
| biqedeme | rd aşamalı, kademeli, dereceli * hilbijartina biqedemeyekê tek dereceli seçim |
| biqedexe | rd yasaklı |
| biqedir | rd hatırlı |
| biqedir û qîmet | hatırı sayılır, hatırlı |
| biqedirê xwedê kirin | Allah aşkına |
| biqefes | rd kafesli |
| biqefl | rd kilitli (kilidi olan) * ez dixwazim bavûleke biqefl bikirim kilitli bir bavul almak istiyorum |
| biqefle | nd iki elle kaldırılabilen demet |
| biqela | rd kalaylı |
| biqelafet | rd cüsseli |
| biqelebalix | rd 1. gürültülü 2. kalabalık ağızlı |
| biqelî | rd kavurmalı * xwarina biqelî kavurmalı yemek |
| biqelmeqelm | rd gürültülü (karışık olaylarla dolu) |
| biqelûn | rd çubuklu (ağzıklı) |
| biqemç | rd kuyruklu |
| biqemçik | rd kuyruklu |
| biqemûşk | rd 1. çapaklı 2. kabuklu |
| biqendîl | rd kandilli |
| biqepûşk | rd kozalı |
| biqerar | rd kararlı |
| biqerarî | m kararlılık |
| biqerebalix | bnr biqelebalix |
| biqerewat | rd kravatlı |
| biqerf | nükteli. |
| biqerîne | rd imalı, iğneli, dokunaklı, kinayeli |
| biqerme | rd kırmalı (üstünde kırmaları olan giysi) |
| biqermûçek | rd plili |
| biqerpîn | rd patırtılı |
| biqerqer | rd kefenli |
| biqerqeşûn | rd kargaşalı |
| biqerqûş | rd kabuklu |
| biqertaf | rz/rd ekli |
| biqerz | h/rd ödünç, borçla, borç olarak |
| biqerzdan | m borç ile verme, ödünç verme |
| biqerzgirtin | m borcla almak |
| biqerzwergirtî | rd ödünçleme |
| biqerzwergirtin | l/bw ödünç alma |
| biqeşa | rd donlu |
| biqeşem | rd buzlu |
| biqeşite! | b defol!, gazla!, bas (veya bas git) |
| biqeşqelîk | rd kabuklu |
| biqestî | rd kasıtlı |
| biqestûkan | h 1. şakacıktan, şaka olarak (çocuk dilinde) * min bi qestûkan got, megirî şakacıktan söyledim, ağlama 2. şakacıktan (şaka yapar görünerek) 3. şakadan, şaka yoluyla (veya yoluyla) 3. yalancıktan, yalandan |
| biqetît | rd dilimli |
| biqetran | rd katranlı |
| biqewan | rd kapçıklı |
| biqeware | rd hacimli |
| biqewat | rd gelenekli |
| biqewet | rd 1. kuvvetli, güçlü 2. kuvvetli (saygın, nüfuzlu) 3. kuvvetli (nitelikleri ile etki yaratan, etkili) * ca ez xurîniyeke biqewet bikim kuvetli bir kahvaltı edeyim 4. güçlü, tuttuğunu koparan 5. h kuvvetlice * kurikekî biqewet e kuvvetlice bir çocuk |
| biqewetbûn | m kuvvetlenme, güçlenme |
| biqewetbûyîn | m kuvvetleniş, güçleniş |
| biqewetkirin | m kuvvetlendirme, güçlendirme |
| biqewl | rd vadeli |
| biqewman | rd olaylı |
| biqews | rd kavisli, eğmeçli |
| biqewxe | rd kavgalı |
| biqeyd | rd kayıtlı |
| biqeyd (i) | rd bukağılı |
| biqeyd û şert | kayıtlı (şarta bağlı) |
| biqeymax | rd 1. kaymaklı (üzerinde kaymak olan) 2. kaymaklı (içinde kaymak olan) |
| biqeynterme | rd oval işlemeli |
| biqeys | rd ölçülü |
| biqeys û qerar | kararlı (düzenli, dengeli, istikrarlı) |
| biqeytan | rd 1. kaytanlı 2. şeritli (dar, uzun parça ve özellikle dokuma veya kumaş parçası için) |
| biqezenc | rd kazançlı, kârlı |
| biqîç | rd dişli |
| biqîç û pîlan ketin (tiştekî) | kapana kısılmak |
| biqiçqiçîn | rd çatırtılı |
| biqidem | rd kıdemli |
| biqidemî | m kıdemlilik |
| biqidoş | rd uğurlu |
| biqijeqijz | rd cızırtılı (kızgın yağda bir şey pişirilirken) |
| biqîl | rd dişli |
| biqîl û pîlan ketin (tiştekî) | kapana kısılmak |
| biqilê | rd kalaylı |
| biqilf | rd kılıflı |
| biqiloç | rd boynuzlu |
| biqiloçkî | nd şelek, tek boynuzlu |
| biqilom | rd tümsekli |
| biqilpûşik | rd kabuklu |
| biqilqal | rd endişeli, tedirgin |
| biqimatk | rd kundaklı |
| biqimatok | rd kundaklı |
| biqîmet | rd kiymetli, değerli |
| biqîmetbûn | m kıymete binme, kiymetlenme |
| biqîmetî | m kıymetlik |
| biqirçîn | rd çatırtılı |
| biqirçînî | rd gıcırtılı (diş için) |
| biqirên | rd kavgalı |
| biqîrewîr | rd bağırışlı çağırışlı, gürültülü, patırtılı |
| biqirik | rd boğazlı |
| biqirika (..) girtin | l/bw yakasına yapışmak |
| biqirika hev girtin | l/bw 1. gırtlaklaşmak 2. çekişmek, kapışmak, boğuşmak (kavgaya tutuşmak) |
| biqirnik | rd çöplü |
| biqirqap | rd takunyalı |
| biqirşûqal | rd çöplü |
| biqîş | rd yırtmaçlı |
| biqisebûn | rd konuşkan |
| biqisedan | rd konuşkan |
| biqisedanbûn | m konuşkanlık |
| biqismet | rd kısmetli |
| biqisûr | rd kusurlu |
| biqisûrî | m kusurluluk |
| biqîtik | rd budaklı |
| biqitûtî | rd kısıntılı |
| biqiyafet | rd kıyafetli |
| biqoç | rd boynuzlu |
| biqola | rd kolalı |
| biqompîr | rd patatesli |
| biqopçe | rd düğmeli (düğmesi olan) |
| biqopik | rd hörgüçlü |
| biqoqol | rd perçemli |
| biqor | rd bacaklı |
| biqorik | rd 1. kalçalı 2. kalçalı (kalçası iri ve geniş olan) |
| biqorzî | rd köşeli |
| biqot | rd tepeli |
| biqoze | rd kozalı |
| biqubale | rd mukaveleli |
| biqube | rd kubbeli |
| biqudoş | rd kademli, uğurlu |
| biqudret | rd kudretli |
| biqufl | rd kilitli (kilidi olan) |
| biqul | rd delikli |
| biqul û bexşikan ketin | köşe bucak dolaşmak |
| biqulhe | rd payandalı |
| biqulik | rd delikli |
| biqulp | rd kulplu |
| biqulpok | rd ilikli |
| biqûm | rd kumlu |
| biqumçe | bnr biqupçe |
| biqumçik | rd düğmeli (düğmesi olan) |
| biqunc | köşeli. rd köşeli |
| biquncik | rd köşeli |
| biqûndax (i) | rd 1. kundaklı 2. kundaklı (saçını kundaklamış olan) |
| biqûndax (ii) | rd kundaklı (dipçikli) * çeka biqûndax kundaklı silah |
| biqup | rd kuluçka, gurk (olan tavuk vb.) |
| biqupbûn | m gurk olma, kuluçka olma (kuluçkaya yatmak üzere olma) |
| biqupçe | rd kopçalı |
| biqupketin | m 1. kuluçkaya oturma (veya yatma) 2. mec habire oturup kalkma, yerinde duramama |
| biqûqû | rd guguklu |
| biqur | rd kamışlı |
| biqurban | rd kurbanlı |
| biqurbanbûn | m kurban olma |
| biqurbankirin | m 1. kurban etme 2. kurban etme (kendi çıkarı için birini veya bir şeyi feda etme) |
| biqurçik | rd köşeli |
| biqurne | rd kurnalı |
| biqurnîşk | rd köşeli |
| biqurp | rd gurk, kuluçkaya yatmış olan |
| biqurpbûn | m gurk olma (kuluçkaya yatmak üzere olma) |
| biqurpequrp | rd patırtılı |
| biqurpîn | rd patırtılı |
| biqurpketin | m kuluçaya yatma |
| biqûş | rd kuşkunlu |
| biqûşak | rd kuşaklı |
| biqusûr | rd kusurlu |
| biqût | rd gıdalı |
| biqutî | rd tabakalı |
| biquwet | bnr biqewet |
| bir | m 1. epey, sürü * birek mijar bir sürü konu 2. sürü (insan sürüsü) 3. sürü * bira pez davar sürüsü 4. grub 5. biy şube * ajal dibin du bir hayvanlar iki şubeye ayrılır 6. bölüm, kıs?(bir bütünü oluşturan parçalardan her biri) * bira kitebê kitap kısmı 7. taraf, fraksiyon (istekleri, düşünceleri karşıt olan iki kişiden veya iki topluluktan her biri) * tu ji kîjan birê yî? sen hangi taraftansın? 8. taife |
| bir (ii) | n baltalık (bir köyün veya kimsenin odun ihtiyacını karşılamak için ayrılan ormanlık alan) |
| bir (iii) | m kesim, bölüm, tabaka, katman |
| bir (iv) | m dört ayaklı hayvanların yaşı |
| bir bi bir | sürü sürü |
| bir bûn | l/ngh darmadağın olmak * pez bir bûye, her yek li aliyekî çûye davarlar darmadağın olmuş her biri bir tarafa gitmiş |
| bira | birader kardeş (er). n 1. kardeş, bilader (erkek kardeş) * birayê hur öz kardeş 2. kardeş (yaşça küçük olan) 3. mec kardeş (aralarında çok değer verilen ortak bir bağ bulunanlardan her biri) * birayê hev ên dîn din kardeşi |
| bira (ii) | bnr bera |
| bira (iii) | rd keskin, kesici * şûr bira ye kılıç keskindir |
| bira (iv) | n (r kalın okunur) erkek domuz |
| bira (ye) biratî bazar biyantî (ye) | dostluk başka alış veriş başka |
| bira bi bira dan kuştin | kardeşi kardeşe kırdırtmak |
| bira bi bira dan qirkirin | kardeşi kardeşe kırdırtmak |
| bira bira (ye) bazar xuya (ye) | dostluk başka alış veriş başka |
| bira bira ye bazar cuda ye | dostluk başka alış veriş başka, dostluk kantarla alış veriş mıskalle |
| bira bira ye bazar ji hev xuya ye | dostluk başka alış veriş başka |
| bira ceger e, kezep raser e, mêr stûna ser e | erkek kardeş ciğerdir, evlad acısı ondan ağırdır, koca ise evin direğidir |
| bira ji hev cihê dibin heval ji hev cihê nabin | arkadaşlık kardeşlikten öte bir şeydir |
| bira roja reş bibin kevir jî serê hev naşikênin | kardeş kardeşi atmış, yar başında tutmuş |
| birabab | bnr birabav |
| birabajar | n kardeş şehir |
| birabav | nd 1. babanın kardeşi, amca 2. baba tarafından çok yakın akraba |
| birabeş | nd/nt miras ortağı |
| birade | rd dereceli |
| birader | n bilader |
| biraderî | m biladerlik |
| biradîn | nd din kardeşi |
| biradînî | m din kardeşliği |
| birah | atmosfer. ast/m atmosfer |
| birajin | m yenge (kardeş karısı) |
| birajinî | m yengelik |
| birak | n bilader, kardeş, kardeşcik |
| birakê şîr | nd süt kardeşi |
| birakî | h kardeşçe, kardeşe yaraşır bir biçimde |
| birako | b 1. bey kardeş, kardeşciğim (erkekler için; seslenme sözü) 2. kardeş, kardeşlik, bilader (teklifsiz konuşmalarda) * oxur be birako güle güle kardeş * ma tu çi yî birako! sen nesin be kardeşlik! |
| birakose | rd üçkâğıtçı, acımasız |
| birakuj | nd/nt kardeş katili |
| birakujî | m 1. kardeş katilliği 2. kardeş kavgası |
| birakujî kirin | l/gh kardeş kavgası yapmak, kardeş cinayetini işlemek |
| birale | fidan. m fidan |
| biramak | anneden erkek kardeş. n 1. aynı anadan olan erkek kardeş 2. süt kardeşi (erkek için) |
| biramarî | üvey kardeş. n üvey erkek kardeş |
| biramarîtî | m üvey erkek kardeşlik |
| biran (i) | m (r kalın okunur) kesim, fason |
| biran (ii) | m tüketim |
| birandî (i) | rd 1. kesik (kesilmiş olan) 2. kesik (kesilmiş olan yer) 3. kırpık (kırpılmış olan) |
| birandî (ii) | rd tüketilmiş olan |
| birandîbûn | m kesiklik |
| birandiman | rd randımanlı |
| birandin (i) | m kesim, kesme, kesiş l/gh 1. kesmek 2. kesmek (dibinden ayırmak) |
| birandin (ii) | m 1. tüketim, tüketme, yoğaltma 2. soyunu kurutma, kırımdan geçirme 3. yok etme, öldürme (yok olmasına, ortadan kalkmasına, azalmasına yol açma) l/gh 1. tüketmek, yoğaltmak 2. soyunu kurutmak, kırımdan geçirmek, 3. kökünü getirmek, yok etmek, öldürmek (yok olmasına, ortadan kalkmasına, azalmasına yol açmak) * şer ajaldarî birand savaş hayvancılığı öldürdü |
| birandina êşê | nd ağrıyı dindirme, analjezi |
| birandok (i) | nd/nt hasatçı |
| birandok (ii) | nd/nt tüketici, tüketimci |
| birandokî (i) | m hasatçılık |
| birandokî (ii) | m tüketicilik, tüketimcilik |
| birandox (i) | nd/nt 1. hasatçı, orakçı 2. rd dik başlı, inakçı |
| birandox (ii) | nd/nt 1. tüketici 2. mec tüketici (bitiren, mahveden) |
| birandoxî (i) | m 1. hasatçılık, orakçılık 2. dik başlılık, inakçılık |
| birandoxî (ii) | m tüketicilik |
| birane | m (r kalın okunur) yakan top oyununa benzeyen, topsuz ve karşılıklı iki grup tarafında oynanan geleneksel bir Kürt oyunu |
| biranê | m karşılıklı iki grup tarafında oynanan geleneksel bir Kürt oyunu |
| birang (i) | bnr bira (I) |
| birang (ii) | m 1. kesinti 2. mat kesen |
| biranguh (i) | rd ağır, yavaş |
| biranguh (ii) | zo/m pire (Pulex) |
| biranî | m kardeşlik |
| birankar | nd/nt kesimci (kesim işini yapan) |
| birankarî | m kesimcilik |
| biraol | n din kardeşi |
| biraolî | m din kardeşliği |
| birapor | rd 1. raporlu 2. raporlu (hastalandığı için rapor alarak işinden ayrılmış olan) |
| biraşîr | süt erkek kardeş. n süt kardeşi (erkek için) |
| biraşka şişê | şiş kebabı. |
| biraşte | ızgara. rd ızgara et |
| birastî | gerçekten. |
| biraştî | rd közleme, ızgara (ızgara edilmiş et) * goştê biraştî ızgara et |
| birastik | rd lâdenli |
| biraştin | ızgara yapmak, kebap yapmak. m közleme l/gh közlemek (ateş üzerinde et pişirmek, közde kızartmak) |
| biratî | kardeşlik. m 1. kardeşlik 2. kardeşlik (birlik, beraberlik) * biratiya di poleya me de gelek xurt bû sınıfımızdaki kardeşlik çok güçlüydü |
| biratînî | m kardeşlik |
| birawest | rd duraklı |
| birawestek | rd duraklı |
| birawestgeh | rd duraklı (durağı oylan yer) |
| birawo | b 1. bey kardeş (erkekler için; seslenme sözü) 2. kardeş, kardeşlik, bilader (teklifsiz konuşmalarda) |
| biraxwê | uzak akraba. |
| biraxwe | n aile, kandaş (aralarında kandaşlık veya hısımlık bulunan kimselerin tümü) |
| biraxwetî | m 1. kandaşlık 2. bir cemaate, aşirete mensup olma * di navbera wan de biraxwetî heye |
| biraxweyî | m kandaşlık |
| birayane | h kardeşçe, kardeşçesine |
| birayda | rd etkili |
| biraydabûn | m etkili olma |
| biraydatî | m etkililik |
| biraye | tesirli. |
| birayê heq | öz erkek kardeş |
| birayê heram | üvey erkek kardeş |
| birayê hur | öz erkek kardeş |
| birayê ker | bildiği halde suskunluğu tercih eden kimse |
| birayê mezin | büyük erkek kardeş |
| birayê nehelal | üvey erkek kardeş |
| birayê şîr | süt kardeşi (erkek için) |
| birayê tehlo | kötü olan (...) * çima ez bibim birayê tehlo niye kötü olan ben olayım |
| birayên hev ên helal | (birbirine) öz kardeş |
| birayetî | m kardeşlik |
| birayînî | m kardeşlik |
| biraz | rd esrarlı, esrarengiz |
| biraza | nd/nt yeğen (erkek kardeş tarafından) |
| birazan | n yeğengiller |
| birazava | sağdıç. n sağdıç |
| birazavatî | m sağdıçlık |
| birazban | m pırazvana |
| birazê | bnr biraza |
| birazge | m mezar |
| birazî | bnr birazê |
| birbend | m klasör |
| birbij | zo/nd 1. kene yavrusu 2. tavuk biti |
| birbirqok | rd parıltılı |
| birbirqokî | rd/h pırıl pırıl, ışıldayan |
| birbirsandin | m ışıldatma, parlatma l/gh ışıldatmak, parlatmak |
| birbirsîn | m ışıldama, parlama l/ngh ışıldamak, parlamak |
| birbirsk | m ışıltı |
| birbirsk ji ber çav çûn | karıncalanmak (aşırı zihin yorgunluğundan dolayı) |
| birbirsokî | rd ışıldak, ışıldayan |
| birbisandin | m ışıldatma l/gh ışıldatmak |
| birbisîn | m 1. ışıldama, ipileme, parlama, yalabıma 2. gümüşlenme (gümüş gibi parıldama) 3. gümüşleme (gümüşî reng gibi parlama) l/ngh 1. ışıldamak, ipilemek, parlamak, yalabımak * çavên wê birbisîn gözleri parladı 2. gümüşlenmek (gümüş gibi parıldamak) 3. gümüşlemek (gümüşî reng gibi parlamak) |
| birbisok | rd 1. ışıl ışıl, ipil ipil, yalabık, parıltılı, şıldır şıldır * çavên wê birbisokî bûn gözleri şıldır şıldır 2. m pul (bazı giysilerde süs olarak kullanılan parlak, incecik genellikle metal levhacık) 3. pul * birpisokê masî balığın pulları |
| birbisok kirin | l/gh pullamak pullamak |
| birbisokî | rd/erd camsı |
| birbisokkirî | rd pullu * lê kincekî birbisokkirî hebû üstünde pullu bir elbise vardı |
| birbisokkirin | m pullama |
| birborî | rd geçkin (ihtiyarlanmaya yüz tutmuş) * Azade keçeke birborî, bejnkurt, pofikî û bixeberdan e Azade geçkin, kısa boylu, tombul, konuşkan bir kızdır |
| birborîbûn | m geçkinlik |
| birc | hisar, burç. m 1. burç * birca kelê kale burcu 2. ast Burç (zodyak üzerinde bulunan on iki takım yıldızına verilen ad) 3. kule 4. kale (satranç oyununda) |
| birç | m açlık |
| birc (i) | m vergi |
| birca avê | nd su kulesi |
| birca beranî | ast/nd Koç burcu |
| birca cêwîkan | ast/nd İkizler Burcu |
| birca çiraxê | der/nd deniz fenerî |
| birca dûpişkê | ast/nd Akrep Burcu |
| birca ga | ast/nd Boğa Burcu |
| birca gaboxe | ast/nd Boğa Burcu |
| birca karikê | ast/m Oğlak Burcu |
| birca kevanê | ast/n Yay Burcu |
| birca kêvjarê | ast/m Yengeç Burcu |
| birca masî | ast/nd Balık Burcu |
| birca mêzînê | ast/m 1. Terazi Burcu 2. terazi takım yıldızları |
| birca rê | nd ayakbastı (parası), geçmelik |
| birca Şêr | ast/nd Aslan Burcu |
| birca fihrîwarê | ast/m Başak Burcu |
| birçî | aç. rd 1. aç (tok karşıtı) 2. ndaç (yiyecek bulamayan, yoksul kimse) * divê em destê xwe yê alîkariyê di serê birçiyan bidin açlara yardım elimizi uzatmalıyız 3.aç (aç olarak, karnı doymamış olarak) * ku ez bi zikê birçî dinivim (radizim) xewnên xerab dibînim aç yattım mı kötü rüyalar görürüm |
| birçî bûn | l/ngh acıkmak, acıkılmak * di vê saetê de mirov birçî dibe? bu saatte acıkılır mı? acıkmak |
| birçî hiştin | l/gh acıktırmak, aç bırakmak aç bırakmak |
| birçî kiri | n acıktırmak |
| birçî kirin | l/gh acıktırmak, aç bıraktırmak |
| birçî man | l/ngh aç kalmak aç kalmak * ne ji Fatmayê bûya em dê do birçî bimana Fatma’dan olmasaydı dün aç kalırdık (yek) |
| birçî nehiştin | boş bırakmamak (yardımda bulunmamak) |
| birçî û bêxwedî | aç bîilaç |
| birçî û bêxwedî man | aç bîilaç kalmak |
| birçî û feqîr têr kirin | aç doyurmak (ji) |
| birçîbûn | m 1. acıkma, aç olma 2. açlık |
| birçîbûn kişandin | açlık çekmek (yoksulluk içinde bulunmak) |
| birçîbûna timî | nd döngel orucu |
| birçîbûnî | m açlık |
| birçîbûyîn | m acıkış, acıkma |
| birçîhiştî | rd aç bırakılmış olan |
| birçîhiştin | m acıktırma, aç bırakma |
| bircik | m çardak |
| birçîka bûn | l/ngh aç olmak (çocuklar için) |
| birçîkirî | rd acıktırılmış olan kimse |
| birçîkirin | m acıktırma |
| birçîman | m aç kalma |
| birçîmayîn | m aç kalış |
| birçînan | (an jî birsiyan) kirin mirin acından ölmek (çok acıkmak) |
| birçînan (...) çûn helakê | açlıkttan imanı gevremek (ji) |
| birçînan çavê (yekî) tarî bûn | açlıktan gözü (veya gözleri) kararmak (veya dönmek) (ji) |
| birçînan dikim bimirim | acımdan ölüyorum (ji) |
| birçînan dilê (yekî) xewirîn | açlıktan gözü (veya gözleri) kararmak (veya dönmek) (ji) |
| birçînan hişê (yekî) çûn | açlıktan gözü (veya gözleri) kararmak (veya dönmek) (ji) |
| birçînan îman ji serê (yekî) derketin | açlıktan imanı gevremek ji) |
| birçînan ketin | (an jî mirin) açlıktan bitkin düşmek (ji) |
| birçînî | m açlık |
| birçîtayî | m açlık |
| birçîtî | açlık. m 1. açlık 2. açlık (yoksulluk) |
| birdikî | rd benekli |
| birdobelek | rd ala, alaca, benekli |
| birdobelekî | rd 1. benekli, alacalı 2. abraş (bitki yapraklarında klorofil azlığından dolayı açık renkte lekeleri olan) |
| birdobelekî bûn | l/ngh alacalanmak |
| birdobelekî kirin | l/gh alacalamak, alalamak |
| birdobelekîbûn | m alacalanma |
| birdobelekîkirin | m alacalama |
| birdobirdo | h benek benek |
| bire | n domuz sürüsüne öncülük eden erkek domuz |
| birê (i) | m koşmaca, kovalamaca (iki grub tarafında oynanır; bir grub nöbetçi diğeri ise serbest, serbest gruptan bir kişi nöbetçi gruptan iki kişinin ortasında koşarak geçmeye çalışır, eğer geçerse ‘bira we’ deyip onların yanmasını sağlar) |
| birê (ii) | rd yollu, yolu olan |
| birebir | m yaygara, yüksek sesle bağırıp çağırma |
| birebir jê çûn | cart cart ötmek |
| birebir kirin | l/gh cart curt etmek |
| birebira devê (yekî) | ağız kalabalığı |
| birebirker | rd yaygaracı |
| birebirkerî | m yaygaracılık |
| birebirkirin | m cart curt etme |
| birêç | rd izli, izi olan |
| bireçete | rd reçeteli |
| birêdeçûn | m 1. yürüme 2. ilerleme |
| biredîf | wj/rd redifli |
| biredîngot | rd redingotlu |
| birefik | rd sekili (taraslı) |
| bireh | güç, kuvvet, debi, basınç. rd damarlı |
| birehik | biy/rd lifli |
| birehm | rd merhametli |
| birehma xwedê şad be! | ruhu şad olsun! |
| birêj | m tomurcuk |
| birêje | orantılı, nispi. rd oranlı, nispetli |
| birejî | rd 1. kömürlü 2. kömürlü (kömürle çalışan) |
| birek | testere. sürü sürü * birek mêr hatin bir sürü adam geldi |
| birek (i) | m testere |
| birek (ii) | m bir balık türü |
| birekeh | rd kafesli |
| birêketin | m 1. hareket etme, yola çıkma, yola düşme, yola koyulma * du roj ma ji birêketina me re hareketimize iki gün kaldı 2. örgütlenme 3. der yelkenleme |
| birêkirin | m 1. yollama 2. yolculama 3. salma (gönderme) |
| birêkûpêk | rd 1. düzgün, derli toplu, düzenli, derneşik, intizamlı, tertipli, sistematik, sistemli 2. dakik, düzenli kimse |
| birêkûpêkbûn | m düzenli hale gelme, sistemleşme |
| birêkûpêkî | m 1. düzenlilik, düzgünlük, tertiplilik 2. dakiklik |
| birêkûpêkkirin | m düzenleme, sistemleştirme |
| biremil | rd tortulu |
| bireml | rd balçıklı |
| biremz | rd rumuzlu |
| birên qisetê | rz/nd sözcük türleri |
| birenc | rd zahmetli |
| birende | rd 1. kesici 2. m kesici (kesme işinde kullanılan araç) |
| birênexistî | rd örgütsüz, teşkilâtsız |
| birênexistîbûn | m örgütsüzlük |
| birênexistîtî | m örgütsüzlük |
| bireng | rd renkli |
| birepîn | rd patırtılı |
| bireqîn | rd şakırtılı |
| bireş | 1.çaresizlik içinde bulunan yoksul kişi. 2.yaprak açmak üzere olan ağaç dalları. rd karalı |
| birêş | m filiz, sürgün (yeni sürmüş körpe ve küçük dal) |
| birêş dan | l/gh filizlenmek |
| bireş û spî | karalı beyazlı * qumaşê bireş û spî karalı beyazlı kumaş |
| birêşdan | m filizlenme |
| birêşdar | rd filizli |
| bireser | nesne, tümleç. rz/m nesne |
| biresera binavkirî | rz belirtili nesne |
| birêşî | rd saçaklı |
| bireşik | rd balçıklı |
| bireşke | rd kimyonlu |
| biresm | rd resimli |
| birêûresm | rd törenli |
| birêûzê | rd ayrıntılı, detaylı |
| birêûzê kirin | uzun uzadıya söylemek |
| birêve | rd doğru düzgün * li mala wan yekî birêve tune ye evlerinde doğru düzgün biri yok |
| birêveber | rd yönetici |
| birêveberî | m yöneticilik |
| birêveberîname | m yönetmelik |
| birêveberiya giştî | nd kamu yönetimi |
| birêvebirin | m 1. yönetme 2. yürütme, yürütüm 3. yürütme (kanunları uygulama işi, icra) * rayeya birêvebirinê yürütme yetkisi 4. yürütme (merkezi yönetimi veya yerinden yönetim kuruluşlarının hepsi) |
| birêveçûn | m 1. yürüme 2. mec yürüme, ilerleme |
| birewa | rd nemli (toprak için) |
| birewac | rd revaçlı, sürümlü |
| birewnaq | rd parıltılı |
| birêxistî | rd 1. yola koyulmuş, yola düşürülmüş olün 2. örgütlü, teşkilâtlı, örgütlenmiş olan |
| birêxistin | m 1. yola düşürme, yola koyma 2. örgütleme 3. rd örgütlü, teşkilâtlı |
| birêxistinbûn | m örgütlenme, teşklâtlanma |
| birêxistinkirin | m örgütleme |
| birext | rd fişeklikli |
| birêz | sayın, saygın, muhterem. |
| birêz (i) | nd sayın |
| birêz (ii) | rd sıralı, dizili (sıralanmış olan) |
| birezaya dilê (…) bûn | l/bw rızası olmak |
| birêzbûn | m 1. sıralanma, sıra olma, düzülme 2. saf bağlama (veya tutma) |
| birêzik | rd kurallı, kaideli |
| birêzkar | rd hürmetkâr, saygılı |
| birêzkarî | hürmetkârlık, saygılılık |
| birêzkirî | m 1. sıralı, sıralanmış olan 2. dizili |
| birêzkirin | m 1. sıralama, sıraya koyma 2. dizme (yan yana veya üst üste sıralama) l/bw 1. sıralamak, sıraya koymak * sendelî bi rêz kirin sandalyeleri sıraladı 2. dizmek (yan yana veya üst üste sıralamak) |
| birge | m hece |
| birgê | nd bir oyun adı |
| birgeh | m sektör |
| birgehgiştî | m kamu sektörü |
| birh | kaş. |
| birh (i) | bnr birû |
| birh (ii) | fiz/m 1. güç, kuvvet (durgunluğu harekete veya hereketi durgun bir duruma çeviren etken, direnci kıran veya direnc doğuran özellik) * birha avê su kuvveti 2. akıntı, akma (su için) 3. erd akım, debi * birha avê su akımı 4. fîz verdi |
| birh (iii) | m ıkıntı |
| birh dan | l/gh ıkınmak |
| birh lê kirin | l/bw etkilemek |
| birhan | delil, kanıt. man/m burhan, kanıt, delil |
| birhdan | m ıkınma |
| birî | rd sakallı n kaş m ıkınma |
| birî dan xwe | ıkınmak |
| birî (ii) | rd 1. kesik (kesilmiş olan) 2. keskin (kesici aletler için) |
| birî (iii) | m güç, kuvvet |
| birî qeytan | hilal gibi (kaş) |
| birî û simbêl bûn | yaşlı başlı olmak |
| birî yê min şe dikî, lê çavê min derdikî | kaş yapayım derken göz çıkarmak |
| birî yên (yekî) li ken bûn | güler yüzlü olmak |
| birîbûn (i) | m 1. kesiklik 2. keskinlik |
| birîbûn (ii) | m sakallanma |
| birîde | m posta |
| birîdegeh | m posta konaklama yeri, istasyon |
| birîdevan | nd/nt postacı |
| birîdevanî | m postacılık |
| birîdiyar | rd gücü bilinen |
| birih | m 1. güç 2. ağırlık * biriha zêde li pişta min e ağırlık daha çok üzerimde 3. çoğunluk * biriha zêde bi me re ne çoğunluk bizimledir |
| birihel | rd çeyizli |
| birihelbûn | m çeyizlenme |
| birijandî | rd közleme, közlenmiş olan |
| birijandin | m közleme l/gh közlemek (ateş üzerinde et pişirmek) |
| birijîn | m közlenme l/ngh közlenmek |
| birijiyayî | rd közleme, közlenmiş olan |
| birik | m kaynak |
| birik (ii) | m hece |
| birik (iii) | rd 1. kindar 2. inatçı |
| birik (iv) | m sinir |
| birika avê | su kaynağı |
| birîkar | nd/nt vekil |
| birîkarê serok | başkan vekili |
| birîkarî | m vekillik |
| birîkarname | m vekâletname |
| birîket | bnr brîket |
| birîketvan | nd/nt briketçi |
| birîketvanî | m briketçilik |
| birikîn | rd şakırtılı |
| biriknas | nd/nt nörolog |
| biriknasî | m nöroloji |
| birin | 1.götürmek. 2.taşımak. m 1. götürme, götürüş 2. götürmek (bir kimseyi bir yere kadar yanında yürütme) 3. götürme (bir şeyi yakından uzağa yürütme) 4. götürme (yerinden ayırıp uzağa atma veya yok etme) 5. götürme (öldürme) 6. götürme (birinin yanında ona bir yere kadar arkadaşlık etme) 7. götürme (bir sonuca vardırma) 8. götürme (güvenlik görevlileri tarafından yakalanma) 9. mec götürme (kaybolmasına, yok olmasına yol açma) 10. kaldırma (hastayı hastaneye yatırma) 12. kaldırma (zorla kaçırma) 13. vardırma l/gh 1. götürmek (taşımak, ulaştırmak) * min xeber bir haber götürdüm 2. götürm(bir kimseyi bir yere kadar yanında yürütmek) * ez jî bi xwe re birim beni de yanında götürdü 3. götürm(bir şeyi yakından uzağa yürütmek) * min erebe bir ben arabayı götürdüm 4. götürmek (yerinden ayırıp uzağa atmak veya yok etmek) * avê dîwar bir duvarı su götürdü 5. götürmek (öldürmek) * vê nexweşînê zehf mirov birin bu hastalık bir çok insanı götürdü 6. götürm(birinin yanında ona bir yere kadar arkadaşlık etmek) * ez birim heta mala me beni evime kadar götürdü 7. götürm(bir sonuca vardırmak) * riya ku me dibe encamê bizi sonuca götüren yol 8. götürmek (güvenlik görevlileri tarafından yakalanmak) * ew ji malê girtine birine onu evinden alıp götürmüşler 9. mec götürmek (kaybolmasına, yok olmasına yol açmak) * zêdek kêmekan dibe artılar eksileri götürür 10. kaldırmak (hastayı hastaneye yatırmak) 12. kaldırmak (zorla kaçırmak) 13. vardırmak |
| birîn | m 1. yara (keskin bir şeyle, bir vuruşla vücutta oluşan derin kesik veya zedeleme) * birîna kêrê bıçak yarası 2. yara (dert, üzüntü, acı) * birîna dil yürek yarası 3. bere (vurma ve incitme sonucu vücutta oluşan çürük) m (r kalın okunur) 1. kesim, kesme, kesiş 2. kesim, biçme, biçki (terzi (dikilecek kumaşı belli bir ölçüye ve modele uygun olarak makasla kesmek, fason) 3. kesim (gelirden kesinti yapma) 4. kesim (kesme zamanı) * birîna dersê ders kesimi 5. kesme (dibinden ayırma) 6. kesme (kesici bir aletle yaralama) 7. kesme (ucunu alma) 8. kesme (ara veya son verme) 9. kes(bir şeyden yoksun bırakma, vermeme) 10. kesme (akımı durdurma) 11. kesme (verilecek şeyin bir bölümünü alıkoyma, vermeme) 12. kesme (para için; basma) 13. kesme (azaltma, güçleştirme) 14. kesme (iskambil kâğıtları için; destenin üzerinde bir bölümünü kaldırıp öte yana koyma) 15. kesme (geçişi önleme) 16. kesme (susma) 17. kesme (hasta organı ameliyatla alma) 18. kesme (parçalara bölme) 19. kesme, makaslama (yazı, film için; kısaltma) 20. koparma, kapma (kıstırma) 21. kırk(bir hayvanın tüylerini kesme) 22. yontma (taş vb.) 23. geçme (söylemeden veya bitirmeden atlamak) * em wê meseleyê bibirin o meseleyi geçelim 24. biçme (değer, paha, fiyat koyma) 25. budama 26. kesilme, kuruma 26. kesik (kesilmiş olan yer) * birînên di tiliya wî de parmağındaki kesikler l/ngh 1. tükenmek 2. yok olmak, yoğalmak (tiştek) |
| birîn (i) | l/gh (r kalın okunur) 1. kesmek * hevrîşim birîn ipek kesmek 2. biçmek (dikilecek kumaşı belli bir ölçüye ve modele uygun olarak makasla kesmek) 3. kesmek (dibinden ayırmak) * gişt darên li bexçe birîne bahçedeki bütün ağaçları kesmişler 4. kesmek (kesici bir aletle yaralamak) * destê xwe biriye elini kesmiş 5. kesmek (ucunu almak) * tu neynokên xwe bibirî baş dibe tırnaklarını kesen iyi olur 6. kesmek (ara veya son vermek) * ev îlac êşa serî dibire bu ilâç baş ağrısını kesiyor 7. kesmek (bir şeyden yoksun bırakmak, vermemek) * ji ber ku pere nedan, telefona wan birîn parayı ödemeyince telefonlarını kestiler 8. kesmek (akımı durdurmak) * cereyan birîne elektrik akımını kesmişler 9. kesmek (verilecek şeyin bir bölümünü alıkoymak, vermemek) * ji mehaniya wî birîne aylığından kesmişler 10. kesmek (para için; basmak) 11. kesmek (azaltmak, güçleştirmek) * ba riya keştiyê dibire rüzgâr geminin yolunu kesiyor 12. kesmek (iskambil kâğıtları için; destenin üzerinde bir bölümünü kaldırıp öte yana koymak) * tu desteya kaxiz bibire kâğıdı sen kes 13. kesmek (geçişi önlemek) * rê birîn yolu kesmek 14. kesmek (susmak) * gava çav bi min ket, lêxistina sazê birî beni görünce saz çalmayı kesti 15. kesmek (hasta organı ameliyatla almak) 16. kesmek (parçalara bölmek) * riyên biçûk ên ku bulvarê dibirin bulvarı kesen küçük yollar 17. kesmek, makaslamak (yazı, film için; kısaltmak) * fîlm birîne filmi kesmişler 18. koparmak, kapmak (kıstırmak) * makîneyê tiliya min birî makine parmağımı kaptı 19. kırkmak (bir hayvanın tüylerini kesmek) 20. yontmak (taş vb.) 21. geçmek (söylemeden veya bitirmeden atlamak) * em wê meseleyê bibirin o meseleyi geçelim 22. budamak 23. kesilmek, kurumak * av biriya su kesildi 24. biçmek (değer, paha, fiyat koymak) |
| birîn (iii) | m 1. tükenme, tükeniş 2. yok olma, yoğalma 3. ölüm, tükeniş * birîna pîşesaziya biçûk küçük sanayinin ölümü |
| birin avê | suvarmak (hayvanlara su vermek) |
| birin ba (nik an jî cem) xwe | yanına aldırmak * em birin ba xwe bizi yanına aldırdı |
| birin ba dilê xwe | 1) üstüne almak, alınmak, üzerine almak, (kendi) üstüne yormak, (kendine) hisse çıkarmak 2) gönlünden geçirmek (veya geçmek) |
| birin ba hev | l/bw çiftlemek, çiftleştirmek (dişi ile erkeği bir araya getirmek) * hesp û mehîn birin ba hev atla kısrağı çiftlediler |
| birîn baş (pak an jî rihet) bûn | yara iyileşmek |
| birin ber beran | l/bw koyunu koçla çiftleştirmek |
| birin ber darê îdamê | sehpaya çekmek |
| birin ber darê sêpikê | sehpaya çekmek |
| birin ber ga | l/bw ineği öküzle çiftleştirmek |
| birin ber kindir | (an jî ben) ipe çekmek |
| birin berê | l/gh çekmek (dişi hayvanı çiftleştirmek için erkeğin yanına götürmek) |
| birîn bûn | yaralanmak. |
| birin cem (ba an jî nik) xwe | yanına aldırmak (yek) |
| birin çiya | dağa kaldırmak |
| birîn dereng hatin | yara geç iyileşmek |
| birin dilê xwe | alınmak, üstüne almak alınmak |
| birîn kelîn | et bağlamak (yara kapanmak) |
| birîn kewa xwe dîtin | yara iyileşmeye yüz tutmak |
| birîn kewîn | et bağlamak (yara kapanmak) |
| birîn kirin | yaralamak. yaralamak |
| birîn kirin (i) | l/gh yaralamak |
| birîn kirin (ii) | l/gh (r kalın okunur) biçki yapmak, kesim yapmak (terzicilikte) |
| birîn lê bûn bela | l/bw yara azmak |
| birîn lê çêrin | l/bw yara azmak |
| birin leşkeriyê | (an jî eskeriyê) askere almak |
| birin nik | (an jî cem) xwe yanına aldırmak * em birin ba xwe bizi yanına aldırdı |
| birîn pak | (an jî rihet) bûn yara iyileşmek |
| birin qiyaleyê | l/gh gölgelendirmek (hayvanları gölgede dinlendirmek) |
| birîn rû girtin (yek) çelitandin | yarayı kaşımak * birîn rû digire tu diçelitînî sen niye yarayı kaşıyorsun ki? |
| birin ser | (bir işin) sonunu getirmek |
| birin ser avê | su vermek, suvarmak (hayvanlara su vermek) |
| birin serî | l/gh 1. ardını almak (veya getirmek), arkasını almak, bitirmek, sona erdirmek, sonuçlandırmak, sonuca vardırmak, tamamına erdirmek, tamamlamak, başarmak 2. pişirip kotarmak, pişirmek (iş konuşulup hazırlanmak) * me ev îş bire serî biz bu işi pişirdik sonuç almak, sonuca varmak (tiştek) |
| birîn şixulîn | l/gh yara azmak büyümesi |
| birin û anîn | kök söktürmek * nebirin serî arkasını getirememek * (tiştekî) nebî dilê xwe hatırına bir şey gelmesin gevelemek (ağız içerisinde çiğnemeden evirip çevirmek) (yek) 1) oyalamak * karê wî ew e me dibe û tîne işi gücü bizi oyalamak 2) evirmek çevirmek * bir û anî ez xistim dafê evirdi çevirdi beni tongaya düşürdü (di devê xwe de) |
| birîn û dirûn | biçki dikiş |
| birîn zexelî hatin | yara ağzının kapanmasına rağmen yara iltihaplanmak |
| birîna (yekî) çelitandin | yarasını deşme(bir kimse birinin) derdini deşmek (veya depreştirmek) |
| birîna (yekî) di bin postê (yekî) de bûn | yarası içerden olmak |
| birîna (yekî) nû kir | (bir kimse birinin) derdini deşmek (veya depreştirmek) |
| birîna cilan | nd giysi kesimi |
| birîna har | (dijwar an jî azirî) bıçılgan (azmış, yayılmış yara) |
| birîna reş | bj/nd kara çiçek |
| birîna şewatê | yanma yarası |
| birîna xeberan | dil yarası * çêdibe cihê xencera çênabe cihê xeberan kılıç yarası onar dil yarası onmaz |
| birîna xwe bi destê xwe kewandin | kendi derdine kendi çare bulmak |
| birinc | pirinç. |
| birinc (i) | bot/n 1. pirinç (Oryza sativa) 2. pirinç (bu bitkinin besin olarak kullanılan tanesi) |
| birinc (ii) | n 1. pirinç (bakıra çinko katılarak elde edilen bir alaşım) 2. rd pirinç (bu alaşımdan yapılmış olan) |
| birincê hindê | bot/nd Hint pirinci |
| birincê nespîkirî | rd çeltikli pirinç |
| birincê pîlawê | nd pilavlık pirinç |
| birinceşîr | bnr birincşîr |
| birincî | rd 1. pirinçten yapılma 2. pirinç gibi |
| birinckut | nd pirinç döver |
| birincşîr | n sütlaç |
| birincwer | rd 1. pirinç yiyici 2. mec iyi halli kimse |
| birinczer | nd bir tatlı adı |
| birîndar | rd 1. yaralı 2. darbeli * firingî tev birîndar in domateslerin tümü darbeli |
| birîndar bi birîna xwe dizane | ateş düştüğü yeri yakar |
| birîndar bûn | l/ngh yaralanmak, yara almak |
| birîndar kirin | l/gh yaralamak |
| birîndarbûn | m yaralanma, yara alma |
| birîndarî | m yaralanma |
| birîndarî çêbûn | yaralanma olayı yaşanmak, yaralanma olmak |
| birîndarî dan | yaralı vermek |
| birîndarkirin | m yaralama |
| birîndarok | bot/m sinir otu |
| birîne | rd besili (iğdiş edilmiş teke veya koç) * nêriyê birîne besili teke |
| birîner | nd/nt kesici |
| biring | rd katı, sert (yumuşak karşıtı) |
| birînge | m otlak |
| birînger | nd/nt cerrah |
| birîngerî | m cerrahlık |
| biringî | m kaskatı olma |
| biringî bûn | l/ngh kaskatı kesilmek |
| birînî | kesik. |
| birînkar | nd/nt kesimci |
| birînkarî | m kesimcilik |
| birînkirin (i) | m yaralama |
| birînkirin (ii) | m (r kalın okunur) biçki yapma, kesim yapma (terzicilikte) |
| birînpêç | nd/nt pansumancı |
| birînpêçî | m pansumancılık |
| birînsaz | nd/nt 1. cerrah 2. cerrah (önemsiz yaraları iyileştiren kimse) |
| birînsazî | m cerrahlık |
| birîntereş | m yara bandajı |
| birînteroşk | m yara bandajı |
| birînxedar | rd ağır yaralı |
| biripin | rd köklü |
| biriqa | rd yamalı |
| biriqandî | rd parlatılmış, parlak |
| biriqandin | m parlatma l/gh parlatmak |
| birîqeytan | rd kalem kaşlı |
| biriqî | rd parlak, parlamış olan |
| biriqîn | m 1. parlama, parıldama, parlayış, balkıma2. şıkırdama l/ngh 1. parlamak, parıldamak, balkımak 2. şıkırdamak |
| biriqok | rd parlak |
| biriqokî | ast/m 1. parlaklık 2. rd parlakça |
| biriqokî bûn | l/ngh parlaklaşmak |
| biriqokîbûn | m parlaklaşma |
| biriqokîbûyîn | m parlaklaşma |
| birîş | rd püsküllü |
| birîşal | biy/rd 1. lifli 2. köklü 3. damarlı |
| birisandin | m ışıldatma, parıldatma l/gh ışıldatmak, parıldatmak |
| birisas | rd kurşunlu |
| birîşik | rd püsküllü, saçaklı |
| birisîn | m ışılama, ışıldama, parıldama, parıldayış, parlama, parlayış l/ngh ışılamak, ışıldamak, parıldamak, parlamak * çavên wê birisîn gözleri parladı |
| birişk | rd sirkeli (içinde veya üstünde bit yumurtası olan) |
| birîsk | m parıltı |
| birişkbûn | m sirkelenme |
| biriskdar | n lala |
| birîşke | m at arabası |
| birişt | rd verimli, randımanlı |
| birişte | m şehriye |
| biriştî | m randıman |
| biristik | rd mandallı |
| biriştin | bnr biraştin |
| biritam | rd balçıklı |
| birîtî (i) | rd kesme * kevirê birîtî kesme taş |
| birîtî (ii) | nd -den oluşma, müteşekil olma |
| birîtî bûn | l/ngh müteşekil olmak |
| birîtîbûn | m müteşekil olma |
| birîtik | rd taraz taraz (üzeri tel tel iplik olan kumaş) |
| biritm | rd tortulu |
| birîtm | rd ritimli, dizemli, tartımlı |
| biritûbet | rd rütübetli |
| birivîn | rd alevli |
| biriyayî (i) | rd kesilmiş, kesik |
| biriyayî (ii) | rd tükenik |
| birk | havuz. |
| birk (i) | m 1. çeşme, kaynak, memba * ava birkên gundê me îsal kêm bûne bu sene köyümüzün çeşmelerinin suyu azalmış 2. kutsal olduğuna inanılan hiç suyu çekilmeyen çeşme 3. havuz, küçük havuz |
| birk (ii) | m geçirme |
| birk (iii) | m karasabanın ana gövdesi |
| birk (iv) | m kramp |
| birk (v) | m bir çiçek hastalığı |
| birke (i) | m hece |
| birke (ii) | m yarışma |
| birme | m asma kilit |
| birme kirin | l/gh kilitlemek |
| birme li derî xistin | kapıya kilit takmak |
| birnawişk | m bir bağ eriği |
| biroj | gündüzün. |
| birojanî | rd yevmiyeli |
| birojî | oruçlu. rd oruçlu |
| birojne | m kıvılcım |
| birok | nd/nt kırpıcı |
| birokî | m kırpıcılık |
| birol | rd rollu |
| birola (yekî) rabûn | rolüne çıkmak |
| birondik | rd gözü yaşlı (gözü yaşla dolmuş) |
| bironî | rd aydınlık, ışıklı |
| biroqe | bnr birûske |
| biroqonkî | h parlakça |
| biroş | bnr beroş |
| birotar | rd rötarlı |
| birq | m 1. balkır, parıltı, şavk, çakıntı, çakın, çakım 2. şimşek |
| birq (i) | bj/m lûmbago |
| birq (iii) | m nokta |
| birq û birûsk | şimşek, yıldırım |
| birq û birûsk lê xistin | sıra kadem basmak, toz olmak, gözden kaybolmak, ortadan kaybolmak |
| birqa birûskê | nd yıldırım |
| birqandin | m parlatma l/gh parlatmak |
| birqe | m 1. telgraf 2. telgraf (telgraf yoluyla alınan haber) |
| birqetav | m 1. yıldırım 2. boran (sağnak yağışlı hava olayı) |
| birqgir | paratoner. m yıldırımkıran, yıldırımlık, yıldırımsavar, paratoner |
| birqî | m parıltı, balkır |
| birqîner | rd/nt parlatıcı |
| birqînî | m ışıltı |
| birqînok | rd parıldak, parıldama özeliği olan |
| birqiye | telgraf, nota. |
| birqok | rd 1. parıldak, parlak 2. yıldırak |
| birqok û birûsk | şimşek |
| birqokî | h parlakça |
| birqonek | rd 1. parlak 2. ışıl ışıl, parıldayan, pırıl pırıl * çavên birqonek ışıl ışıl gözler |
| birqonekî | ast/m 1. parlaklık 2. h ışıklıca, parlakça |
| birqonektî | m parlaklık |
| birs (i) | m açlık |
| birs (ii) | m parıltı |
| birsayî | m açlık |
| birsbirs | h par par |
| birsebirs | h parıl parıl |
| birsî | rd 1. aç (tok karşıtı) 2. ndaç (yiyecek bulamayan, yoksul kimse) * divê em destê xwe yê alîkariyê di serê birsiyan bidin açlara yardım elimizi uzatmalıyız |
| birsî bûn | l/ngh acıkmak, acıkılmak |
| birsî hiştin | l/gh acıktırmak, aç bırakmak aç bırakmak |
| birsî kirin | l/gh acıktırmak |
| birsî man | l/ngh aç kalmak aç kalmak (birşeye) aç kalmak |
| birsîbûn | m acıkma, acıkılma |
| birsîbûyî | rd acıkmış olan |
| birsîbûyîn | m acıkış |
| birsîhiştî | rd aç bırakılmış kimse |
| birsîhiştin | m acıktırma, aç bırakma |
| birsîkirî | rd acıktırılmış olan kimse |
| birsîkirin | m acıktırma |
| birsîman | m aç kalma |
| birsîmayî | rd aç kalışmış olan |
| birsîmayîn | m aç kalış |
| birsîtî | m açlık |
| birsîyan ketin | (an jî mirin) açlıktan bitkin düşmek |
| birsok | rd parlak, balkı |
| birû | rd yüzlü n kaş (gözlerin üzerinde kemerli birer çizgi oluşturan kısa kıllar) * bi çav û biriyan îşaret da min bana kaş göz etti n doğum sancısı |
| birû hatin (yekê) | ağrısı tutmak, doğum sancıları başlamak |
| birû kirin cot | kaş çatmak |
| birû lê şikand | (birine) kaşlarını çatmak |
| birû li hev kirin co | t kaş yıkmak |
| birû yê avê ketin | su yüzüne çıkmak |
| birû yê dinyayê ketin | sevinçten dört köşe olmak |
| birû yê min şe dike | (an jî dikî) çavê min derdixe (an jî derdikî) kaş yapayım derken göz çıkarmak |
| birû yê qeytanî | keman gibi (kaş) |
| birû yê zarû | doğum sancısı |
| birû yên (yekî) hildayî bûn | kaşları kalkık olmak |
| birû yên (yekî) hildayî ne | kaşları kalkık |
| birû yên xwe hildan | kaşlarını kaldırmak |
| birû yên xwe kirin cot | kaşlarını çatmak, çatınmak * polîs birûyên xwe kirin cot û lê mêze kir polis kaşlarını çatarak ona baktı |
| birû yên xwe pêl kirin | çatınmak |
| birûçik | rd 1. eli yüzü düzgün 2. estetik * nan birûçik tê xwarin |
| birûcot | rd çatık kaş |
| birûdan | rd olaylı |
| birûdar | rd kaşlı |
| birûdên | rd yanaklı |
| biruh | rd 1. ruhlu, canlı (yaşayıp yer değiştirebilen yaratık, hayvan) 2. mec canlı, ruhlu (etkili) |
| biruhbûn | m canlanma, dirilme |
| biruhhiştin | m sağ koma |
| birûhildayî | rd kaşları kalkık |
| biruhketin | m canlanma |
| biruhsat | rd ruhsatlı |
| birûk | m kuru ayaz * birûkeke sar tê kuru bir ayaz esiyor |
| birûketin | m yüze çıkma (sıvının yüze çıkması) |
| birûm | bot/m yaban havucu (Pastinaca sativa) |
| birûmet | onurlu, saygı değer. rd onurlu, hasiyetli, şerefli |
| birûmetbûn | m 1. onurlanma, onurlu olma 2. onurluluk |
| birûn | rd 1. yağlı (üzerinde veya içinde yağ olan) 2. yağlı (yağla yapılmış olan) * çoreka birûn yağlı çörek |
| birûnbûn | m 1. yağlı olma, yağlanma 2. yağlılık |
| birûng (i) | bnr birû |
| birûng (ii) | m tülbent |
| birûnî | m yağlılık |
| birûpêl | rd çatık kaş |
| birûpoş | rd maskeli |
| birûqalind | rd dört kaşlı |
| birûreş | rd kara kaşlı |
| birûş | m bulgur |
| birûsandin | m parıldatma, parlatma l/gh parıldatmak, parlatmak |
| birûsîn | m parıldama, parıldayış, parlama l/ngh parıldamak, parlamak |
| birûsk | m 1. çakın, çakım 2. şimşek, yıldırım 3. ani keskin sancı 4. telgraf |
| birûsk (i) | bj/m lûmbago |
| birûsk dan | l/gh şimşeklenmek |
| birûsk jendin | l/gh yalabımak, şimşek çakmak |
| birûsk ji ber çavê (yekî) çûn | gözlerinde şimşekler çakmak |
| birûsk lê dan | l/bw şimşek çakmak (an jî xistin) yıldırım çarpmak |
| birûsk li mala te bikeve | evine şimşek düşsün |
| birûsk vedan | l/gh şimşeklenmek, şimşek çakmak, yalabımak |
| birûsk vejandin | l/gh şimşeklenmek (dan an jî vedan) şimşek çakmak |
| birûska esmanan li (yekî) xistin | Allah’ından bulmak |
| birûska esmanan li te bixe | ölesin |
| birûskan | m parlama |
| birûskandin | m ışıldatma, parıldatma l/gh ışıldatmak, parıldatmak |
| birûskasa | rd şimşek gibi |
| birûskavêj | m şimşek saçan |
| birûskdan | m şimşeklenme |
| birûskdayîn | m şimşeklenme |
| birûske | m 1. şimşek parıltısı 2. telgraf 3. telgraf (telgraf yoluyla alınan haber) |
| birûske şandin | telgraf çekmek |
| birûskekar | nd/nt telgrafçı |
| birûskekarî | m telgrafçılık |
| birûskename | m telegram |
| birûskevan | nd/nt telgrafçı |
| birûskevanî | m telgrafçılık |
| birûskexane | m telgrafhane |
| birûskeyî | rd telgrafla ilgili |
| birûskî | rd yıldırım gibi |
| birûskîn | l/ngh ışıldamak, parlamak |
| birûskîn (i) | yıldırımvari, yıldırım gibi |
| birûskîn (ii) | m ışıldama, parlama, parlayış |
| birûskjendin | m şimşek çakma, yalabıma |
| birûsklêdan | m şimşek çakma |
| birûskname | m telgraf, telegram (telgraf yoluyla alınan haber pusulası) |
| birûskparêz | m yıldırımsavar, yıldırımkıran |
| birûskvedan | m şimşeklenme, şimşek çakma, yalabıma, |
| birûskvejandin | m şimşeklenme |
| birûskweş | m telfgraf cihazı |
| birûskyar | nd/nt telffrafçı |
| birûskyarî | m telfgrafçılık |
| birûsokî | rd/h parlakça |
| birûstin | m parıldama l/ngh parıldamak |
| birutbe | rd rütbeli |
| birûyê tengiyê | nd doğum sancısı |
| birxelas | m (r kalın okunur) yakan top oyununa benzeyen, topsuz ve karşılıklı iki grup tarafından oynanan geleneksel bir Kürt oyunu |
| birxû | m burgu |
| biryan | m biryan kebabı, tandır kebabı |
| biryanfiroş | nd/nt biryancı |
| biryar | m 1. kar(bir iş veya sorun hakkında düşünülerek verilen kesin yargı) * ez ji vê biryara xwe venagerim ben bu kararımdan dönmem 2. karar (herhangi bir durum için; tartışılarak verilen kesin yargı) * biryara dadgehê mahkeme kararı 3. karar (bu yargıyı bildiren belge) * biryara dadgehê wergirt mahkeme kararını aldı |
| biryar betal kirin | kararı bozmak (feshetmek) |
| biryar dan | l/gh karar vermek, kararlaştırmak karar vermek |
| biryar derxistin | karar çıkarmak |
| biryar girtin | (an jî stendin) karar almak |
| biryar lê dan | karar kılmak |
| biryar lê hatin dan | kararlaşmak * ev kar êdî biryar lê hatiye dan bu iş artık kararlaştı |
| biryar li ser dan | karar altına almak |
| biryar li ser hatin dan | kararlaştırılmak * ji bo geştê biryar li ser saet pêncan hate dan gezinti saat beşe kararlaştırıldı |
| biryar stendin | karar almak |
| biryara dawîn | hiq nihaî karar |
| biryara devberdana ji şopanê | hiq takipsizlik kararı |
| biryara navbeynê | hiq ara kararı |
| biryara paşpeniyê | hiq gıyap kararı |
| biryara pêwîstekî | gerekçeli karar |
| biryara sekirinê | arama kararı |
| biryarbûyî | rd kararlaştırılmış olan, mukarrer |
| biryardan | m karar verme, kararlaştırma |
| biryardar | rd 1. kararlı 2. kararlı (düzenli, dengeli, istikrarlı) |
| biryardarî | m 1. kararlılık 2. kararlılık (istikrarlılık) |
| biryardayî | rd 1. karar vermiş olan 2. kararlaştırılmış |
| biryardayîn | m karar verme, kararlaştırma |
| biryarder | nd/nt karar verici |
| biryarderî | m karar vericilik |
| biryargeh | m karargâh |
| biryargeh lê danîn | karargâh kurmak |
| biryargirtî | rd 1. kararını vermiş olan 2. karar alınmış olan |
| biryarmend | rd kararlı |
| biryarmendî | m kararlılık |
| biryarname | m kararname |
| biryarnameya qanûnî | kanun hükmünde kararname |
| biryarstendî | rd 1. kararını vermiş olan 2. karar alınmış olan |
| bisabiqa | rd sabıkalı |
| bisabûn | rd sabunlu |
| bisabûnbûn | m sabunlanma |
| bisabûnbûyîn | m sabunlanma, sabunlanış |
| bişade | rd şahitli |
| bisaet | rd saatli |
| bişaftî | kîm/rd 1. çözük 2. erimiş olan 3. asimile |
| bişaftin (i) | m 1. ezdirme, eritme (sert bir şeyi sıvı içinde eritme) 2. çözme 3. özümleme, özümseme 4. asimilâsyon l/gh 1. ezdirmek, eritmek (sert bir şeyi sıvı içinde eritmek) 2. kîm çözmek (bir maddeyi çözücüde çüzündürmek) 3. özümlemek, özümsemek 4. asimile temek |
| bişaftin (ii) | m kıvratma (bükme veya burma) l/gh kıvratmak (bükmek veya burmak) |
| bişahedetname | rd diplomalı, sertifikalı |
| bişahî | rd şenlikli |
| bişahid | rd şahitli |
| bişahînet | rd eğlenceli * civaneke bişahînet eğlenceli bir toplantı |
| bişalgerdan | rd atkılı |
| bişalwar | rd şalvarlı |
| bisam | parsel. m 1. parsel 2. parçacık |
| bişampanya | rd şampanyalı * xwarina bişampanya şampanyalı yemek |
| bişan | rd benli (teninde ben veya benler olan kimse) |
| bişane | rd gösterişli |
| bişaneşîn | rd cumbalı |
| bişanik | rd benli (teninde ben veya benler olan kimse) * Emîneya bişanik benli Emine |
| bişans | rd şanslı |
| bişansbûn | m 1. şanslı oluş (veya olma) 2. şanslılık |
| bisansûr | rd sansürlü |
| bişapat | rd felaketli |
| bisaq | rd konçlu |
| bişar | rd peştemallı |
| bişare | m düğüne davet için gönderilen hediye |
| bisarinc | m sarnıçlı |
| bişaş | rd sarıklı |
| bişaşaa | rd şaşaalı, tantanalı |
| bişaşik | sarıklı. rd sarıklı |
| bisat | m mesele, çelişki |
| bişatafat | rd şatafatlı |
| bişav | meşrubat. |
| bişav (i) | rd çizgili |
| bişav (ii) | kîm/m eriyik |
| bişavk | m eriyik |
| bişavkar | bnr bişavker |
| bişavker | nd/nt asimilâsyoncu |
| bişavkerî | m asimilâsyonculuk |
| bişavtî | bnr bişaftî |
| bişavtin | bnr bişaftin |
| bisaw | rd dehşetli |
| bişax | rd boynuzlu |
| bisaxîtî | h 1. canlı canlı, canlı olarak, diri diri (canlı olarak) 2. ayaktan (kesim hayvanları için; canlı olarak) |
| bisaye | rd gölgeli |
| bişayîş | rd endişeli |
| bisaz | rd 1. çalgılı, sazlı (cihê ku tê de saz tê jendin) * gazinoya bisaz çalgılı gazino 2. çalgılı, sazlı sözlü * dîlana bisaz çalgılı düğün |
| bisaz û kêf | sazlı sözlü |
| bisazgehbûn | m kurumlaşma, müesseseleşme |
| bisazgehbûyîn | m kurumlaşma |
| bisazgehkirin | m kurumlaştırma |
| bisazîbûn | m 1. kurumlaşma, müesseseleşme 2. teşekül etme, kuruluş olarak kurulma |
| bisazîkirin | m kurumlaştırma |
| bisbiskî | rd pürçekli |
| bisbisok | m ateş böceği (Lampyris noctiluca) |
| bişê | rd zülüflü |
| bişê û bisk | pürçüklü, zülüflü |
| bişe(h) | rd ibikli, sorguçlu, taraklı |
| bişeb | rd şaplı (içinde şap bulunan) |
| bisebax | rd boyalı |
| bisebeb | rd nedenli, sebebli |
| bisebî | rd 1. çocuklu 2. gebe, hamile |
| bisebîbûn | m 1. gebe kalma 2. çocuk peydahlama (evli olmayan kadın) |
| bisebir | rd sabırlı, götürümlü |
| bisebirbûn | m sabırlı olma |
| bisecere | rd şecereli |
| bişede | rd şeddeli |
| bisedef | rd sedefli |
| bisedem | rd nedenli, sebebli |
| bisedem û bêsedem | nedenli nedensiz |
| bişefqet | rd şefkatli |
| bişefqetbûn | m 1. şafkatlı oluş (veya olma) 2. şefkatlilik |
| bisehol | rd buzlu |
| bisêhr | sihirli. rd sihirli |
| bişehwet | rd şehvetli |
| bisehwîr | rd korkunç |
| biseke | rd sikeli |
| bişekerbûn | m şekerlenme, şekerli olma |
| bişekil | rd şekilli |
| bisekine! | b dur!, stop! |
| bişekir | rd şekerli |
| bişekirkirin | m şekerleme |
| bisekûk | rd sekili (taraslı) |
| biselahiyet | rd yetkili |
| biselahiyetkirin | m yetkili kılma |
| bisêlak | rd kumlu |
| bişelaq | rd kamçılı |
| biselef | rd faizli |
| biselefî dan | l/bw faize vermek, faizlendirmek |
| biselefîdan | m faize verme, faizlendirme |
| biselîb | rd haçlı |
| biselik | rd sepetli |
| bişelîq | rd çapaklı |
| bisêlûbêl | rd kargaşalı |
| bişemate | rd şamatalı, civcivli, gürültülü |
| bisemax | rd sabırlı, tahammüllü |
| bisembol | rd sembollu, rumuzlu |
| bisemen | rd çemenli |
| bişeml | rd görkemli, forslu |
| bisemt | ihtiyatlı. rd ihtiyatlı |
| bisemta (...) ketin | l/bw semtine uğramak |
| bisemyan | rd görkemli, heybetli |
| bisendîka | rd sendikalı |
| bisened | rd senetli |
| bisêpê | rd çatkılı |
| bişepêl | fiz/rd dalgalı (belli dalga boylarını alabilen) |
| bisepet | rd sepetli |
| bisêpik | rd çatkılı |
| biseqetî | h malûlen |
| bişeqîn | rd şakırtılı |
| bisêr | rd büyülü, efsunlu, sihirli |
| bişer | rd 1. savaşlı 2. kavgalı |
| bişer û pevçûn | kavgalı dövüşlü |
| biserbejêr | rd inişli |
| biserbejêr û derbejor | (an jî berjor) inişli çıkışlı (veya yokuşlu) |
| biserbestî | serbestçe. |
| bişerbet | rd şerbetli |
| biserbixwe | rd bağımsız |
| biserbixwe kirin | l/gh bağımsızlaştırmak |
| biserbixwekirin | m bağımsızlaştırma |
| biserborî | rd serüvenli |
| biserçimk | rd uçlu |
| biserdeçûn | m 1. üstüne gitme, baskı yapma 2. asıntı (üzerine gitme) 3. üstüne varma, üzerine yürüme 4. sp baskı, press |
| biserdehatin | üstüne varmak, gelmek 4. bastırmak (birden bire ve çok etkisini göstermek) 5. basmak, inmek, kaplamak, (bir yeri) kaplamak * mij bi ser de hat sis bastı |
| biserderî | rd atkılı (üst eşikli) |
| bişeref | rd 1. şerefli, onurlu 2. namuslu (uygun, gereği gibi) * me xwarineke bişeref xwar namuslu bir yemek yedik |
| biserenc | rd maceralı |
| biserêxwe | rd 1. başına buyruk 2. başıboş, denetimsiz |
| biserêxwebûn | m bağımsız olma, bağımsızlaşma |
| biserêxwebûyî | rd bağımsız olmuş, bağımsızlaşmış olan |
| bisergeşte | rd maceralı |
| biserguzeşt | rd maceralı, serüvenli |
| biserhatî | m 1. macera, serüven 2. rd maceralı |
| biserî (i) | rd uçlu |
| biserî (ii) | rd 1. başlı 2. kafalı 3. başı bağlı (evli) 4. tepeleme (taşacak kadar dolu olan) * kevçî bi serî tije kiriye kaşığı tepeleme doldurmuş 5. başlıklı * pênûsa biserî başlıklı kalem |
| biserîbûn | m 1. baş göz olma 2. ağzına kadar dolma 3. ağzı açık olma, dalma, fazla yeme (rende, karasabanın gibi aletlerin ucu dik olma) 4. uçlanma |
| biserik | rd 1. başlı, başlıklı * pênûsa biserik başlıklı kalem 2. uçlu |
| biserikbûn | m 1. başlıklı olma 2. uçlama |
| biserîkirî | rd 1. başı bağlanmış, evlendirilmiş olan 2. doruklama, tepeleme |
| biserîkirin | m 1. başını bağlama, baş göz etme (evlendirme) 2. ağzına kadar doldurma, tepeleme doldurma, doruklama 3. ağzı açık etme, daldırma (rende, planya vb. için) |
| bişerît | rd şeritli |
| biserketî | rd başarılı |
| biserketî bûn | başarılı olmak |
| biserketin | m 1. başarma 2. kazanma, galip gelme (olumlu, iyi bir sonuç elde etme) 3. üst çıkma (veya gelme) 4. aşma, boyu aşma 5. yüzeye çıkma, üste çıkma 6. huyunu, suyunu öğrenme |
| biserlinganketî | rd ayaklanmış, yürümeye başlamış (çocuk) |
| bişerm | rd 1. utangaç 2. arlı |
| bisermil | rd yeleli |
| bisernav | rd başlıklı (yazı) |
| biserneketî | rd başarısız |
| biserneketîbûn | m başarısız olma, başarısızlık |
| biserneketin | m başarmama |
| biserneketîtî | m başarısızlık |
| bisernişîv | rd inişli |
| bisernişîv û derbejor | (an jî berjor) inişli çıkışlı (veya yokuşlu) |
| bisernivîs | rd başlıklı (yazı) |
| biserpêhatî | rd serüvenli |
| biserpêt | rd kepekli (un kepeği için)* ardê biserpêt kepekli un |
| biserpiyanketî | rd ayaklanmış, ayaklarının üstüne basabilen (çocuk) |
| biserpûş | rd serpuşlu, başlıklı |
| bişêrt | rd dilimli |
| bişert | rd şartlı, koşullu |
| bisertîfîka | rd sertifikalı |
| biserûber | doğru düzgün, düzenli. rd düzenli, derli toplu, derneşik, tertipli, sistematik, sistemli, intizamlı* kargeheke biserûber düzenli bir işyeri |
| biserûber bûn | l/bw düzenlenmek, düzenli olmak, sistemleşmek |
| biserûberbûn | m düzenlenme, düzenli olma, sistemleşme |
| biserûberî | m düzenlilik, sistemlilik, tertiplilik |
| biserûberkirî | rd düzene sokulmuş, düzenlenmiş olan |
| biserûberkirin | m düzenleme, düzeltme, düzen verme, düzene koyma veya düzene sokma, sistemleştirme |
| biserûbin | rd 1. sonlu 2. altlı |
| biserûçav | rd gözleri açılmış |
| biserûguh | rd 1. bakımlı, giyimli kuşamlı 2. kalıplı kıyafetlı, kelli felli 3. kıvracık (derli toplu ve işi kolay) 4. hali vakti yerinde |
| biserûsînç | rd 1. ahlâklı, iyi huylu, huyu, ahlâkı iyi 2. eli yüzü düzgün 3. kelli felli |
| biserûşûn | rd 1. aklı başında * yeke xweşik a biserûşûn e aklı başında güzel biri 2. düzgün, düzenli |
| biserveberdan | m 1. ilhak etme, katma 2. hakkını birine geçirme, -e yedirme |
| biservebûn (i) | m 1. eklenme 2. binme, eklenme, katılma |
| biservebûn (ii) | m 1. keşfetme, rast gelme, bulma 2. tanıma, teşhis etme (veya koyma) 3. keşfetme |
| biserveçûn | m 1. üzerine gitme, üstüne varma, üstüne doğru yürüme 2. hal hatırını sorma, ziyaretine gitme 3. benzeme |
| biservedanîn | m ekleme, ilave etme, ulama |
| biservekirî | rd 1. ekli, eklemeli, ilâveli * çapa biservekirî ya duyem ilâveli ikinci baskı 2. ulama 3. eklenti, eklenmiş 4. katma (katılmış) 5. abartılı |
| biservekirin | m 1. ekleme, ilâve etme, ulama 2. katma 3. abartma |
| biserxistî | rd 1. başarmış, baş etmiş2. aşmış, geçmiş 3. eklemiş |
| biserxistin | m 1. başarma, baş etme 2. aşma, geçme 3. ekleme |
| biserxwe | rd bağımsız |
| biserxwe bûn | bağımsız olmak |
| biserxwebûn | m bağımsızlık, bağımsız olmak |
| biserxwedekirin | m kafaya dikme, dikme |
| biserxwegirtî | rd yükümlü |
| biserxwegirtin | m yükümlenme, bir vazifeyi üstüne alma |
| biserxwegirtîtî | m yükümlülük |
| biserxweyî | m bağımsızlık |
| biseryûm | rd seryumlu |
| bisêtelik | rd çatallı (çatallı olan, yemek aracı için) |
| bişêv | m çözüntü |
| bişev | geceleyin. rd geceli * hûn dê bişev û roj bixebitin? geceli gündüzlü çalışacak mısınız? |
| bişêvk (i) | kîm/m çözelti |
| bişêvk (ii) | bnr birêş |
| bişewat | rd 1. merhametli, duygusal 2. etkili, etkileyici, acıklı, yanık * dengekî wê yê bişewat heye yanık bir sesi var |
| bişewatbûn | m 1. merhametli olma 2. yanıklık |
| bisewax | rd sıvalı (sıvası olan) |
| bişewq | rd şevkli |
| bişewqe | rd şapkalı |
| bisewt | rd sesli, sedalı |
| bisexbêr | nd/nt tutumlu |
| bisexbêrî | m tutumluluk |
| bisexbêrî bûn | tutumlu olmak |
| bişexsiyet | rd şahsiyetli |
| biseyek | rd sıvalı (sıvası olan) |
| bişî | m geleneksel bir Kürt yemeği |
| bisî | rd gölgeli |
| bisîber | rd gölgeli |
| bisicîl | rd sicilli |
| bişid | rd 1. şiddetli 2. şiddetli, zorlu * baraneke bişid zorlu bir yağmur |
| bişidet | rd şiddetli, şedit |
| bişidetbûn | m şiddetlenme |
| bişidetkirin | m şiddetlendirme |
| bisidinîn | h tereddütle |
| bisidqê safî | h açık yürekle |
| bişîfa | rd şifalı |
| bişîfre | rd şifreli * qaseya bişîfre şifreli kasa |
| bişîfrebûn | m şifrelenme |
| bişîfrekirin | m şifreleme |
| bişift | rd 1. çizgili 2. çubuklu, yollu (kumaştaki düz çizgi için) * qumaşekî bişift ên mor mor yollu bir kumaş |
| bisîgorta | rd sigortalı |
| bisîgortabûn | m sigortalanma |
| bisîgortakirin | m sigortalama |
| bisih | rd gölgeli |
| bisihik | rd sirkeli |
| bişik | rd kuşkulu, şüpheli |
| bişîke | sp/rd şikeli |
| bisîklet | m bisiklet |
| bisîkletajo | nd/nt bisikletçi (bisiklet sporu yapan kimse) |
| bisîkletajotî | m bisikletçilik |
| bisîkletfiroş | nd/nt bisikletçi, bisiklet satıcısı |
| bisîkletfiroşî | m bisikletçilik |
| bisîkletsaz | nd/nt bisikletçi (bisiklet tamircisi) |
| bisîkletsazî | m bisikletçilik |
| bisîkletvan | nd/nt bisikletçi |
| bisîkletvanî | m bisikletçilik |
| bisikûm | rd somurtkan, suratlı |
| bisikur | rd yakalı |
| bişîlaq | rd çapaklı |
| bisîleh | rd silâhlı |
| bisîlehbûn | m silâhlanma |
| bisilehkirî | rd silâhlı (silâhlandırılmış olan) |
| bisîlehkirin | m silâhlandırma |
| bişilêl | rd çavdarlı |
| bişilî | rd yağışlı |
| bişîlik | rd kıymıklı |
| bişilîl | rd çavdarlı |
| bisilîndir | rd silindirli |
| bisîlîs | rd silisli |
| bisilm | rd başaklı |
| bisilman | bnr Misilman |
| bisilmînî | rd Müsülmanlığı seçmiş Hristiyan |
| bişîlmoq | rd çapaklı |
| bişilop | rd çapaklı |
| bisim | rd toynaklı |
| bişima | rd mumlu (bal mumu için) |
| bisimbêl | rd bıyıklı |
| bisimbêl bûn | l/bw bıyıklanmak |
| bisimbil | rd başaklı |
| bisimêl | bnr bisimbêl |
| bisimok | rd burgulu |
| bisimûçk | rd tırnaklı (öküz, inek gibi hayvanlar için) |
| bişîn | rd yaslı, matemli |
| bisinc | rd ahlâklı |
| bisincûv | rd kireçli |
| bisincûvbûn | m kireçlenme |
| bisincûvkirin | m kireçleme |
| bising (i) | rd göğüslü |
| bising (ii) | rd kazıklı, sikkeli |
| bişingînî | rd tangırtılı |
| bisingû | rd süngülü |
| bisinkolk | rd çapalı (çapası olan) |
| bisînor | rd sınırlı (sınırı olan, bir sınırla ayrılmış olan) |
| bisînor kirin | sınırlamak. l/bw 1. sınırlandırmak 2. sınırlamak, tahdit etmek |
| bisînorbûn | m 1. sınırlanma 2. sınırlanma, tahdit edilme |
| bisînorkirî | rd sınırlı, sınırlandırılmış |
| bisînorkirin | m 1. sınırlandırma 2. sınırlama, tahdit etme |
| bisîqal | rd cilâlı |
| bisîqînî | rd gıcırtılı (diş için) |
| bişîqol | rd çapaklı |
| bişir | m 1. gülücük (çocuk gülümsemesi) 2. gülümseme, tebesüm |
| bisir | rd esrarlı, esrarengiz |
| bisîr | rd sarımsaklı |
| bişîr | rd 1. sütlü * nanê bişîr sütlü ekmek 2. sütlü (süt veren, sağmal) * çêleka bişîr sütlü inek |
| bişiran | m gülümseme, gülümseyiş |
| bişirandin | m gülümsetme, tebesüm ettirme l/gh gülümsetmek, tebesüm ettirmek |
| bişîrbûn | m sütlenme |
| bisîre | m koruk |
| bişîre | rd şıralı |
| bişîret | rd nasihatlı, öğütlü |
| bişîrêz | rd çirişli, zamklı |
| bişirik | rd oluklu |
| bişirîn | l/ngh gülümsemek, tesbesüm etmek |
| bişirîn (i) | m gülümseme, gülümseyiş, tesbesüm etme |
| bişirîn (ii) | rd şakırtılı (yağmur ve su sesinin şakırtısı için) |
| bişîrînayî | rd tatlılı |
| bişirînek | rd oluklu |
| bişirişim | rd tutkallı |
| bisirke | rd sirkeli |
| bisirkebûn | m sirkelenme |
| bisirkekirin | m sirkeleme |
| bişîrkirin | m sütlendirme l/bw sütlendirmek |
| bisirme | rd sürgülü |
| bisirnî | rd dingilli |
| bişirok | rd sırıtkan |
| bişirokî | m 1. sırıtkanca 2. sırıtkanlık |
| bisîroz | rd sirozlu |
| bişirşirk | rd süzgeçli |
| bişirtoq | rd çapaklı |
| bişîrvekirî | rd sütten kesilmiş (çocuk) |
| bişîrvekirin | m (çocuğu) sütten kesme |
| bisîsik | rd çekirdekli |
| bisîstem | rd sistemli, düzenli |
| bisîstembûn | m 1. sistemleşme 2. sistemlilik, düzenlilik |
| bisîtoq | rd çapaklı |
| bisiûd | rd şanslı, talihli |
| bisiûdbûn | m 1. şanslı oluş (veya olma) 2. şanslılık |
| bişiv | rd 1. çubuklu 2. sopalı |
| bişîv | rd akşam yemeği yemiş olan * hûn bişîv in an bêşîv in akşam yemeğni yemiş misininz? |
| bişivan (i) | rd çobanlı |
| bişivan (ii) | m 1. erime 2. halolma, çözülme |
| bişivandin | m halletme (bir cismi bir sıvı içinde eritme) l/gh halletmek (bir cismi bir sıvı içinde eritmek) |
| bisivang | rd yakalı |
| bişivbar | kîm/rd erir, eriyebilen |
| bisivêrnek | rd saçaklı (dam için) |
| bisivgal | rd saçaklı (dam için) |
| bişivîn | m 1. erime 2. çözülme, çözünme, halolma 3. özümlenme, özümsenme l/ngh 1. erimek 2. çözülmek, çözünmek, halolmak 3. özümlenmek, özümsenmek |
| bişivîner | kîm rd/nd 1. eriten, eritici 2. çözücü (sıvılar için) 3. asimilâsyoncu |
| bişivînerî | kîm/m 1. eriticilik 2. çözücülük 3. asimilâsyonculuk |
| bisivîng | rd saçaklı |
| bisîwan | rd 1. şemsiyeli 2. haleli |
| bisiware | rd arabalı |
| bisiya yekî ketin | l/bw ilişmek, yanaşmak * ez hetk bûm, kes bi siya min nediket şırnaşık biriydim kimse bana ilişmezdi |
| bisk | n 1. pürçek, zülüf, kakül, perçem 2. lif (çok uzun ve ince parça) 3. ağaç dallarının en uc kısmı 4. yün saçağı |
| bisk (i) | bazûka mzk |
| bisk bi bisk | tel tel |
| bisk dan | l/gh talazlanmak |
| bişkaftî | rd sökük (dikişleri sökülmüş olan) |
| bişkaftin | sökmek. m sökme (dikilmiş şeyin dikişini ayırma) l/gh sökmek (dikilmiş şeyin dikişini ayırmak) |
| biskbirî | m bir tür beşik kertmesi (iç evliliğin oluşmasi için çocukken kız cocuğun perçemi kesilir ve erkek çocuğun ailesi tarafında bu perçem saklanılır, böylece erkek tarafı evlenme aktı olarak kabul eder) |
| biskbiskî | rd pürçek pürçek |
| biskbiskî bûn | l/ngh pürçeklenmek |
| biskbiskîbûn | m pürçeklenme |
| biskbiskîbûyîn | m pürçekleniş |
| biskdan | m talaz, talazlanma (ipekli kumaşların örselenmesiyle yüzündeki tellerde oluşan kabarıklık) |
| biskdayîn | m talazlanış m talazlanma |
| biske | m gülümseme, tebessüm |
| biskesimbêl | m bıyık altında gülümseme |
| bişkifîn | bnr bişkivîn |
| biskik | n lif, tel |
| bişkivî | rd sökük |
| bişkivîn | m 1. sökülme 2. yumurtadan çıkma l/ngh 1. sökülmek 2. yumurtadan çıkmak |
| bişkivtin | bnr bişkaftin |
| bişkof | bnr bişkok |
| bişkoj (i) | m 1. düğme 2. anahtar, düğme, komütator (çevrilmek veya üzerine basılmak yoluyla elektrik akımını açan, kapayan herhangi bir makineyi işleten veya durduran parça) |
| bişkoj (ii) | m gonca, tomurcuk |
| bişkoj dan | l/gh tomurmak, tomurcuklanmak |
| bişkoj kirin | l/gh düğmelemek |
| bişkojdan | m tomurma, tomurcuklanma |
| bişkojfiroş | nd/nt düğmeci (satan kimse) |
| bişkojfiroşî | nd/nt düğmecilik |
| bişkojkirî | rd düğmeli, düğmelenmiş |
| bişkojkirin | m düğmeleme |
| bişkojvan | nd/nt düğmeci |
| bişkojvanî | nd/nt düğmecilik |
| bişkok | 1.tomurcuk. 2.düğme. m gonca, tomurcuk m 1. düğme 2. anahtar, düğme, komütator (çevrilmek veya üzerine basılmak yoluyla elektrik akımını açan, kapayan herhangi bir makineyi işleten veya durduran parça) |
| bişkok dan | l/gh tomurmak, tomurcuklanmak |
| bişkok ketin (yekî) | ağırşaklanmak (ergenlik çağında) |
| bişkok kirin | l/gh düğmelemek |
| bişkoka karebayê | (an jî elektrîkê) elektrik anahtarı (veya düğmesi) |
| bişkoka lelwendî | kol düğmesi |
| bişkoka xwe pê pêş xistin | birini kullanarak ona işini gördürmek |
| bişkokdan | m tomurma, tomurcuklanma |
| bişkoke | m ahlat, yaban armudu |
| bişkokfiroş | nd/nt düğmeci (satan kimse) |
| bişkokfiroşî | nd/nt düğmecilik |
| bişkokkirî | rd düğmeli, düğmelenmiş |
| bişkokkirin | m düğmeleme |
| bişkokvan | nd/nt düğmeci |
| bişkokvanî | nd/nt düğmecilik |
| bişkorî | bnr bişkûrî |
| bişkoşk | m düğme |
| bişkote | m düğme |
| bişkov | m gonca, tomurcuk |
| bişkovîn | bnr bişkivîn |
| bişkovk | m 1. düğme 2. düğme, komütator (çevrilmek veya üzerine basılmak yoluyla elektrik akımını açan, kapayan herhangi bir makineyi işleten veya durduran parça) |
| biskreş | rd siyah perçemli |
| bişkû | n yeni açmış tomurcuk |
| biskufît | bnr biskuwît |
| bişkuh | m gonca, tomurcuk |
| bişkuh dan | l/gh tomurmak, tomurcuklanmak |
| bişkuhdan | m tomurma, tomurcuklanma |
| bişkul | n kığ, kığı |
| bişkul çû bajêr bû leblebî | binêre; nokê me çûne bajêr bûne leblebî |
| bişkul kirin | l/gh kığılamak |
| bişkulkirin | m kığılama |
| bişkurandin | m gülümsetme l/gh gülümsetmek |
| bişkûrî | rd 1. işe yarar hale gelmiş çocuk 2. tıfıl, masum, küçük çocuk, yeni yetme çocuk * çar bişkûriyên min hene dört masumum var |
| bişkurîn | m 1. gülümseme, gülümseyiş 2. sırıtma, sırıtış l/ngh 1. gülümsemek 2. sırıtmak |
| bişkuv | n tam olgunlaşmamış palamut meyvesi |
| biskuwît | m bisküvi |
| bismar | n çivi |
| bismar nalekî, nalek hespekî, hespek eskerekî xelas dike | bir çivi bir nalı, bir nal bir atı ve bir at da bir askeri kurtarır |
| bismîlah | ol/m 1. besmele 2. b bismillah |
| bismîlah anîn | (an jî kirin) besmele çekmek |
| bismîlah di serî de kes neyê di derî de | kimseler gelmeden yemeği yiyelim bari |
| bisodyûm | rd sodyumlu |
| bisond | yeminli. |
| bisorayî | rd kızartılı |
| bişoreb | rd çemberli, kuşaklı |
| bisorikanketî | rd kızamıklı, kızamığa yakalanmış olan * kurikê bisorikanketî kızamıklı çocuk |
| bisorikanketin | m kızamığa yakalanma |
| bisozdanî | rd sözleşmeli |
| bisparte | rd 1. emanetli 2. mesnetli |
| bispî (i) | rd aklı, beyazlı |
| bispî (ii) | rd bitli |
| bispiyaw | rd pudralı |
| bispor | n erkek hademe |
| bişqul | bnr bişkul |
| bist | m 1. iğ (değirmen taşının ortasında bulunan demir eksen) 2. köseği (ateş karıştırmaya yarayan demir 3. şi(bir ucu sivri, demir veya ağaçtan, bazen silâh gibi kullanılabilen ince uzun çubuk) |
| bista | h rahatça, engelsiz, korkusuzca |
| bista kebaban | kebab şişi |
| bistan | m 1. bostan 2. mec meme |
| bistan dan (yekî) | meme vermek |
| biste | bnr bisteh |
| bisteh | rd 1. güvenli, sağlam 2. h çekinmeden, serbestçe, korkusuzca * tu çima fihêt dikî here bisteh jê bixwaze niye çekiniyorsun git serbestçe iste 3. samimi, teklifsiz (kimse) |
| bistehî | m emniyet, güvenlik |
| bistek (i) | h biraz |
| bistek (ii) | m dingil |
| bistêr | rd yıldızlı |
| bistêrk | rd 1. yıldızlı 2. yaşlı (göz için; yaşla dolmuş) |
| bistêrkbûn | m 1. yıldızlanma 2. sulanma (gözleri ıslanma) |
| bistî | m 1. filiz, sürgün (yeni sürmüş körpe ve küçük dal) 2. fışkın (asma kütüğünde hereğin üst yanında biten dal) 3. çiçek sapçığı 4. budak (ağacın dal olacak sürgünü) |
| bistî (i) | m 1. sap (aletler için) 2. tutak, kabza |
| bistî dan | l/gh filizlenmek |
| bistî kirin | l/gh filizlemek (bitkilerin gereğinden çok olan dallarını kırmak) |
| bistîdan | m filizlenme |
| bistîdar | rd filizli |
| bistîê darê çêbûn | budaklanmak |
| bistik | m ızgara (üzerinde et ızgara edilen) |
| bistîk | m kürek sapı |
| bistîkirin | m filizleme |
| bistîl | m yüzük |
| bistor | rd storlu |
| bistrî | rd dikenli |
| bistrih | rd boynuzlu |
| bistro | rd boynuzlu |
| bistûbend | rd kravatlı |
| bistûkur | rd yakalı |
| bistûkura (yekî) girtin | yakasına yapışmak |
| bistûkurbend | rd kravatlı |
| bistûmal | rd atkılı |
| bistûn | rd sütünlü |
| bisturî | m bisturi |
| bistûyê şikandî! | h kır boynunu! |
| bişû | rd kocalı |
| bisûc | rd suçlu |
| bisûd | rd faydalı, yararlı |
| bisûd bûn | yararlı olmak |
| bişuhret | rd şöhretli |
| bişûjin | çuvaldızın büyüğü. rd çuvaldızlı |
| bisûk | rd çıralı |
| bişûlik | rd çapaklı |
| bişûlke | m başak |
| bisûn | rd küskün |
| bişûndekişandin | m geri çekme |
| bişûndekişîn | m geri çekilme |
| bişûndeman | m geri kalma |
| bişûndemayî | rd geri kalmış olan |
| bişûndemayîn | m geri kalmak |
| bişûndevegerîn | m geri gelme |
| bişûndevekişîn | m geri çekilme |
| bişûndezivirîn | m geri dönme |
| bisungêr | rd süngerli |
| bişupe | rd şüpheli |
| bisur | rd sırlı |
| bişûr | rd kılıçlı |
| bişurik | rd oluklu |
| bisurman | bnr Misilman |
| bisuste | rd sustalı |
| bişûtik | rd kuşaklı |
| bişuxul | rd çalışkan, becerikli |
| bita | rd 1. ipli 2. lifli |
| bitabiiyet | rd tabiiyetli |
| bitable | rd tablalı |
| bitac | rd 1. taçlı 2. ibikli |
| bitahret | rd aptesli |
| bitajan | rd sızılı |
| bitaksa | rd taksalı |
| bitalaz | rd tozlu |
| bitalde | rd duldalı |
| bitalend | rd hibe edilmiş olan |
| bitalih | rd talihli, şanslı |
| bitalihbûn | m 1. talihli oluş (veya olma) 2. talihlilik, şanslılık |
| bitalûke | rd tehlikeli |
| bitancik | bot/rd taçlı |
| bitansiyon | rd 1. tansiyonlu, gerilimli 2. rz gerilimli 3. sn gerilimli |
| bitapo | rd tapulu |
| bitaq | rd çatılı |
| bitaqet | rd takatlı |
| bitar | rd sarıklı |
| bitarîfe | rd tarifeli |
| bitarîgan | rd çavdarlı |
| bitarik | rd ibikli |
| bitarîx | rd tarihli |
| bitaştê | rd 1. kahvaltılı 2. kahvaltısını yapmış olan |
| bitav | rd güneşli ((hava için, açık, aydınlık) |
| bitavehîv | rd mehtaplı |
| bitaybetî | özellikle. |
| bitaziyane | rd kamçılı |
| biteahûd | rd taahhütlü, üstenilmiş olan |
| bitebat | rd tahammüllü |
| bitebeqe | rd tabakalı, katmanlı |
| bitebeşîr | rd tebeşirli |
| bitebite! | b sakin ol! |
| biteçhîzat | rd teçhizatlı |
| bitecrûbe | rd tecrübeli, deneyimli |
| bitedarek | rd tedarekli, hazırlıklı |
| bitedarekbûn | m hazırlıklı olma (veya bulunma) |
| bitedbîr | rd tedbirli, hazırlıklı |
| biteferûat | rd teferruatlı, ayrıntılı |
| bitefsîlat | rd tafsilâtlı, ayrıntılı |
| bitehde | rd eziyetli |
| bitehdît | rd tehditli |
| bitehemûl | rd tahammüllü |
| bitehm | rd lezzetli, leziz |
| bitehmbûn | m lezzetlenme, tatlanma, tat kazanma (veya tadı gelme) |
| bitehmkirin | m lezzetlendirme |
| bitêjik | rd 1. yavrulu 2. bot kuzulu |
| bitekber | rd döşemeli |
| bitêkber | rd eşyalı |
| bitekelek | rd tekerlekli, tekerli |
| biteker | rd tekerlekli, tekerli |
| bitekrar | rd tekrarlı |
| bitel | rd 1. boylu 2. boylu (boyu benzerlerinden uzun olan) |
| bitêl | rd 1. telli (teli olan) 2. mzk yaylı |
| bitele | bot/rd kılçıklı |
| bitelêz | rd meymenetli |
| bitelik | rd takeli |
| bitelîm | rd talimli |
| bitelp | rd tortulu |
| bitelpik | rd tortulu |
| bitembûrik | rd perçemli |
| bitemel | rd temelli, esaslı |
| bitemelbûn | m esaslanma |
| bitemînat | rd teminatlı, garantili, güvenceli |
| bitempo | rd tempolu |
| bitemz | lehimli. |
| bitene | rd taneli |
| bitenê man | m yanlız kalma |
| bitenêbûn | m 1. yanlız oluş (veya olma) 2. yalnızlık |
| biteneke | rd tenekeli |
| bitenêtî | m yalnızlık |
| bitenî | rd isli |
| bitenîbûn | m islenme |
| bitente | rd tenteli |
| bitentene | rd dantelli, dantelâlı |
| bitenzîlat | rd tenzilatlı, indirimli |
| bitepe | rd tepeli |
| biteperep | rd 1. patırtılı 2. patırtılı olarak |
| bitepik (i) | rd uçlu |
| bitepik (ii) | rd tepeli, tümsekli |
| bitepîn | rd patırtılı, şakırtılı |
| bitepûrep | rd patırtılı |
| biteqereq | rd gürültülü, dağdağalı, fırtınalı (karışık olaylarla dolu) * jiyîneke biteqereq gürültülü bir yaşayış * piştî raboriyeke biteqereq û lihevhatin... fırtınalı bir geçmişten sonra barışmak... |
| biteqize! | b defol!, gazla!, cehennem ol! bas (veya bas git) |
| biteql | 1. okkalı 2. yoğun, kesif (hacmine oranla ağırlığı çok olan) 3. fiz kesikli (aralıklarla süren) * ceryana biteql a elektrîkê kesikli elektrik akımı |
| biteqlbûn | m ağır çekme |
| biteqlbûna zimên | dil tutukluğu, anartri |
| biteqn | rd bataklı |
| biteqûreq | rd patırtılı |
| biteraş | traşlı. |
| biterbiye | rd terbiyeli, edepli |
| biterbiyebûn | m 1. terbiyelenme, terbiyeli oluş (veya olma) 2. terbiyelilik |
| biteredût | rd tereddütlü |
| biterî | rd kuyruklu |
| biterîf | rd tarifli |
| bitert | rd kesmikli |
| bitertîb | rd tertipli, düzenli |
| biteşe | rd biçimli |
| biteserûf | rd tasarruflu (az masraflı) |
| biteşîd | rd çeşitli |
| biteşîdbûn | m çeşitlenme |
| biteşîdkirin | m çeşitleme, çeşitlendirme |
| bitesîr | rd 1. tesirli, etkili 2. etkileyici, acıklı |
| bitesîr bûn | etkili olmak |
| bitesîrbûn | m etkilenme |
| bitesîrî | m tesirlilik, etkililik |
| biteşkîlat | rd teşkilâtlı |
| biteşkîlatbûn | m teşkilâtlanma, örgütlenme |
| biteşkîlatkirin | m teşkilatlandırma, örgütlendirme |
| bitespît | rd tespitli |
| biteşqele | telaşlı. rd belâlı, hâdiseli, olaylı * civîna biteşqele olaylı toplantı |
| bitev | rd sağlam (dayanıklı, kolay bozulmaz, yıkılmaz) |
| bitevayî | h 1. genellikle, umumiyetle 2. tamamı tamamına, tamamıyla, tam tamına (veya tamı tamına), toptan, büsbütün 3. topluca, bütünüyle, genel olarak, tamamen, tümden, top yekûn, toplu olarak, eksiksiz olarak 4. (bütün) çıplaklığıyla, hiçbir şey saklamaksızın * bi tevayî meseleyê ji min re vegot olayı bütün çıplaklığıyla bana anlattı 5. fiilen, fiili olarak * di xizmeta gelemperî de pazdeh sal bi tevayî xebitiye kamu hizmetinde fiilen on beş yıl çalışmış 6. bir kalemde, birden ve toptan, bütün bütüne (bütün olarak) rd 1. toplu (hep bir arada) 2. toplu (topunu içine alan) |
| bitevdêr | rd 1. hazırlıklı 2. programlı |
| bitevî | m sağlamlık |
| bitevkarî | rd iş birlikli |
| bitevrik | rd çapalı (çapası olan) |
| bitevsîlat | rd ayrıntılı |
| bitewlis | rd nemli (toprak için) |
| bitewq | rd katmanlı, tabakalı |
| bitews | hızlı. |
| bitewş | dengeli. |
| bitexlît | rd çeşitli |
| bitexlîtbûn | m çeşitlenme |
| bitexlîtkirin | m çeşitleme, çeşitlendirme |
| bitexte | rd tahtalı |
| bitifik | rd ocaklı |
| bitihtavik | rd naneli |
| bitik | m kibrit |
| bitîkegoşt | rd kuş başılı |
| bitil | rd tümsekli |
| bitilî | rd parmaklı |
| bitilism | rd tılsımlı |
| bitilm | rd tepeli, tümsekli |
| bitilor | rd 1. kalçalı 2. kalçalı (kalçası iri ve geniş olan) |
| bitilsim | rd tılsımlı |
| bitim | bıtım ağacı bot/m bıtım |
| bitîn | rd 1. ısılı 2. sıcak * havîna bitîn sıcak yaz |
| bitin | m eleme l/gh elemek * min genim bit buğdayı eledim |
| bitinaz | rd alaylı |
| bitir | rd 1. azman, iri (çok gelişmiş) 2. gürbüz 3. azgın |
| bitir bûn | azgınlaşmak. l/ngh 1. devleşmek (aşırı gelişme göstermek) 2. gürbüzleşmek, serpilmek, gelişmek (zamanından önce ve oldukça gelişmek) 3. azgınlaşmak 4. azmak (taşkınlıkta ileri gitmek) 5. şımarmak, azmak gürbüz olmak * keçên mala filan kes bitir in onların kızları gürbüzdürler |
| bitir kirin | l/gh 1. devleştirmek 2. gürbüzleştirmek, serpilleştirmek 3. azgınlaştırmak, azdırmak (azgın duruma getirmek) 4. azıtmak |
| bitiraf | rd küllü |
| bitirbûn | m 1. devleşme (aşırı gelişme gösterme) 2. gürbüzleşme, serpilme, gelişme (zamanından önce ve oldukça gelişme) 3. azgınlaşma 4. azma (taşkınlıkta ileri gitme) 5. şımarma, azma |
| bitirbûyî | rd 1. devleşmiş 2. gürbüzleşmiş, serpilmiş 3. azgınlaşmış olan 4. azmış olan |
| bitirbûyîn | m 1. devleşme (aşırı gelişme gösterme) 2. gürbüzleşme, serpilme, gelişme (zamanından önce ve oldukça gelişme) 3. azgınlaşma 4. azma (taşkınlıkta ileri gitme) 5. şımarma, azma |
| bitîrêj | rd huzmeli |
| bitirî | m azgınlık |
| bitirî ji gayê cot re namîne | keskin sirke küpüne (veya kabına) zarar |
| bitirkirî | rd azıtılmış, azdırılmış olan |
| bitirkirin | m 1. devleştirme 2. gürbüzleştirme, serpilleştirme 3. azgınlaştırma, azdırma (azgın duruma getirme) 4. azıtma |
| bitirs | rd korkulu, korkusu olan |
| bitirtûl | rd tırtıllı |
| bitirtûl bûn | l/bw tırtıllanmak |
| bitirtûlbûn | m tırtıllanma |
| bitirûş | rd 1. sebatlı, direşken, tahammüllü, takatlı 2. dayanıklı, dirençli |
| bitîş | rd yırtmaçlı |
| bitişt | rd/argo hamile |
| bitixûb | rd sınırlı, hudutlu |
| bitixûbkirin | m 1. sınırlama 2. sınırlandırma, tahdit etme |
| bitiyen | rd hacimli |
| bitizbî | rd tespihli |
| bitma sor | nd herhangi bir sebeble oluşan kırmızı leke |
| bito | rd 1. kaymaklı (üzerinde kaymak olan) * şîrê bito kaymaklı süt 2. kaymaklı (içinde kaymak olan) * qedayîfê bito kaymaklı kadayıf |
| bitohmet | rd töhmetli |
| bitolerans | rd toleranslı |
| bitom | m kalabalık |
| bitomat | rd belâlı |
| bitomik | rd belâlı |
| bitompiz | rd topuzlu |
| bitop | rd toplu * demançeya bitop toplu tabanca |
| bitopik | rd 1. toplu 2. topuzlu saç |
| bitoqe | rd tokalı |
| bitorne | rd tornalı |
| bitorpîl | rd 1. torpilli * keştiya bitorpîl torpilli gemi 2. mec torpilli (arkası, kayırıcısı olan kimse) |
| bitort | rd tortulu |
| bitov | rd tohumlu |
| bitovil | rd kabuklu |
| bitoz | rd tozlu |
| bitransîstor | rd transistorlu |
| bitûk (i) | rd tükürüklü |
| bitûk (ii) | rd budaklı |
| bitum | jeo/m yer sakızı |
| bitûm | rd tepeli |
| bitûmik | rd tümsekli |
| bitûn | bütün. rd 1. bütün, tüm (eksiksiz, tam) 2. bütün (parçalanmamış) |
| bitûn kirin | bütünlemek. |
| bitûncik | rd perçemli, lüflü |
| bitûnî | bütünlük. m 1. bütünlük 2. h tamamen . rd am, tümü, bütün |
| bitûp | rd tüplü |
| bitûrçing | rd perçemli |
| bitûtik | rd düdüklü |
| bituwanc | rd imalı |
| bitûwîk | rd 1. kaymaklı (üzerinde kaymak olan) 2. kaymaklı (içinde kaymak olan) |
| biumîd | rd umutlu |
| biumûd | rd ümitli |
| biunîforma | rd/nd üniformalı |
| biuslûb | rd üsluplu |
| biûtî | rd 1. ütülü 2. ütülü (ütü aracı olan) |
| biuzw | rd uzuvlu, organlı |
| biv | b cıs (çocuk dilinde) |
| biv bûn | l/ngh cıs olmak (çocuk dilinde) |
| bivac | mantıklı, tutarlı. rd mantıklı |
| bivarîs | bj/rd varisli |
| bivaştin | bnr bişaftin |
| bivatinî | rd görevli |
| bivatinîya xwe rabûn | görevini ifa etmek |
| bive | b 1. cıs (çocuk dilinde) 2. m tehlike |
| bivê nevê | h çarnaçar, ister istemez, mecburi |
| bivê-nevê | ister istemez, mutlaka, zorunlu olarak. |
| bivehî | m tehlike |
| bivelerz | m deprem, zelzele |
| bivelerzên hemtund | nd eş deprem |
| bivemanî | rd gecikmeli |
| bivênevê | nd 1. ister istemez 2. rd kaçınılmaz |
| biveser | rd ilâveli |
| bivêsih | rd duraklı |
| bivexwarî | h 1. içilerek, dahilen (ilâç için) 2. içkili, içki içmiş olarak |
| biveyî | m tehlike |
| bivîçîn | rd şakırtılı (kuş şakırtısı için) |
| bivîde | rd vidalı |
| bivîdeo | rd videolu |
| bivik | b cıs |
| bivik kirin | l/gh cıs etmek, vurmak (çocuk dilinde) |
| bivila daleqandî | rd suratı asık |
| bivîn | rd iradeli, istençli |
| bivinevinî xeber dan | l/bw genizden konuşmak |
| bivir | n balta |
| bivir lê dan | (an jî xistin) balta vurmak |
| bivir lêdan | baltalamak. |
| bivir li eniyê | sıkıntı içinde ne yaptığını bilmez halde (insan) |
| bivîraj | rd virajlı |
| bivirdar | rd 1. baltalı 2. nd/nt baltacı 3. dîr/n baltacı |
| bivirfiroş | n baltacı (satan kimse) |
| bivirik | n nacak |
| bivirkar | n baltacı |
| bivirkarî | m baltacılık |
| bivirker | bnr bivirkar |
| bivirok | n küçük balta |
| bivîtamîn | rd vitaminli |
| bivitês | rd vitesli |
| bivitrîn | rd vitrinli |
| biviyan | rd istençli |
| bivizîn | rd uğultulu |
| bivkî | m fahişe |
| bivok | rd tehlikeli |
| bivoltaj | fiz/rd gerilimli |
| biwade | rd vadeli |
| biwam | h/rd 1. borçla 2. ödünç, ödünç olarak |
| biwar (i) | n geçit, geçiş * biwarê çem nehir geçiti |
| biwar (ii) | m uğur |
| biwar (iii) | rz özne |
| biwar (iv) | m 1. alan * biwara edebî edebi alanda 2. hakkında * di biwara wan de gelek agahî dane haklarında çok bilgi vermişler |
| biwar (v) | m ön, karşı |
| biwar (vi) | m ekine verilen ilk su |
| biwarî | nd bakım * di vî biwarî de bu bakımdan |
| biwartî | rd geçmiş (geçme işini yapmış olan) |
| biwartin (i) | m geçirme l/gh geçirmek |
| biwartin (ii) | m gekine ilk suyu verme m gekine ilk suyu verme |
| biwasewas | rd vesveseli |
| biwate | rd anlamlı, manalı |
| biwatekirin | m anlamlandırma |
| biwec | rd faydalı |
| biwefa | rd vefalı, vefakâr |
| biwehc | rd hararetli |
| biwehcbûn | m hararetlenme |
| biwehckirin | m hararetlendirme |
| biwêj | m 1. deyim 2. deyiş, tabir |
| biwêja cînavkî | rz/nd zamirsel deyim |
| biwêja daçekî | rz/nd deyim edatı |
| biwêja gihanekî | rz/nd deyim bağlaçı |
| biwêja hokerî | rz/nd deyim belirteçi |
| biwêja lêkerî | rz/nd deyim fiil |
| biwêja pronavî | rz/nd zamirsel deyim |
| biwêjên paş daçek | art edat. |
| biwêjî | rd deyimsel |
| biwêjî bûn | l/ngh deyimleşmek |
| biwêjîbûn | m deyimleşme |
| biwêne | rd fotograflı, resimli |
| biwerandin | m geçirme l/gh geçirmek |
| biwereq | rd varaklı |
| biwêrewîr | rd cıvıl cıvıl (hareketli, kalabalık) |
| biwerîn | m geçme l/ngh geçmek |
| biwêris | rd vârisli |
| biwesf | rd vasıflı, nitelikli |
| biwesîqe | rd vesikalı, belgeli |
| biwesita | rd vasıtalı |
| biwesîte | rd araçlı |
| biwesle | rd organlaşmak |
| biweslebûn | m organlaşma |
| biwext | rd vakitli, zamanlı |
| biwext û bêwext | vakitli vakitsiz, zamanlı zamansız |
| biwezîfe | rd görevli |
| biwezn | wj/rd vezinli, ölçülü, mevzun |
| biwicdan | rd vicdanlı |
| biwîçîn | rd şakırtılı (kuş şakırtısı için) |
| biwijdan | vicdanlı. |
| biwîzîn | rd uğultulu |
| biwur | bnr bihur |
| bixaç | rd haçlı |
| bixaîle | rd gaileli |
| bixak | rd topraklı |
| bixal | rd 1. benli benli (teninde ben veya benler olan kimse) 2. noktalı |
| bixalî | bnr bixaltî |
| bixaltî | nd teyze çocuğu |
| bixane | rd 1. haneli 2. yivli |
| bixanî | rd evli (evi olan) |
| bixap | hile ile, oyun ile |
| bixap çûn (...) | 1) oyuna getirmek * hûn careke din bi xap çûn wî siz yine onu oyuna getirdiniz 2) sinsice yaklaşmak |
| bixap hatin (yekî) | oyuna getirmek * hûn careke din bi xap hatin min siz yine beni oyuna getirdiniz |
| bixapkirin | m kündeden atma, aldatarak tuzağa düşürme |
| bixapxapk | rd takunyalı |
| bixar | h koşaraktan |
| bixar û lez | h alelâcele, çok acele ederek, ivedilikle |
| bixarûlez | rd aceleci |
| bixaşe | rd duvaklı (doğarken başını çevreleyen zarı olan bebek) |
| bixatir | rd hatırlı |
| bixatirê xwedê bikî | Allah aşkına |
| bixavî | h 1. çiğ çiğ * goşt bi xavî xwar eti çiğ çiğ yedi 2. çiğ olarak |
| bixawî | m bilek * bixawiya dest el bileği * bixawiya ling ayak bileği |
| bixax | rd/nd oyunbaz |
| bixaye | rd amaçlı |
| bixaze | rd mecazli |
| bixeber | rd haberli |
| bixebera (yekî) kir | (birinin) sözünü dinlemek |
| bixeberdan | rd lâkırdıcı, kalabalık ağızlı, konuşkan |
| bixeberdana nerm mar ji qunê tê der | tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır |
| bixeberdanbûn | m konuşkanlık |
| bixeberdanê ketin | l/bw dillenmek (çocuk; konuşmaya başlamak) |
| bixeberkirin | m söz dinleme |
| bixebxeb | rd küpeli (bazı hayvanların boyunlarının iki yanında sarkan deri uzantılarının bulunması) |
| bixedeb | rd tipili |
| bixelat | rd ödüllü |
| bixelêfk | rd eteneli (kısrak için) |
| bixelek | rd halkalı |
| bixêlî (i) | rd 1. duvaklı, yaşmaklı 2. başörtülü |
| bixêlî (ii) | der/rd yelkenli |
| bixem | rd gamlı |
| bixeml | rd süslü |
| bixeml û xêz | süslü püslü |
| bixêr | rd 1. hayırlı (yararı, hayrı olan) * kurekî wê yê bixêr heye hayırlı bir çocuğu var 2. hayırlı (uğurlu, iyi) * riya bixêr be hayırlı yolculuklar 3. ak, rahat, sıkıntısız * tu rojên bixêr bibînî, ak günler göresin |
| bixêr be | hayırlı olsun! |
| bixerç | rd harçlı * dîwarê bixerç harçlı duvar |
| bixercî | rd harçlı * kincê bixercî harçlı elbise |
| bixerdel | rd hardallı |
| bixêre | rd acil |
| bixêrhatin | m hoş geldin, karşılama |
| bixêrhatina (yekî) kir | (birini) karşılamak |
| bixêrî | m 1. şömine 2. baca |
| bixêrîk | m şömine |
| bixêrik | m şömine |
| bixerpişt | rd payandalı |
| bixêrûbêr | rd bitek, verimli |
| bixesar | rd hasarlı |
| bixet | rd çizgili |
| bixeta | rd hatalı |
| bixetîre | rd meşaleli, çıralı |
| bixew | rd uykulu, uykusunu almış olan |
| bixeyal | rd hayallı |
| bixêyî | m şömine, ocak |
| bixêz | rd çizgili |
| bixêzik | rd çizikli |
| bixêzikbûn | m çizgilenme |
| bixileport | rd kargaşalı |
| bixilêtk | m kemer (özellikle yolculuklarda kullanılan ve gözleri olan meşin kuşak) |
| bixîlok | rd ibikli |
| bixilq | rd kilitli (kilidi olan) |
| bixilt | rd tortulu |
| bixilte | rd 1. tortulu 2. kurumlu (kurumu olan, kurum tutmuş olan) |
| biximav | rd mürekepli |
| biximîre | rd kepekli (un kepeği için) * ardê biximîre kepekli un |
| bixirecir | rd 1. gürültülü, patırtılı, şamatalı (karışık olaylarla dolu) * jiyîneke bixirecir gürültülü bir yaşayış 2. geçimsiz, hırıltıcı |
| bixirêf | rd 1. tortulu 2. kurumlu (kurumu olan, kurum tutmuş olan) |
| bixîret | rd 1. gayretli 2. namuslu, onurlu |
| bixîretbûn | m gayretlenme |
| bixirîn | rd hırıltılı |
| bixirînî | rd homurtulu (taşıt, alet vb. için) |
| bixiroş | rd heyecanlı |
| bixiroş û peroş | heyecanlı |
| bixirpik | rd kıkırdaklı |
| bixirqe | rd hırkalı |
| bixirxal | rd halhallı |
| bixirxe | rd hırkalı |
| bixisar | rd 1. hasarlı 2. çepelli (içinde sap, çöp, taş, toprak gibi yabancı madde bulunan) * genimê bixisar çepelli buğday |
| bixişîn | rd 1. hışıltılı, hışırtılı 2. rz hışıltılı (ses) |
| bixişrûk | rd sivilceli |
| bixiştik | rd süngülü |
| bixişxişk | rd zilli (teflere takılan ziller için) |
| bixiyal | rd hulyalı |
| bixîz | rd kumlu |
| bixîzexîz | rd hışıltılı |
| bixîzîn | rd 1. hışıltılı, hırıltılı 2. rz hışıltılı (ses) |
| bixizmûk | rd kesmikli |
| bixîzor | rd kurumlu (kurumu olan, kurum tutmuş olan) |
| bixodîk | rd aynalı |
| bixof | rd korkulu |
| bixortim | rd hortumlu |
| bixubar | rd tozlu |
| bixudan | rd sahipli |
| bixudî | rd suskun, kendi halinde olan kimse |
| bixuk | zo/m böğ |
| bixûlke | rd makaralı |
| bixumîn | rd uğultulu |
| bixumînî | rd gümbürtülü, uğultulu |
| bixûr | m tütsü |
| bixur (i) | m tütsü |
| bixur (ii) | n moloz |
| bixur (iii) | rd kaşıntılı |
| bixurdank | m tütsülük, buhurdan, buhurluk |
| bixurdemenî | rd gıdalı |
| bixurek | rd gıdalı, azıklı |
| bixurî | rd alevli |
| bixurmînî | rd gümbürtülü, homurtulu |
| bixurtî | zor yoluyla. |
| bixurûr | rd gururlu |
| bixuşexuş | rd haşırtılı |
| bixuşîn | rd 1. hışırtılı 2. şakırtılı (yağmur ve su sesinin şakırtısı için) |
| bixuşînî | rd hışırtılı, haşırtılı |
| bixuşk | m çakıl |
| bixwarin | rd 1. yemekli * nîşana bixwarin yemekli nişan 2. yemekli (yemek de verilen) * pansiyona bixwarin yemekli pansiyon 3. yemek yemiş olan * hûn bixwarin in? yemek yemiş misiniz? |
| bixwê | rd tuzlu (içinde tuz olan) |
| bixwe bilî bûn | l/bw dış dünyayla bağları kesik olmak |
| bixwe de berdan | l/bw 1. altını ıslatmak 2. asmak (üzerine takınmak) |
| bixwebawer | rd iddialı, kendine gövenen, kendinden emin |
| bixwêbûn | m tuzlanma |
| bixwedan | rd sahipli |
| bixwêdan | rd terli |
| bixwedekirin | m 1. dökünme, üstüne dükünme (kendi üstüne dökme) 2. kafasına dikme 3. geçirme, ayağına geçirme (giyinme) 4. sürünme (kendi üzerine sürme) 5. takınma, takıp takıştırma 6. altına etme (veya kaçırma), kendine etme |
| bixwedî | rd sahipli |
| bixweewle | rd iddialı, kendine gövenen, kendinden emin |
| bixwefexr | rd fahur, çok böbürlenen |
| bixwekirî | rd kendisi kendi eden, kendi başına bir olumsuzluğa neden olmuş olan |
| bixwekirîk | rd kendi kendine eden |
| bixwekirîyan re derman tune | kendisi edene çare yok |
| bixwelî | rd 1. küllü 2. topraklı, toprak * ev xaniyê erda bixweli toprak zeminli ev |
| bixwemeşqûl | rd dış dünyayla bağları kesik olan |
| bixweregirtin | m fenalaşma |
| bixwerenedîk | rd üşengeç |
| bixwerenedîkî | m üşengeçlik |
| bixwerenedîtî | rd üşengeç |
| bixwernedîk | rd üşengeç |
| bixweş kayî | iyilikle, güzellikle. |
| bixweser | rd özgür, hür |
| bixweşgotin | rd iltifatlı |
| bixweşî | h 1. hoşça 2. afiyetle, sağlıcakla * bi xweşî herin sağlıcakla gidin |
| bixweşikbûn | m kendinden kuşkulanma, işkilenme, huylanma |
| bixwestek | istekli. |
| bixwevegirtin | m tutunma (kendi üzerine koyma) |
| bixwevehatin | m 1. dirilme, canlanma, zindeleşme (güçlenip canlanma) 2. iyileşme, salâh olma, dirilme, onma, salâh bulma (hasta için; yeniden sağlığını kazanma) 3. kendine gelme, doğrulma (durumu düzelme, yeniden güçlenme) 4. gelişme, semirme, şişmanlama 5. toparlanma, gücünü toplamaya başlama, gücünü kazanma (sağlığı düzelme) 6. ayma, ayılma, kendine gelme 7. kendine gelme, kilo alma 8. kendine gelme (aklı başına gelme) |
| bixwevekirin | m takınma |
| bixweyî | rd sahipli |
| bixwezgîn | rd talipli |
| bixwîn | kanlı, kanamalı. rd 1. kanlı (kan bulaşmış) * kincê bixwîn kanlı elbise 2. kanlı (kanı olan) 3. kanlı (kan dökülmesine sebep olan) 4. kanlı (kanlanmış olan) * çavê bixwîn kanlı göz 5. kanlı (kanı yoğun olan, demevi) * mirovê bixwîn kanlı adam |
| bixwîna xinzîr be | haram olsun, töhbeler olsun |
| bixwînbûn | m kanlanma |
| bixwînî | m kanlılık |
| bixwînkirin | m kanlandırma |
| bixwir | rd kaşıntılı |
| bixwîr | n çakıl taşı |
| bixwişk | rd kız kardeşi olan |
| biya qufikan | bot/nd sorkun |
| biya sepetan | bot/nd sepetçi süğüdü |
| biya şor | bot/nd salkım söğüt (Salix babylonica) |
| biyaban | m sahra |
| biyan | rd/nd 1. yabancı (başka bir milleten olan, başka bir milletle ilgili olan) 2. yabancı (aileden, çevreden olmayan) 3. yabancı (tanınmayan, bilinmeyen) * muşteriyê biyan yabancı müşteri 4. yabancı (aynı türden, aynı çeşitten olmayan) * di nav rûn de tiştekî biyan heye yağın içinde yabancı madde var 5. yabancı (belli bir yere veya kimseye özgü olmayan) * erebeyên biyan nikarin li vir park bikin yabancı arabalar buraya park etmez 6. elgin (gurbette olan) 7. yabancı, (yad eller, tanınmayan, bilinmeyen yer) * ji bo me ev der cihekî biyan e bizim için buralar yabancı yerler |
| biyan hesibandin | yabancı saymak (veya tutmak) |
| biyandîtin | yabancı görmek (veya tutmak) (yek) |
| biyaneyane | h yabancıca |
| biyanî | yabancı, ecnebi. rd/nd 1. yabancı, yad 2. yabancıl 3. m yad eller, gurbet, gurbetlik 4. yabancılık |
| biyanî bûn | l/ngh yabancılaşmak |
| biyanî dîtin | l/gh 1. yabancılamak 2. yadırgamak |
| biyanî kirin | l/gh yabancılaştırmak |
| biyanîbûn | m 1. yabancılaşma (tanınmaz, bilinmez hale gelme) 2. sos yabancılaşma |
| biyanîdîtin | m 1. yabancılama 2. yadırgama |
| biyanîkirin | m yabancılaştırma |
| biyanistan | m gurbet eli, yad eller |
| biyanîtî | m yabancılık |
| biyar | rd 1. sevgilili, sevgilisi olan 2. dostu olan (kimse) |
| biyaş | rd sabit |
| biyaş bûn | l/ngh sabitlenmek |
| biyaş kirin | l/gh sabitlemek |
| biyaşbûn | m sabitlenme |
| biyaşkirî | rd sabit |
| biyaşkirin | m sabitleme |
| biyay | rd yaylı |
| biyek kirin | l/bw birleştirmek |
| biyekbûn | m 1. birleşme, bütünleşme 2. entegrasyon |
| biyekker | rd bütünleyen, bütünleyici |
| biyekkirin | m birleştirme |
| biyelmûm | rd çıralı, meşaleli |
| biyo | nd biyo (önek olarak kullanılır ve hayat anlamındadır) |
| biyoelektrîk | m biyoelektrik |
| biyofizîk | m biyofizik |
| biyografî | m biyografi, yaşam öyküsü |
| biyografîk | rd biyografik |
| biyojeografî | m biyojeografi |
| biyok | m ayva |
| biyokatalîzor | m biyokatalizör |
| biyokimya | m biyokimya |
| biyokîn | rd ayva gibi |
| biyolog | nd/nt biyolog, dirim bilimci |
| biyolojî | m biyoloji, dirim bilim |
| biyolojîk | rd biyolojik, dirim bilimsel |
| biyom | rd uğurlu, kademli |
| biyom dîtin | l/bw uğurlu saymak |
| biyometeorolojî | m biyometeoroloji |
| biyonîk | nd biyonik, dirim kurgu |
| biyopsî | m biyopsi |
| biyosfer | m biyosfer |
| biyoşîmî | m biyoşimi |
| biza tiştîr | bnr bizaştîr |
| bizad | m gıdalı |
| bizaftin | m nafaka |
| bizalik | bot/m nevruz çiçeği |
| bizar (i) | m 1. ekin 2. tohumu tarlaya serpme |
| bizar (ii) | rd dilli (dili olan) |
| bizar kirin | l/gh tohum ekmek |
| bizare | m ılık su |
| bizare kirin | l/gh ılıklaştırmak |
| bizarekirin | m ılıklaştırma |
| bizarî | 1. gebe 2. çocuklu kadın |
| bizarîbûn | m 1. gebe kalma 2. çocuk peydahlama (evli olmayan kadın) 3. bebek bekleme |
| bizarîkirin | m taklit etme, yansılama |
| bizarkirin | m tohum ekme |
| bizaro | bnr bizarok |
| bizarok | rd 1. çocuklu, emzikli (memede çocuğu olan kadın) 2. hamile, gebe |
| bizarokbûn | m 1. gebe kalma, gebe kalma, döl tutma, hamile kalma, hamile olma 2. çocuk peydahlama (evli olmayan kadın) 3. çocuklu olma |
| bizarû | bnr bizarok |
| bizarvekirin | m 1. (sesle) taklit etme 2. seslendirme |
| bizaştîr | m iki veya üç yaşında keçi |
| bizav | m 1. harek(bir cismin durumunun ve yerinin değişmesi) 2. hareket (belirli bir amaca varmak için birbiri ardınca yapılan ilerlemeler) * bizava siyasî siyasi hareket * bizava şoreşgerî devrimci hareket 3. devinim, harek(bir cismin durumunun ve yerinin değişmesi) 4. cesaret 5. tepki, tınma 6. akım, cereyan (sanatta, siyasette, düşüncede ortaya çıkan yeni bir görüş, yöntem, hareket, tarz) * bizavên wêjeyî edebi akımlar |
| bizav dan (yekî) | cesaretlendirmek |
| bizav divê | yürek ister, cesaret ister |
| bizav hatin (yekî) | 1) birine cesaret gelmek 2) biri cesarete gelmek |
| bizav kirin | l/gh 1. hareket etmek 2. devinmek 3. davranmak * li hemberî keçikê baş bizav nedikir kıza karşı iyi davranmıyordu 4. tepki göstermek, tepkide bulunmak el kaldırm(birine vurmaya kalkışmak) |
| bizav pê ketin | l/bw tepki göstermek, tepkide bulunmak, tınmak, ses çıkarmak tepki göstermek, tepkide bulunmak, tınmak, ses çıkarmak |
| bizav pê neketin | tınmamak, sesini çıkarmamak |
| bizavdar | rd 1. hareketli 2. devinimli, hareketli 3. cesaretli |
| bizavdar bûn | l/ngh 1. hareketlenmek 2. cesaretlenmek 1) hareketlenmek 2) cesaretlenmek |
| bizavdar kirin | l/gh 1. hareketlendirmek 2. cesaretlendirmek 1) hareketlendirmek 2) cesaretlendirmek |
| bizavdarbûn | m 1. hareketlenme 2. cesaretlenme |
| bizavdarî | m 1. hareketlilik 2. devinimlilik 3. cesurluk, cesaretlilik |
| bizavdarkirin | m 1. hareketlendirme 2. cesaretlendirme |
| bizavî | m 1. hareket 2. eylem (bir durumu değiştirmek veya daha ileriye götürme çabası) 3. atılganlık, çekinmezlik 4. rd mobilize |
| bizavî kirin | l/gh mobilize etmek |
| bizavîkirin | m mobilize etme |
| bizavkar | bnr bizavker |
| bizavker | nd/nt 1. devinici, muherik 2. eylemci |
| bizavkerî | m 1. devinicilik 2. eylemcilik |
| bizavkirin | m 1. hareket etme 2. devinme 3. davranma 4. tepki gösterme, tepkide bulunma |
| bizavpêketin | m tepki gösterme, tepkide bulunma, tınma, ses çıkarma |
| bizavtin | bnr bizivîn |
| bizax | rd şaplı (içinde şap bulunan) |
| bizayende | rd gametli |
| bizbelok | bot/m bir bitki |
| bizbilîk | m düdük |
| bizbizêk | bnr pirpizêk |
| bizbizî | rd diken diken, dikleşmiş, dik duruma gelmiş (saç, kıl vb. için) |
| bizbizî bûn | l/ngh diken diken olmak, dikleşmek |
| bizbizîbûn | m diken diken olma, dikleşme |
| bizbizîbûyîn | m diken diken oluş |
| bizbizok | bot/m nevruz çiçeği |
| bizd | m ürkü |
| bizdan | m ürkü |
| bizdandî (i) | rd 1. ürkmüş 2. yılgın |
| bizdandî (ii) | rd kopuk, koparık |
| bizdandîbûn (i) | m 1. ürkmüş olma, ürkmüşlük 2. yılgın olma, yılgınlık |
| bizdandîbûn (ii) | m kopuk olma, kopukluk |
| bizdandin | korkutmak, ödünü patlatmak. |
| bizdandin (i) | m 1. ürkütme 2. yıldırma l/gh 1. ürkütmek 2. yıldırmak |
| bizdandin (ii) | m koparma, koparış l/gh koparmak * bend bizdand ipi kopardı |
| bizdek | rd ürkek |
| bizdekî | m ürkeklik |
| bizdimbadim | m bir çeşit geleneksel oyun |
| bizdin | korkmak. |
| bizdîn (i) | m 1. ürkme 2. yılma l/ngh 1. ürkmek 2. yılmak |
| bizdîn (ii) | m kopma, kopuş l/ngh 1. kopmak 2. kopmak (yerinden ayrılmak) |
| bizdîner | rd ürkütücü |
| bizdînok | rd ürkek, ödlek |
| bizdiyayî (i) | rd 1. ürkmüş 2. yılgın |
| bizdiyayî (ii) | rd kopuk, kopmuş olan |
| bizdnek | rd ürkek, ödlek |
| bizdobado | m 1. kıvırtma 2. h kıvrıla kıvrıla |
| bizdobado kirin | l/gh kıvırtmak |
| bizdobadokirin | m kıvırtma |
| bizdok (i) | bot/nd çok çabuk olgunlaşan küçük taneli bir üzüm türü |
| bizdok (ii) | rd ürkek, ödlek |
| bizdokî | m 1. ürkeklik 2.rd/h ürkekçe |
| bizdokî bûn | l/ngh ürkekleşmek ürkekleşmek |
| bizdokîbûn | m ürkekleşme |
| bizdoktî | m ürkeklik |
| bizdonek | ödlek. rd ürkek, ödlek |
| bizdonekî | m 1. ürkeklik, ödleklik 2. rd/h ürkekçe |
| bizdonekî bûn | l/ngh ürkekleşmek |
| bizdonekîbûn | m ürkekleşme |
| bizdonektî | m ürkeklik |
| bizê | rd zırhlı |
| bizê lêvan | nd tekerleme |
| bizêbûn | m zırhlanma |
| bizebze | rd sebzeli |
| bizêdeyî | rd ağırlıklı * em dê bi zêdeyî li ser maêfn karkeran rawestin ağırlıklı olarak işçi haklarına değineceğiz |
| bizêfanî | rd kısıntılı |
| bizehîr | rd zehirli, ağılı |
| bizehmet | zahmetli. rd zahmetli |
| bizele | rd 1. yeni yetme 2. n domuz yavrusu |
| bizeletî | m yeni yetmelik |
| bizelêv | m tekerleme |
| bizeman | zamanlı |
| bizeman re | zamanla |
| bizemberek | rd zemberekli |
| bizembîl | rd sepetli |
| bizembûrek | rd ibikli, emzikli (çaydanlık, ibrik gibi kaplar için) |
| bizemîn | rd zeminli |
| bizemq | rd zamklı |
| bizemzîlok | rd salıncaklı |
| bizend | rd bilekli |
| bizend û bend | (an jî beng) güçlü kuvvetli, tunç bilekli (kimse |
| bizend û bend bûn | güçlü kuvvetli olmak |
| bizengil | rd çıngıraklı |
| bizerar | rd zararlı, dokuncalı |
| bizereng | rd boyutlu |
| bizerengî kirin | l/bw boyutlandırmak |
| bizerengîkirin | m boyutlandırma |
| bizereqe | rd mazgallı |
| bizerze | rd sürgülü |
| bizerzeng | rd taçlı |
| bizêv | tahrik edilmiş, hareket halinde, hareketli. |
| bizevî | rd tarlalı |
| bizevîkirin | m topraklandırma |
| bizêw | rd çevik |
| bizewade | rd azıklı |
| bizêwî | m çeviklik |
| bizewq | rd zevkli |
| bizeytûn | rd zeytinli |
| bizî | bot/m kara ağaç (Ulmus) |
| bizîbeq | rd cıvalı |
| bizibil | rd gübreli |
| bizîç | rd çapaklı |
| bizike | m gömme (bir tür kül pidesi) |
| bizîl | rd zilli |
| bizil | rd kamışlı |
| bizîlan | rd zıvanalı (bir kilit dilinin yerleşmesi için açılan delik) |
| bizilf | rd zülüflü |
| bizilm | rd 1. zülümlü 2. zülümle |
| bizilm (tişt) dan | tuzluya satmak, pahalı satmak |
| bizilûk | rd hasırlı |
| biziman | rd 1. dilli (dili olan) 2. dilli, dil ebesi, konuşkan (çok konuşan, geveze) |
| biziman ketin | l/bw dillenmek (çocuk; konuşmaya başlamak) * zarok bi zimên ketiye çocuk dillenmiş |
| bizimba | rd zımbalı |
| bizimîn | rd uğultulu |
| bizîn | l/ngh ürkmek |
| bizin | zo/m1. keçi 2. keçi (bu hayvanın dişisi) (Capra hircus) |
| bizîn (i) | rd eyerli |
| bizîn (ii) | m ürkme |
| bizin hatin nêrî | keçi çiftleşmeye gelmek |
| bizin ketiye etra kêrê, qesab jî ketiye etra bez | keçiye can kaygısı, kasaba et (veya yağ) kaygısı, koyun can derdinde, kasap yağ derdinde |
| bizin mir gir biriya | yorgan gitti, kavga bitti, öküz öldü ortaklık bozuldu (veya bitti) |
| bizin mir gir gur vemir | öküz öldü ortaklık bozuldu |
| bizin nêrî xwarin | keçi tekeyle çiftleþmek |
| bizina | kel boynuzlu keçi |
| bizina bel | kepçe kulaklı keçi |
| bizina bi şûn de bimîne behra gur e | sürüden kopan kuzuyu kurt kapar |
| bizina deqor | melez keçi |
| bizina hemi | s bir tür keçi |
| bizina hît | kıl keçisi |
| bizina kever | beyaz kıllı keçi |
| bizina kol | boynuzsuz keçi |
| bizina kûnk | tiftik keçisi |
| bizina kûvî | zo/nd dağ keçisi (Rupicapra tragus) |
| bizina xwe şerjê kiriye postê xwe bi dar de kiriye | ununu elemiş kalburunu asmış |
| bizinbir | nd ağustos ve eylül aylarında keçi kırpma |
| bizincar | rd bakır çalığılı, bakır çalığı olan |
| bizincîr | rd zincirli |
| bizindoş | nd/nt keçi sağıcısı |
| bizindoşî | m keçi sağıcılığı |
| bizingînî | rd tangırtılı |
| bizingivêş | rd zalim, sıkıştırıcı |
| bizingivêşî | m sıkıştırarak öne geçme |
| bizinkovî | m dağ keçisi, yaban keçisi |
| bizinmij | zo/nd keçisağan (Caprimulgus europeus) |
| bizinrî | rd keçi sakal |
| bizîqînî | rd gıcırtılı |
| bizir | n 1. tohum 2. biy yumurta * bizirê masiyan balık yumurtası 3. bezir, sıvı bitki yağı |
| bizir (ii) | m fiske (insan derisinde herhangi bir sebeple ortaya çıkan içi su dolu kabartı) |
| bizir dan | l/gh 1. alazlanmak (vücutta kızıllık veya kızıl lekeler belirmek) 2. fiske fiske kabarmak (veya olmak) * piştî ku kurik hêk xwar, canê wî tev bizir da yumurta yiyince çocuğun derisi fiske fiske kabardı |
| bizir kirin | l/gh tohumlamak |
| bizirandin | m 1. kesme (süt, ayran vb. için kesilme) 2. çökelek yapma l/gh 1. kesmek (süt, ayran vb. için kesilmek) 2. çökelek yapmak |
| bizirar | rd 1. zararlı 2. çepelli (içinde sap, çöp, taş, toprak gibi yabancı madde bulunan) * genimê bizirar çepelli buğday |
| bizirav | rd 1. safralı 2. yürekli, yüreği pek, cesur |
| biziravbûn | m 1. yüreklenme 2. yüreklilik |
| biziravî | m yüreklilik |
| biziravkirin | m yüreklendirme |
| bizirdan | m 1. alazlanma (vücutta kızıllık veya kızıl lekeler belirme) 2. fiske fiske kabarma (veya olma) |
| bizirdar | rd tohumlu |
| bizirê | rd zırhlı |
| bizîre | rd kimyonlu |
| bizirê kinfan | kenevir tohumu |
| bizirê kitanan | bezir, keten tohumu |
| bizirê zarû | ant/biy yumurtalık |
| bizirê zegerekê | nd keten tohumu |
| bizirêbûn | m zırhlanma |
| bizirfiroş | nd/nt tohumcu (satan kimse) |
| bizirfiroşî | m tohumculuk |
| bizirîç | rd kurşunlu |
| bizirik | n tohum |
| bizirîn | m kesilme l/ngh kesilmek * dew bizirî ayran kesildi |
| bizirkirin | m tohumlama |
| bizirkitan | nd keten tohumu |
| bizirx | zırhlı. rd zırhlı |
| bizirxbûn | m zırhlanma |
| bizirxkirin | m zırhlandırma |
| bizîv | rd gümüşlü |
| bizivandin | m 1. mobilize etme 2. tepkide bulunmasını sağlama 3. yiğitlendirme l/gh 1. mobilize etmek 2. tepkide bulunmasını sağlamak 3. yiğitlendirmek yiğitlendirmek |
| bizivîn | m 1. devinme, hareket etme, mobilize olma 2. tepki gösterme, davranma, tınma 3. tepkime 4. yiğitlenme, yiğitleşme, cüretlenme l/ngh 1. devinmek, hareket etmek, mobilize olmak 2. tepki göstermek, davranmak, tınmak 3. tepkimek 4. yiğitlenmek, yiğitleşmek, cüretlenmek |
| bizîwan | rd çilli |
| bizîwane | rd zıvanalı |
| biziyan | rd zararlı |
| bizmar | çivi. n çivi |
| bizmar kirin | çivilemek. l/gh çivilemek, mıhlamak |
| bizmar nalekî, nalek hespekî, hespek eskerekî xelas dike | bir çivi bir nalı, bir nal bir atı, bir at da bir askeri kurtarır |
| bizmardar | rd çivili |
| bizmare | nasır. m nasır |
| bizmare (i) | m ağaçtan yapılma çivi |
| bizmare bûn | nasır bağlamak (veya tutmak) |
| bizmarê pûl | pafta (süs için at takımlarına takılan metal pul veya iri başlı çivi) |
| bizmareyî | rd nasırlı |
| bizmareyî bûn | l/ngh nasırlanmak |
| bizmareyîbûn | m nasırlanma |
| bizmarfiroş | nd/nt çivici |
| bizmarfiroşî | m çivicilik |
| bizmarker | nd/nt çivici |
| bizmarkerî | m çivicilik |
| bizmarkirî | rd çivili, mıhlı (çivilenmiş olan) |
| bizmarkirin | m çivileme, mıhlama |
| bizmarkut | m çivi döver |
| bizmarnekirî | rd çivisiz (çivilenmemiş olan) |
| bizmarok | m ufak çivi |
| bizmate | m iz (bir şeyin dokunmasıyla oluşan belirti) |
| bizmêlîg | bnr bizmilûg |
| bizmelîk | bnr şembelîlk |
| bizmik | süt emmelerini engellemek için kuzulara takılan gem. |
| bizmik (i) | zo/n tahta kurusu (Cimex lectularius) |
| bizmik (ii) | m 1. burunluk, burunsak, dişindirik (ipe ilmik atarak hayvanın ağzına takılan gem) 2. horoz (kapı zembereğinin mandalı) 3. mandal |
| bizmik kirin | l/gh 1. burunsak takmak 2. mandallamak |
| bizmikdar | rd 1. burunsaklı, dişindirikli 2. horozlu 3. mandallı |
| bizmikkirî | rd mandallı |
| bizmikkirin | m 1. burunsak takma 2. mandallama |
| bizmilûg | jeo/m damlataş, dikit, sarkıt |
| bizmirandî | rd çivili |
| bizmirandin | m çivileme l/gh çivilemek |
| biznekovî | m yabanî keçi |
| bizolak | rd dilimli |
| bizonek | rd ürkek, ödlek |
| bizor | zorla. taklit bizorî mîn neke (-taklidimi yapma) rd 1. zorlu 2. mec dişli, güçlü kimse |
| bizornax | rd sürgülü |
| bizot | kor. n 1. kor ateş 2. ucu yanık sopa 3. mec hamarat, çalışkan, yerinden durmayan |
| bizrik (i) | biy/n çekirdekcik |
| bizrik (ii) | bnr pizrik |
| bizû | bot/m kara ağaç |
| bizûl | rd dilimli |
| bizûn | m sari (Hint kadınlarına özgü giysi) |
| bizûrçik | rd çimenli |
| bizurze | rd kilitli (kilidi olan) |
| bizût | m havyar |
| bizûtin | m kaynaşma l/ngh kaynaşmak (çok kalabalık kıpırdak olmak) |
| bizûxal | rd dilimli |
| bizûxav | rd akıntılı, sızıntılı (yara bereden gelen su için) |
| bizûz | zo/m1. kürk böceği 2. güve (Tinea pellionella) |
| bizûz (i) | bj/n saçkıran, saç kırığı |
| bizûz (iii) | rd hareketli, sabit olmayan |
| bizûz (tiştek) xwarin | güvelenmek |
| bizûz lê xisitn | b/bw güvelenmek |
| bizûz lê xistin | güvelenmek |
| bizûz xwarin | l/gh güvelenmek |
| bizûzk | n saç kırığı |
| bizûzlêxisitn | m güvelenme |
| bizûzxwarî | rd güveli |
| bizûzxwarin | m güvelenme |
| bizwaner | nd/nt sürücü |
| bizwên | m makine, mator |
| bizwêndar | rd motorlu |
| bizwênkirî | rd motorize |
| bi | 1. daçekek e 2. pêşgireke ku tevahiyê dide wateyê -bi bandor bi tesîr -bi boneya bi munesabeta …, bi sedema ... -bi dizî 1. dizîka 2. bêhay, bêxeber -bi dor di şîştirê de -bi dorvegerî di rêzê de, di şîştirê de -bi giştî bi gelemperî -bi hev re 1. tevayî 2. ba hev *"berx û gurên tirkan, bi hev re diçêrin" bêrvî -bi hêsanî ne bi zorê -bi jimare bi ededeke diyar -bi kinayî bi kurtasî û ne dûvedirêjî -bi kotekî bi darê zorê -bi min li gorî min -bi nav û deng navdar, meşhûr -bi piranî 1. zêdetir 2. bi gelemperî 3. bêhtir -bi rastî ne bi derew, di heqîqetê de -bi rêk û pek 1. bi pergal 2. têkûz -bi roj wexta ku tav heye -bi ser de pê re *"kera xwe bi kerekê da, cilika wê jî bi ser de da" -bi şev êvarê -bi şev û roj sibeh û êvarê -bi şêt û pêt bi şivê û hêzê -bi şêweyeke berevajî bi awayekî çewt -bi taybetî xusûsî, ne bi gelemperî -bi tenê 1. bi serê xwe 2. hişk û hola -bi tevayî bi giştî, hemû -bi tundî bi zextî, bi pêkutî -bi vî awayî bi vî cureyî, bi vî tehrî -bi vî rengî bi vî şiklî, bi vî celebî -bi vî şêweyî bi vî awayî, bî vî rengî -bi zanayî bi awayekî têgihiştî û li ser hişê xwe -bi zorî bi kotekî *"hesinê sar, bi zorî tê kutan" | ||
| bi (yekî) lîstin | (biwêj) yek di hêla namûsê de şermî xistin. ew bêbav bi keçikê lîst, dû re jî pê re nezewicî û ew li ortê hişt. | ||
| bi (yekî) re bi rê ve neçûn | (biwêj) bi yekî re debar nekirin. me kir û nekir, arîmed bi yargulê re bi rê ve neçû. | ||
| bi (yekî) re bûn | (biwêj) di nav têkiliyên cinsî de bûn. dibêjin cindo bi yekê re bûye, jina wî bi ser hesehesan ketiye, loma çûye mala bavê xwe. | ||
| bi (yekî) re hilketin û daketin | (biwêj) bi kesekî re tim gengeşî kirin. yên ku bi kesên wisa xerab re hilkevin û dakevin, dawiya wan jî wê wiha be. | ||
| bi (yekî) ve zeliqîn | (biwêj) bi awayekî bêar û bêyî dilê yekî xwe nêzîkî yekî kirin. zekî rû nadiyê jî lê nûredîn xwe pê ve dizeliqîne. | ||
| bi ... de | daçek, daçekek e livîna yan livandina ji jor ber bi jêr diyar dike: Ban bi ser wan de herrifî. Av bi serê xwe de kir.. Herwiha: bi ... daSerbixwe, pê deNêzîk, bi ... ve. Bide ber: bi ... reBinere. Herwiha: di ... de, ji ... de | ||
| bi ... re | daçek, li gel, pê re, digel, vê re, pê ra, tevî, li eynî cihî yan demî, eynî tişt kirin: Ew bi min re hat. (Ew li gel min hat.) Bi wî re be (Li gel wî be.). Herwiha: bi ... ra bi ra bi re. Agadarî: bi ... re tenê li gel navdêr û cînavan tê bikaranîn. Lê ger ew serbixwe be, hingê divê wek pê re bêt bikaranîn.. Bide ber: ji ... re. ji: bi + re. jê: pê re | ||
| bi ... ve | daçek, daçekek e diyar dike ku tiştek bi tiştekî re asê yan zeliqandî ye: Sêv bi darê ve ne. Portre bi dîwarê odeya rûniştinê ve hatiye hilawîstin. , li gel, pê re: Elî bi jin û zarrokên xwe ve hat.. Herwiha: bi ... va. Bide ber: bi ... deBinere. Herwiha: di ... ve, ji ... ve. ji: bi + ve | ||
| bi ad û wade | (biwêj) bi soz û qirar (sond). bi ad û wade, heke careke din jî tu wihe derkevî pêş min, ez gune-hê xwe bi te nayînim. | ||
| bi agir re lîstin | (biwêj) bi karên xeternak re mijûl bûn. minji wî re got, heyran tu bi agir re dûïzî, lê tegihîşt. | ||
| bi agir şûştin | (biwêj) ketin rewşeke xerabtirîn. bê jinikê tu bi agir bêyî şûştin. ma te nikaribû dest biavêta destê qundaxa min? (nifir) | ||
| bi agirê (yekî) şewitîn | (biwêj) ji ber sedema hinekên din ziyan dîtin. xwedê jî dizane ku tu sûc û gunehê wî tune bû, lê hema ew bi agirê sofi silêman şewitî. | ||
| bi ahûzarê çûn | (biwêj) jiyan di nav eziyet û bêaramiyê de derbas bûn. erê ew û as sal jiya, lê mixabin ew jiyana wî hemû bi ahûzarê çû. | ||
| bi alastinê zik têr nabe | gotina pêşiyan tiştên ku mirov dikin divê bi bingeh û hêjayî tiştekî be da ku bibe bingeha tiştinan.tiştên hûrik tim kêm dimîne ûtiştên mezin dernaxe holê.dîsa bi parîkan û bi parsê mirov bi hêsanî têr naxwîn. bi bergera koledarî jî tu tişteknakeve destên mirov. | ||
| bi aliyekî dev xeber dan | (biwêj) gotina xwe ne ji dil û bi ne bi awayekî zelal gotin. wê bi aliyekî dev xeber da, lê min fëin kir ku armanca wê çi ye. | ||
| bi aliyekî din de ba dan | (biwêj) dev ji soz û biryarên berê berdan, ji kar an jî pêkanîna tiştekî revîn. rast e, me berê li hev kiribû, lê mehmûd dû re bi aliyekî din de ba da. tam di dêma xebatê de, zerda bi aliyekî din de ba dide. | ||
| bi arambûn | (rengdêr) bi vêsîkirin | ||
| bi aramkerî | (rengdêr) aramker, dilrehetker, bi dilrihetkerî | ||
| bi asanî | (rengdêr) bi sanahî, bi bêbizavî, asan kî, bi şehrezayî, asanîkî, bi hêsanî, bi rihetî, bê zehmetî, zûzûka | ||
| bi asayî | (rengdêr) asayekî | ||
| bi av û donê xwe qijilîn | (biwêj) bi xwe debara xwe kirin. bi xwe rewşa xwe îdare kirin zêde pêwîstiya kesekî nîn e, ew bi xwe bi av û donê xwe diqijile. | ||
| bi ava danûyan bihecîn | (biwêj) di ber tiştekî pûç de xisareke mezin dîtin, firşik teng bûn, bêsebrî kirin. ew bêşans li wir jî bi ava danûyan behecî. heyderê tircunî hema ji bo tiştekî piçûk jî bi ava danûyan dibehece. | ||
| bi ava golegeniyan tê xwarin | (biwêj) milayîm û lihevhatî bûn. kî hehe dikare pê re debare bike, ew keçeke wisan e ku bi ava golegeniyan te xwarin. | ||
| bi ava zemzemê şûştin | (biwêj) paqi j kirin, ji xeta û gunehan dûr xistin. “yek galgaleke ku dile min pê xweş bibe heta niha ji deve wî derneket. tu dibejî qey ew bi ava zemzeme katiye şûştin û ez heram, geni û lewiti me. ronî war (qerf) | ||
| bi avê de çûn | (biwêj) gelekî erzan bûn, vala çûn, beker bûn. bave min erebeya me firot, lê hema bi avê de çû. ew qas ked û zehmete meta min t ev bi avê de çit. | ||
| bi avê re çûn | (biwêj) beker û vala çûn. heyfa we keda min ku gişt tev bi avê re çû. | ||
| bi avê zanîn | (biwêj) melevan bûn, avjen bûn, sobar bûn, melevanîkirin zanîn, şarezaya/ê avjeniyê bûn. Navdêr: biavêzanîn. ji wêjeyê: Min dil da te, poşman im: te dil da ber derba şûrEz bi avê nizanim, te ez kirime behrek kûr. | ||
| bi azayî | (rengdêr) azayekî, bi dilên, dilêrkî, azakî, aza, bi girnasî, bi qayimî, qayimkî | ||
| bi badan | (Binihêre:) bi | ||
| bi barane re hatin, bi lehiye re çûn | (biwêj) ji bo tiştên demborî ku pekhatina wan ji ji hole rabûye tê bikaranîn. jixwe tiştekî bebingeh hû; bi barane re hat, bi lehiye re çû. | ||
| bi barek quran sond bixwe, kes jê bawer nake | (biwêj) ji bo kesên derewîn tê bikaranîn. ya rastî, ew tajdîn barek quran sotid bixwe we/ehi ez dîsa jî jê bawer nakhn | ||
| bi bavê xwe nedan | (biwêj) pir jê hez kirin. rûmeteke zede dan. rast e, dike şer, lê dide, lê îro dike şer, sibe dîsa bi bave xwe jî naile. | ||
| bi bayê beze çûn | (biwêj) pir bi lez û bez çûn. “di sikura xaniyan re cjulibî ser newala kanoşka. bi baye beze li kendale alkîse qiyame bû adar jiyan | ||
| bi bayê te bi barane diçe | (biwêj) ji bo tiştên bêked û bêzehmet û demborî tê gotin. tişten wisa ku bi baye ben û bi barane herin jî wisa dibin. | ||
| bi bazirganî | (rengdêr) bazirgankî | ||
| bi bêatlebûn | (rengdêr) bi bêetlehî | ||
| bi bêberî | (rengdêr) bi bêsûdî, bi bêberhemî | ||
| bi bêcudayî | (rengdêr) bêcudakî | ||
| bi bedbextî | (rengdêr) bi bextreşî | ||
| bi bedenî | (rengdêr) bi cîsmî | ||
| bi bedewa | (rengdêr) bi belaş, bi belaşî, bi zêdeyî | ||
| bi bêdilovanî | (rengdêr) bi dilreqî, bêdilovankî, bêdilovanîkî | ||
| bi bêfedîtî | (rengdêr) bêheyane, bêşermane, bi bêfehitî, bi bêarî, bêşermiyane, bêfedîtiyane, bi bêşermî | ||
| bi bêgumanî | (rengdêr) bêgumankî | ||
| bi bêgunehî | (rengdêr) bi tekûzbarî, bi bêçewtî, tekûzbarkî, pakîkî, bi dawpakî, bêgunehîkî | ||
| bi bêheqî | (rengdêr) bi bêmizeyî, bi bêmûçeyî | ||
| bi bêhevtayî | (rengdêr) azî | ||
| bi bêhna lingê hepsê revîn | (biwêj) ji tirsan bi lezgînî revîn. de ma ku wan ew çekên agiravêj dîtin, bi bêhna lingê hepsê revîné | ||
| bi bêhurmetî | (rengdêr) bi bêgiramî | ||
| bi bêjingê av anîn | (biwêj) ji karên pûç re tê gotin. ya rastî ev helwesta zinarjî hema bi bêjingê av anîn e. | ||
| bi bêjingê dan hev, bi seradê belav kirin | (biwêj) bi dijwarî berhev kirin, lê bi hêsanî xerc kirin. bi ya xwe nezanîn. karê zozanê jî wisa eletewş e, bi bêjingê dide hev, bi seradê belav dike. | ||
| bi belavbûnî | (rengdêr) belavkî | ||
| bi bêmehr | (rengdêr) bêmehr, bênîkah | ||
| bi bêmirêsî | (rengdêr) bi bêşemlî | ||
| bi benekî xav yek girê dan | (biwêj) yek xistin rewşek neyînî yan jî eletewş. resul bi benekî xav rihan girê daye, rebene nizane ku çawa bike. | ||
| bi bêpere | (rengdêr) miftî belaş, belaş | ||
| bi bêqedarî | (rengdêr) bi bêhesabî | ||
| bi bêqewetî | (rengdêr) bi bêhêzî, bi bêbirhî, bi nexurtî | ||
| bi ber bayê (yekî) ketin | (biwêj) di bin bandora yekî de man. wekî daxwaza kesekî kirin. heke nur an bi ber baye besê neketa, niha ev rewş ne rewşa wê bû. | ||
| bi ber bayê dile xwe ketin | (biwêj) di bin bandora hestên xwe de man. ez îro bi ber baye dile xn’e ketime. | ||
| bi ber bayê yekî ketin | pê xapîn | ||
| bi ber bê de berdan | (biwêj) vala çûn, pûç bûn. “di xortaniya xwe de, hêza afirandina ku di dilê wî de dikeliya, bi nivîsîna romanên erzan ku îro jî tu kes pê nizane, bi ber bê de berda. osman ozçelik | ||
| bi ber çavan ketin | Biwêj, hatin dîtin (bi taybetî sitfen, bi tesedifî): Ez kilîlên xwe nabînim. Gelo bi ber çavên te neketine? | ||
| bi ber guh ketin | (biwêj) bi awayekî ne zelal bihîstin. nizanim kê niçandiyê, lê xuya ye ku ev yek bi ber guhê zeynelebdîn jî ketiye. | ||
| bi ber ketin | (biwêj) têgihîştin. fêm kirin. a rastî zozan zarokek jîr bû, loma jî zû bi ber diket. | ||
| bi ber lehiyê ketin | (biwêj) ketin rewşeke pir xeternak. xwedê kesî nexe wî halî, malbata wî tev de ji ber wî deynî bi ber lehiyê ket û perişan bû. | ||
| bi ber pişika xwe ve çûn | (biwêj) xwe qure kirin, zêde hesibandin. ew îro bi ber pişika xwe ve diçe, lê bawer im ku ew ê jî di dawiyê de poşman bibe. | ||
| bi bêramanî | (rengdêr) bi holî, holkî | ||
| bi berevajîkirin | (rengdêr) bi qulibandin, bi badan | ||
| bi berfirehî | (rengdêr) berfirehekî, bi dorfirehî, bi dûvdirêjî, bikitekit, gelek, bi firewanî | ||
| bi bêrûmetî | (rengdêr) bêrûmetkî, bêrumetîkî, bi reqî | ||
| bi bêserûberî | (rengdêr) bi tevlihevî, bê serûberkî, bi bêlêkdanî, bêserûberkî | ||
| bi bêsexbêrî | (rengdêr) pir zêde, bi destbelavî | ||
| bi bêşiyanî | (rengdêr) bêşiyankî | ||
| bi bêtaqetî | (rengdêr) bi bêhalî, bi bêmecalî | ||
| bi bêterbiyetî | (rengdêr) bi bêterbiyeti, bi bedebi | ||
| bi betranî | (rengdêr) bi şanazî | ||
| bi bêvila (yekî) girtin | (biwêj) xistina bin bandora xwe. qet destê xwe medê, mendo wisa bi bêvila wê girtiye ku nikare xwe bilebitîne jî. | ||
| bi bêxemî | (rengdêr) bi bêşayîş, bi bêendîşeyî | ||
| bi bihagiranî | (rengdêr) gelek, hêjakî, bi bihagiranîtî | ||
| bi bihayê îmana xwe gotin | (biwêj) gelekî biha firotin. hecî kerem, zivistane debara heywanan bi bihayê îmana xwe dibeje. | ||
| bi bihayê misqaleke nebûn | (biwêj) ji bo tiştên pir piçûk û benirx tê gotin. tu bawer bike ew kirinin wî li ba min bi bihayê misqaleke jî nîn in. | ||
| bi bilindbûn | (rengdêr) berjor, serberjor | ||
| bi bin erdê ketin | (biwêj) pir fedî kirin. pişti wan gotitien xwe yen şelişî mexpûle kenge ku li çav berfo diket, we waive ku bi bin erdê diket. | ||
| bi bin ketin | (biwêj) têk çûn, şikestin. em bi bin ketin. ev kar zêdetir girêdayî hêz û qewetê ye. | ||
| bi bintûtî | (rengdêr) heta hetayê | ||
| bi bintûtî çûn | (biwêj) bi awayekî demdirêj an jî neveger çûn. ji ber wêpevçûna gund, bahrî mala xwe bi bin-tûtî bir û çû bajarekî metropolê. | ||
| bi bîr anîn | di zêhna xwe de gerandin *"ger mirov xeraban nebîne, başan bi bîr nayine" (lêker) hatin bîrê, anîn bîrê, ji bîr nekirin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: ب بیر انین. Herwiha: bi bîr ênan bi bîr hanîn bi bîr hênan bi bîr hînan bi bîr înan bi bîr înadin bi bîr înandin bi bîr hînadin bi bîr hînandin. Dijwate: ji bîr kirin. Navdêr: bibîranîn. ji: bi + bîr + anîn. jê: bibîrînayî bibîrîner | ||
| bi bîr birin | 1. îdrak kirin 2. tê derxistin 3. pê hesîn | ||
| bi bîr xistin | hizra yekî ji bûyereke qewimî re amade kirin (lêker)(navdêr, mê) anîn bîrê, wisa kirin ku tiştek bêt bîra mirovî: Temaşekirina televizyonên kurdî Kurdistanê tîne bîra min.. Herwiha: hanîn bîrê hênan bîrê hînan bîrê înan bîrê. Têkildar: hatin bîrê. Dijwate: ji bîrê birin | ||
| bi biryardarî | (rengdêr) biryardarkî | ||
| bi bizdokî | (rengdêr) bêziravane, bi bêziravî, bi bizdonekî, newêrekane | ||
| bi boçika (yekî) girtin | (biwêj) keys û firsend bi dest xistin. serdar bi boçika bager ancax girtiye, qet wî berdide?! | ||
| bi boçika xwe lîstin | (biwêj) bitrî bûn, pir şa bûn. ew wisa bi boçika zwe dilîz.e, lê wî rojeke bikeve jer. ji ber ku ser kar zanîngeh qezenc kiriye, malbata wî bi boçika xwe dilîze. | ||
| bi bore | (rengdêr) bi deyn, bi qerz, bi warn | ||
| bi canê xwe ketin | (biwêj) pir hers ketin. ziyan dan xwe. ez e rasterast bi çolan bikevim! har bibim û bi canê xwe bikevim!.. sedat yurtdaş | ||
| bi canewerî | (rengdêr) canewerkî | ||
| bi cangiranî | (rengdêr) bi pesti, cangirankî | ||
| bi çapikî | (rengdêr) bi lezgînî, bi lezabî, zûzûka/î | ||
| bi çaplûsî | (rengdêr) şalûskî, çaplûskî, şelafkî, lcbokî, bi şalûsî, bi şelafî, bi lêbokî | ||
| bi çar çavan girîn | (biwêj) ji bo kesên ku rewşa xwe ya aborî gelekî xerabtir nîşan didin tê gotin. ma!xerabo! rewşa wî ew c/asî jî ne xerab e, lê bi çar çavan digirî. | ||
| bi çar çavan lê nihêrîn | (biwêj) bi awayekî cidî lê miqate bûn. bi baldarî lê mêze kirin. tu qet mereqan meke, ez bawer dikim ku ew ê bi çar çavan lê binihêre. | ||
| bi çar çavan li bendê bûn | (biwêj) bi xhoşeke mezin li hêviya kesekî yan jî tiştekî bûn. cezmî bi çar çavan li bemla peya-ma dergistiya xwe bû. | ||
| bi çar destan girtin | (biwêj) girîng dîtin. keçikê pişti revîna dergistiyê pişin, bi çar destan bi dergistiyê xwe yê nil girtibh. | ||
| bi çar qurişan distînim, bi sê qurişan didim, xwedê hezar bereketê bidiyê | (biwêj) ji bo kesên hesabê xwe nizanin tê gotin. maşelah hesabê keskoyê bûrayê min ji, wekî yê ku gotiye: “bi çar qurişan distînim, bi sê qurişan didim, xwedê hezar berekete bidiyê. (qerf) | ||
| bi carekê | (rengdêr) koçemal, tevde, sax, tam | ||
| bi çavan ketin | (biwêj) heyf pê hatin. xesîsî (temahkarî) kirin min got ji min re hinek penêr bişine, bi çavan ketî bi tenê gilêyek piçûk şandiye. (nifir) | ||
| bi çavan mirov xwarin | (biwêj) nezerî kirin, dexesî û xayînî kirin, zehf çavçilî kirin. ew malbata mala jehro hema wisa bi çavan mirovan dixwin. ji ber ku rewşa me hinekî baş bûye van cînaran em bi çavan xwarin. ev nisret, tu dibêjiji xelayê derketiye, bi çavan mirovan dixwe. | ||
| bi çavekî baş lê nihêrîn | (biwêj) bi awayekî erênî nirxandin. raramana wan nizanim, lê ez bi xwe bi çavekî baş li wê bûtyerê dinihêrim. | ||
| bi çavekî biçûk lê nihêrîn | (biwêj) piçûk dîtin. rewşa rasteqîn nenirxandin. em wisa bawer bûn ku ew bi çavekî piçûk li me zarokan dinihêre. mahmud baksî | ||
| bi çavekî mezin lê niherîn | (biwêj) girîng girtin. gêloyê silto bi çavekî mezin li keçti xwe diniherî, lê ew wekî heviya wî derneket. | ||
| bi çavekî ne, bi çar çavan li heviyê bûn | (biwêj) bi hevî û hewcedariyeke zêde li benda tiştekî yan jî kesekî bûn. bi tene gumana wan ew hû, ji bo we ji bi çavekî na, bi çar çavan li heviya wî z.ihimî bûn. | ||
| bi çavekorî bi re ve çûn | (biwêj) ne bi pergal û zaneyî, bi tevekelî û bi texmîn tevgerîn. mixabin ev saziyên me kurdan bi çavekorî bi re ve diçin. | ||
| bi çavên (yekî) nihêrîn | (biwêj) li gorî rewş û armanca kesan xuyang û encam jî cuda cuda ne. gotin: “jina te qet ne bedew e. wî got: hûn werin carekêjî bi çaven min lê binihêrîn. | ||
| bi çaven baş lê nihêrtin | (biwêj) bi erênî nirxandin. ve gavê pirsgirêk tune ye, ji ber ku reşîd bi çavekî baş li gule nani-hêre, dibe ku dû re keşe derkevin. | ||
| bi çavên dijminatiyê lê nihêrîn | (biwêj) bi armanceke neyarî nêzîk bûn. “ew di nîveka dinyayê de ne û dinya li dora wan dizivire. bi çavên dijminatiyê /i civatê di nihêrîn. cemil denli | ||
| bi çavên xêl lê nihêrîn | (biwêj) bi niyeteke xerab lê mêze kirin. bi her awayî dixuye ku resûl bi çaven xêl li lawê min dini here. | ||
| bi çavên xwe dîtin | (biwêj) beşik û bêguman bûn. bi xwe şahad bûn. “ew, kirin cinawirekî wisa ku benî adem ne tê de, dirûvê her tiştîpê diket. şehrezada dayika wî ku ew bi çavên xwe dît, ji hêrs û heye-canê yeliser ji hişi xwe çû. mem | ||
| bi cehenemê şad bûn | (biwêj) çûn ceheneme. mirin. wî gelek mirov işandin, loma wisa zû bi ceheneme şad bû. | ||
| bi çêlikê guran be, nebe biçûkê biran | gotina pêşiyan dibêjin biçûkê bira tim yê suxreya ye û hertim zora birayên mezin li ser wan heye. di kîjan karî de be, yê mezintim yê biçûk dişîne. di civakê de jî wiha ye. wekî girseya biçûk her tim li dawiyê ye û berjewendî her tim ji yê pirhêz re dihere. | ||
| bi cengawerî | (rengdêr) bi şeranî, bi şerûdî, bi şerrkerî | ||
| bi çengurê (yekî) girtin | (biwêj) bi guhê yekî girtin û avêtin. lê mêze kirin ku, ew zehf ser û guhê xwe ba dike, bi çengurê wî girtin û ew avêtin derve. | ||
| bi çepelî | (rengdêr) çepelkî, bi qilêrî, bi qubeyî | ||
| bi cerê yekî din (xelke) çûn avê | (biwêj) li gorî dîtin û daxwaza yekî din kirin. jixwe tu ku bi cere yekî din herî ave, kari te tu car bi ser nakeve. | ||
| bi çespanî | (rengdêr) bi hevsengî, bi qayimî, bi ragirî | ||
| bi çewtî | (rengdêr) çewtîkî, bi nerastî, nerastîkî, bi şaşî, çewtkî, bi zordarî, zordarkî, bi nehêjayî | ||
| bi çi | (Zazaki) bi çi, pronavê pirsyarî ye; Vayêya miroyandê to bi çi ya? Bi çi hawa ti amey enî cayan?:Buhayê hirmiyên te bi çi ne? Bi çi hawayê tu hatî van deran? | ||
| bi çi awayî | Cînav, çawa, çilo, çito, çitov, bi çi awayî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî | ||
| bi çi rengî | Cînav, çawan, çawa, çilo, çito, çitov, bi çi awayî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî | ||
| bi çi ser çû | (biwêj) çi hat serî, çi lê qewimî, qedera wê/wî bû çi. ji wêjeyê: Demekê winda bû... bi çi ser çû? Digot: li bajar ji xwe re kar dike... | ||
| bi çi şêweyî | Cînav, çawan, çawa, çilo, çito, çitov, bi çi awayî, bi çi rengî, bi çi şiklî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî | ||
| bi çi şiklî | Cînav, çawan, çawa, çilo, çito, çitov, bi çi awayî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi rengî, bi çi şêweyî, bi çi şiklî | ||
| bi cih anîn | 1. pêk anîn 2. kirin (lêker) kirin, temam kirin, dirist kirin, tişta/ê ku divêt bêt kirinê kirin: Soza xwe bi cih anî. (Wisan kir wek ku soz dabû.)Hê me karê xwe bi cih neaniye.. Herwiha: bi cih hanîn, bi cih hênan, bi cih ênan, bi cih înan, bi cih hînan, bi cî anîn, bi cî hanîn, bi cî hênan, bi cî ênan, bi cî înan, bi cî hînan, bi cîh anîn, bi cîh hanîn, bi cîh hênan, bi cîh ênan, bi cîh înan, bi cîh hînan. Navdêr: bicihanîn, bicihhanîn, bicihhênan, bicihênan, bicihînan, bicihhînan, bicîanîn, bicîhanîn, bicîhênan, bicîênan, bicîînan, bicîhînan, bicîhanîn, bicîhhanîn, bicîhhênan, bicîhênan, bicîhînan, bicîhhînan. Bide ber: bi cih kirin. Bi soranî: cêbecê kirdin, cîbecî kirdin. jê: bicihînayî, bicihîner | ||
| bi cih bûn | 1. tê de rûniştin 2. tê de êwirîn Li cihê xwe rûniştin, sabîtbûna di cihê xwe de: Vî kevirî li vir bi cih bike.- .2. Cihdîtin, rûniştin: Em li paşiya makîneyê bi cih bûn | ||
| bi cih kirin | 1. şûn kirin 2. dewisandin 3. rûniştandin 4. êwirandin, sitirandin, hewandin (lêker) asê kirin, xistin cihê wê/wî, danîn cihê wê/wî yan cihekî. Herwiha: bi cî kirin, bi cîh kirin, cêbicê kirin, cîbicî kirin. Navdêr: bicihkirin, bicîkirin, bicîhkirin. Bide ber: bi cih anîn. Bi soranî: Lêker: cêbecê kirdin, cîbecî kirdin. Navdêr: cêbecêkirdin, cîbecîkirdin. jê: bicihker, nicihkerî, bicihkirî | ||
| bi cih kirin kirin | (lêker)(Binihêre:) bi cih | ||
| bi cih kirinkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bi cih | ||
| bi cih ve hatin girê dan | (biwêj) ji ber nexweşiyeke ji cih derneketin. berengaze ape min ji ber linge xwe ye şikesti, ev çend mehin ku bi cih ve hatiye giredan. | ||
| bi çîkdan | (rengdêr) çîkî, bi çîk | ||
| bi cila canê xwe re şer kirin | (biwêj) bieks, besebir û behuteng bûn. bila kes ji salih re tiştekî nebije, jixwe ew bi cila canê xwe re şer dike. | ||
| bi cinan ketin | Biwêj, pir tirsîn. bizdîn | ||
| bi çipikî | (rengdêr) çipikane, şipilane, peyikdarane | ||
| bi çir û dûvan rê dirêj kirin | (biwêj) li hincet û mehneyan gerîn. armanca mîrşan tiştekî din e, loma wisa li ber me bi çir û dûvan rê dirêj dike. | ||
| bi çiraya hesin lê gerîn | (biwêj) bi bi hêvî û armaneeke mezin daxwaz kirin. erê ew bi çirayeke hesin li wê digerîn, lê mixabin gelekî dereng mabûn. | ||
| bi civakî | (rengdêr) civakiyekî, civakkî | ||
| bi civandin | (rengdêr) bi gihandinhev, bilihevkomkirin, bi komkirin | ||
| bi civatî | (rengdêr) bi kongireyî | ||
| bi ciwanî | (rengdêr) bi ciwani, ciwankî | ||
| bi çopekî pê nesekinîn | (biwêj) tu alîkarî jê nedîtin. guman pê nebûn. ew wisan e, xweş dipeyive, lê pêdiviyeke te çêbibe, tu nikarî bi çopekî pê bisekinî. | ||
| bi costî | (rengdêr) bi jêhatî, costkî, jêhatîkî | ||
| bi dabaşa xwe de ketin | (biwêj) bi tenê bi mijara xwe re mijûl bûn. guhên wî û çavên wî ne li cihên din in, ew bi tenê bi dabaşa xwe de ketiye. | ||
| bi dakutanî | (rengdêr) dakutankî | ||
| bi dar ve kirin | (lêker) li sêdarê dan, daliqandin, xeniqandin, bi darekê ve kuştin. Herwiha: dar ve kirin, bi darve kirin, bi darva kirin, darva kirin. Navdêr: bidarvekirin, darvekirin. ji wêjeyê: Şêx Seîd sala 1865-ê li gundê Qolhisarê yê bi ser Xinisa Erziromê hat dinyayê. Wî serkêşiya serhildana kurdan ya 1925ê kir, bi 46 hevalên xwe re li Diyarbekirê di Dadgeha Îstiqlalê de hat darizandin û cezayê bidarvekirinê lê hate birrîn. Şeva 28ê hezîranê Şêx Seîd û 46 hevalên xwe hatin daliqandin. Ligel ku 85 sal di ser bidarvekirina wan re derbas bûne jî, hê jî bi fermî nayê aşkerekirin ka ew li kû derê hatine veşartin.. jê: bidarveker, bidarvekirî | ||
| bi darê zorê | (biwêj) ne bi xweşikayî, bi zor û zextê... ... ew raperîn bi darê zorê têne şikandin û tepe-serkirin. samî berbang | ||
| bi darî hev ketin | (biwêj) hatin rûyên hev, rûbar bûn. wî qet ew yek nedixwast, lê hema li serê kolanê bi darî hev keti il. | ||
| bi darikê xwe gû tev dan | (biwêj) wekî rêbaza xwe karên neyînî û fesadî kirin. karê wî xirabî û teşqele ye, bi tenê bi darikê xwe gû tev dide. | ||
| bi dawa xwe nekarîn | (biwêj) ji bo jinên ku di hêla zayendî de daxwazkar in tê gotin. jinikê bi dawa xwe nikaribû, heya ku xwe di nav gund de rezîl kir. | ||
| bi dawênpîsî | (rengdêr) bi fêtkarî, fêtkarîkî | ||
| bi dawî anîn | (lêker) gihandin dawiyê, bi dûmahî anîn, anîn taliyê, bes kirin, xilas kirin, nehêlan, nehiştin. Herwiha: bi dawî hanîn bi dawî hênan bi dawî înan. Navdêr: bidawîanîn bidawîhanîn bidawîhênan bidawîînan. Têkildar: bi dawî hatin. ji: bi + dawî + anîn. jê: bidawîînayî | ||
| bi dawî bûn | 1. encam dan 2. kuta bûn, qedîn, xilas bûn, red bûn (lêker) kuta bûn, qedîn, xilas bûn. Têkildar: dawî | ||
| bi dawî hatin | (lêker)(Binihêre:) dawî | ||
| bi dawî kirin | 1. jê encamek wergirtin 2. kuta kirin, qedandin, xilas kirin, red kirin | ||
| bi dê û bav mezin bûn | (biwêj) bi awayekî asahî û serfiraz mezin bûn. xwedê wî bi dê û bav mezin bike, zarokekîpir secîh (jîr) e. | ||
| bi defter kirin | (biwêj) li defterê tomar kirin, li defterê nivîsîn, qeyd kirin. ji wêjeyê: Xett û xalan nîşanî Nîşanî de, Me ji navê xwe re bi defter ke | ||
| bi delkbazî | (rengdêr) bi çaçûlî, bi şarlatanî | ||
| bi dem û dezgeh bûn | (biwêj) bi sazî û sistem bûn. têkûz bûn. hê jî saziyên me bi xweşikî bi dem û dezgeh nebûne. bidendik bûn cirnexweş, biberzeq bûn. tu wê nas nakî bê ew yeka çawa bi dendik e. | ||
| bi dengdarî | (rengdêr) bi rêkî, dengdarkî | ||
| bi derbdan | (rengdêr) bi lisersekinîn, bi kirp | ||
| bi derdê bêderman ketin | (biwêj) rastî pirsgirêkek girîng hatin. qet halê şêrko pirs nekin. ew bi derdê bêderman ketiye. | ||
| bi derdê eşqê şewitîn | (biwêj) ji ber evîndariyê li ber xwe ketin, xemgîn bûn. “mem cuda û zîn cuda, heryek bi derdê eşqe dişewitîn. mele mehmûdê beyazîdî | ||
| bi derekî | (rengdêr) derkî | ||
| bi derengiyê ketin | (biwêj) dereng man, di wextê de nehatin | ||
| bi derengiyê xistin | 1. taloq kirin 2. paş de avêtin 3. paşê bi cih anîn 4. egle kirin | ||
| bi derketin | (lêker)(Binihêre:) bi | ||
| bi ders | (rengdêr) bi îbret, bi şîret, tijî ders | ||
| bi derziyê bîr kolan | (biwêj) bi biryar û bi kedeke mezin li ser karekî xebitîn, bi karekî vala re mijûl bûn. em deyndarên wan kesan in ku wekî bi derziyê bîrê kola ne û ji bo welatê me xebitîne. ya ku ew dike ji hema bi derziyê bîrkolan e lo. | ||
| bi dest berî hev dan | (biwêj) bi çekan gule berî hev dan. bi roj nîvro, her du cîranan bi dest berî hev dane. | ||
| bi dest bisiqitî kari xwe bigrî, bi nig bisiqitî, karî xwe bigrî bi ziman bisqitî nikarî xwe bigrî | gotina pêşiyan di vê gotinê de jî xuya dibe ku ziman an gotin pir giring e.divê mirov li gotin û peyvên xwe miqate be, da ku rojekbê mirov ji bo peyvên xwe fedîkar dernekeve.di demên berê de dotina devê mirovan wekî peymanê bûye .jibona wê yekê mirovan nikarîbûn peyvên ne li rê bikirana an nikarîbûn xwedîtiyê li peyvên xwe nekin.gotinamirovan dibû kesayetiya wan. | ||
| bi dest ketin | (lêker)(navdêr, mê) peyda bûn, hebûn, mewcûd bûn, berdest bûn, hatin bidestxistin. Herwiha: bi dest keftin. Têkildar: bi dest xistin. ji: bi + dest + ketin. jê: bidestketî | ||
| bi dest kirin, bi dev xwarin | (biwêj) bi xwe karê xwe kirin. elî bi dest dike, bi dev dixwe. heya jê tê nakeve bin mineta tu kesî. | ||
| bi dest neketin | (biwêj) pir bi qiymet bûn, zû bi zû peyda nebûn. ew ne tiştekî wisa bêqîmet e ku zû bi zû bi dest bikeve. ji bo çêkirina xwarinên mewlûdê, divê em sê beroşên mezin bi dest bixin. | ||
| bi dest û lepan bi nav ketin | (biwêj) bi her awayî tê de gut (nok) bûn, bêpêşk û bêpergal bûn. meryem bi dest û piyan wisa bi nav wî karî ketiye ku feleka wê şaş bûye. yezdan wisa bi dest piyan bi nav ket ku her der lewitand. | ||
| bi dest û pê (dest û lep) bûn | (biwêj) di bêla fizikî de mezin û gir bûn. kalikê min mirovekî wisa bi dest û pê biï ku wekîpêle-wanan dixuya. | ||
| bi dest ve anîn | (lêker)(navdêr, mê) bi dest xistin, wergirtin, standin, peyda kirin. Herwiha: bi dest ve hanîn bi dest ve hênan bi dest ve hînan bi dest ve înan. Navdêr: bidestveanîn bidestvehanîn bidestvehênan bidestvehînan bidestveînan. Têkildar: bi dest hatin. ji: bi + dest + ve + anîn. jê: bidestveînayî bidestveînerî | ||
| bi dest xistin | (lêker)(navdêr, mê) wergirtin, standin, peyda kirin, bi dest ve anîné, bi alîkariya destan xistin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: ب دهست خستن. Herwiha: bi dest êxistin. Têkildar: bi dest ketin. ji: bi + dest + xistin. jê: bidestxer, bidestxistî | ||
| bi destbelavî | (rengdêr) bi camêrî, bi bêsexbêrî | ||
| bi destdanî | (rengdêr) destdankî, bi sehkirinî, sehkirinkî, bi hestiyarî | ||
| bi destê (yekê) girtin | (biwêj) ji bo zewacê, keçek hilbijartin an jî keçikek kirin bûka xwe. şexmûsê bedran jî heke bi destê ( iza ferman negirta wê di mal de bimaya. | ||
| bi destê (yekî) girtin | (biwêj) alîkarî kirin. xwedêjê razîbe, keke faris bi destê wê inikti belengaz negirta, kî dizane dawiya wê dê çawa bûya. | ||
| bi destê (yekî) ve berdan | (biwêj) erk an jî derfet winda kirin. zeynikê gelekî li ber xwe da, lê di dawiyê de dîsa ew doz bi destê parêzerê li dijî xwe ve berda. | ||
| bi destê neşûştî bi nav ketin | (biwêj) bi awayekî ne nazik û hovane nêzîk bûn, ked û karê amadebûyîxera kirin. wîpîsê heram ku wisa bi destekî neşûştî bi nav ket, medê me rev, evdile bi destekî neşûştî bi nav ket, keda min a bi salan û tar û mar kir. | ||
| bi destê rastê dayîn, bi destê çepê standin | (biwêj) sextekarî kirin. ev dewlet ji karmendên xwe re tim wisa dike, bi destê rastê dide, bi destê çepê distîne. | ||
| bi destê xwe av tê werdan | (biwêj) bi awayekî ne li rê dawî li tiştekî xwe anîn. (firotin an jî xelas kirin.) şengê bi destê xwe av tê werda û bi awayekî melûlji nav derket. | ||
| bi destê xwe dan | (biwêj) bi xwe bi rizaya xwe kirin. ezbenî, te qîza xwe bi destê xwe daye, heqê te tune ye ku tu kesekî tewanbar bikî. | ||
| bi destê xwe ketin telê | (biwêj) ji ber sedema çewtiyên xwe ketin rewşek xeter. kekê fexrî ji ber çewtiya xwe bi destê xwe kete telê. | ||
| bi destê xwe kirin, bi stûyê xwe kişandin | (biwêj) bi xwe çewtî kirin û bi xwe cezayê xwe jî kişandin. huso nikare ji kesî gazincan bike, bi destê xwe kiriye, wê bi stûyê xwe jî bikişîne. | ||
| bi destê xwe mala xwe xera kirin | (biwêj) çewtiyeke mezin kirin. bengînê bi wê helwesta xwe, bi destê xwe mala xwe xera kir. | ||
| bi destê xwe, xwe avêtin nav agirê sor | (biwêj) ji destê xwe çewtî û kêmasî kirin an jî ji bêgavî xwe xistin rewşeke dijwar. zilfoya hecî baro dît ku dê xwîn birije, bi destê xwe, xwe avête nav agirê sor û bi kurê mehemed re zewicî. | ||
| bi destê zorê pîrê diavêjin bîrê | (biwêj) ji bo rewşa dijwar tê bikaranîn. çawa ku dibêjin: “bi destê zorê pîrê davêjin bîrê. hema ez jî ketime eynî rewçê. | ||
| bi destên hev girtin | (biwêj) bi hev du re zewicîn, ji hev û din re alîkarî kirin. wan bi destên hev girtine, xwedê li ser balgiyekî wan kal û pîr bike. wan her du birayan bi destên hev girtin, wisa ji wê tengasiyê rizgar bûn. | ||
| bi destên ketiyan girtin | (biwêj) ji kesên feqîr û hewcedar re alîkarî kirin. jixwe ew miroveke wisa ye, tim bi destên ketiyan digire. | ||
| bi destî yekî/yekê | (biwêj) ji alî kesekî yan tiştekî ve: Bi destî wî çend piyêsên nivîskaran yên bi zimanê ermenî hatine wergerandinê ser kurdî. Herwiha: bi destê yekî/yekê | ||
| bi destkarî | (rengdêr) destkarkî | ||
| bi destpêkî | (rengdêr) destpêkîkî, destpêkkî | ||
| bi destpelingî | bi keda destê tazî | ||
| bi dev xwe mezin kirin | (biwêj) pesnê xwe dan. ew jî hunerek e, jinikê bi dev xwe mezin kir. | ||
| bi dev xweş bûn, bi dil reş bûn | (biwêj) sextekar û durû bûn. tu wisa li zarê wê yê xwe.y menihêre. ew ji nikelce bi dev xw eş, bi dil reş e. | ||
| bi devê (yekî) din xeber dan | (biwêj) ne ya xwe, lê li gorî daxwaz û bandora hinekên din, axivîn. ez jî dizanim ku ew bi devê hinekên din xeber dide. | ||
| bi devê (yekî) re gihîştin | (biwêj) hatin radeya alîkariyê. her du zarokên cimojî şikir bi devê wî re gihîştine. | ||
| bi devê bavê kesî neketin | (biwêj) kes zû bi zû nikare wê pêk bîne. tu metirse, wisa bi devê bavê tu kesî neketiye ku bê wê yekê jî bike. | ||
| bi devê heftê û heft bavê (yekî) neketin | (biwêj) hedê tu kesî neketin. bi devê heftê û heft bavê kesî neketiye ku were, wî hesabî bi min re bibîne. | ||
| bi devê tivingê li hev du nihêrîn | (biwêj) bi hev û din re kîn û buxz ajotin. “...mala apê remo û ya xalê min mecîd jî li ser mersela revandina dotmameke me di navbera wan de dijminayî hebû. bi devê tivingê li hev du dinihêrîn. cemil denli | ||
| bi devê vala xeber dan | (biwêj) ji tiştên pûç xeber dan. hemedan dîsa bi devê valu xeber dide. | ||
| bi devê xwe karîn | (biwêj) raz, sir girtin. rewşen bi devê xwe dikare, tu dikarî sira xwe jê re bibêjî. | ||
| bi devê xwe ketin belayê | (biwêj) axaftineke çewt kirin. roni baş xeber da. lê di dawiyê de bi devê xwe, xwe xiste belayê. | ||
| bi devê xwe şehitîn | (biwêj) bi gotinên xwe yen bêhemd ve ketin rewşek neyînî. heyran tu kesî tiştek gotiye? ew bi xwe bi devê xwe şehitî. | ||
| bi devê xwe xeber nedan | (biwêj) li gorî daxwaz û fermana hinekên din peyivîn. tu wî bi gotinên wî nenirxîne, ew bi devê xwe xeber nade. | ||
| bi deverî | (rengdêr) deverkî | ||
| bi dexsî | (rengdêr) dexsîkî | ||
| bi dil û can | (hoker) ji dil, cidî, samîmî, fedakar, xalis muxlis, muxlis. Herwiha: bi ruh û can | ||
| bi dilê sax | (biwêj) bi niyeteke baş. bi dilê sax, min gelek razên xwe jê re gotin, lê wî ji hinekên din re gotin. | ||
| bi dilê xwe bûn | (biwêj) wekî daxwaz û gotina xwe kirin. ji bo pêkanînê serbest bûn. keçika min, tu bi dilê xwe yî, min rewş ji te re got, êdî biryarya te ye. | ||
| bi dilê xwe hespê xwe bezandin | (biwêj) wekî daxwaza xwe kirin. piştî çûyîna dê bavê wî, cembelî di mal de li ser xwîşk û birayên xwe bi dilê xwe hespê xwe bezand. | ||
| bi dilekî germ nêzîk bûn | (biwêj) bi dilovanî têkildar bûn. ez bi dilekî germ nêzîkî wî bûm, lê dû re tegihîştim ku ew ne hempayê min e. | ||
| bi dilgermî | (rengdêr) bi perûşî, jidilve, samîmî, bigermî, bi qayimî, bi mihebe | ||
| bi dilhişkî | (rengdêr) bi bêrehmî | ||
| bi dilî bûn | (biwêj) pê xweş bûn, li xweşiyê hatin, pê dilxweş bûn, pê kêfxweş bûn, jê hez kirin: Ev kitêb bi dilê min e.) | ||
| bi dilkovanî | (rengdêr) bi şomî | ||
| bi dilniyayî | (rengdêr) bi qîmbûnî, dilniyayîkî, bi aramî | ||
| bi dilopan dan ser hev | (biwêj) hindik hindik û bi zehmet berhev kirin. min bi dilopan da ser hev, hûn werin ji min bipirsin, bê ka min çi zehmetî kişandin. | ||
| bi diltengî | (rengdêr) bi dilnexweşî | ||
| bi dîmenî | (rengdêr) dîmenkî | ||
| bi dinyayî | (rengdêr) bi zemînî, dinyakî | ||
| bi dinyê bişêwir bi aqilê xwe bik | gotina pêşiyan ji bo karekî, divê mirov lêkolînê bike û bi gelek kesan bişêwire, lê herkes li gorî xwe ramanê xwe dibêje. di navawan ramanan de divê yê ku herî dikeve serê mirov, mirov wê pipejirîne. heke dema kê çi got û mirov bibje ewrast e, mirov tu carî nagihije rastiyê, lewre hişê mirovan tewl bi tewl e. | ||
| bi diqdiqankî | (rengdêr) bi temarî, temarkî | ||
| bi diranan civandin | (biwêj) bi zor û zehmeteke mezin pêk anîn. erê îro rewşa wî hinekî baş e, lê her kes dizane ku wî bi diranan ew mal civand. | ||
| bi dîwarê xwe de mîstin | (biwêj) bi xwe karê xwe xera kirin. sûcê tu kesekî nîn e, cimşoye gemşo, bi helwesta xwe ya vê dawiyê, bi xwe bi dîwarê xwe de mîst. | ||
| bi diyarî | (rengdêr) diyarkî, bi xûyayî | ||
| bi diyarî (yekî) ketin | (biwêj) hewcedarî yekî bûn, bi yekî re hevdîtin çêkirin. ji salan, mehan carekê ez bi darî wî ketim, lê di wê de jî tu alîkarî nekir. piştî neh salan bi diyarî reşo ketim, nizanîbû çawa bikira. | ||
| bi dizgînên (yekî) girtin | (biwêj) di bin kontrola xwe de girtin, zeft kirin. heke remo bi dizgînên wê negire, kî dizane wê rojê xwe bi çend kesan re hil ke? | ||
| bi dojehî | (rengdêr) dojehîkî | ||
| bi dora (yekî) ketin | (biwêj) ji bo xapandin û ziyanê li dor yekî çûn û hatin. “bi dora jinikê ket, pereyên wê jê stendin û ew anî. zana farqînî | ||
| bi dorfirehî | (rengdêr) bi dûvdirêjî, bi berfirehî, dûvdirêj, dexme, bikitekit | ||
| bi dû ketin | (lêker) li pey çûn, li dû çûn, peyrewî kirin, taqîb kirin, xwestin bigire, hez kirin ku xwe bigihîniyê. Herwiha: bi dûv ketin bi dûv keftin. Navdêr: bidûketin bidûvketin bidûvkeftin. ji: bi + dû + ketin. jê: bidûketî bidûkev bidûvkevî | ||
| bi dupatî | (rengdêr) bi esehî | ||
| bi dûr ketin | jê veqetîn | ||
| bi dûr xistin | 1. jê veqetandin 2. şandin tarawgehê | ||
| bi dûşelkan li dû ketin | (biwêj) der barê kesekî de tiştên neyînî gotin. paşgotmiya yekî kirin. bahr bi dûşelkan li dû çîlê ketiye. xwedê axiriyê xêr bike. | ||
| bi ehemiyet | (rengdêr) muhîm, girîng | ||
| bi ejdehayî | (rengdêr) ejdehakî, ejdehayîkî, mezinîkî | ||
| bi eleg û bêjing kirin | (biwêj) bi kûrayî li ser sekinîn. heke wan wisa bi eleg û bêjing nekirana, derbaskirina wê ew qas zor nedibû. | ||
| bi elequlemiyan çûn (yekî) | (biwêj) li dû yekî di nav hewldanên dek û dolaban bûn. “bi elequlemiyan hate min û ez xapandim. zana farqînî | ||
| bi emanetî | (rengdêr) bi emaneti, bi spardeyî | ||
| bi emrê xwedê çûn | (biwêj) bêyî qeza û bêyî bûyereke balkêş mirin. em dîsa şikir dikin ji xwedê re ku bavê me digel di wê serdema hizbilşeytanan de bi emrê xwedê çû. | ||
| bi encam bûn | 1. pêk hatin 2. bi dawî bûn (navdêr) encimîn, bi dawî bûn, kuta bûn, sergihayî bûn, dawî lê hatin, kutayî lê hatin, dûmayî lê hatin, kutayî pê hatin | ||
| bi endaze axaftin | (biwêj) bi tedbîr, zaneyî û pîvan axaftin. seyîdxan li wir wisa bi endaze axivî ku heçî kesê ku ew guhdarî dikir, ew mafdar dit. | ||
| bi epîlepsî | (rengdêr) nexweşî | ||
| bi erdê re kaş bûn | (biwêj) perişan bûn, pir dirêj bûn. xezal kete rewşeke wisa ku bi erdê re kuş bû. dêrê berbûkê jî bi erdê re kaş dibû. | ||
| bi erdê ve bûn yek | (biwêj) tar û mar bûn, hurmeteke bêhempa nîşan dan, gelekî fedîkar bûn, ji kesekî re şêlafi kirin. di operasyonan de leşkeran ew gundên li newalê tev bi erdê ve kirin yek. mihyedîn ji bo rehetiya mêvanan, xwe bi erdê ve dike yek. heke zarokên min vê yekê bibihîsin, ez ê bi erdê ve bibim yek. doxtorê beşa me yê asistan, ji bo ku bibe pispor, xwe li ber profesor bi erdê ve dikir yek. | ||
| bi ererê xwe qebûl kirin | (biwêj) bi xwe wekî ya dilê xwe pejirandin, ji rewşa xwe razî bûn. wî bi ererê xwe ev yek qebûl kir. heyran, ew bi ererê xwe qebûl dike, him çi dixwazin? | ||
| bi erzanî | (rengdêr) bi negiranî, negiranîkî, erzanîkî | ||
| bi eşqên mewîjan diçit guwîjan | gotina pêşiyan dema mirov bi eşq, bi xwestin karekî bike ew kar bi mirov şêrîn dibe .wekî ku mirov bi xwestin here guwîjan ewguwîj bi mirov dibe wekî guwîjan şêrîn. dîsa wekî ku mirov ji bona tiştekî bibîne, (mînak yara xwe) here cîhekî kumirov demeke din neçê. | ||
| bi eşqên mewîjan, dil diçe guwîjan | (biwêj) ji dêvla kesekî yan jî tiştekî, tiştekî din ecibandin. ew di nav rewşeke wisa dijwar de bû ku bi eşqen mewîjan, dilê wî diçû guwîjan. | ||
| bi eynatî | (rengdêr) bi israr, bi israrkerî | ||
| bi eziyî | (rengdêr) bi fêzî, ezîkî | ||
| bi ezraîl re şad bûn | (biwêj) bi tiştên şer. bela û xeteriyê re pir mijûl bûn. bahadîn bi ezraîl re şad dibe, ka bi vê meşe dawiya wî li ku disekine. | ||
| bi ezraîl re şer bûn | (biwêj) li hemberî newweşiyê li ber xwe dan, ji bo kesên pir jêhatî û tekoşer tê gotin. ew îro bi ezraîl re şer e. bawer im ku dê bi ser bikeve. ew mêrekî wisan e ku bi ezraîl re şer e. | ||
| bi fedîkarî | (rengdêr) fedîkarkî | ||
| bi felekê re xeber dan | (biwêj) xwe zêde hesibandin. eman bi ser wî de neçin, va ye ew bi felekê re xeber dide. | ||
| bi firê ketin | (biwêj) mezin bûn. bi kêrî xwe hatin. me got êdî zarokên me bi firê ketine û em ê rehet bin, lê îcar ent bi derdên zarokên wan re em mijûl dibin. | ||
| bi firê xistin | (biwêj) mezin kirin, bi qasî ku li ser piyên xwe bisekinin, gihandin. pişti mirina mêrê xwe. xezalê zarokên xwe yek bi yek bi firê xistin û dû re zewicî. | ||
| bi firehî | (rengdêr) firehkî, fireh ekî, berfirehekî, bi derdor | ||
| bi fisê bi hev ve bûn | (biwêj) bingeh û naverok vala û pûç bûn. îskeleya wan, îskeleyek e ku bifisê bi hev ve ye. zana farqînî | ||
| bi fita hesenê hewêrî | (biwêj) ew destûr û zagona ku jîesenê hewêrî daniye, ez bi wê bi kim. camêrî bi fita hesenê hewêrî rê ji xwe re vedike. | ||
| bi fortekî | (rengdêr) bi fêzî, fortekkî, bi qapanî | ||
| bi fortî | (rengdêr) fortekkî | ||
| bi gef û gur | (biwêj) bihêrs û bihêz bûn. bawer bi gef û gur çû resul, lê heya giha wir, perça wî danî. | ||
| bi genîbûn | (rengdêr) bi rizîn | ||
| bi gerûyî | (rengdêr) gerûkî | ||
| bi gijika hev girtin | (biwêj) ji bo pevçûna jinan tê gotin. remziye û eyşane bi gijika hev girtin. cîranan bi zorê ew zeft kûm. | ||
| bi girî vekirin | 1. giriyandin 2. qehirandin | ||
| bi girîmanî | (rengdêr) girimankî, girîmankî | ||
| bi girtin | (rengdêr) bi zeftkirin | ||
| bi giyanî | (rengdêr) giyanîkî, bi hişî, giyankî | ||
| bi gopalekî hesinî û bi soleke hesînî lê gerîn | (biwêj) bi armancek dûvdirêj û bi biryareke vebirî daxwaz kirin. lawo, welehî tu bi gopalekî hesinî n bi soleke hesinî lê bîgerî, tu keçikeke wekî zelîxanê nikarî di dinê de bibînî. | ||
| bi got got mirov nare cot | gotina pêşiyan dema mirov karek kir divê mirov pir li ser nepeyîve an divê miheqeq kirin divê li pêş be.tenê gotin nabe tiştekî.jibo karekî xebat pir giring e. bi tirkî dibêjin “bi peyvê keştiya penêr nameşe”. ku mirov karek kir û pir bi belengazîli ser peyîvî ji xwe ew kar nameşe. wekî mirov bê dilî xwe wî karî bike. | ||
| bi gotegota ... çûn | (biwêj) tiştek tim dubare kirin, lê pêk neanîn. rebenê mamoste sîraç jî wê bi gotegota: “perwerdeyek akademik û azad here | ||
| bi gotinan êşandin | (biwêj) bi peyvên neyini aciz kirin. xwedê dizane li şûna min kî hebûya, dê bi wan gotinan bicsiya | ||
| bi guh hildan | (biwêj) bal kişandin, bi biramn. ku mîr sîtav gotina min bi guh hilneda, tu wê çaxê lê binêre. ıro me tim rewşa wan bi guh hilda. | ||
| bi gunehpêhatin | (rengdêr) bi heyfpêhatin, bi dilpêşewitîn | ||
| bi gur re dixwe, bi xwedî re şînê dike | (biwêj) di nav helwesteke kone, durû û sexte de bûn. tu wisa bi çavekî li wî menêre, ew bi gur re dixwe, bi şiven re şîne dike. | ||
| bi gur re dixwin, bi xwediyê miyê re şînê digrin | Biwêj, Dema tawanbar yan jî gunehkarek xwe wek heval û alîkarê ew kesên bûne armanca tawan û gunehên wî tawanbar yan jî gunehkarî bi xwe. Wekî mirov yekî bikuje û here cenazeyî wî. Herwiha: bi gûr re dikûje, bi xwediyan re şînê digre. ji wêjeyê: Ev gotina bav û kalan wek trajediyeke mezin di van salên dawî de gelek hatine serê me Kurdan… “Bi gur re dixwin, bi xwediyê miyê re şînê dikin.“ Yanê berê dikûjin, paşê diçin cinazê kuştiyê xwe! Nimûneyek… Nurettin Güven... Yek ji tîmê înfazkirina Behçet Cantûrk. Di roja 17 Çille 1994 de li ber singê wî wêneyê Behcet Cantûrk û di cinazê wî de… Lê yê ku Behcet Cantûrk xistî dafikê û teslîmê tîma înfazê kirî û bîzzat tevlî kûjyeriyê bûyî ew bixwe bû. | ||
| bi gurmistê bezîn şûjine | (biwêj) di nav hewldaneke çewt de bûn. helwesta remzîjîgelekîçewt e, bi gurmistê dibeze şûjine. | ||
| bi gûyê xwe re şer kirin | (biwêj) ji bo kesên cirnexweş tê gotin. ew bi gûyê xwe re şer dike, jê dûr bikeve. | ||
| bi gûyê xwe ve bûn yek | (biwêj) di nav rewşeke xerab de bûn, pir bi qilêr û pasaxî bûn. piştî mirina mêrê xwe ri han bi gûyê xwe ve bût yek lawo ka hinekî dest û piyên xwe bişo, li xwe mêze bike, va ve tu bi gûyê xwe ve bûyî yek | ||
| bi gûzanan ketin | (biwêj) ji cihên hêvînekirî derbe xwarin. cihê ku em herî zêde pê bawer bûn, em bi gûzanan ket ût | ||
| bi halê xwe ketin | (biwêj) tenê di nav tekoşîna rewşa xwe de bûn. tu niha çi bibêjî, ew têkildar nabe, ew tenê bi unie xwe ketiye. | ||
| bi hêceta sergînan diçine gundê mexînan | gotina pêşiyan, dema mirov karekî dike ne ji bo armanca ku dixuyê lê belê ji bo aramnceke veşartî. Şirove: • mirov çûna sergînan dike behane û mane bo ku biçe gundê Mexîn an Filehan ta ku keçikên wan yên xweşik û spehî bibîne.. ji: • bi hêceta sergînan diçine gundê Mexînan. Bikaranîn: • Herêma Hekarê | ||
| bi heft ava hatiye şûştin | 1. pir paqij e û hatiye tehfîrkirin 2. pir baş e 3. zelal e | ||
| bi heft avan şûştin | (biwêj) xwe ji sûc û gunehan paqij kirin. welehî ew xwe bi heft avait bişo, dîsa jî eynî ew mirov e. | ||
| bi heft kilîtan girêdayî | (biwêj) saxlem û qewîn kirin. ya ku ez dizanim, ew xwe di bin deriyên bi heft kilîtan girêdayî de veşere jî ji dest rodîcan nafilite. | ||
| bi heft lingan jê dûr bûn | (biwêj) tu têkilî tune bûn. “xwîn ketibû navbera min û xewê. xew bi heft lingan ji min dûr dire-viya. h. kovan baqî | ||
| bi heft werîsan nehatin girêdan | (biwêj) ji bo kesên pir hêrsbûyî tê gotin, ji bo zarokên pir nehis û şûm tê bikaranîn. remo ku hêrs dibe, bi heft werîsan nayê girêdan maşela!i lawekî gulanê heye, bi heft werîsan nayê girêdan. | ||
| bi hejan agir vemirandin | bi çiqilekî serperaş agir damirandin | ||
| bi heleyî | (rengdêr) bi şaşîtî, bi şaşmîtî, bi xeletî | ||
| bi helezî | (rengdêr) helezkî | ||
| bi hemderdî | (rengdêr) bi hestyarî, bi fehmbarî | ||
| bi hemetî | (rengdêr) bi bawerbarî, hemetkî | ||
| bi hemûkî | (rengdêr) bi tebayi, bi têgehiştinî, bi başirî, bi giştî, başirekî, hemûkîkî, hemûkî | ||
| bi heqê xwe zayîn | (biwêj) ji bo rewşa normal, mafdar û xwezayî tê gotin. heyran, bila bi heqê xwe bizên, em tiştekî zêde ji wan naxwazin. | ||
| bi her çar qîl û pîlan ketin nav | (biwêj) bi awayekî xeternak ketin nav karekî neyînî. malbata dîlanê bi her çar qîl û pîlan ketibû nav elequlemiyên nusret. | ||
| bi her du çavan girîn | (biwêj) gunehê xwe bi xwe anîn. ew qas mal û milkê yezdan jî heye, lê hema tu wî kengî bile-qînî, bi her du çavan digirî. | ||
| bi her du çavên xwe dîlin | (biwêj) ji sedî sed jê bawer bûn. weleh ez bi xwe jî mete! im. heke min bi her du çavên xwe nedîta min jî tu caran bawer nedikir. | ||
| bi her du destan pê girtin | (biwêj) girîng girtin. keçikê bi her du desttin hiwik girtibû, lê birayê wê nehişt ku ew bizewicin. | ||
| bi her du lepan bi nav ketin | (biwêj) tevlihev kirin. hewlogewloyî kirin. gulîzer bi her du lepan bi nav ket, wisa xera kir ku bîzê kesî neçûyê ku bixwe. | ||
| bi her du piyên paşîn ve girê dan | (biwêj) bêçare û firsend man. ka belengazê rêzdar wisa bi her du piyên paşîn ve lultibû girê- dan ku tiştek ji dest nedihat. | ||
| bi her zimanî axaftin | (biwêj) wekî rewş û daxwazê xwe nîşan dan an jî guherandin. maşelah mêrik wekî margîsê (bûqelemûn) bi her zimattî diaxive. | ||
| bi hêrs | 1. bi rik 2. bi engir 3. bi gir | ||
| bi hêrs bûn | 1. rik hatin 2. en(g)irîn 3. gir hatin | ||
| bi hêsanî | bi awayekî zû û asan bi rihetî, bi sanahî, bi asanî, bi qolayîn, bê zehmetî, zûzûka | ||
| bi hesasî | (rengdêr) bi nazikî | ||
| bi hestiyarî | (rengdêr) bi pûçî, dijmezin, hestiyarkî, bi dîrnenî, bi kartêkirinî, bi destdanî | ||
| bi hev du ketin | (biwêj) bi hev du re debar nekirin. berê ji hev du re pir baş bûn, lê dû re wisa bi hev du ketin, ku xelk hate sêra wan. | ||
| bi hev du re bûn desteg | (biwêj) bi hev û din re alîkarî kirin. ew exrebeyê hev in, pêwîst e, zêdetir bi hev û din re bibin desteg. | ||
| bi hev du re debar nekirin | (biwêj) hev û din aciz kirin. bi hev nekirin. salek di ser re derbas nebûbû, bi hev du re debar nekirin û hev û din berdan. | ||
| bi hev du re kal û pîr bûn | (biwêj) tim li ba hev jiyîn. jixwe ji bilî wê rêyeke wan tune bû, bi hev du re kal û pîr bûn. | ||
| bi hev gerîn bûn | (biwêj) têkilî xweş bûn. berê hinekî bi hev nedikirin, lê dû re bi hev germ bûn. | ||
| bi hev girtin | (biwêj) bi hev û din re tifaq kirin. jixwe heke wan bi hev negirtana, niha ji zû ve mehf bibûn. | ||
| bi hev ketin | (biwêj) pev çûn, li hev xistin, li hev dan, şerrê hev kirin. Herwiha: bi hev keftin. Navdêr: bihevketin. Bide ber: ji hev ketin, li hev ketin. ji: bi + hev + ketin. jê: lihevketî | ||
| bi hev ra | (hoker) di heman demê de: Em herdu pêkve mezin bûn. li deman cihî: Em herdu pêkve di apartmanek bilind ve dijîn.. Herwiha: bi hev re. Hevwate: digelêk, digel, ligelêk, ligel hev, pevra, pevre, pêkve, vêkra, vêkre. Bikaranîn: bi hev ra bûn: Herdu pêkve ne, jêk venabin. bi hev ra man yan man bi hev ra: bi hev ra kirin:. ji: bi + hev + ra. jê: bihevregirêdayî, bihevrejiyan | ||
| bi hev ra bûn | (lêker)(Binihêre:) bi hev ra | ||
| bi hev ra kirin | (lêker)(Binihêre:) bi hev ra | ||
| bi hev re | (hoker) di heman demê de: Em herdu pêkve mezin bûn. li heman cihî: Em herdu pêkve di apartmanek bilind ve dijîn.. Herwiha: bi hev ra. Hevwate: digelêk, digel, ligelêk, ligel hev, pevra, pevre, pêkve, vêkra, vêkre. Bikaranîn: bi hev ra bûn: Herdu pêkve ne, jêk venabin.bi hev ra man yan man bi hev ra: bi hev ra kirin:. ji: bi + hev + ra. jê: bihevregirêdayî, bihevrejiyan | ||
| bi hev re bihartin | (biwêj) bi hev re derbas kirin, bi erênî nêzîkî hev bûn. “jin û mêr xweş bi hev re dibihêrin zana farqînî | ||
| bi hev re dan û stendin | (biwêj) di derbarekê de yan jî di hin derbaran de bi hev û din re têkildar bûn. bi salan e li ser bazirganiyê bi hev ditlin û distînîn. | ||
| bi hev re derbasî kirin | (biwêj) bi hev re baş debar kirin, têkilî meşandin. bi rastî ev demeke pir dirêj e bi hev re baş derbaskirina jin û mêran zêde ne guncan e. | ||
| bi hev re gihîştin | (biwêj) di heman demê de mezin bûn. hezîma qîza nisoyê hêlik çortan, çima ku zêde dem nekiriye navberê, zarokên wê hemû b, hev re gihîştine. | ||
| bi hev re leqleq kirin | (biwêj) li ser tiştên pûç û vala peyivîn. karê wan jinên taxa me jî ew e, hema heta êvarê bi hev re leqleq dikin. | ||
| bi hev re qarewar kirin | (biwêj) devjenî avêtin hev. teşqele derxistin. berê navbera wan baş bû, lê ev çend car in bi hev re qarewar dikin. | ||
| bi hev şa bûn | 1. hev xwestin 2. hev kirin | ||
| bi hev sekinîn | (biwêj) ji hev û din re alîkarî kirin, desteg bûn. ew cînar in, helbet wê bi hev bisekinin. | ||
| bi hev şirîn bûn | (biwêj) têkilî baş bûn. “berê bi hev sar bûn, ez dêhna xwe didimê va ye dîsa bi hev şîrîn dibin zana farqînî | ||
| bi hev û din ketin ( mînak? ) | (biwêj) minaqeşe kirin, pevçûn. piştî kuştina egîtê cimşît her du eşîret jî wisa bi hev û din ketin ku nayê gotin. | ||
| bi hev û din re meşîn | (biwêj) li ser mijarekê li hev kirin, tifaq kirin. ev çend sal in ku ew her du bi awayekî bi bir-yar bi hev û din re dimeşin. | ||
| bi hev û din re sax bûn | (biwêj) bi hev û din re durist û girêdayî bûn. du heval ku bi hev n din re sax bin, ê sisiyan xwedê ye. | ||
| bi hev ve | (hoker) li gel hev, li gelêk, digel hev, li eynî cihî yan li heman demê, zeliqandî, girêdayî, asêkirî, bênavber, bênavbirr. Herwiha: bi hev va, bi hev ra, bi hev re | ||
| bi hev ve girê dan | (biwêj) vir û derew li hev anîn, ji bo karekî yan jî xeberekê gelek kes têkildar kirin. şîndar hema li cihekî ku rûdinê, deh derewan bi hev du ve girê dide û radibe. wî lawikê ji rojhilata kurdistan, di îfadeya xwe de gelek kes bi hev du ve girêdan. | ||
| bi hev ve girêdayî bûn | (biwêj) ji hev û din re sax û dilsoz bûn. bi rastî jî ew malbateke bi hev du ve girêdayî ye. | ||
| bi hev ve neman | (biwêj) pir jar û lawaz bûn. têkûzî û pergal xera bûn. belengazê rezaqê serhing pişti wê nexwe.jiyê wisa bûye ku bi hev ve nenulye. | ||
| bi hev xistin | (biwêj) dest bi pêkanîna karekî kirin, tevlihevî kirin, fesadî kirin. smayîlêkamilê ker nû karê xwe bi hev xistiye. wê ev taxa me hemû bi hev xist il çû. | ||
| bi hev zanîn | (biwêj) hev û din nas kirin. bi hev û din beled bûn. tu çi zêde dipeyivî, ma tu nizanîku ez û ew em bi hev û dht dizimin | ||
| bi hevalan re hat, bi guran re çû | (biwêj) bi dostîtî nêzîk bûn, lê dijminatî pê kirin. me jî wer hêvî nedikir, hema bi hevalan re hat, bi guran re çû. | ||
| bi hevalê xwe neken wê were serê te jî | gotina pêşiyan dema tiştekî xerab tê serê hevalê mirov divê mirov pê nekene û mirov wê yekê baş binirxîne.da ku neyê serêmirov jî.heke mirov bikene û qerfên xe pê bikê û derbas be, rojekê heman bûyer bê serê mirov wê demê mirovnizane ku mirovê çi bike. | ||
| bi hevalkî | (rengdêr) hevalane, hevalkî, hogirkî | ||
| bi hevderdî | (rengdêr) bi xemgînî, bi hevxemî | ||
| bi hevratî | (rengdêr) bi hevgirtinî, bi tivîkî, bi itifaq | ||
| bi hevtayî | (rengdêr) bi hevhêzî, bi hevsengî, hev takî | ||
| bi hevyekî | (rengdêr) hevyekîkî, bi rêkî | ||
| bi hewa | (navdêr), ?, bi rêya hewayê em bi hewayê hatin | ||
| bi hewa ketin | (biwêj) gelekî şad bûn, gelekî bihêrs bûn. dema ku çêngulê bihîst jê re neviyeke qîzîn bûye, bi hewa ket. ferzende çawa ku hîn bû keça wî bi lawê xusrev re reviye.ji kerban bi hewa ket. | ||
| bi hewa xistin | (biwêj) dilşad kirin. ji erdê rakirin, bi buhayeki pir zêde firotin. eferim te bi qezenekiri-na wê dibistanê re diya xwe bi hewa xist. maşela!i te ew hespa xwe ya taqurî bi hewa xistiye. | ||
| bi hewar | (rengdêr) hewarxwaz, gazîker, hewarker | ||
| bi heweskarî | (rengdêr) heweskarekî, bi dilxwazî | ||
| bi hewla canê xwe ketin | (biwêj) ketina heyra canê xwe. di wê xilaportê de kî li mal û milk difikire, ew bi tenê bi hewla canê xwe ketibûn. | ||
| bi heynikî | (rengdêr) bi saxikî, bi safîtî | ||
| bi heyr û hejmekar man | (biwêj) gelekî ecibandin, gava evdo ji der de anîn, yên ku di otaxê de rûniştibûn, li wî dini-hêrîn, îlahîjina keşiş. wê bi heyr û hejmekar li wî tifalî ilinihêrî. tîtal mûradov | ||
| bi heyran û qurban | (biwêj) bi dil û can û bi zarekî şirin têkildar bûn, lavayî kirin, li ber gerîn. bi heyran û qurban, axaftina wî devê min li ber wî girê da. bi heyran û qurban, me ancax birûsk anî rê. | ||
| bi hêz bûn | 1. di xwe de qudûm dîtin 2. xurt bûn 3. desthilat bûn | ||
| bi hêz kirin | 1. xurt kirin 2. hatin hawarê 3. destyarî jê re kirin | ||
| bi hijd | (rengdêr) lezgîn, lezok, çist, zû, bilez, hijdîn | ||
| bi hinceta kulîlkan, çû ne şûlikan | (biwêj) ji bo pêkanîna hinek tiştan, hinek tişt ji xwe re kirin hincet. wisa nebûya nedibû, em bi hinceta kulîlkan, çûne şûlikan. | ||
| bi hinceta kurikê, dixwe virikê | (biwêj) bi hinek hincetan hinek mirov karên xwe pêk tînin û xwe bi rê ve dibin. bi hêçeta kurikê dixwe virikê. heke ew zarok nebûya, ew bûk wê di rewşeke xerab de buya. | ||
| bi hindikî | (rengdêr) hindikî, bi kêmî, hema, hindikkî, kêmkî | ||
| bi hişkebawerî | (rengdêr) suxtekî, bi suxteyî | ||
| bi hişkeberê xwe avêtin nav | (biwêj) bêyî hesab, kitab û lêkolîn ketin nav karekî. lawo te hema bi hişkebere xwe avête nav vî karî. | ||
| bi hîvîkarî | (rengdêr) hîvîkarkî, lavekarkî | ||
| bi hostayî | (rengdêr) hostayî, bi ostayî | ||
| bi humehum û gumegum | (biwêj) bi dengî, bi şahî, bi hêwirze û qelebalix. ji hepsê derketina bêrîvana mala biro, wisa bi hitmehum û gumegum bû ku her kes ecêbmayî ma. | ||
| bi hunerî | (rengdêr) bi teknikî, hunerkî | ||
| bi îbret | (rengdêr) bi ders, bi şîret, tijî ders | ||
| bi ilme melê bike bi emelê wî neke | gotina pêşiyan mele wekî ilmdar zanîst tê hesêp, tiştên ku dibêje, dibe ku rast be lê dibe ku ew di jiyana xwe de li gor wî ilmîtevnegere ew wî ji karî berpirs e.lê divê ilmê wî ji alî mirovan de bê nirxandin.ev gotin jî tê wê wate yê kumirovên zana û zanis dibe ku di jiyana xwe de li gor wî zanistiya xwe tevnegere lê zanistî jî ji ber wê yekê ji holêranabe û nayê wê wateyê ku ne rast e. | ||
| bi întîzam | lihev, mintezem, durist, biîtîna, biîhtîmam, fesal, nîzamî, binîzam, biserûber, sererast, dizgûn, bi nîzam | ||
| bi ısa re nan dixwe bi mihemed re selewatan dike | (biwêj) ji bo kesên sextekar, kone û durû tê gotin. bender rnirovekî wisa ye ku bi îsa re nan dixwe, bi mehemcil re selewatan ilikişîne. | ||
| bi jehrê ketin | (biwêj) jehrî bûn. ew ji ber wê xwarinê bi jehrê ketin. | ||
| bi jehrê pingihîn | (biwêj) gelekî bihêrs û kîndar bûn. firşik teng bûn. keçê jina wî çawa derdê wî dikişine? mêrik bi jehrê pingihiye lê. | ||
| bi jehrzanî | (rengdêr) jehrzankî | ||
| bi jîngehî | (rengdêr) bi şinewarî, şînewarekî | ||
| bi kapêkekî ûris nekirin | (biwêj) ji bo mirovên bêkêr û xirab tê bikaranîn. ev ezîzê guharê bi kapêkekî ûris jî nake. | ||
| bi kar anîn | 1. xebitandin, şixulandin 2. kelk jê wergirtin biwêj(lêker) kar pê kirin, xebitandin, şuxilandin, şol pê kirin, îş pê kirin. Herwiha: bi kar hanîn, bi kar hînan, bi kar înan, bi kar hênan, kar anîn, kar înan, bi kar birin, kar birin. Navdêr: bikaranîn, bikarhanîn, bikarênan, bikarhênan, bikarînan, bikarhînan. ji: bi + kar + anîn. Berevajî ku hin kes bawer dikin, bi kar anîn (wek navdêr: bikaranîn) ne wergera kullanmaka tirkî ye. Bikaranîn li hemû deverên Kurdistanê di kurmancî de heye (di behdînî de wek bi kar înan ji ber ku li cihê anîna istisnayî, înana regezî di wê devokê de tÊ xebitandin). Herwiha heman peyv bi awayê be kar hênan yan be kar birdin (bi kar birin) di soranî de jî peyda dibe. Di farisî de jî be kar burden heye.. jê: bikarîner, bikarînerî | ||
| bi kar hatin | bi kêrî tiştekî hatin | ||
| bi karekî rabûn | (navdêr) erkê kirina karekî hilgirtin, karek ji xwe re kirin berpirsiyarî. Yekjimar: balyoza mirazên baş mê balyozê mirazên baş nêr. ji wêjeyê: Hêjayî gotinê ye ku Angelina Jolie weke balyoza mirazên baş di rêxistina Neteweyên Yekbûyî de hatiye xelatkirin û bi karên penaberan erkdar e.. ji: wergerra ambassador of goodwill ya inglîzî | ||
| bi kartêker | (rengdêr) operatîf, bi tesîr, bi bandor | ||
| bi keda (qezenc) milan îdare kirin | (biwêj) bi tenê bi xebata fizikî debara xwe kirin. tu pîşe û xwendina bavê min nîn e, ew bi tenê bi keda inilên xwe debara me dike. | ||
| bi kêfa xwe bûn | (biwêj) wekî daxwaza dilê xwe bûn. min dîtinên xwe gotin; êdî ji vir û bi şûn de tu bi kêfa xwe yî, tu çawa dikî tu serbest î. | ||
| bi kelegirî | (rengdêr) nîvgirî | ||
| bi kêmî | (hoker) herî kêm, qet nebe, bi hindikî, ne kêmtir lê belkî zêdetir ji: Bi kêmî deh kes mirin. (Hejmara miriyan ne ji dehan kêmtir e lê belkî pirrtir be.), kêmtirîn. ji: bi + kêm + -î | ||
| bi kêr anîn | (lêker) guncandin, rikibandin, lê anîn, adapte kirin, intiqab kirin, kirin guncav, kirin bikêrhatî, li gor pêwîstiyan guherrandin. Herwiha: bi kêr ênan bi kêr hanîn bi kêr hênan bi kêr hînan bi kêr înan. Navdêr: bikêranîn bikêrênan bikêrhanîn bikêrhênan bikêrhînan bikêrînan. Têkildar: bi kêr hatin. ji: bi + kêr + anîn. jê: bikêrînayî bikêrîner | ||
| bi kêr hatin | 1. sûdwer bûn 2. layîq bûn (lêker) guncîn, lê hatin, bo tiştekî yan kesekî minasib bûn:Ev gumlek bi kêrî min nayê. (Bo min mezin e yan biçûk e.). Herwiha: kêr hatin. Navdêr: bikêrhatin kêrhatin. ji: bi + kêr + hatin. jê: bikêrhatî | ||
| bi kerê nikarîbû, bazda deşikê | (biwêj) yen ku bi zorê nagihîjin kesên mezin û bihêz, di dêvla wê de yên qels hildidin hemberî xwe. entire xelîl bi kerê nikarîbû, buz da deşike. | ||
| bi kêreke kot şerjê kirin | (biwêj) li hemberî kesekî pir bikîn û hêrs bûn. xwedê dizane heke ji destê sûsanê bê, wê xezalê bi kêreke ko şerje bike. | ||
| bi kêrî sîrekî nehatin | (biwêj) kesê ku kêrî tu tiştî nayê, bo tu karî ne munasîb e, beredayî Mistoyê Pembixê, yê ku sibê heta êvarê li kolanên Zêtka de mînanî kavira gêj diçe û tê, kêrî sîrekî jî nayê. Hema wisa tol tol digere. | ||
| bi kêrî xwe nehatin | (biwêj) ji bo kesên bêzereng tê gotin. kuro ew bi kêrî xwe nayê. wê çawa bi kêrî te bê? | ||
| bi kerrikî | (rengdêr) devmirî, bi bêdengî | ||
| bi kesayetî | (rengdêr) kesayetekî | ||
| bi keslanî | (rengdêr) tiralane, tenbelane, kasûlane, keslane, bi tiralî, bi tembelî, bi kasûlî | ||
| bi kevçiyan berhev kirin, bi hesikan belav kirin | (biwêj) bi zor û zehmetê kom kirin, lê ji bo tiştên ne hêja û bi hêsanî belawela kirin. jixwe gelek caran wisa dibe. bavê adar jî bi kevçiyan ve berhev kir, bi hesikan ve bela kir. | ||
| bi keys kirin | (biwêj) bi ser hev du de anîn. têkûz û sererast kirin. wan mal û milkêxwe di serî de careke din bi keys kirin | ||
| bi kinahî | bi kurtasî | ||
| bi kinco, were qunco, bi qerpalo here malo | (biwêj) kine û berg ji di rûmeta mirovan de bandore dikin. dive mirov li ser û guhê xwe baş binere, ma pêşiyan negotiye kit: “bikinco, were qimco, biqerpalo here malo. | ||
| bi kirdarî | (rengdêr) bi karîgerî, kirdarîkî | ||
| bi kîrê kerê li defê xistin | (biwêj) kef û eşq kirin. ji wan re ç1. ew bi kîre kerê li defe dixin. (argo) | ||
| bi kîre xelkê mîz kirin | (biwêj) li gori gotin û kelîja hineken din hereket kirin. heya ku ew bi kîre xelkê mîz bike, kes wî bi tiştekî hesab nake. | ||
| bi kîrekî kulavî ve lê gayîn | (biwêj) eziyet lê kirin. qet nebeje qurban, welelû ev lawe me ye piçûk bi kîrekî kulavi jî me digê. (argo) | ||
| bi kirêtî | (rengdêr) dehbeyî, zistane, sikane, şoretane, kirêtkî, bi bêqedrî | ||
| bi kirpandin | (rengdêr) aşkere, israrker | ||
| bi kişandin | (lêker)(Binihêre:) bi | ||
| bi kom û kulfet | (biwêj) bi tevayî, bi girseyî. malbata receb bi kom û kulfet çûne geşte. | ||
| bi komelî | (rengdêr) bi tomerî | ||
| bi koreyî | (rengdêr) bi holî, gotre, korkî | ||
| bi ku de biavejî, wekî çar tuxt e | (biwêj) di hemûyan de eyni encam der te. min jî tiştek ji ve yeke fehm nekir; bi ku de biavejî, çar tuxt e. | ||
| bi ku de diajom, eynî rê ye | (biwêj) derk tune bûn. ez jî mete! im, bi ku de diajom eynî re ye. | ||
| bi kula xwe azane bûn | (biwêj) bi derde xwe zanîn. hay ji rewşa xwe hebûn. heyran, hûn jî ji min re defeke din lê nexin, ez bi kula xwe azane me. | ||
| bi kula xwe nemirin | (biwêj) weki rewş, hez û zerengiya xwe nekirin. ew qas derd û kul li ser serî hene, lê ew dîsa jî bi kula xwe luunire û forsa xwe qet kêm nake. | ||
| bi kulmê çûn direşê | (biwêj) bi hesabe xwe nezanîn. kuro lawo, ya ku kerem dike beaqilî ye, mirov qet bi kulme diçe direşe? direş: alavekî ji şijûne direjtir û stûrtir e. zedetir goşkar (soldirû) bi kar tînin. | ||
| bi kulzikî xeber dan | (biwêj) bi tên û niç, bi kin û azar xeberdan. nizanim çi bi keleka (teela) salo girtiye, îro hema bi kulzikî xeber dide. | ||
| bi kûr de çûn | (biwêj) ketin kitkiteyan, bi awayeki dorfireh li ser sekinin. heke ew li ser we mijare ew qasî bi kûr de neçûya, ev yek jî nedihatin serê wî. | ||
| bi kurtasî | bi kinahî | ||
| bi kurtayî | bi kinahî | ||
| bi kurtî | (rengdêr) bi kinasî, bi kurtasî, kurtebir, kutanî, kutasî, hasil, werhasil, bi kurtgotin, wecîz, besît, bi lez, bê gîro, bê duwaketin, xulase | ||
| bi kurtî û kurmancî | (hoker) welhasil, bêyî ku mirov bi dirêjî basa meseleyê bike | ||
| bi lebtoyî | (rengdêr) bi livokî | ||
| bi leqîn | (rengdêr) bi daleqîn | ||
| bi lereyî | (rengdêr) bi mendolî, lerekî | ||
| bi lêv kirin | 1. ji dêv avêtin 2. der birin 3. şehitandin (lêker) telafûz kirin, gotin yan xwendin: Bilêvkirina peyva nexweşxane bo biyaniyan zehmet e. (Ne asan e ku biyanî bikarin peyva nexweşxane dirist bibêjin yan bixwînin.), bas kirin, qal kirin, salox dan, vegotin, vegêrran. Herwiha: lêv kirin. Navdêr: bilêvkirin lêvkirin. ji: bi + lêv + kirin. jê: bilêvker bilêvkirî | ||
| bi lêvê ve man | (biwêj) li benda soz û axaftina yekî man. “qenciya çi ? hatime ber dergehê te... min xazokî kiviye. çi ye? vê sevê sihavê tu inayî bi leva min ve, hay hilo, hay hilo. nizar mehemed seîd | ||
| bi lez | hoker. Xwendin: rilîf, zûka, zû, bi lez, bi lezgînî, acîl, lezgîn, bilez. Têkildar: bilez | ||
| bi lez çûn | (lêker)(Binihêre:) bi lez | ||
| bi lez kirin | (lêker)(Binihêre:) bi lez | ||
| bi lez rabûn | (Binihêre:) bi lez | ||
| bi lez û bez | bi ecele û rev *“bûk anî bi lez û bezo, li ser de rez û pezo, şivika malê hê jî ezo” | ||
| bi lingê gur girtin û avêtin nav koza berxan | (biwêj) karê herî xeter kirin. daxwaza daxwazkaran a herî tund bi cih anîn. maşelah, jixwe wê jî tiştekî wisa dixwest, te jî tam bi lingê gur girtiye û avêtiye nav koza berxan. | ||
| bi lingê xwe ketin telê | (biwêj) bi destê xwe ketin dafikê. pêdiviya pilan û pêçnûmayên mezin nema, fêvgîn bi lingê xwe hat û kete telê. | ||
| bi lingekî geriya gundekî | (biwêj) ji bo yên ku çalak in û zef digerin tê gotin. bi lingekî geriya gultdekî. zezêya almastê wekî çerxê li nav gitnd dizivire. | ||
| bi mafdarî | (rengdêr) bi heqdarî, bi heq, bi maf, bi tabîî, bi fitrî | ||
| bi mehneya sergînan, çû gundê mexîna | (biwêj) bi hinek hincetan. daxwaza xwe bi cih anîn. jixwe kifş bû ku hinceta wê tiştekî din bû. bi ntehneya sergînan, çû gundê mexîna. | ||
| bi melêba tevrakirin | (biwêj) Bi niyet û armancek nebaş şiyar kirin û bibîranîna meseleyên hestiyar ku sar bûne. Bikaranîn: Kuro Şukrî carek din tu bi mala Hemo re bahsa kuştina apê wan neke, ez zanim tu dixwaze fesadiyêke derxe. Ev dawa xwînê bi zor mellisîbû îja tu bi melêba tevradike. Ez vê yekê ji tera qebûl nakim. | ||
| bi melevanî | (rengdêr) melevankî | ||
| bi mêr kirin | (jin) bi mêrekî re zewicîn, şû kirin | ||
| bi mêrxasî | (rengdêr) bi gernasî, mêrane, egîdane, mêrxasane, mêrxaskî, mêrankî, dilêrane, bi egîdî, bi mêranî | ||
| bi mestî | (rengdêr) mestkî, bi serxoşî, serxoşkî | ||
| bi metelmayî | (rengdêr) bi şaşwazî, bi ecêbmayî | ||
| bi metelokî | (rengdêr) metelokkî | ||
| bi metirsî | (rengdêr) bi xiloleyî, metirskî | ||
| bi mezina bike cejnek berî te xwariye | gotina pêşiyan ezmûn pir giring e. mirovên bi temenê xe mezin xwedî ezmêûnin jî, heke mirov tim bi mezinê xe bişêwire û biwan re kar bike sûda wê yekê heye. | ||
| bi miftî | (rengdêr) bi herweyî, herwekî | ||
| bi min xurto, li min xurto | (biwêj) bi saya min bihêz bûye, lê hêz û zora xwe li ser min diajo. bi min xurto, li min xurto. eve lawo, min kire meriv û însan, lê nihajî li min zilmê dike. | ||
| bi mineminê dernakeve ji ber hikmê jinê | (biwêj) ji bo kesên ku di bin bandora jina xwe de ne tê gotin. dema hêrsa diya min ji kekê min û jina wî dihat digot : “bi mineminê dernakeve ji ber hikmê jinê. | ||
| bi mineminê, rovî naçe kunê | (biwêj) çawa bikim a asahî jî pêk nayê. bi mineminê, rovî naçe kunê. tu li şanse min mêze bike, ya ku her dem dibe jî pêk nayê. | ||
| bi minet, naçim cinet | (biwêj) min minet navê. lo lo! çavên xwe veke li min binêre, ez xweha seydo me, bi minet naçim cinet. | ||
| bi mirazê xwe şad bûn | (biwêj) gihîştin armanca xwe, zewicîn. qet meraqan meke, ez ê wê erebeyê ji te re bistînim û bi mirazê xwe şad bibe. ıdrîsê min jî bi mirazê xwe şad bû. edî ez bimirim jî ne xem e. | ||
| bi mirinê re lîstin | (biwêj) bi karên xeter re mijûl bûn. ezbenî tu bi mirinê re dilîzî, aqilê xwe topî serê xwe bike. bi mirinê şad bûn ji ber derd û kulan, daxwaza mirinê kirin. di dawiyê de meleknas kete rewşek wisa ku, bi mirinê şad bu. | ||
| bi mirinê re şer bûn | (biwêj) bi nexweşiyeke giran ketin. adar tehl nexweş bû, lê wî bi mirinê re şer kir û di dawiyê de jî bi ser ket. | ||
| bi mirîşkan re dihere lûs | (biwêj) zehf zû razan. şerriso nikare bê şevbulwvki, jixwe bi mirîşkan re dihere lûs. dilawêr zeraq | ||
| bi mîrzayî | (rengdêr) mîrzakî | ||
| bi misînê vala çûn destmêjê | (biwêj) ketin nav xeyalên pûç û vala. ya memê ew e ku hema bi misînê vala diçe destmêjê. | ||
| bi mitale | (rengdêr) ketiyî mitalan | ||
| bi namûsa (yekî) lîstin | (biwêj) bi jina yekî re bûn. dadger got: te çima ew kuşt? ” serhing got: ew bi namûsa min list loma min kuşt! ” | ||
| bi namûsê terbiye bûn | (biwêj) di hêla namûsê ketin rewşeke dijwar. diya min tim digot: yên din ez nizanim, lê xwedê bi namûsê kesî terbiye neke. | ||
| bi nan û av kirin | (biwêj) xwarin û vexwarin dan. mirdêsîyê, mêvanê xwe qet nas nedikir, lê dîsa jî heta ew bi nan û av nekir, berneda. | ||
| bi nanê (yekî) lîstin | (biwêj) ji debara yekî ya aborî re astengî derxistin. yezdan gelek cavan koço şiyar kir û got: “bi nanê min nelîze! ” lê wîfêm nekiv û di dawiyê de canê xwe jî da sev. | ||
| bi nanzikî | (rengdêr) bi nanoziko | ||
| bi nav cih û nivînên xwe neketin | (biwêj) neçûna mala xwe, bi jina xwe re neketina têkiliya zayendî. ez nizanim ev lawê min ê seserî bi ku de çûye, ev sê roj in ku bi nav cih û nivînên xwe neketiye. erê mehra wan jî hatiye birîn, lê ev du sal in ku salih hê ji bi nav cih û nivînên xwe neketiye. | ||
| bi nav guhê hev ketin | (biwêj) li hev xistin. hew me dît ku tahar û şewqî bi nav guhê hev ketine. | ||
| bi nav ketin | (lêker) ketin nav, ranav ketin, tê ketin | ||
| bi nav kirin | [I] 1. pênasek lê danîn 2. wate lê bar kirin [II] noqî kûrahiya avê kirin (lêker) nav lê kirin, nav danîn ser, navandin, nav danê: Min zarokê xwe bi bapîrê xwe yê wefatkirî bi nav kiriye. (Navê bapîrê min çi bû, min navê kurê xwe jî kiriye ew.). Herwiha: bi-nav kirin binav kirin. Navdêr: bi-navkirin binavkirin. jê: bi-navker bi-navkirî binavker binavkirî | ||
| bi navê lîstin | 1. pişta reqîbekî li erdê xistin 2. zoran kirin (lêker) Di çarçoveya rêzikên vê wezîşê de; têkoşîn û hewildan bi rêya taktîk û hêza dest û milan bi armanca avêtina erdê ya rikeberê xwe. Yan jî bi armanca danîna pişta rikeberê xwe bo ser erdê yan jî zemînê ji bo demeke kin. Têkildar: gemişîn bi qebûyê lîstin qebû kirin | ||
| bi navê xwedayê dilnerm û dilovan | Biwêj, gotinek e ku misilman li destpêka nimêjan û hin karên din dibêjin. ji: wergerra ﺑﺴﻢ ﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ (bismillahirrehmanirrehîm) ya erebî | ||
| bi navikê bi hev ve girêdayî bûn | (biwêj) ji bo kesên zêde bi hev û din re têkildar in tê gotin. tu dibêjî navika wan bi hev du ve girêdayî ye rindo û adar tim bi hev du re ne. | ||
| bi nayabî | (rengdêr) bi bijareyî, bijarkî, bi tazeyî, tazekî, nayabîkî, nayabkî, bi berzî, bi lêdanî, bi kutanî | ||
| bi nazenaz | (rengdêr) bi naziyan | ||
| bi nazenînî | (rengdêr) ni nazikane | ||
| bi nazikî | (rengdêr) nazikîkî, bi konetî, bi dîplomatî, nazikane, bi hesasî, nezaketen, bi tazeyî, bi dilovanî, dilovankî | ||
| bi neasayî | (rengdêr) neasayekî | ||
| bi nebezî | (rengdêr) nebezkî | ||
| bi nebijînî | (rengdêr) bi mirdarî, nebijînekî, mirdarekî | ||
| bi nebîrewerî | (rengdêr) bi bêfehmî, bi nefehmatî, bi nebîrbirî | ||
| bi neçarî | (rengdêr) neçarekî, bi bêgavî, bi mecbûrî, sertoyê, mecbûrî, mecbûren | ||
| bi nedilşadî | (rengdêr) bi dilnexweşî, bi kêfnexweşî, bi dilnexweşî | ||
| bi nedilxweşî | (rengdêr) bi nekêfxweşî, bi nerazî | ||
| bi nediyarî | (rengdêr) nediyarkî | ||
| bi nefehmatî | (rengdêr) bi bêfehmî, bi nebîrewerî, bi nebîrbirî | ||
| bi nefs | (rengdêr) tip temam, bêkêmasî, heman, layî, eynî | ||
| bi nefsbiçûkî | (rengdêr) bi tewazû, bi dilnizmî | ||
| bi nehêjayî | (rengdêr) nehêjakî, bi nesteleyî, çewtkî, bi çewtî, bi zordarî, zordarkî | ||
| bi nehêlî | (rengdêr) nehêlkî | ||
| bi nehişyarî | (rengdêr) nehişyarkî | ||
| bi nekêfxweşî | (rengdêr) bi nedilxweşî, bi nerazî | ||
| bi nekêşbarî | (rengdêr) nekêşbarkî, nekêşanbarkî | ||
| bi nemam | (rengdêr) bi windabûnî | ||
| bi nepenî | (rengdêr) bi dizdarî, bi nihênî, nîşanekî, nependîkî | ||
| bi nepikan dan hev | (biwêj) bi awayekî hûr û hêdî pêk anin. ya wê jî wisa ye, hema bi nepikan karê xwe dide hev. | ||
| bi neqanûnî | (rengdêr) bi nerewayî, neqanûnkî | ||
| bi nerastî | (rengdêr) bi çewtî, çewtîkî, nerastîkî, bi netemamî, netemamîkî | ||
| bi nerêzikî | (rengdêr) bi nerarnyarî, nerêzikîkî | ||
| bi nerîtî | (rengdêr) nerîtkî | ||
| bi nermenerm | (rengdêr) bi nermikayî, kerekere | ||
| bi nermî | (rengdêr) nermekî, nermkî, nermîkî, verestinkî, nermî kî, bi navînî, navînkî, bi hedarî, bi mitî, mitkî, nerm kî, nerrnkî | ||
| bi nermikayî nêzîk bûn | (biwêj) bi şêwazeke şîrîn û xweşik têkildar bûn. heya ku tu bi nermikayê nêzîkî wê nebî, tu carî tu nikarî y a xwe bi wê bidî kirin. | ||
| bi netemamî | (rengdêr) bi nerastî, netemamîkî | ||
| bi netirsî | (rengdêr) bi bêfikare | ||
| bi nevebirrî | (rengdêr) nevebirrekî, nevebirrkî, nevebirrîkî | ||
| bi nexurtî | (rengdêr) bi bêhêzî, bi bêbirhî, bi bêqewetî | ||
| bi neynûkan civandin | (biwêj) bi zor û zehmeteke mezin pêk anîn. ev tiştên ku wê dane ber hev, xwedê dizane ku bi neynûkan xwe civandine. | ||
| bi nezanî | (rengdêr) nezankî, naşiyane, cahilane, bi xişîmî, bêhemdî | ||
| bi nifrînî | (rengdêr) nifrînkî | ||
| bi nifûs | (rengdêr) qerebalix | ||
| bi nihênî | (rengdêr) dizê, nepenekî, binepenî, bi dizdarî, nîşanekî, bi nepenî, nihênîtî, şaşîtî, bi şaşî, nepenîtî, nihênî, nepenî, nepenîkî | ||
| bi nikulê (yekî) girtin | (biwêj) firsend bi dest xistin. ancax bi nikulê wîgirtiye, êdî qet ber dide? | ||
| bi nikulê xwe diçêre, bi linge xwe digere | (biwêj) bi xwe karê xwe pêk tîne. talaşa wî ye ew bi nikulê xwe diçêre, bi piyê xwe digere. | ||
| bi nîşandan | (Binihêre:) bi | ||
| bi nişîvî | (rengdêr) nişîvkî, bi laderî, bi xwehrî, xwehrkî, nişîv kî | ||
| bi nişterî | (rengdêr) nişterkî | ||
| bi nîvdevî gotin | (biwêj) bêbiryar û nezelal axaftin. selîm ez jî vexwendim, lê bi rastî hinekî bi nîvdevî got, ji ber wê ez jî naxwazim herim wir. | ||
| bi nîvî bûn | bi qasî ji du paran parekê rê hildan | ||
| bi nivîskî | (rengdêr) niviskî | ||
| bi niyaz | (rengdêr) bi libergerrîn, bi rica | ||
| bi niyazî | (rengdêr) bi qestî, bi meremî, niyazkî | ||
| bi niyeta baş nêzîk bûn | (biwêj) di dil de tiştekî xirab tune bûn. ez bi niyeteke baş nêzîkî wan bûm, lê mixabin a wan wisa nebû. | ||
| bi nîzam | (rengdêr) bi tertîb, di întîzam, biserûber, sererast, dizgûn, bi întîzam | ||
| bi parsê ketin | (biwêj) gelekî feqîr bûn. bedirê xanekorê ketiye rewşeke wisa ku tu dibêjî qey bi parsê ketiye. | ||
| bi partîgirî | (rengdêr) partîgirane, partîgirkî | ||
| bi partîzanî | (rengdêr) canbêzarane, canfidayane, partîzane, partîzankî | ||
| bi paş de xistin | (biwêj) bi şûn de xistin. ji rewşa heyî xerabtir kirin. van têkiliyên hane aboriya malbata me bi paş de xistin. | ||
| bi paş ve avêtin | 1. egle kirin, taloq kirin 2. bi derengiyê xistin | ||
| bi paş ve dayîn | cardin lê vegerandin | ||
| bi paş ve vekişîn | (biwêj) têkçûn, dev jê berdan, pêk neanîn. li hember gulebarîna leşkeran, şervanen simko bi paş ve vekişiyan. me mêze kir ku ew dengê xwe nakin, em jî bi paş ve veki-şiyan | ||
| bi paşpaniyan ketin | (biwêj) ji cihê hêvînekirî derbe xwarin. me wisa bawer nedikir, lê me hew dît ku em bi paşbaniyan ketine jî. | ||
| bi pejirandin | (rengdêr) bi qebûlkirin | ||
| bi pêkenînî | (rengdêr) bi gewd, bi tiraneyî, bi tewşî, tiranekerî | ||
| bi pênc qurişan kûçik dişo, bi deh qurişan destê xwe helal dike | (biwêj) ji bo karên bêhesab tê bikaranîn. min tiştek ji karê vî kurapê xwe fêm nekir. bi pênc ipirişait kûçik dişo, bi deh ( urişan destê xwe hela/ dike. | ||
| bi pênc qurişên qul nekirin | (biwêj) ji bo kes an jî tiştên nebaş û xerab tê gotin. ew mase û kursiyên ku bavo kirine welehî bi pene ( arisen qul jî nakin. | ||
| bi pencirûkan bi gûyê xwe ketin | (biwêj) xwe winda kirin. ketin nav rewşek eletewş. ma bi pencirûkan bi gûyê xwe ketiye ku ew qasî xwe rezîl bike? | ||
| bi pencirûkan li qûna xwe ba ketin | ji kirina xwe poşman bûn û beriya xelqê nefsa xwe ceza kirin | ||
| bi pereyan lîstin | (biwêj) zehf dewlemend bûn. malavawo, ne wisa hindik, mêrikî bi pereyan re dilîze. | ||
| bi perîşanî | (rengdêr) bi hejarî, belengazkî, perîşankî | ||
| bi pêş (yekî) ve şerm kirin | (biwêj) ji bo kesên bêşerm tê bikaranîn. giliyên ku ji wî re gotin wisa giran bûn ku bi pêş wî ve min şerm kir, lê qet talaşa wî nîn bû. | ||
| bi pêş (yekî) ve sond xwarin | (biwêj) ji ber bawer bûnê ji bo kesekî bûn wekîl. bi pêş yekî ve her binbarî pejirandin. ez dikarim l>, pêş teyro ve sond bixwim ku wî ev yek nekiriye. | ||
| bi pêş de derxistin | (biwêj) girîng girtin. jixwe wan jî ji wê radeyê şûn de ew mijar pêşde derxistin. | ||
| bi pêş ve birin | (biwêj) kemilandin, geş kirin. niha ne weh berê ye, di ve dawiyê de wê lêdana ensturmana xwe pir bi pêş ve biriye. | ||
| bi pêş ve çûn | (biwêj) di mijarekê de kemilîn, zêdetir bi ser ketin. ew welat bi saya aboriyê ew qas bi pêş ve çime. | ||
| bi pêşeyî | (rengdêr) pêşekî, mirûskî | ||
| bi pêsîrê girtin | (biwêj) doza daxwaz û mafê xwe kirin. selahedîn heya bipêsîra wî negirt û nehejand, tu heqek bi dest nexist. | ||
| bi peyvê paxir nabe zêr | gotina pêşiyan ev gotın jî tê wateya ku kirin ji peyvê çêtir e. tişt bi peyvê tenê nayê holê. dema mirov kar neke tu tiştekçênabe. mirov çiqasî bi ser paxir de jî bipeyive dîsa nabe zêr. lê mirov hewl bide û xebatê bike guherîn di hertiştî de çê dibe. | ||
| bi peyvekê mirov dihere cinetê,bi yekê mirov dihere cehnemê | gotina pêşiyan ku gotinên mirov ji bo xêrê be û başiya mirovan tê de be mirov dê here cinetê lê ne ji xêrê re be miro dênebaşiyê jê bibîne û mirovê berdêla wê bide.divê mirov li peyvên xwe miqatebe, bi peyvekê jî gelek tişt têneguhertin.gotinek dibe sedema qetla gelek mirovan an dibe sedema aştiyê û xweşiyê.bi gotinekê serê mirovdikeve belayan. | ||
| bi piçikî | (rengdêr) bi şaşî, şaşîkî | ||
| bi piçûkan re piçûk, bi mezinan re mezin bûn | (biwêj) dilnizm bûn, bi her kesî re têkiliyên xweş danîn. mamoste mistefa bi mezinan re mezin, bi piçûkan re piçûk e. | ||
| bi pifê bi hev ve danîn | (biwêj) bi awayekî sist û ne saxlem ava kirin. ez baş dizanhn, wan ew têkiliya xwe jî bi pifê bi hev ve danîne. | ||
| bi pihêtî | (rengdêr) bi zexmî, bi saxlemî | ||
| bi pirsê mirov dihere xursê | gotina pêşiyan tiştên ku mirov nizanibe rêyên ku mirov nizane pê de here, divê mirov bipirse, dibe ku mirov nizanibe ev ne tiştekîeyb e, lê mirov bipirse mirovê hînî gelek tiştan bibe û mirovê riya xwe bibîne. | ||
| bi pîşatî | bi pêşdemî | ||
| bi pişt guhê xwe re avêtin | (biwêj) girîng negirtin, rûmet nedan. heta ku tu van gotinên min bi pişt guhê xwe re biavêjî, tu nikarî zêde piş de herî. | ||
| bi piştî | (rengdêr) piştkî | ||
| bi piyê xwe ketin telê | (biwêj) ji ber kêmasî û çewtiyên xwe ketin rewşeke xetemak. mixabin, ji ber bandora dozîna xwe bi piyê xwe kete telê. | ||
| bi piyê xwe re kaş kirin | (biwêj) jê gelekî zêdetir û xweşiktir bûn. di bin bandor û kelîja yekî de kêm û qels man. “jinikê bi bedewiya xwe keçik bi piyê xwe re kaş dikirin. zana farqînî | ||
| bi piyên xwe hatin | (biwêj) bi xwe daxwaza xwe pejirandin. minji we re negot, ew ê rojekê bi lingên xwe bê? | ||
| bi poşmanî | (rengdêr) bi jûvanî, poşmankî, jûvankî | ||
| bi pozika sola xwe derê mîr û hakiman vekirin | (biwêj) pir birûmet û bibandor bûn. ma apê min hevalê wan bû, wî bi pozika sola xwe derê mîr û hakiman vedikir. | ||
| bi qaqa reş asê kirin | (biwêj) di nav zerp û zorê de hiştin. hêvî û peşe roja min bi qaqa reş asê dike. musa vazgali | ||
| bi qarçikê girtin | (biwêj) xistin bin bandora xwe. êdî bi serê bavê wî kim ew ji dest qudretê xelas nabe.ji ber ku bi bi qarçikê girtîye. | ||
| bi qasî bêhna cixareyekê | (biwêj) demeke kurt. hû n kerem bikin rûnin, heya bi qasî bêhna cixareyekê bavê min wê bê. | ||
| bi qasî kîrê kerê bûn | (biwêj) mezin bûn. bi qasî kîrê kerekî bûye. hê jî ji tiştekî fêm nake. (argo) | ||
| bi qasî ku dev gerîn | (biwêj) heya ku hêz hebûn, li gorî taqet û behreya xwe. wî rebenî jî bi qasî ku devê wî geriya got, lê li hember wê cezûyê pir qels dima. | ||
| bi qasî kuriya derziyê mezin kirin | (biwêj) ji bo tiştên pir piçûk tê bikaranîn. carinan tiştin bi qasî kuriya derziyê mezin dike, carinan jî tiştên pir mezin pir piçûk dibîne. | ||
| bi qasî riya hecê bûn | (biwêj) pir dûr bûn. tu jî li ber çavê xwe zehf zêde dikî lo, ma bi qasî riya hecê ye? | ||
| bi qasî serê nîskê tê de neçûn | (biwêj) serhişk û bimyat bûn. îqna nebûn. evdirehman mirovekî serhişk e, bi qasî serê nîskê tê de naçe. | ||
| bi qasî xwe bipeyive | gotina pêşiyan kesayetiya mirov çava be çiqas mezin an çiqas biçûk be divê mirov li gor wê yekê tevbigere.di civakê de jî kumirov pir li pey mirov bin ewqas hêza mirov heye.wekî serok komarek dikare bibêje “ez dê bi filan dewletê reherbê bikim”, lê karkerek an gundiyêk nikare vê yekê bibêje. | ||
| bi qebekî | (rengdêr) qebkî | ||
| bi qebûlkirin | (rengdêr) bi razîbûn, bi pejirandin | ||
| bi qelewî | (rengdêr) bi stûrî | ||
| bi qerardarî | (rengdêr) bi biryarî | ||
| bi qesdanî | (rengdêr) qestî, bi zanebûn, bi zankî, teamûden | ||
| bi qesta yekî/tiştekî | bi mebesta yekî/tiştekî | ||
| bi qestûkan | bi henekan, bi henekî, bi yarîkan, megirî, bi hewesan, bi hewes, qestûka, heneka, bi qestî, bi derewkî | ||
| bi qewl û qerarê mêrên berê | (biwêj) soz û bextê bibawer. ez soz didim we, bi qewl û qerarê mêrên berê ku ez ê ji we re wê makînê bînim. | ||
| bi qewlê mezinan | bi gotina pêşiyan | ||
| bi qeyd kirin | (biwêj) asteng kirin. sînor dan ber. wê malbatê keçika xwe bi qeyd kirine, nahêlin here mala cînaran jî. | ||
| bi qeys û qerar | (rengdêr) bibirryar, stewîl, rijd, bi-israr, cidî, jidil, xweragir, micid, kesa/ê ku ji birryara xwe nayê xwarê, kesa/ê ku texsîr yan tenezilê nake. Herwiha: bi qeys û qirar biqeysûqerar biqeysûqirar. Dijwate: bêqeys û qerar. ji: bi- + qeys + -û- + qerar | ||
| bi qîma xwe bûn | (biwêj) wekî daxwaza xwe bûn. êdî ez çi bibêjim, êdî tu bi qîma xwe yî, çawa dikî tu dizanî. | ||
| bi qirika (yekî) girtin | (biwêj) bi yekî re pevçûn, ji bo doza tiştekî hesab pirsîn. nizanim li ser çi bû, lê ûsivê seyîd bi qirika seyad girtibû. | ||
| bi qirika hev girtin | (biwêj) pevçûn, bi hev du re teşqele derxistin. evdilkerîm û bralûm hema li cihê sekinî bi qirika hev girtin. | ||
| bi qirmika zimanê (yekî) girtin | (biwêj) gotina yekî berî wî gotin. ew qas jî nabe lo, camêrî hema bi qirmika zimanê tekoşer girt. | ||
| bi qirrika yekî girtin | Biwêj, desteser kirin, girtin, bi hêz û zorê girtin. Bide ber: qirrik. ji wêjeyê: Bişar Kiliçê 63 salî bi salane ku firarê eskerîyê bû û xwe li Qosera Mêrdînê, li gund vedişart û nedixwest ji Tirkan re eskerîyê bike. Lê talîya talî felekê pişta xwe dayê û eskerên Tirk bi qirika wî rebenî girtin û ew şandin eskerîyê. | ||
| bi qirtan ketin | (biwêj) bêpere û bêîdare man. ew saloyê beredayî, van rojan jî lap bi qirtan ketiye, li kuçeyan digere, (argo) | ||
| bi qîzanî mîr bû, bi jinanî pîr bû | (biwêj) di qîzaniyê de serdest, azad û nazdar bû, lê bû jin di bin barê mêr û zarokan de perişan bû. te jî dît ku, ew bi qîzanî mîr bû, bi jinanî pîr bû. | ||
| bi qubedetî | (rengdêr) hovane, bi xirpanî | ||
| bi qûna (yekî) girtin | (biwêj) gelekî li pey tiştekî yan jî kesekî ketin. hingî ku mehmûd bi qûna qaso girtiye û bernade, ew jî xwe bi tiştekî dihesibîne. | ||
| bi qûna (yekî) kenîn | (biwêj) bi yekî tiranê xwe kirin. berê ew bi qûna huso kenîn, dû re bi xwe jî ketin wê rew.fê. | ||
| bi qûna tazî, tembûrê dixwazî | (biwêj) di ser rewşa xwe ya xirab de, daxwaza tiştên bikêf û fitoziyê kirin. bi qûna tazî tembûrê dixwazî! di nexwe.fxaneyê de di bin xwe de dirî, îcar dibêje ji bo ku maçê bişopîn-im, ji min re televîzyonekê bînin. | ||
| bi qûna xwe bawer nebûn | (biwêj) li bo pêkanîna karekî bi xwe bawer nebûn. ya herî girîng, aso bi qûna xwe ne bawer e. | ||
| bi qûna xwe nehesibandin | (biwêj) rûmet nedan. hesabê xwe baş bike. gêjo, wa ye ew jirik te bi qûna xwe hesab nake. | ||
| bi qûna xwe xeber dan | (biwêj) yê li hemberî xwe bi tiştekî nehesibandin. va ye mêrik bi qûna xwepê re xeber dide; ew hê jî tênagihîje. | ||
| bi qûna ziwa filitîn | (biwêj) bêyî zerar û ziyan xwe xelas kirin. çawa kir nizanim, lê bi rastî jî nûro bi merîfeteke mezin xwe ji wir bi qûna ziwa fihtand. | ||
| bi qûnê ketin nav çala genim | (biwêj) di nav rewşeke pir xweş û erênî de bûn. huso qîza xwe da lawê temo. welehî qîza wî bi qûnê ketiye nav çala genim. | ||
| bi qurbanî | (rengdêr) qurbankî | ||
| bi rahêjanî | (rengdêr) rahêjandkî | ||
| bi ramanî | (rengdêr) bi qestî, ramankî | ||
| bi rastê ketin | (biwêj) ji alozî û nexweşiyan xelas bûn. mendo pir nexweş bû, lê niha rewşa wî baş e, va ye êdî bi rastê ketiye. | ||
| bi rastî | di heqîqetê de | ||
| bi razîbûn | (rengdêr) bi qebûlkirin, bi memnûnbûn, bi menûniyet | ||
| bi rê ketin | 1. sefer kirin 2. meşîn *"heke biçûk li gor mezinan bi rê nekevin, dê lingên wan timî li keviran bikevin" (lêker) çûn, dest bi çûnê kirin. Herwiha: bi rê keftin bi rê kevtin. Navdêr: birêketin birêkeftin birêkevtin. ji: bi + rê + ketin. jê: birêketî birêkeftî birêkevtî dest bi meşê kirin; derketin seferê | ||
| bi rê kirin | 1. bi rê xistin 2. şandin (lêker) tiştek dan kesekî daku bibe derekê: Min nameyek bi posteyê bi rê kir. kesek yan tiştek amade kirin daku ew kes yan ew tişt biçe: Her roj taştê dide kurrê xwe û wî bi rê dike dibistanê. ferman dan kesekî bi bila ew kes biçe: Fermandar dixwaze du şerrvanan bi rê bike daku bizane ka çi bûye.. Herwiha: firê kirin, verê kirin, virê kirin. Hevwate: hinartin, şandin. ji: bi + rê + kirin. jê: birêker, birêkerî | ||
| bi rê ve birin | 1. îdare kirin 2. kar gerandin (lêker) meşandin, îdare kirin, serperiştî kirin. Navdêr: birêvebirin. Bide ber: bi rê ve çûn. Bi soranî: be rê we birdin, guzerandin. ji: bi + rê + ve + birin. jê: birêveber, birêverî, birêvebirî îdare kirin | ||
| bi rê ve çûn | 1. meşîn 2. bizîn (lêker)bo navdêrê binere birêveçûn, meşîn. Bide ber: birêvebirin. Bi soranî: be rê we çûn, guzeran. jê: birêveçûyî meşîn | ||
| bi rê xistin | 1. meşandin 2. şandin | ||
| bi rebenî | (rengdêr) rebenkî | ||
| bi rêganî çûn | (biwêj) rê bi derekê ketin. ji riyekê derbasî riyeke din. armanca me ew der nebû, bi tenê em bi rêganî çûne wir. | ||
| bi rehmetî | (rengdêr) merhûm, wefatkirî, miriyayî | ||
| bi rêk xistin | (lêker) bi cih anîn, saz kirin, organîze kirin, dirist kirin, damezrandin, danîn, encam dan, li dar xistin, koordîne kirin. Herwiha: bi rê xistin rê xistin rêk xistin. ji: bi¨+ rêk + xistin. jê: birêkxistin birêkxerî birêkxerîtî birêkxertî | ||
| bi reşekurmancî lê li ba ketin | (biwêj) ji bi awayekî hovane nêzîkbûna tiştan re tê gotin. xalidê şeşmexelî wisa bi reşekur-nulncî li wê sifrê li ba ket ku min li şûna wî şerm kir. | ||
| bi resenî | (rengdêr) bi rastî, resenkî | ||
| bi revîrevî çûn | di navbera meş û bezê de bi rê ve çûn | ||
| bi rewanî | (rengdêr) rewanîkî, bi rewankî | ||
| bi rewankî | (rengdêr) bi rewanî | ||
| bi rewayî | (rengdêr) bi rêdanî, rewakî | ||
| bi rêya | bi destî, pê, biwî/wê, bi saya, xêra, bi re, tê re, bo, bi wesiteya, bi sebeba | ||
| bi rêzikî | (rengdêr) melhezekî, rêzikî, rêzkirî | ||
| bi rêzimanî | (rengdêr) rêzimankî | ||
| bi rihetî | bi hêsanî, bi sanahî, hêsanî, asanî, sanayî, bi asanî, rihet, bi serbesti, bêpaxav, xweş, weka bilbil, zûzûka | ||
| bi rikdarî | (rengdêr) bi dijwarî, rikdarkî, rikdarîkî, bi kemotî | ||
| bi ringering hatin | (biwêj) bi bandor bûn. dîsa tê. lê vê carê bi ringering tê. | ||
| bi riswayî | (rengdêr) bi şermînî, riswa yekî, riswakî, bi bêabrûyi, riswa kî, bi tevzdarî, ne rewa, nelêhatî, rezîlane | ||
| bi ro de berdan | 1. tevî avê bi rê kirin 2. bêsexber hiştin *"qenciyê bike û bi ro de berde" | ||
| bi ro de çûn | 1. bêhemal bûn 2. bi kêr nehatin 3. ber herka avê xwe ranegirtin *"bi destê nemerdan meçe, bila av te bi ro de bibe" Biwêj, berhewa bûn, li boşê çûn, beredayî bûna kar an tiştekî. ji wêjeyê: Westa karê me eletewş çû; karê me bi ro de çû | ||
| bi roj | wexta ku tav heye û neçûye ava | ||
| bi roj bilbil e, bi şev pişkul e | (biwêj) her gav bi awayekî din bûn. j1.xwe tu kes ji wê tiştekî fêm make, bi roj bilbil e, bi şev pişkul e | ||
| bi roj ji qulika misînan ditirse, êvarê kefenê miriyan datîne | (biwêj) her dem bi awayekî bûn. teptepî bûn. hay lo lo! ew çi afat e ez pê dizanim, bi roj ji qulika misînan ditirse, êvarê kefenê miriyan datîne. | ||
| bi roj li dêrê ye, bi şev li mizgeftê ye | (biwêj) ji bo kesên durû û sextekar tê gotin. mirov ku li kirinên wî dinere, mirov jê ecêb dimine, bi roj li dêrê ye, bi şev mizgeftê ye. | ||
| bi roj ronahî li ber min neke | (biwêj) ji bo helwesta bêkêr û ne li cih tê bikaranîn. bavo qurbana te me, tu ji bi roj ronahî li her min heke | ||
| bi romantîkî | (rengdêr) wekê romantîkan | ||
| bi rû neketin | (biwêj) ji şerman an jî ji bo rûmetdayînê zû bi zû li ber çavên yekî neketin, ji ber tawanekê li ber çavê yê mexdûr neketin. “qisinê taîfa jinên mislimanan hemû mesture û veşartî ınhi; bi rûyê namehrem û biyaniyan nediketin. mele mehmûdê beyazïdîce/a/ du mêr ji wan kuştine, ku beşeref nebûya, qet wisa bêminet bi rûyê wan diket? li rû ucketin: di çanda kurdan de dema yekî ji malbateke mêrek kuştibe yan jî tiştekî pir xerab û girîng kiribe, cezaye xwe kişandibe jî, bedela xwîna xwe dabe jî ango li hev hatibin jî dîsa zû bi zû li ber çaven we mal bata mexdûi nakeve. riya ku ew lê re dillerin naçiye. heke rastî hev û din ben riya xwe diguhere. ev yek, him ji bo rûmetdayîna êşandin û liberxweketine, him jî ji bo hadandin û xhoşma ye li hem ber te kirin. | ||
| bi rû û rehman bûn | (biwêj) gihîştî û qert bûn. heyran tu mirovekî bi rû û rehman î, tu şerm nakî xwe dix! hevalê lawê min ê piçûk? | ||
| bi rûgeşî | (rengdêr) bi kêf, bi zewq | ||
| bi rûmetdarkî | (rengdêr) bi rûmetdarî, hêminî | ||
| bi rûnê xwe qelîn | (biwêj) bi xwe çareya serê xwe dîtin. tu qet meraqa wî neke, ew bi xwe bi rûnê xwe diqele. | ||
| bi rûreşî | (rengdêr) bi şermizarî | ||
| bi rûspîtî ji hev du xelas bûn | (biwêj) bêyî qeza û bela kar birin serî. ez gelekî ji wê têkiliya wan ditirsiyam, lê şikir va ye bi rûspîtî ji hev du xelas bûn | ||
| bi rûvîkî awiqîn | (biwêj) eş û jan kişandin. qolineî bûn. ınşelah ewjî bi rûvîkî biawiqe ku bizanibe qolinc çawan e. | ||
| bi salan û mehan, carekê mêvanê xalan, ew jî derbas bû bi kulzikî û gazinan | (biwêj) ji bo carekê, lê careke bi neyînî derbasbûyî re tê gotin. bi salan û mehan, carekê mevanê xalan, ew jî derbas bû bi kulzikî û gazinan. | ||
| bi salekê | (rengdêr) bi salê | ||
| bi şalûsî | (rengdêr) şalûskî, çaplûskî, şelafkî, lcbokî, bi çaplûsî, bi şelafî, bi lêbokî | ||
| bi sanahî | (rengdêr) bi asanî, bi hêsanî, bi rihetî, hêsanî, asanî, sanayî, bê zehmetî | ||
| bi şans û bextê xwe | (biwêj) ew bi wijdan û insafa xwe. “bêtirs wî uda şeştiran xwe ber bi xelkê ve kiriye û car û caran ber bi çeqamê ve gidan direşîne, vêca kî bi ber ket ew bi şans û bextê xwe. ıbrahîm ehmed | ||
| bi şarlatanî | (rengdêr) bi çaçûlî, bi delkbazî | ||
| bi şaşmîtî | bi bêhemdî, bifeleqreşî, bi şaşî, bi şaşîtî, bi heleyî, bi xeletî | ||
| bi şaşwazî | bi behitînî, bi metelî, bi metelmayî, bi ecêbmayî, şaşwazkî, behitkî, metelkî | ||
| bi saxikî | (rengdêr) bi safîtî, bi heynikî | ||
| bi saxîtî kirin gorê | (biwêj) zilm û eziyeteke mezin lê kirin. ez nekuştim, bi saxîtî ez kirim gorê, wilo nîv saxî, çavên min bel, kêl danîne ser sînga min, bêax û bêtemirandî. medenî ferho | ||
| bi şehtî | (rengdêr) bi felcî, şehtkî | ||
| bi sekanî | (rengdêr) bi aramî, bi hêminî, bi tebatî | ||
| bi şeqleyî | (rengdêr) bin pan | ||
| bi ser (yekî) de çûn | (biwêj) di mijarekê de yek zêde asteng kirin, di hêla leşkerî de bi ser de girtin, yek ziyaret kirin, hal û xatir pirsîn. tu ku ew qas bi ser de herî, tu yê wê jî bidî revê. leşker dîsa bi operasyoneke giran bi ser gerîlayan de çûn. ew her du xwarziyên wî jî rojekê bi ser wî xalê xwe yê nexweş de neçûn. | ||
| bi ser (yekî) de derketin | (biwêj) zêdetir bi awayekî rasthatinî, tiştekî balkêş û girîng dîtin. eyşan û evdal di newalê de di ser hev de bûne, kekê min bi ser wan de derketiye. | ||
| bi ser (yekî) de gul vedan | (biwêj) le xwedî derketin. dilsozî nîşan dan. van rojan xezal gelekî bi ser xasê de gul vedide, xwedê dawiyê xêr bike. | ||
| bi ser (yekî) de hil bûn | (biwêj) bi awayeld hêrs bi ser yekî de çûn. celaledin ji nişka ve bi ser bûka xwe de hil bu. | ||
| bi ser (yekî) de hurtehurt kirin | (biwêj) bi ser kesekî de hêrs bûn. çewisandin. evdilkerîm her êvar bi ser jina xwe de hurte- hurt dike. dengê wî tê bi heta mala me j1. | ||
| bi ser (yekî) de qelibîn | (biwêj) le li ba ketin, dan ber xwe. me hew dît ku leş/cer bi ser me de qelibîn û em dan ber guleyan. | ||
| bi ser (yekî) de ristin | (biwêj) têkiliyeke zêde germ û nezîk nîşan dan. van rojan yasin bi ser hesen de gelekî dirêse, xwedê dizane, karekî wî ketiye hêla hesen. | ||
| bi ser (yekî) de xistin fisildûman | (biwêj) zor lê xistin. asteng kirin. zelîxanê wisa bi ser mere xwe de xiste fisildûman ku mêrik riya xwe şaş kir. | ||
| bi ser (yekî) de xûz bûn | (biwêj) wekî daxwaz û armanca kesekî nêzîk bûn, lê xwedî derketin, girîngî û rûmet nîşan dan. her qiqas ramana me ne wekî hev hû jî dîsa ez b i ser wê de xûz bûm. kesekî bi destê wê negirt, bi tenê ferhatê memê bi ser wê de xûz bu. | ||
| bi ser (yekî) ve kirin | (biwêj) tiştek bi zore dan, tiştek avetin yekî, di hela hejmarî (miktar) de lê zede kirin. danîn ser, yek xapandin; tiştekî sexte yan jî ne baş wekî saxlem û baş dan yekî, derew kirin, tefirandin, ji ya rasteqînî zedetir nîşan dan. a rasti wî ew keçik nedixwest, lê hema jinapa wî ew keçika bi ser wî rebenî ve kir. min kevirek bi ser ve kir, lê negirt. min dîsa hinek bi ser ve kir. dû re hate radeya parçeya din. wî bebavî, ew erebeya teqeze bi ser wî gundiye rebên ve kir û ji hole winda bû. heke cejne ew qasî bi ser ve nekira, tne jî hesabe xwe wisa çewt nedikir. | ||
| bi ser ... de girtin | (biwêj) ji bo ziyanê dor lê girtin, bêagahî çûn balê. tîmên taybet bi dilqên gerîlayan bi ser gundan de digirtin. me hew dît ku bavê min, diya min û meta min bi ser me de girtin. | ||
| bi ser av û ar ketin | (biwêj) dîn û har bûn. yekta bi ser av û ar ketiye, em nizanin ka em wî çawa zeft bikin. | ||
| bi ser avê ketin | (biwêj) eşkere bûn. wan çerê di navbera xwe û zavayê xwe de ji exrebeyên xwe jî veşartin lê di dawiyê de her tişt bi ser avê ket. | ||
| bi ser avê nexistin | (biwêj) eşkere nekirin. helbet gelek derd û kulên wan jî hebûn lê bi ser avê nedixistin. | ||
| bi ser belaya xwe ve bûn | (biwêj) ji ber bitrîbûnê cezayê xwe girtin. wî gelekî serê xwe û qûna xwe li ba dikir, di dawiyê de bi ser bela xwe ve bû. | ||
| bi ser belaya zimanê xwe ve bûn | (biwêj) ji ber axaftinên neyînî û xeter ketin astengiyan. ji ber wan axaftinên bejî, bi ser belaya zimanê xwe ve bû. | ||
| bi ser çi de mîz bike wê zuha bibe | (biwêj) ji bo kesên bêom û bêoxir tê gotin. eman qala wî nekin, ew bi ser çi de mîz bike wê zuha bibe | ||
| bi ser de birin | biwêj(lêker) xirrandin, abal kirin, xapandin. Herwiha: bi ser da birin. Navdêr: biserdebirin, biserdabirin. Têkildar: bi ser de çûn. ji: bi + ser + de + birin. jê: biserdeber, biserdebirî | ||
| bi ser de çûn | 1. dan pey 2. pê de çûn 3. lê hilatin biwêj(lêker) xirrîn, abal bûn, xapîn, hatin xirrandin, hatin xapandin. Herwiha: bi ser da çûn. Navdêr: biserdeçûn, biserdaçûn. Têkildar: bi ser de birin. ji: bi + ser + de + çûn. jê: biserdeçûyî | ||
| bi ser de girtin | êrîş kirin | ||
| bi ser de hatin | rastî hatin | ||
| bi ser de tep kirin | bi ser de hilweşandin | ||
| bi ser de zêde kirin | (biwêj) têfirandin. tiştên derew û zêde jî dayîn ser. hesenê biraziyê min, heta tiştên ku hatiye gotin bi ser de zêde neke, tu car rehet nake. | ||
| bi ser dews û doza yekî ve nebûn | ji şop û armanca yekî bêxeber bûn | ||
| bi ser hemdê xwe de hatin | (biwêj) hiş hatin serî. du saet berê rewşa wî gelekî xerab bû, lê şikir va ye, bi ser hemde xwe de hat. | ||
| bi ser hesehesan ve bûn | (biwêj) rewş fêm kirin. heta em bi ser hesehesan ve bûn, wî keçik biribn gûndeki din û mehra xwe biribû j1. | ||
| bi ser hev de anîn | (biwêj) barsivik bûn. nêzîkî xelasbûna tiştekî bûn. ... tenê çar miyên kelax derketine biharê. arê me jî bi ser hev de hat, diya min pê re negihand arê teze bikire. emerîkê serdar | ||
| bi ser hev de çûn û hatin | (biwêj) têkilî berdewam kirin, li halê hev pirsîn. erê dereng be jî em dîsa bi ser hev de diçin û tên. | ||
| bi ser hev de hatin | (biwêj) ber bi xelasbûnê ve çûn. pirtûka min a dawînjî bi ser hev de bat. | ||
| bi ser hev de ketin | (biwêj) gelekî zêde bûn, bê hêz ketin. zeviya me ya genim maşelah îsal wisa geş bûbû ku di ser hev de diket. lpo pişti wê riya dirêj, xwe gihande mal, lê hema di ser hev de diket. | ||
| bi ser hev de ristin | (biwêj) piştgiriya hev û din kirin. nîzanim sedema wê çi ye, lê xezaı û gogerçîn ev çend roj in gelekî bi ser hev de dirêsin. | ||
| bi ser hilbûn | (lêker) cihê tiştekî zanîn yan dîtin: Ez bi ser mala wan hilnabim. (Ez nizanim mala wan li kû ye.) Ger ez te bi tenê bişînim, tu dê bi ser marketê hilbibî? (Tu dê bikarî wê bibînî?). Herwiha: bi ser helbûn. Navdêr: biserhilbûn biserhelbûn. jê: biserhilbûyî | ||
| bi ser hişê xwe ve hatin | (biwêj) hişyar bûn. heta ew bi ser hişê xwe ve hat, yê din li holê ta bûn jî. | ||
| bi ser hisehisan ketin | (biwêj) ji rewşê agahdar bûn. pişti çar mellan ew jî bi ser hisehisan ketin ku pezê wan kê diziye. | ||
| bi ser ketin ( mînak? ) | (navdêr, mê) bo lêkerê binere: biserketin, gihiştin encama têt hêvîkirin, karîn daxwazên xwe bi cih bîne, gihiştin serê derekê yan tiştekê/î. Herwiha: bi ser keftin, bi ser kevtin, bi ser kewtin, ser ketin, ser keftin, ser kevtin, ser kewtin. Dijwate: dorandin, têk çûn, xusirîn. ji: bi + ser + ketin. jê: biserketî, biserkev, biserkevî. Bi zaravayên kurdî: Kurmancî: bi ser ketin Zazakî: a ser kewtene | ||
| bi ser kûrmê (yekî) ve bûn | (biwêj) cir û xeysetê yekî hîn bûn. piştî du salan ez bi ser kurmê jina xwe ve bûn1. | ||
| bi ser li guhê xwe ketin | (biwêj) hers bûn. niha clewlet bi ser û guhê xwe ketiye û dibeje van çawa ew qalike xwe ye hişk şikenandin ? | ||
| bi ser lingan ketin | (biwêj) dest bi rêveçûnê kirin (ji bo zarokan.), ji nexweşiyeke giran hêdî hêdî rizgar bûn. dema lai keçika min bi ser lingan ket û çavên xwe avêtin wek îro di bîra min de ye. şikir va lê xalê koço dîsa bi ser lingan ketiye. | ||
| bi ser re bûn | (biwêj) di êqil de hinekî qelsî hebûn. ew mirovekî bi ser reye, guh mede gotinên wî. (argo) | ||
| bi ser re gav kirin | bi ser re baz dan aliyê din | ||
| bi ser serê (yekî) de qiyamet rakirin | (biwêj) yek xistin rewşeke zor. ji bo wê meseleyê yaqûb bi ser serê me de qiyamet rakir. | ||
| bi ser serê (yekî) de tasek ava sar rêtin | (biwêj) mat û ecêbmayî hiştin. hema bi wê gotinê re, te digot bi ser serê mexpûleyê de tasek ava sar rêtin. | ||
| bi ser serê xwe de kirin | (biwêj) tiştek bi awayeld hovane vexwarin. mehmûd bêminet ew şûşa reqiye, bi careke re bi sersere xwe de kir. | ||
| bi ser stûye (yekî) de ger kirin | (biwêj) avetin stûye yekî. zana meze kir ku karekîpir dijwar e, ew kar bi ser stûye farttq de ger kir. (argo) | ||
| bi ser tiliya kul de mîz nekirin | (biwêj) tu alîkarî nekirin. keçe tu çi ji wî hevî dikî? ma tu nizanî ew bi ser tiliya kul de mîz nake. | ||
| bi ser û binê hîve ketin | (biwêj) ji bo nexweşiyeke zarokan tê gotin. sedem û bûyîna ve nexweşiye bi rewşa hîve ve te girêdan. carinan ji bo axaftina beserûber û behemdî ya mezinan jî tê bikaranîn. | ||
| bi ser û çav kirin | Biwêj, zewicandin, serî girê dan, bi serî kirin, jin bo kurrê xwe anîn. Navdêr: biserûçavkirin. Bikaranîn: Kurmanciya Xorasanê. jê: biserûçavker biserûçavkirî | ||
| bi ser ve bûn | (lêker) bi serê tiştekî girêdayî yan zeliqandî bûn, şibîn tiştekî yan kesekî, mîna kesekî yan tiştekî bûn: Kurrik bi ser bavê xwe ve ye. (Kurrik mîna bavê xwe xwiya dike, hêjayî tiştekî bûn, hejî tiştekî bûn: Bi rastî ew bi xebata xwe bi ser xelatek wiha ve ye.. Herwiha: bi ser va bûn. Navdêr: biservebûn biservabûn. Bide ber: bi ser ve çûn bi ser hilbûn bi ser xwe ve hatin. jê: biservebûyî | ||
| bi ser ve çûn | (lêker) derek yan kesek yan tiştek ziyaret kirin, çûn seredana kesekî yan derekê yan tiştekî, şibîn tiştekî yan kesekî, mîna kesekî yan tiştekî bûn: Kurrik bi ser bavê xwe ve çûye. (Kurrik mîna bavê xwe xwiya dike.). Herwiha: bi ser va çûn. Navdêr: biserveçûn biservaçûn. Bide ber: bi ser ve bûn bi ser xwe ve hatin. jê: biserveçûyî | ||
| bi ser xistin | (biwêj) bi ser ketin, serkeftî bûn, di hela hejmarî (miktar) de lê zede kirin. bi dû de beziya. ket. westiya û tişt bi ser nexist. .. helîm yûsiv keça xwe şand dersxane û qur-san, di dawiye cle bi ser xist. dilnaze ew parçe jî bi ser nexista tere nedikir. | ||
| bi ser xwe ve hatin | Biwêj, (ji nesaxiyekê yan ji bêhêziyê) sax bûn, qenctir bûn, baştir bûn, xurttir bûn, rabûn ser xwe, xwe hazir kirin, xwe amade kirin. Navdêr: biserxwevehatin. ji wêjeyê: Li hewşa kelehê hesp rabûn ser lingên xwe û xwe daweşandin. Tajî bi ser xwe ve hatin û kilikên xwe hejandin û di ber sivandeyan re hacîreşkan serê xwe ji nav çengên xwe derxistin, li dor xwe temaşe kirin û firrîn. | ||
| bi ser zimana ketin | Biwêj, Li nav xelkê gelekî û bi berbelavî li ser bêne bahs kirin, paşgotiniya wî/wê bêne kirin. Bikaranîn: Qezenca te ya bazirganiyê û perê te bi ser zimana ketiye, xwe bistrîne, dilnexaz derbekê li te nexin.. Têkildar: deng pê ketin | ||
| bi serbestî | (rengdêr) bi azadî, bi dilverayî, serbestî kî, serbestane, azadane | ||
| bi serbizaftî | (rengdêr) bi serkêşî, serbizaftîkî | ||
| bi serçimkan bi rê ve çûn | nermînka û bi serê tiliyan meşîn | ||
| bi serdestî | (rengdêr) bi zoreyî, bi pirranî, bi zordestî, bi giringî, serdestkî | ||
| bi serê (yekê) girtin | (biwêj) bi yekê re zewicîn. qîza xanemîr di mal ma heta çil salî jî kesî bi serê wê negirt. | ||
| bi serê (yekî) de hatin | (biwêj) berê ew tişt jiyîn. ma ez ji serê xwe li hev tînim? ew mesele bi serê min de jî hatiye, loma dibêjim. | ||
| bi serê (yekî) de pitpit kirin | (biwêj) tim bi axaftin û kutekutê yek aciz kirin. mamaste gelekî bi diltengî bi çêrînê de xeyîdî û bi serê wê de pitpit kir û got: ... keça kurd | ||
| bi serê (yekî) sond xwarin | (biwêj) rêz û rûmet jê re nîşan dan. zehf jê hez kirin. belê, li vir tu kes wê nas nake, lê li herê-rna wê her kes bi serê wê sond dixwe. | ||
| bi serê lêvê axaftin | (biwêj) bêyî dilê xwe, nîvco peyivîn. erê diaxivî, lê hema bi serê lêvê diaxivî. | ||
| bi serê lêvê kenîn | (biwêj) bi zorê û ne ji dil kenîn. nîvkenî bûn. erê ew jî bi serê lêvê xwedigiravî dikertî. | ||
| bi serê lêvê pirsîn | (biwêj) xeyîdîn, tingijîn. û ji bêdengiya diya wî, ji tirsê newêrî navê wan jî bibêje, lewre bi serê lêvê pirsî: ‘çi diviyan?’ fazil umer | ||
| bi serê poz | (biwêj) bi dil nekirin, kirina tiştekî ya ne bidil. ji wêjeyê: bi serê poz bi min ra dipeyive. Ji http://zinarexamo.blogspot.com/2012_03_01_archive.html | ||
| bi serê poz pê re dan û stendin | (biwêj) têkiliyeke bi zorê û nîvco ajotin. erê, piştî wê bûyerê bi tenê bi serê poz pê re dide û distîne. | ||
| bi serê pozê xwe nêrîn | (biwêj) ji kesên qure û xwe zêde diecibînin re tê gotin. ew lawê xefûr jî xwe tiştekî zêde dihe-sibîne, bi serê pozê xwe li mirov dinêre. | ||
| bi serê simûçkan meşîn | 1. pir bi baldarî meşîn 2. li ser hêkan meşîn | ||
| bi serê xwe berdan | (biwêj) serbest berdan. dilo digot: ya ku tu dikî ne rast e, heke tu zarokan bi serê xwe berdî, kî dizane wê çawa bibe? ” | ||
| bi serê xwe bereket kirin | (biwêj) wekî daxwaz û dîtina xwe tevgerîn. ew jî wisan e, bi serê xwe bereket dike. | ||
| bi serê xwe bûn | (biwêj) tenê bûn, azad bûn. li wir ez du mehan bi serê xwe bûm. ez bi serê xwe me, naxwazim bikevim bin bandora hinekên din. | ||
| bi serê xwe hîştin | (biwêj) tenê hîştin, serbest berdan. rast e, min ew bi serê xwe hişi da ku baş bifihire û jiyanê binase. êdî bavê min ew bi serê xwe hiştiye, çi kari bike serbest e. | ||
| bi serê zompê xwe sond xwarin | (biwêj) tenê j i lêdanê fêm kirin. heçî rosto ye, ji tu tiştîfêm nake, tenê bi serê zompê xwe sond dixwe. | ||
| bi seretayî | (rengdêr) bi hêmanî, hêmankî, seretakî | ||
| bi serhildêrî | (rengdêr) serkêş, no, dexezar, îsyankar, desthildêr, bi dexezarî | ||
| bi serî digirî qûn diçe, bi qûnê digirî serî diçe | (biwêj) ji bo kesên nexweş an jî pir sist tê gotin. ez çawa bikim nizanim, bi serî digirî qûn diçe, bi cjimê digirî serî diçe. | ||
| bi serî kirin | (lêker) xelas kirin, dawî kirin, bi songiyê xistin | ||
| bi serî xistin | (biwêj) fêr kirin, ikna kirin. di dawiyê de mamoste ew ders bi serê zerdê xist. tenê mal-bata wê dikare bi serê wê bixe. | ||
| bi seriyek sîr nekirin | (biwêj) ne hêjayi nirxeke zêde bûn. tu ji bo wê li ber xwe dikevî, lê ew bi seriyek sîr nake. | ||
| bi şermiye ketin | (biwêj) li ber gotin an jî kirinekê ketin rewşa fedîkar. bi rastî bi wan gotinên xwe ez bi şermiye ketim | ||
| bi sernermî | (rengdêr) bi jiyarî, bi terzimanî, jiyarkî, bi pindirî, bi mulayimî | ||
| bi serpilkî | (rengdêr) serpilkîkî | ||
| bi şerrkerî | (rengdêr) bi şeranî, bi şerûdî, bi cengawerî | ||
| bi şev | 1. êvarê 2. di tariyê de, piştî tarîbanan | ||
| bi şev rêwî li riyan, qede li ber piyan | (biwêj) rêwîtiya bi şev, karekî xeternak e. ezbenî, min ji te re negot, bi şev rêwî li riyan, qede li ber piyan | ||
| bi şev û roj | bi sibeh û êvarê | ||
| bi şev xewa wî nayê | (biwêj) derd hatin ji der de, kul hatin bi ser de. kul û derd hê zêdetir bûn. derd hatin ji der de, ku! hûtin bi ser de, kul û keserin miri hindik bûn, a vê keçikê jî hate ser. | ||
| bi şevê dar û devî bi guh in | gotina pêşiyan bi şevê deng zû belav dibe.dîsa bi şevê gelek tişt ji ber ku herkes di rehetokê de ye û deng kêm e çi deng ûgotin çêbibe zû tê bihîstin. | ||
| bi şewqdan | (rengdêr) bi birûsîn, bi biriqîn | ||
| bi sextî | (rengdêr) bi asêbarî, asêbarkî, bi asêyî, asêyîkî | ||
| bi şeytên re hevaltî kirin | (biwêj) pir kone û zana bûn. hey min nizanin ew çi ecêb e, ew bi şeytên re hevaltîyê dike. | ||
| bi şeytên re kirîvatî danîn | (biwêj) bi karên pir xeter û xerab re mijûl bûn. divê em li hemberî cezmiyê sextekar çavên xwe vekili, wî bi şeytên re kirîvatî daniye. | ||
| bi sibê re negihîştin | (biwêj) heya sibehê mirin. înşelah ew bi sibê re nagihîje. (nifir) | ||
| bi sibehê neketin | (biwêj) heya sibehê mirin, bi sibê re negihîştin. gundî li hev diçûn n dihatin, wan ji bengizê nexweş tê derxistin, wekî ew bi sibehê nakeve. xelîl mûiadov | ||
| bi şibîn | (rengdêr) bi lihevhatin, bi hevgirtin | ||
| bi sidinîn | (rengdêr) bi dudilî, bi teredût | ||
| bi şikarî | (rengdêr) bi têvelî, têvelkî | ||
| bi sikî | (rengdêr) bi kotî, kotîkî | ||
| bi singir û pingur bûn | (biwêj) bi givir û goşt bûn. keçikpazdeh salî ini, lê bisingir û pingur hû | ||
| bi sînor kirin | (biwêj) bi hinek zagonan ve asteng kirin. divê binek caran mirov zarokan jî bi sînor bike. | ||
| bi sînore xwe zanîn | (biwêj) hedê xwe zanîn. ez li gotina wan nanihêrim, ez bi sînore xwe dizanim. | ||
| bi şîrê dayika xwe de mîstin | (biwêj) li bo kesên ku karên neyînî dikin tê gotin. me çi zanibû ku ew ê here hema bi şîre dayika xwe de bimîze û serê me hemûyan têxe belavê. | ||
| bi şîret | (rengdêr) bi ders, bi îbret, tijî ders | ||
| bi sirtî | (rengdêr) bi tûndî, bi şidet, bi zirî | ||
| bi sivikî | (rengdêr) sivikane, sivikkî, bi tenikî | ||
| bi siwarî dayîn ser xanî | (biwêj) çi tişte ku dizane eşkere kirin, bêûsil û bêrê xeber dan. binevşe, sira xwe jê re got, lê şenge bi siwarî da ser xanî û çi hebû got. zerîcan hekê pekê nizane hema bi siwarî di de ser xanî. | ||
| bi siya xwe re li hev nekirin | (biwêj) bi tu kesî re debar nekirin. ka kî dikare bi wî re debar bike? ew bi siya xwe re li hev nake. | ||
| bi şiyanî | (rengdêr) bi şehrezayî, bi hêginî, hêginekî | ||
| bi sizayî | (rengdêr) sizakî, sizabarkî | ||
| bi sorikî | (rengdêr) dizîkî | ||
| bi stûxwarî | (rengdêr) çok danî, sernerm, bi teslîmiyet | ||
| bi şûn de çûn | (biwêj) bi paş ve çûn, rewş xerabtir bûn. di rûyê wê jinikê de em bi şûn de çûn. | ||
| bi ta û derzî vekirin | (biwêj) bi kitkiteyan her tişt daxuyandin dilnazê, gotinên min bi ta û derzî ji xesûya min re vekiribûn. | ||
| bi tajiyê xelkê nêçîr nabe | gotina pêşiyan dema mirov karek kir û mirov hacetên hinekî din bikar bîne mirov tim dibêje bila tiştek bi vî hacetî neyê.jiber wêyekê dibe ku mirov ji wê tirse karê xwe serrast neke.lê hacet yê mirov be bê xem mirovê bikar bîne û wê hê başkarê mirov here serî. | ||
| bi tamara qûnê ve xwe dayîn | (biwêj) ji bo pêkanîna karekî hemû hêza xwe dayîn. bi rastî jî cinio bi tamara qûnê ve xwe didiyê, bawer im ku ev keda wî naçe badilhewa. | ||
| bi tasa zêr jehr vexwarin | (biwêj) di nav derfetên pir xweş de jiyanek ne xweş jîn. erê rast e, pir dewlemend e. lê bi tasa zêr jelirê vedixwe. | ||
| bi tavê re hatin û bi teyrokê re çûn | bi derengî bi dest ketin û bi lez ji dest çûn | ||
| bi taybetî | nemaze (hoker) nemaze, nexasim, xasma, ji tiştên din zêdetir: Ez gelek ji xwendinê hez dikim, bi taybetî ji helbestan. (Ji hemî xwendinê hez dikim lê ji hemî cûnên xwendinê herî zêde ji helbestan.), xaseten, xasen. Herwiha: bi taybet bitaybet bitaybetî. ji: bi + taybetî | ||
| bi tayê xav ve girêdayî bûn | (biwêj) ji bo têkilî yanjî karên sist û demborî tê bikaranîn. ji ber ku bi tayê xav ve girêdayîye. têkiliya wan zef nadême. | ||
| bi tayekî remezan xwarin | (biwêj) ji ber sedemeke piçûk dev ji bawerî û karên mezin berdan. tu çawa bi wê bawer dibî. ew bi tayekî remezanê dixwe | ||
| bi tayekî xav xapandin | (biwêj) bi hêsanî xapîn. carekê, çima kurd zû tahrîk (fît) dibin, çima ew qas bi heyecan in, zû digirîn, zû şad dibin; bi takî xav têne xapandin û tim xapînosk in!” sebahattin korkmaz | ||
| bi tedbîr dikolin bîr | (biwêj) karên zor û girîng tedbîrekê zêde dixwaze. lawo ji bîr nekin ku bi tedbîr dikolin bîr. | ||
| bi tehb | (rengdêr) bi westîn, westîner, bi zehmet, bi çetinayî | ||
| bi tekî | (rengdêr) tekkî | ||
| bi telan hatin hev | (sewal) bi qiloçan êrîşî hev kirin | ||
| bi temamî | bi rastî, tam, temamen, tev, bi tevayî, bi tûnî, bi giştî, kamilen, jenîn, lêdana qayim, çingîn, bi tekûzî, dolar, heta dawiyê, êkser, tekûzkî, bitûnî, hemûşk, têkde, yekcar, tevde, bi tevahî, bintûtî | ||
| bi tena serê xwe | (rengdêr) bi tenê, xwe bi xwe. ji wêjeyê: Li bajarê Dêrsimê yê Bakurê Kurdistanê, keçikekê bi tena serê xwe li ber avahiya Partiya Dad û Geşedan (AK Partî) rûnişt û teqîna Sirûcê protesto kir. | ||
| bi tena sereyê xo zî | (Zazaki) hoker, bi tenê ji, bi serê xwe jî, serbixwe jî, xweser jî. ji wêjeyê: Eke ma no xususîyet kurmanckî (kirdaskî) reyde muqayese bikin, na çeku her hîrê halan de zî kurmanckî de sey “golik” nusîyêna. Yanî, kurmanckî de hetanî ke çeku mîyanê cumle de nêyero şuxulnayîş, bellî nêbeno ke çeku nêrî, makî yan zafhûmar a. La kirmanckî (Zazaki) de çeku bi tena sereyê xo zî taybetîya xo nîşan dana. No xususîyet qedîmbîyena lehçe zî nawneno. | ||
| bi tenî, bû xenî | (biwêj) dewlemend bûn zêdetir girêdayî xebat û çetinayê ye. wisa li cihê sekinî kes dewlemend nahe. çi gotine: “bi tenî, bû xenî. | ||
| bi tenikî | (rengdêr) bi sivikî | ||
| bi tepan bi serê xwe ketin | (biwêj) poşman bûn. kengê ku lawê wî ji dibistanê revî, dû re cimşît bi tepan bi serê xwe ket. | ||
| bi têperî | (rengdêr) têperkî | ||
| bi teqil xeber dan | (biwêj) bi zanayî û bi bandor axaftin. almaşta şêxê wisa bi teqil xeber da ku yên di wê civînê de bûn şaşwazî man. | ||
| bi têra dilê xwe | (biwêj) heya ku dixwaze, heya ku qîm pê hatin. min bi têra dilê xwe pê re sohbet kir. | ||
| bi teselî | (rengdêr) bi dilxweşkirin | ||
| bi teşikên xwe de rîtin | (biwêj) zêde tirsîn. dema ku salo ew li piş çavên xwe dît, bi teştken xwe de rît. | ||
| bi tetikan dayîn, bi pepikan li pey gerîn | (biwêj) qencî kirin lê li hemberî qenciya xwe xirabî dîtin. min bi tetikan da, bi pepikan li pey gerîm. çend caran bûm kefil, lê ez tim poşman bûm. | ||
| bi tevayî | 1. bi giştî 2. hemû tê de | ||
| bi têvelî | (rengdêr) bi şikarî, têvelkî, bi cudayî, têvelîkî, bi hemecorî, hemecorkî | ||
| bi tilîkan rê hev dan | (biwêj) pir cuda, balkêş û zêde bûn. serhat di nav dibistanê wisa balkeş bû ku her kesî ew bi tilîkan rê hev dida. | ||
| bi tiliyan behr şolî kirin | (biwêj) bi tiştekî piçûk karekî mezin xera kilin. fesadî kirin, tevlihev kirin. zaharê sixur bi tiliya behr şolî kir û karê me xera kir. | ||
| bi tira xwe re quzilqurt gotin | (biwêj) bi tu kesî re debar nekirin. bi kesî re li hev nekirin. bi eks û cirnexweş bûn. tu nikarî bi wî re nîvekariyê bikî, ew bi tira xwe re quzilqurt dibêje. | ||
| bi tira zuha filitîn | (biwêj) bêyî ziyan xelas bûn. a rastî, zû bi zû ez bernedidam, lê bi saya wê vira xwe ez bi tira ziya fili tînt. | ||
| bi tiştekî nehesibandin | (biwêj) girîng negirtin. her kes ji sedulah ditirsiya, lê eyvaz ew bi tiştekî nedihesiband. | ||
| bi tomerî | (rengdêr) bi tevayî, tevde, bi komelî | ||
| bi vê andê, bi vê sondê | (biwêj) sond xwarin. min got heyran, bi vê andê, bi vê sondê, ne wekîgotina wan e, rewş wiha û wiha ye, dû re ji min bawer kir. | ||
| bi vê qûnê, tu naxwî hêkerûnê | (biwêj) xwe gihandin daxwaz û armancên qels bûn. minji te re got zehf bixebite, naxwe bi vê qûnê tu naxwî hêkerûnê. | ||
| bi vegeşî | (rengdêr) bi avayî, vegeşkî | ||
| bi veguhêzî | (rengdêr) bi guhezî, bi neqlî, neqlen | ||
| bi vêsîkirin | (rengdêr) bi arambûn | ||
| bi vî hişî, tu nagihêjî tu par û pişî | (biwêj) ji bo ramana ne li gorî serkeftinê tê bikaranîn. min ji te re got, azîna te çewt e, bi vî hişî, tu nagihêjî tu par û pişî. | ||
| bi vî şêweyî | bi vî awayî | ||
| bi viran sond bixwin, serî naêşê | (biwêj) ji bo rewşa sexte tê bikaranîn. zekî û sadiq lîstikeke wisa çêkirine ku bi viran sond bixwin jî, serê wan naeşe. | ||
| bi vîrûsî | (rengdêr) vîrûskî | ||
| bi warn | (rengdêr) bi deyn, bi qerz, bi bore | ||
| bi wêrekî | (rengdêr) wêrekane, dilêrane, cesûrane, bi cesaret, bi mêranî | ||
| bi westiyayî kir, bi vesiyayî xwar | (biwêj) belê ked da, lê bêminet û bi dilekî rehet jî xwar. her tiştek bedeleke wê heye, camêrî bi westiyayî kir, bi vesiyayî xwar | ||
| bi xakê spartin | (lêker) (sormancî) binax kirin, defin kirin, gorr kirin, qebir kirin, kirin di gorrê de, mirî veşartin. Herwiha: bi axê spartin. ji wêjeyê: YPGê duh şemiyê cenazeyên 6 şervanên xwe li bajarê Kobanî bi xakê spartin û cenazeyê şervanekî xelkê herêma Riha duh derbasî Bakurê Kurdistanê kirin. Herwiha îro jî YPG wê cenazeyên 2 şervanên xwe yên din li Kobanî bi xakê spartin.. ji: jisorani be xak spardin ji be (bi) + xak (ax) + spardin (spartin | ||
| bi xasûkî | (rengdêr) bi konekî, bi konetî, bi quniazî, hostekî, xasûkane, bi zanayî | ||
| bi xasûkî barê xwe gerandin | (biwêj) karê xwe bi konevanî bi rê ve birin. ew çi zana ye, di demeke kurt de bi xasûkî barê xwe gerand. | ||
| bi xatirê | (soranî) daçek, bi destûra ... bi izina ...: Bi xatirê te/we! (silavek çûnê/birêketinê ye). Herwiha: bi xatira bi xatra bi xatrê. Bide ber: bo xatirê bo xatira | ||
| bi xatirê te | (hoker) bimîne di xêr û xweşiyan de!, silavek e tê gotin dema ku mirov ji kesekî vediqete yan dûr dikeve. Herwiha: bi xatira te. Pirrjimar: bi xatira we bi xatirê we. ji: bi + xatir + -ê + te. Bi soranî: Xwa hafiz, خوا حافیز | ||
| bi xebîsî | (rengdêr) xedarane | ||
| bi xemdarî | (rengdêr) xemdarkî | ||
| bi xemildarî | (rengdêr) xemildarkî | ||
| bi xemxwarî | (rengdêr) bi mixabî | ||
| bi xêr biçî | Biwêj, oxir be, rêya te ya xêrê be, bay-bay. Herwiha: bi xêr herrîPirrjimar, bi xêr biçin, bi xêr herrin | ||
| bi xêr bimîne | Biwêj, bi xatira te!, bi xatirê te! elweda!. Bi soranî: خوا حافیز (Xwa hafîz), خوات لهگهڵ (Xwat legel). ji wêjeyê: Elweda, rinda min. ji: Ji erebî | ||
| bi xêra | Biwêj, bi saya ... bi saya serê ... bi alîkariya ... ji ber, bi sedema ...: Bi xêra te, em dikarin gelek karên baş bikin.. Herwiha: bi xêra serê | ||
| bi xêra xwe | Biwêj, ji qenciya xwe, ji kerema xwe, bêzehmet, ji camêriya xwe. ji wêjeyê: Ti kes mafan bi xêra xwe nade, mirov mafên xwe bi darê zorê distînin. | ||
| bi xewtêşê ketin | bi nexweşiya pirxewariyê ketin | ||
| bi xirexavî | (rengdêr) bi xêtokî, evdalokî | ||
| bi xuşandin | (rengdêr) bi kişandin | ||
| bi xwarinê ketin | (biwêj) ji bo destpêkirina xwarin xwarina zarokan tê gotin, ji ber zêde xwarin xwarinê aciz bûn. maşelah qûndaxa me zû bi xwarinê ket. min got lawo ew qas bêfesal nexwe, di dawiyê de bi xwarinê ket. | ||
| bi xwazokî | (rengdêr) bi pelpkarî, pelpkarîkî | ||
| bi xwe bi birîna xwe nalîn | (biwêj) ketin halê xwe. bi xwe li çareya serê xwe nihêrîn. ew reben jî hema bi xwe bi birîna xwe dinide. | ||
| bi xwe bi nanê xwe lîstin | (biwêj) di nav helwesta li hemberî berjewendiyên xwe de bûn. hakoyê biraziyê min jî bi xwe bi nanê xwe dilîze. | ||
| bi xwe bi ser belaya xwe ve bûn | (biwêj) bi xwe cezayê xwe dîtin. keremê zilmkar, dema ku tivinga xwe paqij dikir, guleyek li sîngê wî ket û bi xwe bi ser bela xwe ve bû. | ||
| bi xwe bilandin | (biwêj) bi xwe ketin, li hev piçikîn. ji ber ku bi xwe biliyaye, hay ji bûyeran jî nîn e. | ||
| bi xwe birîna xwe derman kirin | (biwêj) bi xwe li çareya serê xwe nêrîn. di vir de min bi xwe birînên xwe derman kirin. | ||
| bi xwe bûn dizê sola xwe | (biwêj) ji bo karên berevajî tê gotin. tiştinin wisa ecêb anîne serê min ku hew min dît ku ez bi xwe bitme dizê sola xwe | ||
| bi xwe de rît in | (biwêj) tirsin, xwe zêde qure kirin, di nav helwestên ecêb û qels de bûn. heya emîn ji wir derbas bû, bi xwe de rit. erê, me hemûyan pesin dayê, lê wî teresî jî bi xwe de rît lo. erê mirov li ber xwe dikeve, lê bi rastî fatimê bi xwe de rît. | ||
| bi xwe ferx bim | (biwêj) xwe zêde dîtin, xwe qure kilin. mirov ku ew qas bi xwe fexr bibe, helbet dê bibe pê keniyê xelkê. | ||
| bi xwe gotin, bi xwe bihîstin | (biwêj) soz û bandor derbas nebûn. berzencîya rastî tîne ziman lê ew bi xwe dibêje, ew bi xwe guhdarî dike. | ||
| bi xwe gûyê xwe paqij kirin | (biwêj) çewtî û kêmasiyên xwe bi xwe çareser kirin. lawo te bi xwe lewitandiye, divê tu bi xwe gûyê xwe paqij bikî. | ||
| bi xwe hatin ziman | (biwêj) dest bi peyivînê kirin. mirovekî ker û lai bû, lê di wê mijarê de bi xwe hate ziman û xweşik jî derdê xwe da fêm kirin. | ||
| bi xwe hesîn | (biwêj) di hêla zayendî (cinsî) de gihîştin, hay ji xwe û rewşa rasteqînî bûn, ji xewê hiş-yar bûn. îsal orner bi xwe hesiyaye, ma tu nanihêrî ji pey keçikan naqete. ew bi xwe hesîn ku dê wê çevê bi ser mala wan de bigirin û ji wir revîn. “tebîetekî wî yê xerab hebû ku gava ew bi xwe bihesiya, careke din nikaribû di xew re biçûya. enver karahan | ||
| bi xwe hundirê xwe xwarin | (biwêj) eş û pirsgirêka xwe avêtin hundirê xwe. qet hewcedariya nexweşiyan tune ye, jixwe rewşen bi xwe hundirê xwe dixwe. | ||
| bi xwe karibûn | (biwêj) hakimî nefsa xwe bûn. vîn bi hêz bûn. heke te bi xwe bikaribûya, tu ew qasî nediketî. | ||
| bi xwe ketin | (biwêj) bi kar û barê xwe û bi derd û kulên xwe re mijûl bûn. dest nedin ew ancax bi xwe ketiye. | ||
| bi xwe kiro, dermanan pê re xêr nekiro | (biwêj) ji bi xwe kirinan re çare û derman nîn e. bi xwe kiro, dermanan pê ra xêr nekiro. ma dikare ji kê re çi bibêje? | ||
| bi xwe li defê dixe, bi xwe dilîze | (biwêj) tenê wekî gotin û daxwaza xwe kirin. ew jî wisa ecêb e, bi xwe li defê dixe, bi xwe dilîze. | ||
| bi xwe ne tişt e, hespê şah bazar dike | (biwêj) ji bo kesên li gorî hêz û hempayê xwe tevnagerin tê gotin. hela tu li min û rostem mêze bike. bi xwe ne tiştek e, hespê şah hazar dike. | ||
| bi xwe re kaş kirin | (biwêj) bi ne dilê yekî xistin nav karan. bi xwe çûye, ew rebenîjî bi xwe re kaşî wan deram dike. bi xwe re nedîtin 1. ji bo kirina karekî di xwe de hêz nedîtin. divê min gihayê baxçe biçiniya û gul avdana. lê îro min bi xwe re nedît. | ||
| bi xwe serê xwe xwarin | (biwêj) bi xwe bûn sedema canê xwe, ango mirina xwe. gelek lipey wî bûn ku wî bikujin, lê di dawiyê de wî bi xwe serê xwe xwar. | ||
| bi xwe têra xwe kirin | (biwêj) bi xwe karê xwe hel kirin. ew ne mêrekî wisa ne, pêdiviya we ne pêwîst e, bi xwe têra xwe dike. | ||
| bi xwe tune, nav heye | (biwêj) bi nav û deng bûn, lê naverok vala bûn. ta li nav û dengê wî nenihêre, ew bi xwe tune, navê wî heye. | ||
| bi xwe ve hatin | (biwêj) hatin ser hemdê xweé, zingirî bûn. pişti ku qasekê bêhna xwe da, bi xwe ve hat, dû re dîsa axaftina xwe berdewam kir. | ||
| bi xwe ve man | (biwêj) şaş û metel mané, şok bûn. li hemberî wê dîmenê gulîzer li xwe venîan. | ||
| bi xwe wekî mêşê ye, deng dengê şeşê ye | (biwêj) ji bo kesên ji hêz û xuyanga xwe zêdetir şerûdî û rezîliyê derdixin tê gotin. bixwe wekî mêsê ye, deng dengê şeşe ye. mirov ku rezîltiya wî dibîne, ji wî gewdeyî bawer nake. | ||
| bi xwe, bi xwe kirin | (biwêj) bi xwe ziyan dayma xwe. ka wî bi kê çi kir? çi kir bi xwe, bi xwe kir. | ||
| bi xwe, bi xwe re şer kirin | (biwêj) bêhn teng bûn, astengî derxistin. hewcedariya rexnekirina wê nîn e, jixwe ew bi xwe bi xwe re şer dike. | ||
| bi xwe, ji xwe razî bûn | (biwêj) xwe bi xwe ecibandin. mêrikî bi xwe ji xwe razî ye, talaşa wî jî nîn e bi gotinên hinekên din. | ||
| bi xwe, xwe dan dest | (biwêj) bi daxwaz û vîna xwe teslîm bûn, bêhemdî xwe, bi sedema çewtiyekê sûc û gune-hê xwe diyar kirin. malbata wî nedixwest, lê qurdo bi xwe, xwe da dest. wî dixwest ku tiştekî din bibêje, lê ji ber wê gotinê wî bi xwe xwe da dest. | ||
| bi xwe, xwe xapandin | (biwêj) di nav helwest û dîtineke ne rast de bûn. hema ew tenê bi xwe, xwe dixapîne. | ||
| bi xwêdana eniya xwe qczenc kirin | (biwêj) bi ked û zehmetê bi dest xistin. heq kirin. wê wekîgelekan bi bertîlan na, bi xwêdana eniya xwe ew azimut qezenc kir | ||
| bi xwedê | (hoker) welle, bi rastî, bi sond, sondek e. Herwiha: bi Xudê, bi Xwidê | ||
| bi xweragirî | (rengdêr) xweragirbarkî, bi rêzdarî | ||
| bi xweşaşkirin | (rengdêr) bi şaşî | ||
| bi xweşkî | (rengdêr) bi xweşikayî, bi pakî, bi rindî | ||
| bi xweziya dest nagihîje baqê keziya | gotina pêşiyan tiştekî ku mirov bixwaze bi dest mirov keve, divê ji bo wî tiştî xebat bê kirin.tenê bi xwestinê nabe.wekî ku dilêmirov bixwaze welatek ava bibe lê dema ji bo wê yekê xebat neyê kirin wê çawa ava bibe . | ||
| bi xwîna xwe firotin | (biwêj) gelekî biha firotin. etarê ku tê gundê me, tiştan bi bihayê xwîna xwe difroşe. | ||
| bi xwîna xwe qezenc kirin | (biwêj) gelek zor û zehmetî bi dest xistin. erê me mal û erebe kirîn, lê xwedê dizane, me bi xwîna xwe ew qezenc kirin. | ||
| bi xwîna xwe xeber dan | (biwêj) gotinên girîng û xerab gotin. kuro, ev kûçik bi xwîna xwe xeber dide, heqê wî azîneyeke din e. | ||
| bi xwînê av dan | (biwêj) bi mirin an jî şehîdbûnê bi dest xistin. me ev welat bi xwîna xwe av daye, em tu caran dev ji vê dozê bernadin. | ||
| bi ya xwe kirin | (biwêj) wekî daxwaz û gotina xwe kirin. be!ê dibe ku ez raman û daxwazên hinekan bipirsim an jî gulidarî bikim, lê di dawiyê de ez tenê bi ya xwe dikim. | ||
| bi ya xwe zanîn | (biwêj) bi berjewendî û pêdiviyên xwe baş zanîn. tu qet destê xwe mediyê, heyder bi ya xwe baş dizane. | ||
| bi yarîkerî | (rengdêr) yarîkerîkî, tiranekerkî | ||
| bi yekalî lê nihêrîn | (biwêj) tenê wekî armanc, berjewendî û dîtina aliyekî nirxandin. niha difikirim ku me berê çiqasî bi yekalî li bûyer û kesan dinihêrî, nû dibînim. | ||
| bi yekdevkî gotin | (biwêj) gişkî eynî tişt gotin. dema ku wî qala efûyê kir, wan hemûya bi yekdevkî gotin: her bijî! | ||
| bi yeksanî | (rengdêr) bi wekhevî | ||
| bi zar û zimanê (yek) girê dan | (biwêj) bi mafdariya xwe pêşiya kesan girtin. armanca wan ên li hember tiştekî din bû, lê xalê celîl bi zar û zimanê xwe ew girê dan. | ||
| bi zarî kirin | (biwêj) lasayî (texlît) kirin. zarokên wê taxê tev reklamên televîzyonê bi zarî dikin. | ||
| bi zeftkirin | (rengdêr) bi girtin | ||
| bi zehmetî | (rengdêr) bi zorekî, bi dijwarî, bi zor, bi kêmî, bi zorê, bi zorekê, firtê firtê | ||
| bi zêr kil kirin | (biwêj) pir xweş û spehî pêk anîn. wisa xweş xemilandibû ku te digot bi zêr kil kirine. | ||
| bi zexelî | (rengdêr) bi tiralî, bi revokî, bi kevilokî, zexelîkî, zexelane, tiralane, bi teralî, hêdî, bi derengî, bi tembelî, tembelkî | ||
| bi zikekî têr, bi deh zikan birçî bûn | (biwêj) ji bo kesên xizan tê bikaranîn. ka di rewşeke çawa de ne? bi zikekî têr in, lê bi deh zikan birçî ne. | ||
| bi ziman anîn ser hev du | (biwêj) bi peyvandinê ava kirin. ma te çi hêvî dikir? wî ev yek tev bi ziman aniye ser hev du. | ||
| bi zimanê xwe (yek) girê dan | (biwêj) bi gotinên xwe ve yek xistin bin bandora xwe. hay lo lo ew çi canbazek e, ew tenê bi zimanê xwe wî girê dide. | ||
| bi zimanê xwe karibûn | (biwêj) hay ji gotina xwe hebûn. merd ne mirovekî bêhesab e, bi zimanê xwe dikare. | ||
| bi zimanê xwe ketin | (biwêj) ji ber gotinek ne di cih de ketin astengiyekê. min baş fêm kir ku bi rastîjî bi zimanê xwe ketin, rewşek xerabtirîn e. | ||
| bi zimanê xwe, xwe bi rê ve birin | (biwêj) bi zar xweşî yan jî bi lafekiyê karên xwe pêk anîn. welehî kemalê gemşo hema gelek caran bi zimanê xwe ve xwe bi rê ve dibe. | ||
| bi zimanê xwe, xwe dan dest | (biwêj) bi peyivandina xwe ya bêhemdî xwe tawana xwe dan xuyandin. hema li cihêxwe sekini, gogê bi zimanê xwe, xwe da dest û serê xwe xiste belayeke bisîr. | ||
| bi zimanê xwe, xwe girê dan | (biwêj) bi gotineke ne di cih de xwe xistin astengiyê. wê wisa bi zimanê xwe, xwe girê da ku êdî nikaribû ji soza xwe jî dagere. | ||
| bi zîrekî | (rengdêr) bi hostetî, bi jîrî | ||
| bi zivrekî | (rengdêr) bi gêjkî, zivrekî | ||
| bi ziyandarî | (rengdêr) ziyandarkî, bi gelacî, gelacîkî, bi birîndarî, bi carisi | ||
| bi ziyankarî | (rengdêr) ziyankarkî | ||
| bi zorê | bi kotekî, bi cebrî, bi mecbûriyetî, bi çetinî, hahanga, bi kûtek, bi zorekê, bi zehmetî, firtê firtê, bi kötek, bi dijwarî | ||
| bi zorekê | sêpê, daraxaçî, darê îdamê, hema hema, bi kotekî, ancax, bi kote, bi zehmeti, zor zor, bi zorê, bi zehmetî, firtê firtê, pir zor, bi dijwarî | ||
| bi zûkahî | (rengdêr) bi lezgînahî | ||
| bi- | pêşgir, pêşpirtik fermanî: bike, bixwin, bide!, pêşpirtika bilanî (subjunktîv):Eger ez bi-kim/tu bi-çî/ew bi-xwe/em bi-din... pêşbendik e dikeve dikeve gel navdêran û rengdêrên bi wateya tiştek heye/xwediya/ê tiştekî ye jê çêdike: biav, bireng, bizewq, du-: bisiklet (duçerxe). Dijwate: bê-. ji: Wek pêşpirtika lêkeran hevreha soranî, zazakî, belûçî, farisî bi- jiari. Bi wateya heye ji bi.Bi maneya du- bi rêya frensî yan inglîzî ji latinî.. jê: biav, bikar, binav, binamûs, bireng, bizarrok | ||
| bi-israr | (rengdêr) stewîl, rijd, bibirryar, cidî, jidil, xweragir, micid, bi qeys û qeraré, kesa/ê ku ji birryara xwe nayê xwarê, kesa/ê ku texsîr yan tenezilê nake. Herwiha: biisrar, biîsrar. Dijwate: bêisrar. ji: bi- + israr | ||
| bi-l-xeyb | li gor baweriya Îslamê, tiştên ku bi zanîna mirovan nayên zanîn. ji wêjeyê: namê te ye şahibeytê meqsûd, fihristê mukatebatê mehmûd, medmûnê muraselatê la-reyb, meşhûdê mukaşefatê bi-l-xeyb, mehbûbê qulûbê men lehu l-qelb, qelban tu dikî bi ba xwe ve celb, me’şûq tu yî, bi fexr û naz î, ‘aşiq tu yî, lêk bêniyaz î, Mutleq tu mufîd û mustefad î, Bêşubhe murîd û hem murad î, Nûr î tu di husn-i rûyê dildar, Nar î tu di qelbê ‘aşiqê zarHer Wiha, xeyb | ||
| bi-nan-û-xwê | (rengdêr) pêbawer, wefadar, sadiq, dilsoz, sozdar, xwedî soza xwe, kesa/ê ku sozên xwe bi cih tîne. Herwiha: bi nan û xwê binanûxwê. Dijwate: bê-nan-û-xwê. ji: bi- + nan + û + xwê. jê: bi-nan-û-xwêhî bi-nan-û-xwêtî bi-nan-û-xwêyî | ||
| bi-nan-û-xwêtî | (navdêr, mê) rewşa bi-nan-û-xwêbûnê. ji: bi-nan-û-xwê + -tî | ||
| biabagne | (rengdêr) bicam, biglas, bibelûr, bişûşe. ji: bi- + abagne. jê: biabagneyî biabagnetî | ||
| biabagneyî | (navdêr, mê) rewşa biabagnebûnê. ji: biabagne + -yî | ||
| biabor û birûmet bûn | (biwêj) bişeref û bişanaz bûn, di hêla aborî de halxweş bûn. eferîm ji wê xwarziya te re, keçeke biabor û birûmet e. berê ji birçînan dimir, lê va ye îro biabor û birûmet bûye. | ||
| biaborî | (rengdêr) bi hişyarî, bi şermî. ji: bi- +aborî | ||
| biac | (rengdêr) biqîl, bidiran. ji: bi- + ac. jê: biacî biacîtî biactî | ||
| biacî | (navdêr, mê) rewşa biacbûnê. ji: biac + -î | ||
| biacizî ( mînak? ) | (rengdêr) bihêrsî. ji: bi- +acizî | ||
| biacizkerî | (navdêr, mê) bi zivêrkerî. ji: bi- +aciz +-kerî | ||
| biadan | (rengdêr) berhemdar | ||
| biadanî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + adanî. jê: biadanîtî | ||
| biadanîtî | (navdêr, mê) rewşa biadanîbûnê. ji: biadanî + -tî | ||
| biadet | (rengdêr) birêç, birêbaz, biprensîp, biqayd, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + adet. jê: biadetî biadetîtî biadettî | ||
| biadetî | (navdêr, mê) rewşa biadetbûnê. ji: biadet + -î | ||
| biafret | (rengdêr) bihurmet, bipîrek, bikuflet. ji: bi- + afret. jê: biafretî biafretîtî biafrettî | ||
| biafretî | (navdêr, mê) rewşa biafretbûnê. ji: biafret + -î | ||
| biagadarî | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bixwejêxwarin, bitekepeke. ji: bi- + agadarî. Bikaranîn: Navdêr: biagadarîkirin. jê: biagadarîtî | ||
| biagadarîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biagadarî | ||
| biagadarîtî | (navdêr, mê) rewşa biagadarîbûnê. ji: biagadarî + -tî | ||
| biagir | (rengdêr) biateş, bişewat, binar, biar. ji: bi- + agir. jê: biagirî biagirîtî biagirtî | ||
| biagire | (rengdêr) bifirengzehmetî. ji: bi- +agire | ||
| biagirî | (navdêr, mê) rewşa biagirbûnê. ji: biagir + -î | ||
| biaheng | (rengdêr) ahengdar, ahengî, hemwar, harmonîk | ||
| biajar | (rengdêr) bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet, bidol. ji: bi- + ajar. jê: biajarî biajarîtî biajartî | ||
| biajarî | (navdêr, mê) rewşa biajarbûnê. ji: biajar + -î | ||
| biajawe | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + ajawe. jê: biajaweyî biajawetî | ||
| biajaweyî | (navdêr, mê) rewşa biajawebûnê. ji: biajawe + -yî | ||
| biajoname | (rengdêr) biehliyet. ji: bi- + ajoname. jê: biajonameyî biajonametî | ||
| biajonameyî | (navdêr, mê) rewşa biajonamebûnê. ji: biajoname + -yî | ||
| biakam | (rengdêr) biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + akam. jê: biakamî biakamîtî biakamtî | ||
| biakamî | (navdêr, mê) rewşa biakambûnê. ji: biakam + -î | ||
| biakarî | (navdêr, mê) bi sincî. ji: bi- +a +-karî | ||
| biakort | (rengdêr) akortkirî, sazkirî. ji: bi- +akort | ||
| bial | (rengdêr) bilayen, bialî, bihêl, birex, biteref, bila. ji: bi- + al. jê: bialî bialîtî bialtî | ||
| biala | (rengdêr) aladar, beyreqdar, alakêş, alahilgir. ji: bi- +ala | ||
| bialav | (rengdêr) amrazdar, alavdar, biamraz, bi hacet, bialet, binavgîn. ji: bi- +alav | ||
| bialet | (rengdêr) amrazdar, alavdar, bialav, biamraz, bi hacet, binavgîn. ji: bi- +alet | ||
| bialî | (rengdêr) bilayen, bihêl, birex, bial, biteref, bila. ji: bi- + alî. Bikaranîn: Navdêr: bialîdan. jê: bialîtî | ||
| bialîdan | (navdêr, mê) dan alî, berterafkirin. ji: bialî +dan | ||
| bialîgirî | (navdêr, mê) bipêşhikum, bipêşbiryar, bipêşdaraz, biterefgirî. ji: bialî +-girî | ||
| bialîkarî | (rengdêr) bibêş, bixêrxwazî. ji: bi- + alîkarî. jê: bialîkarîtî | ||
| bialîkarîtî | (navdêr, mê) rewşa bialîkarîbûnê. ji: bialîkarî + -tî | ||
| bialozbarî | (navdêr, mê) alozbarîkî. ji: bi- +alozbar +-î | ||
| bialozî | (rengdêr) bigeremol, biqerqeşûn, bisêlûbêl, bixileport. ji: bi- +alozî | ||
| bialûsî | (rengdêr) binaz, bicelwe, biîşwe, bicîlwe, binazdarî, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + alûsî. jê: bialûsîtî | ||
| bialûsîtî | (navdêr, mê) rewşa bialûsîbûnê. ji: bialûsî + -tî | ||
| biamadeyî | (navdêr, mê) amadekî. ji: bi- +amade +-yî | ||
| biaman | (rengdêr) biderdank, bifirax, biqap, bifiraq, bisênî-mênî. ji: bi- + aman. jê: biamanî biamanîtî biamantî | ||
| biamanc | (rengdêr) biumêd, bihêvî, bidaxwaz, bidawa, bixwestek. ji: bi- + amanc. jê: biamancî biamancîtî biamanctî | ||
| biamancî | (navdêr, mê) rewşa biamancbûnê. ji: biamanc + -î | ||
| biamanî | (navdêr, mê) rewşa biamanbûnê. ji: biaman + -î | ||
| biamî | (rengdêr) bi giştî, bi gelemperî. ji: bi- +amî | ||
| biamraz | (rengdêr) amrazdar, alavdar, bialav, bi hacet, bialet, binavgîn, biwesîte. ji: bi- +amraz | ||
| biaqil | 1. xwedîferaset 2. jîr û jêhatî *"barê biaqilan, pişta kêmaqilan" (rengdêr) hişmend, hişyar, aqildar, aqilmend, zekî, jîr, hêgin, ne bêhiş, ne şêt, ne dîn, ne bêaqil, ne cahil, ne nezan, dûrbîn, bilîmet, dahî, aqil, zîrek, şatir. Herwiha: biaqil bieqil bieql bieqil bieql. ji: bi- + biaqil. Bikaranîn: Navdêr: biaqilbûn | ||
| biaqil bûn | (lêker)(Binihêre:) biaqil | ||
| biaqil kirin | (lêker)(Binihêre:) biaqil | ||
| biaqilane | (rengdêr) wekê xweyîhikmetan, şarezayane, zîrekane. ji: biaqil +-ane | ||
| biaqilbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biaqil | ||
| biaqilbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biaqil | ||
| biaqilî | (navdêr, mê) hişmendî, aqilmendî, hişyarî, jîrî, fehmatî, têgihiştin, hişmendbûn, feraset, aqildarî, aqil, rewşa biaqilbûnê. ji: biaqil + -î | ||
| biaqilkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biaqil kirin | ||
| biaqilkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biaqil | ||
| biaqilmendî | (rengdêr) bimentiq, bilojîk, bihişmendî, biaqil, bizihndarî, bizihniyet. ji: bi- + aqilmendî. jê: biaqilmendîtî | ||
| biaqilmendîtî | (navdêr, mê) rewşa biaqilmendîbûnê. ji: biaqilmendî + -tî | ||
| biaqûbet | (rengdêr) berbihêr, derdbihêr, bêcir, serkêş. ji: bi- +aqûbet | ||
| biar | (rengdêr) biateş, biagir, bişewat, binar. ji: bi- + ar. jê: biarî biarîtî biartî | ||
| biaram | (rengdêr) rihet. ji: bi- +aram | ||
| biaramî | (rengdêr) bisikûnet, bisebr, bitehemil, bibênfirehî, bihêwirî, bibaldirêjî, bisekn. ji: bi- + aramî. jê: biaramîtî | ||
| biaramîtî | (navdêr, mê) rewşa biaramîbûnê. ji: biaramî + -tî | ||
| biaran | (rengdêr) çîkdar, jandar, bijan, bitajan, bi arinc, rencûr, pirîskdar. ji: bi- +aran | ||
| biarandinî | (rengdêr) arandinkî. ji: bi- +arandinî | ||
| biaranî | (navdêr, mê) aranekî. ji: biar +-anî | ||
| biarasteyî | (navdêr, mê) arasteyekî. ji: bi- +araste +-yî | ||
| biard | (rengdêr) ardîn, biarvan. ji: bi- +ard | ||
| biardbûn | (navdêr, mê) biarvanbûn. ji: bi- +ard +bûn | ||
| biarêşe | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + arêşe. jê: biarêşeyî biarêşetî | ||
| biarêşeyî | (navdêr, mê) rewşa biarêşebûnê. ji: biarêşe + -yî | ||
| biarezû | (rengdêr) bimeyl, bihewes, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + arezû. jê: biarezûyî biarezûtî | ||
| biarezûyî | (navdêr, mê) rewşa biarezûbûnê. ji: biarezû + -yî | ||
| biarî | (navdêr, mê) rewşa biarbûnê. ji: biar + -î | ||
| biarifî | (rengdêr) biaqilî, zîrekî, jîrî. ji: bi- +arifî | ||
| biarik | (rengdêr) biesmandev. ji: bi- +arik | ||
| biarîş | (rengdêr) biawiz, bijîrî, bihiş, bihişmendî, biaqil, bizeka, bihoş. ji: bi- + arîş. jê: biarîşî biarîşîtî biarîştî | ||
| biarîşe | (rengdêr) bicirre, bidubendî, bilihevnekirin, bikêşe, bipirsgirêk, biproblem, binakokî. ji: bi- + arîşe. jê: biarîşeyî biarîşetî | ||
| biarîşeyî | (navdêr, mê) rewşa biarîşebûnê. ji: biarîşe + -yî | ||
| biarîşî | (navdêr, mê) rewşa biarîşbûnê. ji: biarîş + -î | ||
| biarmanc | (rengdêr) bihedef, bimebest, bigaraz, bimerem, bimexsed, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + armanc. jê: biarmancî biarmancîtî biarmanctî | ||
| biarmancî | (navdêr, mê) rewşa biarmancbûnê. ji: biarmanc + -î | ||
| biarsim | (rengdêr) binezle, bizekem, bipersîv, bibapêş, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + arsim. jê: biarsimî biarsimîtî biarsimtî | ||
| biarsimî | (navdêr, mê) rewşa biarsimbûnê. ji: biarsim + -î | ||
| biarvan | (rengdêr) biard, ardîn. ji: bi- +arvan | ||
| biarvanbûn | (navdêr, mê) I biardbûn. ji: biarvan +bûn | ||
| biasas | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema. ji: bi- + asas. jê: biasasî biasasîtî biasastî | ||
| biasasî | (navdêr, mê) rewşa biasasbûnê. ji: biasas + -î | ||
| biasaw | (rengdêr) bigirê. ji: bi- +asaw | ||
| biasêbarî | (navdêr, mê) bi sextî, asêbarkî. ji: bi- +asêbar +-î | ||
| biasêyî | (navdêr, mê) bi sextî. ji: bi- +asê +-yî | ||
| biaşirî | (rengdêr) seylav. ji: bi- +aşirî | ||
| biaşkerahî | (navdêr, mê) aşkere aşkere, bi kifşî. ji: bi- +aşker +-ahî | ||
| biaşkerayî | (navdêr, mê) li rastê. ji: bi- +aşker +-ayî | ||
| biaşopî | (rengdêr) aşopîkî, fantasncallness. ji: bi- +aşopî | ||
| biasteng | (rengdêr) biberbest, bikendûkosp, bifeşk, biteger, bipêxem, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + asteng. jê: biastengî biastengîtî biastengtî | ||
| biastengî | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + astengî. jê: biastengîtî | ||
| biaştîxwazî | (navdêr, mê) aştîkî. ji: bi- +aştî +-xwazî | ||
| biaştkarî | (navdêr, mê) aştkarkî. ji: bi- +aşt +-karî | ||
| biaşxane | (navdêr, mê) biloqente. ji: bi- +aş +-xane | ||
| biatac | (rengdêr) bixem, biderd, bikovan. ji: bi- + atac. jê: biatacî biatacîtî biatactî | ||
| biatacî | (navdêr, mê) rewşa biatacbûnê. ji: biatac + -î | ||
| biateş | (rengdêr) biagir, bişewat, binar, biar. ji: bi- + ateş. jê: biateşî biateşîtî biateştî | ||
| biateşî | (navdêr, mê) rewşa biateşbûnê. ji: biateş + -î | ||
| biatmosfer | (rengdêr) bikeşa, biseqa, bihewa, bicew, bisiqa. ji: bi- + atmosfer. jê: biatmosferî biatmosferîtî biatmosfertî | ||
| biatmosferî | (navdêr, mê) rewşa biatmosferbûnê. ji: biatmosfer + -î | ||
| biav | (rengdêr) ya/yê ku av heye, ya/yê hewceyî avê. Dijwate: bêav. ji: bi + av. Bikaranîn: Lêker: biav bûn, biav kirin. Navdêr: biavbûn, biavkirin Rengdêr: biavbûyî, biavkirî. jê: biavî | ||
| biav bûn | (lêker)(Binihêre:) biav | ||
| biav kirin | (lêker)(Binihêre:) biav | ||
| biavadarî | (navdêr, mê) bi avakerî, avadarkî. ji: bi- +ava +-darî | ||
| biavakerî | (navdêr, mê) bi avadarî, avadarkî. ji: bi- +ava +-kerî | ||
| biavantaj | (rengdêr) biqazanc, bifêde, bimifa, bikelk, bisûde, bikêr, bikar. ji: bi- + avantaj. jê: biavantajî biavantajîtî biavantajtî | ||
| biavantajî | (navdêr, mê) rewşa biavantajbûnê. ji: biavantaj + -î | ||
| biavayî | (navdêr, mê) bi vegeşî. ji: biav +-ayî | ||
| biavbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biav | ||
| biavbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biav | ||
| biavêjî ber segan, seg naxwin | (biwêj) ji bo kesên nerind, nebedew û di rewşa pejmûrde de ne tê gotin. keledoşa eyşê biavê-tana ber segan, segun nedixwar. dilawer zeraq | ||
| biavî | (navdêr, mê) rewşa biavbûnê. ji: biav + -î -î | ||
| biavik | (rengdêr) bisalsa, biçênc, bisos, bisalça. ji: bi- + avik. jê: biavikî biavikîtî biaviktî | ||
| biavikî | (navdêr, mê) rewşa biavikbûnê. ji: biavik + -î | ||
| biavisî | (navdêr, mê) aviskî. ji: biav +-isî | ||
| biavkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biav kirin | ||
| biavkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biav | ||
| biavnêm | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + avnêm. jê: biavnêmî biavnêmîtî biavnêmtî | ||
| biavnêmî | (navdêr, mê) rewşa biavnêmbûnê. ji: biavnêm + -î | ||
| biavrêjk | (rengdêr) meyane, xûz. ji: bi- +avrêjk | ||
| biavrû | (rengdêr) bişerm, bifedî, bifihêt, bieyb. ji: bi- + avrû. jê: biavrûyî biavrûtî | ||
| biavrûyî | (navdêr, mê) rewşa biavrûbûnê. ji: biavrû + -yî | ||
| biavxwîn | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm. ji: bi- + avxwîn. jê: biavxwînî biavxwînîtî biavxwîntî | ||
| biavxwînî | (navdêr, mê) rewşa biavxwînbûnê. ji: biavxwîn + -î | ||
| biavzêm | (rengdêr) bilîtav, biteqn, bihezek, bimexerî, pengavî. ji: bi- +avzêm | ||
| biavzûng | (rengdêr) biavzûm. ji: bi- +avzûng | ||
| biawa | (rengdêr) bifesal, bişêwe, bistîl, bişêwaz. ji: bi- + awa. jê: biawayî biawatî | ||
| biawarteyî | (navdêr, mê) awartekî. ji: bi- +awarte +-yî | ||
| biawat | (rengdêr) bidaxwaz, bihêvî, bixwestek, biumêd, bimirad, bixwezî. ji: bi- + awat. jê: biawatî biawatîtî biawattî | ||
| biawatî | (navdêr, mê) rewşa biawatbûnê. ji: biawat + -î | ||
| biawayî | (navdêr, mê) rewşa biawabûnê. ji: biawa + -yî | ||
| biawazî | (rengdêr) awazkî. ji: bi- +awazî | ||
| biawêne | (rengdêr) eynedar, mirêkdar, bieyne, bimi rêk, bihêlî. ji: bi- +awêne | ||
| biawiz | (rengdêr) bijîrî, bihiş, bihişmendî, biaqil, bizeka, biarîş, bihoş. ji: bi- + awiz. jê: biawizî biawizîtî biawiztî | ||
| biawizî | (navdêr, mê) rewşa biawizbûnê. ji: biawiz + -î | ||
| biax | (rengdêr) bierd, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + ax. jê: biaxî biaxîtî biaxtî | ||
| biaxî | (navdêr, mê) rewşa biaxbûnê. ji: biax + -î | ||
| biaxîn | (rengdêr) bi nalîn, bi axûwex, bi axkişandin. ji: bi- +axîn | ||
| biaxkişandin | (navdêr, mê) bi axîn, bi axûwex, bi nalîn. ji: biax +kişandin | ||
| biaxû | (rengdêr) jehrin, bijehrî, bizehîr, jehredar, bijehr, axûdar, jehrayî, jehrînî. ji: bi- +axû | ||
| biaxûbûn | (navdêr, mê) jehrdarî, axûdarî, bijehrbûn. ji: biaxû +bûn | ||
| biayîn | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperiştîş, biperistin, biewqaf, biol, bidîn. ji: bi- + ayîn. jê: biayînî biayînîtî biayîntî | ||
| biayînî | (navdêr, mê) rewşa biayînbûnê. ji: biayîn + -î | ||
| biayle | (rengdêr) bimal, bimalbat. ji: bi- + ayle. jê: biayleyî biayletî | ||
| biayleyî | (navdêr, mê) rewşa biaylebûnê. ji: biayle + -yî | ||
| biazadî | (rengdêr) bi serbestî, azadane, serbestane, bi serbesti. ji: bi- +azadî | ||
| biazar | (rengdêr) bijan, bijan, êşdar, azardar, biezyet, tişta/ê ku azarê jê çêdibe yan azar tê de heye, jandar, biêş, ezyetdar. Dijwate: bê-azar. ji: bi- + azar. jê: biazarî biazarîtî biazartî | ||
| biazarî | (navdêr, mê) rewşa biazarbûnê. ji: biazar + -î | ||
| biazîne | (rengdêr) azînedar, bimetod, rêbazdar. ji: bi- +azîne | ||
| biba | (rengdêr) bihewa. ji: bi- + ba. jê: bibayî bibatî | ||
| bibaberrik | (rengdêr) bixêlî. ji: bi- + baberrik. jê: bibaberrikî bibaberrikîtî bibaberriktî | ||
| bibaberrikî | (navdêr, mê) rewşa bibaberrikbûnê. ji: bibaberrik + -î | ||
| bibabet | (rengdêr) mijardar. ji: bi- +babet | ||
| bibabirk | (navdêr, mê) bibawan, bixêlî. ji: bi- +babir +-k | ||
| bibac | (rengdêr) bitar, bibêş, bibide, bixerac, bizerîbe, bivêrgî, biolam. ji: bi- + bac. jê: bibacî bibacîtî bibactî | ||
| bibacan | (rengdêr) bibalîcan. ji: bi- +bacan | ||
| bibacanreş | (rengdêr) bibacan. ji: bi- +bacanreş | ||
| bibacî | (navdêr, mê) rewşa bibacbûnê. ji: bibac + -î | ||
| bibadan | (navdêr, mê) bi berevajîkirin, bi qulibandin. ji: biba +dan | ||
| bibadanî | (rengdêr) badankî. ji: biba +danî | ||
| bibadekî | (navdêr, mê) badanekî. ji: bi- +bade +-kî | ||
| bibadok | (rengdêr) biçepûçûrr, bimunhanî. ji: bi- + badok. jê: bibadokî bibadokîtî bibadoktî | ||
| bibadokî | (navdêr, mê) rewşa bibadokbûnê. ji: bibadok + -î | ||
| bibager | (navdêr, mê) bibahoz, bifirtûne, fırtûnedar, bibazor. ji: biba +-ger | ||
| bibahoz | (rengdêr) bibager, bifirtûne, fırtûnedar, bibazor. ji: bi- +bahoz | ||
| bibakût | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + bakût. jê: bibakûtî bibakûtîtî bibakûttî | ||
| bibakûtî | (navdêr, mê) rewşa bibakûtbûnê. ji: bibakût + -î | ||
| bibal | (rengdêr) bidîqet, bidên, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + bal. jê: bibalî bibalîtî bibaltî | ||
| bibalans | (rengdêr) bidenge, bihevsengî, bihevkêşe, bimiwazene, biyeksengî. ji: bi- + balans. jê: bibalansî bibalansîtî bibalanstî | ||
| bibalansî | (navdêr, mê) rewşa bibalansbûnê. ji: bibalans + -î | ||
| bibalayî | (navdêr, mê) balayikî, balakî. ji: bibal +-ayî | ||
| bibaldan | (navdêr, mê) bi hûrbijarî, bi bîrdarî. ji: bibal +dan | ||
| bibaldarî | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + baldarî. jê: bibaldarîtî | ||
| bibaldarîtî | (navdêr, mê) rewşa bibaldarîbûnê. ji: bibaldarî + -tî | ||
| bibaldirêjî | (rengdêr) bimisamehe, bitehemil, bitolerans, bisebr, bibênfirehî. ji: bi- + baldirêjî. jê: bibaldirêjîtî | ||
| bibaldirêjîtî | (navdêr, mê) rewşa bibaldirêjîbûnê. ji: bibaldirêjî + -tî | ||
| bibalî | (navdêr, mê) rewşa bibalbûnê. ji: bibal + -î | ||
| bibalkêşî | (rengdêr) bimereq, bihewes, bitatêl, bitatol, biçavzêlkî, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + balkêşî. jê: bibalkêşîtî | ||
| bibalkêşîtî | (navdêr, mê) rewşa bibalkêşîbûnê. ji: bibalkêşî + -tî | ||
| biban | (rengdêr) biseqf, bikaşxank, biserban. ji: bi- + ban. jê: bibanî bibanîtî bibantî | ||
| bibandor | (rengdêr) bitesîr, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikartêkirin, bikênc, birayda. ji: bi- + bandor. jê: bibandorî bibandorîtî bibandortî | ||
| bibandorî | (navdêr, mê) rewşa bibandorbûnê, kartêkerî, hîkarîdarî, karîgerdarî, tesîrdarî, bitesîrî, bikêncî, biraydayî, kelijdarî, tesîrkerî, bandorkerî, bandorî, ferhemendî, karîgerî, karîzma. ji: bibandor + -î | ||
| bibanek | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, birabûn-û-rûniştin, biedet, biirf, bibaw. ji: bi- + banek. jê: bibanekî bibanekîtî bibanektî | ||
| bibanekî | (navdêr, mê) rewşa bibanekbûnê. ji: bibanek + -î | ||
| bibangurdan | (navdêr, mê) sîlîndîrdar, bisilîndir. ji: bi- +bangur +dan | ||
| bibanî | (navdêr, mê) rewşa bibanbûnê. ji: biban + -î | ||
| bibapêş | (rengdêr) binezle, biarsim, bizekem, bipersîv, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + bapêş. jê: bibapêşî bibapêşîtî bibapêştî | ||
| bibapêşî | (navdêr, mê) rewşa bibapêşbûnê. ji: bibapêş + -î | ||
| bibar | (rengdêr) bardar, barkirî | ||
| bibaran | (rengdêr) bi baran. ji: bi- +baran | ||
| bibare | (rengdêr) bibeşavend, biqafiye, birêzbend, birîm, biraym. ji: bi- + bare. jê: bibareyî bibaretî | ||
| bibareyî | (navdêr, mê) rewşa bibarebûnê. ji: bibare + -yî | ||
| bibarist | (rengdêr) bibilindahî, bihecim. ji: bi- + barist. jê: bibaristî bibaristîtî bibaristtî | ||
| bibaristî | (navdêr, mê) rewşa bibaristbûnê. ji: bibarist + -î | ||
| bibasîret | (rengdêr) dûrbîn, nihêrînfireh. ji: bi- +basîret | ||
| bibask | (rengdêr) perende, baskdar. ji: bi- +bask | ||
| bibaskbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibask | ||
| bibaşkirinbarî | (navdêr, mê) başkirinbar kî. ji: bi- +başkirinbar +-î | ||
| bibaştirî | (navdêr, mê) bi tekûzî. ji: bi- +baştir +-î | ||
| bibaşûrî | (rengdêr) başûrkî. ji: bi- +başûrî | ||
| bibaw | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, birabûn-û-rûniştin, biedet, biirf, bibanek. ji: bi- + baw. jê: bibawî bibawîtî bibawtî | ||
| bibawerbarî | (rengdêr) bi hemetî, bi qayilbarî. ji: bi- +bawerbarî | ||
| bibawerî | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, biray, bidîtin, binerîn, biqenaet. ji: bi- + bawerî. jê: bibawerîtî | ||
| bibawerîtî | (navdêr, mê) rewşa bibawerîbûnê. ji: bibawerî + -tî | ||
| bibawername | (rengdêr) bidîploma, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + bawername. jê: bibawernameyî bibawernametî | ||
| bibawernameyî | (navdêr, mê) rewşa bibawernamebûnê. ji: bibawername + -yî | ||
| bibawî | (navdêr, mê) rewşa bibawbûnê. ji: bibaw + -î | ||
| bibayex | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + bayex. jê: bibayexî bibayexîtî bibayextî | ||
| bibayexî | (navdêr, mê) rewşa bibayexbûnê. ji: bibayex + -î | ||
| bibayî | (navdêr, mê) rewşa bibabûnê. ji: biba + -yî | ||
| bibayist | (rengdêr) bixaye, bimerem, bimebest, bimexsed, biqezd, biniyet, biarmanc, bihedef, bidaxwaz. ji: bi- + bayist. jê: bibayistî bibayistîtî bibayisttî | ||
| bibayistî | (navdêr, mê) rewşa bibayistbûnê. ji: bibayist + -î | ||
| bibazar | (rengdêr) bazarkirî. ji: bi- +bazar | ||
| bibazarr | (rengdêr) birewac, bimeriyet, binirx, bibiha, biqîmet, bimeqbûliyet, bipare, bidirav. ji: bi- + bazarr. jê: bibazarrî bibazarrîtî bibazarrtî | ||
| bibazarrî | (navdêr, mê) rewşa bibazarrbûnê. ji: bibazarr + -î | ||
| bibazin | (rengdêr) bazindar. ji: bi- +bazin | ||
| bibazor | (rengdêr) bibahoz, bibager, bifirtûne, fırtûnedar. ji: bi- +bazor | ||
| bibe | (lêker) ji bûn, ji birin. Hevwate: bibit (devokî) bibitin (devokî) bibît (devokî) bibîtin (devokî) bibêt (soranî) bibo (Zazaki). Dijwate: nebe. Pirrjimar: bibin. Têkildar: bibim bibî bibîn (devokî). Demên din: 1. ji bûnê: bû bûye bûbû 2. ji birinê: bir biriye biribû | ||
| bibe baran bi ser me de nabare | (biwêj) tu kêra wî nagihêje me. tu xêr ji rûyê wî yê sefêk nayê, ew bibe baran li aliyê me nabare. | ||
| bibe baran erdê şil nake | (biwêj) di asta hêza ziyandayînê de nebûn. bêhêz, bêzereng û pêknehatî bûn. ma kî wî çi dikesi bine? xwedê wekîl e, bibe baran erdê şil nake. | ||
| bibe nebe mirov goştê kewan jî dixwe | (biwêj) carinan bi rasthatinî tiştên pir xweş tên serê mirov. jiyan bi nakokiyan dagirtiye, bibe nebe, mirov goşte kewan jî dixwe. | ||
| bibêaqilane | (rengdêr) wekê bêaqilan. ji: bi- +bêaqil +-ane | ||
| bibêaramî | (rengdêr) bi bêhizûrî. ji: bi- +bêaramî | ||
| bibêarî | (rengdêr) bêheyane, bêşermane, bi bêfedîtî, bi bêfehitî, bêfediyane, bi bêfihêtî. ji: bi- +bêarî | ||
| bibêarmancî | (rengdêr) bêarmanckî. ji: bi- +bêarmancî | ||
| bibêbavî | (rengdêr) bi beddolî, bi bêesilî, bibednîjadî. ji: bi- +bêbavî | ||
| bibêbawerî | (navdêr, mê) bêbawerkî. ji: bi- +bêba +-werî | ||
| bibêberhemî | (rengdêr) bi bêberî. ji: bi- +bêberhemî | ||
| bibêbinî | (rengdêr) bi bêqamî, bêbinkî. ji: bi- +bêbinî | ||
| bibêbizavî | (rengdêr) bi asanî. ji: bi- +bêbizavî | ||
| bibêçareyî | (navdêr, mê) bêçarekî. ji: bi- +bêçare +-yî | ||
| bibêcirî | (rengdêr) bêcirane, xûynepakane, bi cirnexweşî, bi serkêşî, bi xûynepakî. ji: bi- +bêcirî | ||
| bibêdawî | (navdêr, mê) bêdawîkî. ji: bi- +bêda +-wî | ||
| bibedbînî | (navdêr, mê) bi reşbînî. ji: bi- +bed +-bînî | ||
| bibedel | (rengdêr) bi gerew. ji: bi- +bedel | ||
| bibedî | (rengdêr) bi zeqî, bedkî, bi duşvanî. ji: bi- +bedî | ||
| bibedil | (rengdêr) bicilûberg, bikostûm. ji: bi- +bedil | ||
| bibêdil | (rengdêr) bi bêhemdî. ji: bi- +bêdil | ||
| bibêdilî | (rengdêr) bêhemdî, bidilnexwazî. ji: bi- +bêdilî | ||
| bibedkarî | (navdêr, mê) bedkarkî. ji: bi- +bed +-karî | ||
| bibêdudilî | (rengdêr) bibêtcredûtî. ji: bi- +bêdudilî | ||
| bibêdûkêlî | (rengdêr) bêdûkêlkî. ji: bi- +bêdûkêlî | ||
| bibêedebî | (rengdêr) bi bêpûşilî, bi bêpîrî, bi bêpîrûpergalî. ji: bi- +bêedebî | ||
| bibêendîşeyî | (navdêr, mê) bi bêşayîş, bi bêxemî. ji: bi- +bêendîşe +-yî | ||
| bibêexlaqî | (rengdêr) bixûnepakî, bigewzegerî. ji: bi- +bêexlaqî | ||
| bibêfêzî | (rengdêr) bêfêzkî, nefsbiçûkî. ji: bi- +bê- +fêzî | ||
| bibêgavî | (rengdêr) bi neçarî, bi mecbûrî, sertoyê. ji: bi- +bêgavî | ||
| bibêgiramî | (rengdêr) bi bêhurmetî. ji: bi- +bêgiramî | ||
| bibêhalî | (rengdêr) bi bêtaqetî, bi bêmecalî. ji: bi- +bêhalî | ||
| bibêhawetî | (navdêr, mê) bêbextane, bêhawane, qaleşane, bi bêbextî, bi qaleşî. ji: bi- +bêhawe +-tî | ||
| bibêhayî | (navdêr, mê) bi bêxeber, bêagahî, bêxeberî. ji: bi- +bêh +-ayî | ||
| bibêhesabî | (rengdêr) bi bêqedarî. ji: bi- +bê- +hesabî | ||
| bibêhêzî | (rengdêr) bi bêbirhî, bi bêqewetî, bi nexurtî. ji: bi- +bêhêzî | ||
| bibêhişî | (rengdêr) bi sirî. ji: bi- +bêhişî | ||
| bibehitînî | (navdêr, mê) bi şaşwazî, bi metelî. ji: bi- +behitîn +-î | ||
| bibêhizûrî | (rengdêr) bi bêaramî. ji: bi- +bêhizûrî | ||
| bibêhntengî | (rengdêr) bi soyarî. ji: bi- +bêhntengî | ||
| bibehr | (rengdêr) bibeyav, birêje, biproporsiyon, binispet, bipar, biparçe. ji: bi- + behr. jê: bibehrî bibehrîtî bibehrtî | ||
| bibehrî | (navdêr, mê) rewşa bibehrbûnê. ji: bibehr + -î | ||
| bibêje | (lêker) ji gotin. Herwiha: (devkî) (ew) dibêjit, dibêjît. Dijwate: nebêje. Pirrjimar: bibêjin. Têkildar: bibêjim bibêjî(devokî) bibêjê, bibêjit, bibêjît (devokî) bibêjîn. Demên din: dê bibêje, bêje dibêje got digot gotiye gotibû | ||
| bibêjeyî | (navdêr, mê) bi dengdanî. ji: bibêje +-yî | ||
| bibêjî | (lêker) ji gotin | ||
| bibêjim | (lêker) ji gotin. Dijwate: nebêjim. Têkildar: bibêje bibêjî bibêjin(devokî) bibêjê, bibêjit, bibêjît (devokî) bibêjîn | ||
| bibêjimarî | (rengdêr) bêjimarkî. ji: bi- +bêjimarî | ||
| bibêjin | (lêker) ji gotin. Dijwate: nebêjin. Yekjimar: bibêje. Têkildar: bibêjim bibêjî(devokî) bibêjê, bibêjit, bibêjît (devokî) bibêjîn. Demên din: bibêjin, bêjin dibêjin gotin digotin gotine gotibûn | ||
| bibejn | (rengdêr) bejndirêj, bibejnûbal. ji: bi- +bejn | ||
| bibejnûbal | (rengdêr) bibejn, bejndirêj. ji: bi- +bejnûbal | ||
| bibêkartêkirinî | (rengdêr) bêkartêkirinki. ji: bi- +bêkartêkirinî | ||
| bibêkêfî | (rengdêr) bixemgînî. ji: bi- +bêkêfî | ||
| bibela | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, binexweşî. ji: bi- + bela. jê: bibelayî bibelatî | ||
| bibêlagirî | (navdêr, mê) bibêalgîrî. ji: bi- +bêla +-girî | ||
| bibelaş | (rengdêr) bi bedewa. ji: bi- +belaş | ||
| bibelaşî | (rengdêr) bi bedewa, bi zêdeyî, miftî belaş. ji: bi- +belaşî | ||
| bibelaxet | (rengdêr) birewanbêjî, bixweşbêjî, bixweşpeyivîn, biretorîk, bixîtabet. ji: bi- + belaxet. jê: bibelaxetî bibelaxetîtî bibelaxettî | ||
| bibelaxetî | (navdêr, mê) rewşa bibelaxetbûnê. ji: bibelaxet + -î | ||
| bibelayî | (navdêr, mê) rewşa bibelabûnê. ji: bibela + -yî | ||
| bibelên | (rengdêr) bisoz, biehd, biqewl. ji: bi- + belên. jê: bibelênî bibelênîtî bibelêntî | ||
| bibelênî | (navdêr, mê) rewşa bibelênbûnê. ji: bibelên + -î | ||
| bibelge | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + belge. jê: bibelgeyî bibelgetî | ||
| bibelgename | (navdêr, mê) bisened. ji: bibelge +-name | ||
| bibelgeyî | (navdêr, mê) rewşa bibelgebûnê. ji: bibelge + -yî | ||
| bibêlivînî | (rengdêr) bêlivînkî. ji: bi- +bê- +livînî | ||
| bibelûr | (rengdêr) bicam, biglas, bişûşe, biabagne. ji: bi- + belûr. jê: bibelûrî bibelûrîtî bibelûrtî | ||
| bibelûrî | (navdêr, mê) rewşa bibelûrbûnê. ji: bibelûr + -î | ||
| bibêmecalî | (rengdêr) bi bêhalî, bi bêtaqetî. ji: bi- +bêmecalî | ||
| biben | (rengdêr) biqeyd, bibend, bizincîr, bigirê, bigirêk. ji: bi- + ben. jê: bibenî bibenîtî bibentî | ||
| bibênamûskî | (navdêr, mê) bênamûskî. ji: bi- +bênamûs +-kî | ||
| bibênavî | (rengdêr) bênavkî. ji: bi- +bênavî | ||
| bibend | (rengdêr) biprensîp, birêbaz, birêgez, birêç, biqayd, birêk, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + bend. jê: bibendî bibendîtî bibendtî | ||
| bibendî | (navdêr, mê) rewşa bibendbûnê. ji: bibend + -î | ||
| bibengî | (rengdêr) çavsor, bi dawxaz, bi hêrs. ji: bi- +bengî | ||
| bibenî | (navdêr, mê) rewşa bibenbûnê. ji: biben + -î | ||
| bibênîşaneyî | (navdêr, mê) bênîşanekî. ji: bi- +bênîşane +-yî | ||
| bibenîşt | (rengdêr) benîştdar. ji: bi- +benîşt | ||
| bibêolî | (rengdêr) bi bêsozî. ji: bi- +bêolî | ||
| bibêperdaqî | (rengdêr) bi kustexî, bi kancî. ji: bi- +bê- +perdaqî | ||
| bibêpîrî | (rengdêr) bi bêedebî, bi bêpîrûpergalî. ji: bi- +bêpîrî | ||
| bibêpûşilî | (rengdêr) bi bêedebî. ji: bi- +bê- +pûşilî | ||
| bibêpûteyî | (navdêr, mê) bêpûtekî. ji: bi- +bêpûte +-yî | ||
| bibêqamî | (rengdêr) bi bêbinî, bêqamkî. ji: bi- +bêqamî | ||
| bibêqerarî | (rengdêr) dudilane. ji: bi- +bêqerarî | ||
| biber | (rengdêr) berdar, kevirî, bikevir, kevirdar, erdê ku ber anku kevir lê pirr in, bibereket, bixêr, biberhem, tiştê yan erdê ku baş berî anku berhemî dide. Dijwate: bêber. ji: bi- + ber. Bikaranîn: Navdêr: biberketin. jê: biberî | ||
| bibêr | (rengdêr) bêrdar, bibêrik, bibereket, berdar, bijûndar, feyîzdar, gumreh, biber, hilberdar, birişt, astem, bihasil. ji: bi- +bêr | ||
| biberamet | (rengdêr) biencam, binetîce, biakam, bidawîng, bidongî, bihafil, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk, bipêjor. ji: bi- + beramet. jê: biberametî biberametîtî biberamettî | ||
| biberametî | (navdêr, mê) rewşa biberametbûnê. ji: biberamet + -î | ||
| biberaqilî | (rengdêr) bimantiq, bivac, bilojîk, bihişmendî. ji: bi- + beraqilî. jê: biberaqilîtî | ||
| biberaqilîtî | (navdêr, mê) rewşa biberaqilîbûnê. ji: biberaqilî + -tî | ||
| biberbendarî | (navdêr, mê) bi qedexeyî. ji: bi- +berben +-darî | ||
| biberbendî | (rengdêr) bikontrol, bibinemrî, bizeft, biseytere, bibandor, bitesîr, biferman. ji: bi- + berbendî. jê: biberbendîtî | ||
| biberbendîtî | (navdêr, mê) rewşa biberbendîbûnê. ji: biberbendî + -tî | ||
| biberberî | (rengdêr) bikeftûleft. ji: bi- +berberî | ||
| biberberokî | (rengdêr) bi qarqaroki, bi qajqajoki, bi qijqijoki. ji: bi- +berber +-okî | ||
| biberbest | (rengdêr) biasteng, bikendûkosp, bifeşk, biteger, bipêxem, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + berbest. jê: biberbestî biberbestîtî biberbesttî | ||
| biberbestî | (navdêr, mê) rewşa biberbestbûnê. ji: biberbest + -î | ||
| biberbînî | (navdêr, mê) berbinkî, berbînkî. ji: biber +-bînî | ||
| biberçavî | (rengdêr) berçavkî. ji: bi- +berçavî | ||
| biberçavk | (rengdêr) bigoçavk, bieynek, biînek, bimenzere, biçavik. ji: bi- + berçavk. jê: biberçavkî biberçavkîtî biberçavktî | ||
| biberçavkî | (navdêr, mê) rewşa biberçavkbûnê. ji: biberçavk + -î | ||
| biberçêlk | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +berçêlk | ||
| biberdarî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + berdarî. jê: biberdarîtî | ||
| biberdarîtî | (navdêr, mê) rewşa biberdarîbûnê. ji: biberdarî + -tî | ||
| biberdewam | (rengdêr) domdar, demdar, berdewamî. ji: bi- +berdewam | ||
| bibereket | (rengdêr) bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + bereket. Bikaranîn: Lêker: bibereket bûn. Navdêr: bibereketbûn. jê: bibereketî bibereketîtî biberekettî | ||
| bibereket bûn | (lêker)(Binihêre:) bibereket | ||
| bibereketbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibereket | ||
| bibereketî | (navdêr, mê) rewşa bibereketbûnê, derametdarî. ji: bibereket + -î | ||
| biberevajî | (rengdêr) bi vajiyî, beravêj, berevaj, varû, xîlaf, zid, berevajkî, berovajî, paşpê, ters, terskul, vajî. ji: bi- +berevajî | ||
| bibêrêyî | (navdêr, mê) bêqayde, bêusûl. ji: bi- +bêrê +-yî | ||
| bibêrêzî | (rengdêr) bêrêzkî. ji: bi- +bêrêzî | ||
| biberf | (rengdêr) berfdar. ji: bi- +berf | ||
| biberg | (rengdêr) bicilûberg, bicil, bikinc, bilibas, biçek, bipoşide, bisaye, bicilûberg. ji: bi- + berg. jê: bibergî bibergîtî bibergtî | ||
| bibergerî | (navdêr, mê) bi berkî, bi îsrar. ji: biber +-gerî | ||
| bibergî | (navdêr, mê) rewşa bibergbûnê. ji: biberg + -î. Bikaranîn: Navdêr: bibergîdan | ||
| bibergîdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibergî | ||
| biberhem | (rengdêr) biber, bieser. ji: bi- + berhem. jê: biberhemî biberhemîtî biberhemtî | ||
| biberhemdarî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + berhemdarî. jê: biberhemdarîtî | ||
| biberhemdarîtî | (navdêr, mê) rewşa biberhemdarîbûnê. ji: biberhemdarî + -tî | ||
| biberhemî | (navdêr, mê) rewşa biberhembûnê. ji: biberhem + -î | ||
| biberhevdanî | (rengdêr) berhevdankî. ji: bi- +berhev +danî | ||
| biberî | (navdêr, mê) rewşa biberbûnê, berayîdarî. ji: biber + -î | ||
| biberik | (rengdêr) bifişek, bigule, dagirtî, birisas. ji: bi- +berik | ||
| biberîk | (rengdêr) bigîrfan, bibêrîk. ji: bi- + berîk. jê: biberîkî biberîkîtî biberîktî | ||
| bibêrik | (rengdêr) bibêr, bêrdar. ji: bi- +bêrik | ||
| biberîkî | (navdêr, mê) rewşa biberîkbûnê. ji: biberîk + -î | ||
| biberjeng | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + berjeng. jê: biberjengî biberjengîtî biberjengtî | ||
| biberjengî | (navdêr, mê) rewşa biberjengbûnê. ji: biberjeng + -î | ||
| biberkêşk | (rengdêr) bidexîlok. ji: bi- +berkêşk | ||
| biberketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biber | ||
| biberkî | (rengdêr) biheter, biisrar. ji: bi- +berkî | ||
| biberkurk | (rengdêr) bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +berkurk | ||
| bibêrm | (rengdêr) bêrmdar, bihewz, bibirk. ji: bi- +bêrm | ||
| bibername | (rengdêr) biprogram, biplan, binexşe, biçalakî. ji: bi- + bername. jê: bibernameyî bibernametî | ||
| bibernameyî | (navdêr, mê) rewşa bibernamebûnê. ji: bibername + -yî | ||
| bibernavk | (rengdêr) binavûnûçîk. ji: bi- +bernavk | ||
| biberneketin | (navdêr, mê) dilpêneşewitandin. ji: biber +neketin | ||
| biberpal | (rengdêr) bipalpişt. ji: bi- +berpal | ||
| biberpirsiyarî | (rengdêr) bipeywir, bierk, bivatinî, bidelamet, biwezîfe, biwacib, bimîsyon. ji: bi- + berpirsiyarî. jê: biberpirsiyarîtî | ||
| biberpirsiyarîtî | (navdêr, mê) rewşa biberpirsiyarîbûnê. ji: biberpirsiyarî + -tî | ||
| biberrûk | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + berrûk. jê: biberrûkî biberrûkîtî biberrûktî | ||
| biberrûkî | (navdêr, mê) rewşa biberrûkbûnê. ji: biberrûk + -î | ||
| bibersiv | (rengdêr) bersivdar, bicewab, berpirs. ji: bi- +bersiv | ||
| biberstik | (rengdêr) bipistok, bipastî, bipiştstugir. ji: bi- + berstik. jê: biberstikî biberstikîtî biberstiktî | ||
| biberstikî | (navdêr, mê) rewşa biberstikbûnê. ji: biberstik + -î | ||
| biberstûk | (rengdêr) bibestik, bistûkur. ji: bi- +berstûk | ||
| bibertîlxwerî | (navdêr, mê) bertîlxwerkî. ji: bi- +bertîl +-xwerî | ||
| bibertûrk | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +bertûrk | ||
| bibervajî | (rengdêr) li berevajiyê. ji: bi- +bervajî | ||
| bibervank | (rengdêr) bipêşmalk. ji: bi- +bervank | ||
| biberx | (rengdêr) biberxik. ji: bi- +berx | ||
| biberxik | (rengdêr) biberx. ji: bi- +berxik | ||
| biberzî | (rengdêr) berzkî. ji: bi- +berzî | ||
| bibêş | (rengdêr) bialîkarî, bixêrxwazî. ji: bi- + bêş. jê: bibêşî bibêşîtî bibêştî | ||
| bibeşavend | (rengdêr) biqafiye, bibare, birêzbend, birîm, biraym. ji: bi- + beşavend. jê: bibeşavendî bibeşavendîtî bibeşavendtî | ||
| bibeşavendî | (navdêr, mê) rewşa bibeşavendbûnê. ji: bibeşavend + -î | ||
| bibêşayîş | (rengdêr) bi bêxemî, bi bêendîşeyî. ji: bi- +bêşayîş | ||
| bibeşdarî | (navdêr, mê) beşdarkî. ji: bi- +beş +-darî | ||
| bibêsemaxî | (rengdêr) bi bêsebrî, sebî. ji: bi- +bêsemaxî | ||
| bibêşerefî | (rengdêr) wekê bênamûsan. ji: bi- +bêşerefî | ||
| bibêşî | (navdêr, mê) rewşa bibêşbûnê. ji: bibêş + -î | ||
| bibêşikilî | (rengdêr) bê şêweyî. ji: bi- +bêşikilî | ||
| bibêsincî | (rengdêr) bêsincîkî. ji: bi- +bêsincî | ||
| bibêsozî | (rengdêr) bi bêolî. ji: bi- +bêsozî | ||
| bibeşt | (rengdêr) bikêran, bigarite. ji: bi- +beşt | ||
| bibestik | (rengdêr) biberstûk, bistûkur. ji: bi- +bestik | ||
| bibêsûdî | (rengdêr) bi bêberî. ji: bi- +bêsûdî | ||
| bibêtamî | (rengdêr) bi tamsarî. ji: bi- +bê- +tamî | ||
| bibetan | (rengdêr) yekrû. ji: bi- +betan | ||
| bibêteşeyî | (navdêr, mê) tantiroskî, xirpanî, bi kancî, bi çortî. ji: bi- +bêteşe +-yî | ||
| bibêtifaqî | (rengdêr) bi bêqezatî. ji: bi- +bêtifaqî | ||
| bibêvil | (rengdêr) bidifin, bipoz, bilût, bikepî. ji: bi- + bêvil. jê: bibêvilî bibêvilîtî bibêviltî | ||
| bibêvilî | (navdêr, mê) rewşa bibêvilbûnê. ji: bibêvil + -î | ||
| bibêwefatî | (rengdêr) wekê bêbextan, bixeynetî. ji: bi- +bêwefatî | ||
| bibêxalkî | (navdêr, mê) bi bêtewsî. ji: bi- +bêxal +-kî | ||
| bibêxêrî | (navdêr, mê) bêxêrkî. ji: bi- +bêx +-êrî | ||
| bibext | (rengdêr) biçarenivîs, birojgar, bişans, binesîb, biqismet, bisiûd, bitalih, biqeder. ji: bi- + bext. jê: bibextî bibextîtî bibexttî | ||
| bibextî | (navdêr, mê) rewşa bibextbûnê. ji: bibext + -î | ||
| bibextreşî | (rengdêr) bi bedbextî. ji: bi- +bextreşî | ||
| bibeyav | (rengdêr) birêje, biproporsiyon, binispet, bipar, biparçe, bibehr. ji: bi- + beyav. jê: bibeyavî bibeyavîtî bibeyavtî | ||
| bibeyavî | (navdêr, mê) rewşa bibeyavbûnê. ji: bibeyav + -î | ||
| bibez | (rengdêr) tawlî, qelew, zexm, têrgoşt, bezdar, rûndar | ||
| bibêzarî | (rengdêr) bi kambaxî, zinx, bi gazindeyî, bi mirûsî, bêzarkî. ji: bi- +bêzarî | ||
| bibêziravî | (rengdêr) bêziravane, bi bizdonekî, bi bizdokî, newêrekane. ji: bi- +bêziravî | ||
| bibêzkarî | (navdêr, mê) bêzkarkî. ji: bi- +bêz +-karî | ||
| bibezm | (rengdêr) biheng, bihingime. ji: bi- +bezm | ||
| bibî teyr û bi esmanan bikevî dîsa jî ji destê min xelas nabî | (biwêj) ji destê min xelasbûna te ne mimkun e. tu bibî teyr û bi esmanan bikevî dîsa jî ji destê min xelas nabî. | ||
| bibîber | (rengdêr) biîsot. ji: bi- + bîber. jê: bibîberî bibîberîtî bibîbertî | ||
| bibîberî | (navdêr, mê) rewşa bibîberbûnê. ji: bibîber + -î | ||
| bibiçûkdîtin | (navdêr, mê) tehkîrker. ji: bi- +biçûk +dîtin | ||
| bibide | (rengdêr) bibac, bitar, bibêş, bixerac, bizerîbe, bivêrgî, biolam. ji: bi- + bide. jê: bibideyî bibidetî | ||
| bibideyî | (navdêr, mê) rewşa bibidebûnê. ji: bibide + -yî | ||
| bibiha | (rengdêr) birewac, bimeriyet, binirx, biqîmet, bimeqbûliyet, bipare, bidirav, bibazarr. ji: bi- + biha. jê: bibihayî bibihatî | ||
| bibihadarî | (navdêr, mê) bi giranî. ji: bibiha +-darî | ||
| bibihagiranîtî | (navdêr, mê) bi bihagiranî. ji: bi- +bihagiran +-îtî | ||
| bibihayî | (navdêr, mê) rewşa bibihabûnê. ji: bibiha + -yî | ||
| bibihişmetî | (navdêr, mê) rewşa bibihişmetbûnê. ji: bibihişmet + -î | ||
| bibij | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehdîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + bij. jê: bibijî bibijîtî bibijtî | ||
| bibijandin | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + bijandin. jê: bibijandinî bibijandinîtî bibijandintî | ||
| bibijandinî | (navdêr, mê) rewşa bibijandinbûnê. ji: bibijandin + -î | ||
| bibijang | (rengdêr) bimijgul, bimijang. ji: bi- +bijang | ||
| bibijareyî | (navdêr, mê) bi nayabî. ji: bi- +bijare +-yî | ||
| bibijî | (navdêr, mê) rewşa bibijbûnê. ji: bibij + -î | ||
| bibijîn | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + bijîn. jê: bibijînî bibijînîtî bibijîntî | ||
| bibijînî | (navdêr, mê) rewşa bibijînbûnê. ji: bibijîn + -î | ||
| bibijûnî | (rengdêr) bimerêz, bipaqijî, bipakî, bitemîzî, bixawênî. ji: bi- + bijûnî. jê: bibijûnîtî | ||
| bibijûnîtî | (navdêr, mê) rewşa bibijûnîbûnê. ji: bibijûnî + -tî | ||
| bibil | (rengdêr) bîbik, bîbok, sîsik, pîpik, lîlik. ji: bi- +bil | ||
| bibilêt | (rengdêr) bitikêt, bibîtaqe. ji: bi- + bilêt. jê: bibilêtî bibilêtîtî bibilêttî | ||
| bibilêtî | (navdêr, mê) rewşa bibilêtbûnê. ji: bibilêt + -î | ||
| bibilindahî | (rengdêr) bibarist, bihecim. ji: bi- + bilindahî. jê: bibilindahîtî | ||
| bibilindahîtî | (navdêr, mê) rewşa bibilindahîbûnê. ji: bibilindahî + -tî | ||
| bibilindbûnî | (navdêr, mê) balakî, bilindki. ji: bi- +bilind +-bûnî | ||
| bibilxem | (rengdêr) bikelmûç. ji: bi- +bilxem | ||
| bibim | (lêker) ji bûn. Herwiha: bibûm (devokî) bîbîm (devokî). Têkildar: bûbû bûbûyî(em) bûbûyn (devokî). Demên din: bim dibim bûm bûbûm im me | ||
| bibîm | (rengdêr) bisîgorta, bitemînat, bimisogerî. ji: bi- + bîm. jê: bibîmî bibîmîtî bibîmtî | ||
| bibîmî | (navdêr, mê) rewşa bibîmbûnê. ji: bibîm + -î | ||
| bibin | (lêker) ji bûn, ji birin. Bikaranîn: Lêker: bibin ketin. Navdêr: bibinxistin, bibinketin. Hevwate: biben (devokî). Dijwate: nebin. Yekjimar: bibe. Têkildar: bibim bibî bibîn (devokî). Demên din: 1. ji bûnê: dibin bûn dibûn bûne bûbûn 2. ji birinê: dibin birin dibirin birine biribûn | ||
| bibin ketin | (lêker)(Binihêre:) bibin | ||
| bibinanî | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binanî. jê: bibinanîtî | ||
| bibinanîtî | (navdêr, mê) rewşa bibinanîbûnê. ji: bibinanî + -tî | ||
| bibinas | (rengdêr) biguneh, bisedem, bisûc. ji: bi- + binas. jê: bibinasî bibinasîtî bibinastî | ||
| bibinasî | (navdêr, mê) rewşa bibinasbûnê. ji: bibinas + -î | ||
| bibinateyî | (navdêr, mê) bi bingehî, esasen. ji: bi- +binate +-yî | ||
| bibinatî | (navdêr, mê) esasen, bibingehî. ji: bibin +-atî | ||
| bibinaxe | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binaxe. jê: bibinaxeyî bibinaxetî | ||
| bibinaxeyî | (navdêr, mê) rewşa bibinaxebûnê. ji: bibinaxe + -yî | ||
| bibinçîne | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binçîne. jê: bibinçîneyî bibinçînetî | ||
| bibinçîneyî | (navdêr, mê) rewşa bibinçînebûnê. ji: bibinçîne + -yî | ||
| bibindav | (rengdêr) bijêrzevî, bibinzevî, bijêrzemîn. ji: bi- + bindav. jê: bibindavî bibindavîtî bibindavtî | ||
| bibindavî | (navdêr, mê) rewşa bibindavbûnê. ji: bibindav + -î | ||
| bibîne | (lêker) ji dîtin. Herwiha: (ew) bibînit, bibînît (devokî). Dijwate: nebîne. Pirrjimar: bibînin. Têkildar: dibînim dibînî dibînin dibînîn (devokî). Demên din: dibîne dît didît dîtiye dîtibû | ||
| bibinema | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, biasas. ji: bi- + binema. jê: bibinemayî bibinematî | ||
| bibinemal | (rengdêr) biajar, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet, bidol. ji: bi- + binemal. jê: bibinemalî bibinemalîtî bibinemaltî | ||
| bibinemalî | (navdêr, mê) rewşa bibinemalbûnê. ji: bibinemal + -î | ||
| bibinemayî | (navdêr, mê) rewşa bibinemabûnê. ji: bibinema + -yî | ||
| bibinemrî | (rengdêr) bikontrol, bizeft, biseytere, biberbendî, bibandor, bitesîr, biferman. ji: bi- + binemrî. jê: bibinemrîtî | ||
| bibinemrîtî | (navdêr, mê) rewşa bibinemrîbûnê. ji: bibinemrî + -tî | ||
| bibinêşe | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinema, biasas. ji: bi- + binêşe. jê: bibinêşeyî bibinêşetî | ||
| bibinêşeyî | (navdêr, mê) rewşa bibinêşebûnê. ji: bibinêşe + -yî | ||
| bibinetar | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binetar. jê: bibinetarî bibinetarîtî bibinetartî | ||
| bibinetarî | (navdêr, mê) rewşa bibinetarbûnê. ji: bibinetar + -î | ||
| bibingeh | (rengdêr) bibinyat, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + bingeh. Bikaranîn: Navdêr: bibingehkirin. jê: bibingehî bibingehîtî bibingehtî | ||
| bibingehî | (navdêr, mê) rewşa bibingehbûnê. ji: bibingeh + -î | ||
| bibingehkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibingeh | ||
| bibinî | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binî. jê: bibinîtî | ||
| bibinik | (rengdêr) bibin, bibinî. ji: bi- +binik | ||
| bibinîtî | (navdêr, mê) rewşa bibinîbûnê. ji: bibinî + -tî | ||
| bibinketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibin | ||
| bibintar | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + bintar. jê: bibintarî bibintarîtî bibintartî | ||
| bibintarî | (navdêr, mê) rewşa bibintarbûnê. ji: bibintar + -î | ||
| bibinxistin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibin | ||
| bibinyan | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binyan. jê: bibinyanî bibinyanîtî bibinyantî | ||
| bibinyanî | (navdêr, mê) rewşa bibinyanbûnê. ji: bibinyan + -î | ||
| bibinyat | (rengdêr) bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + binyat. jê: bibinyatî bibinyatîtî bibinyattî | ||
| bibinyatî | (navdêr, mê) rewşa bibinyatbûnê. ji: bibinyat + -î | ||
| bibinzevî | (rengdêr) bibindav, bijêrzevî, bijêrzemîn. ji: bi- + binzevî. jê: bibinzevîtî | ||
| bibinzevîtî | (navdêr, mê) rewşa bibinzevîbûnê. ji: bibinzevî + -tî | ||
| bibiq | (rengdêr) bîbik, gilêlik, gûza çav, îris, gûza çav. ji: bi- +bi- +q | ||
| bibir | (rengdêr) qesûle, bira. ji: bi- +bir | ||
| bibîr | (rengdêr) bimejû, bimejî, bimêjî, bimêşk, bimejox, bihiş, biaqil, bieql. ji: bi- + bîr. Bikaranîn: Navdêr: bibîranîn, bibîrxistin, bibîrbirin. jê: bibîrî bibîrîtî bibîrtî | ||
| bibîr xistin | (lêker)(Binihêre:) bibîr | ||
| bibîranînî | (rengdêr) bi bîranîn. ji: bi- +bîranînî | ||
| bibiratî | (navdêr, mê) bi xwişkîtî, bi dostane. ji: bibir +-atî | ||
| bibîrbirin | (rengdêr) biferaset, bizihniyet, bifehm, bitêgihiştin, biîzan, bihişmendî, bijîrî, bizeka. ji: bi- + bîrbirin. jê: bibîrbirinî bibîrbirinîtî bibîrbirintî | ||
| bibîrbirinî | (navdêr, mê) rewşa bibîrbirinbûnê. ji: bibîrbirin + -î | ||
| bibîrdarî | (navdêr, mê) bi baldan, bi hûrbijarî. ji: bibîr +-darî | ||
| bibirêveber | (rengdêr) bişivan, bipêşeng, bipêşewa, biserok. ji: bi- + birêveber. jê: bibirêveberî bibirêveberîtî bibirêvebertî | ||
| bibirêveberî | (navdêr, mê) rewşa bibirêveberbûnê. ji: bibirêveber + -î | ||
| bibirêvebirin | (rengdêr) biîdare, bimeşandin, bikargêrrî. ji: bi- + birêvebirin. jê: bibirêvebirinî bibirêvebirinîtî bibirêvebirintî | ||
| bibirêvebirinî | (navdêr, mê) rewşa bibirêvebirinbûnê. ji: bibirêvebirin + -î | ||
| bibîrewerî | (navdêr, mê) bîrewerkî. ji: bi- +bîre +-werî | ||
| bibirgehî | (navdêr, mê) birgehkî. ji: bibir +-gehî | ||
| bibîrî | (navdêr, mê) rewşa bibîrbûnê. ji: bibîr + -î | ||
| bibirîn | (rengdêr) birîndar, birîndarbûyî. ji: bi- +birîn | ||
| bibirînbûn | (navdêr, mê) birandîbûn. ji: bibirîn +bûn | ||
| bibirîndarî | (navdêr, mê) bi ziyandarî. ji: bibirîn +-darî | ||
| bibiriqîn | (rengdêr) bi şewqdan, bi birûsîn. ji: bi- +biriqîn | ||
| bibirk | (rengdêr) bêrmdar, bibêrm, bihewz. ji: bi- +birk | ||
| bibîrkarî | (navdêr, mê) birkarîkî. ji: bibîr +-karî | ||
| bibîrokî | (rengdêr) bi guhnedêrî. ji: bibîr +-okî | ||
| bibirq | (rengdêr) geş. ji: bi- +birq | ||
| bibirryar | (rengdêr) stewîl, rijd, bi-israr, cidî, jidil, xweragir, micid, bi qeys û qeraré, kesa/ê ku ji birryara xwe nayê xwarê, kesa/ê ku texsîr yan tenezilê nake, biînat, serhişk, biheter. Herwiha: bibiryar, birryardar, biryardar. Dijwate: bêbirryar, dilwaswas, dudil, nîgeran. ji: bi- + birryar | ||
| bibirryar bûn | (lêker)(Binihêre:) bibirryar | ||
| bibirryar kirin | (lêker)(Binihêre:) bibirryar | ||
| bibirryarbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibirryar | ||
| bibirryarbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bibirryar | ||
| bibirryarî | (navdêr, mê) israr, pêkolî, birryardarî, qerardarî, bergirî, rijdî, berxwedan, heter, berkî, şeraret, ûd, surî, tenezilnekirin, sist, rewşa bibirryarbûnê. ji: bibirryar + -î | ||
| bibirryarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bibirryar kirin | ||
| bibirryarkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bibirryar | ||
| bibirsî | (navdêr, mê) birsîkî. ji: bibir +-sî | ||
| bibirû | (rengdêr) birûdar. ji: bi- +birû | ||
| bibirûsîn | (rengdêr) bi şewqdan, bi biriqîn, bi şewq, bi birq. ji: bi- +birûsîn | ||
| bibirûskeyî | (navdêr, mê) birûskekî. ji: bi- +birûske +-yî | ||
| bibîrxistin | (lêker) anîn bîrê, pêhesandin | ||
| bibiryarî | (navdêr, mê) qethiyet, qerardarbûn, bi enqestî, bi qerardarî, biryardarî, biqerarî. ji: bibir +-yarî | ||
| bibişirîn | (rengdêr) devken. ji: bi- +bişirîn | ||
| bibisk | (rengdêr) bita, biskbiskî, bitûncik, bicênîk, bizilf. ji: bi- +bisk | ||
| bibişkoj | (rengdêr) bimerîk, bimeyîk, biqumçe, biqupçe. ji: bi- + bişkoj. jê: bibişkojî bibişkojîtî bibişkojtî | ||
| bibişkojî | (navdêr, mê) rewşa bibişkojbûnê. ji: bibişkoj + -î | ||
| bibişkok | (rengdêr) bibişkoj, biqukçik. ji: bi- +bişkok | ||
| bibistehî | (navdêr, mê) bistehkî. ji: bi- +bist +-ehî | ||
| bibistîkî | (navdêr, mê) biçiqlik, bistîdar, bibirêş. ji: bibistî +-kî | ||
| bibîtaqe | (rengdêr) bibilêt, bitikêt, bikopon. ji: bi- + bîtaqe. jê: bibîtaqeyî bibîtaqetî | ||
| bibîtaqeyî | (navdêr, mê) rewşa bibîtaqebûnê. ji: bibîtaqe + -yî | ||
| bibitik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + bitik. jê: bibitikî bibitikîtî bibitiktî | ||
| bibitikî | (navdêr, mê) rewşa bibitikbûnê. ji: bibitik + -î | ||
| bibitom | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + bitom. jê: bibitomî bibitomîtî bibitomtî | ||
| bibitomî | (navdêr, mê) rewşa bibitombûnê. ji: bibitom + -î | ||
| bibive | (rengdêr) bitalûke, bixeter, bixeternak. ji: bi- + bive. jê: bibiveyî bibivetî | ||
| bibiveyî | (navdêr, mê) rewşa bibivebûnê. ji: bibive + -yî | ||
| bibiwêj | (rengdêr) edebî. ji: bi- +(biwêj) | ||
| bibiwêjname | (rengdêr) biferheng, bibêjename, bipeyvname, biqamûs. ji: bi- + biwêjname. jê: bibiwêjnameyî bibiwêjnametî | ||
| bibiwêjnameyî | (navdêr, mê) rewşa bibiwêjnamebûnê. ji: bibiwêjname + -yî | ||
| bibixar | (rengdêr) bihilm, bidixan. ji: bi- + bixar. jê: bibixarî bibixarîtî bibixartî | ||
| bibixarî | (navdêr, mê) rewşa bibixarbûnê. ji: bibixar + -î | ||
| bibiyok | (navdêr, mê) bimêşûmor, bikêzik. ji: bibî +-yok | ||
| bibîz | (rengdêr) bi nifrîn, bi kerx, pîs, bi kerixînê. ji: bi- +bîz | ||
| bibizar | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bicule. ji: bi- + bizar. jê: bibizarî bibizarîtî bibizartî | ||
| bibizarî | (navdêr, mê) rewşa bibizarbûnê. ji: bibizar + -î | ||
| bibizav | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + bizav. Bikaranîn: Navdêr: bibizavbûn. jê: bibizavî bibizavîtî bibizavtî | ||
| bibizavbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizav | ||
| bibizavî | (navdêr, mê) rewşa bibizavbûnê. ji: bibizav + -î | ||
| bibizmar | (rengdêr) bimix, mixdar. ji: bi- +bizmar | ||
| bibo | (Zazaki) (lêker) bibe (bibit, bibît, bibitin, bibîtin). ji wêjeyê: Labelê bîyayîşanê Tûnis û Misirî nîşanê ma da ke demokrasî şêno leze vila bibo. (Lê bûyerên Tûnis û Misrê nîşanî me da ku demokrasî dikare bi ez belav bibe.) | ||
| bibo nêbo | (Zazaki) bibe nebe | ||
| bibobelat | (rengdêr) bifelaket, bişapat. ji: bi- +bobelat | ||
| biboç | (rengdêr) bidûv, biqemç, bipoçik, bidoç, biterî, biqemçik, bidîvik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +boç | ||
| biboçik | (rengdêr) bidûv, biboç, biqemç, bipoçik, bidoç, biterî, biqemçik, bidîvik, dûmdar. ji: bi- +boçik | ||
| biboçûn | (rengdêr) bihelwest, biray, bidîtin, binerîn, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + boçûn. jê: biboçûnî biboçûnîtî biboçûntî | ||
| biboçûnî | (navdêr, mê) rewşa biboçûnbûnê. ji: biboçûn + -î | ||
| biborebor | (rengdêr) bi borînî. ji: bi- +borebor | ||
| biboşahî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + boşahî. jê: biboşahîtî | ||
| biboşahîtî | (navdêr, mê) rewşa biboşahîbûnê. ji: biboşahî + -tî | ||
| biboşayî | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + boşayî. jê: biboşayîtî | ||
| biboşayîtî | (navdêr, mê) rewşa biboşayîbûnê. ji: biboşayî + -tî | ||
| biboya | (rengdêr) bisibox, biboyax, bigon. ji: bi- + boya. jê: biboyayî biboyatî | ||
| biboyax | (rengdêr) bisibox, bigon, bisiboq. ji: bi- + boyax. jê: biboyaxî biboyaxîtî biboyaxtî | ||
| biboyaxî | (navdêr, mê) rewşa biboyaxbûnê. ji: biboyax + -î | ||
| biboyayî | (navdêr, mê) rewşa biboyabûnê. ji: biboya + -yî | ||
| bibrove | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + brove. jê: bibroveyî bibrovetî | ||
| bibroveyî | (navdêr, mê) rewşa bibrovebûnê. ji: bibrove + -yî | ||
| biburhan | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + burhan. jê: biburhanî biburhanîtî biburhantî | ||
| biburhanî | (navdêr, mê) rewşa biburhanbûnê. ji: biburhan + -î | ||
| bibuxar | (rengdêr) bihilm, bibixar. ji: bi- + buxar. jê: bibuxarî bibuxarîtî bibuxartî | ||
| bibuxarî | (navdêr, mê) rewşa bibuxarbûnê. ji: bibuxar + -î | ||
| bibûyer | (rengdêr) biteşqele, bihedîse. ji: bi- +bûyer | ||
| bibûyerdarî | (navdêr, mê) bûyerdarekî. ji: bibûyer +-darî | ||
| bibûz | (rengdêr) bicemed, biqeşa, biqerrise, bisehol. ji: bi- + bûz. jê: bibûzî bibûzîtî bibûztî | ||
| bibûzî | (navdêr, mê) rewşa bibûzbûnê. ji: bibûz + -î | ||
| bicabil | (rengdêr) cabilkirî, xerckirî. ji: bi- +cabil | ||
| biçaçûlî | (rengdêr) bi delkbazî, bi şarlatanî. ji: bi- +çaçûlî | ||
| bicadûyî | (navdêr, mê) bi xirsî. ji: bi- +cadû +-yî | ||
| biçalakî | (rengdêr) bibername, biprogram, biplan, binexşe. ji: bi- + çalakî. jê: biçalakîtî | ||
| biçalakîtî | (navdêr, mê) rewşa biçalakîbûnê. ji: biçalakî + -tî | ||
| biçam | daçek, qas ku min fam kir, bi dîtina min. jê: biçamî | ||
| bicam | (rengdêr) biglas, bibelûr, bişûşe, biabagne. ji: bi- + cam. jê: bicamî bicamîtî bicamtî | ||
| bicamêrî | (rengdêr) binezaket, biqencî, bidilnazikî, birêzgirî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + camêrî. jê: bicamêrîtî | ||
| bicamêrîtî | (navdêr, mê) rewşa bicamêrîbûnê. ji: bicamêrî + -tî | ||
| bicamî | (navdêr, mê) rewşa bicambûnê. ji: bicam + -î | ||
| biçamûr | (rengdêr) biherî. ji: bi- +çamûr | ||
| bican | (rengdêr) jîndar, biruh, candar | ||
| bicanbazî | (navdêr, mê) bi çivî, bi fêlbazî, bi xapînî. ji: bican +-bazî | ||
| biçandin | (Binihêre:) bi | ||
| biçante | (rengdêr) çentedar, biçeltik. ji: bi- +çante | ||
| biçapgerî | (navdêr, mê) çapgerkî. ji: bi- +çap +-gerî | ||
| biçapî | (rengdêr) çepkî. ji: bi- +çapî | ||
| biçarçove | (rengdêr) biçarçîve, biçerçîfe. ji: bi- +çarçove | ||
| bicarek | (rengdêr) bi tevayî. ji: bi- +carek | ||
| biçarenivîs | (rengdêr) bibext, birojgar, bişans, binesîb, biqismet, bisiûd, bitalih, biqeder. ji: bi- + çarenivîs. jê: biçarenivîsî biçarenivîsîtî biçarenivîstî | ||
| biçarenivîsî | (navdêr, mê) rewşa biçarenivîsbûnê. ji: biçarenivîs + -î | ||
| biçareserî | (rengdêr) bihavil, biçare, bihel. ji: bi- + çareserî. jê: biçareserîtî | ||
| biçareserîtî | (navdêr, mê) rewşa biçareserîbûnê. ji: biçareserî + -tî | ||
| biçarik | (rengdêr) bilaçek. ji: bi- +çarik | ||
| bicarisî | (navdêr, mê) cariskî, bi giriftarî, giriftarkî. ji: bi- +car +-isî | ||
| biçarox | (rengdêr) bikalık, biçank. ji: bi- +çarox | ||
| biçarşev | (rengdêr) çarşevkirî. ji: bi- +çarşev | ||
| biçarwe | (rengdêr) bizîl, bizengil, bixişxişk, zengildar. ji: bi- +çarwe | ||
| bicas | (rengdêr) bicils, bikuşte. ji: bi- +cas | ||
| bicatir | (rengdêr) bicehter. ji: bi- +catir | ||
| biçavdêrî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + çavdêrî. jê: biçavdêrîtî | ||
| biçavdêrîtî | (navdêr, mê) rewşa biçavdêrîbûnê. ji: biçavdêrî + -tî | ||
| biçavdîtî | (rengdêr) guvahî. ji: bi- +çav +dîtî | ||
| biçavharî | (navdêr, mê) bi rijdî. ji: bi- +çavhar +-î | ||
| biçavî | (rengdêr) biçavik. ji: bi- +çavî | ||
| biçavik | (rengdêr) biberçavk, bigoçavk, bieynek, biînek, bimenzere. ji: bi- + çavik. jê: biçavikî biçavikîtî biçaviktî | ||
| biçavikî | (navdêr, mê) rewşa biçavikbûnê. ji: biçavik + -î | ||
| biçavkanî | (rengdêr) bijêder, biserekanî, bikanî. ji: bi- +. jê: biçavkanîtî | ||
| biçavkanîtî | (navdêr, mê) rewşa biçavkanîbûnê. ji: biçavkanî + -tî | ||
| biçavlêkirinî | (navdêr, mê) bi hevrikdarî, hevrikdarkî. ji: bi- +çavlêkirin +-î | ||
| biçavsorî | (rengdêr) çavsorkî. ji: bi- +çavsorî | ||
| biçavzêlkî | (rengdêr) bimereq, bihewes, bibalkêşî, bitatêl, bitatol, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + çavzêlkî. jê: biçavzêlkîtî | ||
| biçavzêlkîtî | (navdêr, mê) rewşa biçavzêlkîbûnê. ji: biçavzêlkî + -tî | ||
| biçawanî | (rengdêr) bikalîte, biwesf, biçilotî, bikêfiyet, bikeyfiyet. ji: bi- + çawanî. jê: biçawanîtî | ||
| biçawanîtî | (navdêr, mê) rewşa biçawanîbûnê. ji: biçawanî + -tî | ||
| biçax | (rengdêr) bidem, bikat, biwext, bizeman. ji: bi- +çax | ||
| bicax | (rengdêr) caxkirî. ji: bi- +cax | ||
| biçayir | (rengdêr) biçîmen, çîmendar. ji: bi- +çayir | ||
| biçe | (lêker) ji çûn. Herwiha: (devokî) (ew) biçit biçît biçitin biçîtin. Dijwate: neçe. Bi Soranî: biço. Têkildar: biçim biçî biçin (devokî) biçîn. Demên din: diçe çû çûbe diçû çûye çûbû | ||
| biçe ser kaniyê, kanî wê ziwa bibe | (biwêj) ji bo kesên bêşans tê bikaranîn. ev şansê ku bi min ve ye, ez kerim ser kaniyan kanî wê ziwa bibin | ||
| biçêbûnbarî | (navdêr, mê) çêbûnbarkî. ji: bi- +çêbûnbar +-î | ||
| biceger | (rengdêr) bizirav, wêrek, cesûr, dilêr, bizavdar, bibizav, bicesaret, bicegger, ziravdar. ji: bi- +ceger | ||
| bicegerî | (navdêr, mê) biziravî, wêrekî, cesaret. ji: bi- +ce +-gerî | ||
| bicegger | (navdêr, mê) wêrek, dilêr, bizavdar, bibizav, bizirav, bicesaret, ceggerdar, livdar, livok, bihereket, ziravdar, biceger, cesûr. ji: bi- +ceg +-ger | ||
| bicehd | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc, biiltimas. ji: bi- + cehd. jê: bicehdî bicehdîtî bicehdtî | ||
| bicehdî | (navdêr, mê) rewşa bicehdbûnê. ji: bicehd + -î | ||
| bicehter | (rengdêr) bicatirî. ji: bi- +cehter | ||
| biçêj | (rengdêr) bitam, bitalî, bitûjî, bisûrî. ji: bi- + çêj. jê: biçêjî biçêjîtî biçêjtî | ||
| biçêjî | (navdêr, mê) rewşa biçêjbûnê. ji: biçêj + -î | ||
| biçek | (rengdêr) biberg, bicilûberg, bicil, bikinc, bilibas, bipoşide, bisaye, bicilûberg. ji: bi- + çek. Bikaranîn: Navdêr: biçekbûn, biçekkirin. jê: biçekî biçekîtî biçektî | ||
| biçekbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) çek | ||
| biçekî | (navdêr, mê) rewşa biçekbûnê. ji: biçek + -î | ||
| biçêkirinî | (navdêr, mê) çêkirinkî. ji: bi- +çêkirin +-î | ||
| biçekkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biçek | ||
| biçekûçol | (rengdêr) bisîleh, biçek, bitop, bimoşek, bişûr. ji: bi- + çekûçol. jê: biçekûçolî biçekûçolîtî biçekûçoltî | ||
| biçekûçolî | (navdêr, mê) rewşa biçekûçolbûnê. ji: biçekûçol + -î | ||
| biçelqînî | (rengdêr) biçelqeçelq. ji: bi- +çelqînî | ||
| biçeltik | (rengdêr) çentedar, biçente. ji: bi- +çeltik | ||
| bicelwe | (rengdêr) binaz, biîşwe, bialûsî, bicîlwe, binazdarî, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + celwe. jê: bicelweyî bicelwetî | ||
| bicelweyî | (navdêr, mê) rewşa bicelwebûnê. ji: bicelwe + -yî | ||
| biçember | (rengdêr) çemberdar, şorcbdar. ji: bi- +çember | ||
| bicemed | (rengdêr) biqeşa, biqerrise, bisehol, bibûz. ji: bi- + cemed. jê: bicemedî bicemedîtî bicemedtî | ||
| bicemedanî | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + cemedanî. jê: bicemedanîtî | ||
| bicemedanîtî | (navdêr, mê) rewşa bicemedanîbûnê. ji: bicemedanî + -tî | ||
| bicemedî | (navdêr, mê) rewşa bicemedbûnê. ji: bicemed + -î | ||
| biçênc | (rengdêr) bisalsa, bisos, bisalça, biavik. ji: bi- + çênc. jê: biçêncî biçêncîtî biçênctî | ||
| bicencere | (rengdêr) bigergere, çivîka wîçwîçok. ji: bi- +cencere | ||
| biçêncî | (navdêr, mê) rewşa biçêncbûnê. ji: biçênc + -î | ||
| biçene | (rengdêr) çenedar. ji: bi- +çene | ||
| biçenedirêjî | (navdêr, mê) bi gîvî. ji: bi- +çenedirêj +-î | ||
| biçeng | (rengdêr) binçeng, binkefş. ji: bi- +çeng | ||
| biçengil | (rengdêr) bigoçel, biçangil. ji: bi- +çengil | ||
| bicênîk | (rengdêr) bibisk, bitûncik, bizilf, bita. ji: bi- +cênîk | ||
| biçepanî | (navdêr, mê) çepanîkî. ji: bi- +çep +-anî | ||
| biçeper | (rengdêr) bitan. ji: bi- + çeper. jê: biçeperî biçeperîtî biçepertî | ||
| biçeperî | (navdêr, mê) rewşa biçeperbûnê. ji: biçeper + -î | ||
| biçepûçûrr | (rengdêr) bimunhanî, bibadok. ji: bi- + çepûçûrr. jê: biçepûçûrrî biçepûçûrrîtî biçepûçûrrtî | ||
| biçepûçûrrî | (navdêr, mê) rewşa biçepûçûrrbûnê. ji: biçepûçûrr + -î | ||
| biçeq | (rengdêr) bigulî, gulîdar, şaxdayî, şaxberdayî. ji: bi- +çeq | ||
| biçeqîn | (rengdêr) biqirçîn, biçirkîn. ji: bi- +çeqîn | ||
| bicerahet | (rengdêr) binêm, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + cerahet. jê: bicerahetî bicerahetîtî bicerahettî | ||
| bicerahetî | (navdêr, mê) rewşa bicerahetbûnê. ji: bicerahet + -î | ||
| bicerîme | (rengdêr) bitomet, bitawan, bijibarî, bixirabî, bigunehkarî, bicirm, bicînayet, bisûc, bibinas. ji: bi- + cerîme. jê: bicerîmeyî bicerîmetî | ||
| bicerîmeyî | (navdêr, mê) rewşa bicerîmebûnê. ji: bicerîme + -yî | ||
| biçerm | (rengdêr) bicild, bikevl, bipîst, bipost. ji: bi- + çerm. jê: biçermî biçermîtî biçermtî | ||
| biçermî | (navdêr, mê) rewşa biçermbûnê. ji: biçerm + -î | ||
| bicerribandin | (rengdêr) bihewl, bikoş, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bikar, bimihawele. ji: bi- + cerribandin. jê: bicerribandinî bicerribandinîtî bicerribandintî | ||
| bicerribandinî | (navdêr, mê) rewşa bicerribandinbûnê. ji: bicerribandin + -î | ||
| biçerx | (rengdêr) bitayre, bixirrxal, biteker, bixilxal, bitekel. ji: bi- + çerx. jê: biçerxî biçerxîtî biçerxtî | ||
| biçerxî | (navdêr, mê) rewşa biçerxbûnê. ji: biçerx + -î | ||
| bicesaret | (rengdêr) kesa/ê cesaret heye, kesa/ê diwêre, kesa/ê natirse, kesa/ê curet heye. Hevwate: biste cesûr wêrek bicuret. Dijwate: bêcesaret tirsok tirsonek bizdok behecok bêkulek. ji: bi- + cesaret. Bikaranîn: Navdêr: bicesaretbûn | ||
| bicesaret bûn | (lêker)(Binihêre:) bicesaret | ||
| bicesaret kirin | (lêker)(Binihêre:) bicesaret | ||
| bicesaretbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bicesaret | ||
| bicesaretbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bicesaret | ||
| bicesaretî | (navdêr, mê) rewşa bicesaretbûnê. ji: bicesaret + -î | ||
| bicesaretkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bicesaret kirin | ||
| bicesaretkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bicesaret | ||
| biçetel | (rengdêr) bisêtelik. ji: bi- +çetel | ||
| biçetel bûn | (lêker)(Binihêre:) biçetel | ||
| biçetinî | (rengdêr) hema hema, hahanga, bi zorê. ji: bi- +çetinî | ||
| bicew | (rengdêr) bikeşa, biseqa, bihewa, bisiqa, biatmosfer. ji: bi- + cew. jê: bicewî bicewîtî bicewtî | ||
| bicewab | (rengdêr) bersivdar, bibersiv, berpirs. ji: bi- +cewab | ||
| bicewî | (navdêr, mê) rewşa bicewbûnê. ji: bicew + -î | ||
| biçewlik | (rengdêr) biqerîne, bituwanc, qewsel mîtîfbûn. ji: bi- +çewlik | ||
| bicewr | (rengdêr) bikotekî, bizordarî, bitade, bizilm, bistem. ji: bi- + cewr. jê: bicewrî bicewrîtî bicewrtî | ||
| bicewrî | (navdêr, mê) rewşa bicewrbûnê. ji: bicewr + -î | ||
| bicey | (Zazaki) (navdêr) birû | ||
| bicêyiz | (rengdêr) biqelen, binext, bişîrbayî, bicihêz. ji: bi- + cêyiz. jê: bicêyizî bicêyizîtî bicêyiztî | ||
| bicêyizî | (navdêr, mê) rewşa bicêyizbûnê. ji: bicêyiz + -î | ||
| biceza | (rengdêr) cezabar. ji: bi- +ceza | ||
| biçî | (lêker) formek ji çûnHewramî (hoker) , çima, çire, bo çi? | ||
| bicî | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokalh. ji: bi- + cî. Bikaranîn: Navdêr: bicîbûn. jê: bicîtî | ||
| bicibilyet | (rengdêr) (navdêr, mê) şîrhelal, binamûs | ||
| bicîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bicî | ||
| biçîçek | (rengdêr) bikulîlk, bigul. ji: bi- + çîçek. Bikaranîn: Navdêr: biçîçekkirin. jê: biçîçekî biçîçekîtî biçîçektî | ||
| biçîçekî | (navdêr, mê) rewşa biçîçekbûnê. ji: biçîçek + -î | ||
| biçîçekkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biçîçek | ||
| biçiçik | (rengdêr) çiçikdar, bipêsîr, bimemik, bimijok, bimostik. ji: bi- +çiçik | ||
| biçîçikî | (navdêr, mê) piçikî, çîçikî, piçikek, piçikokek, çîçikek, hindikek, hinik. ji: bi- +çîçi +-kî | ||
| bicidî | (rengdêr) ji dil. ji: bi- +cidî | ||
| bicih | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + cih. Bikaranîn: Lêker: bicih kirin, bicih danîn. Navdêr: bicihanîn, bicihbûn, bicihkirin, bicihdanîn Rengdêr: bicihbûyî, bicihkirî. jê: bicihî bicihîtî bicihtî | ||
| bicîh | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî. ji: bi- + cîh. Bikaranîn: Rengdêr: bicîhbûyî. jê: bicîhî bicîhîtî bicîhtî | ||
| bicih danîn | (lêker)pêdandin, sabît kirin. ji: bicih + danîn | ||
| bicih kirin | (lêker)(Binihêre:) bicih | ||
| bicih û nivîn bûn | (biwêj) ji bo nexweşên di nav cih û nivînan de tê gotin. ne nexweşiyeke wisa hêsan bû, jinik hema tam bicih û nivîn bû. | ||
| bicihanî | (navdêr, mê) tijî, biserketî, serkeftî. ji: bicih +-anî | ||
| bicihanîn | (navdêr, mê) diristkirin, çêkirin, kirin, çarekirin, helkirin, encamdan, bidawîanîn, xilaskirin, safkirin, pêk anîn. Herwiha: bicihênan bicihhanîn bicihhênan bicihhînan bicihînan bicîanîn bicîênan bicîhanîn bicîhênan bicîhînan bicîînan bicîhanîn bicîhênan bicîhhanîn bicîhhênan bicîhhînan bicîhînan. Lêker: bi cih anîn. Nêzîk: bicihkirin. ji: bi + cih + anîn. jê: bicihînayî bicihîner | ||
| bicîhatî | (rengdêr) (Binihêre:) bicî | ||
| bicihbûnî | (navdêr, mê) rûniştîbûn, xwegirtîbûn. ji: bicih +-bûnî | ||
| bicihbûyî | (rengdêr) (navdêr, mê) dêmanî, akincî | ||
| bicîhbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bicîh | ||
| bicihdanîn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bicih | ||
| bicihêz | (rengdêr) biqelen, binext, bişîrbayî, bicêyiz. ji: bi- + cihêz. jê: bicihêzî bicihêzîtî bicihêztî | ||
| bicihêzî | (navdêr, mê) rewşa bicihêzbûnê. ji: bicihêz + -î | ||
| bicihgirî | (navdêr, mê) cihgirkî. ji: bicih +-girî | ||
| bicihî | (navdêr, mê) rewşa bicihbûnê. ji: bicih + -î | ||
| bicîhî | (navdêr, mê) rewşa bicîhbûnê. ji: bicîh + -î | ||
| bicihînayî | (rengdêr) realîze, pêkînayî, bicihbûyî, pêkhatî | ||
| bicihkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bi cih kirin | ||
| bicihnebûyî | (rengdêr) serobero, tiroviro, koçer, neniştecih. ji: bicih +nebûyî | ||
| bicihûwarkirin | (navdêr, mê) bicihkirin. ji: bi- +cihûwar +kirin | ||
| biçikosî | (navdêr, mê) çikoskî. ji: bi- +çik +-osî | ||
| biçil | (rengdêr) bikinc, biçek, bicilûberg, bilîbas. ji: bi- +çil | ||
| bicil | (rengdêr) biderpî, bigore, bifanêle. ji: bi- + cil. jê: bicilî bicilîtî biciltî | ||
| bicild | (rengdêr) bikevl, biçerm, bipîst, bipost. ji: bi- + cild. jê: bicildî bicildîtî bicildtî | ||
| biçîldank | (navdêr, mê) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +çîl +-dank | ||
| bicildî | (navdêr, mê) rewşa bicildbûnê. ji: bicild + -î | ||
| bicilî | (navdêr, mê) rewşa bicilbûnê. ji: bicil + -î | ||
| bicilik | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + cilik. jê: bicilikî bicilikîtî biciliktî | ||
| bicilikî | (navdêr, mê) rewşa bicilikbûnê. ji: bicilik + -î | ||
| bicilk | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + cilk. jê: bicilkî bicilkîtî bicilktî | ||
| bicilkî | (navdêr, mê) rewşa bicilkbûnê. ji: bicilk + -î | ||
| biçilm ( mînak? ) | (rengdêr) bilîq, bilîçik. ji: bi- +çilm | ||
| biçilmî | (rengdêr) çilmkî. ji: bi- +çilmî | ||
| biçilmisînî | (navdêr, mê) çilmisînkî. ji: bi- +çilmisîn +-î | ||
| biçilotî | (rengdêr) bikalîte, biçawanî, biwesf, bikêfiyet, bikeyfiyet. ji: bi- + çilotî. jê: biçilotîtî | ||
| biçilotîtî | (navdêr, mê) rewşa biçilotîbûnê. ji: biçilotî + -tî | ||
| bicilûberg | (rengdêr) biberg, bicil, bikinc, bilibas, biçek, bipoşide, bisaye. ji: bi- + cilûberg. jê: bicilûbergî bicilûbergîtî bicilûbergtî | ||
| bicilûbergî | (navdêr, mê) rewşa bicilûbergbûnê. ji: bicilûberg + -î | ||
| bicîlwe | (rengdêr) binaz, bicelwe, biîşwe, bialûsî, binazdarî, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + cîlwe. jê: bicîlweyî bicîlwetî | ||
| bicîlweyî | (navdêr, mê) rewşa bicîlwebûnê. ji: bicîlwe + -yî | ||
| biçîm | (rengdêr) bipaq, biçîp, bipê, biçêq, bipîjaq, biling, pêdar, lingdar. ji: bi- +çîm | ||
| biçimbil | (rengdêr) bipêgirtek. ji: bi- + çimbil. jê: biçimbilî biçimbilîtî biçimbiltî | ||
| biçimbilî | (navdêr, mê) rewşa biçimbilbûnê. ji: biçimbil + -î | ||
| biçîmen | (rengdêr) biçayir, çîmendar. ji: bi- +çîmen | ||
| biçîmkirin | (navdêr, mê) çîmdarkirin. ji: biçîm +kirin | ||
| bicinayet | (rengdêr) bisûc, bibinas, bitawan, biguneh, bixirabî, bixeta, bixeletî, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + cinayet. jê: bicinayetî bicinayetîtî bicinayettî | ||
| bicînayet | (rengdêr) bitomet, bitawan, bijibarî, bixirabî, bigunehkarî, bicirm, bicerîme, bisûc, bibinas. ji: bi- + cînayet. jê: bicînayetî bicînayetîtî bicînayettî | ||
| bicinayetî | (navdêr, mê) rewşa bicinayetbûnê. ji: bicinayet + -î | ||
| bicînayetî | (navdêr, mê) rewşa bicînayetbûnê. ji: bicînayet + -î | ||
| biçingînî | (navdêr, mê) bişingînî, bizingînî. ji: bi- +çingîn +-î | ||
| biçînî | (rengdêr) ferfûrî. ji: bi- +çînî | ||
| bicinsiyet | (navdêr, mê) zayendar. ji: bi- +cins +-iyet | ||
| bicinsiyetî | (navdêr, mê) zayendarî. ji: bi- +cins +-iyetî | ||
| biçîp | (rengdêr) biçîm, bipaq, bipê, biçêq, bipîjaq, biling, pêdar, lingdar. ji: bi- +çîp | ||
| bicir | (rengdêr) neberbihêr, nederdbihêr, bêaqûbet, serkêş, alîkêş, cirnexweş. ji: bi- +cir | ||
| bicir û ecdêl bûn | (biwêj) cirnexweş û bêdebar bûn. ew mirovekî bicir û cedêl e. kî dikare bi wî re debarê bike? biçe bitlîs, wê bilîz. heke wî karî bike, wê xwe ji wê encamê re jî amade bike. ez çawa bikim, zagon wisa ye, biçe bitlîs, wê bilîz. | ||
| biçira | (rengdêr) biçerax. ji: bi- +çira | ||
| bicirecir | (rengdêr) bibereber, biheytehol, bi xirecir, bihêwirze, bişemete, biteqereq, bixirecir. ji: bi- +cirecir | ||
| biçirîsk | (rengdêr) çirûskdar, zeraqdar, birqdar, bibirqîn, çîkdar, pirîskdar, biçîk. ji: bi- +çirîsk | ||
| biçirk | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + çirk. jê: biçirkî biçirkîtî biçirktî | ||
| biçirkî | (navdêr, mê) rewşa biçirkbûnê. ji: biçirk + -î | ||
| biçirkîn | (lêker)biqirçîn, biçeqîn. ji: bi- +çirk +-în | ||
| bicirm | (rengdêr) bitomet, bitawan, bijibarî, bixirabî, bigunehkarî, bicerîme, bicînayet, bisûc, bibinas. ji: bi- + cirm. jê: bicirmî bicirmîtî bicirmtî | ||
| bicirmî | (navdêr, mê) rewşa bicirmbûnê. ji: bicirm + -î | ||
| bicirnexweşî | (rengdêr) bi xirabî, bêcirane, xûynepakane, bi bêcirî, bi serkêşî, bi xûynepakî. ji: bi- +cirnexweşî | ||
| bicirre | (rengdêr) bidubendî, bilihevnekirin, biarîşe, bikêşe, bipirsgirêk, biproblem, binakokî. ji: bi- + cirre. jê: bicirreyî bicirretî | ||
| bicirreyî | (navdêr, mê) rewşa bicirrebûnê. ji: bicirre + -yî | ||
| biçirtî | (navdêr, mê) çirtkî. ji: bi- +çir +-tî | ||
| biçirtonek | (navdêr, mê) biçiranek, biçoratan. ji: bi- +çirt +-onek | ||
| biçistî | (rengdêr) birêzkarî. ji: bi- +çistî | ||
| bicîtî | (navdêr, mê) rewşa bicîbûnê. ji: bicî + -tî | ||
| biçîtî | (navdêr, mê) xela, birçîbûn, birçîtî, birsîbûn, birsîtî, kesadî, tengayî. ji: bi- +ç +-îtî | ||
| biçîtik | (rengdêr) bixêlî, bipoşî, bilaçek. ji: bi- +çîtik | ||
| biçiv | (rengdêr) bi fetl. ji: bi- +çiv | ||
| biçivandinî | (navdêr, mê) çivandinkî. ji: bi- +çivandin +-î | ||
| biçivî | (navdêr, mê) bi fêlbazî, bi canbazî, bi xapînî, xapînkî, bi xapîni. ji: bi- +çiv +-î | ||
| biciwiyo | (Zazaki) (lêker) bijî (bijît, bijîtin). ji wêjeyê: Gilberte Favre Zaza: Nûredîn Zaza do hertim zerrîya mi de biciwîyo. (Gilberte Favre Zaza: Nûredîn Zaza dê herdem di dilê min de bijî.) | ||
| biçix | (rengdêr) çûxdar. ji: bi- +çix | ||
| biçixat | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûkeik, bişemçe. ji: bi- + çixat. jê: biçixatî biçixatîtî biçixattî | ||
| biçixatî | (navdêr, mê) rewşa biçixatbûnê. ji: biçixat + -î | ||
| biçixatik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, bişemçe. ji: bi- + çixatik. jê: biçixatikî biçixatikîtî biçixatiktî | ||
| biçixatikî | (navdêr, mê) rewşa biçixatikbûnê. ji: biçixatik + -î | ||
| biçixeh | (navdêr, mê) mişar, birrek, erre. Bikaranîn: Kurmanciya Çiyayê Kurmênc | ||
| bicixiz | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin. ji: bi- + cixiz. jê: bicixizî bicixizîtî bicixiztî | ||
| bicixizî | (navdêr, mê) rewşa bicixizbûnê. ji: bicixiz + -î | ||
| biciyawazî | (rengdêr) bi cudayî, cudayîkî. ji: bi- +ciyawazî | ||
| biciyokî | (navdêr, mê) ciyokkî. ji: bicî +-yokî | ||
| biçîzbûnî | (navdêr, mê) çîzbûnkî. ji: bi- +çîz +-bûnî | ||
| biçizeçiz | (rengdêr) bikizekiz. ji: bi- +çizeçiz | ||
| biçîzî | (navdêr, mê) bi xanenişinî. ji: bi- +çîz +-î | ||
| biçîzî, neçîzî qencelîz î | (biwêj) çi dibêjî û çi dikî bike tu ew î, qet xwe înkar meke. ez bi te dizanim, tu biçîzî neçîzî, qencelîz î | ||
| biçkok | (rengdêr) hûrik, gelek biçûk, biçûçik. Herwiha: biçkûk piçkûk piçkok. ji: biçûk + -ok. jê: biçkokî | ||
| biçkokî | (navdêr, mê) rewşa biçkokbûnê. ji: biçkok + -î | ||
| biçkoley | (Soranî) (rengdêr) kurmancî, biçûk | ||
| biçkov | (rengdêr) bişkov | ||
| biçok | (rengdêr) bikabok. ji: bi- +çok | ||
| bicolane | (rengdêr) bihêlekan, bihêlkan. ji: bi- +colane | ||
| biçolbirî | (rengdêr) bi qutebirî. ji: bi- +çol +birî | ||
| biçolbûnî | (navdêr, mê) bi kavilbûnî, kavilbûnkî. ji: bi- +çol +-bûnî | ||
| bicole | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + cole. jê: bicoleyî bicoletî | ||
| bicoleyî | (navdêr, mê) rewşa bicolebûnê. ji: bicole + -yî | ||
| bicomgehî | (navdêr, mê) comgehîkî. ji: bi- +com +-gehî | ||
| bicorî | (rengdêr) bi goreyî, vêca. ji: bi- +corî | ||
| biçortî | (navdêr, mê) adî, çorsane, bi kancî, tantiroskî, xirpanî, bi bêteşeyî. ji: bi- +çor +-tî | ||
| bicoş | (rengdêr) şad, bikêf, bikeyf, kêfdar, dilxweş, kêfxweş, bextiyar, bextewer, şa. Dijwate: bêcoş. ji: bi- + coş | ||
| bicoşdarî | (navdêr, mê) bi pişpişîn, bi hilhatinî. ji: bicoş +-darî | ||
| bicoşî | (navdêr, mê) rewşa bicoşbûnê. ji: bicoş + -î | ||
| bicotî | (navdêr, mê) bi duyînî. ji: bi- +c +-otî | ||
| biçrik | nanê di rûn de qijirandî nanê di rûn de qijirandî | ||
| biçûçik | (rengdêr) hûrik, gelek biçûk, biçkok. Herwiha: biçûçk piçûçik piçûçk. ji: biçûk + -çik. jê: biçûçikî | ||
| biçûçikî | (navdêr, mê) rewşa biçûçikbûnê, hûrikî, mitek, hûrikokî, biçûçik. ji: biçûçik + -î | ||
| biçûçiktî | (navdêr, mê) qiciktî, hûriktî. ji: bi- +çûçik +-tî | ||
| bicudabarî | (navdêr, mê) cudabarkî. ji: bi- +cudabar +-î | ||
| bicudayî | (rengdêr) bi têvelî. ji: bi- +cu +dayî | ||
| biçûk | 1. nemezin 2. hûrik 3. zarok *"biçûk li cihê xwe, mezin li cihê xwe" -biçûk xistin 1. rûmeta yekî şikandin 2. bênirx kirin -biçûk dîtin 1. biçûk xistin 2. bi pozbilindî lê nêrîn (rengdêr) hûrik, ne mezin, ne gir, zarok, pitik, minal. Herwiha: biçwîk, biçîk, piçûk. ji: hevreha بچووک (biçûk) û بچکۆڵه/biçkołe yên soranî, بچه (biççê) ya farisî, beçek û veçek yên pehlewî û wiçkołe ya hewramî, hemû jiari. Herwiha hevreha piç, piçek, piço-piço yên kurmancî. Di kurmancî de bi demê re b carinan dibe p (wek berav > perav) lê p nabe b loma piçûk ji biçûk e, ne berevajî.. Bikaranîn: Lêker: biçûk xistin, biçûk ketin, biçûk kirin, biçûk bûn. Navdêr: biçûkxistin, biçûkketin, biçûkbûn, biçûkkirin Rengdêr: biçûkxistî. jê: piçûkî, piçûktî, piçûkahî, piçûktir. Bide ber: piçek | ||
| biçûk bûn | (lêker)(Binihêre:) biçûk. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بچووک بوون | ||
| biçûk dîtin | (lêker)pêpes kirin, kêm dîtin, hindik hesandin, hindik hesibandin, xore dîtin. ji: biçûk + dîtin | ||
| biçûk ketin | (lêker)(Binihêre:) biçûk | ||
| biçûk kirin | (lêker)(Binihêre:) biçûk. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بچووک کرن | ||
| biçûk xistin | (lêker)(Binihêre:) biçûk | ||
| biçûka mezin neke,mezina biçûk neke | gotina pêşiyan herkes çawa be divê wiha xwe xuya bike û mirov jî wan wisa bide xuyakırin.ne mirov yê biçûk mezin bike kudawiyê bibe diriyê nava piyên mirov û ne ku mirov yê mezin biçûk bike da ku dawiyê mirov poşman nebe. | ||
| biçûkahî | 1. nizmî 2. hûriktî 3. zarokatî (navdêr, mê) nizmî , hûriktî , zarokatî | ||
| biçûkane | (rengdêr) mîna zarokan, zarokwarî, zarokane. ji: biçûk +-ane | ||
| biçûkanî | (navdêr, mê) biçûkî, biçûkatî, qiciktî, biçûkayî, biçûktayî, biçûktî. ji: biçûk +-anî | ||
| biçûkayî dibê hêk, mezin dibe qaqê | gotina pêşiyan ku zarok dema bi çûkayî xwe li tiştine biçûk digirin û jê hez dikin, bi mezinan pir ecêb tê. ji ber ku ezmûn hê firehe.tiştên ku mirov destpê dike jî mirov pir jê hez dike û dibe ku mirov vî tiştî pir baş bibînin lê dema mirov dijiyanê de bi tiştinan dihese û ezmûn fireh dibe wê demê jî mirov hê li tiştê mezin difikire. | ||
| biçûkbûn | (rengdêr) kinbûn, hûrbûn, têkçûn, gundê me sal bo salê biçûk dibe. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بچووکبوون | ||
| biçûkbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biçûk | ||
| biçûkdîtî | çavsivik | ||
| biçûkdîtin | (navdêr, mê) kêmdîtin. ji: biçûk +dîtin | ||
| biçûkê malê, kûçikê malê | (biwêj) karên angarya tim li para piçûkan dikevin. di malbatên feodal û nezan de azîn ev e: biçûkê malê, kûçikê nullê ye. | ||
| biçûker | (navdêr, mê) nelirê, dijraber. ji: bi- +çû +-ker | ||
| biçûkî | (navdêr, mê) hûrî, çûkî, biçûkûn, rewşa tiştên yan kesên biçûk, zarroktî, zarrotî, minalî, mindalî, jiyê anku temenê biçûk. Herwiha: biçûkahî biçûkatî biçûkayî biçûkîtî biçûktî biçûkahî biçûkatî biçûkayî biçûkî biçûkîtî biçûktî. ji: biçûk + -î | ||
| biçûkker | (navdêr, mê). Bi soranî: | ||
| biçûkketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biçûk | ||
| biçûkkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biçûk kirin | ||
| biçûkkirin | (navdêr) dema mirov qebarê tiştekî kêm bi kit, me baxçeyê mala xwe biçûk kir, nazikkirin, nazandin, jîyê xwe kêmkirin, :ev jine çend xwe biçûk dike. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بچووککرن | ||
| biçûkxister | (rengdêr) abrûber, ziletker, ibtizazker, hûrhesibaner, bêqîmetker, bêrûmetker, bênamûsker, hetikber | ||
| biçûkxistî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biçûkxistin | ||
| biçûkxistin | (navdêr, mê) heqaret, zilet, ibtizaz, hûrhesibandin, bêqîmetkirin, bêrûmetkirin, dijûn yan gotinên din yên pîs ji kesekî re gotin, gotin ku kesekî tiştek xirab kiriye daku şan û şerefa wî kesî biherrime. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بچووکخستن. Herwiha: biçûkêxistin. Lêker: biçûk xistin biçûk êxistin. ji: biçûk + xistin. jê: biçûkxer biçûkxistî | ||
| bicule | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar. ji: bi- + cule. jê: biculeyî biculetî | ||
| biculeyî | (navdêr, mê) rewşa biculebûnê. ji: bicule + -yî | ||
| bicûlî | Goreyên rîs | ||
| bicumbuş | (rengdêr) hengdar. ji: bi- +cumbuş | ||
| bicur'et | (rengdêr) kesa/ê cesaret heye, kesa/ê curet heye, kesa/ê diwêre, kesa/ê natirse. Hevwate: biste cesûr wêrek bicesaret. Dijwate: bêcesaret tirsok tirsonek bizdok behecok bêkulek. ji: bi- + curet | ||
| bidaçek | (rengdêr) daçekdar. ji: bi- +daçek | ||
| bidad | (rengdêr) biedalet, biheqî, bihiqûq, bidadmendî, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + dad. jê: bidadî bidadîtî bidadtî | ||
| bidadî | (rengdêr) biwijdan, bibext, biinsaf, biedalet, bidadmendî, bidadperwerî, bidilovanî, birehm, bidilnermî. ji: bi- + dadî. jê: bidadîtî | ||
| bidadmendî | (rengdêr) bidad, biedalet, biheqî, bihiqûq, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + dadmendî. jê: bidadmendîtî | ||
| bidadmendîtî | (navdêr, mê) rewşa bidadmendîbûnê. ji: bidadmendî + -tî | ||
| bidadperwerî | (rengdêr) biheqaniyet, bidadmendî, biedalet, biheqîqet, biwijdan. ji: bi- + dadperwerî. jê: bidadperwerîtî | ||
| bidadperwerîtî | (navdêr, mê) rewşa bidadperwerîbûnê. ji: bidadperwerî + -tî | ||
| bidadwerî | (rengdêr) bişerîet, bidad, bihiqûq, bimafnasî, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + dadwerî. jê: bidadwerîtî | ||
| bidadwerîtî | (navdêr, mê) rewşa bidadwerîbûnê. ji: bidadwerî + -tî | ||
| bidamanî | (navdêr, mê) mitrîkî, bi mitrî, damankî, gutkî, bi gutkî. ji: bi- +dam +-anî | ||
| bidamar | (rengdêr) bireh, birîçal, rehrehkî, rehdar, kokdar, biripin, binîgirtî. ji: bi- +damar | ||
| bidanîşan | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + danîşan. jê: bidanîşanî bidanîşanîtî bidanîşantî | ||
| bidanîşanî | (navdêr, mê) rewşa bidanîşanbûnê. ji: bidanîşan + -î | ||
| bidantêl | (rengdêr) bitentene, tentenekirî, dantêlkirî. ji: bi- +dantêl | ||
| bidapîrî | (navdêr, mê) dapîrkî. ji: bi- +dapîr +-î | ||
| bidaqurtandinî | (rengdêr) biqirpandin. ji: bi- +daqurtandinî | ||
| bidar | (rengdêr) çovdar, şivdar, bişiv, destbişiv, bişik. ji: bi- +dar | ||
| bidariştindarî | (navdêr, mê) dariştindarkî. ji: bi- +dariştin +-darî | ||
| bidarkirin | (navdêr, mê) darlêdanîn. ji: bidar +kirin | ||
| bidarvekirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bi dar ve kirin | ||
| bidarxistî | (rengdêr) darxistî, îdamkirî. ji: bidar +xistî | ||
| bidawa | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bigaraz, bimerem, bimexsed, biqesd, bixwestek. ji: bi- + dawa. jê: bidawayî bidawatî | ||
| bidawayî | (navdêr, mê) rewşa bidawabûnê. ji: bidawa + -yî | ||
| bidawer | (rengdêr) bisembol, biremz, binîşan, binimûne, bimînak. ji: bi- + dawer. jê: bidawerî bidawerîtî bidawertî | ||
| bidawerdarî | (navdêr, mê) dawerdarkî. ji: bidawer +-darî | ||
| bidawerî | (navdêr, mê) rewşa bidawerbûnê. ji: bidawer + -î | ||
| bidawî | (rengdêr) biakam, biencam, binetîceng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + dawî. Bikaranîn: Lêker: bidawî bûn. Navdêr: bidawîanîn, bidawîkirin, bidawîbûn Rengdêr: bidawîbûyî, bidawîkirî. jê: bidawîtî | ||
| bidawî bûn | (lêker)(Binihêre:) bidawî | ||
| bidawîbûn | (navdêr)(Binihêre:) dawî | ||
| bidawîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) dawî | ||
| bidawîhatin | (navdêr)(Binihêre:) dawî | ||
| bidawîkirî | (rengdêr) (Binihêre:) dawî | ||
| bidawîng | (rengdêr) biencam, binetîce, biakam, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + dawîng. jê: bidawîngî bidawîngîtî bidawîngtî | ||
| bidawîngî | (navdêr, mê) rewşa bidawîngbûnê. ji: bidawîng + -î | ||
| bidawîtî | (navdêr, mê) rewşa bidawîbûnê. ji: bidawî + -tî | ||
| bidaxwaz | (rengdêr) biawat, bihêvî, bixwestek, biumêd, bimirad, bixwezî. ji: bi- + daxwaz. jê: bidaxwazî bidaxwazîtî bidaxwaztî | ||
| bidaxwazî | (navdêr, mê) rewşa bidaxwazbûnê. ji: bidaxwaz + -î | ||
| bidayet | (navdêr, mê) destpêk, pêşî, sereta, ser, ibtida, serekanî, cihê yan qonaxa tiştek jê tê: Bidayeta nivîskariya wî kengî ye? (Kengî wî cara yekê nivîskarî kiriye?). Herwiha: bîdayet. Dijwate: dawî dûmahî kutahî xilasî. ji: Ji erebî. jê: bidayetî | ||
| bidayetî | (navdêr, mê) rewşa bidayetbûnê. ji: bidayet + -î | ||
| bidayik | (rengdêr) bidê. ji: bi- +dayik | ||
| bide | (lêker) forma fermanî û bilanî û mercî ya yekjimar ji lêkera dan: Avê bide min!(navdêr, mê) bac, bêş, tar, olam, zerîbe, vêrgî. Bide ber: bîde. ji: dan. jê: bideyî | ||
| bidê | (lêker) bidiyê, bide wê/wî. Bide ber: bida bide bidî. ji: bide + -ê - | ||
| bide ameyîş | (Zazaki) (navdêr) lê hatin | ||
| bide aqilnayîş | (Zazaki) lê hesandin, lê hişyar kirin | ||
| bide aqilyayîş | (Zazaki) lê hesîn, lê hişyar bûn | ||
| bide ardiş | (Zazaki) lê hanîn, hevanîn | ||
| bide ewniyayîş | (Zazaki) lê nihêrîn, lê mêzekirin | ||
| bide geyrayîş | (Zazaki) lê gerîn | ||
| bide hiwayîş | (Zazaki) lê kenîn | ||
| bide kerdiş | (Zazaki) (navdêr) lihevkirin | ||
| bide kewtiş | (Zazaki) (navdêr)lê hatin;, Taximê cilandê yê weş bide kewto: Taximê cilên wî xweş lê hatiye | ||
| bide mendiş | (Zazaki) lê çûn, lihevçûn | ||
| bide nanê xwe, berde canê xwe | (biwêj) gelek caran ji yekî re qencî dikî, li dêvla wê xerabiyê dibînî. bide nanê xwe, berde canê xwe. ma qencî jî sûc e? ma min xerabî lê bikira? | ||
| bide nawitiş | (Zazaki) lê nîşan dan | ||
| bide netirse bitirse sêrm neke | gotina pêşiyan di jiyanê de her tim divê mirov netirse ku mirov zanime di jiyanê de hertişt tê serê mirov wê demê him bi tevdirbe û him jî xebata xwe bike. lê divê mirov ji tiştê metirsî jî bitirse, dema mirov ji tişten nebaş bitirse wê demê jîmirovê tevdîra xwe jî bistîne. ku mirov jî tiştên metirsî netirse wê demê mirov nikare tevdîran bistîne.tirs jî dijiyanê de divê mîsoger hebe. divê zanebûn, tirs û mêranî bi hev re hebin. | ||
| bide niştiş | (Zazaki) lê daniştin | ||
| bide qelibnayîş | (Zazaki) lê ketin, lê xistin | ||
| bide qerisnayîş | (Zazaki) lê tadayî kirin | ||
| bide resayîş | (Zazaki) lê gihîştin | ||
| bide şanayîş | (Zazaki) lê sipartin, lê paldan, lê şidandin | ||
| bide sawitiş | (Zazaki) lê dadan | ||
| bide siwar biyayîş | (Zazaki) lê siwar bûn | ||
| bide şiyayîş | (Zazaki) lê çûyin, lê hatin, lê dişibê | ||
| bide tadayîş | (Zazaki) lê badan, lê zivirandin, Bext û sozê xwe herimandin | ||
| bide wariştiş | (Zazaki) lê gihan(gihîştin), bw. lê rabûn | ||
| bidebar | (rengdêr) binefeqe, bijiyar, biîdare, bixwedîkirin. ji: bi- + debar. jê: bidebarî bidebarîtî bidebartî | ||
| bidebarî | (navdêr, mê) rewşa bidebarbûnê. ji: bidebar + -î | ||
| bidebdebe | (rengdêr) birewnaq, bimirêsdar, bişemal, biihtişamî, biwurşedar, bibihişmet, bimihteşem. ji: bi- + debdebe. jê: bidebdebeyî bidebdebetî | ||
| bidebdebeyî | (navdêr, mê) rewşa bidebdebebûnê. ji: bidebdebe + -yî | ||
| bidehşet | (rengdêr) bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêb, bihêw, bifewqulade, biqurf. ji: bi- + dehşet. jê: bidehşetî bidehşetîtî bidehşettî | ||
| bidehşetî | (navdêr, mê) rewşa bidehşetbûnê. ji: bidehşet + -î | ||
| bidekûdolabî | (navdêr, mê) felbazî, fêndarî, bifenî. ji: bi- +dekûdolab +-î | ||
| bidelamet | (rengdêr) bipeywir, bierk, bivatinî, biwezîfe, biberpirsiyarî, biwacib, bimîsyon. ji: bi- + delamet. jê: bidelametî bidelametîtî bidelamettî | ||
| bidelametî | (navdêr, mê) rewşa bidelametbûnê. ji: bidelamet + -î | ||
| bidêlî | (rengdêr) dêhlkî, hîzkî, bi hîzî. ji: bi- +dêlî | ||
| bidelîl | (rengdêr) bipiştrast, bipalpişt, bipiştevan. ji: bi- + delîl. jê: bidelîlî bidelîlîtî bidelîltî | ||
| bidelîlî | (navdêr, mê) rewşa bidelîlbûnê. ji: bidelîl + -î | ||
| bidelîv | (rengdêr) bimolet, biderfet, bifirset, bifersend, bigengazî. ji: bi- + delîv. jê: bidelîvî bidelîvîtî bidelîvtî | ||
| bidelîvî | (navdêr, mê) rewşa bidelîvbûnê. ji: bidelîv + -î | ||
| bidem | (rengdêr) bikat, biçax, biwext, bizeman. ji: bi- +dem | ||
| bidêm | (rengdêr) birûdên. ji: bi- +dêm | ||
| bideman | (rengdêr) takemaf, destûrmend, servedar, biîmtiyaz, xweyhimtiyaz. ji: bi- +deman | ||
| bidemargîrî | (navdêr, mê) demargîrkî. ji: bi- +demargîr +-î | ||
| bidemax | (rengdêr) bimejî, bimejox, bimox, bihiş, biaqil, bieql. ji: bi- + demax. jê: bidemaxî bidemaxîtî bidemaxtî | ||
| bidemaxî | (navdêr, mê) rewşa bidemaxbûnê. ji: bidemax + -î | ||
| bidemdarî | (navdêr, mê) demkî. ji: bidem +-darî | ||
| bidemdemî | (rengdêr) bi serpeyî, bi muweqetî. ji: bi- +demdemî | ||
| bidemjimêr | (rengdêr) bikatjimêr, bisaet, saetdar. ji: bi- +demjimêr | ||
| biden | (rengdêr) bikûp, bikûz. ji: bi- +den | ||
| bidên | (rengdêr) bidîqet, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + dên. Bikaranîn: Navdêr: bidêndan. jê: bidênî bidênîtî bidêntî | ||
| bidêndan | (navdêr, mê) (Binihêre:) dên | ||
| bidendik | (rengdêr) bisîsik. ji: bi- +dendik | ||
| bideng | (rengdêr) dengdar, tişta/ê ku deng heye, vokal. Dijwate: bêdeng. ji: bi- + deng | ||
| bidenge | (rengdêr) bihevsengî, bihevkêşe, bibalans, bimiwazene, biyeksengî. ji: bi- + denge. jê: bidengeyî bidengetî | ||
| bidengeyî | (navdêr, mê) rewşa bidengebûnê. ji: bidenge + -yî | ||
| bidengî | (rengdêr) dengkî. ji: bi- +dengî | ||
| bidengik | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +dengik | ||
| bidengûdor | (rengdêr) bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + dengûdor. jê: bidengûdorî bidengûdorîtî bidengûdortî | ||
| bidengûdorî | (navdêr, mê) rewşa bidengûdorbûnê. ji: bidengûdor + -î | ||
| bidengvedan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bideng | ||
| bidênî | (navdêr, mê) rewşa bidênbûnê. ji: bidên + -î | ||
| bidep | (rengdêr) bitexte, textedar. ji: bi- +dep | ||
| bideq | (rengdêr) simsimî. ji: bi- +deq | ||
| bideqî | (rengdêr) deqkî. ji: bi- +deqî | ||
| bider | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + der. Bikaranîn: Lêker: bider kirin. Navdêr: biderkirin. jê: biderî biderîtî bidertî | ||
| bider kirin | (lêker)(Binihêre:) bider | ||
| bideramet | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + deramet. jê: biderametî biderametîtî bideramettî | ||
| biderametî | (navdêr, mê) rewşa biderametbûnê. ji: bideramet + -î | ||
| bideranîn | (navdêr, mê) derêxistin, derînan, hilînan, hilkirin. ji: bider +kirin | ||
| biderbik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + derbik. jê: biderbikî biderbikîtî biderbiktî | ||
| biderbikî | (navdêr, mê) rewşa biderbikbûnê. ji: biderbik + -î | ||
| biderbirrîndarî | (navdêr, mê) derbirrîndarkî. ji: bi- +derbirrîn +-darî | ||
| biderd | (rengdêr) xemgîn, xemnak, keserkûr, melûl, xembar, derddar, derdgiran, bikul, bikeser, têrxem. Dijwate: bêderd. ji: bi- + derd. Bikaranîn: Lêker: biderd bûn, biderd kirin. Navdêr: biderdbûn, biderdkirin Rengdêr: biderdbûyî, biderdkirî | ||
| biderd bûn | (lêker)(Binihêre:) biderd | ||
| biderd kirin | (lêker)(Binihêre:) biderd | ||
| biderdank | (rengdêr) biaman, bifirax, biqap, bifiraq, bisênî-mênî. ji: bi- + derdank. jê: biderdankî biderdankîtî biderdanktî | ||
| biderdankî | (navdêr, mê) rewşa biderdankbûnê. ji: biderdank + -î | ||
| biderdbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biderd | ||
| biderdbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biderd | ||
| biderdî | (navdêr, mê) rewşa biderdbûnê. ji: biderd + -î | ||
| biderdkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biderd kirin | ||
| biderdkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biderd | ||
| biderdor | (rengdêr) bi firehî. ji: bi- +derdor | ||
| bidêre | (rengdêr) bikiras, bifîstan. ji: bi- +dêre | ||
| biderece | (rengdêr) biritbe, bipaye, bipile, bipozisyon, bimeqam. ji: bi- + derece. Bikaranîn: Navdêr: biderecekirin. jê: bidereceyî biderecetî | ||
| biderecekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) derece | ||
| bidereceyî | (navdêr, mê) rewşa biderecebûnê. ji: biderece + -yî | ||
| biderengî | (rengdêr) vemanî, derengîmanî, bivemanî. ji: bi- +derengî | ||
| biderengî xistin | (lêker) îhmal kirin. ji: biderengî + xistin | ||
| biderengîxistin | (navdêr, mê) texilandin, pêxilandin, jêvegerandin, jê vegerandin, wexirandin, verastin, derengîkirin, girokirin, derengî kirin, vemandin, giro kirin. ji: bi- +derengî +xistin | ||
| biderfet | (rengdêr) bimolet, bidelîv, bifirset, bifersend, bigengazî. ji: bi- + derfet. jê: biderfetî biderfetîtî biderfettî | ||
| biderfetî | (navdêr, mê) rewşa biderfetbûnê. ji: biderfet + -î | ||
| bidergeh | (rengdêr) biderî. ji: bi- +dergeh | ||
| bidergistî | (rengdêr) binîşanî, hêrêkirî, bidestgirtî. ji: bi- +dergistî | ||
| bidergûş | (rengdêr) bizarok. ji: bi- +dergûş | ||
| biderhatî | (rengdêr) bi mişexwerî. ji: bider +hatî | ||
| biderî | (navdêr, mê) rewşa biderbûnê, bidergeh. ji: bider + -î | ||
| bidêrî | (navdêr, mê) dêrekî. ji: bi +-dêrî | ||
| biderketin | (navdêr, mê) der ketin, jê derketin, jê çûn. ji: bi +derketin | ||
| biderkirî | (rengdêr) derxistî, îxraçkirî, avitî derve. ji: bider +kirî | ||
| biderkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bider | ||
| biderman | (navdêr, mê) bîlîac. ji: bider +man | ||
| biderpî | (rengdêr) bicil, bigore, bifanêle. ji: bi- + derpî. jê: biderpîtî | ||
| biderpîkurtk | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, bifanêl. ji: bi- + derpîkurtk. jê: biderpîkurtkî biderpîkurtkîtî biderpîkurtktî | ||
| biderpîkurtkî | (navdêr, mê) rewşa biderpîkurtkbûnê. ji: biderpîkurtk + -î | ||
| biderpîtî | (navdêr, mê) rewşa biderpîbûnê. ji: biderpî + -tî | ||
| bidersok | (rengdêr) bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + dersok. jê: bidersokî bidersokîtî bidersoktî | ||
| bidersokî | (navdêr, mê) rewşa bidersokbûnê. ji: bidersok + -î | ||
| biderve | (rengdêr) derve, berve der. ji: bi- +derve | ||
| biderzî | (rengdêr) derzîdar. ji: bi- +derzî | ||
| bidest | (rengdêr) rasterast. ji: bi- +dest | ||
| bidestar bûn | (biwêj) bi xwe re nedîtin. teral û caneza bûn. jixwe rozerîn keçeke bidestar e. | ||
| bidestçêkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bidest | ||
| bidestek | (rengdêr) bimesnet, bibingeh, bidelîl, bipalpişt, bipiştevanî, bigovanî, biguvahî, bibelge. ji: bi- + destek. jê: bidestekî bidestekîtî bidestektî | ||
| bidestekî | (navdêr, mê) rewşa bidestekbûnê. ji: bidestek + -î | ||
| bidestgirtî | (rengdêr) (Binihêre:) bidest | ||
| bidestheq | (rengdêr) bimeaş, bimuçe, bimiz, bimehane, biheyvane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + destheq. jê: bidestheqî bidestheqîtî bidestheqtî | ||
| bidestheqî | (navdêr, mê) rewşa bidestheqbûnê. ji: bidestheq + -î | ||
| bidesthilat | (rengdêr) biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + desthilat. jê: bidesthilatî bidesthilatîtî bidesthilattî | ||
| bidesthilatî | (navdêr, mê) rewşa bidesthilatbûnê. ji: bidesthilat + -î | ||
| bidestî | (rengdêr) bidox. ji: bi- +destî | ||
| bidestik | (rengdêr) biçembil, biqulp, bihingil. ji: bi- +destik | ||
| bidestkar | (navdêr, mê) bidestçêkirin. ji: bidest +-kar | ||
| bidestketî | (rengdêr) (Binihêre:) bidest | ||
| bidestmiz | (rengdêr) bimuçe, bimeaş, bimiz, bidestheq, bimehane, biheyvane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + destmiz. jê: bidestmizî bidestmizîtî bidestmiztî | ||
| bidestmizî | (navdêr, mê) rewşa bidestmizbûnê. ji: bidestmiz + -î | ||
| bidestnivêj | (rengdêr) bitaret. ji: bi- + destnivêj. jê: bidestnivêjî bidestnivêjîtî bidestnivêjtî | ||
| bidestnivêjî | (navdêr, mê) rewşa bidestnivêjbûnê. ji: bidestnivêj + -î | ||
| bidestpêkdarî | (navdêr, mê) destpêkdarkî. ji: bi- +destpêk +-darî | ||
| bidesttengî | (rengdêr) bitengasî. ji: bi- +desttengî | ||
| bidestûr | (rengdêr) bi destûr, bi hebûna destûrê | ||
| bidestûrî | (navdêr, mê) rewşa bidestûrbûnê. ji: bidestûr + -î | ||
| bidestûrname | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + destûrname. jê: bidestûrnameyî bidestûrnametî | ||
| bidestûrnameyî | (navdêr, mê) rewşa bidestûrnamebûnê. ji: bidestûrname + -yî | ||
| bidestxistî | (rengdêr) (Binihêre:) bidest | ||
| bidetay | (rengdêr) berfireh, kitkit. ji: bi- +detay | ||
| bidetayî | (navdêr, mê) biteferûatî, bidûrûdirêjî. ji: bi- +det +-ayî | ||
| bidev | (rengdêr) xure, dilbijok, simsik, palaxî, çilek, nefsek, bênefs, çil. ji: bi- +dev | ||
| bidêv | (rengdêr) bi devkî. ji: bi- +dêv | ||
| bidev û ziman bûn | (biwêj) zêde peyivîn, lafek bûn, ji ber axaftinê betilin. ew jineke bidev û ziman e, kes zû bi zû bi wê nikare. pişlî ew ejas axaftinê nûnerê wê rêxistinê bidev û ziman bû. | ||
| bidevdank | (rengdêr) biqepax, biderdank, biserdank. ji: bi- + devdank. jê: bidevdankî bidevdankîtî bidevdanktî | ||
| bidevdankî | (navdêr, mê) rewşa bidevdankbûnê. ji: bidevdank + -î | ||
| bidevdirî | (rengdêr) bi demdirî, devdirîkî. ji: bi- +devdirî | ||
| bidevgirk | (navdêr, mê) devgirkkirî, bidevik, bidevgirtek. ji: bi- +devgir +-k | ||
| bidevgirtek | (rengdêr) bidevik, bidevang, bidevgirk, devgirkkirî. ji: bi- +devgirtek | ||
| bidevî | (rengdêr) lêvikî, zar kî, devkî. ji: bi- +devî | ||
| bidevik | (rengdêr) bidevang, bidevgirtek, bidevgirk, devgirkkirî. ji: bi- +devik | ||
| bidevkî | (navdêr, mê) bi dêv, ji dêv, zardevî, bi dev. ji: bidev +-kî | ||
| bidevnixûn | (rengdêr) bidarxûn. ji: bi- +devnixûn | ||
| bidewarî | (navdêr, mê) bi leşî. ji: bide +-warî | ||
| bidewle | (rengdêr) bimalûmilk, bimal, bimaliyetmendî, bizengînî, bisaman, biserwet. ji: bi- + dewle. jê: bidewleyî bidewletî | ||
| bidewlemendî | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bizengînî, bieşya, bimaterya, bitişt. ji: bi- + dewlemendî. jê: bidewlemendîtî | ||
| bidewlemendîtî | (navdêr, mê) rewşa bidewlemendîbûnê. ji: bidewlemendî + -tî | ||
| bidewlet | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlemendî, bizengînî, bieşya, bimaterya, bitişt. ji: bi- + dewlet. jê: bidewletî bidewletîtî bidewlettî | ||
| bidewleyî | (navdêr, mê) rewşa bidewlebûnê. ji: bidewle + -yî | ||
| bidewr | (rengdêr) birol, biniyar, birist. ji: bi- + dewr. jê: bidewrî bidewrîtî bidewrtî | ||
| bidewrî | (navdêr, mê) rewşa bidewrbûnê. ji: bidewr + -î | ||
| bideyî | (navdêr, mê) rewşa bidebûnê. ji: bide + -yî | ||
| bideyn | (rengdêr) biqerz. ji: bi- + deyn. Bikaranîn: Navdêr: bideyndan Rengdêr: bideyndayî. jê: bideynî bideynîtî bideyntî | ||
| bideynî | (navdêr, mê) rewşa bideynbûnê. ji: bideyn + -î | ||
| bidêzan | (navdêr, mê) bi lodan, bi kêşan, ecêbanek, dêşek, gelek. ji: bidê +-zan | ||
| bidî çîzan nedî çîzan, tu yê bidî heqê guzan | (biwêj) tu çawa bikî, nikarî ji vê yekê xelas bibî. welehî çare nîn e. bidî çîzan nedî çîzan, tu yê bidî heqê gûzan. | ||
| bididan | (navdêr, mê) bidiran, dirandar. ji: bi- +di +dan | ||
| bididandarî | (navdêr, mê) didandarîkî. ji: bi- +didan +-darî | ||
| bidifin | (rengdêr) bibêvil, bipoz, bilût, bikepî. ji: bi- + difin. jê: bidifinî bidifinîtî bidifintî | ||
| bidifinî | (navdêr, mê) rewşa bidifinbûnê. ji: bidifin + -î | ||
| bidijberî | (rengdêr) birikmane, bişerrenîx, birikeberî, bihevrikî, bikerb, bikîn. ji: bi- + dijberî. jê: bidijberîtî | ||
| bidijberîtî | (navdêr, mê) rewşa bidijberîbûnê. ji: bidijberî + -tî | ||
| bidijminatî | (rengdêr) bikîn, bikerb, birik, binefret, binifir, bineyarî, biqîn. ji: bi- + dijminatî. jê: bidijminatîtî | ||
| bidijminatîtî | (navdêr, mê) rewşa bidijminatîbûnê. ji: bidijminatî + -tî | ||
| bidijqanûnîtî | (rengdêr) bisûc, bibinas, bitawan, biguneh, bixirabî, bixeta, bixeletî, bicinayet, bibêqanûnî. ji: bi- + dijqanûnîtî. jê: bidijqanûnîtîtî | ||
| bidijqanûnîtîtî | (navdêr, mê) rewşa bidijqanûnîtîbûnê. ji: bidijqanûnîtî + -tî | ||
| bidijraber | (rengdêr) dijmend. ji: bi- +dijraber | ||
| bidijwarî | (navdêr, mê) bi hewldan, bi dirrindeyî, bi tundî, bi hişkî, bi harî, bi enirînî, bi zorekî, bi zehmetî, tundrewkî, bi rikdarî, bêqam, bi tûjî, bi zorê, bi zorekê. ji: bi- +dij +-warî | ||
| bidil | 1. jidil 2. bi xwestinî 3. bi rizaya xwediyî (rengdêr) dilxwaz, minêkar, dilxwaz, xwezkar, xwezîkar, arezûmend, hewesdar, arezûdar, xwezyar, xwazyar, xwezîyar, xwestekar, kesa/ê ku dixwaze tiştekî bike, kesa/ê ku ne ji bêdilî yan neçarî tiştekî dike, miştaq, hewedar, xwastekar, xwezîker | ||
| bidil û xatir bûn | (biwêj) dilnizm û baş bûn. bi rastî jî baro xortekî wisa bidil û xatir e ku mirov lê hewes û hejmekar ditnîne. | ||
| bidilbijî | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + dilbijî. jê: bidilbijîtî | ||
| bidilbijîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilbijîbûnê. ji: bidilbijî + -tî | ||
| bidilbûn | (navdêr, mê) minêkarî, bidilêxwetî, bidilî. ji: bidil +bûn | ||
| bidilçûnê | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + dilçûnê. jê: bidilçûnêtî | ||
| bidilçûnêtî | (navdêr, mê) rewşa bidilçûnêbûnê. ji: bidilçûnê + -tî | ||
| bidildarî | (navdêr, mê) di. ji: bidil +-darî | ||
| bidîlema | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + dîlema. jê: bidîlemayî bidîlematî | ||
| bidîlemayî | (navdêr, mê) rewşa bidîlemabûnê. ji: bidîlema + -yî | ||
| bidilên | (navdêr, mê) bi azayî, dilêrkî. ji: bi- +dil +ên | ||
| bidilêrî | (navdêr, mê) bizexmî. ji: bidil +-êrî | ||
| bidilgeşî | (rengdêr) bi şadî. ji: bi- +dilgeşî | ||
| bidilgiranî | (rengdêr) bişibhe, biguman, bişik, binîgeranî, bidilwasî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + dilgiranî. jê: bidilgiranîtî | ||
| bidilgiranîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilgiranîbûnê. ji: bidilgiranî + -tî | ||
| bidilgirî | (navdêr, mê) bi keyfxoşî, dilgirkî. ji: bidil +-girî | ||
| bidilkêşî | (navdêr, mê) bi balkêşî. ji: bidil +-kêşî | ||
| bidilmanî | (navdêr, mê) dilmankî. ji: bi- +dil +manî | ||
| bidilnazî | (navdêr, mê) dilnazkî. ji: bi- +dil +nazî | ||
| bidilnazikî | (rengdêr) binezaket, biqencî, bicamêrî, birêzgirî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + dilnazikî. jê: bidilnazikîtî | ||
| bidilnazikîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilnazikîbûnê. ji: bidilnazikî + -tî | ||
| bidilnermî | (rengdêr) biwijdan, bibext, bidadî, biinsaf, biedalet, bidadmendî, bidadperwerî, bidilovanî, birehm. ji: bi- + dilnermî. jê: bidilnermîtî | ||
| bidilnermîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilnermîbûnê. ji: bidilnermî + -tî | ||
| bidilnexwazî | (navdêr, mê) bêhemdî, bi bêdilî. ji: bi- +dilne +-xwazî | ||
| bidilnexweşî | (rengdêr) bi kêfnexweşî, bi nedilşadî. ji: bi- +dilnexweşî | ||
| bidilovanî | (rengdêr) biwijdan, bibext, bidadî, biinsaf, biedalet, bidadmendî, bidadperwerî, birehm, bidilnermî. ji: bi- + dilovanî. jê: bidilovanîtî | ||
| bidilovanîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilovanîbûnê. ji: bidilovanî + -tî | ||
| bidilreqî | (rengdêr) dirrindekî. ji: bi- +dilreqî | ||
| bidilşadî | (rengdêr) bi kêfxweşî, bi dilxweşî, bi memnûniyet. ji: bi- +dilşadî | ||
| bidilsarî | (rengdêr) bi xemsarî. ji: bi- +dilsarî | ||
| bidilsozî | (rengdêr) dilsoz, bi rastî, dilsozane, sadiqane. ji: bi- +dilsozî | ||
| bidilwasî | (rengdêr) bişibhe, biguman, bişik, binîgeranî, bidilgiranî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + dilwasî. jê: bidilwasîtî | ||
| bidilwasîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilwasîbûnê. ji: bidilwasî + -tî | ||
| bidilwaswasî | (rengdêr) bişibhe, biguman, bişik, binîgeranî, bidilgiranî, bidilwasî, biwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + dilwaswasî. jê: bidilwaswasîtî | ||
| bidilwaswasîtî | (navdêr, mê) rewşa bidilwaswasîbûnê. ji: bidilwaswasî + -tî | ||
| bidilxapînokî | (navdêr, mê) xortxapînoskî, xortxapînkî. ji: bi- +dil +xapînokî | ||
| bidilxurtî | (navdêr, mê) dilxurtkî. ji: bi- +dil +xurtî | ||
| bidilxwaz | (navdêr, mê) dilxwazkî. ji: bidil +-xwaz | ||
| bidilxwazî | (navdêr, mê) peroş, bihewldan, ji dil, bi rastî, (huk) kaparo, avans, pey, qesden, bi qesdî, bi minekarî, bi dil, dilxwazane, bi dilxweşî, bi heweskarî, bi peroş. ji: bidil +-xwazî | ||
| bidilxweşî | (rengdêr) bi coş, bi kêfxweşî, bi dilşadî, bi memnûniyet, bi dilşayî, bi şadî, dilxwazane, bi dilxwazî. ji: bi- +dilxweşî | ||
| bidilxweşkirin | (navdêr, mê) bi teselî. ji: bi- +dilxweş +kirin | ||
| bidîmen | (rengdêr) dîmendar, bimenzere, bergehdar. ji: bi- +dîmen | ||
| bidimîn | (lêker)biwîzîn, bigumîn, bizimin, bixumîn, bivizîn. ji: bi- +dim +-în | ||
| bidims | (rengdêr) bimot, dimsdar, dimsîn. ji: bi- +dims | ||
| bidin | (lêker) ji dan | ||
| bidîn | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperiştîş, biperistin, biayîn, biewqaf, biol. ji: bi- + dîn. jê: bidînî bidînîtî bidîntî | ||
| bidin û birevin | (biwêj) jê dûr bisekinin, ji wî tenê zirar tê. ev gûyê hişk dictai dicûn, li eniya mirov didin. emam lawo bidin û birevin ji van. | ||
| bidîndarî | (navdêr, mê) dîndarkî. ji: bidîn +-darî | ||
| bidindik | (rengdêr) nikuldar, binikul. ji: bi- +dindik | ||
| bidingil | (rengdêr) simîdar, bisirnî, bieks. ji: bi- +dingil | ||
| bidînî | (navdêr, mê) rewşa bidînbûnê. ji: bidîn + -î | ||
| bidînokî | (rengdêr) bi dînikî. ji: bidîn +-okî | ||
| bidîploma | (rengdêr) bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + dîploma. jê: bidîplomayî bidîplomatî | ||
| bidîplomayî | (navdêr, mê) rewşa bidîplomabûnê. ji: bidîploma + -yî | ||
| bidîqet | (rengdêr) bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + dîqet. jê: bidîqetî bidîqetîtî bidîqettî | ||
| bidîqetî | (navdêr, mê) rewşa bidîqetbûnê. ji: bidîqet + -î | ||
| bidir | (rengdêr) qelîştekî, biqîş, bitîş. ji: bi- +dir | ||
| bidiran | (rengdêr) biqîl, biac. ji: bi- + diran. jê: bidiranî bidiranîtî bidirantî | ||
| bidiranî | (navdêr, mê) rewşa bidiranbûnê. ji: bidiran + -î | ||
| bidirav | (rengdêr) birewac, bimeriyet, binirx, bibiha, biqîmet, bimeqbûliyet, bipare, bibazarr. ji: bi- + dirav. jê: bidiravî bidiravîtî bidiravtî | ||
| bidiravî | (navdêr, mê) rewşa bidiravbûnê. ji: bidirav + -î | ||
| bidirêjayî | (navdêr, mê) dirêjkî, dipdirêjkî, ramedankî, remtandî, pehnkî. ji: bi- +dirêj +-ayî | ||
| bidirêjdarî | (navdêr, mê) direjdarkî. ji: bi- +dirêj +-darî | ||
| bidirêjî | (rengdêr) bi hûrhûrî, bi ferehî, bi detay, bi teferûat, bi hûrî, serbiser. ji: bi- +dirêjî | ||
| bidirêjkî | (navdêr, mê) dirêjkî. ji: bi- +dirêj +-kî | ||
| bidirêjkirî | (navdêr, mê) dirêjkirîkî. ji: bi +-dirêj +kirî | ||
| bidirêjkirinî | (navdêr, mê) dirêjkirinkî. ji: bi- +dirêjkirin +-î | ||
| bidiristî | (rengdêr) bi heqî. ji: bi- +diristî | ||
| bidîrok | (rengdêr) bimêjû, bitarîx. ji: bi- +dîrok | ||
| bidirrî | (rengdêr) dirrindeyî. ji: bi- +dirrî | ||
| bidirrindeyî | (navdêr, mê) bi dijwarî. ji: bi- +dirrinde +-yî | ||
| bidirûv | (rengdêr) bimark, binîşan, biremz, bisembol. ji: bi- + dirûv. jê: bidirûvî bidirûvîtî bidirûvtî | ||
| bidirûvî | (navdêr, mê) rewşa bidirûvbûnê. ji: bidirûv + -î | ||
| bidîsgotin | (navdêr, mê) bineqerat. ji: bi- +dîs +gotin | ||
| bidîsîplîn | (rengdêr) birêzkarî, biçistî. ji: bi- +dîsîplîn | ||
| bidîtaneyî | (navdêr, mê) bi eliyî, bi navekî, dîtanekî. ji: bi- +dîtane +-yî | ||
| bidîtin | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, biray, binerîn, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + dîtin. jê: bidîtinî bidîtinîtî bidîtintî | ||
| bidîtinî | (navdêr, mê) rewşa bidîtinbûnê. ji: bidîtin + -î | ||
| bidivê û jê bireve | (biwêj) ziyan jê tê, çi dibêje bike û heya ji te tê jê dûr be. eman lawo bi wî re mekeve têkiliyê, bidiyê û jê bireve. | ||
| bidîwar | (rengdêr) bitaq. ji: bi- + dîwar. jê: bidîwarî bidîwarîtî bidîwartî | ||
| bidîwarî | (navdêr, mê) rewşa bidîwarbûnê. ji: bidîwar + -î | ||
| bidixan | (rengdêr) bibixar, bihilm. ji: bi- + dixan. jê: bidixanî bidixanîtî bidixantî | ||
| bidixanî | (navdêr, mê) rewşa bidixanbûnê. ji: bidixan + -î | ||
| bidiyanet | (rengdêr) biîbadet, biperiştîş, biperistin, biayîn, biewqaf, biol, bidîn. ji: bi- + diyanet. jê: bidiyanetî bidiyanetîtî bidiyanettî | ||
| bidiyanetî | (navdêr, mê) rewşa bidiyanetbûnê. ji: bidiyanet + -î | ||
| bidiyarbûnî | (navdêr, mê) derveyî. ji: bi- +diyar +-bûnî | ||
| bidiyardarî | (navdêr, mê) diyardarkî. ji: bi- +diyar +-darî | ||
| bidiyareyî | (navdêr, mê) eşkerayî. ji: bi- +diyare +-yî | ||
| bidizdarî | (navdêr, mê) bi nihênî, nîşanekî. ji: bi- +diz +-darî | ||
| bidizî | (rengdêr) bi dizî, dizîka, nehênî. ji: bi- +dizî | ||
| bidizîka | (rengdêr) tebdîlî qiyafet, xwe veşartin, xwe vedizîn, rûpûşkirin. ji: bi- +dizîka | ||
| bidizîkî | (navdêr, mê) pelpel, dizî, dizîkî, bi xinizî. ji: bidizî +-kî | ||
| bidlîs | (navdêr, mê) parêzgehek Bakurê Kurdistanê ye, paytextê wê parêzgehê. Herwiha: Bedlîs , Bilîs. jê: bidlîsî bidlîsîtî | ||
| bido | (Zazaki) (lêker) bide (bidit, bidet). ji wêjeyê: Peynî de veng ame dayene ke wa şar raya xo sey erê bido û wina ame vatene: “Sere de şarê xo, ma venga heme hêzanê demokratîkan danê ke referandumo ke 12ê êlula 2010î de beno de raya xo ‘eke qîm nêko zî, erê’ bidê.” | ||
| bidoç | (rengdêr) bidûv, biboç, biqemç, bipoçik, biterî, biqemçik, bidîvik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +doç | ||
| bidoktora | (rengdêr) dozînedar. ji: bi- +doktora | ||
| bidol | (rengdêr) biajar, bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet. ji: bi- + dol. jê: bidolî bidolîtî bidoltî | ||
| bidolî | (navdêr, mê) rewşa bidolbûnê. ji: bidol + -î | ||
| bidom | (rengdêr) domdar. ji: bi- +dom | ||
| bidon | (rengdêr) têrdon, têr-rûn, bidon, dondar. Herwiha: biduhn bidihn. Dijwate: bêdon. ji: bi- + don | ||
| bidongî | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + dongî. jê: bidongîtî | ||
| bidongîtî | (navdêr, mê) rewşa bidongîbûnê. ji: bidongî + -tî | ||
| bidonî | (navdêr, mê) rewşa bidonbûnê. ji: bidon + -î | ||
| bidor | (rengdêr) dorbidor, bi nobed, bi dorvegerî, bi nobe, bi nobed. ji: bi- +dor | ||
| bidorgirtin | (navdêr, mê) bi pêçan. ji: bi- +dor +girtin | ||
| bidostane | (rengdêr) bi biratî, bi xwişkîtî. ji: bi- +dost +-ane | ||
| bidostanî | (navdêr, mê) ji dil, bi hevalî, hogirane, bi dostkî. ji: bi- +dost +-anî | ||
| bidostî | (navdêr, mê) dostane, bilihevhatin. ji: bi- +dos +-tî | ||
| bidostkî | (navdêr, mê) hogirane, bi dostanî. ji: bi- +dost +-kî | ||
| bidox | (navdêr, mê) bidestî, bidestî. ji: bi +-dox | ||
| bidoxîn | (rengdêr) bikemer, biqayiş. ji: bi- + doxîn. jê: bidoxînî bidoxînîtî bidoxîntî | ||
| bidoxînî | (navdêr, mê) rewşa bidoxînbûnê. ji: bidoxîn + -î | ||
| bidoz | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bibela, binexweşî. ji: bi- + doz. jê: bidozî bidozîtî bidoztî | ||
| bidozî | (navdêr, mê) rewşa bidozbûnê. ji: bidoz + -î | ||
| bidû | (rengdêr) bidûkêl, bidûmanxan, bimoran. ji: bi- + dû. Bikaranîn: Navdêr: bidûbûn. jê: bidûyî bidûtî | ||
| bidua | (rengdêr) binimêj, bilava. ji: bi- + dua. jê: biduayî biduatî | ||
| biduayî | (navdêr, mê) rewşa biduabûnê. ji: bidua + -yî | ||
| bidubareyî | (navdêr, mê) gelek, zehf, bi tekrarî. ji: bi- +dubare +-yî | ||
| bidubendî | (rengdêr) bicirre, bilihevnekirin, biarîşe, bikêşe, bipirsgirêk, biproblem, binakokî. ji: bi- + dubendî. jê: bidubendîtî | ||
| bidubendîtî | (navdêr, mê) rewşa bidubendîbûnê. ji: bidubendî + -tî | ||
| bidûbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bidû | ||
| bidudilî | (rengdêr) bisevîşk, biguman, bişik, binezelalî, bişêlîtî. ji: bi- + dudilî. jê: bidudilîtî | ||
| bidudilîtî | (navdêr, mê) rewşa bidudilîbûnê. ji: bidudilî + -tî | ||
| bidûkêl | (rengdêr) bidûman, bidûxan, bidû, bimoran. ji: bi- + dûkêl. jê: bidûkêlî bidûkêlîtî bidûkêltî | ||
| bidûkêlî | (navdêr, mê) rewşa bidûkêlbûnê. ji: bidûkêl + -î | ||
| bidûmahî | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawîk. ji: bi- + dûmahî. jê: bidûmahîtî | ||
| bidûmahîk | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî. ji: bi- + dûmahîk. jê: bidûmahîkî bidûmahîkîtî bidûmahîktî | ||
| bidûmahîkî | (navdêr, mê) rewşa bidûmahîkbûnê. ji: bidûmahîk + -î | ||
| bidûmahîtî | (navdêr, mê) rewşa bidûmahîbûnê. ji: bidûmahî + -tî | ||
| bidûman | (rengdêr) bimij, bimoran, bitem. ji: bi- + dûman. Bikaranîn: Navdêr: bidûmanbûn. jê: bidûmanî bidûmanîtî bidûmantî | ||
| bidûmanbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bidûman | ||
| bidûmanî | (navdêr, mê) rewşa bidûmanbûnê. ji: bidûman + -î | ||
| bidûnde | (rengdêr) biajar, bibinemal, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet, bidol. ji: bi- + dûnde. jê: bidûndeyî bidûndetî | ||
| bidûndeyî | (navdêr, mê) rewşa bidûndebûnê. ji: bidûnde + -yî | ||
| bidurd | (rengdêr) bipegr, bixilt, bitelp, bixilte, bixirêf. ji: bi- +durd | ||
| bidûreyî | (navdêr, mê) dûreykî. ji: bi- +dûre +-yî | ||
| bidûrketin | (navdêr, mê) jêdûrbûn, xwejêdûrkirin. ji: bi- +dûr +ketin | ||
| bidûrûdirêjî | (rengdêr) biteferûatî, bidetayî. ji: bi- +dûrûdirêjî | ||
| bidûv | (rengdêr) biboç, biqemç, bipoçik, bidoç, biterî, biqemçik, bidîvik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +dûv | ||
| bidûvdirêjî | (navdêr, mê) bi dorfirehî, bi berfirehî, bikitekit, bi dorfireyî, dûr dirêj, dûvdirêjk. ji: bi- +dûvdirêj +-î | ||
| bidûvik | (rengdêr) bidûv, biboç, biqemç, bipoçik, bidoç, biterî, biqemçik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +dûvik | ||
| bidûvketî | (rengdêr) şeqandî. ji: bidûv +ketî | ||
| bidûxan | (rengdêr) bidûkêl, bidûman, bidû. ji: bi- + dûxan. Bikaranîn: Lêker: bidûxan bûn. Navdêr: bidûxanbûn. jê: bidûxanî bidûxanîtî bidûxantî | ||
| bidûxan bûn | (lêker)(Binihêre:) bidûxan | ||
| bidûxanbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bidûxan | ||
| bidûxanî | (navdêr, mê) rewşa bidûxanbûnê. ji: bidûxan + -î | ||
| bidûyî | (navdêr, mê) rewşa bidûbûnê. ji: bidû + -yî | ||
| biêb | (rengdêr) bikêmasî, biqisûr, ne temam, ne kamil. Herwiha: bieyb biêb bieyb. Dijwate: bê-êb. ji: bi- + êb | ||
| biecêbî | (rengdêr) ecêbkî. ji: bi- +ecêbî | ||
| biecêbmayî | (rengdêr) bi metelmayî, bi şaşwazî. ji: bi- +ecêb +mayî | ||
| biecele | (rengdêr) bilez, bipele, bizûkatî, bizû. ji: bi- + ecele. jê: bieceleyî bieceletî | ||
| bieceleyî | (navdêr, mê) rewşa biecelebûnê, telaş, bêdîqetî, nebaldarî. ji: biecele + -yî | ||
| biecemîtî | (navdêr, mê) bihuernezanane, bi necergebezane. ji: bi- +ecem +-îtî | ||
| biecineyî | (navdêr, mê) ecinkî. ji: bi- +ecine +-yî | ||
| biedab | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + edab. jê: biedabî biedabîtî biedabtî | ||
| biedabî | (navdêr, mê) rewşa biedabbûnê. ji: biedab + -î | ||
| biedalet | (rengdêr) bidad, biheqî, bihiqûq, bidadmendî, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + edalet. jê: biedaletî biedaletîtî biedalettî | ||
| biedaletî | (navdêr, mê) rewşa biedaletbûnê. ji: biedalet + -î | ||
| biedeb | (rengdêr) bipîr, pîrûşinûlk, bipîrûpergal, şerde, hêvotî, şerdekirî, perwerdekirî, salor, zibade, biterbiye. ji: bi- +edeb | ||
| biedeb û erkan bûn | (biwêj) 7 êlcûz û li gorî nirxên civakê bûn. eferîm ji wê dayîkê re. zarokên xwe biedeb û erkan in | ||
| biedebbûn | (navdêr, mê) pûşildarbûn, bipûşilbûn. ji: biedeb +bûn | ||
| biedebî | (rengdêr) hêvotîtî, şerdekiritî, perwerdekirîtî, salorî, biterbiyebûn. ji: bi- +edebî | ||
| biedet | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, birabûn-û-rûniştin, biirf, bibanek, bibaw. ji: bi- + edet. jê: biedetî biedetîtî biedettî | ||
| biedetî | (navdêr, mê) rewşa biedetbûnê, biexlaqî. ji: biedet + -î | ||
| biefsaneyî | (navdêr, mê) efsanekî. ji: bi- +efsane +-yî | ||
| biefsûn | (rengdêr) avsûndar, avsûnkirî, efsûnkirî, efsûndar, bisêhr, bisêr, biavsûn, sêhrdar, efsûnker. ji: bi- +efsûn | ||
| biegal | (rengdêr) bipişt, bişûtik, bipiştvanek, bipiştmêrî. ji: bi- +egal | ||
| biegale | (rengdêr) bidersok, bikefî, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + egale. jê: biegaleyî biegaletî | ||
| biegaleyî | (navdêr, mê) rewşa biegalebûnê. ji: biegale + -yî | ||
| bieger | (rengdêr) biîlet, biêş, binesaxî, binexweşî, bielem, bimered. ji: bi- + eger. jê: biegerî biegerîtî biegertî | ||
| biegerdarî | (navdêr, mê) egerdarekî. ji: bieger +-darî | ||
| biegerî | (navdêr, mê) rewşa biegerbûnê. ji: bieger + -î | ||
| biegîdî | (rengdêr) mêrane, egîdane, mêrxasane, mêrxaskî, mêrankî, dilêrane, bi mêrxasî, bi mêranî. ji: bi- +egîdî | ||
| biêginî | (rengdêr) çapxûnkî, êginkî, mikevnkî. ji: bi- +êginî | ||
| biehd | (rengdêr) bisoz, biqewl, bibelên. ji: bi- + ehd. jê: biehdî biehdîtî biehdtî | ||
| biehdî | (navdêr, mê) rewşa biehdbûnê. ji: biehd + -î | ||
| biehliyet | (rengdêr) biajoname. ji: bi- + ehliyet. jê: biehliyetî biehliyetîtî biehliyettî | ||
| biehliyetî | (navdêr, mê) rewşa biehliyetbûnê. ji: biehliyet + -î | ||
| biejdad | (rengdêr) binijad, biregez, biirq. ji: bi- + ejdad. jê: biejdadî biejdadîtî biejdadtî | ||
| biejdadî | (navdêr, mê) rewşa biejdadbûnê. ji: biejdad + -î | ||
| biekl | (rengdêr) biçêj, bitam, bilezet. ji: bi- + ekl. Bikaranîn: Lêker: biekl bûn. Navdêr: bieklbûn. jê: bieklî bieklîtî biekltî | ||
| biekl bûn | (lêker)(Binihêre:) biekl | ||
| bieklbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biekl | ||
| bieklî | (navdêr, mê) rewşa bieklbûnê. ji: biekl + -î | ||
| bieks | (rengdêr) biwêne, bifoto, birism, bifotograf, bişikil, binîgar. ji: bi- + eks. jê: bieksî bieksîtî biekstî | ||
| biekseriyet | (navdêr, mê) bi pirranî, bi zêdeyî. ji: bi- +ekser +-iyet | ||
| bieksî | (navdêr, mê) rewşa bieksbûnê. ji: bieks + -î | ||
| bielalet | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + elalet. jê: bielaletî bielaletîtî bielalettî | ||
| bielaletî | (navdêr, mê) rewşa bielaletbûnê. ji: bielalet + -î | ||
| bielektrîk | (rengdêr) karebadar, elektrîkdar, elektrîkane. ji: bi- +elektrîk | ||
| bielektrîkkirin | (navdêr, mê) karebadarkirin, elektrîkdarkirin. ji: bielektrîk +kirin | ||
| bielem | (rengdêr) biêş, bikul, biderd, bikeder, bikeser, biazar, biezyet, binexweşî, binesaxî. ji: bi- + elem. jê: bielemî bielemîtî bielemtî | ||
| bielemî | (navdêr, mê) rewşa bielembûnê. ji: bielem + -î | ||
| bieleqe | (rengdêr) bitêkilî, bipêwendî. ji: bi- + eleqe. jê: bieleqeyî bieleqetî | ||
| bieleqeyî | (navdêr, mê) rewşa bieleqebûnê. ji: bieleqe + -yî | ||
| bieletewş | (rengdêr) eletewşkî. ji: bi- +eletewş | ||
| bielkol | (rengdêr) alkoldar, alkolxwarî. ji: bi- +elkol | ||
| bielwan | (rengdêr) bilewn, bireng, bigon, biboyax, bisibox. ji: bi- + elwan. jê: bielwanî bielwanîtî bielwantî | ||
| bielwanî | (navdêr, mê) rewşa bielwanbûnê. ji: bielwan + -î | ||
| biembaz | (rengdêr) binimûne, bimînak, bimîsal, bimanend, bimodel, bimesele. ji: bi- + embaz. jê: biembazî biembazîtî biembaztî | ||
| biembazî | (navdêr, mê) rewşa biembazbûnê. ji: biembaz + -î | ||
| biemeliyat | (rengdêr) emeliyatkirî, emeliyatbûyî. ji: bi- +emeliyat | ||
| biemir | (rengdêr) biferman. ji: bi- + emir. jê: biemirî biemirîtî biemirtî | ||
| biemirî | (navdêr, mê) rewşa biemirbûnê. ji: biemir + -î | ||
| biemn | (rengdêr) bi ewle. ji: bi- +emn | ||
| biemr | (rengdêr) bitemen, bijî, biimr, biumr, bihîn. ji: bi- + emr. jê: biemrî biemrîtî biemrtî | ||
| biemrî | (navdêr, mê) rewşa biemrbûnê. ji: biemr + -î | ||
| biencam | (rengdêr) binetîce, biakam, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + encam. Bikaranîn: Navdêr: biencamkirin. jê: biencamî biencamîtî biencamtî | ||
| biencamdarî | (navdêr, mê) encamdarkî. ji: biencam +-darî | ||
| biencamî | (navdêr, mê) rewşa biencambûnê. ji: biencam + -î | ||
| biencamkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biencam | ||
| biendaze | (rengdêr) biqiyas, bieyar, bipîvan, bihindayî. ji: bi- + endaze. jê: biendazeyî biendazetî | ||
| biendazeyî | (navdêr, mê) rewşa biendazebûnê. ji: biendaze + -yî | ||
| biendîşe | (rengdêr) endîşedar, bifikare, endîşenak, bişayîş, şayîşdar, biqilqal, xemder, xemgîn. ji: bi- +endîşe | ||
| bienerjî | (rengdêr) biwize, bivejen, bihiz, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, biliv, bilebat, bihereket. ji: bi- + enerjî. jê: bienerjîtî | ||
| bienerjîtî | (navdêr, mê) rewşa bienerjîbûnê. ji: bienerjî + -tî | ||
| bientektuelî | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + entektuelî. jê: bientektuelîtî | ||
| bientektuelîtî | (navdêr, mê) rewşa bientektuelîbûnê. ji: bientektuelî + -tî | ||
| bienteres | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + enteres. jê: bienteresî bienteresîtî bienterestî | ||
| bienteresî | (navdêr, mê) rewşa bienteresbûnê. ji: bienteres + -î | ||
| bieqd | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + eqd. jê: bieqdî bieqdîtî bieqdtî | ||
| bieqdî | (navdêr, mê) rewşa bieqdbûnê. ji: bieqd + -î | ||
| biêqîn | (rengdêr) biîman, bibawerî, bidîn. ji: bi- + êqîn. jê: biêqînî biêqînîtî biêqîntî | ||
| biêqînî | (navdêr, mê) rewşa biêqînbûnê. ji: biêqîn + -î | ||
| bierazî | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + erazî. jê: bierazîtî | ||
| bierazîtî | (navdêr, mê) rewşa bierazîbûnê. ji: bierazî + -tî | ||
| bierd | (rengdêr) biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + erd. jê: bierdî bierdîtî bierdtî | ||
| bierdî | (navdêr, mê) rewşa bierdbûnê. ji: bierd + -î | ||
| bierebe | (rengdêr) siwaredar, erebedar, bisiware, xweyerebe. ji: bi- +erebe | ||
| bierênî | (rengdêr) erênekî. ji: bi- +erênî | ||
| biêrîş | (rengdêr) êrîşker, bihicûm. ji: bi- +êrîş | ||
| biêrîşî | (navdêr, mê) bi hêrişî, êrîşkî. ji: bi- +êrîş +-î | ||
| biêrîşkerî | (navdêr, mê) bi hicûmkerî. ji: bi- +êrîş +-kerî | ||
| bierjeng | (rengdêr) bidehşet, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêb, bihêw, bifewqulade, biqurf. ji: bi- + erjeng. jê: bierjengî bierjengîtî bierjengtî | ||
| bierjengî | (navdêr, mê) rewşa bierjengbûnê. ji: bierjeng + -î | ||
| bierk | (rengdêr) bipeywir, bivatinî, biwezîfe. ji: bi- + erk. jê: bierkî bierkîtî bierktî | ||
| bierkî | (navdêr, mê) rewşa bierkbûnê. ji: bierk + -î | ||
| biern | (rengdêr) riko, rikoyî, serhişk, rikdar. ji: bi- +ern | ||
| bierzaq | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + erzaq. jê: bierzaqî bierzaqîtî bierzaqtî | ||
| bierzaqî | (navdêr, mê) rewşa bierzaqbûnê. ji: bierzaq + -î | ||
| biêş | (rengdêr) bijan, bijan, êşdar, biazar, biezyet, tişta/ê ku janê jê çêdibe yan jan tê de heye, jandar. Dijwate: bê-êş. ji: bi- + êş. jê: biêşî biêşîtî biêştî | ||
| biesas | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + esas. jê: biesasî biesasîtî biesastî | ||
| biesasî | (navdêr, mê) rewşa biesasbûnê. ji: biesas + -î | ||
| bieser | (rengdêr) biberhem, biber. ji: bi- + eser. jê: bieserî bieserîtî biesertî | ||
| bieserî | (navdêr, mê) rewşa bieserbûnê. ji: bieser + -î | ||
| biêşî | (navdêr, mê) rewşa biêşbûnê. ji: biêş + -î | ||
| biêşîk | (navdêr, mê) nexweşok, nexweşînok, bîmarî, janoyî, nizar, marazdar, merezoyî, merezdar, jandar, biêşk, êşîkdar, hîledar, jar, nexweşokî, derdnak. ji: bi- +êşî +-k | ||
| biesil | (rengdêr) resen, esîl, esil, bikok. ji: bi- +esil | ||
| biesil û esas bûn | (biwêj) ji hêla sulale û malbatê ve ji cihekî zadegan û esîl bûn. xwedê dizane ku bûka wîcamêrî ji cihekî biesil û esas e. | ||
| biêşk | (navdêr, mê) jandar, janoyî, nexweşok, bîmarî, biêşîk, nizar, merezoyî, êşîkdar, hîledar. ji: bi- +êş +-k | ||
| bieşko | (Zazaki) (lêker) bikare, bişê (bikarit, bişêt). ji wêjeyê: Bernameyî Mehmud Kizil ra pey rektorî Zanîngehî Hekarî Prof. Dr. Îbrahim Belenlî qisê kerd. Prof. Dr. Îbrahim Belenlî va, eger yew roj Tirkîya de kurdolojî sey yew şaxî îlmî bîyero akerdiş, ganî laboratuwarî nê Hekarî bo û qisêkerdişî xo inahawa rûmna, “kulturî şarî kurd, şeklî ciwîyayîşî şarî kurd hêna hol na mintiqa de ameyo qorî kerdiş. Semed ke no kultur vînî nebo, ganî cigêrayox hol xebat bikerî. Na xebat encax kesî zanayê eşkenî bikerî, no kar karî merdimanî zanayan o. Ma hewl danî ke ardimî na xebat bikerî. Verî ke merdim bieşko derheqî yew gel de, derheqî yew cemat de karo îlmî bikero, ganî no şar neyero înkar kerdiş. Wext ke yew gel bîyero înkar kerdiş merdim neşkeno na gelî ser xebata îlmî bikero. Ez îta de gazî pîyerê rojnamewananî mintiqa, pîyerê cigêrayoxan kena ke makînayanî xo yê fotograf, hacetanî xo yê vengqeydkerdişî bigerî, şîyerî dewan materyal top bikerî û ma re bîyarî. Ma hedreyî înan re her qede ardim bikeri. Ma heme materyalanî înan bierni û arşîvê xo de qorî bikeri. Ma inahawa eşkenî nê materyalan pêşkêşî kesanî cigêrayoxan û zanayan bikeri.” jêderSeyîdxan Kurij: Hekarî de Konferansa Kurdolojî, Zazaki.net, 6/2011. ji: bi- + şkayene | ||
| bieşnawo | (Zazaki) (lêker) bibihîze, guh lê bibe. ji wêjeyê: Gelo çira dinya nêwazena kurdan bivîno û bieşnawo? (Gelo çima dinya naxwaze kurdan bibîne û bibihîze?) | ||
| bieşq | (rengdêr) bievîn, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + eşq. jê: bieşqî bieşqîtî bieşqtî | ||
| bieşqî | (navdêr, mê) rewşa bieşqbûnê. ji: bieşq + -î | ||
| biesrar | (rengdêr) ne kifş, bi mieme. ji: bi- +esrar | ||
| bieşya | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bidewlemendî, bizengînî, bimaterya, bitişt. ji: bi- + eşya. jê: bieşyayî bieşyatî | ||
| bieşyayî | (navdêr, mê) rewşa bieşyabûnê. ji: bieşya + -yî | ||
| bietîk | (rengdêr) biexlaq, bisinc, birewişt, bimoral. ji: bi- + etîk. jê: bietîkî bietîkîtî bietîktî | ||
| bietîket | (rengdêr) etîketdar. ji: bi- +etîket | ||
| bietîkî | (navdêr, mê) rewşa bietîkbûnê. ji: bietîk + -î | ||
| bietir | (rengdêr) bimereq, bihewes, bibalkêşî, bitatêl, bitatol, biçavzêlkî, bixemxwerî. ji: bi- + etir. jê: bietirî bietirîtî bietirtî | ||
| bietirî | (navdêr, mê) rewşa bietirbûnê. ji: bietir + -î | ||
| bievandin | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bihebandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + evandin. jê: bievandinî bievandinîtî bievandintî | ||
| bievandinî | (navdêr, mê) rewşa bievandinbûnê. ji: bievandin + -î | ||
| bievîn | (rengdêr) bieşq, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + evîn. jê: bievînî bievînîtî bievîntî | ||
| bievîndarî | (navdêr, mê) bi hezkirin. ji: bievîn +-darî | ||
| biewlad | (rengdêr) bizarrûzêç, bizarrok, bieyal. ji: bi- + ewlad. jê: biewladî biewladîtî biewladtî | ||
| biewladî | (navdêr, mê) rewşa biewladbûnê. ji: biewlad + -î | ||
| biewle | (rengdêr) ewledar, ewle, ewlekar, pêewle. ji: bi- +ewle | ||
| biewledarî | (navdêr, mê) ewledarkî. ji: biewle +-darî | ||
| biewletî | (navdêr, mê) ewleyîdar, bitemînat, bigarantî, bi hêminî. ji: bi- +ewle +-tî | ||
| biewqaf | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperiştîş, biperistin, biayîn, biol, bidîn. ji: bi- + ewqaf. jê: biewqafî biewqafîtî biewqaftî | ||
| biewqafî | (navdêr, mê) rewşa biewqafbûnê. ji: biewqaf + -î | ||
| biewr | (rengdêr) ewravî, ewrî. ji: bi- +ewr | ||
| biewrî | (rengdêr) ewrkî. ji: bi- +ewrî | ||
| biexlaq | (rengdêr) bisinc, birewişt, bimoral, bietîk. ji: bi- + exlaq. jê: biexlaqî biexlaqîtî biexlaqtî | ||
| biexlaqî | (navdêr, mê) rewşa biexlaqbûnê, sinedarî, rewiştdarî, biedetî. ji: biexlaq + -î | ||
| bieyal | (rengdêr) bizarrok, bizarrûzêç. ji: bi- + eyal. jê: bieyalî bieyalîtî bieyaltî | ||
| bieyalî | (navdêr, mê) rewşa bieyalbûnê. ji: bieyal + -î | ||
| bieyar | (rengdêr) biendaze, biqiyas, bipîvan, bihindayî. ji: bi- + eyar. jê: bieyarî bieyarîtî bieyartî | ||
| bieyarî | (navdêr, mê) rewşa bieyarbûnê. ji: bieyar + -î | ||
| bieyaşî | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + eyaşî. jê: bieyaşîtî | ||
| bieyaşîtî | (navdêr, mê) rewşa bieyaşîbûnê. ji: bieyaşî + -tî | ||
| bieylet | (rengdêr) biajar, bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bidol. ji: bi- + eylet. jê: bieyletî bieyletîtî bieylettî | ||
| bieyletî | (navdêr, mê) rewşa bieyletbûnê. ji: bieylet + -î | ||
| bieyne | (rengdêr) eynedar, mirêkdar, bimi rêk, bihêlî, biawêne. ji: bi- +eyne | ||
| bieynek | (rengdêr) biberçavk, bigoçavk, biînek, bimenzere, biçavik. ji: bi- + eynek. jê: bieynekî bieynekîtî bieynektî | ||
| bieynekî | (navdêr, mê) rewşa bieynekbûnê. ji: bieynek + -î | ||
| biezab | (rengdêr) biazar, biezyet, biêş, bişkence, bitazîb, binexweşî. ji: bi- + ezab. jê: biezabî biezabîtî biezabtî | ||
| biezabî | (navdêr, mê) rewşa biezabbûnê. ji: biezab + -î | ||
| biezamet | (rengdêr) mezin, gewre. ji: bi- +ezamet | ||
| biezm | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc, biiltimas. ji: bi- + ezm. jê: biezmî biezmîtî biezmtî | ||
| biezmî | (navdêr, mê) rewşa biezmbûnê. ji: biezm + -î | ||
| biezwaz | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + ezwaz. jê: biezwazî biezwazîtî biezwaztî | ||
| biezwazî | (navdêr, mê) rewşa biezwazbûnê. ji: biezwaz + -î | ||
| biezyet | (rengdêr) bijan, bijan, êşdar, biazar, ezyetdar, tişta/ê ku ezyetê jê çêdibe yan ezyet tê de heye, jandar, biêş, azardar. Herwiha: bieziyet biezîyet. Dijwate: bê-ezyet. ji: bi- + ezyet. jê: biezyetî | ||
| biezyetî | (navdêr, mê) rewşa biezyetbûnê. ji: biezyet + -î | ||
| bifaîz | (rengdêr) biriba, biselef. ji: bi- + faîz. jê: bifaîzî bifaîzîtî bifaîztî | ||
| bifaîzî | (navdêr, mê) rewşa bifaîzbûnê. ji: bifaîz + -î | ||
| bifamîlye | (rengdêr) bixanewade, bimalbat, bixêzan, bixanedan, bimal. ji: bi- + famîlye. jê: bifamîlyeyî bifamîlyetî | ||
| bifamîlyeyî | (navdêr, mê) rewşa bifamîlyebûnê. ji: bifamîlye + -yî | ||
| bifanêl | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk. ji: bi- + fanêl. jê: bifanêlî bifanêlîtî bifanêltî | ||
| bifanêle | (rengdêr) bicil, biderpî, bigore. ji: bi- + fanêle. jê: bifanêleyî bifanêletî | ||
| bifanêleyî | (navdêr, mê) rewşa bifanêlebûnê. ji: bifanêle + -yî | ||
| bifanêlî | (navdêr, mê) rewşa bifanêlbûnê. ji: bifanêl + -î | ||
| bifanos | (rengdêr) bifanûs. ji: bi- +fanos | ||
| bifatûre | (rengdêr) fatûredar. ji: bi- +fatûre | ||
| bifêde | (rengdêr) kêrhatî, bikêr, mifadar, sûdmend, fêdedar, bimifa, sûdder, bisûd, bikelk, bixêr, biber, guncav, bikar, minasib, baş, qenc, rind, xêrdar. Herwiha: bifayde bifeyde. Dijwate: bêfêde. ji: bi- + fêde | ||
| bifêde bûn | (lêker)(Binihêre:) bifêde | ||
| bifêde kirin | (lêker)(Binihêre:) bifêde | ||
| bifêdebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bifêde | ||
| bifêdebûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bifêde | ||
| bifêdekirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bifêde kirin | ||
| bifêdekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bifêde | ||
| bifedî | (rengdêr) biavrû, bişerm, bifihêt, bieyb. ji: bi- + fedî. jê: bifedîtî | ||
| bifedîtî | (navdêr, mê) rewşa bifedîbûnê, şermnekirî, bişermî. ji: bifedî + -tî | ||
| bifehm | (rengdêr) biferaset, bizihniyet, bitêgihiştin, biîzan, bihişmendî, bibîrbirin, bijîrî, bizeka. ji: bi- + fehm. jê: bifehmî bifehmîtî bifehmtî | ||
| bifehmbarî | (navdêr, mê) bi hestyarî, bi hemderdî. ji: bi- +fehmbar +-î | ||
| bifehmî | (navdêr, mê) rewşa bifehmbûnê. ji: bifehm + -î | ||
| bifêkî | (rengdêr) bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor). ji: bi- + fêkî. jê: bifêkîtî | ||
| bifêkîtî | (navdêr, mê) rewşa bifêkîbûnê. ji: bifêkî + -tî | ||
| bifêl | (rengdêr) bihîle, bilêb, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + fêl. jê: bifêlî bifêlîtî bifêltî | ||
| bifelaket | (rengdêr) bişapat, bibobelat. ji: bi- +felaket | ||
| bifêlbazî | (navdêr, mê) bi çivî, bi canbazî, bi xapînî, fêlbazkî. ji: bifêl +-bazî | ||
| bifelcî | (navdêr, mê) bi şehtî. ji: bi- +felc +-î | ||
| bifelek | (rengdêr) binesîb, biqismet, bisiûd, bitalih, bibext, biqeder, biçarenivîs, bişans. ji: bi- + felek. jê: bifelekî bifelekîtî bifelektî | ||
| bifelekî | (navdêr, mê) rewşa bifelekbûnê. ji: bifelek + -î | ||
| bifêlî | (navdêr, mê) rewşa bifêlbûnê. ji: bifêl + -î | ||
| bifener | (rengdêr) biçirax. ji: bi- +fener | ||
| bifenî | (rengdêr) felbazî, fêndarî, bi dekûdolabî. ji: bi- +fenî | ||
| bifeqerat | (rengdêr) bimovik, bifeqere. ji: bi- + feqerat. jê: bifeqeratî bifeqeratîtî bifeqerattî | ||
| bifeqeratî | (navdêr, mê) rewşa bifeqeratbûnê. ji: bifeqerat + -î | ||
| bifeqere | (rengdêr) bimovik, bifeqerat. ji: bi- + feqere. jê: bifeqereyî bifeqeretî | ||
| bifeqereyî | (navdêr, mê) rewşa bifeqerebûnê. ji: bifeqere + -yî | ||
| bifêqî | (rengdêr) bimêwe, bifêkî, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimoz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + fêqî. jê: bifêqîtî | ||
| bifêqîtî | (navdêr, mê) rewşa bifêqîbûnê. ji: bifêqî + -tî | ||
| biferamoşî | (rengdêr) feramoşekî. ji: bi- +feramoşî | ||
| biferaset | (rengdêr) bizihniyet, bifehm, bitêgihiştin, biîzan, bihişmendî, bibîrbirin, bijîrî, bizeka. ji: bi- + feraset. jê: biferasetî biferasetîtî biferasettî | ||
| biferasetî | (navdêr, mê) rewşa biferasetbûnê. ji: biferaset + -î | ||
| biferehî | (navdêr, mê) bi dirêjî, bi detay, bi teferûat. ji: bi- +fer +-ehî | ||
| biferhemendî | (rengdêr) biXarîzma. ji: bi- + ferhemendî. jê: biferhemendîtî | ||
| biferhemendîtî | (navdêr, mê) rewşa biferhemendîbûnê. ji: biferhemendî + -tî | ||
| biferheng | (rengdêr) bibêjename, bipeyvname, biqamûs, bibiwêjname. ji: bi- + ferheng. jê: biferhengî biferhengîtî biferhengtî | ||
| biferhengî | (navdêr, mê) rewşa biferhengbûnê. ji: biferheng + -î | ||
| biferman | (rengdêr) biemir. ji: bi- + ferman. jê: bifermanî bifermanîtî bifermantî | ||
| bifermanî | (navdêr, mê) rewşa bifermanbûnê. ji: biferman + -î | ||
| bifersend | (rengdêr) bimolet, bidelîv, biderfet, bifirset, bigengazî. ji: bi- + fersend. jê: bifersendî bifersendîtî bifersendtî | ||
| bifersendî | (navdêr, mê) rewşa bifersendbûnê. ji: bifersend + -î | ||
| biferwar | (rengdêr) bihukim, biserwerî, biferwerî, biferman. ji: bi- + ferwar. jê: biferwarî biferwarîtî biferwartî | ||
| biferwarî | (navdêr, mê) rewşa biferwarbûnê. ji: biferwar + -î | ||
| biferwerî | (rengdêr) bihukim, biserwerî, biferwar, biferman. ji: bi- + ferwerî. jê: biferwerîtî | ||
| biferwerîtî | (navdêr, mê) rewşa biferwerîbûnê. ji: biferwerî + -tî | ||
| bifesal | (rengdêr) biawa, bişêwe, bistîl, bişêwaz. ji: bi- + fesal. jê: bifesalî bifesalîtî bifesaltî | ||
| bifesalî | (navdêr, mê) rewşa bifesalbûnê. ji: bifesal + -î | ||
| bifeşk | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, biteger, bipêxem, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + feşk. jê: bifeşkî bifeşkîtî bifeşktî | ||
| bifeşkî | (navdêr, mê) rewşa bifeşkbûnê. ji: bifeşk + -î | ||
| bifetisîne | mê, kesê sêyem yekjimar dema bê ji lêker fetisandin, kesê duyem yekjimar fermanî ji lêker fetisandin | ||
| bifetisînî | mê, kesê duyem yekjimar dema bê ji lêker fetisandin | ||
| bifetisînim | mê, kesê yekem yekjimar dema bê ji lêker fetisandin | ||
| bifetisînin | mê, kesê yekem pirrjimar dema bê ji lêker fetisandin, kesê duyem pirrjimar dema bê ji lêker fetisandin, kesê sêyem pirrjimar dema bê ji lêker fetisandin, kesê duyem pirrjimar forma fermanî ji lêker fetisandin | ||
| bifêtkarî | (navdêr, mê) bi harî. ji: bi- +fêt +-karî | ||
| bifetl | (rengdêr) bifetlanek, bifetlonek, bivîraj, fetlonekî, fetlanekî, fetlokî, çivaneyî, çivangî, çivînî. ji: bi- +fetl | ||
| bifetlonek | (navdêr, mê) bifetlanek, bifetl, bivîraj, fetlonekî, fetlanekî, fetlokî, çivaneyî, çivangî, çivînî. ji: bi- +fetl +-onek | ||
| bifewqulade | (rengdêr) bidehşet, bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêb, bihêw, biqurf. ji: bi- + fewqulade. jê: bifewquladeyî bifewquladetî | ||
| bifewquladeyî | (navdêr, mê) rewşa bifewquladebûnê. ji: bifewqulade + -yî | ||
| bifeydeyî | (navdêr, mê) rewşa bifeydebûnê. ji: bifeyde + -yî | ||
| bifeyîz | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet. ji: bi- + feyîz. jê: bifeyîzî bifeyîzîtî bifeyîztî | ||
| bifeyîzî | (navdêr, mê) rewşa bifeyîzbûnê. ji: bifeyîz + -î | ||
| bifêz | (rengdêr) çavsor, qapan, bitir, qebe, bong, çenedirêj, basimbêj, giranser, fêzbûyî, serxweçûyî. ji: bi- +fêz | ||
| bifêzî | (navdêr, mê) bi eziyî, fêzkî, difn- bilindî, fêz. ji: bi- +fêz +-î | ||
| bifîgûr | (rengdêr) şêwedar, nîgardar, fîgurdar. ji: bi- +fîgûr | ||
| bifihêt | (rengdêr) biavrû, bişerm, bifedî, bieyb. ji: bi- + fihêt. jê: bifihêtî bifihêtîtî bifihêttî | ||
| bifihêtî | (navdêr, mê) rewşa bifihêtbûnê. ji: bifihêt + -î | ||
| bifikar | (rengdêr) dilgiran, nîgeran, dilwas, xemgîr, xemxwer, gumandar, bitirs | ||
| bifîlter | (rengdêr) bimakêşk, bipalînk, bisefînk. ji: bi- + fîlter. jê: bifîlterî bifîlterîtî bifîltertî | ||
| bifîlterî | (navdêr, mê) rewşa bifîlterbûnê. ji: bifîlter + -î | ||
| bifind | (rengdêr) bimûm, bişima, şimakirî. ji: bi- +find | ||
| bifiraq | (rengdêr) biderdank, biaman, bifirax, biqap, bisênî-mênî. ji: bi- + firaq. jê: bifiraqî bifiraqîtî bifiraqtî | ||
| bifiraqî | (navdêr, mê) rewşa bifiraqbûnê. ji: bifiraq + -î | ||
| bifirax | (rengdêr) biderdank, biaman, biqap, bifiraq, bisênî-mênî. ji: bi- + firax. jê: bifiraxî bifiraxîtî bifiraxtî | ||
| bifiraxî | (navdêr, mê) rewşa bifiraxbûnê. ji: bifirax + -î | ||
| bifirkî | (navdêr, mê) şaqizkî, şûmkî, bi gewîld, bi sirtikî. ji: bi- +fir +-kî | ||
| bifirne | (rengdêr) biocax, bitebax. ji: bi- + firne. jê: bifirneyî bifirnetî | ||
| bifirneyî | (navdêr, mê) rewşa bifirnebûnê. ji: bifirne + -yî | ||
| bifirset | (rengdêr) bimolet, bidelîv, biderfet, bifersend, bigengazî. ji: bi- + firset. jê: bifirsetî bifirsetîtî bifirsettî | ||
| bifirsetî | (navdêr, mê) rewşa bifirsetbûnê. ji: bifirset + -î | ||
| bifirton | (rengdêr) xurt. ji: bi- +firton | ||
| bifirtûne | (rengdêr) bibahoz, bibager, fırtûnedar, bibazor. ji: bi- +firtûne | ||
| bifirûz | (rengdêr) biniyet, bixût, biarmanc, bihedef, biplan. ji: bi- + firûz. jê: bifirûzî bifirûzîtî bifirûztî | ||
| bifirûzî | (navdêr, mê) rewşa bifirûzbûnê. ji: bifirûz + -î | ||
| bifişar | (rengdêr) bizext, bisengî, bipesto, bizor, bitade, bikotek, bizilm, bistem. ji: bi- + fişar. jê: bifişarî bifişarîtî bifişartî | ||
| bifişarî | (navdêr, mê) rewşa bifişarbûnê. ji: bifişar + -î | ||
| bifisefis | (rengdêr) bi pistepist, bi pisepis. ji: bi- +fisefis | ||
| bifişkîn | (rengdêr) bênijoyî, bipişkîn, bipişkepişk. ji: bi- +fişkîn | ||
| bifîstan | (rengdêr) bikiras, bidêre. ji: bi- +fîstan | ||
| bifitîl | (rengdêr) fitîldar. ji: bi- +fitîl | ||
| bifîz | (rengdêr) forsek, bifors, biqapan. ji: bi- +fîz | ||
| biflort | (rengdêr) binaz, bicelwe, biîşwe, bialûsî, bicîlwe, binazdarî, binaz-û-nûz. ji: bi- + flort. jê: biflortî biflortîtî biflorttî | ||
| biflortî | (navdêr, mê) rewşa biflortbûnê. ji: biflort + -î | ||
| biforqîtî | (navdêr, mê) bi qehpikî. ji: bi- +forq +-îtî | ||
| bifors | forsek, bifîz, biqapan, bifiyaqe, mirêsdar, rewneqdar, şûtik, forsdar, bişeml | ||
| bifort | (rengdêr) bi fors, qure. ji: bi- +fort | ||
| bifosîl | (rengdêr) fosîldar. ji: bi- +fosîl | ||
| bifotêr | (rengdêr) bişewqe, bikulav, bikum, bikulik, bidersok, bicemedanî, bişaşik. ji: bi- + fotêr. jê: bifotêrî bifotêrîtî bifotêrtî | ||
| bifotêrî | (navdêr, mê) rewşa bifotêrbûnê. ji: bifotêr + -î | ||
| bifoto | (rengdêr) biwêne, birismgraf, bieks, bişikil, binîgar. ji: bi- + foto. jê: bifototî | ||
| bifotograf | (rengdêr) biwêne, bifoto, birism, bieks, bişikil, binîgar. ji: bi- + fotograf. jê: bifotografî bifotografîtî bifotograftî | ||
| bifotografî | (navdêr, mê) rewşa bifotografbûnê. ji: bifotograf + -î | ||
| bifototî | (navdêr, mê) rewşa bifotobûnê. ji: bifoto + -tî | ||
| bigalûk | (rengdêr) bimêmûz. ji: bi- +galûk | ||
| bigarantî | (rengdêr) bimisogerî, bitemînat, bipalpiştî. ji: bi- + garantî. jê: bigarantîtî | ||
| bigarantîtî | (navdêr, mê) rewşa bigarantîbûnê. ji: bigarantî + -tî | ||
| bigaraz | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bimerem, bimexsed, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + garaz. jê: bigarazî bigarazîtî bigaraztî | ||
| bigarazî | (navdêr, mê) rewşa bigarazbûnê. ji: bigaraz + -î | ||
| bigaz | (rengdêr) bidon. ji: bi- +gaz | ||
| bigazin | (rengdêr) bigazinc, gazinbar, bilome. ji: bi- +gazin | ||
| bigazinî | (navdêr, mê) bi têxurînî. ji: bi- +gazin +-î | ||
| bigêç | (rengdêr) bicils, bicas, bikuşte. ji: bi- +gêç | ||
| bigefî | (navdêr, mê) bi hereşeyî. ji: bi- +gef +-î | ||
| bigefxurî | (navdêr, mê) bi tehdîtkarî. ji: bi- +gef +-xurî | ||
| bigêjdarî | (navdêr, mê) gêjdarkî. ji: bi- +gêj +-darî | ||
| bigêjî | (rengdêr) bi gerî, gêjkî. ji: bi- +gêjî | ||
| bigêjkî | (navdêr, mê) bi zivrekî. ji: bi- +gêj +-kî | ||
| bigêl | (rengdêr) bigîlk, bikîl. ji: bi- +gêl | ||
| bigelacî | (rengdêr) gelacane, bi ziyandarî. ji: bi- +gelacî | ||
| bigelekî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + gelekî. jê: bigelekîtî | ||
| bigelekîtî | (navdêr, mê) rewşa bigelekîbûnê. ji: bigelekî + -tî | ||
| bigelemperî | (rengdêr) bi giştî, bi tevayî, bi tevahî, bi amî. ji: bi- +gelemperî | ||
| bigelemşe | (rengdêr) bigelş, biarîşe, bigirûgirift, biproblem, biarişe, bikêşe, bipirsgirêk, bimesele, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- +gelemşe | ||
| bigelêrî | (navdêr, mê) gelêrkî. ji: bi- +gel +-êrî | ||
| bigelş | (rengdêr) biarîşe, bigelemşe, bigirûgirift, biproblem, biarişe, bikêşe, bipirsgirêk, bimesele, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- +gelş | ||
| bigelûgoşt | (rengdêr) azoît, qelew, têrgoşt | ||
| bigengazî | (rengdêr) bimolet, bidelîv, biderfet, bifirset, bifersend. ji: bi- + gengazî. jê: bigengazîtî | ||
| bigengazîtî | (navdêr, mê) rewşa bigengazîbûnê. ji: bigengazî + -tî | ||
| bigengeşe | (rengdêr) gelemşe. ji: bi- +gengeşe | ||
| bigenîtî | (navdêr, mê) genîkî. ji: bi- +gen +-îtî | ||
| bigeniyî | (navdêr, mê) genîkî. ji: bi- +gen +-iyî | ||
| bigepik | (navdêr, mê) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigulpik. ji: bi- +gep +-ik | ||
| bigeprûg | (rengdêr) biberkurk, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +geprûg | ||
| biger | (navdêr, mê) bi çerx. ji: bi +-ger | ||
| bigeranî | (navdêr, mê) gerankî. ji: biger +-anî | ||
| bigerdî | (rengdêr) bikevneşop. ji: bi- +gerdî | ||
| bigerdûnî | (rengdêr) bi giştî. ji: bi- +gerdûnî | ||
| bigere | (rengdêr) bibîne. ji: bi- +gere | ||
| bigeremol | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax. ji: bi- + geremol. jê: bigeremolî bigeremolîtî bigeremoltî | ||
| bigeremolî | (navdêr, mê) rewşa bigeremolbûnê. ji: bigeremol + -î | ||
| bigerew | (rengdêr) bibedêl. ji: bi- +gerew | ||
| bigêreyî | (navdêr, mê) gêrekî, gêre kî. ji: bi- +gêre +-yî | ||
| bigergere | (rengdêr) bicencer, çivîka wîçwîçok. ji: bi- +gergere | ||
| bigêrik | (rengdêr) mîroyî, bikurmorî. ji: bi- +gêrik | ||
| bigermahî | (navdêr, mê) jidilve, samîmî, bi dilgermî. ji: bigerm +-ahî | ||
| bigernasî | (navdêr, mê) qehremane, lehengane, gernasane, gernaskî, qehremankî, bi lehengî. ji: bi- +ger +-nasî | ||
| bigerûşe | (rengdêr) bixezeb, bihêrs, bixişm, bikerb, bikîn. ji: bi- + gerûşe. jê: bigerûşeyî bigerûşetî | ||
| bigerûşeyî | (navdêr, mê) rewşa bigerûşebûnê. ji: bigerûşe + -yî | ||
| bigerxêl | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + gerxêl. jê: bigerxêlî bigerxêlîtî bigerxêltî | ||
| bigerxêlî | (navdêr, mê) rewşa bigerxêlbûnê. ji: bigerxêl + -î | ||
| bigeşbûnî | (navdêr, mê) geşbûnkî. ji: bi- +geş +-bûnî | ||
| bigeşî | (rengdêr) binûr, bironahî, bironî, bitav, bişewq, bironayî, bihetav. ji: bi- + geşî. jê: bigeşîtî | ||
| bigeşîtî | (navdêr, mê) rewşa bigeşîbûnê. ji: bigeşî + -tî | ||
| bigewcî | (rengdêr) bi holî, gewcîkî, gewc, bi tirekî. ji: bi- +gewcî | ||
| bigewde | (rengdêr) gewdedar. ji: bi- +gewde | ||
| bigewdebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bigewde | ||
| bigewher | (rengdêr) bicewher, cewherdar. ji: bi- +gewher | ||
| bigewherî | (rengdêr) ji binyayî. ji: bi- +gewherî | ||
| bigewrî | (rengdêr) biqirik. ji: bi- +gewrî | ||
| bigida | (rengdêr) biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + gida. jê: bigidayî bigidatî | ||
| bigidayî | (navdêr, mê) rewşa bigidabûnê. ji: bigida + -yî | ||
| bigil | (rengdêr) bigêl, bikîl, bikîlte. ji: bi- +gil | ||
| bigilîxwazî | (navdêr, mê) gilîxwazîkî. ji: bi- +gilî +-xwazî | ||
| bigilîz | (rengdêr) gilêzdar, gilêzok, devbigilêz. ji: bi- +gilîz | ||
| bigilûr | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + gilûr. jê: bigilûrî bigilûrîtî bigilûrtî | ||
| bigilûrî | (navdêr, mê) rewşa bigilûrbûnê. ji: bigilûr + -î | ||
| bigilwên | (rengdêr) bigon, biguhnêl, bigonxwarin, bigulên, bigunêl, bigunhêl. ji: bi- + gilwên. jê: bigilwênî bigilwênîtî bigilwêntî | ||
| bigilwênî | (navdêr, mê) rewşa bigilwênbûnê. ji: bigilwên + -î | ||
| bigimînî | (navdêr, mê) gimînkî. ji: bi- +gimîn +-î | ||
| bigir | (navdêr, mê) zindanker. ji: bi +-gir | ||
| bigiramî | (rengdêr) bi rêzdarî. ji: bi- +giramî | ||
| bigiramîgirtin | (navdêr, mê) bi heşyet, bi nefsbçûkî. ji: bi- +giramî +girtin | ||
| bigiranî | (rengdêr) biwezin, bisenganî, biqursî. ji: bi- + giranî. jê: bigiranîtî | ||
| bigiranîtî | (navdêr, mê) rewşa bigiranîbûnê. ji: bigiranî + -tî | ||
| bigîrdanî | (rengdêr) bi radedarî, gîrdankî. ji: bi- +gîr +danî | ||
| bigirde | (rengdêr) biqorik, bikemax. ji: bi- +girde | ||
| bigire | (lêker) ji girtin. Herwiha: bigre. Dijwate: negire. Têkildar: bigirim bigirî bigirin(em) bigirîn (devokî). Demên din: digire girt digirt girtiye girtibû | ||
| bigirê | (rengdêr) biqeyd, bibend, biben, bizincîrk. ji: bi- + girê. jê: bigirêtî | ||
| bigiregir | (navdêr, mê) bi xirexir. ji: bigire +-gir | ||
| bigirêk | (rengdêr) biqeyd, bibend, biben, bizincîr, bigirê. ji: bi- + girêk. jê: bigirêkî bigirêkîtî bigirêktî | ||
| bigirêkî | (navdêr, mê) rewşa bigirêkbûnê. ji: bigirêk + -î | ||
| bigirêtî | (navdêr, mê) rewşa bigirêbûnê. ji: bigirê + -tî | ||
| bigîreyî | (navdêr, mê) gîrekî. ji: bi- +gîre +-yî | ||
| bigîrfan | (rengdêr) biberîk, bibêrîk. ji: bi- + gîrfan. jê: bigîrfanî bigîrfanîtî bigîrfantî | ||
| bigîrfanî | (navdêr, mê) rewşa bigîrfanbûnê. ji: bigîrfan + -î | ||
| bigirî | (navdêr, mê) bi girînî. ji: bi +-girî | ||
| bigîrî | (rengdêr) gîrîkî. ji: bi- +gîrî | ||
| bigiriftarî | (rengdêr) giriftarkî, bi carisî. ji: bi- +giriftarî | ||
| bigirik | (rengdêr) girikî, tilikî, bi tilik. ji: bi- +girik | ||
| bigirim | (lêker) ji girtin. Herwiha: bigrim. Dijwate: negirim. Têkildar: bigire, bigirî, bigirin, (em) bigirîn (devokî)Demên din, digirim, girtim, digirtim, girtime, girtibûm | ||
| bigirimanî | (navdêr, mê) girîmankî. ji: bigirim +-anî | ||
| bigirin | (lêker) ji girtin. Herwiha: bigrin. Dijwate: negirin. Têkildar: bigirim bigirî bigire(em) bigirîn (devokî). Demên din: digirin girtin digirtin girtine girtibûn | ||
| bigiringî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + giringî. jê: bigiringîtî | ||
| bigiringîtî | (navdêr, mê) rewşa bigiringîbûnê. ji: bigiringî + -tî | ||
| bigirînî | (navdêr, mê) bi girî. ji: bi- +girîn +-î | ||
| bigirmişk | (rengdêr) bimîrxiç. ji: bi- + girmişk. jê: bigirmişkî bigirmişkîtî bigirmişktî | ||
| bigirmişkî | (navdêr, mê) rewşa bigirmişkbûnê. ji: bigirmişk + -î | ||
| bigirnasî | (navdêr, mê) bi azayî, aza. ji: bigir +-nasî | ||
| bigirov | (rengdêr) bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + girov. jê: bigirovî bigirovîtî bigirovtî | ||
| bigirovî | (navdêr, mê) rewşa bigirovbûnê. ji: bigirov + -î | ||
| bigirr | (rengdêr) bi rik, kîndar. ji: bi- +girr | ||
| bigirrbûn | (navdêr, mê) riklêgirtin, bikînbûn. ji: bi- +girr +bûn | ||
| bigirrî | (rengdêr) serhişkî, eynatî. ji: bi- +girrî | ||
| bigirrovirr | (rengdêr) klordar. ji: bi- +girrovirr | ||
| bigirsî | (navdêr, mê) girsîkî. ji: bigir +-sî | ||
| bigirtinî | (rengdêr) girtinkî. ji: bi- +girtinî | ||
| bigiştî | (navdêr, mê) bi gelemperî, bi tevayî, bi piranî, bi têgehiştinî, bi başirî, bi hemûkî, başirekî başirîtî, bi temamî, bi tevahî, bi amî, tevahev, pêkve, tevde, bi gerdûnî. ji: bi- +giş +-tî | ||
| bigivirt | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + givirt. jê: bigivirtî bigivirtîtî bigivirttî | ||
| bigivirtî | (navdêr, mê) rewşa bigivirtbûnê. ji: bigivirt + -î | ||
| bigiya | (rengdêr) biriwek, bişênkatî. ji: bi- + giya. jê: bigiyayî bigiyatî | ||
| bigiyandarî | (navdêr, mê) giyandarkî. ji: bi- +giyan +-darî | ||
| bigiyayî | (navdêr, mê) rewşa bigiyabûnê. ji: bigiya + -yî | ||
| biglas | (rengdêr) bicam, bibelûr, bişûşe, biabagne. ji: bi- + glas. jê: biglasî biglasîtî biglastî | ||
| biglasî | (navdêr, mê) rewşa biglasbûnê. ji: biglas + -î | ||
| bigobit | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + gobit. jê: bigobitî bigobitîtî bigobittî | ||
| bigobitî | (navdêr, mê) rewşa bigobitbûnê. ji: bigobit + -î | ||
| bigoçavk | (rengdêr) biberçavk, bieynek, biînek, bimenzere, biçavik. ji: bi- + goçavk. jê: bigoçavkî bigoçavkîtî bigoçavktî | ||
| bigoçavkî | (navdêr, mê) rewşa bigoçavkbûnê. ji: bigoçavk + -î | ||
| bigoçel | (rengdêr) biçengil, biçangil. ji: bi- +goçel | ||
| bigogî | (rengdêr) gogkî. ji: bi- +gogî | ||
| bigon | (rengdêr) biguhnêl, bigonxwarin, bigulên, bigilwên, bigunêl, bigunhêl. ji: bi- + gon. Bikaranîn: Navdêr: bigonxwarin. jê: bigonî bigonîtî bigontî | ||
| bigonî | (navdêr, mê) rewşa bigonbûnê, biboyax. ji: bigon + -î | ||
| bigonxwarin | (rengdêr) bigon, biguhnêl, bigulên, bigilwên, bigunêl, bigunhêl. ji: bi- + gonxwarin. jê: bigonxwarinî bigonxwarinîtî bigonxwarintî | ||
| bigonxwarinî | (navdêr, mê) rewşa bigonxwarinbûnê. ji: bigonxwarin + -î | ||
| bigor | alava ku pê tîna gêrebayê tê teselekirin alava ku pê tîna gêrebayê tê teselekirin | ||
| bigore | (rengdêr) bicil, biderpî, bifanêle. ji: bi- + gore. jê: bigoreyî bigoretî | ||
| bigoreyî | (navdêr, mê) rewşa bigorebûnê. ji: bigore + -yî | ||
| bigoşe | (rengdêr) goşedar, biqunc, biqorzî, biqurçik, biqumîşk. ji: bi- +goşe | ||
| bigoşt | (rengdêr) têrgoşt, qelew, şîşko. Bikaranîn: Lêker: bigoşt kirin. Navdêr: bigoştkirin Rengdêr: bigoştkirî | ||
| bigoşt kirin | (lêker)(Binihêre:) bigoşt | ||
| bigoştkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bigoşt kirin | ||
| bigoştkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bigoşt | ||
| bigotin | (Binihêre:) bi | ||
| bigotina | (lêker) ji gotin | ||
| bigotiya | (lêker) ji gotin | ||
| bigovan | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, biguva, biguwa. ji: bi- + govan. jê: bigovanî bigovanîtî bigovantî | ||
| bigovanî | (rengdêr) bimesnet, bibingeh, bidelîl, bipalpişt, bipiştevanî, bidestek, biguvahî, bibelge. ji: bi- + govanî. jê: bigovanîtî | ||
| bigovanname | (rengdêr) bidîploma, bibawername, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + govanname. jê: bigovannameyî bigovannametî | ||
| bigovannameyî | (navdêr, mê) rewşa bigovannamebûnê. ji: bigovanname + -yî | ||
| bigozek | (rengdêr) biqepûşk. ji: bi- +gozek | ||
| bigrîp | (rengdêr) binezle, biarsim, bizekem, bipersîv, bibapêş, biînfluenza, bisarma. ji: bi- + grîp. jê: bigrîpî bigrîpîtî bigrîptî | ||
| bigrîpî | (navdêr, mê) rewşa bigrîpbûnê. ji: bigrîp + -î | ||
| bigubre | (rengdêr) bizibil, bisergîn, bipeyn. ji: bi- + gubre. jê: bigubreyî bigubretî | ||
| bigubreyî | (navdêr, mê) rewşa bigubrebûnê. ji: bigubre + -yî | ||
| biguh | (rengdêr) buguhik. ji: bi- +guh | ||
| biguhan | (rengdêr) guhandar. ji: bi- +guhan | ||
| biguhdarî | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarîkirin, bixwejêxwarin, bitekepeke. ji: bi- + guhdarî. Bikaranîn: Navdêr: biguhdarîkirin. jê: biguhdarîtî | ||
| biguhdarîkirin | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarî, biguhdarî, bixwejêxwarin, bitekepeke. ji: bi- + guhdarîkirin. jê: biguhdarîkirinî biguhdarîkirinîtî biguhdarîkirintî | ||
| biguhdarîkirinî | (navdêr, mê) rewşa biguhdarîkirinbûnê. ji: biguhdarîkirin + -î | ||
| biguhdarîtî | (navdêr, mê) rewşa biguhdarîbûnê. ji: biguhdarî + -tî | ||
| biguhêzbarî | (rengdêr) guhêzbarkî. ji: bi- +guhêzbarî | ||
| biguhişînî | (navdêr, mê) bi şaşî. ji: bi- +guhişîn +-î | ||
| biguhnêl | (rengdêr) bigon, bigonxwarin, bigulên, bigilwên, bigunêl, bigunhêl. ji: bi- + guhnêl. jê: biguhnêlî biguhnêlîtî biguhnêltî | ||
| biguhnêlî | (navdêr, mê) rewşa biguhnêlbûnê. ji: biguhnêl + -î | ||
| bigujîn | (rengdêr) bişirîn, bixuşîn. ji: bi- +gujîn | ||
| bigul | (rengdêr) bikulîlk, biçîçek. ji: bi- + gul. jê: bigulî bigulîtî bigultî | ||
| bigule | (rengdêr) bifişek, biberik, dagirtî, bizirîç, birisas. ji: bi- +gule | ||
| bigulênî | (navdêr, mê) rewşa bigulênbûnê. ji: bigulên + -î | ||
| bigulî | (navdêr, mê) rewşa bigulbûnê, kezîdar, gêsûdar, gulîdar, bikezî, şaxdayî, şaxberdayî. ji: bigul + -î | ||
| bigulik | (rengdêr) bigulbank. ji: bi- +gulik | ||
| bigulpik | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik. ji: bi- +gulpik | ||
| bigulte | (rengdêr) bistûn, bikolek, biqemerî. ji: bi- + gulte. jê: bigulteyî bigultetî | ||
| bigulteyî | (navdêr, mê) rewşa bigultebûnê. ji: bigulte + -yî | ||
| biguman | (rengdêr) dudil, bişik, ne bibirryar, ne piştrast, gumanber, şikber, dilwas, dilwaswas, kesa/ê ku nizane ya nikare birryarê bide ka tiştekî bike yan ne, kesa/ê ku nizane ya nikare birryarê bide ka tiştekî yan yek din, bêbirryar. Bide ber: berguman. Dijwate: bêguman. ji: bi- + guman | ||
| bigumanbarî | (rengdêr) gumanbarkî. ji: bi- +gumanbarî | ||
| bigumandarî | (navdêr, mê) bi dudilî. ji: biguman +-darî | ||
| bigumanî | (navdêr, mê) rewşa bigumanbûnê. ji: biguman + -î | ||
| bigumbet | (rengdêr) biqube, bigumêz. ji: bi- +gumbet | ||
| bigumil | (rengdêr) biqurm, bikok. ji: bi- + gumil. jê: bigumilî bigumilîtî bigumiltî | ||
| bigumilî | (navdêr, mê) rewşa bigumilbûnê. ji: bigumil + -î | ||
| bigumîn | (rengdêr) biwîzîn, bidimîn, bizimin, bixumîn, bivizîn. ji: bi- +gumîn | ||
| bigumirk | (rengdêr) gumrikdar. ji: bi- +gumirk | ||
| bigumlek | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + gumlek. jê: bigumlekî bigumlekîtî bigumlektî | ||
| bigumlekî | (navdêr, mê) rewşa bigumlekbûnê. ji: bigumlek + -î | ||
| bigumrehî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + gumrehî. jê: bigumrehîtî | ||
| bigumrehîtî | (navdêr, mê) rewşa bigumrehîbûnê. ji: bigumrehî + -tî | ||
| bigundor | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş. ji: bi- + gundor. jê: bigundorî bigundorîtî bigundortî | ||
| bigundorî | (navdêr, mê) rewşa bigundorbûnê. ji: bigundor + -î | ||
| biguneh | (rengdêr) bibinas, bisedem, bisûc. ji: bi- + guneh. jê: bigunehî bigunehîtî bigunehtî | ||
| bigunehbarî | (rengdêr) gunehbarkî. ji: bi- +gunehbarî | ||
| bigunehî | (navdêr, mê) rewşa bigunehbûnê. ji: biguneh + -î | ||
| bigunehkarî | (rengdêr) bitomet, bitawan, bijibarî, bixirabî, bicirm, bicerîme, bicînayet, bisûc, bibinas. ji: bi- + gunehkarî. jê: bigunehkarîtî | ||
| bigunehkarîtî | (navdêr, mê) rewşa bigunehkarîbûnê. ji: bigunehkarî + -tî | ||
| bigunêl | (rengdêr) bigon, biguhnêl, bigonxwarin, bigulên, bigilwên, bigunhêl. ji: bi- + gunêl. jê: bigunêlî bigunêlîtî bigunêltî | ||
| bigunêlî | (navdêr, mê) rewşa bigunêlbûnê. ji: bigunêl + -î | ||
| bigunhêl | (rengdêr) bigon, biguhnêl, bigonxwarin, bigulên, bigilwên, bigunêl. ji: bi- + gunhêl. jê: bigunhêlî bigunhêlîtî bigunhêltî | ||
| bigunhêlî | (navdêr, mê) rewşa bigunhêlbûnê. ji: bigunhêl + -î | ||
| bigunik | (rengdêr) bihêlik (argo). ji: bi- +gunik | ||
| bigupikok | (navdêr, mê) biqîtik, biçiqlik. ji: bi- +gupik +-ok | ||
| bigurahî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + gurahî. jê: bigurahîtî | ||
| bigurahîtî | (navdêr, mê) rewşa bigurahîbûnê. ji: bigurahî + -tî | ||
| bigurcî | (rengdêr) bi çalakî. ji: bi- +gurcî | ||
| biguregur | (rengdêr) bi gurmînî. ji: bi- +guregur | ||
| bigurêxî | (rengdêr) gurêxkî. ji: bi- +gurêxî | ||
| bigurimtî | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + gurimtî. jê: bigurimtîtî | ||
| bigurimtîtî | (navdêr, mê) rewşa bigurimtîbûnê. ji: bigurimtî + -tî | ||
| bigurmîn | (rengdêr) bi gumîn, bi teqin, bi reqîn. ji: bi- +gurmîn | ||
| bigurmînî | (navdêr, mê) bixurmînî, biringînî, bigumhinî, bidingînî, bihimînî. ji: bi- +gurmîn +-î | ||
| biguva | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguwa. ji: bi- + guva. jê: biguvayî biguvatî | ||
| biguvahî | (rengdêr) bimesnet, bibingeh, bidelîl, bipalpişt, bipiştevanî, bidestek, bigovanî, bibelge. ji: bi- + guvahî. jê: biguvahîtî | ||
| biguvahîtî | (navdêr, mê) rewşa biguvahîbûnê. ji: biguvahî + -tî | ||
| biguvayî | (navdêr, mê) rewşa biguvabûnê. ji: biguva + -yî | ||
| biguvînî | (navdêr, mê) viz, guv, bi vizînî. ji: bi- +guvîn +-î | ||
| biguwa | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva. ji: bi- + guwa. jê: biguwayî biguwatî | ||
| biguwayî | (navdêr, mê) rewşa biguwabûnê. ji: biguwa + -yî | ||
| biha | 1. qîmet, qedr 2. nirx *"arê kewan re, risqê biha re" 1. nirx (navdêr, nêr) nirx, qîmet, fiyet, giranî, heq, qedir, giramî(rengdêr) bihadar, binirx, biqîmet, bihagiran, nirxbilind, giran, ne erzan. ji: Proto-hindûewropî: wes- (kirrîn û firotin) > wes-no- (biha, nirx) Proto-aryayî: wahna- (biha, nirx) Middle Persian: wahāg (bazarr, ticaret) Sogdî: xwqr- (dikandar, firoşkar), fa: bahā (biha, nirx) ... (Zazakî: vay (biha, nirx) ir Sanskrîtî: vasná- (biha, nirx) Ermenî: gin (biha, nirx) Latînî: vênum (firotin) Çavkanî: Watkins p.100 Pokorny: 1173 Hevreh: bazar, bajar. Bikaranîn: Lêker: biha bûn, biha kirin. Navdêr: bihabûn, bihakirin Rengdêr: bihabûyî, bihakirî. jê: bêbihan bêbihatî bêbihayane bêbihayî bihadar bihadarî bihagiran bihagiranî giranbiha giranbihayî bûn 1. biqîmet bûn, biqedr bûn 2. binirx bûn | ||
| biha ... şikandin | (biwêj) bihayê tiştekî kêm kirin, erzan kirin. heke wê firinê wisa bihayê naît neçikênanda, me nikarilm wisa nan erzan bikiriya. | ||
| biha bûn | (lêker)(Binihêre:) biha. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بها بوون | ||
| biha danîn | (lêker)(Binihêre:) biha | ||
| biha kirin | (lêker)(Binihêre:) biha. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بها کرن | ||
| bihabûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biha. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهابوون | ||
| bihabûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biha | ||
| bihacet | (rengdêr) amrazdar, alavdar, bialav, biamraz, bialet. ji: bi- +hacet | ||
| bihadanîn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biha | ||
| bihadar | (rengdêr) bihagiran, giran, giranbiha, binirx, birêz, rêzdar, ezbenî, nirxbilind, biqedir, biqîmet, hêja, hejî, jêhatî, berkeftî, nirxdar, nirxgiran, birûmet, rûmetdar, efendî, mamoste, heja, berketî, seyda, rind. Herwiha: behadar, buhadar. Dijwate: bêbiha, erzan, kêmbiha. ji: biha + -dar. Bikaranîn: Lêker: bihadar bûn, bihadar kirin. Navdêr: bihadarbûn, bihadarkirin Rengdêr: bihadarbûyî, bihadarkirî. jê: bihadarî, bihadarîtî, bihadartî | ||
| bihadar bûn | (lêker)(Binihêre:) bihadar | ||
| bihadar kirin | (lêker)(Binihêre:) bihadar | ||
| bihadarbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihadar | ||
| bihadarbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bihadar | ||
| bihadarî | (navdêr, mê) rewşa bihadarbûnê, giranî, bihagiranî, nirxbilindî, bihabûn. ji: bihadar + -î | ||
| bihadarkî | (navdêr, mê) bi bihadarî, bi giranî. ji: bihadar +-kî | ||
| bihadarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihadar kirin | ||
| bihadarkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihadar | ||
| bihafil | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + hafil. jê: bihafilî bihafilîtî bihafiltî | ||
| bihafilî | (navdêr, mê) rewşa bihafilbûnê. ji: bihafil + -î | ||
| bihagiran | (rengdêr) bihadar, giranbiha, nirxdar, nirxgiran, binirx, birêz, rêzdar, ezbenî, nirxbilind, biqedir, birûmet, rûmetdar, biqîmet, hêja, hejî, jêhatî, berkeftî, giran, rind, bişeref, binamûs, şerîf, qedirgiran, qedirbilind, efendî, mamoste, heja, berketî, seyda. Herwiha: behagiran, buhagiran, giranbeha, giranbiha, giranbuha. Dijwate: bêbiha, erzan, kêmbiha. ji: biha + giran. jê: bihagiranî, bihagiranîtî, bihagirantî | ||
| bihagiran bûn | (lêker)(Binihêre:) bihagiran | ||
| bihagiran kirin | (lêker)(Binihêre:) bihagiran | ||
| bihagiranbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihagiran | ||
| bihagiranbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bihagiran | ||
| bihagiranî | (navdêr, mê) giranî, bihadarî, ne erzanî, giranbihayî, nirxdarî, hêjayî, rûmetdarî. Dijwate: behagiranî behagiranîtî behagirantî behagranî behagranîtî behagrantî bihagiranîtî bihagirantî bihagranî bihagranîtî bihagrantî buhagiranî buhagiranîtî buhagirantî buhagranî buhagranîtî buhagrantî giranbehatî giranbehayî giranbihatî giranbihayî giranbuhatî giranbuhayî granbehatî granbehayî granbihatî granbihayî granbuhatî granbuhayî. ji: bihagiran - -î | ||
| bihagirankirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihagiran kirin | ||
| bihagirankirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihagiran | ||
| bihaker | (navdêr, mê) xemilker. ji: biha +-ker | ||
| bihakî | (navdêr, mê) bi nirxdarî. ji: biha +-kî | ||
| bihakirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biha kirin | ||
| bihakirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biha. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهاکرن | ||
| bihalekî | (rengdêr) girane, bihemle, hamîle, ducan, dugiyan. Herwiha: bihalekê, bihalkê, bihalkî. ji: bi- + hal (rewş) + -ek + -î | ||
| bihaname | kaxeza ku bihayên kel û pelan li ser hatiye nivîsandin kaxeza ku bihayên kel û pelan li ser hatiye nivîsandin | ||
| bihandanî | (rengdêr) xurtkirinkî, handanîkî. ji: bi- +han +danî | ||
| bihane | (navdêr, mê) hêcet, bafik, hêncet, sebebên bêbingeh, sûcên nerast:bo xwe bihane girtin, tiştek kirin bihane. Herwiha: bahane bane behane. Bide ber: hacet. ji: jiari, hevreha farisî بهانه (behane), pehlewî vehane, farisiya kevn vehane-, avestayî veh-, veŋhne- (cil). Anku bihane ew tiştek e pê rastî tê niximandin/poşîn.. jê: bihanegir bihanegirî | ||
| bihane dîtin | (lêker) sebeb ditin. ji: bihane + dîtin | ||
| bihane kirin | (lêker) behane, biyano, bûne, leşdar kirin, mehane kirin, sûç kirin, şirove kirin, diyar kirin, bêguneh kirin, rast derxistin, dirûv kirin, parastin, berevanî kirin. ji: bihane + kirin | ||
| bihanebar | (rengdêr) raveder, berevanbar. ji: bihane +-bar | ||
| bihanedar | (rengdêr) rnehanedar, behaneyî. ji: bihane +-dar | ||
| bihanegir | (navdêr, mê) kesê/a bihaneyan digire. ji: bihane + -gir | ||
| bihanegirî | (navdêr, mê) karê bihanegiriyê. ji: bihanegir + -î | ||
| bihaneyî | (navdêr, mê) lêborinî, berevanî, pêşemanî, mehaneyî, kirdarî, behanedar, sizayî, tolstandinî. ji: bihane +-yî | ||
| bihanik | (navdêr, mê) çêçika spîyan, nûtik | ||
| bihar | demsala vehelîna berfê û destpêka hêşînahiyê *"heta peyv neyê karê, yek naçe biharê" (navdêr, mê) demsala piştî zivistanê û berî havîn,demsala ku seqa germ dibe, demsala ji adarê û avrêlê û gulanê pêkhatî. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: بهار. Herwiha: bahar, behar, buhar. Bide ber: daçek. Bi zaravayên kurdî: hewramî: wehar, kurmancî: bihar, bahar, behar, buhar, soranî: behar, bihar, buhar, zazakî: wesar, usar. ji: Ji Proto-hindûewropî vesar < vesr̥, hevreha behar ya soranî, wesar ya zazakî, vehere ya avestayî, vehar ya pehlewî, behar ya farisî, वसन्त (vesenta: bihar) û वसर् (veser: spêde, sibe) yên sanskrîtî, գարուն (garun) ya ermenî, έαρ (êar: bihar) ya yûnanî, весна (vêsna: bihar) ya rusî, vēr ya latînî, vår ya danmarkî, norwecî û swêdî... Peyvên tirkî ilkbahar (bihar) û sonbahar (payiz) ji zimanekî îranî hatine deynkirin û ilk (pêşîn) û son (dawîn) yên tirkî lê hatine zêdekirin.Proto-hindûewropî vesar < vesr̥, Proto-aryayî: Avestayî: vehere Middle Persian: vehar Farisî: behar Mazanderani: vesar (ava hênik) Talişî: avasor (bihar) Tatî: vesar (bihar) ... Kurmancî: bihar Kurdî (Soranî): behar, hewramî: wehar, feylî\kelhurî: wehar Zazakî: wesar Çavkanî: Ludwig p.177, Mehdi Mir-Sadeqi 326 | ||
| bihar çû, ji kerê nêr û pîreka xerab re | (biwêj) ji ber ku ker û pîreka teral û pêknehatî tedbîra debara xwe nakin, bihar ji bo wan ne girîng e. her kes li gorî rewşa xwe. bihar çû, ji kerê nêr ci pîreka xerab re. | ||
| bihar e, dew li dar e | (biwêj) biharê şîr û mast tim heye. belê bihar e, (lew li dar e, lê kar û emel jî wekî wê zêde ye. | ||
| bihar e, keç har e | (biwêj) biharê xwîna ciwanan hê bi coş dikele û evîn dike pirkepirk. bihar e, keç har e. ciwan diçin çol û çiyan, evîn wekî çeman diherike. | ||
| bihar e, ker har e | (biwêj) biharê çêre hêşîn dibe û ker baş zikê xwe têr dike, gelekî kêfxweş dibe. êdî çêre der-ket, her der şîn bû, bihar e, ker har e. | ||
| bihar e, rewş ne diyar e | (biwêj) avûhewaya (îklîma) biharê serê carekê bi awayekî dibe, ji ber wê jî bêîstikrar e, heta rewşa biharê xuya nebe, ya debarê (êm, ka û gîha) jî xuya nabe. bihar e, rewş ne diyar e, xwedê dizane ew debar têrê bike yati na. | ||
| bihara xwe sil nekin, payizan xwe gêro nekin | gotina pêşiyan bihar her tim şilî ye. mirov xwe şil bike mirov dê nexweş bibe. payîzan jî toz û dixan e, divê mirov xwe li erdêgêro neke. wekî mirov li gorî demê tevbigere û ew dem çi rêbazê dixwaze mirov wê yekê pêk bîne. | ||
| biharanavîn | (rengdêr) meha nîsanî | ||
| biharapaşîn | (rengdêr) meha gulanê | ||
| biharapêşîn | (rengdêr) meha adarê | ||
| biharat | ardê giyayê tamxweş û bêhinxweş ê ku dikin nav xwarinan (navdêr, mê) arom, riwekên xwerbar yên ku têkilî nav xwarinan tên kirin daku bênek yan çêjek xweş bide xwarinê. Herwiha: baharat beharat buharat. ji: ji erebî بهار (behar: gulek e, Buphthalmum) belkî jiari bi maneya bihar ya kurdî.. jê: biharatî | ||
| biharatî | (navdêr, mê) rewşa biharatbûnê. ji: biharat + -î | ||
| biharatkirî | (rengdêr) alatkirî. ji: biharat +kirî | ||
| biharatkirin | (navdêr, mê) alatkirin. ji: biharat +kirin | ||
| bihare | cureyekî genimê ku biharê tovê wî tê reşandin cureyekî genimê ku biharê tovê wî tê reşandin | ||
| biharê girt û lê kir, payîzê jê kir | (biwêj) ji bo fêkî û çandiniyê tê gotin. dema her tiştekî heye. çi gotine, biharê girt lê kir, payîzê jê kir. | ||
| biharê pez, payîzê rez, zivistanê ez | (biwêj) yên ku biharê pez xwedî bikin û payîzê jî bi bax û rezan re mijûl bibin, dê zivistanê ji xwe re kêf bikin. rehmetiyê bavê min digot: “biharêpez, payîzê rez, zivistanê ez. | ||
| biharî | (rengdêr) nû, beharî). ji: bi- +harî | ||
| biharîkirinî | (navdêr, mê) harîkirinkî. ji: bi- +harîkirin +-î | ||
| bihartin | (lêker) biwartin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهارتن | ||
| bihasil | (rengdêr) berdar, biber, bêrdar, hilberdar, berhemdar, bijûndar, birişt, astem, bibereket, bibêr, feyîzdar, gumreh, bijûn, nejdar, xweş, saxlem. ji: bi- +hasil | ||
| bihatî | (rengdêr) bihadarî, bihabûn, giranî. ji: bi +hatî | ||
| bihavil | (rengdêr) biçare, biçareserî, bihel. ji: bi- + havil. jê: bihavilî bihavilîtî bihaviltî | ||
| bihavilî | (navdêr, mê) rewşa bihavilbûnê. ji: bihavil + -î | ||
| bihawarî | (navdêr, mê) hawarkî. ji: biha +-warî | ||
| bihaydarî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + haydarî. jê: bihaydarîtî | ||
| bihaydarîtî | (navdêr, mê) rewşa bihaydarîbûnê. ji: bihaydarî + -tî | ||
| bihayjixwehebûn | (rengdêr) bitemkîn, bisexbêrî, bihişyarî, bimiqateyî. ji: bi- + hayjixwehebûn. jê: bihayjixwehebûnî bihayjixwehebûnîtî bihayjixwehebûntî | ||
| bihayjixwehebûnî | (navdêr, mê) rewşa bihayjixwehebûnbûnê. ji: bihayjixwehebûn + -î | ||
| bihazirî | (rengdêr) biplan, bitevdîr, bibername, biprogram, biproje, binexşe. ji: bi- + hazirî. jê: bihazirîtî | ||
| bihazirîtî | (navdêr, mê) rewşa bihazirîbûnê. ji: bihazirî + -tî | ||
| biheb | (rengdêr) biçîkene, bidendik, bilibik, hebgirtî, bitene, bilib. ji: bi- +heb | ||
| bihêb | (rengdêr) bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêw, bifewqulade, biqurf, bidehşet. ji: bi- + hêb. jê: bihêbî bihêbîtî bihêbtî | ||
| bihebandin | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + hebandin. jê: bihebandinî bihebandinîtî bihebandintî | ||
| bihebandinî | (navdêr, mê) rewşa bihebandinbûnê. ji: bihebandin + -î | ||
| bihêbî | (navdêr, mê) rewşa bihêbbûnê. ji: bihêb + -î | ||
| bihecim | (rengdêr) bibarist, bibilindahî. ji: bi- + hecim. jê: bihecimî bihecimîtî bihecimtî | ||
| bihecimî | (navdêr, mê) rewşa bihecimbûnê. ji: bihecim + -î | ||
| bihed | (rengdêr) bisinor, bihidûd, bitixûb. ji: bi- + hed. jê: bihedî bihedîtî bihedtî | ||
| bihedan | (rengdêr) bisebat, bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisemax, bitebat, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + hedan. jê: bihedanî bihedanîtî bihedantî | ||
| bihedanî | (navdêr, mê) rewşa bihedanbûnê. ji: bihedan + -î | ||
| bihedar | (rengdêr) hedûrdar, bihizûr. ji: bihe +-dar | ||
| bihedarî | (navdêr, mê) bi mitî, bi nermî. ji: bi- +he +-darî | ||
| bihedef | (rengdêr) biarmanc, bimebest, bigaraz, bimerem, bimexsed, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + hedef. jê: bihedefî bihedefîtî bihedeftî | ||
| bihedefî | (navdêr, mê) rewşa bihedefbûnê. ji: bihedef + -î | ||
| bihedî | (navdêr, mê) rewşa bihedbûnê. ji: bihed + -î | ||
| bihêdîka | (rengdêr) hêdî hêdî, bi qayde, bi semt, bi semtika. ji: bi- +hêdîka | ||
| bihedirîn | (rengdêr) bisebat, bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisemax, bitebat, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedan, bibênfirebûn. ji: bi- + hedirîn. jê: bihedirînî bihedirînîtî bihedirîntî | ||
| bihedîse | (rengdêr) biteşqele, bibûyer, bûyerdar, birûdan. ji: bi- +hedîse | ||
| bihêginî | (rengdêr) bi şehrezayî, bi şiyanî. ji: bi- +hêginî | ||
| bihejandinî | (navdêr, mê) hejîn kî. ji: bi- +hejandin +-î | ||
| bihejarî | (rengdêr) bi bêharikirinî, bi perîşanî, nexweş, nesax, hejar, bi nesaxî, hejarkî. ji: bi- +hejarî | ||
| bihêjayî | (navdêr, mê) hêjayikî. ji: bi- +hêj +-ayî | ||
| bihejîn | (rengdêr) bi lerz. ji: bi- +hejîn | ||
| bihejmar | (rengdêr) binimre. ji: bi- + (hejmar) jê: bihejmarî bihejmarîtî bihejmartî | ||
| bihejmarî | (navdêr, mê) rewşa bihejmarbûnê. ji: bihejmar + -î | ||
| bihêk ketin | (lêker) (firrinde) gihiştin jiyê hêkkirinê, dest bi hêkkirinê kirin, Mamir mirîşkên wisan in yên ku hê bihêk neketine.. Herwiha: bihêk keftin, bi hêk ketin, bi hêk keftin. Navdêr: bihêkketin, bihêkkeftin. ji: bihêk + ketin | ||
| bihel | (rengdêr) bihavil, biçare, biçareserî. ji: bi- + hel. jê: bihelî bihelîtî biheltî | ||
| bihêl | kaxeza ku destûrê dide kar an jî çalakiyekî wek şano, tirad û hwd kaxeza ku destûrê dide kar an jî çalakiyekî wek şano, tirad û hwd | ||
| bihêlan | (rengdêr) biîcaze, bidestûr, biizin, birêdan. ji: bi- + hêlan. jê: bihêlanî bihêlanîtî bihêlantî | ||
| bihêlanî | (navdêr, mê) rewşa bihêlanbûnê. ji: bihêlan + -î | ||
| bihelbestî | helbestîkî, helbestkî. ji: bi- +hel +bestî | ||
| bihêle | (lêker) ji hêlan anku hiştin. Herwiha: (ew) bihêlit, bihêlitin, bihêlît, bihêlîtin. Pirrjimar: bihêlin. Dijwate: nehêle. Têkildar: bihêlim bihêlî bihêlin(em) bihêlîn (devokî). Demên din: dihêle hêla, hişt dihêla, dihişt hêlaye, hiştiye hêlabû, hiştibû | ||
| bihelehel | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirzea, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + helehel. jê: bihelehelî bihelehelîtî biheleheltî | ||
| bihelehela | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + helehela. jê: bihelehelayî bihelehelatî | ||
| bihelehelayî | (navdêr, mê) rewşa bihelehelabûnê. ji: bihelehela + -yî | ||
| bihelehelî | (navdêr, mê) rewşa bihelehelbûnê. ji: bihelehel + -î | ||
| bihêlekan | (rengdêr) bihêlkan, bicolane. ji: bi- +hêlekan | ||
| biheleloş | (rengdêr) biqerebalix, bizingivor, bidengûdor, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol, biqerepere, bixepse. ji: bi- + heleloş. jê: biheleloşî biheleloşîtî biheleloştî | ||
| biheleloşî | (navdêr, mê) rewşa biheleloşbûnê. ji: biheleloş + -î | ||
| bihêlemêl | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + hêlemêl. jê: bihêlemêlî bihêlemêlîtî bihêlemêltî | ||
| bihêlemêlî | (navdêr, mê) rewşa bihêlemêlbûnê. ji: bihêlemêl + -î | ||
| bihelî | (navdêr, mê) rewşa bihelbûnê. ji: bihel + -î | ||
| bihêlî | (lêker) ji hêlan anku hiştin. Dijwate: nehêlî. Têkildar: bihêlim bihêle bihêlin(em) bihêlîn (devokî). Demên din: bihêlî hêlayî, hiştî dihêlayî, dihiştî hêlayî, hiştiyî hêlabûyî, hiştibûyî | ||
| bihêlik | (rengdêr) bigunik. ji: bi- +hêlik | ||
| bihêlin | (lêker) ji hêlan anku hiştin. Yekjimar: bihêle. Dijwate: nehêlin. Têkildar: bihêlim bihêle bihêlî(em) bihêlîn (devokî). Demên din: dihêlin hêlan, hiştin dihêlan, dihiştin hêlane, hiştine hêlabûn, hiştibûn | ||
| bihêlîn | (rengdêr) bilan. ji: bi- +hêlîn | ||
| bihêlkan | (rengdêr) bihêlekan, bicolane. ji: bi- +hêlkan | ||
| bihêlkarî | (navdêr, mê) hêlkarkî. ji: bihêl +-karî | ||
| bihelqe | (rengdêr) xelkoyî, xelekdar, bixelek. ji: bi- +helqe | ||
| bihelwest | (rengdêr) biboçûn, biray, bidîtin, binerîn, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + helwest. jê: bihelwestî bihelwestîtî bihelwesttî | ||
| bihelwestî | (navdêr, mê) rewşa bihelwestbûnê. ji: bihelwest + -î | ||
| bihêm | (rengdêr) binem, biritûbat. ji: bi- + hêm. jê: bihêmî bihêmîtî bihêmtî | ||
| bihêma | (rengdêr) binima, binîşan, binîşe, biîşaret. ji: bi- + hêma. jê: bihêmayî bihêmatî | ||
| bihêmanî | (navdêr, mê) bi seretayî, hêmankî. ji: bihêm +-anî | ||
| bihêmayî | (navdêr, mê) rewşa bihêmabûnê. ji: bihêma + -yî | ||
| bihemd | (rengdêr) bi dil, bi daxwaz. ji: bi- +hemd | ||
| bihemdî | (navdêr, mê) vîndar, bivînî, biîradî. ji: bi- +hemd +-î | ||
| bihemêt | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + hemêt. jê: bihemêtî bihemêtîtî bihemêttî | ||
| bihemêtî | (navdêr, mê) rewşa bihemêtbûnê. ji: bihemêt + -î | ||
| bihêmî | (navdêr, mê) rewşa bihêmbûnê. ji: bihêm + -î | ||
| bihemîle | (navdêr, mê) duganî. ji: bi- +hem +île | ||
| bihêminî | (rengdêr) bi ewleyî, bi sekanî, bi aramî, bi tebatî. ji: bi- +hêminî | ||
| biheml | (navdêr, mê) avis. ji: bi- +hem +l | ||
| bihemlbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheml | ||
| bihemle | (rengdêr) bipaşil, jina zarrok di zikî de. Herwiha: bihamle biĥamle biĥemle. Hevwate: avis ducan hamîle. Bide ber: stewr. Têkildar: zan. ji: bi- + hemle. Bikaranîn: Lêker: bihemle kirin. Navdêr: bihemlekirin Rengdêr: bihemlekirî. jê: bihemletî bihemleyî | ||
| bihemle kirin | (lêker)(Binihêre:) bihemle | ||
| bihemlekirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihemle kirin | ||
| bihemlekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihemle | ||
| bihemletî | (navdêr, mê) rewşa bihemlebûnê. ji: bihemle + -î | ||
| bihenase | (rengdêr) binefes, bihilm, bibêhn. ji: bi- + henase. jê: bihenaseyî bihenasetî | ||
| bihenaseyî | (navdêr, mê) rewşa bihenasebûnê. ji: bihenase + -yî | ||
| bihendaze | (rengdêr) çist, çalak, nesisto-pisto, lêkdayî, çeleng, aktîf, çalak, zîrek. Bikaranîn: Navdêr: bihendazebûn | ||
| bihendazebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihendaze | ||
| bihendazetî | (navdêr, mê) hendazetî, pîvanetî, hayjixwetî, îhtiyatkarî. ji: bihendaze +-tî | ||
| bihenekî | (navdêr, mê) qestîka. ji: bi- +hene +-kî | ||
| bihengam | (rengdêr) guncan, pêketî, seza, guncaw, munasîb, lêhatî, libar, berbihev, musaîd. ji: bi- +hengam | ||
| biheq | (rengdêr) kesa/ê maf ango heq heye tiştekî bike: Li welatên demokrat herkes biheq e kêmasiyên hikûmetê rexne bike. bipare, ne belaş. Herwiha: Li gel wate 1: heqdar xudanheq xwedanheq xwedîheq xwidanheq. Hevwate: Li gel wate 1: mafdar bimaf xudanmaf xudîheq xwedanmaf xwedîmaf xwidanmaf xwidîheq. Dijwate: bêheq bêmaf. ji: bi- + heq. jê: biheqî | ||
| biheq bûn | (lêker)(Binihêre:) biheq | ||
| biheq derketin | (lêker) mafdar derketin. ji: biheq + derketin | ||
| biheq kirin | (lêker)(Binihêre:) biheq | ||
| biheqaniyet | (rengdêr) bidadmendî, bidadperwerî, biedalet, biheqîqet, biwijdan. ji: bi- + heqaniyet. jê: biheqaniyetî biheqaniyetîtî biheqaniyettî | ||
| biheqaniyetî | (navdêr, mê) rewşa biheqaniyetbûnê. ji: biheqaniyet + -î | ||
| biheqbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheq | ||
| biheqbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biheq | ||
| biheqdarî | (navdêr, mê) bi mafdarî, bi heq, bi maf. ji: biheq +-darî | ||
| biheqdîtin | (navdêr, mê) mafdardîtin, mazeret, misteheqdîtin. ji: biheq +dîtin | ||
| biheqî | (navdêr, mê) rewşa biheqbûnê, biedalet, bihiqûq, bidadmendî, biqanûn, bizagon, biyasa, bidad. ji: biheq + -î | ||
| biheqîqet | (rengdêr) biheqaniyet, bidadmendî, bidadperwerî, biedalet, biwijdan. ji: bi- + heqîqet. jê: biheqîqetî biheqîqetîtî biheqîqettî | ||
| biheqîqetî | (navdêr, mê) rewşa biheqîqetbûnê. ji: biheqîqet + -î | ||
| biheqkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biheq kirin | ||
| biheqkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheq | ||
| biheraret | (rengdêr) tîndar. ji: bi- +heraret | ||
| bihêrbar | (rengdêr) bihurbar jeo. ji: bi- +hêr +-bar | ||
| biherdemî | (rengdêr) bi nemirî. ji: bi- +herdemî | ||
| bihereket | (rengdêr) biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + hereket. jê: bihereketî bihereketîtî biherekettî | ||
| bihereketî | (navdêr, mê) rewşa bihereketbûnê. ji: bihereket + -î | ||
| bihereşeyî | (navdêr, mê) bi gefî. ji: bi- +hereşe +-yî | ||
| biherewezî | (rengdêr) herewezekî. ji: bi- +herewezî | ||
| biherî | (rengdêr) biçamûr. ji: bi- +herî | ||
| bihêrik | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +hêrik | ||
| bihêrk | (navdêr, mê) rabirdû, bordîn, bihurk, borî, rojborî. ji: bi- +hêr +-k | ||
| bihêrsbûyî bûn | (lêker)acizbûyî bûn. ji: bihêrsbûyî + bûn | ||
| bihêrsî | (navdêr, mê) biacizî. ji: bi- +hêr +-sî | ||
| bihesab | (rengdêr) bisexbêr. ji: bi- +hesab | ||
| bihesasiyet | (rengdêr) bihestyarî, bipejnkerî. ji: bi- +hesasiyet | ||
| bihêşî | (rengdêr) bikenar, bikevî. ji: bi- +hêşî | ||
| bihesin | (rengdêr) hesindar. ji: bi- +hesin | ||
| bihêsir | (rengdêr) bihêstir, birondik, çavbigirî, çavbihêstir, çavbistêrk. ji: bi- +hêsir | ||
| bihesiyet | (rengdêr) bionur, birûmet, bişeref, biheysiyet, bişanazî, bişan, biweqar. ji: bi- + hesiyet. jê: bihesiyetî bihesiyetîtî bihesiyettî | ||
| bihesiyetî | (navdêr, mê) rewşa bihesiyetbûnê. ji: bihesiyet + -î | ||
| bihesp | (rengdêr) hespdar xwedanhesp. ji: bi- +hesp | ||
| bihesret | (rengdêr) bimirad, bidaxwaz, bihêvî, bixwestek, biumêd, biawat. ji: bi- + hesret. Bikaranîn: Lêker: bihesret bûn. Navdêr: bihesretbûn. jê: bihesretî bihesretîtî bihesrettî | ||
| bihesret bûn | (lêker)(Binihêre:) bihesret | ||
| bihesretbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihesret | ||
| bihesretî | (navdêr, mê) rewşa bihesretbûnê. ji: bihesret + -î | ||
| bihesretkişandin | (navdêr, mê) bi hesretî. ji: bihesret +kişandin | ||
| bihest | (rengdêr) hesas, hestdar, pejndar, bipejn, zîz, xeyidok | ||
| biheşt | (navdêr, mê) cenet, cihê pirr xweş yê tê bawerkirin ku jîngeha mirovên qenc e piştî ew bimirin, her cihê pirr xweş: Kurdistan biheşta ser dinyayê ye. Herwiha: beheşt, behişt, behuşt, behûşt, bihişt, behuşt, bihuşt, bihûşt, buhuşt, buhûşt, beĥeşt, beĥişt, beĥuşt, beĥûşt, biĥeşt, biĥişt, biĥuşt, biĥûşt, buĥeşt, buĥişt, buĥuşt, buĥûşt. Hevwate: cenet, îrem. Dijwate: dûjeh, dozex, cehnem. ji: Ji Proto-hindûewropî ṷesu- baştir) > îraniya kevn vehişte-axv, avestayî vêhu-/vohu (baş) > vehya (baştir) > vehişto (baştirîn), vehişte-eyhu (baştirîn dinya/jiyan) > pehlewî vehişt > kurdî/farisî beheşt.. jê: biheştane, biheştî, gorrbiheşt, masiyên biheştê (Macropodus viridiauratus), teyrikên biheştê (Paradisea apoda) | ||
| biheştane | (rengdêr) bi awayekî biheşt. ji: biheşt + -ane | ||
| biheştî | (rengdêr) cenetî, tişta/ê biheştê yan têkildarî wê, peyvek şirîn e li şûna kesa/ê mirî: Biheştiyê bavê min çîrrok bo me digotin. (babê min yê mirî...). Herwiha: beheştî behiştî behuştî behûştî bihiştî behuştî bihuştî bihûştî buhuştî buhûştî beĥeştî beĥiştî beĥuştî beĥûştî biĥeştî biĥiştî biĥuştî biĥûştî buĥeştî buĥiştî buĥuştî buĥûştî. Hevwate: cenetî îremî. Dijwate: dûjehî dozexî cehnemî | ||
| bihêstir | (rengdêr) birondik, bihêsir, çavbigirî, çavbihêstir, çavbistêrk. ji: bi- +hêstir | ||
| bihestyarî | (navdêr, mê) bipejnkerî, bihesasiyet. ji: bihest +-yarî | ||
| bihêt | (lêker) bêt, ji hatin(rengdêr) pêt | ||
| bihetav | (rengdêr) binûr, bironahî, bironî, bitav, bişewq, bironayî, bigeşî. ji: bi- + hetav. jê: bihetavî bihetavîtî bihetavtî | ||
| bihetavî | (navdêr, mê) rewşa bihetavbûnê. ji: bihetav + -î | ||
| biheter | (rengdêr) rijd, birik, biînat, biisrar, bibirryar, birryardar, rikdar, serhişk, berxwedêr | ||
| bihevalbiçûk | (rengdêr) bihevalzarok, bipizdan, bixelêfk. ji: bi- +hevalbiçûk | ||
| bihevalî | (rengdêr) bi dostanî, dostî. ji: bi- +hevalî | ||
| bihevberdarî | (navdêr, mê) hevberdarkî. ji: bi- +hevber +-darî | ||
| bihevbeşî | (rengdêr) bi pardarî. ji: bi- +hevbeşî | ||
| biheve | (navdêr, mê) peve. ji: bi- +hev +e | ||
| bihevebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheve | ||
| bihevgirtin | (navdêr, mê) pevgirtin, pevçûn. ji: bi- +hev +girtin | ||
| bihevgirtinî | (rengdêr) bi hevratî, bi tivîkî, bi itifaq. ji: bi- +hevgirtinî | ||
| bihevhêzî | (rengdêr) hevhêzekî, bi hevtayî, bi hevsengî, hev takî. ji: bi- +hevhêzî | ||
| bihêvî | (rengdêr) hêvîdar, umêdewar, biumêd, geşbîn, xweşbîn, optîmîst, bawer, kesa/ê hêvî heye: Em herdem ji azadbûnê bihêvî ne. kesa/ê hêvî dike: Ez bihêvî me ku tu alîkariya me bikî.. Herwiha: bihîvî. Bide ber: hêvîder. Dijwate: bêhêvî. ji: bi- + hêvî. Bikaranîn: Lêker: bihêvî bûn, bihêvî kirin. Navdêr: bihêvîbûn, bihêvîkirin Rengdêr: bihêvîbûyî, bihêvîkirî | ||
| bihêvî bûn | (lêker)(Binihêre:) bihêvî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهێڤی بوون | ||
| bihêvî kirin | (lêker)(Binihêre:) bihêvî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهێڤی کرن | ||
| bihêvîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihêvî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهێڤیبوون | ||
| bihêvîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bihêvî | ||
| bihêvîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihêvî kirin | ||
| bihêvîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihêvî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهێڤیکرن | ||
| bihevîr | (rengdêr) hevîrîn, hevîrdar. ji: bi- +hevîr | ||
| bihevîrtirş | (rengdêr) mîna hevîrtirşê, bikef, ne ewle, vala, bêwate. ji: bi- +hevîrtirş | ||
| bihêvîtî | (navdêr, mê) rewşa bihêvîbûnê. ji: bihêvî + -tî | ||
| bihevkarî | (navdêr, mê) bitevkarî. ji: bi- +hev +-karî | ||
| bihevkêşe | (rengdêr) bidenge, bihevsengî, bibalans, bimiwazene, biyeksengî. ji: bi- + hevkêşe. jê: bihevkêşeyî bihevkêşetî | ||
| bihevkêşeyî | (navdêr, mê) rewşa bihevkêşebûnê. ji: bihevkêşe + -yî | ||
| bihevketî | (rengdêr) pêkhatî, hevedudanî. ji: bi- +hev +ketî | ||
| bihevketin | (navdêr, mê) xirecir, xirexir, qirecir, şemate, hingûfêhevbûn, rêje. ji: bi- +hev +ketin | ||
| bihevkirin | (navdêr, mê) derbasî, pevreborîn, lihevkirin. ji: bi- +hev +kirin | ||
| bihevnikarin | (navdêr, mê) hevtêknebirin, zorahevnebirin, hozahevnebirin. ji: bi- +hev +nikarin | ||
| bihevparî | (rengdêr) bi pişkdarî, bi şirîkayî, tevepayî, bi hevpişkî, bi şirîkatî, kolektif. ji: bi- +hevparî | ||
| bihevpişkî | (navdêr, mê) bi hevparî, tevepayî, bi pişkdarî, bi şirîkatî, kolektif. ji: bi- +hev +pişkî | ||
| bihevraz | (rengdêr) bikaş, bipal. ji: bi- +hevraz | ||
| bihevre | (navdêr, mê) pêkve, hevre, digelhev. ji: bi- +hev +re | ||
| bihevrebûn | (navdêr, mê) refaqet, hevalî, hevrêtî, hogirî, hevalînî, hevaltî, ligelbûn | ||
| bihevrikdarî | (navdêr, mê) bi çavlêkirinî, hevrikdarkî. ji: bi- +hevrik +-darî | ||
| bihevrikî | (rengdêr) birikmane, bişerrenîx, birikeberî, bidijberî, bikerb, bikîn. ji: bi- + hevrikî. jê: bihevrikîtî | ||
| bihevrikîtî | (navdêr, mê) rewşa bihevrikîbûnê. ji: bihevrikî + -tî | ||
| bihevsengî | (rengdêr) bidenge, bihevkêşe, bibalans, bimiwazene, biyeksengî. ji: bi- + hevsengî. jê: bihevsengîtî | ||
| bihevsengîtî | (navdêr, mê) rewşa bihevsengîbûnê. ji: bihevsengî + -tî | ||
| bihevstûnî | (rengdêr) hevstûnkî. ji: bi- +hevstûnî | ||
| bihevxemî | (rengdêr) bi xemgînî, bi hevderdî. ji: bi- +hevxemî | ||
| bihevxistî | (rengdêr) pişkojkirî. ji: bi- +hev +xistî | ||
| bihevxistin | (navdêr, mê) cîldkirin. ji: bi- +hev +xistin | ||
| bihêw | (rengdêr) bidehşet, bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêb, bifewqulade, biqurf. ji: bi- + hêw. jê: bihêwî bihêwîtî bihêwtî | ||
| bihewa | (rengdêr) biba. ji: bi- + hewa. Bikaranîn: Navdêr: bihewaketin, bihewaxistin. jê: bihewayî bihewatî | ||
| bihewaketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihewa | ||
| bihewaxistin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihewa | ||
| bihewayî | (navdêr, mê) rewşa bihewabûnê. ji: bihewa + -yî | ||
| bihewdik | (rengdêr) bikoncal. ji: bi- +hewdik | ||
| bihewes | (rengdêr) bimereq, bibalkêşî, bitatêl, bitatol, biçavzêlkî, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + hewes. jê: bihewesî bihewesîtî bihewestî | ||
| bihewesî | (navdêr, mê) rewşa bihewesbûnê. ji: bihewes + -î | ||
| bihewî | (rengdêr) bihêwî. ji: bi- +hewî | ||
| bihêwî | (navdêr, mê) rewşa bihêwbûnê, bihewî. ji: bihêw + -î | ||
| bihêwirî | (rengdêr) bisikûnet, bisebr, bitehemil, bibênfirehî, biaramî, bibaldirêjî, bisekn. ji: bi- + hêwirî. jê: bihêwirîtî | ||
| bihêwirîtî | (navdêr, mê) rewşa bihêwirîbûnê. ji: bihêwirî + -tî | ||
| bihêwirze | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + hêwirze. jê: bihêwirzeyî bihêwirzetî | ||
| bihêwirzeyî | (navdêr, mê) rewşa bihêwirzebûnê. ji: bihêwirze + -yî | ||
| bihewiyet | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, biizinname. ji: bi- + hewiyet. jê: bihewiyetî bihewiyetîtî bihewiyettî | ||
| bihewiyetî | (navdêr, mê) rewşa bihewiyetbûnê. ji: bihewiyet + -î | ||
| bihewl | (rengdêr) bikoş, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bikar, bimihawele, bicerribandin. ji: bi- + hewl. Bikaranîn: Navdêr: bihewldan. jê: bihewlî bihewlîtî bihewltî | ||
| bihêwl | (rengdêr) biheybet, bihêw, bisam, bisehm, bitirs, bixof, bisaw, bisawir, bisehw, bisewh. ji: bi- + hêwl. jê: bihêwlî bihêwlîtî bihêwltî | ||
| bihewldan | (navdêr, mê) (Binihêre:) hewl | ||
| bihewlî | (navdêr, mê) rewşa bihewlbûnê. ji: bihewl + -î | ||
| bihêwlî | (navdêr, mê) rewşa bihêwlbûnê. ji: bihêwl + -î | ||
| bihewrik | (rengdêr) bikurtêl. ji: bi- +hewrik | ||
| bihewz | (rengdêr) bêrmdar, bibêrm, bibirk. ji: bi- +hewz | ||
| biheybet | (rengdêr) bihêw, bisam, bisehm, bitirs, bixof, bisaw, bisawir, bihêwl, bisehw, bisewh. ji: bi- + heybet. jê: biheybetî biheybetîtî biheybettî | ||
| biheybetî | (navdêr, mê) rewşa biheybetbûnê. ji: biheybet + -î | ||
| biheyecan | (rengdêr) biperoş, bikelecan, bixiroş, bicoş, biheyranî. ji: bi- + heyecan. Bikaranîn: Navdêr: biheyecanbûn, biheyecankirin. jê: biheyecanî biheyecanîtî biheyecantî | ||
| biheyecanbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheyecan | ||
| biheyecanî | (navdêr, mê) rewşa biheyecanbûnê. ji: biheyecan + -î | ||
| biheyecankirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biheyecan | ||
| biheyranî | (rengdêr) biheyecan, biperoş, bikelecan, bixiroş, bicoş. ji: bi- + heyranî. jê: biheyranîtî | ||
| biheyranîtî | (navdêr, mê) rewşa biheyranîbûnê. ji: biheyranî + -tî | ||
| biheyrankirin | (navdêr, mê) bi heyranmayîkirin, bi ecêbmayîhîştin. ji: bi- +heyran +kirin | ||
| biheyranmayîkirin | (navdêr, mê) bi heyrankirin, bi ecêbmayîhîştin. ji: bi- +heyranmayî +kirin | ||
| biheysiyet | (rengdêr) biqedir, biqîmet, birûmet, binirx, biitibar, birêzdarî, binamûs, bişan, bişeref, bişoret, binav. ji: bi- + heysiyet. jê: biheysiyetî biheysiyetîtî biheysiyettî | ||
| biheysiyetî | (navdêr, mê) rewşa biheysiyetbûnê. ji: biheysiyet + -î | ||
| biheysûbeys | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + heysûbeys. jê: biheysûbeysî biheysûbeysîtî biheysûbeystî | ||
| biheysûbeysî | (navdêr, mê) rewşa biheysûbeysbûnê. ji: biheysûbeys + -î | ||
| biheytehol | (rengdêr) biteqereq, bixirecir, bicirecir, bibereber, bi xirecir, bihêwirze, bişemete, biteperep, bitepûrep, biteqûreq, bitepîn, birepîn. ji: bi- +heytehol | ||
| biheytûhot | (rengdêr) bilezûbizav, bilez, bibizav, bitevgerr, bihereket. ji: bi- + heytûhot. jê: biheytûhotî biheytûhotîtî biheytûhottî | ||
| biheytûhotî | (navdêr, mê) rewşa biheytûhotbûnê. ji: biheytûhot + -î | ||
| biheyv | (rengdêr) heyvdar. ji: bi- +heyv | ||
| biheyvane | (rengdêr) bimeaş, bimuçe, bimiz, bidestheq, bimehane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + heyvane. jê: biheyvaneyî biheyvanetî | ||
| biheyvaneyî | (navdêr, mê) rewşa biheyvanebûnê. ji: biheyvane + -yî | ||
| biheyveron | (rengdêr) bitavehîv. ji: bi- +heyveron | ||
| bihez | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub, bimehbet. ji: bi- + hez. Bikaranîn: Navdêr: bihezkirin. jê: bihezî bihezîtî biheztî | ||
| bihêz | 1. xurt, biquwet 2. desthilatdar (rengdêr) xurt, biqewet, bizever, bitaqet, bişiyan, ya/yê ku hêz heye, biqudret, hêzdar, tiwana, çeleng, fêris, egîd, çalak, leheng, mêrxas, rewan, segvan. Herwiha: hêzdar. Dijwate: bêhêz, bêqewet, bêşiyan. ji: bi- + hêz. Bikaranîn: Lêker: bihêz bûn, bihêz kirin. Navdêr: bihêzbûn, bihêzkirin. jê: bihêzî 1. xurt 2. jîr 3. desthilat | ||
| bihêz bûn | (lêker)(Binihêre:) bihêz | ||
| bihêz kirin | (lêker)(Binihêre:) bihêz | ||
| bihêzbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihêz | ||
| bihêzbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bihêz | ||
| bihêzdarî | (navdêr, mê) gelek, bi qayimî, hêzdarki. ji: bihêz +-darî | ||
| bihezek | (rengdêr) bilîtav, biteqn, biavzêm, bimexerî, pengavî. ji: bi- +hezek | ||
| bihezî | (navdêr, mê) rewşa bihezbûnê. ji: bihez + -î | ||
| bihêzî | (navdêr, mê) rewşa bihêzbûnê, lawazî, qelsî, bêhêzî, nazikî, hejarî, zeîfî, xurtî, hêzdarî. ji: bihêz + -î | ||
| bihezîn | (rengdêr) berisin. ji: bi- +hezîn | ||
| bihêzker | (navdêr, mê) restoratîf, zindîker. ji: bihêz +-ker | ||
| bihêzkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihêz kirin | ||
| bihezkirin | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + hezkirin. jê: bihezkirinî bihezkirinîtî bihezkirintî | ||
| bihêzkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihêz | ||
| bihezkirinî | (navdêr, mê) rewşa bihezkirinbûnê. ji: bihezkirin + -î | ||
| bihî | (navdêr, mê) tê hilanîn, azar dan, daberizîn, bihuzîn, tê hilbûn, vehatin, bi ser. ji: b +-ihî | ||
| bihibir | (rengdêr) biximav. ji: bi- + hibir. jê: bihibirî bihibirîtî bihibirtî | ||
| bihibirî | (navdêr, mê) rewşa bihibirbûnê. ji: bihibir + -î | ||
| bihîçhar | (rengdêr) biîsot. ji: bi- +hîçhar | ||
| bihicûm | (rengdêr) êrîşker, biêrîş. ji: bi- +hicûm | ||
| bihicûmkerî | (navdêr, mê) bi êrîşkerî. ji: bi- +hicûm +-kerî | ||
| bihidet | (rengdêr) biqehr, bikîn, bikerb, binefret. ji: bi- + hidet. jê: bihidetî bihidetîtî bihidettî | ||
| bihidetî | (navdêr, mê) rewşa bihidetbûnê. ji: bihidet + -î | ||
| bihidûd | (rengdêr) bihed, bisinor, bitixûb. ji: bi- + hidûd. jê: bihidûdî bihidûdîtî bihidûdtî | ||
| bihidûdî | (navdêr, mê) rewşa bihidûdbûnê. ji: bihidûd + -î | ||
| bihijmar | (rengdêr) bireqem, bijimare, bihejmar, bijimar, binimre, binumare, bijumar, bijumare. ji: bi- + hijmar. jê: bihijmarî bihijmarîtî bihijmartî | ||
| bihijmarî | (navdêr, mê) rewşa bihijmarbûnê. ji: bihijmar + -î | ||
| bihijmet | (rengdêr) bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihêb, bihêw, bifewqulade, biqurf, bidehşet. ji: bi- + hijmet. jê: bihijmetî bihijmetîtî bihijmettî | ||
| bihijmetî | (navdêr, mê) rewşa bihijmetbûnê. ji: bihijmet + -î | ||
| bihijmetkarî | (navdêr, mê) bi rewşedarî. ji: bihijmet +-karî | ||
| bihîkarî | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bikelij, biwerêç, bikartêkirin, bikênc, birayda. ji: bi- + hîkarî. jê: bihîkarîtî | ||
| bihîkarîtî | (navdêr, mê) rewşa bihîkarîbûnê. ji: bihîkarî + -tî | ||
| bihikûmet | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar. ji: bi- + hikûmet. jê: bihikûmetî bihikûmetîtî bihikûmettî | ||
| bihikûmetî | (navdêr, mê) rewşa bihikûmetbûnê. ji: bihikûmet + -î | ||
| bihîle | (rengdêr) bilêb, bifêl, bixap, fendar, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz, hîledar,nexweşokî. ji: bi- + hîle. jê: bihîleyî bihîletî | ||
| bihîleyî | (navdêr, mê) rewşa bihîlebûnê. ji: bihîle + -yî | ||
| bihilm | (rengdêr) bibixar, bibuxar. ji: bi- + hilm. jê: bihilmî bihilmîtî bihilmtî | ||
| bihilmî | (navdêr, mê) rewşa bihilmbûnê. ji: bihilm + -î | ||
| bihilûk | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + hilûk. jê: bihilûkî bihilûkîtî bihilûktî | ||
| bihilûkî | (navdêr, mê) rewşa bihilûkbûnê. ji: bihilûk + -î | ||
| bihîm | (rengdêr) bibingeh, biesas, bibinyat, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + hîm. jê: bihîmî bihîmîtî bihîmtî | ||
| bihimbankî | (navdêr, mê) valakî, bi valayî, bahozkî, bi bayî. ji: bi- +himban +-kî | ||
| bihimet | (rengdêr) bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc, biiltimas. ji: bi- + himet. jê: bihimetî bihimetîtî bihimettî | ||
| bihimetî | (navdêr, mê) rewşa bihimetbûnê. ji: bihimet + -î | ||
| bihîmî | (navdêr, mê) rewşa bihîmbûnê. ji: bihîm + -î | ||
| bihimînî | (navdêr, mê) bigurmînî, bixurmînî, biringînî, bigumhinî, bidingînî, bixurmexurm. ji: bi- +himîn +-î | ||
| bihîn | (rengdêr) bitemen, bijî, biimr, biumr, biemr. ji: bi- + hîn. jê: bihînî bihînîtî bihîntî | ||
| bihîndarî | (navdêr, mê) hîndarî- kî. ji: bihîn +-darî | ||
| bihindayî | (rengdêr) biendaze, biqiyas, bieyar, bipîvan. ji: bi- + hindayî. jê: bihindayîtî | ||
| bihindayîtî | (navdêr, mê) rewşa bihindayîbûnê. ji: bihindayî + -tî | ||
| bihinêr | (rengdêr) bikarîn, bişiyan, bitaqet, bipêçêbûn, bijêhatin, bikanîn. ji: bi- + hinêr. jê: bihinêrî bihinêrîtî bihinêrtî | ||
| bihinêrî | (navdêr, mê) rewşa bihinêrbûnê. ji: bihinêr + -î | ||
| bihing | (rengdêr) bihingime, bibezm, bişahînet, xweş. ji: bi- +hing | ||
| bihingil | (rengdêr) biçembil, bidestik, biqulp. ji: bi- +hingil | ||
| bihingiv | (rengdêr) hingivdar. ji: bi- +hingiv | ||
| bihînî | (navdêr, mê) rewşa bihînbûnê. ji: bihîn + -î | ||
| bihînzanî | (navdêr, mê) hînzankî. ji: bihîn +-zanî | ||
| bihîqînî | (rengdêr) hîqehîq. ji: bi- +hîqînî | ||
| bihiqûq | (rengdêr) bidad, biedalet, biheqî, bidadmendî, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + hiqûq. jê: bihiqûqî bihiqûqîtî bihiqûqtî | ||
| bihiqûqî | (navdêr, mê) rewşa bihiqûqbûnê. ji: bihiqûq + -î | ||
| bihirîn | 1. derbas bûn (lêker)(navdêr, mê) derbas bûn, di ber re çûn, tê re çûn: Ew her roj di ber mala me re dibihire. lê bihirîn: bexşandin, efû kirin. Herwiha: bihiriyan, bihirtin, bihiryan, bihorîn, bihoriyan, bihortin, bihoryan, bihuriyan, bihurîn, bihurtin, bihuryan, boriyan, borîn, boryan, buhiriyan, buhirîn, buhirtin, buhiryan, buhorîn, buhoriyan, buhortin, buhoryan, buhuriyan, buhuryan, buhurîn, buhurtin. Têkildar: bihirandin. ji: bihir + -în. jê: bihirî | ||
| bihiş | (rengdêr) biawiz, bijîrîmendî, biaqil, bizeka, biarîş, bihoş. ji: bi- + hiş. Bikaranîn: Navdêr: bihişbûn. jê: bihişî bihişîtî bihiştî | ||
| bihiş û hidani bûn | (biwêj) ji başî û qenciyê jî ji nebaşî û xirabiyê fêm kirin. gihîştî bûn, kamil bûn. her du jî neşibîn maran. her wekî ku bihiş ci hidam bûn, başî û xirabî fêm dikirin. feqî huseyn sagmç | ||
| bihişbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bihiş | ||
| bihişdarî | (navdêr, mê) hişdarkî. ji: bihiş +-darî | ||
| bihişî | (navdêr, mê) rewşa bihişbûnê, hişmendî, hişdarî. ji: bihiş + -î | ||
| bihişkebazar bûn | (biwêj) di dan û stendina bazirganiyê de pir qewîn û tund bûn. bavê min çi mirovekî bihişkebazar e, heta bi saetekê bazar neke nakire. | ||
| bihişkî | (navdêr, mê) bi dijwarî, bi tundî. ji: bihiş +-kî | ||
| bihişmendî | (rengdêr) biawiz, bijîrî, bihiş, biaqil, bizeka, biarîş, bihoş. ji: bi- + hişmendî. jê: bihişmendîtî | ||
| bihişmendîtî | (navdêr, mê) rewşa bihişmendîbûnê. ji: bihişmendî + -tî | ||
| bihişmet | (rengdêr) birewnaq, bimirêsdar, bişemal, biihtişamî, biwurşedar, bidebdebe, bimihteşem. ji: bi- + bihişmet. jê: bihişmetî bihişmetîtî bihişmettî | ||
| bihişmet | (rengdêr) mihteşem, mirêsdar, şemal, ihtişamî, wurşedar, debdebe, rewnaq | ||
| bihîst | (lêker) dema borî ji bihîstin | ||
| bihîstî | (navdêr, mê) diyarbûyî, aşîkarbûyî, sehkirî. ji: bi- +hîs +-tî | ||
| bihîstin | (lêker)(navdêr, mê) guh lê bûn, bi guhan pê hesîn, (dengek) hatin guhî, bi ber guhî ketin, ketin ber guhî, bi guhên xwe hay/aga jê bûn, hest pê kirin, pê hesîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهیستن. Herwiha: bîstin bihîztin bîztin. Tewîn: -bîz-/-bîs-/-bê-/-bihîz-. Peyvên Têkildar: guh dan guhdarî kirin. Bide ber: dîtin pê hesînBi Zaravayên zazakî : eşnawitene, hewramî : eşneway, şêxbizinî : êjneftin, soranî : bîstin. ji: Ji Proto-hindûewropî bʰeudʰ (haydar bûn/kirin), Proto-aryayî beud- (pê hesîn), hevreha avestayî beod- > būyisiye. Ihtimal e ku -ist- qertafeke lêkerên pasîv bû, bide ber kurdî nivistin û farisî danisten (zanîn). Bi soranî bîstin. | ||
| bihîstin/dibihîze/bibihîze | 1. bi guh seh kirin 2. guhdarî kirin 3. haydar bûn 4. pê hesîn *"gava mitrib nebihîzin, êdî defê diqetînin" | ||
| bihîstindar | (rengdêr) bihîstinî. ji: bihîstin +-dar | ||
| bihîstinzanî | (navdêr, mê) dengzanî. ji: bihîstin +-zanî | ||
| bihîstiye malan bar kiriye, lê nizane li ku danîne | (biwêj) bêtêkilî bûn, bêagahî bûn. têkiliya xwe ji zû de biriye, ew e ku bihîstiye malan bar kiriye, lê nizane li ku danîne. | ||
| bihîstok | alava ku pê tê bihîstin û guhdarîkirin (navdêr, mê) alavek elektronîkî ye bo pêaxiftin û pêbîstina li gel kesek li dûr ya/yê ku heman alav hebe. Hevwate: telefon. ji wêjeyê: Dîsa kurdmancinen ko telêfon dîtin, ji mesmeha wê re bihîstok gotin. Ji ber ko deng pê têt bihîstin.. ji: bihîstin + -ok | ||
| bihîstokî | (rengdêr) telefonî. ji: bihîst +-okî | ||
| bihîstyar | 1. guhdar 2. peywirdarê çi bê guhê wî 3. hesas guhdar , peywirdarê çi bê guhê wî, hesas | ||
| bihişyarî | (rengdêr) bitemkîn, bisexbêrî, bimiqateyî, bihayjixwehebûn. ji: bi- + hişyarî. jê: bihişyarîtî | ||
| bihişyarîtî | (navdêr, mê) rewşa bihişyarîbûnê. ji: bihişyarî + -tî | ||
| bihişyarkirin | (navdêr, mê) bi hişyarî, bi îqaz. ji: bi- +hişyar +kirin | ||
| bihîvane | (rengdêr) bimeaş, bimuçe, bimiz, bidestheq, bimehane, biheyvane, bimangane. ji: bi- + hîvane. jê: bihîvaneyî bihîvanetî | ||
| bihîvaneyî | (navdêr, mê) rewşa bihîvanebûnê. ji: bihîvane + -yî | ||
| bihiz | (rengdêr) bienerjî, biwize, bivejen, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, biliv, bilebat, bihereket. ji: bi- + hiz. jê: bihizî bihizîtî bihiztî | ||
| bihizî | (navdêr, mê) rewşa bihizbûnê. ji: bihiz + -î | ||
| bihîzî | (rengdêr) hîzekî, dêhlkî, bidêhlî, hîzkî. ji: bi- +hîzî | ||
| bihizirbarî | (navdêr, mê) hizirbarkî. ji: bi- +hizirbar +-î | ||
| bihizn | (rengdêr) berisin. ji: bi- +hizn | ||
| bihizûr | (rengdêr) hedûrdar, bihedûr, aram, hêmin, asûde, dilrihet. ji: bi- +hizûr | ||
| bihîzyar | (navdêr, mê) hestyar, pejnker, hisgir, hesas, jidil, dilrehm, şîrîn, hestger, dilzîz. ji: bi- +hîz +-yar | ||
| bihîzyarî | (navdêr, mê) hestyarî, pejnkerî, hesasî, hisgirî, hesasiyet, bihîzbarî, hestgerî, dilzîzî. ji: bi- +hîz +-yarî | ||
| bihnok | (rengdêr) bêhnok | ||
| biho | (rengdêr) beho. ji: bi- +ho | ||
| bihogirî | (navdêr, mê) hogirkî. ji: biho +-girî | ||
| bihojandin | (rengdêr) heladin, :rûn liser agirî bihojand , :bi bihojînin di bihojand dê bi bihojîne bihojandibû | ||
| bihojîn | (rengdêr) helan, helyan, :qerîse jiber germa tavê bihojî | ||
| bihokar | (rengdêr) bipîşe, bimeslek, bimihne, biprofesyon, bikariyer. ji: bi- + hokar. jê: bihokarî bihokarîtî bihokartî | ||
| bihokarî | (navdêr, mê) rewşa bihokarbûnê. ji: bihokar + -î | ||
| biholî | (rengdêr) gotre, bi koreyî, bi gewcî, gewcîkî, bi bêramanî. ji: bi- +holî | ||
| bihoparlor | (rengdêr) dengvveşdar. ji: bi- +hoparlor | ||
| bihorî | (rengdêr) çûyî, derketî. ji: bi- +horî | ||
| bihoş | (rengdêr) biawiz, bijîrî, bihiş, bihişmendî, biaqil, bizeka, biarîş. ji: bi- + hoş. jê: bihoşî bihoşîtî bihoştî | ||
| bihoşî | (navdêr, mê) rewşa bihoşbûnê. ji: bihoş + -î | ||
| bihost | bihust *“bihosteke tevna çêkirî, ji barekî rîs çêtir e” | ||
| bihostek | (navdêr, mê) zûlek. ji: bi- +host +-ek | ||
| bihostek li ser zêde bûn | (biwêj) kêfxweş bûn. dema ku neviyê min xwe diavêje hembêza min, bihostek li ser min zêde dibe. | ||
| bihostetî | (navdêr, mê) bi zîrekî, bi jîrî. ji: bi- +hoste +-tî | ||
| bihosteyî | (navdêr, mê) hosteyane. ji: bi- +hoste +-yî | ||
| bihoştin | (lêker) bişavtin, vebijîn, bişaftin, çareser bûn, çareser bûn, helîn, helîn, heliyan, safî bûn, safî bûn, bihujîn, buhujîn. ji: bi- +hoş +-tin | ||
| bihovî | (rengdêr) hovkî, dirrindekî. ji: bi- +hovî | ||
| bihovîtî | (navdêr, mê) hovkî, hovane, wehşîkî. ji: bi- +hov +-îtî | ||
| bihovkî | (navdêr, mê) pesarkî, hovkî. ji: bi- +hov +-kî | ||
| bihub | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bimehbet. ji: bi- + hub. jê: bihubî bihubîtî bihubtî | ||
| bihubî | (navdêr, mê) rewşa bihubbûnê. ji: bihub + -î | ||
| bihuçik | (rengdêr) bizendik. ji: bi- + huçik. jê: bihuçikî bihuçikîtî bihuçiktî | ||
| bihuçikî | (navdêr, mê) rewşa bihuçikbûnê. ji: bihuçik + -î | ||
| bihujandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bihujandin | ||
| bihujandin | (lêker)(navdêr, mê) bişaftin, helandin, têkil kirin, tevlihev kirin, kirin nav hev, asîmîle kirin: Şekir di nav qehweyê de bihujand. Tirk dixwazin kurdan bibihujînin. (asîmîle bikin, bikin tirk). Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهوژاندن. Herwiha: bihijandin, buhijandin, buhujandin. Tewîn: Lêker: -bihujîn-. Têkildar: bihujîn. ji wêjeyê: Nivîskar dikare îdolojiya xwe ya kesayetî di nav ya civakî de bibuhujîne û di encam de îdolojiyek bijarde û taybet pêşkêş bike û weha karê wêjeyî dikare xweristeyek serxwebûyî biafirîne!. jê: bihujandî, bihujîner | ||
| bihujandin/dibihujîne/bibihujîne | helandin | ||
| bihujîn | (lêker)(navdêr, mê) helîn, têkil bûn, tevlihev bûn, ketin nav hev, asîmîle bûn: Şekir di nav qehweyê de dibihuje.. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بهوژین. Herwiha: bihijîn, buhijîn, buhujîn. Tewîn: Lêker: -bihuj-. Têkildar: bihujandin. ji wêjeyê: Cerdewanên Kurd digel serşêtnokerên Mella Kirêkar, kemalîstên Kîlîsê û beesiyên Kurdbav, yên ku di hembêza xwe de serokên Kurdan fetisandibûn, li dor çiyayên Gabarê kom bûbûn. Piştî hezar û şevekê wana Xwedavendên Kurdistanê ji rûyê erdê, ji çîvanokên werxas, ji bendewariya dîrokê rakirin. Xwedavend ji holê rabûn, piştre Kurd jî buhujîn. Kurd buhujîn, Kurdistan jî zuwa bû. Kurdistan zuwa bû, deriyên Beheştê hatin girtin û jiyanê behredariya xwe winda kir.. jê: bihujiyayî, bihujî, bihujok | ||
| bihujîn/dibihuje/bibihuje | helîn | ||
| bihuk | hemû cureyên kêz û mêşan; heşere *“dayê bihuk e, jinê ruhik e” hemû cureyên kêz û mêşan; heşere “dayê bihuk e, jinê ruhik e” | ||
| bihukim | (rengdêr) biserwerî, biferwerî, biferwar, biferman. ji: bi- + hukim. jê: bihukimî bihukimîtî bihukimtî | ||
| bihukimî | (navdêr, mê) rewşa bihukimbûnê. ji: bihukim + -î | ||
| bihukimranî | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + hukimranî. jê: bihukimranîtî | ||
| bihukimranîtî | (navdêr, mê) rewşa bihukimranîbûnê. ji: bihukimranî + -tî | ||
| bihuner | (rengdêr) xurt, jêhatî, jîr, zane, erbab, mahîr. ji: bi- +huner | ||
| bihunermendî | (navdêr, mê) hunermendane, sinetkarane. ji: bihuner +-mendî | ||
| bihûr | (rengdêr) hûrdar. ji: bi- +hûr | ||
| bihur | 1. di cihên teng de şûna ku berteng e 2. avtenga ku derfeta derbasbûnê dide *"çem bê bihur nabin" | ||
| bihûrandin | (lêker)wextderbaskirin, wextxerckirin. ji: bihûr +-andin | ||
| bihûrbijar | (rengdêr) kesê hûrik hizir dike, kesê barê wî giran û xema her tiştî di xwe, xemxor | ||
| bihurî | (navdêr, mê) çûyî, din, dîtir, derbasbûyî, raborî, borî. ji: bi- +hur +-î | ||
| bihûrîn | (lêker)bihurtin, derbas bûn. ji: bi- +hûr +-în | ||
| bihurmet | (rengdêr) biafret, bipîrek, bikuflet. ji: bi- + hurmet. jê: bihurmetî bihurmetîtî bihurmettî | ||
| bihurmetî | (navdêr, mê) rewşa bihurmetbûnê. ji: bihurmet + -î | ||
| bihurtin/dibihure/bibihure | derbas bûn | ||
| bihust | maweya di navbera kefedesteke vekirî; bost, bihost *"dema ku bextewarî nebe dost, fayde nake gera bihust bi bihust" -bihust bi bihust pîvan baş endaze girtin | ||
| bihuşt | cenet *"bihuşt, li rûyê erdê ye" | ||
| bihuşta ku ez ne tê de bini bila ker tê de vegevizîn | (biwêj) tiştên ku berjewendiyên min tê de tune bin çawa dibe bila bibe. ma tu xêreke wêji min re heye. bihuşta ku ez ne tê de bim bila ker tê de vegevizin. | ||
| bihuştîn | cenetmekan (rengdêr) cenetmekan | ||
| bihuzûr | (rengdêr) aram, bêdeng. ji: bi- +huzûr | ||
| biîade | (rengdêr) lêvegerînî. ji: bi- +îade | ||
| biîbadet | (rengdêr) bidiyanet, biperiştîş, biperistin, biayîn, biewqaf, biol, bidîn. ji: bi- + îbadet. jê: biîbadetî biîbadetîtî biîbadettî | ||
| biîbadetî | (navdêr, mê) rewşa biîbadetbûnê. ji: biîbadet + -î | ||
| biîcaredan | (navdêr, mê) bidêndan, bideyndan, bikîredan. ji: bi- +îcare +dan | ||
| biîcaze | (rengdêr) bidestûr, biizin, birêdan, bihêlan. ji: bi- + îcaze. jê: biîcazeyî biîcazetî | ||
| biîcazetname | (navdêr, mê) bibawername, bidîploma, bişahedetname. ji: bi- +îcazet +-name | ||
| biîcazeyî | (navdêr, mê) rewşa biîcazebûnê. ji: biîcaze + -yî | ||
| biîdare | (rengdêr) bibirêvebirin, bimeşandin, bikargêrrî. ji: bi- + îdare. jê: biîdareyî biîdaretî | ||
| biîdarekirin | (navdêr, mê) bi dîrektîfdan. ji: biîdare +kirin | ||
| biîdareyî | (navdêr, mê) rewşa biîdarebûnê. ji: biîdare + -yî | ||
| biîdentîte | (rengdêr) binasname, bizanav, binasnav, bixwenasî. ji: bi- + îdentîte. jê: biîdentîteyî biîdentîtetî | ||
| biîdentîteyî | (navdêr, mê) rewşa biîdentîtebûnê. ji: biîdentîte + -yî | ||
| biîdeolojî | (rengdêr) biprensîp, birêbaz, birêgez, birêç, biqayd, birêk, bibend, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + îdeolojî. jê: biîdeolojîtî | ||
| biîdeolojîtî | (navdêr, mê) rewşa biîdeolojîbûnê. ji: biîdeolojî + -tî | ||
| biîdia | (rengdêr) daxwazker. ji: bi- +îdia | ||
| biîdman | (rengdêr) tenwerze, bedenparêzkirî. ji: bi- +îdman | ||
| biîfet | (rengdêr) (jina) namûskar, binamûs, dawênpak, dawpak, namûskar, namûsdar, xweynamûs. ji: bi- +îfet | ||
| biihtimam | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bixwejêxwarin, bitekepeke. ji: bi- + ihtimam. jê: biihtimamî biihtimamîtî biihtimamtî | ||
| biihtimamî | (navdêr, mê) rewşa biihtimambûnê. ji: biihtimam + -î | ||
| biihtiram | (rengdêr) binezaket, biqencî, bicamêrî, bidilnazikî, birêzgirî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet. ji: bi- + ihtiram. jê: biihtiramî biihtiramîtî biihtiramtî | ||
| biîhtiram | (rengdêr) rêzgir, qîmetgir, qedirgir, rûmetgir | ||
| biihtiramî | (navdêr, mê) rewşa biihtirambûnê. ji: biihtiram + -î | ||
| biihtişam | (rengdêr) mirêsdar, wurşedar, bihişmet, bişeml. ji: bi- +ihtişam | ||
| biihtişamî | (rengdêr) birewnaq, bimirêsdar, bişemal, biwurşedar, bibihişmet, bidebdebe, bimihteşem. ji: bi- + ihtişamî. jê: biihtişamîtî | ||
| biihtişamîtî | (navdêr, mê) rewşa biihtişamîbûnê. ji: biihtişamî + -tî | ||
| biîlet | (rengdêr) biêş, binesaxî, binexweşî, bielem, bieger, bimered. ji: bi- + îlet. jê: biîletî biîletîtî biîlettî | ||
| biîletî | (navdêr, mê) rewşa biîletbûnê. ji: biîlet + -î | ||
| biilm | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + ilm. jê: biilmî biilmîtî biilmtî | ||
| biilmî | (navdêr, mê) rewşa biilmbûnê. ji: biilm + -î | ||
| biiltimas | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc. ji: bi- + iltimas. jê: biiltimasî biiltimasîtî biiltimastî | ||
| biiltimasî | (navdêr, mê) rewşa biiltimasbûnê. ji: biiltimas + -î | ||
| biîma | (rengdêr) bi kinaye. ji: bi- +îma | ||
| biîmaj | (rengdêr) nimadar, hêmadar. ji: bi- +îmaj | ||
| biîman | (rengdêr) bibawerî, biêqîn, bidîn. ji: bi- + îman. jê: biîmanî biîmanîtî biîmantî | ||
| biîmanî | (navdêr, mê) rewşa biîmanbûnê, bêbawerî. ji: biîman + -î | ||
| biimr | (rengdêr) bitemen, bijî, biumr, bihîn, biemr. ji: bi- + imr. jê: biimrî biimrîtî biimrtî | ||
| biimrî | (navdêr, mê) rewşa biimrbûnê. ji: biimr + -î | ||
| biimtiyaz | (rengdêr) îmtiyazdar, xweyîmtiyaz, takemaf, destûrmend, servedar, bideman, xweyhimtiyaz. ji: bi- +imtiyaz | ||
| biîmza | (rengdêr) bişanenav. ji: bi- + îmza. jê: biîmzayî biîmzatî | ||
| biîmzayî | (navdêr, mê) rewşa biîmzabûnê. ji: biîmza + -yî | ||
| biînat | (rengdêr) rijd, birik, biisrar, biheter, bibirryar, birryardar, rikdar, serhişk, berxwedêr, înato | ||
| biînek | (rengdêr) biberçavk, bigoçavk, bieynek, bimenzere, biçavik. ji: bi- + înek. jê: biînekî biînekîtî biînektî | ||
| biînekî | (navdêr, mê) rewşa biînekbûnê. ji: biînek + -î | ||
| biînfluenza | (rengdêr) binezle, biarsim, bizekem, bipersîv, bibapêş, bigrîp, bisarma. ji: bi- + înfluenza. jê: biînfluenzayî biînfluenzatî | ||
| biînfluenzayî | (navdêr, mê) rewşa biînfluenzabûnê. ji: biînfluenza + -yî | ||
| biinsaf | (rengdêr) biwijdan, bibext, bidadî, biedalet, bidadmendî, bidadperwerî, bidilovanî, birehm, bidilnermî. ji: bi- + insaf. jê: biinsafî biinsafîtî biinsaftî | ||
| biinsafî | (navdêr, mê) rewşa biinsafbûnê. ji: biinsaf + -î | ||
| biintînî | (rengdêr) inteint. ji: bi- +intînî | ||
| biîqaz | (rengdêr) bi hişyarî, bi hişyarkirin. ji: bi- +îqaz | ||
| biiqbal | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak. ji: bi- + iqbal. jê: biiqbalî biiqbalîtî biiqbaltî | ||
| biiqbalî | (navdêr, mê) rewşa biiqbalbûnê. ji: biiqbal + -î | ||
| biîradeyî | (navdêr, mê) rewşa biîradebûnê. ji: biîrade + -yî | ||
| biîradî | (rengdêr) vîndar, bivînî, bihemdî. ji: bi- +îradî | ||
| biirbet | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + irbet. jê: biirbetî biirbetîtî biirbettî | ||
| biirbetî | (navdêr, mê) rewşa biirbetbûnê. ji: biirbet + -î | ||
| biirf | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, birabûn-û-rûniştin, biedet, bibanek, bibaw. ji: bi- + irf. jê: biirfî biirfîtî biirftî | ||
| biirfan | (rengdêr) bimarîfet, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + irfan. jê: biirfanî biirfanîtî biirfantî | ||
| biirfanî | (navdêr, mê) rewşa biirfanbûnê. ji: biirfan + -î | ||
| biirfî | (navdêr, mê) rewşa biirfbûnê. ji: biirf + -î | ||
| biirîn | (rengdêr) ir, bixîzîn, bixîzexîz, bixirîn. ji: bi- +irîn | ||
| biirq | (rengdêr) biejdad, binijad, biregez. ji: bi- + irq. jê: biirqî biirqîtî biirqtî | ||
| biirqî | (navdêr, mê) rewşa biirqbûnê. ji: biirq + -î | ||
| biîş | (rengdêr) bikar, bişol | ||
| biîsabet | (rengdêr) licih, guncan. ji: bi- +îsabet | ||
| biîşaret | (rengdêr) bihêma, binima, binîşan, binîşe. ji: bi- + îşaret. jê: biîşaretî biîşaretîtî biîşarettî | ||
| biîşaretî | (navdêr, mê) rewşa biîşaretbûnê. ji: biîşaret + -î | ||
| biislûb | (rengdêr) biterz, biawa, bişêwe, bişêwaz, bistîl, biteşe, bimork. ji: bi- + islûb. jê: biislûbî biislûbîtî biislûbtî | ||
| biislûbî | (navdêr, mê) rewşa biislûbbûnê. ji: biislûb + -î | ||
| biîsot | (rengdêr) bibîber. ji: bi- + îsot. jê: biîsotî biîsotîtî biîsottî | ||
| biîsotî | (navdêr, mê) rewşa biîsotbûnê. ji: biîsot + -î | ||
| biişteh | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + işteh. jê: biiştehî biiştehîtî biiştehtî | ||
| biîşteh | (rengdêr) dilbijok. ji: bi- +îşteh | ||
| biiştehî | (navdêr, mê) rewşa biiştehbûnê. ji: biişteh + -î | ||
| biiştiyak | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiqbal. ji: bi- + iştiyak. jê: biiştiyakî biiştiyakîtî biiştiyaktî | ||
| biiştiyakî | (navdêr, mê) rewşa biiştiyakbûnê. ji: biiştiyak + -î | ||
| biîşwe | (rengdêr) binaz, bicelwe, bialûsî, bicîlwe, binazdarî, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + îşwe. jê: biîşweyî biîşwetî | ||
| biîşweyî | (navdêr, mê) rewşa biîşwebûnê. ji: biîşwe + -yî | ||
| biîtaet | (rengdêr) biperistin, biperistîş, biîbadet. ji: bi- + îtaet. jê: biîtaetî biîtaetîtî biîtaettî | ||
| biîtaetî | (navdêr, mê) rewşa biîtaetbûnê. ji: biîtaet + -î | ||
| biitibar | (rengdêr) biheysiyet, biqedir, biqîmet, birûmet, binirx, birêzdarî, binamûs, bişan, bişeref, bişoret, binav. ji: bi- + itibar. jê: biitibarî biitibarîtî biitibartî | ||
| biitibarî | (navdêr, mê) rewşa biitibarbûnê. ji: biitibar + -î | ||
| biitifaq | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, bimiwahede. ji: bi- + itifaq. jê: biitifaqî biitifaqîtî biitifaqtî | ||
| biitifaqî | (navdêr, mê) rewşa biitifaqbûnê. ji: biitifaq + -î | ||
| biîtina | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + îtina. jê: biîtinayî biîtinatî | ||
| biîtinayî | (navdêr, mê) rewşa biîtinabûnê. ji: biîtina + -yî | ||
| biîza | (rengdêr) biazar, biêş, biezyet, biezab, bişkence, binexweşî, bikul, biderd, bikovan, bixem. ji: bi- + îza. jê: biîzayî biîzatî | ||
| biîzan | (rengdêr) biferaset, bizihniyet, bifehm, bitêgihiştin, bihişmendî, bibîrbirin, bijîrî, bizeka. ji: bi- + îzan. jê: biîzanî biîzanîtî biîzantî | ||
| biîzanî | (navdêr, mê) rewşa biîzanbûnê. ji: biîzan + -î | ||
| biîzayî | (navdêr, mê) rewşa biîzabûnê. ji: biîza + -yî | ||
| biizin | (rengdêr) biîcaze, bidestûr, birêdan, bihêlan. ji: bi- + izin. jê: biizinî biizinîtî biizintî | ||
| biizinî | (navdêr, mê) rewşa biizinbûnê. ji: biizin + -î | ||
| biizinname | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, bihewiyet. ji: bi- + izinname. jê: biizinnameyî biizinnametî | ||
| biizinnameyî | (navdêr, mê) rewşa biizinnamebûnê. ji: biizinname + -yî | ||
| bij | 1. hêza xwarinê; bîz, îştah, mehde 2. qilde, qirqal (navdêr, mê) arezû, hewes, meyl, dilbijî, mereq, balkêşî, baldarî, daxwaz, xwestek, xwezî, hêvî, hez, hezkirin, viyan, işteh, miciz, mijaj, mad, mehd, bijîn, dilçûnê, rexbet, temenî, iştiyak, iqbal. ji: jiari, hevreha avestayî birij-, sogdî abrexş-, hevreha din ya kurmancî arezû, soranî ئارهزوو (arezû), farisî آرزو, pehlewî arjok/averjok, parsî awerjok, pazendî arzû, sogdî abrexş-, avestayî birij.... jê: bijandin bijîn dilbij dilbijandin dilbijîn | ||
| bija xwe şikênandin | (biwêj) bi hinek xwarin an jî derfetên piçûk daxwaza dilê xwe derbas kirin. hemayîlê hema bi wan her du tîkeyên goşt bija xwe şikenand. | ||
| bijan | (rengdêr) jandar, biêş, êşdar, biazar, biezyet, tişta/ê ku janê jê çêdibe yan jan tê de heye, azardar, ezyetdar. Dijwate: bêjan. ji: bi- + jan. jê: bijanî bijanîtî bijantî | ||
| bijandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bijandin | ||
| bijandin | (lêker)(navdêr, mê) jê hez kirin, hebandin, dil ketinê, bûn aşiqê kesekî yan tiştekî, evandin, vîn, xwestin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بژاندن. Tewîn: Lêker: -bijîn-. Bide ber: bijartin. jê: bijandî bijîner | ||
| bijandin/dibijine/bibijine | 1. dil avêtin, mehdeyê xwe kişandin tiştekî 2. tê gerandin 3. çilkandin, lê reşandin | ||
| bijang | perikên çavan (navdêr)bi gelemperî pirrjimar, mûyên bi perdeyên çavan ve. Herwiha: bijank, bijûlank, mijang, mijank, mijîlang, mijîlank, mijûlang, mijûlank, mijwîlang, mijwîlank. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بژانگ. Bide ber: birû, cênîk, rêv, rih, simêl. ji: Ji Proto-hindûewropî meigh-/meik- (çirisîn - ji ber ku mûyên bijangan tiştan li ber çavên mirovan diçirisînin), Proto-aryayî mej-, hevreha pehlewî mij(eg), farisî مژه (mojê; pirrjimar: mojegan), soranî برژانگ/birjang Çavkanî: Chyet | ||
| bijanî | (navdêr, mê) rewşa bijanbûnê. ji: bijan + -î | ||
| bijanik | (navdêr, mê) bijang, mijgul, mişkûl, mûjang, mijelang, bijî, mijank. ji: bi- +jan +-ik | ||
| bijar | (rengdêr) tiştê di nav birekê ji hemûyan ge!ûciwan tir, bijare, bi hejarî, bi jarî, :daykê zarokê xwe bijarî xwedî kir, navê mêrane | ||
| bijar kirin | (lêker) bijîn kirin, şûn dan, dabîn kirin. ji: bijar + kirin | ||
| bijarbar | (rengdêr) başkirinbar. ji: bijar +-bar | ||
| bijardin | (soranî). Binêre;. Bi kurmancî: bijartin | ||
| bijare | (rengdêr) tercîhkirî, xweşdivî, xoşewîst, favorî, hezkirî, berdilî, hêja, jêhatî, bihagiran, nirxbilind, favorît, delal, hejî. Herwiha: bijarte. Bide ber: bijartî. ji: bijartin. Bikaranîn: Lêker: bijare bûn, bijare kirin. Navdêr: bijarebûn, bijarekirin Rengdêr: bijarebûyî, bijarekirî. jê: bijarehî bijaretî bijareyî | ||
| bijare bûn | (lêker)(Binihêre:) bijare | ||
| bijare kirin | (lêker)(Binihêre:) bijare | ||
| bijarebar | (rengdêr) rast kirinbar. ji: bijare +-bar | ||
| bijarebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijare | ||
| bijarebûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bijare | ||
| bijarek | (navdêr, mê) bijêran, bijartin, hilbijartin, neqandin. ji: bi- +jar +-ek | ||
| bijarekerî | (navdêr, mê) ekletîzm. ji: bijare +-kerî | ||
| bijarekirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bijare kirin | ||
| bijarekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijare | ||
| bijaretî | (navdêr, mê) rewşa bijarebûnê, bijarebûn, popûlerbûn, bijartetî, mumtazî. ji: bijare + -î | ||
| bijaretî bûn | (lêker)(Binihêre:) bijaretî | ||
| bijaretîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijaretî | ||
| bijaretîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bijaretî | ||
| bijarî | (rengdêr) hilbijartin. ji: bi- +jarî | ||
| bijaritî | (navdêr, mê) ciwanîtî, exsangulnate, vt. ji: bijar +-itî | ||
| bijark | (navdêr, mê) bijêre, alternatîf, vehilbijark, hilbijark | ||
| bijarker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bijar dike, rastker, cudaker, bijêr. ji: bijar + -ker | ||
| bijarkî | (navdêr, mê) bi nayabî, bi bijareyî. ji: bijar +-kî | ||
| bijarkirin | (navdêr, mê) rast kirin. ji: bijar +kirin | ||
| bijarte | hilbijartî, sahibrewac | ||
| bijarteker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bijarte dike. ji: bijarte + -ker | ||
| bijartetî | (rengdêr) ebesorî | ||
| bijartî | (rengdêr) tiştên ku hatine bijartin: Ev birinc nebijartî ye. (qirşik ji nav nehatine avêtin). Têkildar: bijare bijarte hilbijartî vebijartî. ji: bijartin | ||
| bijartin | (lêker)(navdêr, mê) jê girtin, neqandin, ecibandin, rakirin: Ji nav van pirtûkan bo xwe yekê bibijêre.. Herwiha: bijêrandin, bijêrîn, jibartin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بژارتن. Tewîn: Lêker: -bijêr-. Bi zaravayên kurdî: Kurdî (Soranî): Zazakî: vîcnayene, weçînayene Kurmancî: bijartin, jibartin Kurdiya başûr: Lekî: Hewramî:. ji: Bi metatezê herwiha jibartin, hevreha soranî بژاردن/bijardin, pehlewî viçîten, parsî wicid-, belûçî gicineg, farisî گزیدن (gozîden), avestayî vi-çay-, vi-kay-, sanskrîtî vi-cay-, ji Proto-aryayî. Bo B-ya kurdî hevberî G-ya farisî bide ber birsî/birçî ku di farisî de gorosnê ye. Zêdebûna R di kurdî de bi analojiyê li gel bo nimûne guhaRtinê.. jê: berbijar, berbijarî, berbijarîtî, berbijartî, bijare, bijarî, bijarte, bijartî, bijêr, bijêrî, gulbijêr, gulbijêrk, hilbijartin, hilbijartî, hilbijêr, hilbijêrî, vebijartin, vebijartî, vebijêr, vebijêrî | ||
| bijartin/dibijêre/bibijêre | 1. hilbijartin 2. tercîh kirin *"jinan mebijêre, esl xêr e" | ||
| bijêbiran | (rengdêr) bijêkuştin. ji: bi- +jêbiran | ||
| bijêder | (rengdêr) biçavkanî, biserekanî, bikanî. ji: bi- + jêder. jê: bijêderî bijêderîtî bijêdertî | ||
| bijêderî | (navdêr, mê) rewşa bijêderbûnê. ji: bijêder + -î | ||
| bijêhatî | (rengdêr) bi costî, cost- kî, bi mafdari, bi stêleyî. ji: bi- +jê +hatî | ||
| bijêhatin | (rengdêr) bihinêr, bikarîn, bişiyan, bitaqet, bipêçêbûn, bikanîn. ji: bi- + jêhatin. jê: bijêhatinî bijêhatinîtî bijêhatintî | ||
| bijêhatinî | (navdêr, mê) rewşa bijêhatinbûnê. ji: bijêhatin + -î | ||
| bijehr | (rengdêr) jehrawî, jehrdar. Bikaranîn: Navdêr: bijehrbûn | ||
| bijehrawî | (navdêr, mê) jehrin, biaxû, bizehîr. ji: bijehra +-wî | ||
| bijehrbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijehr | ||
| bijêkuştin | (rengdêr) bijêbiran. ji: bi- +jêkuştin | ||
| bijen | (rengdêr) bienerjî, biwize, bivejen, bihiz, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, biliv, bilebat, bihereket. ji: bi- + jen. jê: bijenî bijenîtî bijentî | ||
| bijenî | (navdêr, mê) rewşa bijenbûnê. ji: bijen + -î | ||
| bijêr | (rengdêr) vebijêr, bijarker. ji: bi- +jêr | ||
| bijêre | (navdêr, mê) alternatîf, vebijark, hilbijark, bijark, çend tiştên heyî yên ku mirov dikare yekê jê bibijêre, rewşa ku tê de gengaz e mirov ji du yan zêdetir tiştan yekê bibijêre yan bike. ji wêjeyê: Hinek rewşenbîrên nerîtî yên kurd îdîa dikin ko divêt ji van pênc variyantan zimanekê yekgirtî bihête afirandin. Ji bo vê yekê tenê du prose muyeser in; yek jinûveavakirina zimanê “proto-kurdî“, berî ko kurdî bi ser zarave/zimanên ciyawaz de hate dabeşkirin, ya din berzkirina yek ji van variyantan bo astê zimanê neteweyî ko dibe zimanekê sûpralokal. Bijêreya yekem dê bibe egerê afirandina kurdiyeka şeşem, ko piraniya kurdan dê neşên jê têbigihên. Bijêreya duyem ew e, ko nasyonalîstan li gelek welatên din hilbijartiye.. ji: bijartin. jê: bijêreyî | ||
| bijêrenivîs | (navdêr, mê) binnivîsdar, jêrenivîsdar. ji: bijêre +-nivîs | ||
| bijêreyî | (navdêr, mê) rewşa bijêrebûnê. ji: bijêre + -yî | ||
| bijêrî | (navdêr, mê) vebijêrî, hilbijêrînerî. ji: bij +-êrî | ||
| bijêrik | (navdêr, mê) qelînek, firik, genimê (yan nokên yan garisê) biraştî. Herwiha: bijêrek bêjerik. ji: Ji rehê dema niha (-bijêr-) yê lêkera bijartin ku formeke devokî ya lêkera biraştin e | ||
| bijêrîtî | (navdêr, mê) hilbijêrîtî. ji: bi- +jêr +-îtî | ||
| bijêrzemîn | (rengdêr) bibindav, bijêrzevî, bibinzevî. ji: bi- + jêrzemîn. jê: bijêrzemînî bijêrzemînîtî bijêrzemîntî | ||
| bijêrzemînî | (navdêr, mê) rewşa bijêrzemînbûnê. ji: bijêrzemîn + -î | ||
| bijêrzevî | (rengdêr) bibindav, bibinzevî, bijêrzemîn. ji: bi- + jêrzevî. jê: bijêrzevîtî | ||
| bijêrzevîtî | (navdêr, mê) rewşa bijêrzevîbûnê. ji: bijêrzevî + -tî | ||
| bijêw | (Soranî) (navdêr) jiyar, debar, abor, meîşet | ||
| bijewî | (navdêr, mê) jiyar, debar, îdare, meîşet, risq, xwirak û vexwirak û tiştên din yên pêdivî bo jiyanê: Bijewiya wan bi xwedîkirina sewalan û çandinê dibe. Bijewî bi vî muçe û meaşê nizm nabe.. Herwiha: jiyare | ||
| bijêwî | (navdêr, mê) kûmek. ji: bi- +jê +-wî | ||
| bijî | (lêker) ji jîn, aferim! serketî bî!. Têkildar: bijît, bijîtin | ||
| bijî çûn | (lêker) dilê, mehdê, bîzê, îşteha, îşteha, bijî kişandin. ji: bijî + çûn | ||
| bijî dan | (lêker) çav berdan. ji: bijî + dan | ||
| bijî kişandin | (lêker)(Binihêre:) bijî | ||
| bijî! | aferîn! -bijî azadî! bila azadî her hebe! | ||
| bijibarî | (rengdêr) bitomet, bitawan, bixirabî, bigunehkarî, bicirm, bicerîme, bicînayet, bisûc, bibinas. ji: bi- + jibarî. jê: bijibarîtî | ||
| bijibarîtî | (navdêr, mê) rewşa bijibarîbûnê. ji: bijibarî + -tî | ||
| bijîgarî | (navdêr, mê) jiyanî, jîndarî, heyatî. ji: bijî +-garî | ||
| bijihandin | (lêker)(navdêr, mê) bijûn kirin, pak kirin, paqij kirin | ||
| bijihîn | (lêker)(navdêr, mê) bijûn bûn, pak bûn, paqij bûn | ||
| bijik | (Zazaki) bijdik, vizik | ||
| bijimar | (rengdêr) bireqem, bijimare, bihejmar, bihijmar, binimre, binumare, bijumar, bijumare. ji: bi- + jimar. jê: bijimarî bijimarîtî bijimartî | ||
| bijimare | (rengdêr) bireqem, bihejmar, bihijmar, bijimar, binimre, binumare, bijumar, bijumare. ji: bi- + jimare. jê: bijimareyî bijimaretî | ||
| bijimareyî | (navdêr, mê) rewşa bijimarebûnê. ji: bijimare + -yî | ||
| bijimarî | (navdêr, mê) rewşa bijimarbûnê. ji: bijimar + -î | ||
| bijin | (rengdêr) zelamê jin heye, (mêrê) zewicî, jinînayî. Dijwate: bêjin. Bide ber: bîmêr. Têkildar: bimêr mêrkirî şûkirî. ji: bi- + jin. jê: bijinî bijinîtî bijintî | ||
| bijîn | 1. ji jîn (lêker)(Binihêre:) jîn 2. paqij, pak, ne pîs (rengdêr) (Binihêre:) bijûn | ||
| bijîn/dibije/bibije | 1. qildeyê wî hildan, mehdeyê wî kişandin 2. tê gerîn, lê alîn 3. çilkîn | ||
| bijinandin | (lêker) tê gerandin, îştah kişandin bi eşqa mêwijan, dil dibijinîne gûwijan | ||
| bijinandin/dibijinîne/bibijinîne | 1. tê gerandin 2. îştah kişandin *"bi eşqa mêwijan, dil dibijinîne gûwijan" | ||
| bijinaneyî | (navdêr, mê) jinanekî. ji: bi- +jinane +-yî | ||
| bijinanî | (navdêr, mê) jinankî. ji: bijin +-anî | ||
| bijînbûn | (rengdêr) paqijbûn, bi giyan ketin, zaxbûn, peytbûn | ||
| bijinî | (navdêr, mê) rewşa bijinbûnê. ji: bijin + -î | ||
| bijînî | (rengdêr) zebleqî, çakî, başbûn, xasekîtî, nazikîtî. ji: bi- +jînî | ||
| bijînkirî | (rengdêr) paqijkirî | ||
| bijînkirin | (navdêr) pakijkirin, jaravkirin, zaxkirin, peytkirin, destan bijîn ke | ||
| bijiqandin | (lêker)beloq kirin , perçifandin | ||
| bijiqandin/dibijiqîne/bibijiqîne | 1. beloq kirin 2. perçifandin | ||
| bijiqîn | (lêker)beloq bûn , perçifîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بژقین | ||
| bijiqîn/dibijiqe/bibijiqe | 1. beloq bûn 2. perçifîn | ||
| bijîr | (rengdêr) mirovê zîrek û hoşmend, zanebûn, jîrane. Bikaranîn: Navdêr: bijîrbûn | ||
| bijîrbêjî | (navdêr, mê) jîrbêjîkî. ji: bijîr +-bêjî | ||
| bijîrbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijîr | ||
| bijîreş | simbil simbil | ||
| bijîrfon | (rengdêr) bijîrtelefon, bismartfon. ji: bi- + jîrfon. jê: bijîrfonî bijîrfonîtî bijîrfontî | ||
| bijîrfonî | (navdêr, mê) rewşa bijîrfonbûnê. ji: bijîrfon + -î | ||
| bijîrî | (rengdêr) biawiz, bihiş, bihişmendî, biaqil, bizeka, biarîş, bihoş. ji: bi- + jîrî. jê: bijîrîtî | ||
| bijîrîtî | (navdêr, mê) rewşa bijîrîbûnê. ji: bijîrî + -tî | ||
| bijîrtelefon | (rengdêr) bijîrfon, bismartfon. ji: bi- + jîrtelefon. jê: bijîrtelefonî bijîrtelefonîtî bijîrtelefontî | ||
| bijîrtelefonî | (navdêr, mê) rewşa bijîrtelefonbûnê. ji: bijîrtelefon + -î | ||
| bijîrzanî | (navdêr, mê) jîrzankî. ji: bijîr +-zanî | ||
| bijîşk | tebîb, hekîm (navdêr) nijdar, hekîm, doktor, tebîb, luqman, pispora/ê nesaxiyan, kesa/ê nesaxan sax dike, şarezaya/yê nexweşiyan, kesa/ê nexweşan derman dike, cebar. Herwiha: bizîşk, pijîşk, pizîşk. ji: Bi avestayî ”beêşeze”, bi Sanskrîtî ”भिषज्/bhişac” (kesê qencker, dermanê pakkirinê). Di farisiya navîn da bêjîşk, bzîşk, bi farisîya niha ”پزشک/пизишк/pizişk” (doktor, qencker). Di ermenkî da bûye ”բժիշկ/bjîşk”. (Têmûrê Xelîl: Gotinên kurdî-îranî di ermenkî da, Nefel.com, 11/2008). Ji Proto-hindûewropî bhAd- (baş) ji Durxaneya Cellikanî: Ev peyv peyveke gelek sosrete ku hê jî di kurdî de jiyana xwe berdewam dike. Bir rastî ev agahdariyên jor rast in lê kêm in. bijîjk nav e û ji lêkera `bijîn`ê tê. lêkera bijîn hê di kurdiya me de cih digirt û min ji diya xwe a cennetî bihîst ku wê derbarê birînan da wisa digot `` lawo bi kula xwe melize daku zu bibije``.Dewre ev lêker binema `bijijîn` e belam bilêvkirina wê gelekî dijwar e. Bona wê bi kurtî dibêjin `bijîn`. Peyva `bijûn` teşeyeke ji wê ye û di raweya `azmûn`,`parzûn`,`nixûn` hwd. de ye. Weç e ku em siviyandina vê peyva giranbiha û wek durên birûsonek bifirehînin,daku ji windabûnê xilas be.. Bikaranîn: Lêker: bijîşk bûn, bijîşk kirin. Navdêr: bijîşkbûn, bijîşkkirin Rengdêr: bijîşkbûyî, bijîşkkirî. jê: bizîşkî | ||
| bijîşk bûn | (lêker)(Binihêre:) bijîşk | ||
| bijîşk kirin | (lêker)(Binihêre:) bijîşk | ||
| bijîşkbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijîşk | ||
| bijîşkbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bijîşk | ||
| bijîşkî | (navdêr, mê) nojdarî, hekîmî, luqmanî, doktorî, duxtorî, tixtorî, cebarî, karê bijîşkan, bijîşkbûn, tib. Herwiha: bijîşkîtî bijîşktî bizîşkî bizîşkîtî bizîşktî pijîşkî pijîşkîtî pijîşktî pizîşkî pizîşkîtî pizîşktî. ji: bijîşk + -î. Bikaranîn: Lêker: bijîşkî kirin. Navdêr: bijîşkîkirin Rengdêr: bijîşkîkirî | ||
| bijîşkî kirin | (lêker)(Binihêre:) bijîşkî | ||
| bijîşkîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bijîşkî kirin | ||
| bijîşkîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijîşkî | ||
| bijîşkiya hinavê | bijîşkiya endamên hundirîn | ||
| bijîşkkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bijîşk kirin | ||
| bijîşkkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijîşk | ||
| bijîtî | (navdêr, mê) pîçîtî, pîncîtî. ji: bi- +j +-îtî | ||
| bijiyar | (rengdêr) binefeqe, bidebar, biîdare, bixwedîkirin. ji: bi- + jiyar. jê: bijiyarî bijiyarîtî bijiyartî | ||
| bijiyarî | (navdêr, mê) rewşa bijiyarbûnê. ji: bijiyar + -î | ||
| bijkoj | (rengdêr) pişkovk, navê keçane | ||
| bijumar | (rengdêr) bireqem, bijimare, bihejmar, bihijmar, bijimar, binimre, binumaree. ji: bi- + jumar. jê: bijumarî bijumarîtî bijumartî | ||
| bijumare | (rengdêr) bireqem, bijimare, bihejmar, bihijmar, bijimar, binimre, binumare, bijumar. ji: bi- + jumare. jê: bijumareyî bijumaretî | ||
| bijumareyî | (navdêr, mê) rewşa bijumarebûnê. ji: bijumare + -yî | ||
| bijumarî | (navdêr, mê) rewşa bijumarbûnê. ji: bijumar + -î | ||
| bijûn | 1. biber; saxlem; pak (rengdêr) biber, bibereket, berder, berdar, paqij, pak, temîz, xawên, saxlem, tendirist, sax, ne nesax, ne nexweş, ne êşewî. Herwiha: bijîn, bijwîn. Bikaranîn: Lêker: bijûn bûn, bijûn kirin. Navdêr: bijûnbûn, bijûnkirin Rengdêr: bijûnbûyî, bijûnkirî. jê: bijûnî, bijûnkar, bijûnkarî, bijûnker, bijûnkerî, bijûnyar, bijûnyarî 2. derziyên gir yên dirûnê. Binêre;, bişûjin | ||
| bijûn bûn | (lêker)(Binihêre:) bijûn | ||
| bijûn kirin | (lêker)(Binihêre:) bijûn | ||
| bijûnbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijûn | ||
| bijûnbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bijûn | ||
| bijûndar | (rengdêr) berdar, bêrdar, feyîzdar, tendurist, bijûn, nejdar, xweş, nojdar, saxlem, biber, hilberdar, berhemdar, birişt, astem, bihasil, bibereket, bibêr, gumreh. ji: bijûn +-dar | ||
| bijûndarî | (navdêr, mê) berdarî, bêrdarî, dewletî, feyiz, berhemdarî, bereket, gumrehî. ji: bijûn +-darî | ||
| bijûnî | (navdêr, mê). Hevwate: paqijî, pakî, temîzî, xawênî. Dijwate: pîsî, qirêjî. Bide ber: gemarî, genîtî, helalî, heramî, leke, lewitîn, şêlîtî, tewizîn, zelalî. ji: bijûn + î | ||
| bijûnkarî | (navdêr, mê) rewşa bijûnkarbûnê. ji: bijûnkar + -î | ||
| bijûnker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bijûn dike. ji: bijûn + -ker | ||
| bijûnkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bijûn kirin | ||
| bijûnkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bijûn | ||
| bijûr | (rengdêr) bimezele, biode, biotax. ji: bi- +jûr | ||
| bika | (rengdêr) kadar. ji: bi- +ka | ||
| bikabok | (rengdêr) biçong. ji: bi- +kabok | ||
| bikabûs | (rengdêr) bixof, bisam, bisehm, binewêrekî, bibêcesaretî. ji: bi- + kabûs. jê: bikabûsî bikabûsîtî bikabûstî | ||
| bikabûsî | (navdêr, mê) rewşa bikabûsbûnê. ji: bikabûs + -î | ||
| bikadro | (rengdêr) kadrodar. ji: bi- +kadro | ||
| bikakil | (rengdêr) biqalik. ji: bi- +kakil | ||
| bikakilî | (navdêr, mê) bi naxî. ji: bi- +kakil +-î | ||
| bikalî | (rengdêr) bi îxtîyarî. ji: bi- +kalî | ||
| bikalik | (rengdêr) biçarox, biçank, çarıklıxhtml. ji: bi- +kalik | ||
| bikalîte | (rengdêr) biçawanî, biwesf, biçilotî, bikêfiyet, bikeyfiyet. ji: bi- + kalîte. jê: bikalîteyî bikalîtetî | ||
| bikalîteyî | (navdêr, mê) rewşa bikalîtebûnê. ji: bikalîte + -yî | ||
| bikancî | (rengdêr) kancîkî, adî, çorsane, bi çortî, tantiroskî, xirpanî, bi bêteşeyî, bi kustexî, bi bêperdaqî. ji: bi- +kancî | ||
| bikanî | (rengdêr) bijêder, biçavkanî, biserekanî. ji: bi- + kanî. jê: bikanîtî | ||
| bikanîn | (rengdêr) bihinêr, bikarîn, bişiyan, bitaqet, bipêçêbûn, bijêhatin. ji: bi- + kanîn. jê: bikanînî bikanînîtî bikanîntî | ||
| bikanînî | (navdêr, mê) rewşa bikanînbûnê. ji: bikanîn + -î | ||
| bikanîtî | (navdêr, mê) rewşa bikanîbûnê. ji: bikanî + -tî | ||
| bikapek | (rengdêr) bipab bikapik. ji: bi- +kapek | ||
| bikapîtal | (rengdêr) bisaman, bisermiyan, bisemyan, bimilk, bimal, bimaliyet, bimewdan. ji: bi- + kapîtal. jê: bikapîtalî bikapîtalîtî bikapîtaltî | ||
| bikapîtalî | (navdêr, mê) rewşa bikapîtalbûnê. ji: bikapîtal + -î | ||
| bikar | (rengdêr) bişol, biîş, yê ku karek heye, ne bêkar, kêrhatî, bikêr, mifadar, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bimifa, bikelk, bixêr, biber, guncav, bisûd. Herwiha: bisûde. Dijwate: bêsûd. ji: bi- + sûd. Bikaranîn: Lêker: bikar kirin, bikar anîn. Navdêr: bikarkirin, bikaranîn Rengdêr: bikarkirî, bikaraniyî | ||
| bikar anîn | (lêker)(Binihêre:) bikar | ||
| bikar hatin | (lêker)(Binihêre:) bikar | ||
| bikar kirin | (lêker)(Binihêre:) bikar | ||
| bikarakter | (rengdêr) taybetmend, xasedar, xisletdar. ji: bi- +karakter | ||
| bikarane | (rengdêr) bi awayekî bikar. ji: bikar + ane | ||
| bikaranîn | (navdêr, mê) navdêr e, bo lêkerê binere: bi kar anîn, kar pê kirin, xebitandin, şuxilandin. Herwiha: bikarhanîn bikarînan bikarhênan karanîn karhanîn karhînan karînan bikarbirin karbirin. ji: bi + kar + anîn. jê: bikarîner bikarînerî. Bi soranî: be kar hênan | ||
| bikaraniyî | (rengdêr) (Binihêre:) bikar | ||
| bikarbar | (rengdêr) nehîdar, hêsanîbar. ji: bikar +-bar | ||
| bikarbidestî | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + karbidestî. jê: bikarbidestîtî | ||
| bikarbidestîtî | (navdêr, mê) rewşa bikarbidestîbûnê. ji: bikarbidestî + -tî | ||
| bikarbon | (rengdêr) karbondar. ji: bi- +karbon | ||
| bikardanî | (rengdêr) bi kiryarî, bi rasteqîne, bi tevahî. ji: bikar +danî | ||
| bikargêrrî | (rengdêr) biîdare, bibirêvebirin, bimeşandin. ji: bi- + kargêrrî. jê: bikargêrrîtî | ||
| bikargêrrîtî | (navdêr, mê) rewşa bikargêrrîbûnê. ji: bikargêrrî + -tî | ||
| bikarhatî | (rengdêr) (Binihêre:) bikar | ||
| bikarhatin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikar | ||
| bikarhêner | 1. kesê ku dixebitîne 2. kesê ku sûdê jê werdigire | ||
| bikarî | (navdêr, mê) bikarok, bikufkarik, bikuvark. ji: bi +-karî | ||
| bikarîgerî | (navdêr, mê) bi kirdarî. ji: bikarî +-gerî | ||
| bikarîn | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bitaqet, biezm, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc, biiltimas. ji: bi- + karîn. jê: bikarînî bikarînîtî bikarîntî | ||
| bikarînayî | (navdêr, mê) havilkirî. ji: bikarîn +-ayî | ||
| bikarîner | (navdêr) karpêker, xebitîner, şuxilîner, kesa/ê tiştekê/î bi kar tîne, kesa/ê kar bi tiştekê/î dike, şolpêker. Herwiha: bikarêner, bikarhêner, bikarhîner, bikarber. ji: bi + kar + -îner ji bi kar anîn. jê: bikarînerî | ||
| bikarînerî | (navdêr, mê) rewşa bikarînerbûnê. ji: bikarîner + -î | ||
| bikarînî | (navdêr, mê) rewşa bikarînbûnê. ji: bikarîn + -î | ||
| bikariyer | (rengdêr) bihokar, bipîşe, bimeslek, bimihne, biprofesyon. ji: bi- + kariyer. jê: bikariyerî bikariyerîtî bikariyertî | ||
| bikariyerî | (navdêr, mê) rewşa bikariyerbûnê. ji: bikariyer + -î | ||
| bikarîzma | (rengdêr) biferhemendî. ji: bi- + karîzma. jê: bikarîzmayî bikarîzmatî | ||
| bikarîzmayî | (navdêr, mê) rewşa bikarîzmabûnê. ji: bikarîzma + -yî | ||
| bikarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bikar kirin | ||
| bikarkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikar | ||
| bikarneanîn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikar | ||
| bikarnehatî | (rengdêr) nebaşkirî, neçakkirî, ne avakirî, nekêlayî, neçandî. ji: bikar +nehatî | ||
| bikartêkirin | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikênc, birayda. ji: bi- + kartêkirin. jê: bikartêkirinî bikartêkirinîtî bikartêkirintî | ||
| bikartêkirinbarî | (navdêr, mê) kartêkirinbarkî, têçespankî. ji: bi- +kartêkirinbar +-î | ||
| bikartêkirinî | (navdêr, mê) rewşa bikartêkirinbûnê. ji: bikartêkirin + -î | ||
| bikaş | (rengdêr) bihevraz, bipal. ji: bi- +kaş | ||
| bikasûlî | (rengdêr) tiralane, tenbelane, kasûlane, keslane, bi tiralî, bi tembelî, bi keslanî. ji: bi- +kasûlî | ||
| bikaşxank | (rengdêr) biseqf, biserban, biban. ji: bi- + kaşxank. jê: bikaşxankî bikaşxankîtî bikaşxanktî | ||
| bikaşxankî | (navdêr, mê) rewşa bikaşxankbûnê. ji: bikaşxank + -î | ||
| bikat | (rengdêr) bidem, biçax, biwext, bizeman. ji: bi- +kat | ||
| bikator | (navdêr, mê) bipûşî, bikimik, bitarik, bikatar. ji: bi- +ka +-tor | ||
| bikavilbûnî | (navdêr, mê) bi çolbûnî, kavilbûnkî. ji: bi- +kavil +-bûnî | ||
| bikayîndarî | (navdêr, mê) kayîndarkî. ji: bi- +kayîn +-darî | ||
| bike | (lêker) ji kirin. Dijwate: neke. Têkildar: bikim bikî bikin, (devokî) bikit, biket, bikitin, biketin, (devokî) bikeyn(devokî) bikîn. Demên din: dike kir kiriye kiribûÎnglîzî (navdêr) duçerx | ||
| bike kala bixwe mala | gotina pêşiyan, wekî ku, divê xort bi kalan re bizewicin. lewre kal malê wan heye. ne hewce ye ku ji nû de malê çê bikin. lê bixortan ra bizewice divê malê ji nûv de çêbike. ev gotin bi awayekî din jî tê gotin. “ biki kala bixwî mala tê çi bikî jixortê kum vala an tûrik vala”. | ||
| biked | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, birenc, biiltimas. ji: bi- + ked. jê: bikedî bikedîtî bikedtî | ||
| bikedî | (navdêr, mê) rewşa bikedbûnê. ji: biked + -î | ||
| bikef | (rengdêr) kefdar, kefikî. ji: bi- +kef | ||
| bikêf | (rengdêr) şad, bicoş, bikeyf, kêfdar, dilxweş, kêfxweş, bextiyar, bextewer, şa, şadan. Herwiha: bikeyf. Dijwate: bêkêf. ji: bi- + kêf. Bikaranîn: Lêker: bikêf bûn, bikêf kirin. Navdêr: bikêfbûn, bikêfkirin Rengdêr: bikêfbûyî, bikêfkirî | ||
| bikêf bûn | (lêker)(Binihêre:) bikêf | ||
| bikêf kirin | (lêker)(Binihêre:) bikêf | ||
| bikêfbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêf | ||
| bikêfbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bikêf | ||
| bikêferat | (rengdêr) renedar, birenc, rencîn, zehmetdar, bizehmet, dijwar, çetîn, bimişûr, zehmetayî, zor. ji: bi- +kêferat | ||
| bikefî | (rengdêr) bidersok, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + kefî. jê: bikefîtî | ||
| bikêfî | (rengdêr) bi xaşî, bi zewq, serçavan. ji: bi- +kêfî | ||
| bikefîtî | (navdêr, mê) rewşa bikefîbûnê. ji: bikefî + -tî | ||
| bikêfiyet | (rengdêr) bikalîte, biçawanî, biwesf, biçilotî, bikeyfiyet. ji: bi- + kêfiyet. jê: bikêfiyetî bikêfiyetîtî bikêfiyettî | ||
| bikêfiyetî | (navdêr, mê) rewşa bikêfiyetbûnê. ji: bikêfiyet + -î | ||
| bikêfkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bikêf kirin | ||
| bikêfkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêf | ||
| bikeftok | nawis | ||
| bikeftûleft | (rengdêr) biberberî. ji: bi- +keftûleft | ||
| bikêfxweşî | (rengdêr) bi kêf, bi şadî, bi dilşadî, bi dilxweşî, bi memnûniyet, bi dilşayî, bi şênî. ji: bi- +kêfxweşî | ||
| bikel bûn | (biwêj) bihêrs û rakêşandî bûn. zerîn di rewşeke wisa bikêl bû ku min nexwest ez pê re bipeyivim. | ||
| bikelecan | (rengdêr) biperoş, biheyecan, bicoş. ji: bi- + kelecan. Bikaranîn: Navdêr: bikelecankirin. jê: bikelecanî bikelecanîtî bikelecantî | ||
| bikelecanî | (navdêr, mê) rewşa bikelecanbûnê. ji: bikelecan + -î | ||
| bikelecankirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikelecan | ||
| bikêlek | (rengdêr) bi goşe. ji: bi- +kêlek | ||
| bikelem | (rengdêr) strîdar, strîn, bistrî, kelemdar, bihêstrî. ji: bi- +kelem | ||
| bikelemçe | (rengdêr) kelemçedar. ji: bi- +kelemçe | ||
| bikelij | (rengdêr) bibandor, bihîkarî, bitesîr, biwerêç, bikênc, birayda, bikartêkirin, bibandûr. ji: bi- + kelij. jê: bikelijî bikelijîtî bikelijtî | ||
| bikelijî | (navdêr, mê) rewşa bikelijbûnê. ji: bikelij + -î | ||
| bikelîn | (rengdêr) bi kel. ji: bi- +kelîn | ||
| bikelk | (rengdêr) kêrhatî, bikêr, mifadar, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bimifa, bisûd, bixêr, biber, guncav, bikar, minasib, baş, qenc, rind, xêrdar. Herwiha: bikelik. Dijwate: bêkelk. Bide ber: bikilk. ji: bi- + kelk | ||
| bikelkî | (navdêr, mê) rewşa bikelkbûnê. ji: bikelk + -î | ||
| bikelpik | (rengdêr) biximîre, kelpikî. ji: bi- +kelpik | ||
| bikêm | (rengdêr) kêmgirtî, nêmgirti, kêmdar. ji: bi- +kêm | ||
| bikêmanî | (navdêr, mê) bikêmasî, eybdar, engastî, biqisûr. ji: bikêm +-anî | ||
| bikêmanîbûn | (navdêr, mê) biqisûrî, bikêmasîbûn, eybdarî, engastîbûn, lome. ji: bi- +kêmanî +bûn | ||
| bikêmasî | (rengdêr) ya/yê yek yan hin kêmasî hene, ne bêkêmasî, netemam, nekamil, împerfekt: Her kes bikêmasî ye.. Bikaranîn: Navdêr: bikêmasîbûn. Herwiha: kêmasîdar. Dijwate: bêkêmasî. ji: bi- + kêmasî. jê: bikêmasîtî | ||
| bikêmasî bûn | (lêker)(Binihêre:) bikêmasî | ||
| bikêmasî kirin | (lêker)(Binihêre:) bikêmasî | ||
| bikêmasîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêmasî | ||
| bikêmasîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bikêmasî | ||
| bikêmasîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bikêmasî kirin | ||
| bikêmasîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêmasî | ||
| bikêmasîtî | (navdêr, mê) rewşa bikêmasîbûnê. ji: bikêmasî + -tî | ||
| bikemax | (rengdêr) biqorik, bigirde. ji: bi- +kemax | ||
| bikêmbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bikêm | ||
| bikêmdarî | (navdêr, mê) bi varêdarî. ji: bikêm +-darî | ||
| bikemer | (rengdêr) biqayiş, bidoxîn. ji: bi- + kemer. jê: bikemerî bikemerîtî bikemertî | ||
| bikemerî | (navdêr, mê) rewşa bikemerbûnê. ji: bikemer + -î | ||
| bikemyon | (rengdêr) bizîre, bireşke. ji: bi- +kemyon | ||
| bikenar | (rengdêr) bikevî, bihêşî. ji: bi- +kenar | ||
| bikênc | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikartêkirin, birayda. ji: bi- + kênc. jê: bikêncî bikêncîtî bikênctî | ||
| bikêncî | (navdêr, mê) rewşa bikêncbûnê, bibandorî, kartêkerî, hîkarîdarî, karîgerdarî, tesîrdarî, bitesîrî, biraydayî, kelijdarî, bandorî, ferhemendî, karîgerî, karîzma. ji: bikênc + -î | ||
| bikendûkosp | (rengdêr) biasteng, biberbest, bifeşk, biteger, bipêxem, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + kendûkosp. jê: bikendûkospî bikendûkospîtî bikendûkosptî | ||
| bikendûkospî | (navdêr, mê) rewşa bikendûkospbûnê. ji: bikendûkosp + -î | ||
| bikenk | (navdêr, mê) bikelk, porê bikenk. ji: bi- +ken +-k | ||
| bikepazeyî | (navdêr, mê) kepazekî, rezilkî, bi rezîlî. ji: bi- +kepaze +-yî | ||
| bikepî | (rengdêr) bibêvil, bidifin, bipoz, bilût. ji: bi- + kepî. jê: bikepîtî | ||
| bikepîtî | (navdêr, mê) rewşa bikepîbûnê. ji: bikepî + -tî | ||
| biker | (navdêr) kirar, çêker, kesa/ê ku tiştekî dike, kirar, subje. Têkildar: berkar. Bide ber: bikar bikêr bikirr. ji: bi- + -k- (ji kirin) + -er. jê: bikerî | ||
| bikêr | (rengdêr) kêrhatî, bimifa, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bisûd, bikelk, bixêr, biber, guncav, bikar, minasib, qenc, rind, mifadar, baş, xêrdar. Dijwate: bêkêr kêrnehatî. ji: bi- + kêr. Bikaranîn: Lêker: bikêr bûn, bikêr kirin. Navdêr: bikêrbûn, bikêrkirin, bikêranîn Rengdêr: bikêrbûyî, bikêrkirî | ||
| bikêr bûn | (lêker)(Binihêre:) bikêr | ||
| bikêr hatin | (lêker) berjewend hebûn, lê guncîn, bikar hatin, kêr hatin, kêrhatin. ji: bikêr + hatin | ||
| bikêr kirin | (lêker)(Binihêre:) bikêr | ||
| bikeramet | (rengdêr) xweykeramet. ji: bi- +keramet | ||
| bikêran | (rengdêr) bibeşt, bigarite. ji: bi- +kêran | ||
| bikerb | (rengdêr) har, hêrs, hêç, qehirî, qehirandî, enirrî, enirrandî, kerbdar, kîndar, bikîn, tûre, xinzirî, sil, xinzirandî, esebî, xeyidandî. Dijwate: bêkerb. ji: bi- + kerb | ||
| bikêrbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêr | ||
| bikêrbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bikêr | ||
| bikerem | (rengdêr) xêrxwaz, rûnerm, bi litûf. ji: bi- +kerem | ||
| bikêrhatî | [I] 1. sûdwer 2. layîq [II] 1. pêwist 2. destdayî | ||
| bikêrhatinî | (rengdêr) behremendî, jêhatinî. ji: bi- +kêrhatinî | ||
| bikerî | (Zazaki) (lêker) bikin. ji wêjeyê: Bernameyî Mehmud Kizil ra pey rektorî Zanîngehî Hekarî Prof. Dr. Îbrahim Belenlî qisê kerd. Prof. Dr. Îbrahim Belenlî va, eger yew roj Tirkîya de kurdolojî sey yew şaxî îlmî bîyero akerdiş, ganî laboratuwarî nê Hekarî bo û qisêkerdişî xo inahawa rûmna, “kulturî şarî kurd, şeklî ciwîyayîşî şarî kurd hêna hol na mintiqa de ameyo qorî kerdiş. Semed ke no kultur vînî nebo, ganî cigêrayox hol xebat bikerî. Na xebat encax kesî zanayê eşkenî bikerî, no kar karî merdimanî zanayan o. Ma hewl danî ke ardimî na xebat bikerî. Verî ke merdim bieşko derheqî yew gel de, derheqî yew cemat de karo îlmî bikero, ganî no şar neyero înkar kerdiş. Wext ke yew gel bîyero înkar kerdiş merdim neşkeno na gelî ser xebata îlmî bikero. Ez îta de gazî pîyerê rojnamewananî mintiqa, pîyerê cigêrayoxan kena ke makînayanî xo yê fotograf, hacetanî xo yê vengqeydkerdişî bigerî, şîyerî dewan materyal top bikerî û ma re bîyarî. Ma hedreyî înan re her qede ardim bikeri. Ma heme materyalanî înan bierni û arşîvê xo de qorî bikeri. Ma inahawa eşkenî nê materyalan pêşkêşî kesanî cigêrayoxan û zanayan bikeri.”. ji: bi- + kerdene | ||
| bikêrî | (navdêr, mê) mêranî, mêrxasî. ji: bi- +k +-êrî | ||
| bikerîn | (Zazaki) (lêker) bikin. ji wêjeyê: Gilberte Favra Zaza: Amancê xelate no bi ke Nûredîn Zaza bêro yad kerdene û miletêk ke wazenê komployê bêvengîye de bidê vîr ra kerdiş, ma rojnamegeran teşwîq bikerîn ke na mesela de bêveng nêmanê. (Armana xelatê ew bû ku Nûredîn Zara were bibîranîn û miletê ku dixwazin bi komploya bêdengiyê bidin jibîrkirin, em rojnamegeran teşwîq bikin ku di vê meselê de bêdeng nemînin.) | ||
| bikêritî | (navdêr, mê) kêrdarî, kêrhatîbûn, sûdmendî, havildarî, kelkdarî, feydedarî. ji: bikêr +-itî | ||
| bikêrkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bikêr kirin | ||
| bikêrkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikêr | ||
| bikerkût | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + kerkût. jê: bikerkûtî bikerkûtîtî bikerkûttî | ||
| bikerkûtî | (navdêr, mê) rewşa bikerkûtbûnê. ji: bikerkût + -î | ||
| bikernehatî | (rengdêr) bêbandor. ji: biker +nehatî | ||
| bikêrnehatî kirin | (lêker) nebikêr kirin. ji: bikêrnehatî + kirin | ||
| bikêrnehatin | (navdêr, mê) bêkêrî, bêwecî, bêxêrî, bêmifayî, bêsûdeyî, bêkelkî, bêfeydeyî, bêkêrbûn | ||
| bikero | (Zazaki) (lêker) bike (bikit). ji wêjeyê: Îbrahîm Seydo Aydogan eynî roj verî nêmroj şibi endamanî TZP-Kurdî de qisê kerdibi. Ey armancê konferans ser înan de qisê kerdib, la o neşkabi înan îqna bikero.. ji: bi- + kerdene | ||
| bikert | (rengdêr) pareyî, kesrî, parjimar. ji: bi- +kert | ||
| bikêrt | (rengdêr) niqirandî, bikirt, kirtkirî, kêrtkirî. ji: bi- +kêrt | ||
| bikerx | (rengdêr) bi bîz, bi nifrîn, pîs. ji: bi- +kerx | ||
| bikeşa | (rengdêr) biseqa, bihewa, bicew, bisiqa, biatmosfer. ji: bi- + keşa. jê: bikeşayî bikeşatî | ||
| bikesafet | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bifeyîz. ji: bi- + kesafet. jê: bikesafetî bikesafetîtî bikesafettî | ||
| bikesafetî | (navdêr, mê) rewşa bikesafetbûnê. ji: bikesafet + -î | ||
| bikeşayî | (navdêr, mê) rewşa bikeşabûnê. ji: bikeşa + -yî | ||
| bikêşe | (rengdêr) bicirre, bidubendî, bilihevnekirin, biarîşe, bipirsgirêk, biproblem, binakokî. ji: bi- + kêşe. jê: bikêşeyî bikêşetî | ||
| bikeser | (rengdêr) mirova/ê bixem, xembar, xemnak, derdgiran, bikul, keserdar, kesa/ê xeman dixwe yan xemên giran hene, dilsoj, tişta/ê mirovî xemgîn dike. Herwiha: bikeder. ji: bi- + keser | ||
| bikeserî | (navdêr, mê) rewşa bikeserbûnê. ji: bikeser + -î | ||
| bikêşeyî | (navdêr, mê) rewşa bikêşebûnê. ji: bikêşe + -yî | ||
| bikesî | (navdêr, mê) bi rihdarî. ji: bi- +k +-esî | ||
| bikesk | (rengdêr) keskedar. ji: bi- +kesk | ||
| bikeştî | (navdêr, mê) seyirîn. ji: bi- +keş +-tî | ||
| biket | (lêker) (ew) bike, bikit. Herwiha: biketin | ||
| biketwar | (rengdêr) birastî, biheqîqet, birealîte. ji: bi- + ketwar. jê: biketwarî biketwarîtî biketwartî | ||
| biketwarî | (navdêr, mê) rewşa biketwarbûnê. ji: biketwar + -î | ||
| bikevane | (navdêr, mê) biqews. ji: bi- +kev +-ane | ||
| bikevanî | (navdêr, mê) kovankî. ji: bike +-vanî | ||
| bikevî | (rengdêr) bikenar, bihêşî. ji: bi- +kevî | ||
| bikevînk | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + kevînk. jê: bikevînkî bikevînkîtî bikevînktî | ||
| bikevînkî | (navdêr, mê) rewşa bikevînkbûnê. ji: bikevînk + -î | ||
| bikevir | (rengdêr) biber, berdar, kevirî, kevirdar | ||
| bikevl | (rengdêr) biçerm, bipîst, bipost, bicild. ji: bi- + kevl. jê: bikevlî bikevlîtî bikevltî | ||
| bikevlî | (navdêr, mê) rewşa bikevlbûnê. ji: bikevl + -î | ||
| bikevneşop | (rengdêr) bigerdî. ji: bi- +kevneşop | ||
| bikevnî | (rengdêr) berê. ji: bi- +kevnî | ||
| bikevz | (rengdêr) kevzdar, kevzgirtî. ji: bi- +kevz | ||
| bikewn | (rengdêr) bisaxlemî, bitendiristî. ji: bi- + kewn. jê: bikewnî bikewnîtî bikewntî | ||
| bikewnî | (navdêr, mê) rewşa bikewnbûnê. ji: bikewn + -î | ||
| bikeyfiyet | (rengdêr) bikalîte, biçawanî, biwesf, biçilotî, bikêfiyet. ji: bi- + keyfiyet. jê: bikeyfiyetî bikeyfiyetîtî bikeyfiyettî | ||
| bikeyfiyetî | (navdêr, mê) rewşa bikeyfiyetbûnê. ji: bikeyfiyet + -î | ||
| bikeys | (rengdêr) lihev, birêkûpêk, biserûber, keyskirî, tertîpkirî (nebelawela). ji: bi- +keys | ||
| bikeysbûn | (navdêr, mê) keyskirîbûn, lihevbûn. ji: bi- +keys +bûn | ||
| bikeyskirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikeys | ||
| bikezî | (rengdêr) kezîdar, bigulî, gêsûdar. ji: bi- +kezî | ||
| bikêzik | (rengdêr) bimêşûmor, bibihok. ji: bi- +kêzik | ||
| bikî | (lêker) ji kirin. Herwiha: bikey (devokî) bikê (devokî). Dijwate: nekî. Têkildar: bikim bike bikin, (devokî) bikit, biket, bikitin, biketin, (devokî) bikeyn(devokî) bikîn. Demên din: dikî kirî kiriyî kiribûyî | ||
| bikibarî | (rengdêr) ciwanmêrkî, camêrkî, xweşmêrkî, ciwanmêrane. ji: bi- +kibarî | ||
| bikifrît | (rengdêr) bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + kifrît. jê: bikifrîtî bikifrîtîtî bikifrîttî | ||
| bikifrîtî | (navdêr, mê) rewşa bikifrîtbûnê. ji: bikifrît + -î | ||
| bikifşî | (rengdêr) bi aşkerahî. ji: bi- +kifşî | ||
| bikil | (rengdêr) kilkirî, çavbikil, surmedar. ji: bi- +kil | ||
| bikils | (rengdêr) kirêcdar, bikirêc. ji: bi- +kils | ||
| bikilsbûn | (navdêr, mê) bikirêcbûn. ji: bikils +bûn | ||
| bikim | (lêker) ji kirinyekemyekjimarneyînî. Herwiha: bikemyekemyekjimarneyînî (devokîyekemyekjimarneyînî). Dijwate: nekimyekemyekjimarneyînî nekemyekemyekjimarneyînî (devokîyekemyekjimarneyînî, soranîyekemyekjimarneyînî). Têkildar: bikeyekemyekjimarneyînî bikîyekemyekjimarneyînî bikinyekemyekjimarneyînî, (devokîyekemyekjimarneyînî) bikityekemyekjimarneyînî, biketyekemyekjimarneyînî, bikitinyekemyekjimarneyînî, biketinyekemyekjimarneyînî, (devokîyekemyekjimarneyînî) bikeynyekemyekjimarneyînî(devokîyekemyekjimarneyînî) bikînyekemyekjimarneyînî. Demên din: dikimyekemyekjimarneyînî kirimyekemyekjimarneyînî kirimeyekemyekjimarneyînî kiribûmyekemyekjimarneyînî en:bikimyekemyekjimarneyînî | ||
| bikimber | (navdêr, mê) bikemer. ji: bikim +-ber | ||
| bikimik | (navdêr, mê) bikator, bipûşî, bitarik, bikatar. ji: bi- +kim +-ik | ||
| bikimşik | (rengdêr) bişe, bikulik, bikimik. ji: bi- +kimşik | ||
| bikin | (lêker) ji kirin. Herwiha: neken (devokî). Dijwate: bikin. Têkildar: bikim bike bikî, (devokî) bikit, biket, bikitin, biketin, (devokî) bikeyn(devokî) bikîn. Demên din: dikin kirin kirine kiribûn | ||
| bikîn | (rengdêr) bikerb, birik, binefret, binifir, bineyarî, bidijminatî, biqîn. ji: bi- + kîn. Bikaranîn: Navdêr: bikînbûn. jê: bikînî bikînîtî bikîntî | ||
| bikinaye | (rengdêr) bi îma. ji: bi- +kinaye | ||
| bikinayî | (navdêr, mê) bi kurtasî, bi kurtasî, kurtayî-bi kurtasî. ji: bikin +-ayî | ||
| bikînbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bikîn | ||
| bikinc | (rengdêr) biberg, bicilûberg, bicil, bilibas, biçek, bipoşide, bisaye, bicilûberg. ji: bi- + kinc. jê: bikincî bikincîtî bikinctî | ||
| bikincî | (navdêr, mê) rewşa bikincbûnê. ji: bikinc + -î | ||
| bikincirî | (navdêr, mê) kincirkî. ji: bi- +kincir +-î | ||
| bikîndarî | (navdêr, mê) kîndarkî. ji: bikîn +-darî | ||
| bikinêt | (rengdêr) bibinyat, biejdad, bibinemal. ji: bi- + kinêt. jê: bikinêtî bikinêtîtî bikinêttî | ||
| bikinêtî | (navdêr, mê) rewşa bikinêtbûnê. ji: bikinêt + -î | ||
| bikinî | (rengdêr) bi kurtebirî. ji: bi- +kinî | ||
| bikînî | (navdêr, mê) rewşa bikînbûnê. ji: bikîn + -î | ||
| bikir | [I] kesê ku dan û standinekê dike [II] kesê ku kar an jî çalakiyekê dike | ||
| bikiras | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + kiras. jê: bikirasî bikirasîtî bikirastî | ||
| bikirasî | (navdêr, mê) rewşa bikirasbûnê. ji: bikiras + -î | ||
| bikirêc | (rengdêr) kirêcdar, bikils. ji: bi- +kirêc | ||
| bikirêcbûn | (navdêr, mê) bikilsbûn. ji: bikirêc +bûn | ||
| bikirêgir | (navdêr, mê) kesê/a kirêan digire. ji: kirê + -gir | ||
| bikirêgirî | (navdêr, mê) karê kirêgiriyê. ji: kirêgir + -î | ||
| bikirin | (lêker) ji kirrîn. Herwiha: bikirrin. Dijwate: nekirrin | ||
| bikirk | binê bîr, kanî, çal, aman û hwd binê bîr, kanî, çal, aman û hwd | ||
| bikirkirk | (rengdêr) bixirpik, bikerik. ji: bi- +kirkirk | ||
| bikirkût | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + kirkût. jê: bikirkûtî bikirkûtîtî bikirkûttî | ||
| bikirkûtî | (navdêr, mê) rewşa bikirkûtbûnê. ji: bikirkût + -î | ||
| bikirr | (navdêr) mişterî, kirryar, zibûn, kirrox, kesa/ê ku tiştan dikirre: Ez bikirrê vê dikanê me. (Ez tiştên xwe ji vê dikanê dikirrim.). Herwiha: bikir. Dijwate: firoşkar. ji wêjeyê: Çawan ku bikirrên rojnamevaniya kurdî (hema) nîn in, wisan ên rojnamevaniya kurdî ya înternetî jî nin in.(Husein Muhammed di hevpeyivînekê de li gel malpera Avestakurd.net, 2002). ji: bi- + kirrîn - -în. jê: bikirrî bikirrîtî | ||
| bikirr dîtin | (lêker) kirox dîtin, kiryar dîtin, muşterî dîtin. ji: bikirr + dîtin | ||
| bikirrî | (navdêr, mê) kirryarî, karê kirryaran, jiyana kirryaran, reftara kirryaran. Herwiha: bikirî. Têkildar: bikirrparêz bikirrparêzî. Dijwate: firoşkarî. ji: bikirr + -î | ||
| bikirt | (rengdêr) niqirandî, kirtkirî, bikêrt, kêrtkirî. ji: bi- +kirt | ||
| bikiryar | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + kiryar. jê: bikiryarî bikiryarîtî bikiryartî | ||
| bikiryarî | (navdêr, mê) rewşa bikiryarbûnê. ji: bikiryar + -î | ||
| bikîs | (rengdêr) bikîsik, bikîse. ji: bi- +kîs | ||
| bikiş | (rengdêr) pêşve. ji: bi- +kiş | ||
| bikişandin | (navdêr, mê) bi xuşandin. ji: bi +kişandin | ||
| bikîsî | (navdêr, mê) bikeyskirinê. ji: bik +-îsî | ||
| bikitekit | (rengdêr) biteferûat, bitefsîlat, hûrgilî, berfirehî, dorfirehî, dûvdirêjî, bi berfirehî, bi dorfirehî, bi dûvdirêjî, bitevsîlat, bikitkit. ji: bi- +kitekit | ||
| bikitkit | (rengdêr) bikitekit, biteferûat, hûrgilî, berfirehî, dorfirehî. ji: bi- +kitkit | ||
| bikivark | (rengdêr) bikarok, bikarî, bikuvark. ji: bi- +kivark | ||
| bikîwî | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bizebeş, bigundor. ji: bi- + kîwî. jê: bikîwîtî | ||
| bikîwîtî | (navdêr, mê) rewşa bikîwîbûnê. ji: bikîwî + -tî | ||
| bikizekiz | (rengdêr) biçizeçiz. ji: bi- +kizekiz | ||
| biklavye | (rengdêr) klavyedar. ji: bi- +klavye | ||
| bikok | (rengdêr) peyt, zivt, çeleng, kok, esil | ||
| bikolek | (rengdêr) bistûn, bigulte, biqemerî. ji: bi- + kolek. jê: bikolekî bikolekîtî bikolektî | ||
| bikolekî | (navdêr, mê) rewşa bikolekbûnê. ji: bikolek + -î | ||
| bikolos | (rengdêr) bikuleh. ji: bi- +kolos | ||
| bikomirr | (rengdêr) komerdar, rejîdar, birêjî. ji: bi- +komirr | ||
| bikomkirin | (navdêr, mê) bi civandin. ji: bi- +kom +kirin | ||
| bikomrig | (rengdêr) biajar, bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, bisilale, bieylet, bidol. ji: bi- + komrig. jê: bikomrigî bikomrigîtî bikomrigtî | ||
| bikomrigî | (navdêr, mê) rewşa bikomrigbûnê. ji: bikomrig + -î | ||
| bikoncal | (rengdêr) bihewdik. ji: bi- +koncal | ||
| bikonekî | (navdêr, mê) bi xasûkî. ji: bi- +k +-onekî | ||
| bikonetî | (navdêr, mê) bi dîplomatî, bi nazikî, bi xasûkî, bi quniazî. ji: bi- +kone +-tî | ||
| bikontrat | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + kontrat. jê: bikontratî bikontratîtî bikontrattî | ||
| bikontratî | (navdêr, mê) rewşa bikontratbûnê. ji: bikontrat + -î | ||
| bikontrol | (rengdêr) bibinemrî, bizeft, biseytere, biberbendî, bibandor, bitesîr, biferman. ji: bi- + kontrol. jê: bikontrolî bikontrolîtî bikontroltî | ||
| bikontrolî | (navdêr, mê) rewşa bikontrolbûnê. ji: bikontrol + -î | ||
| bikopon | (rengdêr) bibîtaqe, bibilêt, bitikêt. ji: bi- + kopon. jê: bikoponî bikoponîtî bikopontî | ||
| bikoponî | (navdêr, mê) rewşa bikoponbûnê. ji: bikopon + -î | ||
| bikoranî | (rengdêr) mirov karekî bê hizir darijtin bike, bikoretî | ||
| bikoretî | (rengdêr) bikoranî | ||
| bikorî | (rengdêr) korane. ji: bi- +korî | ||
| bikorik | (rengdêr) korikkirî. ji: bi- +korik | ||
| bikortik | (rengdêr) dirdirkî, girnazî, zivirî. ji: bi- +kortik | ||
| bikoş | (rengdêr) bihewl, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bikar, bimihawele, bicerribandin. ji: bi- + koş. jê: bikoşî bikoşîtî bikoştî | ||
| bikoşî | (navdêr, mê) rewşa bikoşbûnê. ji: bikoş + -î | ||
| bikoşîn | (rengdêr) bihewl, bikoş, bitêkoşîn, bixebat, bikar, bimihawele, bicerribandin. ji: bi- + koşîn. jê: bikoşînî bikoşînîtî bikoşîntî | ||
| bikoşînî | (navdêr, mê) rewşa bikoşînbûnê. ji: bikoşîn + -î | ||
| bikotek | (rengdêr) bifişar, bizext, bisengî, bipesto, bizor, bitade, bizilm, bistem. ji: bi- + kotek. jê: bikotekî bikotekîtî bikotektî | ||
| bikotekî | (rengdêr) bicewr, bizordarî, bitade, bizilm, bistem. ji: bi- + kotekî. jê: bikotekîtî | ||
| bikotî | (navdêr, mê) bi sikî, kotîkî. ji: bi- +k +-otî | ||
| bikovan | (rengdêr) biderd, bixem, bikul, bikeder, bikeser, bielem, biêş, bijan, biezyet, biazar. ji: bi- + kovan. jê: bikovanî bikovanîtî bikovantî | ||
| bikovanî | (navdêr, mê) rewşa bikovanbûnê. ji: bikovan + -î | ||
| bikozî û kulfet bûn | (biwêj) xwedî mal û zarok bûn. êdî ew jî bikozî û kulfet bfine. | ||
| bikrîz | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + krîz. jê: bikrîzî bikrîzîtî bikrîztî | ||
| bikrîzî | (navdêr, mê) rewşa bikrîzbûnê. ji: bikrîz + -î | ||
| bikûçik | (rengdêr) kûçikdar, segdar, xweykûçik. ji: bi- +kûçik | ||
| bikuçk | (rengdêr) bipixêrî, bitifik, biocax. ji: bi- +kuçk | ||
| bikuflet | (rengdêr) bihurmet, biafret, bipîrek. ji: bi- + kuflet. jê: bikufletî bikufletîtî bikuflettî | ||
| bikufletî | (navdêr, mê) rewşa bikufletbûnê. ji: bikuflet + -î | ||
| bikuftik | (rengdêr) bikifrît, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + kuftik. jê: bikuftikî bikuftikîtî bikuftiktî | ||
| bikuftikî | (navdêr, mê) rewşa bikuftikbûnê. ji: bikuftik + -î | ||
| bikuj | kujer, qatil, mêrkuj (navdêr) kujer, qatil, kujek, kesa/ê ku kesek yan hin kes kuştine yan dikuje. ji: bi- + kuj. jê: bikujî bikujîtî bikujtî | ||
| bikujî | (navdêr, mê) rewşa bikujbûnê, kujyerî, cînayet, mirovkujî, goşedar, bigoşe. ji: bikuj + -î | ||
| bikukurt | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + kukurt. jê: bikukurtî bikukurtîtî bikukurttî | ||
| bikukurtî | (navdêr, mê) rewşa bikukurtbûnê. ji: bikukurt + -î | ||
| bikul | (rengdêr) bielem, biêş, biderd, bikeder, bikeser, biazar, biezyet, binexweşî, binesaxî. ji: bi- + kul. jê: bikulî bikulîtî bikultî | ||
| bikulav | (rengdêr) bişewqe, bikum, bikulik, bifotêr, bidersok, bicemedanî, bişaşik. ji: bi- + kulav. jê: bikulavî bikulavîtî bikulavtî | ||
| bikulavî | (navdêr, mê) rewşa bikulavbûnê. ji: bikulav + -î | ||
| bikuleh | (rengdêr) bikolos. ji: bi- +kuleh | ||
| bikulî | (navdêr, mê) rewşa bikulbûnê. ji: bikul + -î | ||
| bikulik | (rengdêr) bişewqe, bikulav, bikum, bifotêr, bidersok, bicemedanî, bişaşik. ji: bi- + kulik. jê: bikulikî bikulikîtî bikuliktî | ||
| bikulikî | (navdêr, mê) rewşa bikulikbûnê. ji: bikulik + -î | ||
| bikulîlk | (rengdêr) bigul, biçîçek. ji: bi- + kulîlk. jê: bikulîlkî bikulîlkîtî bikulîlktî | ||
| bikulîlkî | (navdêr, mê) rewşa bikulîlkbûnê. ji: bikulîlk + -î | ||
| bikulîlkkirin | (navdêr, mê) biçîçekkirin, çiçeklemexhtml. ji: bikulîlk +kirin | ||
| bikum | (rengdêr) bişewqe, bikulav, bikulik, bifotêr, bidersok, bicemedanî, bişaşik. ji: bi- + kum. jê: bikumî bikumîtî bikumtî | ||
| bikumî | (navdêr, mê) rewşa bikumbûnê. ji: bikum + -î | ||
| bikunc | (rengdêr) koşegî, bikoşe, qincikî, goşedar, bigoşe, biqorzî, biqurçik, biqumîşk. ji: bi- +kunc | ||
| bikûp | (rengdêr) biden, bikûz. ji: bi- +kûp | ||
| bikûre | (rengdêr) bihetûn. ji: bi- +kûre | ||
| bikurkketin | (navdêr, mê) qerimîn. ji: bi- +kurk +ketin | ||
| bikurmorî | (rengdêr) mîroyî, bigêrik. ji: bi- +kurmorî | ||
| bikurt | (rengdêr) kurtasî, bi kurtahî. ji: bi- +kurt | ||
| bikurtahî | (navdêr, mê) kurtasî, bi kurt. ji: bi- +kurt +-ahî | ||
| bikurtasî | (navdêr, mê) puxteya gotinê, welhasil, hasilî kelam, bi kinayî, bi kinayî, bi kurtî, bi kinasî, kurtebir, kutanî, kutasî, kurtegotin, kurtasî, xuiase. ji: bi- +kurt +-asî | ||
| bikurtasî gotin | (lêker)(Binihêre:) bikurtasî | ||
| bikurtayî | (navdêr, mê) wecîz. ji: bi- +kurt +-ayî | ||
| bikurtebirî | (rengdêr) bi kinî, xulase. ji: bi- +kurte +birî | ||
| bikurtêl | (rengdêr) bihewrik. ji: bi- +kurtêl | ||
| bikurtgotin | (navdêr, mê) bi kurtî, werhasil. ji: bi- +kurt +gotin | ||
| bikurtkirin | (navdêr, mê) bi puxtekirin. ji: bi- +kurt +kirin | ||
| bikuşpenetî | (navdêr, mê) bi quretî. ji: bi- +kuşpene +-tî | ||
| bikûtek | (navdêr, mê) bi zorê. ji: bi- +kût +-ek | ||
| bikuvarik | (rengdêr) bikufkarik, bikarî, bikuvark, bikarok, bikufkarik, bikarî. ji: bi- +kuvarik | ||
| bil | (navdêr, nêr) organê mîzînê yê zarokên nêr. Herwiha: bilig bilik. Bide ber: xir kîr quz. jê: bilik bilo (Binihêre:) | ||
| bil- | pêşgir, pêşbendikek e wateya ber bi jor yan bilindtir dide: bilkewişandin, bilbisîn, bilbiqîn. Herwiha: bel-, beloq, belot. ji: bal bilind | ||
| bila | peyveke ku carinan xwestekekê û carinan jî karekî bilanî rave dike -bila be xem nake, tiştek nake -bila bibêjin xençera Xaço heye ji bo quretiyê tiştek bi xwe re gerandin -bila were heke dikare hatina wî çêtir e -bila çavê min te nebîne cardin dernekeve pêşberî min (hoker) dibe ku, destûr heye ku, rê heye ku: Bila ew jî were. bi kesekê/î bibêjin ku divê, gerek, lazim e ku ew tiştek bike: Bila hespê xwe li wir nesekinîne! , okey, baş e, temam: - Zû were! - Bila.. Herwiha: ba bela bera bira. Bide ber: belê. ji: wate 1 û 2 ji tewandina lêkera hêştin ,bihêle ,an ((bêle)) wate 3 ji erebî بلى (bela: belê, erê), hevreha belê ya kurmancî, بله (belê) ya farisî û soranî بهڵێ (bełê) û herwiha serekaniya peyva lebê (bi metatezê). jê: bilanî | ||
| bila avis be bila derengî be | gotina pêşiyan tiştekî ku mirov pir bixwaze lê çêbûna wî tiştî bê hêvî be lê nîşanek hebe ku dê çêbibe.wê demê mirov dibêjebila ne bêhêvî be bila bi derengî be.çawa biwê rojekê çêbibe. | ||
| bila avis be, kengê dizê bila bizê | (biwêj) ku bingeh saxlem û bi kêr be zû yan jî derengbûn ne xem e. heyran ez tiştekî nabêjim, bila avis be, kengê dizê bila bizê. | ||
| bila avisbe kengî dizê bila bizê | gotina pêşiyan ev gotin jî wekî bila çêbibe bila bi derengî be.dema avis be mîsoger wê bizê wekî din rê tuneye.dema qewimînber bi çêbûnê ve here mirov hêviyê xwe wiha tîne zimên. | ||
| bila be | bira be, gelo, ji, ku, temam, qebûl, dibe, bila, başe, serçavan | ||
| bila bela te li ber deriyê te be | (biwêj) ji me nebîne, hila bela te li ber deriyê te be. (nifir) | ||
| bila bi heqê xwe bizê ya zêde naxwazim | (biwêj) tenê mafê xwe yê asahî dixwazim. na qurban zêde ne hewce ye, tenê bila bi heqê xwe bizê ya zêde naxwazim | ||
| bila bibêjin xençera xaço heye | (biwêj) ji bo nav û deng, ji bo xuyangê di nav tevgereke sexte de bûn. sedema ew qas xilaport derxistina wî ew e ku, bila bibêjin, xençera xaço heye. | ||
| bila bîr be bila kûr be | gotina pêşiyan tiştê ku mirov dixwaze bila ew be bila hinekî cûda be. heke mirov tiştekî bixwaze û bi tûmî tune be qet ne xweşe, lê hinek hebe an bi kêmanî hebe ji tunebûnê çêtir e. | ||
| bila biyaya | (Zazaki) bela bûyî | ||
| bila biyayîş | (Zazaki) bela bûn, belav bûn | ||
| bila bor buhur be bila kûr be | gotina pêşiyan bor an buhur cihê ku mirov tê re derbas dibe. îjar dibêjin bila cihê mirov tê re derbas be hebe bila kûr an tengbe.karekî ku mirov bike lê rê ya çêkirina wî karî hinekî bi daf ê astengî be lê wekî din çare tunebe û divê mîsogerew kar jî bi cîh bê, wê demê mirov dibêje, de bila karê me here serî ev astengî ne pir muhim e. | ||
| bila çil mêrê şêxadî dergê xêra li te veke | (biwêj) ez j1. dil dixwazim ku bila çi! mêrê şexadî dergê li xêrê te veke. (dia) | ||
| bila ciwangê rokê bim ne çêleka sed rojî bim | gotina pêşiyan ciwange nîşanê mêraniyê ye, çêlek nîşanê bikaranînê ye.heke hinek ji mirov re bibêje tê bi çêlekî bimîne ez dête sed rojî xwedî bikim, lê tu bibêje ez dê li ser xîreta xwe bimînim wê demê tenê em dê nanê rojekê bidine te. | ||
| bila daxek be, li destê min be | (biwêj) soz êdî divê tu car ez wê yekê ji bîr nekim. tovbe kinn. ev kirina hesen jî bila daxek be, li ser destê min be. | ||
| bila diaya ziyareta gulheyranê li te be | (biwêj) keçika min bila diaya ziyareta gulheyranê li te be, te gelekî zehmeta min kiçand. (dia) | ||
| bila ew jî nehikê li ser dehan be | (biwêj) bila ew jî bi ser ve be, xem nake. ya ku niha kiriye jî bila nehikê li ser deltan be. | ||
| bila ew ji parxanan netirse, ez ji diranan natirsim | (biwêj) ji pêşwazî û tekoçînê re amade bûn. ew kengî û li ku dixwaze ez amade me. bila ew ji parxanan netirse, ez ji diranan natirsim. | ||
| bila ew mêr bitirse ku jina wî bimire û dişa wî tune be | (biwêj) piçtî mirina jinê, diş, vebijarkeke zewacê ya amade ye. evdal ji diça xwe re çavê xwe qirpand û got: “bila ew mêr bitirse ku jina wî bimire û disa wî tune be. | ||
| bila ew rê ji min re bibe riya qantirçiyan | (biwêj) careke din divê eynî tişt nebe. carekê ew yek hate serê me, lê carek din bila ew rê ji min re bibe riya qantirçiyan. | ||
| bila girtiyê hepsa be bila ne miriyê gora be | gotina pêşiyan vegera mirinê tuneye lê hêvîya vegera hevsê(girtîgeh) heye.dema mirov ji her duyan yekî bipejirînê mirovêbibêje, girtîgeh. wekî dibêje “divê mirov xwe ji mirinê û tiştên metirsiya mirinê tê de hebe biparêze.” | ||
| bila hindik, bila rindik | (biwêj) bila hindik be lê bila xweç be. ezbenî min ji te re got, ez zêde naxwazim. bila hindik, hila rindik. | ||
| bila keç be bila pîr be | gotina pêşiyan ev gotin him li ser zewacê him li ser tiştekî kirînê hatiye gotin. dema zewacê kî dibe bila bibe li jinek bî nagere, pêşî li qîzekê digere.tiştekî ku mirov bikire jî mirov dibêje bila nuh be an nehatibe bikaranîn. | ||
| bila kûçik nere ber çêçik | gotina pêşiyan kûçik dibe ku çêçikê bixwe ew metirsî heye.tiştê ji hevdû dixwin divê ne li ba hev bin ji serî de divê mirovhesabê vê yekê bike. dîsa wekî ku di karekî de mirov bibêje “tu sûcê min di vê bûyerê de tune ye, bila filan tiştwiha neba, an filankes bila wiha nekira.” | ||
| bila li ersa be ne li bin fersa be | gotina pêşiyan wekî bila sax be li ku dibe bila bibe, dixwaze bila li erşan be(ezman). lê dema li bin ferşa be, mirî be veger tuneye. tiştên ku bi tumî careke din venegere, mirov hêvî nake, lê ku hêvî hebe vegere ji binê axê an ji nevegerê çêtire. | ||
| bila li pê bim, li dîwarê qebrê bim | (biwêj) bila zû bimirim, ku zêde kesî aciz nekim. naxwazim bikevim nav cih û balgiyan û bûk û zaroyên xwe jî aciz bikim. bila li pê bim, li dîwarê qebrê bim. | ||
| bila mê be sîr qişmet e | gotina pêşiyan şîr ji sewalên mê çêdibe, heke mê be hêviya şîr jî heye.ku mirov bi rê yekê de here mirov zanibe ev rê dê mirovbibe cihê rast, hêvîya mirov çêdibe.dîsa mirov karê xwe bi rastî bike, bi bawerî bike dê rastî jî were holê. | ||
| bila mirov bi xwe xwedî rûmet be ne di bin siya yê bi rûmet de be | gotina pêşiyan mirovên xwedî rûmet teqez tiştekî hêja kirine an tiştekî ku di nava civakê de hêja tê dîtin kirine lewma bi rûmetxuya dibin.lê hinek hene ku xwe wiha xuya dikin lê bi saya hinekî din.dema ku ap an xalê yekî bi rûmet be û ewjî bi vê yekê xwe bipesinîne wekî ji xwe re jî parê derxe wê demê divê eyb bê dîtin lewre rûmeta bavê wî an xalêwî ji wan re ye.heke xalê mirov apê mirov an jî bavê mirov baş be di nava civakê de baş bê dîtin nayê wêwateyê ku mirov jî dê mîsoger baş be.divê mirov bi xwe baş be da ku hinek ji mirov re nebêje vaya xwarziyêfilankes e.dema wiha bibêje ew paye ne ji mirov re ye ji xalê mirov re ye. | ||
| bila mirov her ser heft hewiyan, nere ser du sêwiyan | gotina pêşiyan sêwî, an zarokên bê dê û bav. xwedîkirina wan ne bi destê dê û bavê wan be tu car bi dilxeşî çênabe.ne mirovdikare ji dil li wan xwedî derkeve û ne ew bi hêsanî bi ya mirov neke.ev gotin bi taybetî li ser jinên ku diherin bizilamên bî an xwedî zarok re dizewicin hatiye gotin.ew jin qet nikare zarokên biyan wekî zarokên ji bedena xwexwedî bike. | ||
| bila navê mirov dernekeve qûna mirov derkeve | gotina pêşiyan ji vêya re dibêjin şohret.mirovên şohret herkes nasdikin û bi çi awayî hatibin nasîn bi wî awayî jî têne nirxandin.navê wan bi xerabî derketibe, dema tiştên baş jî bikin dîsa bi xerabî tê peyvandin.dema yek bi karê diziyê bênaskirin û deng bide, heta emrê wî hebe ew nav ji ser wî nare .heke êdî diziyê neke û tiştên baş jî bike derketinanavê wî î bi xerabî ji ser nare. | ||
| bila ne di min de be, bila di diya min de be | (biwêj) tenê berjewendiyên xwe li pê? girtin. kamilê seyîdxan hema dibêje: “bila ne di min de be, bila di diya min de be. | ||
| bila razana te hebe, rabûna te tune be! | (biwêj) înçelah razana te hebe, rabûna te tune be! (nifir) | ||
| bila rê be bila dûr be | gotina pêşiyan dema mirov ji bo xelasiyê li rêyekê bigere, ew rê çi dûr çi nêzîk divê mirov pê de here.ji bo her tiştî wiha yedema miro bixaze tiştekî bi dest bixe mirov li rêyekê digere, dema mirov di divê mirov nebêje ev zor e an dêr e, rêrê ye. | ||
| bila rezê min li nav rezan be, bila tirî li min heram be | (biwêj) dexesî û çavnebarî kirin, naverok na, lê tenê xuyang girîng girtin. xalê reço hema digot: lawo hila dijinin şad nebin. bila rezê min li nav rezan be, bila tirî li min herum be. ez ne li pey tiştekî din im, bila rezê min li nav rezan be, bila tirî /i mill heram be. | ||
| bila rûyê mirov bi êse bila serê mirov ne êse | gotina pêşiyan di serî de karê ku mirov nikaribe bike, mirov bibêje başe, ne ku karê mirov nikaribe bike ê mirov bi derewanbibêje ez dikarim .dawiyê mirov fedîkar derdikeve û serê mirov dikeve teşqeleyan.ji serî de miro hinekî serê xwebiêşîne û mirov hinekî di berxwe bide dawiyê serê mirov naêşe. | ||
| bila sêrê sûvê be bila ne qopqopê bênderê be | gotina pêşiyan qop qop ji bo navê çekê hatiye bikaranîn. pirsgirêkek ji bo erd be li ser şûvê hê hêsan tê çareserkirin.lewre liser şûvê hê tiştekî ji erd hatibe tuneye li holê.dema bigihîje ser bênderê û tiştê ji erd hetibe li holê be hê pirçareserî û parkirin zor e.tê wê wateyê ku bazar ji serî de saxlem be û bi cîh bê kirin baş e.dîsa divê bazara hertiştî li ser çibe, li wê derê bê kirin ne li cîhekî din, an kar xelas bibe mirov bibêje de ka em bazara xwe bikin.. | ||
| bila sihûda mirov hebe, bila alîkî mirov tunebe | gotina pêşiyan siûd baweriyek e. ji hinek mirovan re siûd hertiştî tîne pêşiya mirov. dema siûd xerab be her tişt bi hêsanî jimirov re bi xêr digere, lê dema xerab be her tişt ji ber mirov winda dibe.heke mirov seqet be jî siûd hebe wekîmirovên saxlem mirov dibe xwedî mal û milk.ev jî baweriyeke di nava mirovan de. | ||
| bila şîn di malan de be ser ne di malan de be | gotina pêşiyan şîn an şûn, wekî şûna hinekî mirî. dema hinek dimirin li şûna wî, li dû wî tazî tê kişandin wekî tiştê dawiyê têpeyvandin û gotin.lê şer dema di malan de be her tim metirsiya mirin û kuştinê heye.ji ber wê yekê gotine kuşîn ji şer çêtir e. | ||
| bila şûre xwe yê tûj biavêje gûzika min | (biwêj) mineta xwe jê negirtin. jê netirsîn. dibêjin boran gelekî gefli min xwarine, hema bila şûre xwe yê tûj biavêje gûzika min. | ||
| bila tu xwîndar bî ne deyndar bî | gotina pêşiyan xwîndar jî wekî, mirov hinek kuştibe û deyndarê xwînê be. dema mirov deyndarê xwînê be canekî mirov heye kumirov bide, lê deyndarê diravan an milk be û tunebe mirov bide hê zortir hatiye dîtin û ev gotin hatiye gotin. | ||
| bila xweş be, gula govendan be | (biwêj) ji ber vê rewş û taybetiya te divê tu xweş bijî. bi rastî jî yê wekî wî zû bi zû bi dest nakevin. bila xweş be, gula governlun be. | ||
| bila ya dehan jî li ser a nehan be | (biwêj) qet ne xem e, hinekî zêde be jî tiştekî nabe. xidirjî dixwaze barê min hê girantir bike, lê bila ya dehan jî li ser a nehan be. | ||
| bila zikê mela bel be bila gîha û pel be | gotina pêşiyan mela yê berê tenê bi xwarin û zikatê xwe xwedî dikirin û bi wî awayî peyvîr dikirin xwari tunebûya wan jî peywîrameletiyê bi cîh neditanî.ji ber wê yekê jî gundiyan zikê wan têr bikira bes bû.çi bida wan bila bida wan bes ewxwarin bûya. | ||
| bila zikê mêla bel be, bila gîha û pel be | (biwêj) ji bo çavçiliya meleyan jî tê gotin. kuro bînin bînin hema we çi dît bînin. bila zikê mêla be! be, bila gîha û pel be. | ||
| bila zikê mirov têr be bila qalikê dêr be | gotina pêşiyan dema mirov birçî be, her xwarin bi mirov xweş e.qalikê daran be jî mirov bixwe zikê mirov tijî bibe wekî mirovnan bixwe mirov dikare tev bigere.wekî dibêjin “kevir xiste ber dilê xwe” | ||
| bila zikê wan têr be, bejna wan nû be | (biwêj) ji bo kesên ku tenê di heyra xwarin, vewarin û lixwekirinê de ne û bêxem in tê bikaranîn. ji wan re çi, tenê bila zikê wan têr, bejna wan nû be, wekî din nexem e. | ||
| bilaçik | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe. ji: bi- + laçik. jê: bilaçikî bilaçikîtî bilaçiktî | ||
| bilaçikî | (navdêr, mê) rewşa bilaçikbûnê. ji: bilaçik + -î | ||
| biladandarî | (navdêr, mê) bi şikêndarî, şikêndarkî. ji: bi- +ladan +-darî | ||
| biladanî | (rengdêr) bi panî, berhelist, rikdar, şemûz. ji: bila +danî | ||
| biladayî | (rengdêr) bi çavzerkî. ji: bila +dayî | ||
| biladerî | (navdêr, mê) bi nişîvî, nişîvkî. ji: bila +-derî | ||
| bilakerdox | (Zazaki) belakirox, belavker | ||
| bilakotî | (navdêr, mê) bi mişexwerî, bi terîfeyî, lakotkî. ji: bi- +lak +-otî | ||
| bilalî | (rengdêr) lalkî. ji: bi- +lalî | ||
| bilalkî | (navdêr, mê) lalkî. ji: bi- +lal +-kî | ||
| bilan | îhtimal | ||
| bilandin/dibilîne/bibilîne | 1. miremir kirin 2. taloq kirin 3. egle kirin | ||
| bilanê | hoker (Binihêre:) bila | ||
| bilanî | îhtimalî (navdêr, mê) erênî, pozîtîv, qebûl, (rêziman) hevoka ku peyva bila tê de heye: Bila ew bisekinin. Bila kes di vir re derbas nebe.. ji: bila + -nî | ||
| bilaqet | (hoker) bila werê be,hema,tiştek nabe-wa heywan ketine zadê we.-Bilaqet | ||
| bilastîk | (rengdêr) lastîlckirî. ji: bi- +lastîk | ||
| bilava | (rengdêr) binimêj, bidua. ji: bi- + lava. jê: bilavayî bilavatî | ||
| bilavayî | (navdêr, mê) rewşa bilavabûnê. ji: bilava + -yî | ||
| bilaw | (soranî) (rengdêr) belav: bilaw bûn (belav bûn), bilaw kirdin (belav kirin). Herwiha: blaw. jê: bilawe bilawker bilawkiraw | ||
| bilawazî | (rengdêr) bi sistî, lawazkî, dilsarîkî, ziravî. ji: bi- +lawazî | ||
| bilawî | (navdêr, mê) lawkî, lawekî, law, rêkxistî, xeml, hevsengî, ade, bar, rêzik. ji: bila +-wî | ||
| bilawker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bilaw dike. ji: bilaw + -ker | ||
| bilayen | (rengdêr) bialî, bihêl, birex, bial, biteref, bila. ji: bi- + layen. jê: bilayenî bilayenîtî bilayentî | ||
| bilayenî | (navdêr, mê) rewşa bilayenbûnê. ji: bilayen + -î | ||
| bilayiqî | (rengdêr) hêja, guncan. ji: bi- +layiqî | ||
| bilbil | cureyekî çivîkên awazxweş e *"bilbil bi dengê xwe, mêrxas bi cengên xwe" | ||
| bilbiz | (navdêr, mê) pelezê, pelezêsk, menewîş, hin cûnên gulên kulîlkdar in. Herwiha: bilbez bilbezêq bilbizêq. Bide ber: bilbil. jê: bilbizî. Navê zanistî: Iris (Iris germanica) | ||
| bilbizî | (navdêr, mê) rewşa bilbizbûnê. ji: bilbiz + -î | ||
| bilboard | (navdêr, mê)Jihevqetandin, bil·board. Xwendin: bilbord, tabloyên mezin yên li ber rêyan ku bi taybetî reklam li ser hene. Herwiha: bilbord. ji wêjeyê: Hewldan û xebatên di çarçoveya kampanya du-zimanî ya BDP û KCDê de berfireh dibe. Şaredariya Bazîdê di çarçoveya kampanyayê de ji bo pêşxistina Kurdî dest bi hewildanan kir. Şaredariyê li Taxa Hurriyetê li ser pira nû Şaredariya Bazîdê nivîs û her wiha ji bo sersalê jî di bîllboardan de afîşên Sersala we piroz be û gotinên Helbestvan Cegerxwîn ên Ji kûye? li kûye? Nebi, Diçî ku? Cihan tev seranser welatê me bî hatin daliqandin. Gel ji ber afîşên kurdî keyfxweş e. Her wiha şaredariyê demsala 2011an jî bi Kurdî û Tirkî amade kir.. ji: Ji inglîzî billboard ji bill + board | ||
| bilçik | (navdêr, nêr) pel, belg, pelg, belçim, belçîm, belçûm, pelçim, pelçîm, pelçûm | ||
| bilcim | kesê ku tevî her karî dibe kesê ku tevî her karî dibe | ||
| bilcimîtî | (navdêr, mê) bilcimî, avliketî, cilqî, olçimî. ji: bilcim +-îtî | ||
| bilcumle | Cînav, hemû, giş, tev, pêkve, tevde, pevre. Herwiha: bîlcumle. ji wêjeyê: Ez mame di hikmeta Xwedê da Kurmanc di dewleta dinê daAya bi çi wechî mane mehrûm Bilcumle ji bo çi bûne mehkûm Kurmanc ne pir di bêkemal in Ema yetîm û bêmecal inFîlcumle ne cahil û nezan in Belkî sefîl û bêxudan in. ji: Ji erebî: bî- + -l- + cumle | ||
| bild | Almanî (navdêr) wêne. ji: bilidi. jê: bildlichDengkirin, IPA | ||
| bildbildo | 1. gingino 2. lalo, tato gingino, lalo, tato | ||
| bildebild kirin | 1. ginegin kirin, di bêfila xwe de axaftin 2. wekî lal û tatan axaftin (lêker) ginegin kirin, di bêfila xwe de axaftin, wekî lal û tatan axaftin | ||
| bildirik | (rengdêr) dar û tira ên bi stirî, dirî | ||
| bilêb | (rengdêr) bihîle, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + lêb. jê: bilêbî bilêbîtî bilêbtî | ||
| bilebat | (rengdêr) bienerjî, biwize, bivejen, bihiz, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, biliv, bihereket. ji: bi- + lebat. jê: bilebatî bilebatîtî bilebattî | ||
| bilebatî | (navdêr, mê) rewşa bilebatbûnê. ji: bilebat + -î | ||
| bilêbî | (navdêr, mê) rewşa bilêbbûnê. ji: bilêb + -î | ||
| bilebil kirin | (biwêj) ji bo kesên ku zêdetir di tengasiyê de nikarin zelal bipeyivin tê bikaranîn. dema ku ew di destê min de dît, amed bilebil kir. | ||
| bilêbokî | (rengdêr) şalûskî, çaplûskî, şelafkî, lcbokî, bi şalûsî, bi çaplûsî, bi şelafî. ji: bilêb +-okî | ||
| bilêç | (navdêr, mê) birûsk, beledî, tirîşke, bırq, birq, tîrî, şîşa birûskê, birqetav. ji: bi- +lê +ç | ||
| bilêç kirin | (lêker) qetl kirin. ji: bilêç + kirin | ||
| bilêçkirin | (navdêr, mê) kuştin, qetl kirin. ji: bilêç +kirin | ||
| bilêçûn | (rengdêr) bimesref, bixerc. ji: bi- + lêçûn. jê: bilêçûnî bilêçûnîtî bilêçûntî | ||
| bilêçûnî | (navdêr, mê) rewşa bilêçûnbûnê. ji: bilêçûn + -î | ||
| bilêdanî | (rengdêr) bi kutanî. ji: bi- +lê +danî | ||
| bilêgirî | (navdêr, mê) gazindekî. ji: bi- +lê +-girî | ||
| bilêgirtinî | (navdêr, mê) bireşkirinî. ji: bi- +lê +girtinî | ||
| bileh | (hoker) bi Xwedê, weleh, tileh, sond bi navê Xwedê, bi sond: Weleh bileh tileh!. Herwiha: bilah billa billeh billah bille bîlah bîllah bîleh bîlleh bilahî billehî billahî billehî bîlahî bîllahî. ji: Ji erebî: bî- + Ellah | ||
| bilêhb | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + lêhb. jê: bilêhbî bilêhbîtî bilêhbtî | ||
| bilêhbî | (navdêr, mê) rewşa bilêhbbûnê. ji: bilêhb + -î | ||
| bilêkdanî | (rengdêr) lêkdankî. ji: bi- +lêk +danî | ||
| bileke | (rengdêr) lewitî, tewizî, lekeyî, lekedar, lekegirtî, herrimî, pîs, qirêjî. Dijwate: bêleke. ji: bi- + leke. Bikaranîn: Rengdêr: bilekebûyî | ||
| bilekebûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bileke | ||
| bileks | (rengdêr) berevajî, ters, zid, dij, eks, tewş, vajî, berovajî, tişta/ê ku serê wî û binê wî li hev guherrîn e, tişta/ê ku pişta wî ber bi wî cihî ve ye yê ku diviya ku berê wî lê ba, tişta/ê ku tam dijî tiştekî ye. Herwiha: bilaks bîlaks bîleks bileks bilaks bîlaks bîleks bilakis bîlakis bîlekis bilekis bilakis bîlakis bîlekis. ji: Ji erebî ji eks. jê: bileksî bileksîtî bilekstî | ||
| bileksî | (navdêr, mê) rewşa bileksbûnê. ji: bileks + -î | ||
| bilêlî | (rengdêr) bi şêlî. ji: bi- +lêlî | ||
| bilêlnayîş | (Zazaki) (navdêr)bilandin, bêcutin daqultandina tiştekê xwarinê | ||
| bilêm | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, biavxwîn. ji: bi- + lêm. jê: bilêmî bilêmîtî bilêmtî | ||
| bilêmî | (navdêr, mê) rewşa bilêmbûnê. ji: bilêm + -î | ||
| bilemlate | (rengdêr) bimasûlke. ji: bi- +lemlate | ||
| bilengî | (rengdêr) lengîkî. ji: bi- +lengî | ||
| bilepî | (navdêr, mê) lepkî. ji: bi- +lep +-î | ||
| bileqayî | (navdêr, mê) çûn pêşiya. ji: bi- +leq +-ayî | ||
| bileqîn | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + leqîn. jê: bileqînî bileqînîtî bileqîntî | ||
| bilerz | (rengdêr) hejdar, lerzdar. ji: bi- +lerz | ||
| bilerzî | (rengdêr) dudilkî, bi dudilî. ji: bi- +lerzî | ||
| bileşî | (rengdêr) bi dewarî. ji: bi- +leşî | ||
| bileşkerî | (navdêr, mê) leskerkî. ji: bi- +leş +-kerî | ||
| bilêt | (navdêr, mê) tikêt, bîtaqe, kaxezka mirov dikirre û pê dikare li tirimpêlên giştî siwar bibe yan pê biçe pêşangehek giştî wek sînema yan galeriyekê, kopon. Herwiha: bilet bîlet bîlêt. Bide ber: bilot pîlot. ji: Ji frensî. jê: bilêtgeh bêbilêt bibilêt bilêtkirr bibilêt bilêtdar bilêtfiroş bilêtstîn bilêtgehî bêbilêtî bilêtkirrî bibilêtî bilêtdarî bilêtfiroşî bilêtstînî | ||
| bilêtdar | (rengdêr) bitikêt, bibîtaqe. ji: bi- + lêtdar. jê: bilêtdarî bilêtdarîtî bilêtdartî | ||
| bilêtdarî | (navdêr, mê) rewşa bilêtdarbûnê. ji: bilêtdar + -î | ||
| bilêtfiroş | (navdêr, mê) kesê/a bilêtan difroşe. ji: bilêt + -firoş | ||
| bilêtfiroşî | (navdêr, mê) karê bilêtfiroşiyê. ji: bilêtfiroş + -î | ||
| bilêtgeh | (navdêr, mê) cihek di şano, sîneme... htd de, ku bilêt li wir têne firotin yan hilgirtin.. Têkildar: şano. , sîneme.. ji: bilêt + geh.. jê: bilêtgehî | ||
| bilêtgehî | (navdêr, mê) rewşa bilêtgehbûnê. ji: bilêtgeh + -î | ||
| bilêtnêr | (navdêr, mê) konduktor. ji: bilêt +-nêr | ||
| bilêtnêrî | (navdêr, mê) konduktorî. ji: bilêt +-nêrî | ||
| bilevdanî | (rengdêr) levdankî. ji: bi- +lev +danî | ||
| bilêvker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê lêv dike. ji: bilêv + -ker | ||
| bilêvkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bi lêv kirin | ||
| bilewn | (rengdêr) bireng, bielwan, bigon, biboyax, bisibox. ji: bi- + lewn. jê: bilewnî bilewnîtî bilewntî | ||
| bilewnî | (navdêr, mê) rewşa bilewnbûnê. ji: bilewn + -î | ||
| bilez | (rengdêr) lezgîn, zû, xêra, ne hêdîka, acîl, bi ecele, bi pele, çapik, bipele, xêrayî, pelepel, bi lez. ji: bi- + lez | ||
| bilez axaftin | (lêker)zûzûka axaftin. ji: bilez + axaftin | ||
| bilezayî | (navdêr, mê) zûzûka, bi lezûbez, bi lezgînî, bi lezayî. ji: bilez +-ayî | ||
| bilezçûn | (navdêr, mê) lezkirin. ji: bilez +çûn | ||
| bilezet | (rengdêr) çêjdar, tamxweş, biçêj, çêjxweş, lezîz, lezetdar, bitam. Herwiha: bilazet. Dijwate: bêlezet. ji: bi- + lezet. Bikaranîn: Lêker: bilezet bûn, bilezet kirin. Navdêr: bilezetbûn, bilezetkirin Rengdêr: bilezetbûyî, bilezetkirî | ||
| bilezet bûn | (lêker)(Binihêre:) bilezet | ||
| bilezet kirin | (lêker)(Binihêre:) bilezet | ||
| bilezetbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilezet | ||
| bilezetbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bilezet | ||
| bilezetkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bilezet kirin | ||
| bilezetkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilezet | ||
| bilezgînahî | (navdêr, mê) bi zûkahî. ji: bi- +lezgîn +-ahî | ||
| bilezgînî | (rengdêr) zûzûka, bi lezûbez, bi lezayî, bi lezgînî, bi çapikî, bi lezabî, zûzûka/ı. ji: bi- +lezgînî | ||
| bilezî | (navdêr, mê) rewşa bilezbûnê, wêrekî, çapikî. ji: bilez + -î | ||
| bilezûbez | (rengdêr) biheysûbeys. ji: bi- +lezûbez | ||
| bilezûbezbûn | (navdêr, mê) lezîn, çipikîbûn, sivikbûn. ji: bilezûbez +bûn | ||
| bilezûbezî | (navdêr, mê) lezgînî. ji: bi- +lezûbez +-î | ||
| bilezûbizav | (rengdêr) biheytûhot, bilez, bibizav, bitevgerr, bihereket. ji: bi- + lezûbizav. jê: bilezûbizavî bilezûbizavîtî bilezûbizavtî | ||
| bilezûbizavî | (navdêr, mê) rewşa bilezûbizavbûnê. ji: bilezûbizav + -î | ||
| bilh | (navdêr, mê) qehbik, qehbe, forq, orispî, felte. Xwendin: Tîpa h ya bilhê wek h-ya heftê tê xwendin.. jê: bilhatî, bilhî, bilhîtî | ||
| bilhî | (navdêr, mê) rewşa bilhbûnê. ji: bilh + -î | ||
| bilhvan | (navdêr, mê) felto. ji: bilh +-van | ||
| bilî | xeyrî | ||
| bilib | (rengdêr) hebgirtî, bitene, bihebik. ji: bi- +lib | ||
| bilibas | (rengdêr) bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl). ji: bi- + libas. jê: bilibasî bilibasîtî bilibastî | ||
| bilibasî | (navdêr, mê) rewşa bilibasbûnê. ji: bilibas + -î | ||
| bilibik | (navdêr, mê) bihebik. ji: bi- +lib +-ik | ||
| bilibt | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + libt. jê: bilibtî bilibtîtî bilibttî | ||
| bilibtî | (navdêr, mê) rewşa bilibtbûnê. ji: bilibt + -î | ||
| bilîçik | (rengdêr) bilîq, biçilm. ji: bi- +lîçik | ||
| bilihb | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + lihb. jê: bilihbî bilihbîtî bilihbtî | ||
| bilihbî | (navdêr, mê) rewşa bilihbbûnê. ji: bilihb + -î | ||
| bilihevkirin | (rengdêr) bipeyman, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + lihevkirin. jê: bilihevkirinî bilihevkirinîtî bilihevkirintî | ||
| bilihevkirinî | (navdêr, mê) rewşa bilihevkirinbûnê. ji: bilihevkirin + -î | ||
| bilihevnekirin | (rengdêr) bicirre, bidubendî, biarîşe, bikêşe, bipirsgirêk, biproblem, binakokî. ji: bi- + lihevnekirin. jê: bilihevnekirinî bilihevnekirinîtî bilihevnekirintî | ||
| bilihevnekirinî | (navdêr, mê) rewşa bilihevnekirinbûnê. ji: bilihevnekirin + -î | ||
| bilik | (di zimanê zarokan de) mûzî, kîr . ji: bil+ik Binêre:bil | ||
| bilîlbêj | (rengdêr) bilîlvan, bilûrvan | ||
| bilîlbêjî | (rengdêr) karê gotin û pifkirina bilûrê | ||
| bilîmet | (rengdêr) behremend, behredar, zekî, dahî, hêgin, pirr jîr, gelek zîrek, jîr, biaqil, zîrek, çeleng, fêris, egîd, gernas. jê: bilîmetî | ||
| bilîmetî | (navdêr, mê) behremendî, behredarî, zeka, dahîtî, hêginî, pirr jîrî, gelek zîrekî, behredarbûn, behremendbûn, dahîbûn. ji: bilîmet + -î | ||
| bilîmon | (rengdêr) lîmonkirî. ji: bi- +lîmon | ||
| bilîn | (lêker)(navdêr, mê) mijûl bûn, pê rabûn, konsentre bûn, li ser karekî sekinîn û ew kar kirin, qut bûn, vebirrîn, mit bûn, birrîn (bi taybetî deng). Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بلین. Herwiha: bilan bilhan bilhîn bilihan bilihîn biliyan bilîyan bilyan. Tewîn: -bil-. Nêzîk: birîn birrîn biriyan. Têkildar: bilandin. jê: bilî biliyayî | ||
| bilîn/dibile/bibile | 1. pê re mijûl bûn 2. pê ve egle bûn | ||
| bilind | 1. berz, ber bi jor ve dirêj 2. quloz (rengdêr) berz, bala, ne nizm, ji erdê ber bi esmanan dirêj: Ev avahî 80 metre bilind e. ji erdê dûr û ber bi esmanan: Firrokeya me carinan 10 km bilind difirrî.. Herwiha: blind. Dijwate: nizm. Bikaranîn: Lêker: bilind bûn, bilind kirin, bilind girtin. Navdêr: bilindbûn, bilindkirin, bilindgirtin Rengdêr: bilindbûyî, bilindkirî. ji: Ji Proto-hindûewropî bʰərgʰ- (bilind), bi sanskrîtî brh(+ent), bi avestayî berez(+ent), bi farsiya kevin berd(+ent), bi pehlewî bulend, bi farisî bolend, bi belûçî ääburz, bi zazakî û soranî berz, bi almanî Berg (çiya). Têkildarî peyva birc ya ku ji zimanekî hindûewropî ketiye erebî û paşî li kurdî vegeriye.Proto-hindûewropî bhergh- (berz) Proto-aryayî ra barz- (berz) Avar: brzent- (berz) Pûnjabî: burz (bilind, berz), sogdî: barzy (bilind, berz) Farisî: buland (bilind, berz), bilind (bilind, berz), berz (bilind, berz) Zazakî: berz (bilind, berz) Belûçî: burz (bilind, berz) Talîşî: barz (bilind) Osetî: baerzont (bilind) ...Sanskrîtî: bhrant- (bilind) Ermenî: berj- (bilind) Yewnanî: purgos (kelh) Latînî: burgus (kelh), fortis (asêgeh) Almanî: Berg (çiya) Înglîzî: borough (kelh) .... jê: bilindahî, bilindatî, bilindayî, bilindî, bilindîtî, bilindker, bilindtî | ||
| bilind avêtin | (lêker)(Binihêre:) bilind | ||
| bilind bûn | 1. berz bûn 2. hevraz bûn 3. quloz bûn (lêker)(Binihêre:) bilind | ||
| bilind dîtin | (lêker)(Binihêre:) bilind | ||
| bilind firîn | (biwêj) xwe zêde dîtin. zerê gelekî bilind difire, lê nizaneyê ku bilind difirin dawiya wan dibe çi? | ||
| bilind firîn, nizim ketin | (biwêj) yên ku xwe zêde dihesibînin, di dawiya dawî de rûmeta wan kêmtir dibe. divê te bizanibûya, yên ku bilind difirin, nizim dikevin. | ||
| bilind girtin | (lêker)(Binihêre:) bilind | ||
| bilind ker | (navdêr, mê) bîlindkerê lengerê. ji: bilind +-ker | ||
| bilind kirin | 1. quloz kirin 2. berz kirin 3. hevraz kirin 4. bi ser xistin *"kurê çê, navê bavê xirab bilind dike" (lêker)(Binihêre:) bilind | ||
| bilind nefire tê nizm bikeve | gotina pêşiyan divê mirov bi derewan xwe mezin neke .heke mirov xwe bilind bibîne û ne wiha be wê rojekê derew bê fêmkirinû mirovê dîsa were cihê xwe î berê, mirovê nizm bikeve ûciwak wê mirov biçûk bibîne. | ||
| bilindahî | 1. berzî, dirêjahiya ber bi jor ve 2. quloz (navdêr, mê) bilindbûn: Bilindahiya vî avahî 80 metre ye. (Ev avahî 80 metre bilind e.). Herwiha: bilindatî bilindayî bilindî bilindîtî bilindtî blindahî blindatî blindayî blindî blindîtî blindtî. ji: bilind + -ahî | ||
| bilindane | (rengdêr) bi awayekî bilind. ji: bilind + ane | ||
| bilindavêjî | (navdêr, mê) bilindavitin, hilavitin, hilpekandin, dilpekîn, xwehilpekandin. ji: bilind +-avêjî | ||
| bilindayîpîv | (navdêr, mê) altimetre, barograf. ji: bilindayî +-pîv | ||
| bilindbêj | (rengdêr) dengbilind | ||
| bilindbêjk | (navdêr, mê) haporlor, bilindgo | ||
| bilindbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilind | ||
| bilindbûnî | (navdêr, mê) berzbûnî. ji: bilind +-bûnî | ||
| bilindbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bilind | ||
| bilindgeh | (navdêr, mê) bêrzane, gir, zûr, beten, nizar | ||
| bilindgirtin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilind | ||
| bilindgo | (navdêr, mê) haporlor, bilindbêjk | ||
| bilindker | (navdêr)Kesa/ê tiştekî hildide ango radike ango bilind dike. Hevwate: hilder, raker. ji: bilind + ker. jê: bilindkerî | ||
| bilindkerî | (navdêr, mê) rewşa bilindkerbûnê. ji: bilindker + -î | ||
| bilindkî | (navdêr, mê) balakî, bi bilindbûnî. ji: bilind +-kî | ||
| bilindkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bilind kirin | ||
| bilindkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilind | ||
| bilindtir bûn | (lêker) giringtir bûn. ji: bilindtir + bûn | ||
| biling | (rengdêr) bipê, pêdar, lingdar, biçîm, bipaq, biçîp. ji: bi- +ling | ||
| biling kirin | (lêker)(Binihêre:) biling | ||
| bilînî | (navdêr, mê) axur, gov, qata jêrîn ya malan ku berê wek gov yan axura sewalan dihat bikaranîn. Bide ber: afirr, bilînî, botik, gov, guher, hevşî, kotan, kox, koxik, koz, kozik, lîs, lîsik, mixel, nivan, sînc. ji wêjeyê: berê li cem me li gund qata binî cihê heywanan bû, û ji wê re bilînî digotin. | ||
| bilîs | (rengdêr) Bidlîs. ji: bi- +lîs | ||
| bilîsans | (rengdêr) bidestûr, biizin, biîcaze, birêdan, biruxset, bidestûrname. ji: bi- + lîsans. jê: bilîsansî bilîsansîtî bilîsanstî | ||
| bilîsansî | (navdêr, mê) rewşa bilîsansbûnê. ji: bilîsans + -î | ||
| biliştdarî | (navdêr, mê) bi anînberdari. ji: bi- +lişt +-darî | ||
| bilîtav | (rengdêr) biteqn, bihezek, biavzêm, bimexerî, pengavî. ji: bi- +lîtav | ||
| bilitûf | (rengdêr) xêrxwaz, rûnerm, bi kerem. ji: bi- +litûf | ||
| biliv | (rengdêr) bienerjî, biwize, bivejen, bihiz, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, bilebat, bihereket. ji: bi- + liv. jê: bilivî bilivîtî bilivtî | ||
| bilivak | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + livak. jê: bilivakî bilivakîtî bilivaktî | ||
| bilivakî | (navdêr, mê) rewşa bilivakbûnê. ji: bilivak + -î | ||
| bilîvanî | (rengdêr) bilîlbêjî | ||
| bilivek | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + livek. jê: bilivekî bilivekîtî bilivektî | ||
| bilivekî | (navdêr, mê) rewşa bilivekbûnê. ji: bilivek + -î | ||
| bilivî | (navdêr, mê) rewşa bilivbûnê. ji: biliv + -î | ||
| bilivokî | (rengdêr) bi lebtoyî. ji: biliv +-okî | ||
| bilixav | (rengdêr) lixabdar, lagamdar, gemdar, bigem, bilagam. ji: bi- +lixav | ||
| bilkewişandin | (lêker)veguherandin dagerandin, werqûlipandin dirûvandin, şibandin | ||
| bilo | . ji: bil+o Binêre:bil | ||
| bilodan | (navdêr, mê) bi dêzan, bi kêşan, ecêbanek, dêşek, gelek. ji: bilo +dan | ||
| bilodî | (rengdêr) qubikî. ji: bi- +lodî | ||
| bilojîk | (rengdêr) bimantiq, bivac, biberaqilî, bihişmendî. ji: bi- + lojîk. jê: bilojîkî bilojîkîtî bilojîktî | ||
| bilojîkî | (navdêr, mê) rewşa bilojîkbûnê. ji: bilojîk + -î | ||
| bilokal | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bicî, bicîh. ji: bi- + lokal. jê: bilokalî bilokalîtî bilokaltî | ||
| bilokalî | (navdêr, mê) rewşa bilokalbûnê. ji: bilokal + -î | ||
| bilome | (rengdêr) bigazinc, bigazin, gazinbar. ji: bi- +lome | ||
| biloqî | (navdêr, mê) peqilkî, peqpeqokî, bilqikî, peqijokî, bilqokî, peqpeqonkî. ji: bi- +loq +-î | ||
| bilos | (rengdêr) bilêb, bihîle, bifêl, bixap, biqîle, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + los. jê: bilosî bilosîtî bilostî | ||
| bilosî | (navdêr, mê) rewşa bilosbûnê. ji: bilos + -î | ||
| bilot | (rengdêr) bilind, berpêş, pêşkêş: destê xwe ber bi me ve bilot kir. (destê xwe ber bi me ve bilind kir.). Herwiha: belot bellot billot. Bide ber: bel. Binêre Herwiha: bilêt pîlot. Bikaranîn: Lêker: bilot bûn bilot kirin Navdêr: bilotbûn bilotkirin Rengdêr: bilotbûyî bilotkirî. jê: bilotahî bilotatî bilotayî bilotî | ||
| bilot bûn | (lêker)(Binihêre:) bilot | ||
| bilot kirin | (lêker)(Binihêre:) bilot | ||
| bilotbûn | (navdêr)(Binihêre:) bilot | ||
| bilotbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bilot | ||
| bilotî | (navdêr, mê) rewşa bilotbûnê. ji: bilot + -î | ||
| bilotkirî | (rengdêr) (Binihêre:) bilot | ||
| bilotkirin | (navdêr)(Binihêre:) bilot | ||
| bilq | (navdêr, mê) peqlîşk, gogên xulole yên ji avê, ava xulole, ava dibilqe, ava ku bilqe-bilqê dike. Hevwate: peqilk. Bide ber: birq. ji: Ji zarvekirina dengê avê dema ku dikele û bilqan dide.. Bikaranîn: Lêker: bilq dan. Navdêr: bilqdan. jê: bilqandin, bilqî, bilqok, bilqokî | ||
| bilq dan | (lêker)(Binihêre:) bilq | ||
| bilqdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilq | ||
| bilqebilq kirin | (lêker) kirin bilqebilq, kirin bilqînî, bilqînî kirin. ji: bilqebilq + kirin | ||
| bilqebilqkirin | (navdêr, mê) bilqîn, bilqikdan. ji: bilqebilq +kirin | ||
| bilqhavêjtin | (rengdêr) derketina bilqan, :kanî ya bilqan di havêje | ||
| bilqî | (navdêr, mê) rewşa bilqbûnê. ji: bilq + -î | ||
| bilqîn | (lêker)(navdêr, mê) bilqe-bilq kirin, hilfûrîn, dike (bi taybetî dema ku dikele. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بلقین. Tewîn: Lêker: -bilq-. Bide ber: birqîn. Têkildar: bilqandin. ji: bilq + -în. jê: bilqî bilqok bilqokî | ||
| bilqîn/dibilqe/bibilqe | (av) fişkîn û fûrîn | ||
| bilqînî | dengê fişkîniya tiştên avî (lêker)dengê fişkîniya tiştên avî. Bikaranîn: Lêker: bilqînî kirin. Navdêr: bilqînîkirin Rengdêr: bilqînîkirî | ||
| bilqînî kirin | (lêker)(Binihêre:) bilqînî | ||
| bilqînîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bilqînî kirin | ||
| bilqînîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bilqînî | ||
| bilqok | (rengdêr) ava ku dibilqe anku bilqe-bilqê dike (bi taybetî dema ku dikele). ji: bilq + -ok. jê: bilqokî | ||
| bilqokî | (navdêr, mê) rewşa bilqokbûnê, peqilkî, peqpeqokî, biloqî. ji: bilqok + -î | ||
| bilûf | (rengdêr) bilûfik. ji: bi- +lûf | ||
| bilûl | qalibê rokirinê *"dêla sê, sê salan têxin bilûlê, sala ku derxin her xwar e" | ||
| bilûlî | (rengdêr) bîbik, bîbok, birik, sîsik, pî pik, pîbil, lîlik, pîpok, bîbika çav, betro ant. ji: bi- +lûlî | ||
| bilûlik | (rengdêr) bibilbilik, bibilbilîlk. ji: bi- +lûlik | ||
| bilûr | alava dengjeniyê ya ku bi pifkirinê tê lêxistin *"bilûra li ber gê ye, çiraya li ber kûreyê ye" 1. alavek muzîkê (navdêr, mê) ney, fîq, şimşal, alavek muzîkê ye mirov dike di devê xwe de û pif dikiyê û tilên xwe li ser kunikên wê dilivîne daku awazên cuda-cuda jê derbikevin. Herwiha: bilûl, bilîr, bilîl, bilwîl, bilwîr, blîl, blîr, blûl, blûr, bulûr, bulîr, bulwîr, bulûl, bulîl, bulwîl. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: بلوور. Nêzîk: zirna saksofon. Bide ber: biziq, keman, od, piyano, saz, tembûr. ji: Ji Proto-hindûewropî bhle- (pif kirin, ba berdanê), hevreha flo (pif kirin, pif dan) ya latînî, blow (pif kirin) ya inglîzî, souffler ya frensî (ji sufflare ya latînî ji sub- + flare ji flo), blähen (pif kirin) ya elmanî. Flute (bilûr) ya frensî û inglîzî û peyvên nêzîkî wê di zimanên din yên ewropî de jî ji peyva flare ya latînî ne ku ew bi xwe jî ji bhle- ya Proto-hindûewropî ye. Ev heman peyv serekaniya balguh ya kurdî ye ku hevreha بالش (baliş) ya farisî, beriziş ya avestayî, болозно ya rusî, blazina ya slovenî, Balg ya elmanî, բարձ ya ermenî ye. Bilandin/belandin di peyva dabilandin de jî ji vî rehî ye.. ji wêjeyê: Bilûra min a şîrîn tu di sariya sibehê û hingûra êvarê de hevalê bêhevalan, destbirayê şivan û dilketiyan î. Dengê te hêstirên dilên xemgîran, silava ji hev-veqetiyan, girîn û zarîna dilketiyan tîne bîra min. bilûra min tu î, xemrevîna terkeserên dinyayê!.... jê: bilûrvan, bilûrvanî. Bi zaravayên kurdî: Kurmancî: bilûr, Kurdî (Soranî): bilwêr, Kurdiya başûr: Lekî: Hewramî: Zazakî: | ||
| bilûr di ber piştê re kirin | (biwêj) qewirandin, karê wî bi dawî kirin. wî gelek karên nebaş kirin, wan jî bilûra wî di ber pişta wî re kir. (qerf) | ||
| bilûr lêxistin | (Binihêre:) bilûr | ||
| bilûra li ber ga, çiraya li ber koran bûn | (biwêj) ji kar û hewldana vala û bêkêr re tê gotin. qet xwe newestîne, tu çi bila wekî bilûra li ber ga, çiraya li ber koran e. | ||
| bilûrjen | (rengdêr) bilûrvan | ||
| bilûrjenî | (navdêr, mê) bilûrvanî, şimşaljenî. ji: bilûr +-jenî | ||
| bilûrjenîn | (rengdêr) bilûrkutan, bilûrlêdan, :jenîn | ||
| bilûrkutan | (rengdêr) wekî mirov li bilûrê dixe | ||
| bilûrlêdan | (rengdêr) lêdana bilûrê, bilûrjenîn | ||
| bilûrvan | (navdêr) kesa/ê li bilûrê dide. Herwiha: bilîlvan bilîrvan bilûlvan bilwîlvan bilwîrvan. ji: bilûr + -van. jê: bilûrvanî bilûrvanîtî bilûrvantî | ||
| bilût | (rengdêr) bibêvil, bidifin, bipoz, bikepî. ji: bi- + lût. jê: bilûtî bilûtîtî bilûttî | ||
| bilûtî | (navdêr, mê) rewşa bilûtbûnê. ji: bilût + -î | ||
| bilwêr | (Soranî) (navdêr) bilûr | ||
| bilxaltî | (navdêr, mê) kuzen, dotmam, kurrmet, keçmet, kurrxal, keçxal, kurrxalet, keçxalet, kurrap, kurram, amoza, xaloza). Bikaranîn: Navdêr: bilxaltîbûn | ||
| bilxaltîbûn | (navdêr, mê) pismamî, kuraptî, mixaltîbûn. ji: bilxaltî +bûn | ||
| bilxem | (navdêr, mê) çilmê ji gewriyê, gilîzê ji gewriyê, ava çirr ya ku gewriya mirovî digire bi taybetî dema ku sarmayê mirov girtibe. Herwiha: belxem. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بلغهم. ji wêjeyê: Prof. Dr. Îbrahîm Gokçek dibêje: “Bîbera reş mîkroban dikuje, pêşiya edavan digire, gazan diqulipîne, belxemê diavêje, xwediyê taybetiya agirdaxistinê ye.. ji: ji erebî بلغم (belẍem) ji yunanî φλέγμα (phlêgma - p di erebî de nîne loma bûye b û g jî nîne loma bûye ẍ) ji φλέγω (phlêgo: sotin, şewitandin). Heman peyv wek phlegme ketiye inglîzî û wek flegme ketiye fransî jî. | ||
| bilxur | (navdêr) savar. Herwiha: bilgur, bilẍur, bulgur, bulxur, bulẍur, bargulî, hûrgulî, dugulî. Têkilî: girar. Bide ber: birinc, maş, nîsk, nok, lûbî. ji: jitirki bulgur yan jî yekser ji farisî برغول (berẍûl). Di kurmancî de bi piranî savar ya bi eslê xwe ji ermenî cihê bilxurê girtiye û bilxur tenê di bin tesîra tirkî de di kurmancî de belav bûye.. jê: bilxurî | ||
| bilxurî | (navdêr, mê) rewşa bilxurbûnê. ji: bilxur + -î | ||
| bilyar | (navdêr, mê) lîstikek ser maseyê ye ku mirov darikê dirêj li gogên req dide daku biçin di kunên li kujiyên maseyê de heyî bend. Herwiha: bilar, bilard, bilardo, bilyard, bilyardo, bîlar, bîlard, bîlardo, bîlyar, bîlyard, bîlyardo. jê: bilyargeh, bilyarî, bilyarlîz, bilyarlîzî, bilyarvan, bilyarvanî, bilyarzan, bilyarzanî | ||
| bilyarî | (navdêr, mê) rewşa bilyarbûnê. ji: bilyar + -î | ||
| bilyarvanî | (navdêr, mê) karê bilyarvanan. ji: bilyarvan + -î | ||
| bim | 1. firrindeyek e. Binêre; bum 2. ji bûn (lêker) ji bûn. Hevwate: bibim. Dijwate: nebim. Têkildar: bibe, be, bibî, bî bibin, bin, (devokî) bibit, bibitin, bibît, bibîtin, bit, bitin, bît, bîtin, (devokî) bibîn, bibeyn, bîn, beynDemên din, im, dibim, bûm, dibûm, bûme, bûbûm 3. ji birin (lêker) ji birin. Hevwate: bibim. Dijwate: nebim. Têkildar: bibe, be, bibî, bî, bibin, bin, (devokî) bibit, bibitin, bibît, bibîtin, bit, bitin, bît, bîtin, (devokî) bibîn, bibeyn, bîn, beynDemên din, dibin, birin, dibirin, birine, biribûn | ||
| bimacera | (rengdêr) biserenc, biserhatî, biserguzeşt, bi serpêhatî, biserborî. ji: bi- +macera | ||
| bimad | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + mad. jê: bimadî bimadîtî bimadtî | ||
| bimadeyî | (navdêr, mê) madekî. ji: bi- +made +-yî | ||
| bimadî | (navdêr, mê) rewşa bimadbûnê. ji: bimad + -î | ||
| bimafnasî | (rengdêr) bişerîet, bidad, bidadwerî, bihiqûq, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + mafnasî. jê: bimafnasîtî | ||
| bimafnasîtî | (navdêr, mê) rewşa bimafnasîbûnê. ji: bimafnasî + -tî | ||
| bimak | (rengdêr) ya/yê/yên mak heye. Hevwate: makdar. Dijwate: bêmak. ji: bi- + mak. jê: bimakî | ||
| bimakêşk | (rengdêr) bifîlter, bipalînk, bisefînk. ji: bi- + makêşk. jê: bimakêşkî bimakêşkîtî bimakêşktî | ||
| bimakêşkî | (navdêr, mê) rewşa bimakêşkbûnê. ji: bimakêşk + -î | ||
| bimakî | (navdêr, mê) rewşa bimakbûnê. ji: bimak + -î | ||
| bimakîne | (rengdêr) makînedar. ji: bi- +makîne | ||
| bimal | (rengdêr) bimalbat, biayle. ji: bi- + mal. jê: bimalî bimalîtî bimaltî | ||
| bimal û hal bûn | (biwêj) xwedî mal û milk bûn. heya ku ev lawê min bimal û hai bibe, boçika deveyê jî wê bigêhêje erdê. | ||
| bimalbat | (rengdêr) biayle, bixêzan, bixanewada, bikuflet. ji: bi- + malbat. jê: bimalbatî bimalbatîtî bimalbattî | ||
| bimalbatî | (navdêr, mê) rewşa bimalbatbûnê. ji: bimalbat + -î | ||
| bimalî | (navdêr, mê) rewşa bimalbûnê. ji: bimal + -î | ||
| bimalik | (rengdêr) biçavî, biçavik. ji: bi- +malik | ||
| bimaliyet | (rengdêr) bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bidewlemendî, bizengînî, bieşya, bimaterya, bitişt. ji: bi- + maliyet. jê: bimaliyetî bimaliyetîtî bimaliyettî | ||
| bimaliyetî | (navdêr, mê) rewşa bimaliyetbûnê. ji: bimaliyet + -î | ||
| bimalkirî | (rengdêr) akincîkiri. ji: bimal +kirî | ||
| bimalûhal | (rengdêr) bizarrûzêç. ji: bi- + malûhal. Bikaranîn: Navdêr: bimalûhalbûn. jê: bimalûhalî bimalûhalîtî bimalûhaltî | ||
| bimalûhalbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bimalûhal | ||
| bimalûhalî | (navdêr, mê) rewşa bimalûhalbûnê. ji: bimalûhal + -î | ||
| bimalûmilk | (rengdêr) bimal, bimaliyet, bidewle, bidewlemendî, bizengînî, bisaman, biserwet. ji: bi- + malûmilk. jê: bimalûmilkî bimalûmilkîtî bimalûmilktî | ||
| bimalûmilkî | (navdêr, mê) rewşa bimalûmilkbûnê. ji: bimalûmilk + -î | ||
| bimandelkirinî | (navdêr, mê) mandelkirinkî. ji: bi- +mandelkirin +-î | ||
| bimanend | (rengdêr) binimûne, bimînak, bimîsal, biembaz, bimodel, bimesele, biparadigma. ji: bi- + manend. jê: bimanendî bimanendîtî bimanendtî | ||
| bimanendî | (navdêr, mê) rewşa bimanendbûnê. ji: bimanend + -î | ||
| bimangane | (rengdêr) bimeaş, bimuçe, bimiz, bidestheq, bimehane, biheyvane, bihîvane. ji: bi- + mangane. jê: bimanganeyî bimanganetî | ||
| bimanganeyî | (navdêr, mê) rewşa bimanganebûnê. ji: bimangane + -yî | ||
| bimanî | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, bifeşk, biteger, bipêxem, birêgirî, bişek. ji: bi- + manî. jê: bimanîtî | ||
| bimanîtî | (navdêr, mê) rewşa bimanîbûnê. ji: bimanî + -tî | ||
| bimantiq | (rengdêr) bivac, bilojîk, biberaqilî, bihişmendî. ji: bi- + mantiq. Bikaranîn: Lêker: bimantiq kirin. Navdêr: bimantiqkirin. jê: bimantiqî bimantiqîtî bimantiqtî | ||
| bimantiq kirin | (lêker)(Binihêre:) bimantiq | ||
| bimantiqî | (navdêr, mê) rewşa bimantiqbûnê. ji: bimantiq + -î | ||
| bimantiqkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bimantiq | ||
| bimargeh | (navdêr, mê) (hastane) nexweşxane, bîmaristan, xestexane. ji: bi- +mar +-geh | ||
| bimarîfet | (rengdêr) biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + marîfet. jê: bimarîfetî bimarîfetîtî bimarîfettî | ||
| bimarîfetî | (navdêr, mê) rewşa bimarîfetbûnê. ji: bimarîfet + -î | ||
| bimark | (rengdêr) binîşan, biremz, bisembol, bidirûv. ji: bi- + mark. jê: bimarkî bimarkîtî bimarktî | ||
| bimarkî | (navdêr, mê) rewşa bimarkbûnê. ji: bimark + -î | ||
| bimasî | (rengdêr) masîdar. ji: bi- +masî | ||
| bimaşik | (rengdêr) bimaşe. ji: bi- +maşik | ||
| bimasûlke | (rengdêr) bilemlate. ji: bi- +masûlke | ||
| bimasûr | (rengdêr) bilûr. ji: bi- +masûr | ||
| bimaterya | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bidewlemendî, bizengînî, bieşya, bitişt. ji: bi- + materya. jê: bimateryayî bimateryatî | ||
| bimateryayî | (navdêr, mê) rewşa bimateryabûnê. ji: bimaterya + -yî | ||
| bimatîjêkirin | (rengdêr) binobe, biçavdêrî, bisereguhî. ji: bi- + matîjêkirin. jê: bimatîjêkirinî bimatîjêkirinîtî bimatîjêkirintî | ||
| bimatîjêkirinî | (navdêr, mê) rewşa bimatîjêkirinbûnê. ji: bimatîjêkirin + -î | ||
| bimazeret | (rengdêr) mezûr. ji: bi- +mazeret | ||
| bimbar | (Zazaki) -rodî, rîvî, loqle | ||
| bimbarduman | (Zazaki) bimbarduman | ||
| bimbarduman biyayîş | (Zazaki) bimbarduman bûyin | ||
| bimbarduman kerdiş | (Zazaki) (navdêr)bimbarduman kirin | ||
| bimbarduman kirin | (lêker)(Binihêre:) bimbarduman | ||
| bimbardumankirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bimbarduman kirin | ||
| bimbardumankirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bimbarduman | ||
| bimbarek kerdiş | (Zazaki) (navdêr)pîroz kirin | ||
| bimbarek kirin | (lêker)(Binihêre:) bimbarek | ||
| bimbarekker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bimbarek dike, pîrozker. ji: bimbarek + -ker | ||
| bimbarekkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bimbarek kirin | ||
| bimbarekkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bimbarek | ||
| bimbûl | Pûrt | ||
| bimeaş | (rengdêr) bimuçe, bimiz, bidestheq, bimehane, biheyvane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + meaş. jê: bimeaşî bimeaşîtî bimeaştî | ||
| bimeaşî | (navdêr, mê) rewşa bimeaşbûnê. ji: bimeaş + -î | ||
| bimêbazî | (navdêr, mê) mêbazkî. ji: bi- +mê +-bazî | ||
| bimebest | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bigaraz, bimerem, bimexsed, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + mebest. jê: bimebestî bimebestîtî bimebesttî | ||
| bimebestî | (navdêr, mê) rewşa bimebestbûnê. ji: bimebest + -î | ||
| bimecaz | (rengdêr) xazedar, mecazdar. ji: bi- +mecaz | ||
| bimecazî | (rengdêr) bi xazeyî, xazeyane. ji: bi- +mecazî | ||
| bimecbûrî | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + mecbûrî. jê: bimecbûrîtî | ||
| bimecbûrîtî | (navdêr, mê) rewşa bimecbûrîbûnê. ji: bimecbûrî + -tî | ||
| bimecbûriyet | (navdêr, mê) bêgavî, neçarî, mecbûrî, bêçaretî, bêîmkanî, bêgavbûn, neçarbûn | ||
| bimecbûriyetî | (navdêr, mê) bi zorê. ji: bi- +mecbûr +-iyetî | ||
| bimefer | (rengdêr) hêvîdar, bihêvî, meferdar, umîdwar, biumîd, pirumûd, umhudxwaz, umûdwar, biumûd. ji: bi- +mefer | ||
| bimehane | (rengdêr) bimeaş, bimuçe, bimiz, bidestheq, biheyvane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + mehane. jê: bimehaneyî bimehanetî | ||
| bimehaneyî | (navdêr, mê) rewşa bimehanebûnê. ji: bimehane + -yî | ||
| bimehanî | (navdêr, mê) bimehmizî, bimûçe, biparinc, xweymehanî, bimeaş, bimizûr, bimahiye, xweymeaş, mûçexur. ji: bi- +meh +-anî | ||
| bimehbet | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bixwestin, bihub. ji: bi- + mehbet. jê: bimehbetî bimehbetîtî bimehbettî | ||
| bimehbetî | (navdêr, mê) rewşa bimehbetbûnê. ji: bimehbet + -î | ||
| bimehd | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + mehd. jê: bimehdî bimehdîtî bimehdtî | ||
| bimehdî | (navdêr, mê) rewşa bimehdbûnê. ji: bimehd + -î | ||
| bimehr | (rengdêr) mehrkirî, binîkah, nîkahkirî. ji: bi- +mehr | ||
| bimehrbûn | (navdêr, mê) nîkahkirîbûn, mehrkirîbûn, binîkahbûn. ji: bi- +mehr +bûn | ||
| bimejg | (rengdêr) bihiş, bieqil. ji: bi- + mejg. jê: bimejgî bimejgîtî bimejgtî | ||
| bimejgî | (navdêr, mê) rewşa bimejgbûnê. ji: bimejg + -î | ||
| bimejî | (rengdêr) bihiş, bieqil. ji: bi- + mejî. jê: bimejîtî | ||
| bimêjî | (rengdêr) bimejû, bimejî, bimêşk, bimejox, bihiş, bibîr, biaqil, bieql. ji: bi- + mêjî. jê: bimêjîtî | ||
| bimejîtî | (navdêr, mê) rewşa bimejîbûnê. ji: bimejî + -tî | ||
| bimêjîtî | (navdêr, mê) rewşa bimêjîbûnê. ji: bimêjî + -tî | ||
| bimejox | (rengdêr) bidemax, bimejî, bimox, bihiş, biaqil, bieql. ji: bi- + mejox. jê: bimejoxî bimejoxîtî bimejoxtî | ||
| bimejoxî | (navdêr, mê) rewşa bimejoxbûnê. ji: bimejox + -î | ||
| bimejû | (rengdêr) bimejî, bimêjî, bimêşk, bimejox, bihiş, bibîr, biaqil, bieql. ji: bi- + mejû. jê: bimejûyî bimejûtî | ||
| bimêjû | (rengdêr) bidîrok, bitarîx. ji: bi- +mêjû | ||
| bimejûyî | (navdêr, mê) rewşa bimejûbûnê. ji: bimejû + -yî | ||
| bimekan | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + mekan. jê: bimekanî bimekanîtî bimekantî | ||
| bimekanî | (navdêr, mê) rewşa bimekanbûnê. ji: bimekan + -î | ||
| bimekanîkî | (navdêr, mê) bêyî hizr, otomatîkmen, xweber. ji: bimekanî +-kî | ||
| bimemik | (rengdêr) bimijok, bimostik, bipizîng, çiçikdar, biçiçik, bipêsîr. ji: bi- +memik | ||
| bimemnûn | (rengdêr) bişikir, bispas, biteşekur. ji: bi- + memnûn. jê: bimemnûnî bimemnûnîtî bimemnûntî | ||
| bimemnûnbûn | (navdêr, mê) bi menûniyet, bi razîbûn. ji: bimemnûn +bûn | ||
| bimemnûnî | (navdêr, mê) rewşa bimemnûnbûnê. ji: bimemnûn + -î | ||
| bimemnûniyet | (navdêr, mê) bi kêfxweşî, bi dilşadî, bi dilxweşî. ji: bimemnûn +-iyet | ||
| bimentiq | (rengdêr) bilojîk, bihişmendî, biaqilmendî, biaqil, bizihndarî, bizihniyet. ji: bi- + mentiq. jê: bimentiqî bimentiqîtî bimentiqtî | ||
| bimentiqî | (navdêr, mê) rewşa bimentiqbûnê. ji: bimentiq + -î | ||
| bimenzere | (rengdêr) biberçavk, bigoçavk, bieynek, biînek, biçavik. ji: bi- + menzere. jê: bimenzereyî bimenzeretî | ||
| bimenzereyî | (navdêr, mê) rewşa bimenzerebûnê. ji: bimenzere + -yî | ||
| bimeqam | (rengdêr) biritbe, bipaye, bipile, biderece, bipozisyon. ji: bi- + meqam. jê: bimeqamî bimeqamîtî bimeqamtî | ||
| bimeqamî | (navdêr, mê) rewşa bimeqambûnê. ji: bimeqam + -î | ||
| bimeqbûliyet | (rengdêr) birewac, bimeriyet, binirx, bibiha, biqîmet, bipare, bidirav, bibazarr. ji: bi- + meqbûliyet. jê: bimeqbûliyetî bimeqbûliyetîtî bimeqbûliyettî | ||
| bimeqbûliyetî | (navdêr, mê) rewşa bimeqbûliyetbûnê. ji: bimeqbûliyet + -î | ||
| bimeqnetîz | (rengdêr) bimiqnatîs. ji: bi- +meqnetîz | ||
| bimêr | (rengdêr) jina ku mêrê xwe heye, jina ku zewiciye û ji mêrê xwe cuda nebûye û mêrê wê nemiriye. Dijwate: bêmêr bîmêr. Têkildar: bijin. ji: bi- + mêr | ||
| bimêranî | (navdêr, mê) mêrane, mêrankî, merdane, bi merdî, wekê mêran, egîdane, mêrxasane, mêrxaskî, dilêrane, bi mêrxasî, bi egîdî, bi wêrekî, bi cesaret. ji: bimêr +-anî | ||
| bimerasim | (rengdêr) birêûresm. ji: bi- +merasim | ||
| bimerc | (rengdêr) bişert, bişirûd, bipêwîstî. ji: bi- + merc. jê: bimercî bimercîtî bimerctî | ||
| bimercî | (navdêr, mê) rewşa bimercbûnê. ji: bimerc + -î | ||
| bimerdî | (rengdêr) bi camêrî, bi rûmetdarî, bi camêrî, bi dilverayî, bi mêranî, mêrane, merdane, wekhi mêran. ji: bi- +merdî | ||
| bimered | (rengdêr) biîlet, biêş, binesaxî, binexweşî, bielem, bieger. ji: bi- + mered. jê: bimeredî bimeredîtî bimeredtî | ||
| bimeredî | (navdêr, mê) rewşa bimeredbûnê. ji: bimered + -î | ||
| bimerem | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bigaraz, bimexsed, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + merem. jê: bimeremî bimeremîtî bimeremtî | ||
| bimeremî | (navdêr, mê) rewşa bimerembûnê. ji: bimerem + -î | ||
| bimereq | (rengdêr) bihewes, bibalkêşî, bitatêl, bitatol, biçavzêlkî, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + mereq. jê: bimereqî bimereqîtî bimereqtî | ||
| bimereqî | (navdêr, mê) rewşa bimereqbûnê. ji: bimereq + -î | ||
| bimerêz | (rengdêr) bipaqijî, bipakî, bibijûnî, bitemîzî, bixawênî. ji: bi- + merêz. jê: bimerêzî bimerêzîtî bimerêztî | ||
| bimerêzî | (navdêr, mê) rewşa bimerêzbûnê. ji: bimerêz + -î | ||
| bimergî | (rengdêr) bi kujî, bi mirinî. ji: bi- +mergî | ||
| bimerhamet | (rengdêr) dilşewat, dilsoj, dilşoj. ji: bi- +merhamet | ||
| bimêrî | (navdêr, mê) rewşa bimêrbûnê. ji: bimêr + -î | ||
| bimerîk | (rengdêr) bimeyîk, biqumçe, bibişkoj, biqupçe. ji: bi- + merîk. jê: bimerîkî bimerîkîtî bimerîktî | ||
| bimerîkî | (navdêr, mê) rewşa bimerîkbûnê. ji: bimerîk + -î | ||
| bimeriyet | (rengdêr) birewac, binirx, bibiha, biqîmet, bimeqbûliyet, bipare, bidirav, bibazarr. ji: bi- + meriyet. jê: bimeriyetî bimeriyetîtî bimeriyettî | ||
| bimeriyetî | (navdêr, mê) rewşa bimeriyetbûnê. ji: bimeriyet + -î | ||
| bimerrîn | (rengdêr) bi merremerr. ji: bi- +merrîn | ||
| bimerz | (rengdêr) bitixûb, bisinor, bihidûd. ji: bi- + merz. jê: bimerzî bimerzîtî bimerztî | ||
| bimerzî | (navdêr, mê) rewşa bimerzbûnê. ji: bimerz + -î | ||
| bimeşandin | (rengdêr) biîdare, bibirêvebirin, bikargêrrî. ji: bi- + meşandin. jê: bimeşandinî bimeşandinîtî bimeşandintî | ||
| bimeşandinî | (navdêr, mê) rewşa bimeşandinbûnê. ji: bimeşandin + -î | ||
| bimesele | (rengdêr) biembaz, binimûne, bimînak, bimîsal, bimanend, bimodel. ji: bi- + mesele. jê: bimeseleyî bimeseletî | ||
| bimeseleyî | (navdêr, mê) rewşa bimeselebûnê. ji: bimesele + -yî | ||
| bimêşk | (rengdêr) bimejû, bimejî, bimêjî, bimejox, bihiş, bibîr, biaqil, bieql. ji: bi- + mêşk. jê: bimêşkî bimêşkîtî bimêşktî | ||
| bimesken | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + mesken. jê: bimeskenî bimeskenîtî bimeskentî | ||
| bimeskenî | (navdêr, mê) rewşa bimeskenbûnê. ji: bimesken + -î | ||
| bimêşkî | (navdêr, mê) rewşa bimêşkbûnê. ji: bimêşk + -î | ||
| bimeslek | (rengdêr) bipîşe, bimihne, bihokar, biprofesyon, bikariyer. ji: bi- + meslek. jê: bimeslekî bimeslekîtî bimeslektî | ||
| bimeslekî | (navdêr, mê) rewşa bimeslekbûnê. ji: bimeslek + -î | ||
| bimesnet | (rengdêr) bibingeh, bidelîl, bipalpişt, bipiştevanî, bidestek, bigovanî, biguvahî, bibelge. ji: bi- + mesnet. jê: bimesnetî bimesnetîtî bimesnettî | ||
| bimesnetî | (navdêr, mê) rewşa bimesnetbûnê. ji: bimesnet + -î | ||
| bimesref | (rengdêr) bilêçûn, bixerc. ji: bi- + mesref. jê: bimesrefî bimesrefîtî bimesreftî | ||
| bimesrefî | (navdêr, mê) rewşa bimesrefbûnê. ji: bimesref + -î | ||
| bimêşûmor | (rengdêr) bikêzik, bibihok. ji: bi- +mêşûmor | ||
| bimetod | (rengdêr) azînedar, rêbazdar, biazîne. ji: bi- +metod | ||
| bimetodî | (navdêr, mê) azînedarî. ji: bi- +metod +-î | ||
| bimewdan | (rengdêr) bisaman, bisermiyan, bisemyan, bimilk, bimal, bimaliyet, bikapîtal. ji: bi- + mewdan. jê: bimewdanî bimewdanîtî bimewdantî | ||
| bimewdanî | (navdêr, mê) rewşa bimewdanbûnê. ji: bimewdan + -î | ||
| bimêwe | (rengdêr) bifêkî, bifêqî, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimoz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor). ji: bi- + mêwe. jê: bimêweyî bimêwetî | ||
| bimêweyî | (navdêr, mê) rewşa bimêwebûnê. ji: bimêwe + -yî | ||
| bimexsed | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bigaraz, bimerem, biqesd, bixwestek, bidawa. ji: bi- + mexsed. jê: bimexsedî bimexsedîtî bimexsedtî | ||
| bimexsedî | (navdêr, mê) rewşa bimexsedbûnê, mebestdarî, xayedarî. ji: bimexsed + -î | ||
| bimêyî | (navdêr, mê) mêkî. ji: bi- +mê +-yî | ||
| bimeyîk | (rengdêr) bimerîk, biqumçe, bibişkoj, biqupçe. ji: bi- + meyîk. jê: bimeyîkî bimeyîkîtî bimeyîktî | ||
| bimeyîkî | (navdêr, mê) rewşa bimeyîkbûnê. ji: bimeyîk + -î | ||
| bimeyl | (rengdêr) bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + meyl. jê: bimeylî bimeylîtî bimeyltî | ||
| bimeylî | (navdêr, mê) rewşa bimeylbûnê. ji: bimeyl + -î | ||
| bimibarek | (rengdêr) xweş, bixêr, xêrdar, pîroz:. Herwiha: bimbarek. Bikaranîn: Lêker: bimibarek bûn, bimibarek kirin. Navdêr: bimibarekbûn, bimibarekkirin Rengdêr: bimibarekbûyî, bimibarekkirî | ||
| bimibarek bûn | (lêker)(Binihêre:) bimibarek | ||
| bimibarek kirin | (lêker)(Binihêre:) bimibarek | ||
| bimibarekatî | (navdêr, mê) pîrozbahî, bimbarekî. ji: bimibarek +-atî | ||
| bimibarekbûn | (navdêr)(Binihêre:) bimibarek | ||
| bimibarekbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bimibarek | ||
| bimibarekkirî | (rengdêr) (Binihêre:) bimibarek | ||
| bimibarekkirin | (navdêr)(Binihêre:) bimibarek | ||
| bimiciz | (rengdêr) biarezû, bihewes, bimeyl, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, birexbet, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + miciz. jê: bimicizî bimicizîtî bimiciztî | ||
| bimicizî | (navdêr, mê) rewşa bimicizbûnê. ji: bimiciz + -î | ||
| bimidet | (rengdêr) mawedar. ji: bi- +midet | ||
| bimifa | (rengdêr) kêrhatî, bikêr, mifadar, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bisûd, bikelk, bixêr, biber, guncav, bikar, minasib, baş, qenc, rind, xêrdar. Dijwate: bêmifa. ji: bi- + mifa | ||
| bimifayî | (navdêr, mê) rewşa bimifabûnê. ji: bimifa + -yî | ||
| bimihawele | (rengdêr) bihewl, bikoş, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bikar, bicerribandin. ji: bi- + mihawele. jê: bimihaweleyî bimihaweletî | ||
| bimihaweleyî | (navdêr, mê) rewşa bimihawelebûnê. ji: bimihawele + -yî | ||
| bimihne | (rengdêr) bipîşe, bimeslek, bihokar, biprofesyon, bikariyer. ji: bi- + mihne. jê: bimihneyî bimihnetî | ||
| bimihneyî | (navdêr, mê) rewşa bimihnebûnê. ji: bimihne + -yî | ||
| bimihteşem | (rengdêr) birewnaq, bimirêsdar, bişemal, biihtişamî, biwurşedar, bibihişmet, bidebdebe. ji: bi- + mihteşem. jê: bimihteşemî bimihteşemîtî bimihteşemtî | ||
| bimihteşemî | (navdêr, mê) rewşa bimihteşembûnê. ji: bimihteşem + -î | ||
| bimij | (rengdêr) bidûman, bimoran, bitem. ji: bi- + mij. Bikaranîn: Navdêr: bimijkirin. jê: bimijî bimijîtî bimijtî | ||
| bimij û moran bûn | (biwêj) tevlihev bûn, xilaport û teşqele bûn. van rojan serê mala cemo bimij û moran e. bimîne, bibine | ||
| bimijaj | (rengdêr) biarezû, bihewes, bimeyl, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, birexbet, bimiciz, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + mijaj. jê: bimijajî bimijajîtî bimijajtî | ||
| bimijajî | (navdêr, mê) rewşa bimijajbûnê. ji: bimijaj + -î | ||
| bimijî | (navdêr, mê) rewşa bimijbûnê. ji: bimij + -î | ||
| bimijkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bimij | ||
| bimijmij | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + mijmij. jê: bimijmijî bimijmijîtî bimijmijtî | ||
| bimijmijî | (navdêr, mê) rewşa bimijmijbûnê. ji: bimijmij + -î | ||
| bimijok | (navdêr, mê) bimemik, bimostik, bipizîng, çiçikdar, biçiçik, bipêsîr. ji: bi- +mij +-ok | ||
| bimijûlî | (rengdêr) mijûlkî. ji: bi- +mijûlî | ||
| bimijxele | (rengdêr) bi mij. ji: bi- +mijxele | ||
| bimilk | (rengdêr) bierd, biax, bizevî, bierazî, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + milk. jê: bimilkî bimilkîtî bimilktî | ||
| bimilkî | (navdêr, mê) rewşa bimilkbûnê. ji: bimilk + -î | ||
| bimînak | (rengdêr) biembaz, binimûne, bimîsal, bimanend, bimodel, bimesele. ji: bi- + mînak. jê: bimînakî bimînakîtî bimînaktî | ||
| bimînakî | (navdêr, mê) rewşa bimînakbûnê. ji: bimînak + -î | ||
| biminare | (rengdêr) minaredar. ji: bi- +minare | ||
| bimîne | (rengdêr) ma. ji: bi- +mîne | ||
| biminet | (rengdêr) bilibergerrîn, birica. ji: bi- +minet | ||
| bimiqateyî | (rengdêr) bitemkîn, bisexbêrî, bihişyarî, bihayjixwehebûn. ji: bi- + miqateyî. jê: bimiqateyîtî | ||
| bimiqateyîtî | (navdêr, mê) rewşa bimiqateyîbûnê. ji: bimiqateyî + -tî | ||
| bimiqawele | (rengdêr) peymandanî, sozdanî, bikontrat. ji: bi- +miqawele | ||
| bimirad | (rengdêr) bihesret, bidaxwaz, bihêvî, bixwestek, biumêd, biawat. ji: bi- + mirad. jê: bimiradî bimiradîtî bimiradtî | ||
| bimiradî | (navdêr, mê) rewşa bimiradbûnê. ji: bimirad + -î | ||
| bimîratgir | (navdêr, mê) biwêris. ji: bi- +mîrat +-gir | ||
| bimirdarî | (navdêr, mê) bi nebijînî, nebijînekî. ji: bi- +mir +-darî | ||
| bimirês | (rengdêr) mirêsdar, mihteşem, wurşedar, bişeml, bihişmet, hişmetdar, bihijmet. ji: bi- +mirês | ||
| bimirêsdarane | (rengdêr) bi mirêsdarkî, wurşedarane. ji: bi- +mirêsdar +-ane | ||
| bimirêsdarî | (navdêr, mê) wekê qralan. ji: bimirês +-darî | ||
| bimirêsdarkî | (navdêr, mê) bi mirêsdarane, wurşedarane. ji: bi- +mirêsdar +-kî | ||
| bimirinî | (navdêr, mê) bi kujî, bi mergî. ji: bi- +mirin +-î | ||
| bimirîtî | (navdêr, mê) bi mirandîtî. ji: bi- +mir +-îtî | ||
| bimiro mano | (Zazaki) Bimire bimîne | ||
| bimirov | (rengdêr) binefer, bikes, bişexs. ji: bi- + mirov. jê: bimirovî bimirovîtî bimirovtî | ||
| bimirovî | (navdêr, mê) rewşa bimirovbûnê. ji: bimirov + -î | ||
| bimirremirr | (rengdêr) bi mizemiz. ji: bi- +mirremirr | ||
| bimirûz | (rengdêr) bimehde, bêmehde, bêmirûz, mehdekirî, mirûzkirî, mirûzdaketî, mûrşikestî, bi sikûm, rûtirş. ji: bi- +mirûz | ||
| bimîrxiç | (rengdêr) bigirmişk. ji: bi- + mîrxiç. jê: bimîrxiçî bimîrxiçîtî bimîrxiçtî | ||
| bimîrxiçî | (navdêr, mê) rewşa bimîrxiçbûnê. ji: bimîrxiç + -î | ||
| bimîsal | (rengdêr) binimûne, bimînak, biembaz, bimanend, bimodel, bimesele. ji: bi- + mîsal. jê: bimîsalî bimîsalîtî bimîsaltî | ||
| bimîsalî | (navdêr, mê) rewşa bimîsalbûnê. ji: bimîsal + -î | ||
| bimisamehe | (rengdêr) bitehemil, bitolerans, bisebr, bibênfirehî, bibaldirêjî. ji: bi- + misamehe. jê: bimisameheyî bimisamehetî | ||
| bimisameheyî | (navdêr, mê) rewşa bimisamehebûnê. ji: bimisamehe + -yî | ||
| bimişe | (rengdêr) biheq. ji: bi- +mişe | ||
| bimişetî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + mişetî. jê: bimişetîtî | ||
| bimişetîtî | (navdêr, mê) rewşa bimişetîbûnê. ji: bimişetî + -tî | ||
| bimişexwerî | (navdêr, mê) bi terîfeyî. ji: bi- +mişe +-xwerî | ||
| bimişkîle | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + mişkîle. jê: bimişkîleyî bimişkîletî | ||
| bimişkîleyî | (navdêr, mê) rewşa bimişkîlebûnê. ji: bimişkîle + -yî | ||
| bimisogerî | (rengdêr) bigarantî, bitemînat, bipalpiştî. ji: bi- + misogerî. jê: bimisogerîtî | ||
| bimisogerîtî | (navdêr, mê) rewşa bimisogerîbûnê. ji: bimisogerî + -tî | ||
| bimîsyon | (rengdêr) bipeywir, bierk, bivatinî, bidelamet, biwezîfe, biberpirsiyarî, biwacib. ji: bi- + mîsyon. jê: bimîsyonî bimîsyonîtî bimîsyontî | ||
| bimîsyonî | (navdêr, mê) rewşa bimîsyonbûnê. ji: bimîsyon + -î | ||
| bimitabeqet | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + mitabeqet. jê: bimitabeqetî bimitabeqetîtî bimitabeqettî | ||
| bimitabeqetî | (navdêr, mê) rewşa bimitabeqetbûnê. ji: bimitabeqet + -î | ||
| bimitaletî | (navdêr, mê) endîşenaktî, xembarî. ji: bimitale +-tî | ||
| bimitî | (navdêr, mê) mitîkî, bi hedarî, bi nermî, mitkî, nîşankî, rnitkî. ji: bim +-itî | ||
| bimitik | (navdêr, mê) bikilom, biqilom, bitûmik, bitepik, biserî, biserik, bi. ji: bi- +mit +-ik | ||
| bimitrî | (rengdêr) mitrîkî, damankî, bi damanî, gutkî, bi gutkî. ji: bi- +mitrî | ||
| bimiwafeqet | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + miwafeqet. jê: bimiwafeqetî bimiwafeqetîtî bimiwafeqettî | ||
| bimiwafeqetî | (navdêr, mê) rewşa bimiwafeqetbûnê. ji: bimiwafeqet + -î | ||
| bimiwahede | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq. ji: bi- + miwahede. jê: bimiwahedeyî bimiwahedetî | ||
| bimiwahedeyî | (navdêr, mê) rewşa bimiwahedebûnê. ji: bimiwahede + -yî | ||
| bimiwazene | (rengdêr) bidenge, bihevsengî, bihevkêşe, bibalans, biyeksengî. ji: bi- + miwazene. jê: bimiwazeneyî bimiwazenetî | ||
| bimiwazeneyî | (navdêr, mê) rewşa bimiwazenebûnê. ji: bimiwazene + -yî | ||
| bimîx | (rengdêr) mixdar, bibizmar. ji: bi- +mîx | ||
| bimixabî | (navdêr, mê) bi xemxwarî. ji: bi- +mixab +-î | ||
| bimixrik | (rengdêr) binakok. ji: bi- +mixrik | ||
| bimiz | (rengdêr) bimaf. ji: bi- + miz. jê: bimizî bimizîtî bimiztî | ||
| bimizemiz | (rengdêr) bi mirremirr. ji: bi- +mizemiz | ||
| bimizgîndarî | (navdêr, mê) mizgîndarkî. ji: bi- +mizgîn +-darî | ||
| bimizî | (navdêr, mê) rewşa bimizbûnê. ji: bimiz + -î | ||
| bimobîlya | (rengdêr) mobîlyadar. ji: bi- +mobîlya | ||
| bimodel | (rengdêr) biembaz, binimûne, bimînak, bimîsal, bimanend, bimesele. ji: bi- + model. jê: bimodelî bimodelîtî bimodeltî | ||
| bimodelî | (navdêr, mê) rewşa bimodelbûnê. ji: bimodel + -î | ||
| bimole | (rengdêr) seyekkirî, biseyek, bisewax, biceyr. ji: bi- +mole | ||
| bimolet | (rengdêr) bidelîv, biderfet, bifirset, bifersend, bigengazî. ji: bi- + molet. jê: bimoletî bimoletîtî bimolettî | ||
| bimoletî | (navdêr, mê) rewşa bimoletbûnê. ji: bimolet + -î | ||
| bimor | (rengdêr) morkirî. ji: bi- +mor | ||
| bimoral | (rengdêr) bisinc, birewişt, biexlaq, bietîk. ji: bi- + moral. jê: bimoralî bimoralîtî bimoraltî | ||
| bimoralî | (navdêr, mê) rewşa bimoralbûnê. ji: bimoral + -î | ||
| bimoran | (rengdêr) bidûkêl, bidûman, bidûxan, bidû. ji: bi- + moran. jê: bimoranî bimoranîtî bimorantî | ||
| bimoranî | (navdêr, mê) rewşa bimoranbûnê. ji: bimoran + -î | ||
| bimoremor | (rengdêr) bioreor. ji: bi- +moremor | ||
| bimorî | (rengdêr) morîdar, bimorîk. ji: bi- +morî | ||
| bimork | (rengdêr) biterz, biawa, bişêwe, bişêwaz, bistîl, biislûb, biteşe. ji: bi- + mork. jê: bimorkî bimorkîtî bimorktî | ||
| bimorkî | (navdêr, mê) rewşa bimorkbûnê. ji: bimork + -î | ||
| bimoşek | (rengdêr) bisîleh, biçek, biçekûçol, bitop, bişûr. ji: bi- + moşek. jê: bimoşekî bimoşekîtî bimoşektî | ||
| bimoşekî | (navdêr, mê) rewşa bimoşekbûnê. ji: bimoşek + -î | ||
| bimostik | (rengdêr) bimemik, bimijok, bipizîng, çiçikdar, biçiçik, bipêsîr. ji: bi- +mostik | ||
| bimot | (rengdêr) bidims, dimsdar, dimsîn. ji: bi- +mot | ||
| bimotor | (rengdêr) motordar. ji: bi- +motor | ||
| bimovik | (rengdêr) bifeqerat, bifeqere. ji: bi- + movik. jê: bimovikî bimovikîtî bimoviktî | ||
| bimovikî | (navdêr, mê) rewşa bimovikbûnê. ji: bimovik + -î | ||
| bimox | (rengdêr) bidemax, bimejî, bimejox, bihiş, biaqil, bieql. ji: bi- + mox. jê: bimoxî bimoxîtî bimoxtî | ||
| bimoxî | (navdêr, mê) rewşa bimoxbûnê. ji: bimox + -î | ||
| bimoz | (rengdêr) bimêwe, bifêkî, bifêqî, bipirteqal, bixox, bimijmij, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + moz. jê: bimozî bimozîtî bimoztî | ||
| bimozî | (navdêr, mê) rewşa bimozbûnê. ji: bimoz + -î | ||
| bimû | (rengdêr) bisimêl. ji: bi- + mû. jê: bimûyî bimûtî | ||
| bimuçe | (rengdêr) bimeaş, bimiz, bidestmiz, bidestheq, bimehane, biheyvane, bihîvane, bimangane. ji: bi- + muçe. jê: bimuçeyî bimuçetî | ||
| bimuçeyî | (navdêr, mê) rewşa bimuçebûnê. ji: bimuçe + -yî | ||
| bimucîze | (rengdêr) behîtdar. ji: bi- +mucîze | ||
| bimuhimî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bixemjêxwarin. ji: bi- + muhimî. jê: bimuhimîtî | ||
| bimuhimîtî | (navdêr, mê) rewşa bimuhimîbûnê. ji: bimuhimî + -tî | ||
| bimuhr | (rengdêr) bixitim, bistamp, bitexme. ji: bi- + muhr. jê: bimuhrî bimuhrîtî bimuhrtî | ||
| bimuhrî | (navdêr, mê) rewşa bimuhrbûnê. ji: bimuhr + -î | ||
| bimûm | (rengdêr) bifind, bişima, şimakirî. ji: bi- +mûm | ||
| bimûmî | (rengdêr) mûmkî. ji: bi- +mûmî | ||
| bimunhanî | (rengdêr) biçepûçûrr, bibadok. ji: bi- + munhanî. jê: bimunhanîtî | ||
| bimunhanîtî | (navdêr, mê) rewşa bimunhanîbûnê. ji: bimunhanî + -tî | ||
| bimusê | (Zazaki) (lêker) hîn bibin, fêr bibin, bielimin. ji wêjeyê: Gilberte Favre Zaza: Kurdê Îraqî hol zanê petrolê xo biroşê. Labelê qaydeyanê exlaqê meslegî û heqanê telîfî hîç nêzanê! Belkî rojêk bimusê. Sloganêk ke çapemenîya Swîsî de bi hawayêko biîntîzam weşanîyêna esta: Tecawuzkerdişê heqanê nuştoxan, dizdî ya! (Kurdên Iraqê xweş dizanin petrola xwe bifiroşin lê qaydeyên exlaqî yên pîşeyî û mafên telîfî qet nizanin! Belkî rojekê fêr bibin. Sloganek ku di çapemeniya swîsrî de bi awayekî inîntizam diweşe heye: Tecawizkirina mafê nivîskaran dizî ye!) | ||
| bimûyî | (navdêr, mê) rewşa bimûbûnê. ji: bimû + -yî | ||
| bimûz | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + mûz. jê: bimûzî bimûzîtî bimûztî | ||
| bimûzî | (navdêr, mê) rewşa bimûzbûnê. ji: bimûz + -î | ||
| bimuzîk | (rengdêr) muzîkdar. ji: bi- +muzîk | ||
| bin | 1. tar 2. qûntar 3. cihê jerîn ê her tiştî 1. nizimtirîn cih (navdêr, nêr) nizmtirîn dera yan parçeya tiştekê/î: binê behrê, aliyê jêrîn yê tiştekê/î: binê perdaqê. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بن. Dijwate: ser. Bikaranîn: Lêker: bin xistin, bin ketin. Navdêr: binxistin, binketin, bindan Rengdêr: binketî. ji: Ji Proto-hindûewropî bʰudʰno-, hevreha بن (bun) ya farisî, बुध्न (budhne) ya sanskrîtî, Boden ya almanî, bodan, botm yên inglîziya kevn, bottom ya inglîziya nû, fundus ya latînî, fond ya frensî û pythmen ya yewnaniya kevn e.. jê: binçîne binçîneyî bindar bindarî binecih binecihî binecî binemal binemalî bingeh bingehî bingehîn binke binkeyî | ||
| bin arîk | (navdêr, mê) bin kêranan, bin asraqan. ji: bin- +arîk | ||
| bin de | (Zazaki) bin de | ||
| bin de ameyîş | (Zazaki) (navdêr)ji bin de hatin | ||
| bin de ardiş | (Zazaki) ji bin de anîn | ||
| bin de berdiş | (Zazaki) ji bin de birin | ||
| bin de kewtiş | (Zazaki) (navdêr)di bin de ketin | ||
| bin de mexel biyayîş | (Zazaki) li bin de veketin | ||
| bin de şiktiş | (Zazaki) ji binî ve şikestin | ||
| bin de şîyayîş | (Zazaki) (navdêr)ji bin de çûyin | ||
| bin de veradayîş | (Zazaki) ji bin de berdan | ||
| bin de vistiş | (Zazaki) (navdêr)ji bin de avêtin | ||
| bin de vitiş | (Zazaki) di bin de wêtin | ||
| bin êxistin | (navdêr, mê) bin keftin. ji: bin- +êxistin | ||
| bin girewtiş | (Zazaki) (navdêr)bin girtin; Şorba ma bin giroto:Şorba me bin girtîye | ||
| bin ketin | (lêker)(Binihêre:) bin | ||
| bin kewtiş | (Zazaki) (navdêr) binî ketin, Ketina binî, dayndar bûyin | ||
| bin pan | (navdêr, mê) bi şeqleyî. ji: bin- +pan | ||
| bin pê | (navdêr, mê) ber pê, pêgeh, berling. ji: bin- +pê | ||
| bin pencere | (navdêr, mê) bintara pencereyê. ji: bin- +pencere | ||
| bin ra | (Zazaki) ji binî ve, sûkê; Ma key xo bin ra ard sûke:Me mala xwe ji binî ve aniye | ||
| bin ra ameyîş | (Zazaki) (navdêr)ji binî ve hatin | ||
| bin ra ardiş | (Zazaki) ji binî ve hanîn | ||
| bin ra berdiş | (Zazaki) ji binî ve birin | ||
| bin ra girotiş | (Zazaki) ji binî ve kirrîn | ||
| bin ra kerdiş | (Zazaki) (navdêr)ji binî ve kirin | ||
| bin ra şiyayîş | (Zazaki) ji binî ve çûyin | ||
| bin ra vistiş | (Zazaki) (navdêr)ji binî ve avêtin | ||
| bin ra vitiş | (Zazaki) ji binî ve wêtin | ||
| bin şiyayîş | (Zazaki) daketina binî, noq bûn | ||
| bin xistin | (lêker)(Binihêre:) bin | ||
| bin- | pêşgir, pêşbendikek e diyar dike ku tiştek di bin tiştek din ve ye: bincil, bindest, binerd, bingeh, bingorr, binhiş, binnav, binrûpel. Hevwate: jêr-. Dijwate: ser-. ji: bin | ||
| bin-av | (rengdêr) tişta/ê di bin avê de: bin-av bûn (noqîn)bin-av kirin (noqandin, xistin binê avê). Herwiha: binav. Dijwate: serav. ji: bin- + av. Bikaranîn: Lêker: bin-av bûn, bin-av kirin. Navdêr: bin-avbûn, bin-avkirin Rengdêr: bin-avbûyî, bin-avkirî. jê: bi-navî, bi-navîtî | ||
| bin-av bûn | (lêker)(Binihêre:) bin-av | ||
| bin-av kirin | (lêker)(Binihêre:) bin-av | ||
| bin-avbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin-av | ||
| bin-avbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bin-av | ||
| bin-avkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bin-av kirin | ||
| bin-avkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin-av | ||
| bin-ax | (rengdêr) binerd, tiştên di bin axê ve, tiştên di nav axê re, (mecazî) nepenî, veşartî, temartî, naştî, definkirî, definandî, nehînî, razber. Herwiha: binax. Dijwate: serax. ji: bin- + ax. Bikaranîn: Lêker: bin-ax kirin. Navdêr: bin-axkirin Rengdêr: bin-axkirî. jê: bin-axî, bina-axîtî, bin-axtî | ||
| bin-ax kirin | (lêker)(Binihêre:) bin-ax | ||
| bin-axî | (navdêr, mê) rewşa bin-axbûnê. ji: bin-ax + -î | ||
| bin-axkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bin-ax kirin | ||
| bin-axkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin-ax | ||
| bin-emr | (navdêr, mê) ber-emr, guhdar, îtaetker, binferman, di bin emirê kesekî de bûn, taetker. Herwiha: bin-emir binemr. ji: bin- + emr. Bikaranîn: Lêker: bin-emr kirin, bin-emr bûn. Navdêr: bin-emrkirin, bin-emrbûn Rengdêr: bin-emrkirî, bin-emrbûyî | ||
| bin-emrî | (navdêr, mê) guhdarî, îtaet, binfermanî, bi emirê kesekî kirin, li gor fermana kesekî kirin, taet, berbendî, bindestî, jêrdestî. Herwiha: bin-emirî bin-emirî binemrî. Dijwate: bêemrî. Têkildar: bin-emir. ji: bin- + emr + -î. Bikaranîn: Lêker: bin-emrî kirin. Navdêr: bin-emrîkirin Rengdêr: bin-emrîkirî | ||
| bin-emrî kirin | (lêker)(Binihêre:) bin-emrî | ||
| bin-emrîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bin-emrî kirin | ||
| bin-emrîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin-emrî | ||
| binaçe | (rengdêr) binemal, niv, berebab | ||
| binakok | (rengdêr) bimixrik. ji: bi- +nakok | ||
| binakokî | (rengdêr) bicirre, bidubendî, bilihevnekirin, biarîşe, bikêşe, bipirsgirêk, biproblem. ji: bi- + nakokî. jê: binakokîtî | ||
| binakokîtî | (navdêr, mê) rewşa binakokîbûnê. ji: binakokî + -tî | ||
| binal | (rengdêr) naldar, naldar, nalkirî | ||
| binalî | (navdêr, mê) xwecihî. ji: bin- +alî | ||
| binalî bûn | (navdêr, mê) binkî bûn, xwecihî bûn, binecihî bûn. ji: bin- +alî + bûn | ||
| binalîbûn | (navdêr, mê) binkîbûn, xwecihîbûn, binecihîbûn. ji: bin- +alî +bûn | ||
| binalik | (navdêr, mê) bipêdark, biqabqabk. ji: bi- +nal +-ik | ||
| binalîn | (navdêr, mê) bi axîn, bi axûwex, bi axkişandin. ji: bin- +alîn | ||
| binamûs | (rengdêr) bişeref, birûmet, şerîf, bihagiran, nirxdar, qedirgiran, qedirbilind. Herwiha: binamîs, binamwîs. Dijwate: bênamûs. ji: bi- + namûs. Bikaranîn: Lêker: binamûs bûn, binamûs kirin. Navdêr: binamûsbûn, binamûskirin Rengdêr: binamûsbûyî, binamûskirî | ||
| binamûs bûn | (lêker)(Binihêre:) binamûs | ||
| binamûs kirin | (lêker)(Binihêre:) binamûs | ||
| binamûsbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) binamûs | ||
| binamûsbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binamûs | ||
| binamûsdarî | (navdêr, mê) namûskarkî. ji: binamûs +-darî | ||
| binamûsî | (navdêr, mê) rewşa binamûsbûnê. ji: binamûs + -î | ||
| binamûskirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binamûs kirin | ||
| binamûskirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binamûs | ||
| binan | (navdêr, mê) bixwarin. ji: bin- +an | ||
| binan û xwê bûn | (biwêj) xwedî xêr û qencî bûn. ew ne ji malbatek wisa xalî ye, mala bavê wê maleke binan û xwê ye. | ||
| binane | (rengdêr) bipûjan. ji: bi- +nane | ||
| binankorî | (navdêr, mê) wekê nankoran. ji: bin- +ankor +-î | ||
| binar | (rengdêr) arê dikeve binê gonîyan, bingeh, jengiste, quntar | ||
| binas | 1. xeta, sûc, sebeb, sedem (navdêr)bi gelemperî pirrjimar e, tişta ji ber wê tiştek bûye yan qewimiye (bi taybetî tiştek xirab): Ev şerr binasên kê ne? (Kî ye wa kiriye ku ev şerr peyda bibe?). Hevwate: xeta xeletî eger sebeb sedem sûc. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بناس. Nêzîk: tawan. Bide ber: bihane hêcet. ji: Ji Proto-hindûewropî binek- (mirin, merg, wefat; jidestdan, windakirin), Proto-aryayî nas- (winda bûn; ruxîn) > wi-nas- (pûç bûn, xirab bûn), hevreha avestayî vi-nas-, farisiya kevn vi-ney (ziyan, zerer), farisî گناه (gunah > guneh), latînî nex, necis (mirin, merg), noceo (ziyan), nocere (ziyan lê kirin), yûnanî νεκρός (nékros: cenaze, term, kelex). vnas ya ermenî ji kurdî yan zimanekî din yê îranî hatiye deynkirin.. ji wêjeyê: Qencî û xirabî di siriştê mirovî de ne, bextiyarî û bextreşî di destê felekê de ne.Wan neke binasên Xwedê: hiş dibêje kuXwedê hezarcarî ji te bêçaretir e. | ||
| binasdarî | (navdêr, mê) nasdarkî. ji: binas +-darî | ||
| binaşe | binate binate | ||
| binase | (lêker) ji nasîn: Dost û dijminên xwe baş binase!. Hevwate: nas bike. Pirrjimar: binasin. Dijwate: nenase menase. Têkildar: binasim binasî binasin(em) binasîn (devokî). Demên din: dinase nasî dinasî nasiye nasîbû | ||
| binasî | (navdêr, mê) ûşt, biûşt. ji: bi +-nasî | ||
| binaşî | (navdêr, mê) naşîkî. ji: bin- +aşî | ||
| binaskar | (rengdêr) sûçbar, gunehkar, gunehbar. Bikaranîn: Lêker: binaskar kirin. Navdêr: binaskarkirin Rengdêr: binaskarkirî | ||
| binaskar kirin | (lêker)(Binihêre:) binaskar | ||
| binaskarî | (rengdêr) gunehbarî, sûçbarî | ||
| binaskarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binaskar kirin | ||
| binaskarkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binaskar | ||
| binaskarkirirn | (rengdêr) gunehbarkirin, :jiber wî bûyera xirab gelek kes hatin binaskar kirin | ||
| binasname | (rengdêr) bizanav, binasnav, biîdentîte, bixwenasî. ji: bi- + nasname. jê: binasnameyî binasnametî | ||
| binasnameyî | (navdêr, mê) rewşa binasnamebûnê. ji: binasname + -yî | ||
| binasnav | (rengdêr) binasname, bizanav, biîdentîte, bixwenasî. ji: bi- + nasnav. jê: binasnavî binasnavîtî binasnavtî | ||
| binasnavî | (navdêr, mê) rewşa binasnavbûnê. ji: binasnav + -î | ||
| binate | 1. şop 2. binyad, xîm 3. bineçe şop, binyad, xîm, bineçe | ||
| binatî | (navdêr, mê) esasî, binyadî, bingehî, hîmeyî, hîmenî. ji: bin +-atî | ||
| binav | (rengdêr) bin-av, di bin avê ve, ya/ yê bin avê, kesa/ê yan tişta/ê ku nav heye, navdar, binavûdeng, meşhûr, namdar. Dijwate: 1. di bin avê de: serav. ji: bin- + av. Bikaranîn: Lêker: binav bûn, binav kirin. Navdêr: binavkirin, binavbûn Rengdêr: binavbûyî, binavkirî. jê: binavî, binavîtî, binavtî | ||
| binav bûn | (lêker)(Binihêre:) binav | ||
| binav û deng bûn | (biwêj) navdar bûn. ji layê her kesî ve hatin naskirin. bavê wî .fêxekî binav û deng bû, ditir-siya ku resul di dibistanan de xisletê wî hîn xerabtir bibe... ridwanê elî | ||
| binavayî | (navdêr, mê) jêrxane, binesazi. ji: bi- +nav +-ayî | ||
| binavber | (navdêr, mê) bêdewam, cihê, jihevqetî. ji: binav +-ber | ||
| binavbir | (navdêr, mê) bibexdadî. ji: binav +-bir | ||
| binavbûn | (rengdêr) ketin binê avê, niqobûn, :cerik binav bû | ||
| binavbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binav | ||
| binavdarî | (rengdêr) biprestîj, biqedir, biqîmet, binavûdeng. ji: bi- + navdarî. jê: binavdarîtî | ||
| binavdarîtî | (navdêr, mê) rewşa binavdarîbûnê. ji: binavdarî + -tî | ||
| binavdeng | (rengdêr) merivek bi nave, sernas, bernas, navdar. Bikaranîn: Navdêr: binavdengketin | ||
| binavdengbûn | (rengdêr) binavdengketin, :eve ji kengî ew hosa binavdeng bû | ||
| binavdengketin | (rengdêr) navdengê wî/wê di nav xelkî da belav bûye | ||
| binaverok | (navdêr, mê) bi vegirtî, firawan. ji: bin- +aver +-ok | ||
| binavger | (navdêr, mê) noqar, noqkar, xewas, qewas. ji: binav +-ger | ||
| binavgerî | (navdêr, mê) noqarî, noqkarî, xewasî, qewasî. ji: binav +-gerî | ||
| binavgîn | (rengdêr) amrazdar, biamraz, biwesîte, neyekser, alavdar, bialav, bialet. ji: bi- +navgîn | ||
| binavî | (navdêr, mê) rewşa binavbûnê, navûdeng, şan, rûmet, serbilindî, fetisîn. ji: binav + -î | ||
| binavîş | (navdêr, mê) biîmze, îmzenekirî. ji: bi- +nav +-îş | ||
| binavkanê | (rengdêr) lîstineke mirov hevdu di bin avê ve di kin | ||
| binavkanêkirin | (navdêr)hevdu di bin avê ve kirin, :were ez û tu binavkanê bi kin! | ||
| binavketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binav | ||
| binavkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bi nav kirin | ||
| binavkirin | (navdêr) nav danîn ser kes ti tyan candarekî, nav lê kirin, :;xistin bin avê hevdu êxistin bin avê, niqokirin, min xwe di bin avê ve kir, hevdijî xwe binav kir, navandin | ||
| binavûdeng | (rengdêr) navdar, nas, naskirî, meşhûr, kesa/ê yan tişta/ê pirr tê nasîn, bernas, meşûr. ji: bi- + nav + û + deng. Bikaranîn: Lêker: binavûdeng bûn, binavûdeng kirin. Navdêr: binavûdengbûn, binavûdengkirin Rengdêr: binavûdengbûyî, binavûdengkirî. jê: binavûdengî, binavûdengîtî, binavûdengtî | ||
| binavûdeng bûn | (lêker)(Binihêre:) binavûdeng | ||
| binavûdeng kirin | (lêker)(Binihêre:) binavûdeng | ||
| binavûdengbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) binavûdeng | ||
| binavûdengbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binavûdeng | ||
| binavûdengkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binavûdeng kirin | ||
| binavûdengkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binavûdeng | ||
| binavxistin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binav | ||
| binax | (rengdêr) tişta/ê di bin axê ve. ji: bin + ax. Bikaranîn: Lêker: binax bûn, binax kirin. Navdêr: binaxbûn, binaxkirin Rengdêr: binaxbûyî, binaxkirî. jê: binaxker, binax kirin, binaxkirin, binaxkirî | ||
| binax bûn | (lêker)(Binihêre:) binax | ||
| binax kirin | (lêker) kirin di bin axê ve, kirin di gorrê de. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بناخ کرن. Herwiha: bin ax kirin. Navdêr: binaxkirin. ji: binax + kirin. jê: binaxker binaxkirin binaxkirî | ||
| binaxbûn | (rengdêr) man di bin axê da, ax kevt ser | ||
| binaxbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binax | ||
| binaxedar | (rengdêr) kesê/a an tiştê ku bingeheke xwe ya xurt, zexm û teqez heye. Hevwate: bibingeh bibinyad. ji wêjeyê: Herî pêşîn sertacê lîteratûra kurdî, binyat û binaxedarê bîr û bawera kurdewarî, kurdperwerî û wetenperweriya serxwebûna kurd û Kurdistanê, şayîrê kurd ê mezin û bi nav û deng Ahmedê Xanî di “Mem û Zîn”a xweda nivîsîye, ku berî wî şayîr û nivîskarên kurdan hebûne, lê navên wan ji bîr kirinê, çimkî kesek tune bûye navê wan ji bîr wîne û binivîse, ku kurd jî xudanê şayir û nivîskaran bûne , ku şayîrên wan jî hebûne. Derheqê vê yekêda Ahmedê xanî ev rêzên jêrîn de “Mem û Zîn”a xweda nivîsîne: Ger dê hebûwa me jî xudanek, Alî keremek, letîf danek,U’lm û huner û kemal û ezan.. ji: binaxe+ -dar. jê: binaxedarî | ||
| binaxedarî | (navdêr, mê) rewşa binaxedarbûnê. ji: binaxedar + -î | ||
| binaxî | (rengdêr) binerdî, binzevî, jêrzemînî | ||
| binaxîn | (navdêr, mê) binax, binerd, binerdin. ji: bin- +axîn | ||
| binaxker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê binax dike. ji: binax + -ker | ||
| binaxkirî | (rengdêr) definkirî, di bin axê de veşartî, gorrandî. ji: binax kirin ji bin + ax + kirin | ||
| binaxkirin | (navdêr, mê) bo lêkerê binerê: binax kirin, kirin di bin axê ve, kirin di gorrê de. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بناخکرن. ji: binax + kirin. jê: binaxker binaxkirî | ||
| binaz | (rengdêr) bicelwe, biîşwe, bialûsî, bicîlwe, binazdarî, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + naz. jê: binazî binazîtî binaztî | ||
| binaz-û-nûz | (rengdêr) binaz, bicelwe, biîşwe, bialûsî, bicîlwe, binazdarî, biflort. ji: bi- + naz-û-nûz. jê: binaz-û-nûzî binaz-û-nûzîtî binaz-û-nûztî | ||
| binaz-û-nûzî | (navdêr, mê) rewşa binaz-û-nûzbûnê. ji: binaz-û-nûz + -î | ||
| binazdarî | (rengdêr) binaz, bicelwe, biîşwe, bialûsî, bicîlwe, binaz-û-nûz, biflort. ji: bi- + nazdarî. jê: binazdarîtî | ||
| binazdarîtî | (navdêr, mê) rewşa binazdarîbûnê. ji: binazdarî + -tî | ||
| binazî | (navdêr, mê) rewşa binazbûnê. ji: binaz + -î | ||
| binba | (rengdêr) tiştê pir sivik corek ardê sipîye | ||
| binbal | (rengdêr) binhingil, binkef | ||
| binban | (navdêr, nêr) banê binî, ban ji rexê binî ve, ban ji rexê hindirrî xanî ve. Hevwate: jêrban. Bide ber: serban. ji: bin + ban | ||
| binbandor | (navdêr, mê) tesîrlêbûyî, bintesîrmayî. ji: bin- +bandor | ||
| binbandor bûn | (lêker)(Binihêre:) binbandor | ||
| binbandorbûyî | (rengdêr) girtî, êsîrkirî, zextkirî, marûzmayî. ji: binbandor +bûyî | ||
| binbar | peywirdar peywirdar, wezîfedar | ||
| binbar kirin | (lêker) minetdar kirin. ji: binbar + kirin | ||
| binbaritî | (navdêr, mê) lixwegirtîbûn, mukelefi, mukelefiyet. ji: binbar +-itî | ||
| binbêder | (navdêr, mê) kozere. ji: bin- +bê +-der | ||
| binber | (rengdêr) di bin kevirekî/berekî de, (mecazî) gorrkirî, definkirî, (mecazî) winda, nediyar. ji wêjeyê: Lê li vir jî em dibîn ew zihniyeta ko ji derveyî xwe, ji keserê mafê jiyanê nas nake derdikeve pêş. Xwedê neke desthilatdariya du polîsan di destê Bengî Yildiz de hebûya, Xwedê dizane dê wî, ji ber pirsên Neşe Duzelê ew di cih de bidaya girtin, dibe ko bi awayekê bihatiya binber kirin jî!. ji: bin- + ber (kevir). Bikaranîn: Lêker: binber kirin. Navdêr: binberkirin Rengdêr: binberkirî. jê: binberî binberîtî binbertîKurdî (Zazaki) binder | ||
| binber kirin | (lêker)(Binihêre:) binber | ||
| binberî | (navdêr, mê) rewşa binberbûnê. ji: binber + -î | ||
| binberkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binber kirin | ||
| binberkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binber | ||
| binbinkî | (rengdêr) baraz, fêlbaz, gelac, kone, binfiskî, fisgenî, binifis, biwe, kunefêl, melûn, fetloke, pinî, fismirî, fetbaz, xasok, şatir, şeytan, rovî, rûvî | ||
| binbir | (rengdêr) wêran, vebir | ||
| binbirbûn | (rengdêr) bi êkcarî jinav hatî birin, wêranbûn | ||
| binbirkirin | (navdêr) bi êkcarî jinav birin, nehêlan, qirkirin | ||
| binbirr | (rengdêr) binbirr kirin: qirr kirin, birandin, qut kirin, nehêlan. ji wêjeyê: Ez careka din dibêjim ku em nikarin bêjin ku me îşkence binbir kiriye. Lê ez bi rehetî dikarim ji bo te bêjim ku ew gavên ku me di van du salan de avêtine ew qas mezin in ku cihê dilxweşkirinê ne û wek serokwezîr ez şanaziyê bi van gavên avêtî dikim.(netkurd.com, 12/2008). Bide ber: binbir binbirr kirin. ji: bin- + birrîn - -în. Bikaranîn: Lêker: binbirr kirin. Navdêr: binbirrkirin | ||
| binbirr kirin | (lêker) Bi temamî nehêlan yan jî xerakirin û hilweşandin. Ji kokê rakirin. ji wêjeyê: Ez careka din dibêjim ku em nikarin bêjin ku me îşkence binbir kiriye. Lê ez bi rehetî dikarim ji bo te bêjim ku ew gavên ku me di van du salan de avêtine ew qas mezin in ku cihê dilxweşkirinê ne û wek serokwezîr ez şanaziyê bi van gavên avêtî dikim.(netkurd.com, 12/2008). Bide ber: binbirr koka tiştekî qelandin | ||
| binboç | (Zazaki) binboç, bindûv | ||
| binboçik | (Zazaki) binboçik | ||
| binbor | (navdêr, mê) jêrbor, rêjêr, rêbin, rêya ku di bin tiştekî re derbas dibe. Têkildar: binbihor, binbihur, binbûr. ji: bin + borîn - -în | ||
| binc | (rengdêr) jajî, rêçal | ||
| bincam | (rengdêr) durû, riyakar, bêexlaq, bincam, melaq, derewîn, kesa/ê ku tiştekî dibêje lê dijberî gotina xwe dike, kesa/ê ku hem dost e û hem jî dijmin e(navdêr, mê) cama binî, cama jêrîn. jê: bincamane bincamî bincamîtî bincamtî | ||
| bincamane | (rengdêr) bi awayekî bincam. ji: bincam + -ane | ||
| bincamî | (navdêr, mê) çîvokî, durûtî, riyakarî, bêexlaqî, derewînî, melaqî, dudevîtî, durûbûn, rewşa bincambûnê. ji: bincam + -î | ||
| bincan | dîwarê ku li ber ava herikbar tê jenîn dîwarê ku li ber ava herikbar tê jenîn | ||
| binçande | (navdêr, mê) jêrçande, pişkçande, parçande, beşçande, hûrçande | ||
| binçav | (navdêr, nêr) parçeya rûyî ya ku li jêr çavekê ye(rengdêr) kesa/ê yan tişta/ê di bin çavdêriyê de, girtî, zindanî, hefsî. Bide ber: berçav serçav. Binêre Herwiha: bindest. ji: bin- + çav. Bikaranîn: Lêker: binçav kirin. Navdêr: binçavkirin Rengdêr: binçavkirî. jê: binçavker binçav kirin binçavkirin binçavkirî | ||
| binçav kirin | 1. tewqîf kirin 2. rawestandin (lêker)tewqîf kirin , rawestandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنچاڤ کرن | ||
| binçavdêriya di malê de | (navdêr) girtina kesan di mala wan de ji dêvla zindana ve. tê bikaranîn ji hemberî hinek dewletan ji bo siyasetmedaran bêdengbikin ji dêvla dadkirina wan. ji: binçavkirin | ||
| binçavî | 1. tewqîf 2. rawestan (lêker)tewqîf , rawestan | ||
| binçavker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê binçav dike. ji: binçav + -ker | ||
| binçavkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binçav kirin | ||
| binçavkirin | (navdêr) xistine bin çavan, zêrevanî lê kirin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنچاڤکرن | ||
| binçene | (navdêr, mê) çena jêrin. ji: bin- +çene | ||
| binçeng | qefa binê her du milan -pûrta binçengê pirça ku di bin çepilan de hêşîn dibe qefa binê her du milan -pûrta binçengê pirça ku di bin çepilan de hêşîn dibe | ||
| binçengane | (rengdêr) bi awayekî çeng. ji: çeng + -ane | ||
| binçenganê | (navdêr, mê) gulaş, werzişa ku du kes xwe li hev didin daku yek pişta yê dî biêxe erdê. ji wêjeyê: Binçenganêkirin corek e ji corên zorxanê.(Îbrahîm Remezan Zaxoyî: Ferhenga Pîşkên Kurdî, weşanxaneya Spîrêz, Dihok 2007, r. 46). ji: binçeng + -anê | ||
| binçerm | (navdêr, mê) bineçerm, jêreçerm. ji: bin- +çerm | ||
| bincî | nivîna stûr a ku li bilan serê tê razan (lêker)nivîna stûr a ku li bilan serê tê razan | ||
| bincil | (navdêr) derpîkurt û cilên din yên ku mirov di bin sercilan ve li xwe dike. Herwiha: bincilik, bincilk. Hevwate: jêrcil. Dijwate: sercil. ji: bin- + cil. Bikaranîn: Lêker: bincil kirin. Navdêr: bincilkirin Rengdêr: bincilkirî | ||
| bincil biyayîş | (Zazaki) bincil bûyin, hatin veşartin | ||
| bincil kerdiş | (Zazaki) (navdêr)bincil kirin, veşartin | ||
| bincil kirin | (biwêj) veşartin, nixamtin. gogê ûemû kirinên qîza xwe bincil kirin, şûşt û da mêr.. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنجل کرن | ||
| bincilkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bincil kirin | ||
| bincilkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bincil. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنجلکرن | ||
| binçirk qelandin | bi reh û rîçalan ve hilqetandin û şewitandin | ||
| binçok | (rengdêr) cihek çale dikevit bin çokî | ||
| bindan | (navdêr) ardik, hûrik, hûrikê savar. ji: Bi zimanê sûmerî em dibêjin « dabin »/« dabinta » | ||
| bindank | (rengdêr) danê dikeve binê amanan, hûrikê savarî | ||
| bindar | (navdêr) rajêr, binok, tabih, bindest, jêrdest: Welatî bindarên serokî ne. Gundî bindarên muxtarî ne.Zarrok bindarên dêbavên xwe ne.(navdêr, mê) cûnek tifekan e. Dijwate: serdar. ji: bin- + dar. jê: bindarî bindarîtî bindartî | ||
| bindarî | (navdêr, mê) rewşa bindarbûnê. ji: bindar + -î | ||
| bindarûk | (navdêr, mê) bindarok,cihekî li derve ku mirov xwarin û vexwarinan bi xwe re dibe da ko bixwe û demeke baş bibihurîne.girarok,seyran. ji wêjeyê: Zînê kete mitalan. Zarokatiya wê hate bîra wê; çawa dibistanê hînî xwendinê dibû, çawa bi hevalan re diçû pincarê. Ken û laqirdiyên bindarûkan ketin bîra wê.Wexta meha Gulanê, Axbaxan di kulîlkan de dixemilî, mirov heyran û hijmekar bû lê binêriya: qîçik, sor, kesk, şîn û rengêd mayîn, kete bîra wê wê cara pêşîn çawa Hesen dît.. Hevwate: pîknîk, girarok. Herwiha: bindarok | ||
| bindav | (navdêr, mê) jêrzevî, binzevî, jêrzemîn, qatê nizmtir ji seviyeya erdê. Herwiha: bindam. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنداڤ. Dijwate: serdav. Bi soranî: ژێرزهوی/jêrzewî. ji: Ji bin- + -dav. | ||
| bindavdar | (rengdêr) bijêrzevî, bibinzevî, bijêrzemîn. ji: bi- + ndavdar. jê: bindavdarî bindavdarîtî bindavdartî | ||
| bindavdarî | (navdêr, mê) rewşa bindavdarbûnê. ji: bindavdar + -î | ||
| bindavî | (navdêr, mê) rewşa bindavbûnê. ji: bindav + -î | ||
| bindehlok | (navdêr, mê) Berfîn, canemerg, gula bêmiraz, gulbefrînk, qalçîçek, leyloz. ji: bin- +dehl +-ok | ||
| bindeq | 1. cureyekî darên biber e 2. berên vê darê | ||
| binderî | (navdêr, mê) şemûg, şêmîk, sêlûn, şemûk, derizgeh, şîpane, şîpander, sivder, sevder, derizan, derçik, pêping, derabzûn, derazîng, astane. ji: bin +-derî | ||
| bindest | kesê ku azadî û aramiya wî bi mercan ve girêdayî ye; ketî bindestî rewşa kêmazadiyê ya ji ber mercen derveyî; ketîtî (rengdêr) jêrdest, kole, dîl, êsîr, ne azad, ne serbixwe, ne xweser, ne rizgar. Dijwate: serdest. Têkildar: noker xulam. Bikaranîn: Lêker: bindest bûn bindest kirin Navdêr: bindestbûn bindestkirin Rengdêr: bindestbûyî bindestkirî. ji: bin- + dest. jê: bindestî | ||
| bindest biyayîş | (Zazaki) bindest bûyin | ||
| bindest kerdiş | (Zazaki) (navdêr)bindest kirin | ||
| bindestî | (navdêr, mê) jêrdestî, koletî, evdalî, bindestbûn, nebûna azadiyê, ne serxwebûn, ne rizgarî, ne xweserî, nokerî, xulamî, êsîrî, benîtî, evdî, evdalbûn. ji: bindest + -î | ||
| bindir | (navdêr, mê) pilindir, pîrik, pindepîr, bilo, gindir, pîravok, pîrhevok, pîrepind, pîravtonk, pîrepindik, tevngirk, dapîrok, calcaloke, Aranea). ji: bin- +dir | ||
| bindîwar | (rengdêr) tişta/ê di bin dîwarekî ve, karmendên ku naçin ser karê xwe lê meaşê xwe werdigirin. ji wêjeyê: Ev nêzîka mehekê ye bi fermana Serokê Herêma Kurdistanê, komîteyek bo yekkirin û reform û kêmkirina pasevanên berpirs û dezgehên hikûmetê û partiyan pêk hatiye û heya vêga jî hikûmet û parlamento li ser diyarkirina hejmara pasevanên berpirsên hikûmî lihev nekirine. Herwiha serokê Herêma Kurdistanê daxwaz ji Wezareta Navxwe û Pêşmerge kiriye, çiqas pêşmerge û pasevanên wan yên bindîwar (karmendê ku naçe ser karê xwe û meaş werdigire) û xeyalî hebin, navên wan bên rakirin.. ji: bin- + dîwar. Bi wateya karmendên kar nakin lê meaş werdigirin ihtimal e ku di rastiya xwe de ne bindîwar lê bendîwar be ku nêzîkî bendewar e.. jê: bindîwarane bindîwarî bindîwarîtî bindîwartî | ||
| bindîwarane | (rengdêr) bi awayekî bindîwar. ji: bindîwar + -ane | ||
| bindîwarî | (navdêr, mê) rewşa bindîwarbûnê. ji: bindîwar + -î | ||
| bindok | (rengdêr) rûnê dikeve binê amanan, binê rûnî | ||
| bindoşek kirin | (navdêr, mê) bincil kirin, binxî kirin, bintî kirin, paçîn kirin, dapaçîn. ji: bin- +doşek + kirin | ||
| bindoşekkirin | (navdêr, mê) dapaçîn, bincilkirin. ji: bin- +doşek +kirin | ||
| binê (yekî) kolan | (biwêj) di eleyhê yekî de xebitîn. beko bi şev û roj dixebite ku binê delîl bikole, lê bi ser nakeve. | ||
| binê ... xuya kirin | (biwêj) hindik bûn, ji qedandinê re hindik mayîn. te digot bîst kilo ye, lê va ye binê torbe xuya dike. | ||
| binê beroşê rakirin | (biwêj) xwarin kuta kirin. maşelah heta me ser û çavên xwe şûştin, memo binê beroşe rcikir jî. | ||
| binê çiman ra awniyayîş | (Zazaki) di bin çavan ra nihêrtin | ||
| binê destî ra dayîş | (Zazaki) di bin dest de dayin | ||
| binê destî ra girotiş | (Zazaki) di bin dest de girtin | ||
| binê diranan negirtin | (biwêj) ji xwarina gelekî hindik re tê gotin. ew xwarina ku te da min, qet binê diranên min jî û egirt. | ||
| binê guhê (yekî) xwêdan nedan | (biwêj) helwest nîşan dan. we wisa hêvî nedikir, lê we dît ku bine guhê camêrî xwêdan neda. | ||
| binê hûrê (yekî) negirtin | (biwêj) ji bo xwarina hindik tê gotin. kuro ew çi xwarine te da ber reşîtê guro? heyran ew qet binê hûrê wî nagire. | ||
| binê lingan de şiyayîş | (Zazaki) di bin lingan de çûyin | ||
| binê paydê mi ra | (Zazaki) ji bin lingên min ve | ||
| binê qisa | (Zazaki) di bin gotinê da mayin | ||
| binê satilê qul bûn | (biwêj) bêtedbîr û bêsexbêr bûn. tu çiqasî şîretan jî lê bikî, binê sîtila wî qu! e, ew nayê rayê. | ||
| binê tasê dalistin | (biwêj) pir nefsek bûn. heydoyê xoşo jî hema binê beroşe dadilêse. | ||
| binê tûr qul bûn | (biwêj) bêsexbêr û bêtedbîr bûn. binê tûrê wî qul e, ew ji vir bi şûn de jî zor bibe mal û ha1. binê xwe şil kirin 1. tawanek kirin. 2. tirsîn. 3. mîstin. ew jî dizane ku wî binê xwe şil kiriye. di rûyê qoriciyên gund de, zarokên me binê xwe şil dikin. mamoste, lawê min sêzdeh salîye, lê hê jî bine xwe şil dike. | ||
| binê ziman şil bûn | (biwêj) ji bo peyivandinê amade bûn, daxwaza axaftinê kirin. binê zimanê robar şil bûiye, ka wê ji me re çi tiştên balkiş bibêje. | ||
| binebaşî | (rengdêr) bixisar, biziyan, bizewal, bizerer, bizirar, bixirabî, bixesirîn. ji: bi- + nebaşî. jê: binebaşîtî | ||
| binebaşîtî | (navdêr, mê) rewşa binebaşîbûnê. ji: binebaşî + -tî | ||
| bineçe | binate binate | ||
| binecih | xwecih, rûniştî -bi binecihî kirîn û firotan bi hemû milkiyetê ve kirîn û firotan (navdêr, mê) cihê armanc, dera ku divê mirov bigihiyê, cihê ku li gor planê mirov yan tiştek dê bigihiyê: Em spêdê zû bi rê ketin û êvarê gihişin binecihê. bingeh, esas. Herwiha: binecê binecî binecîh. ji: bin- + -e- + cih. Bikaranîn: Lêker: binecih bûn, binecih kirin. Navdêr: binecihbûn, binecihkirin Rengdêr: binecihbûyî, binecihkirî | ||
| binecih bûn | (biwêj) bi awayekî demdirêj li cihekî mayîn. “helbestkar di nava mekanekî dîwarkirî de, di nava dewreke dabeşbûyî de li serfayên xwe binecih bûbû. remezan alan | ||
| binecih kirin | (lêker)(Binihêre:) binecih | ||
| binecihbûn | (rengdêr) akincîbûn, rûniştin, :em hêjta binecih ne bûne, :bn bûn | ||
| binecihbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binecih | ||
| binecihî | (rengdêr) cihê jê hatê , kûk cihê mirov lê akincî di bit. Bikaranîn: Lêker: binecihî bûn, binecihî kirin. Navdêr: binecihîbûn, binecihîkirin Rengdêr: binecihîbûyî, binecihîkirî | ||
| binecihî bûn | (lêker)(Binihêre:) binecihî | ||
| binecihî kirin | (lêker)(Binihêre:) binecihî | ||
| binecihîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) binecihî | ||
| binecihîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binecihî | ||
| binecihîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binecihî kirin | ||
| binecihîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binecihî | ||
| binecihkirî | (rengdêr) peytkirî, hatî binecihkirin | ||
| binecihkirin | (navdêr) serûberkirin, rêkxistin, xwecihkirin, :piçek xwe binecih bi kin di dû ra em dê herin, :bn kirin | ||
| bineçîn | (lêker) jêreçîn. ji: bin- +eç +-în | ||
| binefeqe | (rengdêr) bijiyar, bidebar, biîdare, bixwedîkirin. ji: bi- + nefeqe. jê: binefeqeyî binefeqetî | ||
| binefeqeyî | (navdêr, mê) rewşa binefeqebûnê. ji: binefeqe + -yî | ||
| binefer | (rengdêr) bikes, bimirov, bişexs. ji: bi- + nefer. jê: bineferî bineferîtî binefertî | ||
| bineferî | (navdêr, mê) rewşa bineferbûnê. ji: binefer + -î | ||
| binefes | (rengdêr) bihenase, bihilm, bibêhn. ji: bi- + nefes. jê: binefesî binefesîtî binefestî | ||
| binefesî | (navdêr, mê) rewşa binefesbûnê. ji: binefes + -î | ||
| binefret | (rengdêr) bihidet, biqehr, bikîn, bikerb. ji: bi- + nefret. jê: binefretî binefretîtî binefrettî | ||
| binefretî | (navdêr, mê) rewşa binefretbûnê. ji: binefret + -î | ||
| binefş | cureyekî gulan e (navdêr, mê) binefş: gulek rengîn e û bi gelemperî rengê kulîlkên wê mor anku binefşî ne, Binefş: navek jinan e, Binefşa Narîn: evîndara Cembelî di dastana Cembeliyê Hekarî de. Herwiha: benefş, benevş, binevş. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنهفش. jê: binefşî, binefşîtî. Bi zaravayên kurdî: hewramî: wenewşe, kurmancî: binefş, soranî: binewşe, benewşe, zazakî: ?. ji: Hevreha binewşe û benewşe yên soranî, wenewşe ya hewramî, بنفشه (benefşê) ya farisî, venevşek ya pehlewî, avestayî vene-vexşe- ji vexşe- (şîn bûn, gihiştin) ji Proto-hindûewropî h₂ewg- (şîn bûn) ku herwiha serekaniya աճեմ (açêm) ya ermeniya kevn, αὐξάνω (aûksano) ya yûnaniya kevn, ageo ya latînî wax ya inglîzî öka ya swêdî, áugti ya lîtwanî ye. بنفسج (benefsec) ya erebî, menekşe ya tirkî, մանիշակ (menişek) ya ermenî û ܡܢܝܫܟܐ (minîşka) ya siryanî ji zimanên îranî hatine wergirtin. Heman peyva îranî vexş- (şîn bûn, gihiştin) serekaniya peyva wehş e ku bi rêya erebî û bi kirasê erebî li zimanên îranî vegeriye. | ||
| binefser | (navdêr) serliq, berbaz, efserên payenizm. ji: bin- + efser. jê: binefserî binefserîtî binefsertî. ji wêjeyê: Mahkemeya eskerî ya Kentuckyê li binefserê amerîkî Paul Cortez (24) 100 sal ceza birrî.(Netkurd.com, 2/2007) | ||
| binefserî | (navdêr, mê) rewşa binefserbûnê, berbazî. ji: binefser + -î | ||
| binefşî | rengê di navîna sor û hêşîn de (rengdêr) (navdêr, nêr) şîrkî, mor, xemir, erxewanî, menekşî, efletûnî, têkiliya rengê sor û yê şîn:
| ||
| binegeh | (rengdêr) bingeh, binecih, hîm, bin, esas | ||
| bineheqî | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bixedre. ji: bi- + neheqî. jê: bineheqîtî | ||
| bineheqîtî | (navdêr, mê) rewşa bineheqîbûnê. ji: bineheqî + -tî | ||
| binehk | (navdêr, mê) binok. ji: bin- +eh +-k | ||
| binehsî | (navdêr, mê) şûmiyane, netebtane, bi şûmî, bi nerihetî, netebtî, bi belhizokî. ji: bin- +eh +-sî | ||
| binekarî | (rengdêr) karê binvebinve, xapandin, di serdabirin, fêl, dek, dolab | ||
| binekarîgerî | (navdêr, mê) bi sistî, sistîkî, nekarîgerkî, nekarîgerîkî. ji: binekarî +-gerî | ||
| binektarîn | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + nektarîn. jê: binektarînî binektarînîtî binektarîntî | ||
| binektarînî | (navdêr, mê) rewşa binektarînbûnê. ji: binektarîn + -î | ||
| binelî | (navdêr, mê) binecî, binecih, rûniştvan, şênî, xwecih. ji: Ji gotina îranî ”buna”, ko tê maneya mal, xanî, hêwirgeh û paşpirtika tirkî ”lî” çê bûye û ketîye kurdî û farizî jî. Di farisîya navîn da ”bunek”, di bêlûcî da ”bunag” e û tê eynî maneyê. Di ermenkî da bi eynî maneyê bûye ”bnak”.(Têmûrê Xelîl: Gotinên kurdî-îranî di ermenkî da, Nefel.com, 11/2008) | ||
| binem | (rengdêr) bihêm, biritûbat. ji: bi- + nem. jê: binemî binemîtî binemtî | ||
| binêm | (rengdêr) bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + nêm. jê: binêmî binêmîtî binêmtî | ||
| binemal | (navdêr, mê) mal û mirovên kesekê/î, bavkalên kesekê/î. Bide ber: malbat. ji: bine + malPeyvên. Têkildar: am, ap, biraza, birazî, dotmam, keçmam, kurrmam, keçxalet, kurrxalet, malxalan, mam, met, pismam, xwarza, xwarzî | ||
| binemalî | (rengdêr) malbatî, malî, aîlewî, famîlyayî, têkildarî aîleyan yan aîleyekê | ||
| binembûyî | (rengdêr) şil bûyî, bi neyambûyî. ji: binem +bûyî | ||
| binemî | (navdêr, mê) rewşa binembûnê. ji: binem + -î | ||
| binêmî | (navdêr, mê) rewşa binêmbûnê. ji: binêm + -î | ||
| binemrî kirin | (lêker)(Binihêre:) binemrî | ||
| binemrîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binemrî kirin | ||
| binemrîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binemrî | ||
| binende | (navdêr, mê) bîna. ji: bin +-ende | ||
| bineng | (rengdêr) biar, bieyb, bişerm, bifedî, bifihêt, bitabû. ji: bi- + neng. jê: binengî binengîtî binengtî | ||
| binengî | (navdêr, mê) rewşa binengbûnê. ji: bineng + -î | ||
| binerazî | (navdêr, mê) bi nedilxweşî, bi nekêfxweşî. ji: bin- +erazî | ||
| binerd | (rengdêr) tişta/ê di bin erdê ve. Herwiha: bin-erd. Dijwate: sererd. ji: bin- + erd. Bikaranîn: Lêker: binerd kirin. Navdêr: binerdkirin Rengdêr: binerdkirî. jê: binerdî | ||
| binerd kirin | (lêker)(Binihêre:) binerd | ||
| binerdbûn | (rengdêr) ti kêdikeve bin erdî, binaxbûn | ||
| binerdî | (rengdêr) binaxî, binzevî, jêrzemînî, di bin axê de. Herwiha: binerzî. Dijwate: sererdî. ji: binerd + -î. jê: binerdîtî | ||
| binerdik | (navdêr) sebzeyek,şêlim | ||
| binerdîn | (rengdêr) cihên kunkirî mîna rêyan di bin erdî ve | ||
| binerdîtî | (navdêr, mê) rewşa binerdîbûnê. ji: binerdî + -tî | ||
| binerdkirî | (rengdêr) êxistî bin erdî, ver arî, :ev pitate ya binerd kirî ye | ||
| binerdkirin | (navdêr)tiştê mirov bêxe bin erdî, meriv axê bike ser tiştekî, :cotyaran tov binerd kirin | ||
| binere | (lêker) ji nerîn: Min min binere! (Berê xwe bide min. Berê xwe bi nik min ve bike! Li min temaşe/ seyr bike!) Ew dê baş li te binere.. Herwiha: (devokî) binêre, binihêre. Dijwate: nenere. Têkildar: binerim, binerî, binerin, (devokî) (em) binerînDemên din, dinere, nerî, dinerî, neriye, nerîbû | ||
| binêrî | (navdêr, mê) nêrkî. ji: bi +-nêrî | ||
| binerîn | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, biray, bidîtin, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + nerîn. jê: binerînî binerînîtî binerîntî | ||
| binerînî | (navdêr, mê) rewşa binerînbûnê. ji: binerîn + -î | ||
| bineşa | (Zazaki) binyat, hîm | ||
| binesaxî | (rengdêr) bielem, biêş, bikul, biderd, bikeder, bikeser, biazar, biezyet, binexweşî. ji: bi- + nesaxî. jê: binesaxîtî | ||
| binesaxîtî | (navdêr, mê) rewşa binesaxîbûnê. ji: binesaxî + -tî | ||
| binesazî | tardanîn, xîmavêtin (lêker) tardanîn, xîmavêtin | ||
| binesîb | (rengdêr) biqismet, bisiûd, bitalih, bibext, biqeder, biçarenivîs, bişans, bifelek. ji: bi- + nesîb. jê: binesîbî binesîbîtî binesîbtî | ||
| binesîbî | (navdêr, mê) rewşa binesîbbûnê. ji: binesîb + -î | ||
| binesir | (navdêr, mê) qusandî, qusiyayî, cedewî. ji: bin- +esir | ||
| binêsk | (rengdêr) pirta dawîyê ya biçûk ya jiber sabûnê di mîne | ||
| binetar | 1. esasê her tiştî 2. di nivîsekê de bendên xwendinê | ||
| binetîce | (rengdêr) biencam, biakam, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + netîce. jê: binetîceyî binetîcetî | ||
| binetîceyî | (navdêr, mê) rewşa binetîcebûnê. ji: binetîce + -yî | ||
| binewêrekî | (rengdêr) bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bibêcesaretî. ji: bi- + newêrekî. jê: binewêrekîtî | ||
| binewêrekîtî | (navdêr, mê) rewşa binewêrekîbûnê. ji: binewêrekî + -tî | ||
| binewtik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + newtik. jê: binewtikî binewtikîtî binewtiktî | ||
| binewtikî | (navdêr, mê) rewşa binewtikbûnê. ji: binewtik + -î | ||
| binexş | (rengdêr) çînkirî, neqşandî, nexşandî, nexşkirî, bineqş, çîndar, biçîn, nîgartî, nexşdar, çînik, binimûş, binîgar. ji: bi- +nexş | ||
| binexşe | (rengdêr) bibername, biprogram, biplan, biçalakî. ji: bi- + nexşe. jê: binexşeyî binexşetî | ||
| binexşeyî | (navdêr, mê) rewşa binexşebûnê. ji: binexşe + -yî | ||
| binext | (rengdêr) biqelen, bişîrbayî. ji: bi- + next. jê: binextî binextîtî binexttî | ||
| binextî | (navdêr, mê) rewşa binextbûnê. ji: binext + -î | ||
| binexweşî | (rengdêr) bielem, biêş, bikul, biderd, bikeder, bikeser, biazar, biezyet, binesaxî. ji: bi- + nexweşî. jê: binexweşîtî | ||
| binexweşîtî | (navdêr, mê) rewşa binexweşîbûnê. ji: binexweşî + -tî | ||
| biney | (Zazaki) hinkî, parekî, qasekî, gavekî | ||
| bineyarî | (rengdêr) bikîn, bikerb, birik, binefret, binifir, bidijminatî, biqîn. ji: bi- + neyarî. jê: bineyarîtî | ||
| bineyarîtî | (navdêr, mê) rewşa bineyarîbûnê. ji: bineyarî + -tî | ||
| bineynik | (navdêr, mê) eynedar, mirêkdar, bieyne, bimi rêk, bihêlî, biawêne. ji: bin- +eynik | ||
| binezaket | (rengdêr) biqencî, bicamêrî, bidilnazikî, birêzgirî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + nezaket. jê: binezaketî binezaketîtî binezakettî | ||
| binezaketî | (navdêr, mê) rewşa binezaketbûnê. ji: binezaket + -î | ||
| binezelalî | (rengdêr) bisevîşk, biguman, bişik, bidudilî, bişêlîtî. ji: bi- + nezelalî. jê: binezelalîtî | ||
| binezelalîtî | (navdêr, mê) rewşa binezelalîbûnê. ji: binezelalî + -tî | ||
| binezle | (rengdêr) biarsim, bizekem, bipersîv, bibapêş, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + nezle. jê: binezleyî binezletî | ||
| binezleyî | (navdêr, mê) rewşa binezlebûnê. ji: binezle + -yî | ||
| binferman | (navdêr, mê) bindest, stembar, çewsandî, jêrdest. ji: bin- +ferman | ||
| binfermanî | (navdêr, mê) guhdarî, îtaet, bin-emrî, bi emirê kesekî kirin, li gor fermana kesekî kirin, taet. Herwiha: binfermanîtî binfermantî. Dijwate: bêfermanî. Têkildar: binferman. ji: bin- + ferman + -î. jê: Albanian: bindje, Arabic: الطاعة IPAchar mê, Bosnian: poslušnost, Bulgarian: подчинение, Catalan: obediència, Chinese: 百依百顺 (bǎiyībǎishùn), Croatian: pokornost mê, Czech: poslušnost, Dutch: gehoorzaamheid, Esperanto: obeemo, Estonian: sõnakuulelikkus, Finnish: kuuliaisuus, French: obéissance, Georgian: მორჩილი (morč’ili), German: Gehorsam, Greek: υπακοή, Hebrew: צַיְתָנוּת (tzaytanut), Hindi: agya palana, pharmabaradari, Hungarian: engedelmesség, Indonesian: kepatuhan, Îng.: obedience, compliance, adherence, Irish: umhlaíocht, Italian: obbedienza, Japanese: 従順 (じゅうじゅん) (jūjun), Korean: 복종 (bokjong), Latvian: paklausība, Mongolian: дуулгавартай байдал, Norwegian: lydighet, Persian: mê, (râmi), Polish: posłuszeństwo nêr, Portuguese: obediência, Romanian: ascultare, Russian: послушание, Serbian: покорност (pokornost) mê, Slovak: poslušnosť mê, Spanish: obediencia, Swahili: taa, Swedish: lydnad c, Tagalog: pagsunod, Telugu: విధేయత (vidhaeyata), Thai: Thai (gaan chêua fang), Turkish: itaat, Ukrainian: покірність (pokírnist’) mê, Uyghur: itaet, Vietnamese: sự nghe lời, Welsh: ufudd-dod, Yiddish: פֿאָלגן (folgn), Yoruba: igboran | ||
| binfilitî | (navdêr, mê) zirteboz, bêteşe, zirto, gomir, bêpîr, xirpanî. ji: bin- +fil +-itî | ||
| binfireh | (rengdêr) bi binekê fireh, ji çend tiştan pêkhatî: hikûmeteka binfireh (ji çend partiyan. Herwiha: binfereh. ji wêjeyê: Her wiha Sebah di daxuyaniya xwe de diyar kir ku “Serok Barzanî ligel wê yekê de ye ku hikûmeta binfereh bi beşdariya hemû aliyan bê pêkanîn û aliyên îslamî li Kurdistanê jî baş haydarê vê hewlesta Serok Barzanî ne.. ji: bin + fireh. jê: binfirehî | ||
| binfirehî | (navdêr, mê) rewşa binfirehbûnê. ji: binfireh + -î | ||
| binfisî kirin | 1. hêkên xwe genî kirin 2. nebaşiyên xwe veşartin -bingeh tar, xîm/hîm -bingeha aborî hîmê îqtisadî -bingeh danîn tar danîn, xîm avêtin (lêker) hêkên xwe genî kirin, nebaşiyên xwe veşartin -bingeh tar, xîm/hîm -bingeha aborî hîmê îqtisadî -bingeh danîn tar danîn, xîm avêtin | ||
| binfiskî | (rengdêr) baraz, fêlbaz, gelac, kone, binbinkî, fisgenî, binifis, biwe, kunefêl, melûn, fetloke, pinî, fismirî, fetbaz, xasok, şatir, şeytan, rovî, rûvî | ||
| bingeh | (navdêr, nêr) esas, hîm, xîm, temel, binaxe, binçîne, binetar, bin, binî, binyan, bintar, binanî, binêşe, binema, asas, nizmtirîn pişk anku beş, tiştê tiştek li ser hatiye avakirin yan danîn, tişta serekî ya tiştek jê çêbûye, rêbazên esasî, prensîpên herî giring, rêçên serekî, navend, tesîs, cihê çalakiyek lê yan jê tê kirin. Herwiha: binga, bingah, binge, bingih. Bide ber: baregeh. ji: bin + -geh. Bikaranîn: Lêker: bingeh girtin, bingeh danîn. Navdêr: bingehgirtin, bingehdanîn. jê: bingehfire, bingehî, bingehîn | ||
| bingeh danan | (lêker)(Binihêre:) bingeh | ||
| bingeh danîn | (lêker)(Binihêre:) bingeh | ||
| bingeh girtin | (biwêj) wekî esas û xîm hesibandin. girîngî dayîn. kedê bingeli bigire. kesê ku kedê wek bingeha dayîn û standinê esas bigire, nirxa herî mezin bide kesên kedkêr, ew difelsefeya zedeştiyê de mirovekî bilind e û mezin e. ehmed hûseynî | ||
| bingeha zanyariyê | di malperê de cihê ku agehî tê de ne | ||
| bingehavêtin | (rengdêr) pêngavhavêtin jibo avakirina bingehekî, damezrandin | ||
| bingehdanîn | (rengdêr) avakirin, dana bingehî, pêngavhavêtin, danana engisteyan danîn | ||
| bingehdar | (rengdêr) damezrîner, avakar, hîmdar, sazker, hîmdar, danî, sazûmankar, bibingeh, biesas, avaker, daner. ji: bingeh +-dar | ||
| bingehdarî | (navdêr, mê) damezrinerî, sazgêrî, sazendeyî, hîmdarî, avakerî, sazûmankarî, bingehdêrî, damezrandokî, danerî, sazkerî, sazkarî, organîzatorî. ji: bingeh +-darî | ||
| bingehdêr | (navdêr, mê) damezrîner, sazgêr, sazende, hîmdar, avaker, sazûmankar, danî, bingehdar, bingehsaz, damezrandok, daner, sazker, sazkar. ji: bingeh +-dêr | ||
| bingehdêrî | (navdêr, mê) damezrinerî, sazgêrî, sazendeyî, hîmdarî, avakerî, sazûmankarî, bingehdarî, damezrandokî, danerî, sazkerî, sazkarî, organîzatorî. ji: bingeh +-dêrî | ||
| bingehfire | (rengdêr) berfire, tişta/ê bingehê wê fire ye, berfire, tişta/ê ji gelek tiştan pêk hatiye: hikûmeteke bingehfire (hikûmetek ji gelek partiyan pêkhatî). Herwiha: bingefere bingefereh bingeferhe bingefire bingefireh bingefirhe bingehfere bingehfereh bingehferhe bingehfireh bingehfirhe. ji: binge + fire. jê: bingehfirehî bingehfiretî bingehfireyî | ||
| bingehfiretî | (navdêr, mê) rewşa bingehfirebûnê. ji: bingehfire + -tî | ||
| bingehgirtin | (rengdêr) binecihbûn, xwecihbûn, rûniştin | ||
| bingehîn | esasî (rengdêr) esasî, ya/yê bingehê tiştekî, esasî, pirr giring, jênegerr. Herwiha: bingehî, bingeyî, bingeyîn, bingihî, bingihîn. ji: bingeh + -în. jê: bingehînî | ||
| bingehînî | (navdêr, mê) rewşa bingehînbûnê. ji: bingehîn + -î | ||
| bingehsaz | (navdêr, mê) damezrîner, sazgêr, sazende, hîmdar, avaker, sazûmankar, danî, bingehdar, bingehdêr, damezrandok, daner, sazker, sazkar. ji: bingeh +-saz | ||
| bingelte | (rengdêr) merivê pir hej ji henekan dike û axivtin irîn, tiraneker, yarîker | ||
| bingelteyî | (rengdêr) tirane | ||
| bingorr | (rengdêr) bin-ax, binerd, temartî, definkirî, di gorrê de, tiştên di bin axê ve, tiştên di nav axê re, tiştê ku hatiye definandin, definandî, naştî. Herwiha: bingor bingorn bingorrn. ji: bin- + gorr. Bikaranîn: Rengdêr: bingorrkirî | ||
| bingorrkirî | (rengdêr) definandî, bin-ax, binerd, temartî, definkirî | ||
| binguhk | (navdêr, mê) bingok, gurep, gepok, gelpik, alagoşk, gewrîêş. ji: bin- +guh +-k | ||
| binhalên | (Zazaki) motik, pungalek | ||
| binharî | (rengdêr) bi nîharî mirovê jiber mirina xwe divîyekî cilên re li xwe dike, bi jînî | ||
| binhêlînk | (navdêr) binhimbank, biçûktirîn bira yan xwişk, biçûktirîn kesa/ê komekê. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنهێلینک. Dijwate: nexrî. ji: bin- + hêlîn + -k. jê: binhêlînkane binhêlînkî. Bi zaravayên din: soranî: paşebere feylî: dwiyaziye | ||
| binhêlînkane | (rengdêr) bi awayekî binhêlînk. ji: binhêlînk + -ane | ||
| binhêlînkî | (navdêr, mê) rewşa binhêlînkbûnê. ji: binhêlînk + -î | ||
| binhimbank | (navdêr) binhêlînk, biçûktirîn bira yan xwişk, biçûktirîn kesa/ê komekê. Herwiha: binhebank binhembank binhenbank binhinbank. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنهمبانک. Dijwate: nexrî. ji: bin- + himban + -k. jê: binhimbankane binhimbankî. Bi zaravayên din: soranî: paşebere feylî: dwiyaziye | ||
| binhimbankane | (rengdêr) bi awayekî binhimbank. ji: binhimbank + -ane | ||
| binhimbankî | (navdêr, mê) rewşa binhimbankbûnê. ji: binhimbank + -î | ||
| binhingil | (rengdêr) binkef, binbal, binçeng, pend | ||
| binhiş | (navdêr, mê) bawerî û ramanên ku mirovî di hişê xwe de hene û bandorê li birryarên mirovî dikin bêyî ku mirov pê bihese. Herwiha: binheş binheşî binheşîn binhişî binhişîn jêrheş jêrheşî jêrheşîn jêrhiş jêrhişî jêrhişîn. ji wêjeyê: Dewleta herî demokratîk jî di asta dawîn de nikare xwe ji daxwaza împaratoriyekê bişo. Her çend her dewlet di binhişîna xwe de daxwaza împaratoriyekê xwedî bike jî; împaratorî li gora dewletan, musamahakartir in li hember ziman û kulturên cihêwaz.. ji: bin- + hiş. jê: binhişî binhişîn binhişînî | ||
| binhişkî | (navdêr, mê) bi jêrhişî. ji: binhiş +-kî | ||
| binî | (navdêr, nêr) bin, jêr, rexê herî nizm yê tiştekî, dawî, talî, dûmahî, xilasî: ji serî ta binî (ji destpêkê ta dawiyê). ji: bin + -î. Bikaranîn: Lêker: binî ketin. Navdêr: binîketin Rengdêr: binîgirtî | ||
| binî ketin | (lêker)(Binihêre:) binî | ||
| binî pîso, serî sîso | (biwêj) naverok û bingeh xerab bûn, lê xuyang rengîn û xweş xuyandin. tu wisa li forsa wê menêre, rasteqîniya wê, bhtî pîso, serî sîso ye. | ||
| biniçik | (rengdêr) qoqizî, pozikderketî. ji: bi- +niçik | ||
| binîdanîn | (rengdêr) avakirin, damezrandin, bingeh jêre danîn | ||
| binifir | (rengdêr) bikîn, bikerb, birik, binefret, bineyarî, bidijminatî, biqîn. ji: bi- + nifir. jê: binifirî binifirîtî binifirtî | ||
| binifirî | (navdêr, mê) rewşa binifirbûnê. ji: binifir + -î | ||
| binifis | (rengdêr) baraz, fêlbaz, gelac, kone, binbinkî, binfiskî, fisgenî, biwe, kunefêl, melûn, fetloke, pinî, fismirî, fetbaz, xasok, şatir, şeytan, rovî, rûvî | ||
| biniftik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + niftik. jê: biniftikî biniftikîtî biniftiktî | ||
| biniftikî | (navdêr, mê) rewşa biniftikbûnê. ji: biniftik + -î | ||
| binifûz | (rengdêr) desthil, bibandor, tesîrker, xwedîhêz, bihêz, xwedîgotin, xwedangotin | ||
| binîgar | (rengdêr) biwêne, bifoto, birism, bifotograf, bieks, bişikil. ji: bi- + nîgar. jê: binîgarî binîgarîtî binîgartî | ||
| binîgarî | (navdêr, mê) rewşa binîgarbûnê. ji: binîgar + -î | ||
| binîgeranî | (rengdêr) bişibhe, biguman, bişik, bidilgiranî, bidilwasî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + nîgeranî. jê: binîgeranîtî | ||
| binîgeranîtî | (navdêr, mê) rewşa binîgeranîbûnê. ji: binîgeranî + -tî | ||
| binîgirtî | (rengdêr) (Binihêre:) binî | ||
| binîgirtin | (rengdêr) weke xwarinek binê amanî digire. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنیگرتن | ||
| binijad | (rengdêr) biejdad, biregez, biirq. ji: bi- + nijad. jê: binijadî binijadîtî binijadtî | ||
| binijadî | (navdêr, mê) rewşa binijadbûnê. ji: binijad + -î | ||
| binîje | di avahiyan de taqê li herî biniyî di avahiyan de taqê li herî biniyî | ||
| binik | 1. binê îskanê 2. bincixare binî bin -binî dan tavê karê xwe giş qedandin binê îskanê, bincixare binî bin -binî dan tavê karê xwe giş qedandin | ||
| binîketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binî | ||
| binîkirin | (navdêr)pinîkirin, pêlav binîkirin | ||
| binîkişandin | (rengdêr) ji destan wergirtin, ji destan deranîn | ||
| binîkolan | (rengdêr) xapandin, di serdabirin, axivtin jê çêkirin, vekolîn | ||
| binima | (rengdêr) bihêma, binîşan, binîşe, biîşaret. ji: bi- + nima. jê: binimayî binimatî | ||
| binimayî | (navdêr, mê) rewşa binimabûnê. ji: binima + -yî | ||
| binimêj | (rengdêr) bidua, bilava. ji: bi- + nimêj. jê: binimêjî binimêjîtî binimêjtî | ||
| binimêjî | (navdêr, mê) rewşa binimêjbûnê. ji: binimêj + -î | ||
| binimre | (rengdêr) bi(hejmar). ji: bi- + nimre. jê: binimreyî binimretî | ||
| binimreyî | (navdêr, mê) rewşa binimrebûnê. ji: binimre + -yî | ||
| binimûne | (rengdêr) biembaz, bimînak, bimîsal, bimanend, bimodel, bimesele. ji: bi- + nimûne. jê: binimûneyî binimûnetî | ||
| binimûneyî | (navdêr, mê) rewşa binimûnebûnê. ji: binimûne + -yî | ||
| binirx | (rengdêr) nirxdar, nirxgiran, bihadar, bihagiran, giranbiha, birêz, rêzdar, ezbenî, nirxbilind, biqedir, birûmet, rûmetdar, biqîmet, hêja, hejî, jêhatî, berkeftî, giran, binamûs, bişeref, qedirbilind, giring, watedar, efendî, mamoste, heja. Herwiha: binerx binurx. Dijwate: bênirx erzan kêmnirx. ji: bi- + nirx. jê: binirxî binirxîtî binirxtî | ||
| binirxdarî | (navdêr, mê) bihakî. ji: binirx +-darî | ||
| binirxî | (navdêr, mê) rewşa binirxbûnê. ji: binirx + -î | ||
| binîşan | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biselmîn, biburhan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + nîşan. jê: binîşanî binîşanîtî binîşantî | ||
| binîşandan | (navdêr, mê) bi nimandan, bi nîşankirin. ji: binîşan +dan | ||
| binîşandanî | (rengdêr) nîşandanîkî. ji: binîşan +danî | ||
| binîşandarî | (navdêr, mê) nîşandarkî. ji: binîşan +-darî | ||
| binîşane | (rengdêr) nîşanedar, madalyadar, bimadalya, xweynîşane, xweymadalya, nîşanegirtî, madalyagirtî. ji: bin- +îş +-ane | ||
| binîşaneyî | (navdêr, mê) nîşanekî. ji: binîşane +-yî | ||
| binîşanî | (navdêr, mê) rewşa binîşanbûnê, bidergistî. ji: binîşan + -î | ||
| binîşankirin | (navdêr, mê) bi nîşandan. ji: binîşan +kirin | ||
| binîşe | (rengdêr) bihêma, binima, binîşan, biîşaret. ji: bi- + nîşe. jê: binîşeyî binîşetî | ||
| binîşewat | (rengdêr) binvereng, binî ewata îpraxan pir xwe e | ||
| binîşewitîn | (rengdêr) dema zad bi binê qazanê ve di ewite | ||
| binîşeyî | (navdêr, mê) rewşa binîşebûnê. ji: binîşe + -yî | ||
| binisok | (Zazaki) bronşît | ||
| binispet | (rengdêr) bibeyav, birêje, biproporsiyon, bipar, biparçe, bibehr. ji: bi- + nispet. jê: binispetî binispetîtî binispettî | ||
| binispetî | (navdêr, mê) rewşa binispetbûnê. ji: binispet + -î | ||
| binîvanî | (navdêr, mê) nîvanîkî. ji: binî +-vanî | ||
| binivîs | (navdêr, mê) nivîsdar. ji: bi +-nivîs | ||
| biniyar | (rengdêr) birol, birist, bidewr. ji: bi- + niyar. jê: biniyarî biniyarîtî biniyartî | ||
| biniyarî | (navdêr, mê) rewşa biniyarbûnê. ji: biniyar + -î | ||
| biniyet | (rengdêr) bifirûz, bixût, biarmanc, bihedef, biplan. ji: bi- + niyet. jê: biniyetî biniyetîtî biniyettî | ||
| biniyetî | (navdêr, mê) rewşa biniyetbûnê. ji: biniyet + -î | ||
| binîzamî | (rengdêr) bipergalî, bisîstemî. ji: bi- +nîzamî | ||
| binize | (rengdêr) nizekirî, singûkirî, bisingû. ji: bi- +nize | ||
| binjinû | (navdêr, mê) binçok. ji: bin- +jinû | ||
| binkaş | (navdêr, mê) nişîv. ji: bin- +kaş | ||
| binkasik | (navdêr, mê) binik, taxçe, bintasik. ji: bin- +kasik | ||
| binkask | kasika ku digel piyanê tê danîn (navdêr, mê) sênîka biçûk ya ku kûp û piyale tê de têt bicihkirin daku eger vexwirak birije jî nerije ser maseyê yan sifreyê lê birije wê sênîkê. Herwiha: binkas. ji: bin- + kas + -k | ||
| binkef | (rengdêr) cîyê dikevit bin bask û sermilêd mirovî yê mû lê dihêt, binhingil, pend, :bikef êd wî di xurinang, :di xwazit kiryareka seyr bike, binbal | ||
| binkefş | (navdêr, mê) binçeng, binçêng, navkêl, binê çeng. ji: bin- +kefş | ||
| binkêl | (rengdêr) binkef | ||
| binketî | (rengdêr) mexlûb, sexer, têkçûyî, zorbirî, xusirî, xusaretbûyî | ||
| binketin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin | ||
| binkevirkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binkevirkirin | ||
| binkevirkirin | (navdêr, mê) kuştin, bin-axkirin, definkirin, binberkirin. Lêker: binkevir kirin. ji wêjeyê: Herkesê ko PKK-yê ji nêzik ve nas dike, baş dizane ko gotina “binkevirkirinê” ji nan û avê gelek rehettir di nêv PKK-yê de têt bi kar anîn. Binkevirkirin navê mekanîzmaya kuştinên di nêva PKK-yê de ye. Lewma bi heman rehetiyê Ocalan dibeje, “çeteyên di nêv PKK-yê de 15 hezar kurd kuştin”. (Mihemed Evdila: Şerê qirêj û kuştina 15 hezar kurdan bi destê rêxistina Abdullah Ocalanî, Nefel.com, 7/2008). ji: bin- + kevir + kirin. jê: binkevirker binkevirkirî | ||
| binkî | (Zazaki) binkî, rûniştevanên herêmekî yên eslî, xweyîzan | ||
| binkî bûn | (lêker)(Binihêre:) binkî | ||
| binkî kirin | (lêker)(Binihêre:) binkî | ||
| binkîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) binkî | ||
| binkîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) binkî | ||
| binkîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binkî | ||
| binkiras | (navdêr, nêr) etek | ||
| binkirask | kinca tenik a ku di bin cilên derveyî de tê lixwekirin kinca tenik a ku di bin cilên derveyî de tê lixwekirin | ||
| binkoka jiyane bûn | (biwêj) bingeha jiyane bûn. “hezar kizir û biran, di miştoxe wî de, şerenîx dikir; destengî, hevaleri besoz, xudanin hizir û bîren babelîske, xelkê dilovanî jibîrkirî, dirave bûye binkoka jiyane, ji bilî dabeşa ferxazan... fazil umer | ||
| binkol | (rengdêr) xerma e | ||
| binkolî | (navdêr, mê) nermetingî, pinîtî, bînefiskîtî, zexelî, pexîlî, nermovingî, xelî. ji: bin- +kol +-î | ||
| binkoliya (yekî) kirin | (biwêj) bi dizî û bi niyeteke xerab nezîk bûn. bi rastî heke wî binkoûya me nekira, me de ev kar bi dest bixista. | ||
| binmal | (navdêr, mê) binê malê, binê odeyê, erd (dijwateya banî). Bide ber: binemal. Têkildar: bermal bermalî dermal. ji: bin- + mal | ||
| binmil | (navdêr, mê) binpî, pedal. ji: bin- +mil | ||
| binmilk | (navdêr, mê) bakure, goçel, gopal, gulte. ji: bin- +milk | ||
| binneketî | (rengdêr) têkneçûyî, mexlûb nebûyî. ji: bin +neketî | ||
| binnijadî | (navdêr, mê) mirov. ji: bin- +nijadî | ||
| binnivîn | (navdêr, mê) tiştên mirov datîne bin nivînan daku nivîn pîs nebin. Herwiha: binnivînk. ji: bin + nivîn. jê: binnivînk | ||
| binnivîs | (navdêr, mê) wergerrandina diyalogên filman bi nivîsan (ne bi dublajê). Dijwate: dublaj. Bide ber: binivîs jêrnav bernivî jornivîs. ji wêjeyê: Weke hûn dizanin yek ji projeyên herî mezin ên malpera me wergera fîlman e. Lê dîsa weke hûn dizanin em ji bo fîlman dublajê nakin, em tenê ji bo fîlmên biyanî binnivîsan amade dikin. Lê heye ku herkes nezane binnivîs çi ne û çawa tên bikaranîn. dixwazim di vê nivîsê de li ser vê yekê bisekinim.. ji: bin- + nivîs. jê: bêbinnivîs bibinnivîs binnivîsî | ||
| binnivîsdar | (rengdêr) jêrenivîsdar, bijêrenivîs. ji: binnivîs +-dar | ||
| binnivîsî | (navdêr, mê) rewşa binnivîsbûnê. ji: binnivîs + -î | ||
| binobe | (rengdêr) biçavdêrî, bisereguhî, bimatîjêkirin. ji: bi- + nobe. Bikaranîn: Navdêr: binobekirin. jê: binobeyî binobetî | ||
| binobedarî | (navdêr, mê) bi dorê, bi nobe. ji: binobe +-darî | ||
| binobekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binobe | ||
| binobeyî | (navdêr, mê) rewşa binobebûnê. ji: binobe + -yî | ||
| binok | (navdêr, mê) bindar, bindest, welatî. ji: bin- +ok | ||
| binolî | (navdêr, mê) bindav, kapang, jêrzemîn, zemîn, serdav, bodrûm. ji: bin- +olî | ||
| binpan | (navdêr, mê) bi şeqleyî. ji: bin- +pan | ||
| binpê kirin | 1. pêpest kirin 2. îxlal kirin (lêker) dewisandin, xistin bin piyan anku lingan, bi piyan/lingan çûn ser, (mecazî) tade lê kirin, pest lê kirin, pêstûrî kirin, çewsandin, neheqî lê kirin, zilm lê kirin, zordarî lê kirin, stem lê kirin, kotekî lê kirin, destdirêjî kirin, xedre lê kirin: Hikûmet mafên kurdan binpê dike. (dijî mafê wan tev digerre). Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بنپێ کرن. Herwiha: bin pê kirin. Navdêr: binpêkirin. ji: binpê + kirin. jê: binpêker, binpêkirî | ||
| binpêbûn | (rengdêr) ketin bin pêyan | ||
| binpêker | (navdêr) tawanbar, sûcdar, gunehkar, xirabîkar, kesa/ê ku yek yan hin qanûnan yan mafan binpê dike anku dijî wan dixebite, tişta/ê yan reftara dijî yek yan hin qanûnan yan mafan. Têkildar: binpêkirî. ji wêjeyê: Li gor Azad, baş e ku cezayê lezgîniya ajotinê bê zêdekirin û şofêrên binpêker bi rastî bên cezakirin, da ku êdî xelk rastî bextreşiyan neyên.. ji: binpê kirin | ||
| binpêkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye binpê kirin | ||
| binpî | (navdêr, mê) binpê, pehniya pêyê, zenguya pê, pedal, binmil. ji: bin- +pî | ||
| binrax | (navdêr, mê) tiştên mirov datîne bin nivînan daku nivîn pîs nebin, nivîna nerm ya mirov li ser xewê dikin. Hevwate: Li gel wate 1: binnivîn binnivînk Li gel wate 2: doşek mitêl | ||
| binrex | (rengdêr) doşek, nalîk, :liser binrexê xwe dirêj kir binrexa dumêre | ||
| binrû | (navdêr, mê) derûnî. ji: bin- +rû | ||
| binrûyî | (navdêr, mê) rexê jêrî. ji: binrû +-yî | ||
| binşax | (navdêr) jêrşax | ||
| binsênî | (navdêr, mê) teyfik, sênî, dewrî, lalik, tepsî, sahan, binik | ||
| binta | (rengdêr) bingeh, jengiste, tûtina ta digel, tûtina kate | ||
| bintalûke | (navdêr, mê) binxeter. ji: bin- +talûke | ||
| bintas | (navdêr, mê) binik, taxçe, binkasik. ji: bin- +tas | ||
| bintatî | (rengdêr) corek tirîye, tirî | ||
| bintesîrmayî | (navdêr, mê) tesîrlêbûyî, binbandor. ji: bin- +tesîr +mayî | ||
| bintî kirin | (navdêr, mê) bincil kirin, bindoşek kirin, binxî kirin, paçîn kirin. ji: bin +-tî + kirin | ||
| bintîn | 1. mal û milk 2. sexbêrî (lêker) mal û milk, sexbêrî | ||
| bintûtî | (navdêr, mê) hîmî, ji binî, ji kokê, bi temamî, temamen. ji: bin- +t +-ûtî | ||
| binukte | (rengdêr) nuktedar. ji: bi- +nukte | ||
| binumare | (rengdêr) bireqem, bijimare, bihejmar, bihijmar, bijimar, binimre, bijumar, bijumare. ji: bi- + numare. jê: binumareyî binumaretî | ||
| binumareyî | (navdêr, mê) rewşa binumarebûnê. ji: binumare + -yî | ||
| binuqsan | (rengdêr) bikêmasî, biêb. ji: bi- + nuqsan. jê: binuqsanî binuqsanîtî binuqsantî | ||
| binuqsanî | (navdêr, mê) rewşa binuqsanbûnê. ji: binuqsan + -î | ||
| binûr | (rengdêr) bironahî, bironî, bitav, bişewq, bironayî, bigeşî, bihetav. ji: bi- + nûr. jê: binûrî binûrîtî binûrtî | ||
| binûrî | (navdêr, mê) rewşa binûrbûnê. ji: binûr + -î | ||
| binvebinve | (rengdêr) mirovê bêdeng û kêm axivtin dîyar lê di binve gelek yê bi kenî û gotin xwe e, yan mirovê xwedî find û fêl | ||
| binvereng | (rengdêr) binîşewat | ||
| binwêne | (navdêr, mê) binnivîs. ji: bin- +wêne | ||
| binxet kirin | (lêker) binxêz kirin. ji: bin- +xet + kirin | ||
| binxeter | (navdêr, mê) bintalûke. ji: bin- +xeter | ||
| binxêz kirin | (lêker) binxet kirin. ji: bin- +xêz + kirin | ||
| binxî kirin | (lêker) bincil kirin, bindoşek kirin, bintî kirin, paçîn kirin. ji: bin- +xî + kirin | ||
| binxistî | (rengdêr) biserketî, miyeserbûyî. ji: bin +xistî | ||
| binxistin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bin | ||
| binya tî | (navdêr, mê) binikî, nahêt standin, seretayî, nijadî. ji: bin- +ya +-tî | ||
| binyad | tar, bingeh *"jina malê, binyadan dizane" | ||
| binyadî | (navdêr, mê) hîmî, bingehî, binaxeyî, esasi, bingehîn, hîmdar, bastûrî, bunyewî, binyatî, strukturel, esasî. ji: bin- +yad +-î | ||
| binyamîn | serenav, nêr, navek zelaman e. Herwiha: Benyamîn Bînyamîn | ||
| binyat | (navdêr, nêr) bingeh, esas, hîm, xîm, temel, binaxe, binçîne, binetar, bin, binî, binyan, bintar, binanî, binêşe, binema, asas, binê tiştekî, destpêka tiştekî, kok, esil, binemal, nifş, nijad, ejdad. Bikaranîn: Lêker: binyat girtin. Navdêr: binyatgirtin. Herwiha: binyad, binat. jê: bêbinyat, bêbinyatî, bibinyat, binyatdaner, binyatdanerî, binyatdar, binyatdarî, binyatdêr, binyatdêrî, binyatî | ||
| binyat danîn | (lêker)(Binihêre:) binyat | ||
| binyat girtin | (lêker)(Binihêre:) binyat | ||
| binyatdanîn | (navdêr, mê) (Binihêre:) binyat | ||
| binyatdar | (rengdêr) bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + nyatdar. jê: binyatdarî binyatdarîtî binyatdartî | ||
| binyatdarî | (navdêr, mê) rewşa binyatdarbûnê. ji: binyatdar + -î | ||
| binyatger | (navdêr, mê) strukturalîst. ji: binyat +-ger | ||
| binyatgerî | (navdêr, mê) strukturel, strukturalîzm, binyatgerîtî. ji: binyat +-gerî | ||
| binyatgerîtî | (navdêr, mê) strukturalîzm, binyatgerî. ji: binyatger +-îtî | ||
| binyatgirtin | (navdêr, mê) (Binihêre:) binyat | ||
| binyatî | (navdêr, mê) resenî, orijînalî, heqîqîtî, eslîtî, bingehî, kokî, resen, rewşa binyatbûnê. ji: binyat + -î | ||
| binyatîtî | (navdêr, mê) hîmî tî. ji: binyat +-îtî | ||
| binyatkî | (navdêr, mê) bi binyatî. ji: binyat +-kî | ||
| binyatkirin | (navdêr, mê) nîşankirin. ji: binyat +kirin | ||
| binyatnasî | (navdêr, mê) morfoloji. ji: binyat +-nasî | ||
| binzevî | (navdêr, mê) bindav, jêrzevî, jêrzemîn | ||
| binzik | (rengdêr) candar parçeyeke dikeve binê zikî | ||
| binzikî | (navdêr, mê) rûvikî, rîviyî, pisticî. ji: bin- +zi +-kî | ||
| binzînk | (rengdêr) tûrk yan kulavê dikeve binê zînê liser pişta dewaran | ||
| binzor | (rengdêr) neçar, mecbûr. ji wêjeyê: Bira, ma qey her şêweyeke polîtîka PKK rast e, û em Kurd tev binzor in ku piştvaniya wan polîtîkaên ku di piraniyê de çewt û şaş in bikin?(Cankurd, di lîsteya emailan ya Dîwanxaneyê de, 10/2009). ji: bin- + zor. jê: binzorane binzorî binzorîtî binzortî | ||
| binzorane | (rengdêr) bi awayekî binzor. ji: binzor + -ane | ||
| binzorî | (navdêr, mê) rewşa binzorbûnê. ji: binzor + -î | ||
| bio- | . Înglîzî: pêşgir pêwendîdarî jînê. jê: antibiotic, biochemistry, biography, biology, biomarker, biomass, bionics, biophilia, biophysics, biopic, biorhythm, biosphere, probiotic | ||
| biocax | (rengdêr) bifirne, bitebax. ji: bi- + ocax. jê: biocaxî biocaxîtî biocaxtî | ||
| biocaxî | (navdêr, mê) rewşa biocaxbûnê. ji: biocax + -î | ||
| biode | (rengdêr) bimezele, bijûr, biotax. ji: bi- +ode | ||
| biok | [I] kirêt [II] heşerat, bihuk bi pêş ve çûn perisîn û meşîn kirêt, heşerat, bihuk bi pêş ve çûn perisîn û meşîn | ||
| bioksîjen | (navdêr, mê) oksîjendar. ji: bi- +oksî +-jen | ||
| biol | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperiştîş, biperistin, biayîn, biewqaf, bidîn. ji: bi- + ol. jê: biolî biolîtî bioltî | ||
| biolam | (rengdêr) bibac, bitar, bibêş, bibide, bixerac, bizerîbe, bivêrgî. ji: bi- + olam. jê: biolamî biolamîtî biolamtî | ||
| biolamî | (navdêr, mê) rewşa biolambûnê. ji: biolam + -î | ||
| biolan | (rengdêr) olandar, bidengvedan. ji: bi- +olan | ||
| biolandan | (navdêr, mê) bidengvedan. ji: biolan +dan | ||
| biolî | (navdêr, mê) rewşa biolbûnê. ji: biol + -î | ||
| biolkarî | (navdêr, mê) olkarkî. ji: biol +-karî | ||
| biolperestî | (navdêr, mê) olperestane. ji: biol +-perestî | ||
| bionur | (rengdêr) birûmet, bişeref, biheysiyet, bişanazî, bişan, bihesiyet, biweqar. ji: bi- + onur. jê: bionurî bionurîtî bionurtî | ||
| bionurî | (navdêr, mê) rewşa bionurbûnê. ji: bionur + -î | ||
| bioreor | (rengdêr) bimoremor. ji: bi- +oreor | ||
| biorkestra | (rengdêr) orkestradar. ji: bi- +orkestra | ||
| biotax | (rengdêr) bimezele, biode, bijûr. ji: bi- +otax | ||
| bioxir | (rengdêr) biyom, biqidoş, biwar, bipêûpar. ji: bi- +oxir | ||
| bioxirî | (rengdêr) biqidoş, biyom. ji: bi- +oxirî | ||
| bipac | (rengdêr) bipencere, bipace, bişibak. ji: bi- + pac. jê: bipacî bipacîtî bipactî | ||
| bipace | (rengdêr) bipencere, bişibak. ji: bi- + pace. jê: bipaceyî bipacetî | ||
| bipaceyî | (navdêr, mê) rewşa bipacebûnê. ji: bipace + -yî | ||
| bipacî | (navdêr, mê) rewşa bipacbûnê. ji: bipac + -î | ||
| bipadaş | (rengdêr) biperrû, bixelat, bişabaş. ji: bi- + padaş. jê: bipadaşî bipadaşîtî bipadaştî | ||
| bipadaşî | (navdêr, mê) rewşa bipadaşbûnê. ji: bipadaş + -î | ||
| bipakî | (rengdêr) bimerêz, bipaqijî, bibijûnî, bitemîzî, bixawênî. ji: bi- + pakî. jê: bipakîtî | ||
| bipakîtî | (navdêr, mê) rewşa bipakîbûnê. ji: bipakî + -tî | ||
| bipakt | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + pakt. jê: bipaktî bipaktîtî bipakttî | ||
| bipaktî | (navdêr, mê) rewşa bipaktbûnê. ji: bipakt + -î | ||
| bipal | (rengdêr) bihevraz, bikaş. ji: bi- +pal | ||
| bipaldanî | (rengdêr) paldankî. ji: bipal +danî | ||
| bipaldank | (navdêr, mê) biqulhc, bikutek, bixerpişt, kutekkirî, pesarkirî. ji: bi- +pal +-dank | ||
| bipalînk | (rengdêr) bifîlter, bimakêşk, bisefînk. ji: bi- + palînk. jê: bipalînkî bipalînkîtî bipalînktî | ||
| bipalînkî | (navdêr, mê) rewşa bipalînkbûnê. ji: bipalînk + -î | ||
| bipalpişt | (rengdêr) bidelîl, bipiştrast, bipiştevan. ji: bi- + palpişt. jê: bipalpiştî bipalpiştîtî bipalpişttî | ||
| bipalpiştî | (rengdêr) bigarantî, bimisogerî, bitemînat. ji: bi- + palpiştî. jê: bipalpiştîtî | ||
| bipanî | (rengdêr) bipehnî, bikapok. ji: bi- +panî | ||
| bipaq | (rengdêr) biçîm, biçîp, bipê, biçêq, bipîjaq, biling, pêdar, lingdar. ji: bi- +paq | ||
| bipaqijî | (rengdêr) bimerêz, bipakî, bibijûnî, bitemîzî, bixawênî. ji: bi- + paqijî. jê: bipaqijîtî | ||
| bipaqijîtî | (navdêr, mê) rewşa bipaqijîbûnê. ji: bipaqijî + -tî | ||
| bipar | (rengdêr) bibeyav, birêje, biproporsiyon, binispetçe, bibehr. ji: bi- + par. jê: biparî biparîtî bipartî | ||
| biparadigma | (rengdêr) bimanend, binimûne, bimînak, bimîsal, biembaz, bimodel, bimesele. ji: bi- + paradigma. jê: biparadigmayî biparadigmatî | ||
| biparadigmayî | (navdêr, mê) rewşa biparadigmabûnê. ji: biparadigma + -yî | ||
| biparastin | (rengdêr) parêzker, bi parastinî, bi parêzkerî. ji: bi- +parastin | ||
| biparastinî | (rengdêr) bi parastin, parêzker, bi parêzkerî. ji: bi- +parastinî | ||
| biparazît | (rengdêr) parazîtdar. ji: bi- +parazît | ||
| biparazîtbûn | (navdêr, mê) parazîtdarbûn. ji: bi- +parazît +bûn | ||
| biparçe | (rengdêr) bibeyav, birêje, biproporsiyon, binispet, bipar, bibehr. ji: bi- + parçe. jê: biparçeyî biparçetî | ||
| biparçeyî | (navdêr, mê) rewşa biparçebûnê. ji: biparçe + -yî | ||
| bipardanî | (rengdêr) teqsît teqsît, bi teqsîtan. ji: bipar +danî | ||
| bipardarî | (navdêr, mê) bi hevbeşî. ji: bipar +-darî | ||
| bipare | (rengdêr) birewac, bimeriyet, binirx, bibiha, biqîmet, bimeqbûliyet, bidirav, bibazarr. ji: bi- + pare. jê: bipareyî biparetî | ||
| bipareyî | (navdêr, mê) rewşa biparebûnê. ji: bipare + -yî | ||
| biparêzbarî | (navdêr, mê) parêzbarkî. ji: bi- +parêzbar +-î | ||
| biparêzkerî | (navdêr, mê) bi parastin, parêzker, bi parastinî. ji: bi- +parêz +-kerî | ||
| biparî | (navdêr, mê) rewşa biparbûnê. ji: bipar + -î | ||
| biparseng | (rengdêr) terazdar, parsengdar, terazîkirî. ji: bi- +parseng | ||
| biparvekirin | (navdêr, mê) parîkirin, debaşkirin. ji: bipar +vekirin | ||
| bipaş | (rengdêr) girû kirin, avêtin paş, texpaş kirin, taloq kirin, taloq dan, hatin taloqkirin. ji: bi- +paş | ||
| bipaşil | (rengdêr) bihemle, jina zarrok di zikî de: Mînak: « Bi emrê Xwúdê, jinik bi paşil (Bi ducanan) maye ».. Herwiha: bipaxil. Hevwate: avis, ducan, hamîle. Bide ber: stewr. Têkildar: zan. ji: bi- + paşil | ||
| bipaşketin | (navdêr, mê) paşketin. ji: bi- +paş +ketin | ||
| bipaşketindarî | (navdêr, mê) bi paşvedarî. ji: bi- +paşketin +-darî | ||
| bipastî | (rengdêr) bipistok, biberstik, bipiştstugir. ji: bi- + pastî. jê: bipastîtî | ||
| bipastîtî | (navdêr, mê) rewşa bipastîbûnê. ji: bipastî + -tî | ||
| bipaşvedarî | (navdêr, mê) bi paşketindarî. ji: bi- +paşve +-darî | ||
| bipaşxistin | (navdêr, mê) avêtin paş, girû kirin, texpaş kirin, taloq kirin, taloq dan, tecîl, tecîl kirin, wexirandin, giro kirin, texîr kirin. ji: bi- +paş +xistin | ||
| bipate | (rengdêr) bipîne, biriqa. ji: bi- +pate | ||
| bipax | (rengdêr) bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bixwejêxwarin, bitekepeke. ji: bi- + pax. jê: bipaxî bipaxîtî bipaxtî | ||
| bipaxî | (navdêr, mê) rewşa bipaxbûnê. ji: bipax + -î | ||
| bipayan | (rengdêr) dawîdar, bidawîng, bidawî. ji: bi- +payan | ||
| bipayder | (rengdêr) bipedal. ji: bi- + payder. jê: bipayderî bipayderîtî bipaydertî | ||
| bipayderî | (navdêr, mê) rewşa bipayderbûnê. ji: bipayder + -î | ||
| bipaye | (rengdêr) biritbe. ji: bi- + paye. jê: bipayeyî bipayetî | ||
| bipayeyî | (navdêr, mê) rewşa bipayebûnê. ji: bipaye + -yî | ||
| bipê | (rengdêr) biling, pêdar, lingdar, biçîm, bipaq, biçîp, biçêq, bipîjaq. ji: bi- +pê | ||
| bipêbirî | (rengdêr) pêbirkî. ji: bipê +birî | ||
| bipêçan | (rengdêr) bi dorgirtin. ji: bi- +pêçan | ||
| bipêçe | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bilaçik. ji: bi- + pêçe. jê: bipêçeyî bipêçetî | ||
| bipêçêbûn | (rengdêr) bihinêr, bikarîn, bişiyan, bitaqet, bijêhatin, bikanîn. ji: bi- + pêçêbûn. jê: bipêçêbûnî bipêçêbûnîtî bipêçêbûntî | ||
| bipêçêbûnî | (navdêr, mê) rewşa bipêçêbûnbûnê. ji: bipêçêbûn + -î | ||
| bipêçeyî | (navdêr, mê) rewşa bipêçebûnê. ji: bipêçe + -yî | ||
| bipêçik | (rengdêr) pêçangdar, pêçekkirî. ji: bi- +pêçik | ||
| bipêçke | (rengdêr) biteker, bitekelek. ji: bi- +pêçke | ||
| bipedal | (rengdêr) bipayder. ji: bi- + pedal. jê: bipedalî bipedalîtî bipedaltîÎnglîzî (rengdêr) dupêdar | ||
| bipedalî | (navdêr, mê) rewşa bipedalbûnê. ji: bipedal + -î | ||
| bipêdark | (rengdêr) binalik, biqabqabk, biqabkabk. ji: bi- +pêdark | ||
| bipegir | (navdêr, mê) bidurd, bixilt, bitelp, bixilte, bixirêf. ji: bipe +-gir | ||
| bipêgirtek | (rengdêr) biçimbil. ji: bi- + pêgirtek. jê: bipêgirtekî bipêgirtekîtî bipêgirtektî | ||
| bipêgirtekî | (navdêr, mê) rewşa bipêgirtekbûnê. ji: bipêgirtek + -î | ||
| bipêhesîn | (rengdêr) bipêjn. ji: bi- + pêhesîn. jê: bipêhesînî bipêhesînîtî bipêhesîntî | ||
| bipêhesînî | (navdêr, mê) rewşa bipêhesînbûnê. ji: bipêhesîn + -î | ||
| bipejn | (rengdêr) hesas, hestdar, bihest, pejndar, zîz, xeyidok | ||
| bipêjn | (rengdêr) bipêhesîn. ji: bi- + pêjn. jê: bipêjnî bipêjnîtî bipêjntî | ||
| bipêjnî | (navdêr, mê) rewşa bipêjnbûnê. ji: bipêjn + -î | ||
| bipejnkerî | (navdêr, mê) bihestyarî, bihesasiyet. ji: bipejn +-kerî | ||
| bipêjor | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bihafil, bitalî, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + pêjor. jê: bipêjorî bipêjorîtî bipêjortî | ||
| bipêjorî | (navdêr, mê) rewşa bipêjorbûnê. ji: bipêjor + -î | ||
| bipêkhatî | (rengdêr) pêkhatîkî. ji: bi- +pêk +hatî | ||
| bipêkhatin | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + pêkhatin. jê: bipêkhatinî bipêkhatinîtî bipêkhatintî | ||
| bipêkhatinî | (navdêr, mê) rewşa bipêkhatinbûnê. ji: bipêkhatin + -î | ||
| bipel | (rengdêr) (navdêr, mê) peldar | ||
| bipêl | (rengdêr) pêldar. ji: bi- +pêl | ||
| bipele | (rengdêr) bilez, zû, lezgîn, acîl. Dijwate: bêpele. ji: bi- + pele | ||
| bipelesengî | (navdêr, mê) pelesengkî. ji: bi- +peleseng +-î | ||
| bipêlik | (rengdêr) bipêpelok, bipêping, bipaplûk, bipêpeling, bipêling. ji: bi- +pêlik | ||
| bipêling | (navdêr, mê) bipêpelok, bipêping, bipêlik, bipaplûk, bipêpeling. ji: bi- +pê +ling | ||
| bipembû | (rengdêr) pembûdar. ji: bi- +pembû | ||
| bipence | (rengdêr) bipencik. ji: bi- +pence | ||
| bipencere | (rengdêr) bipace, bipac, bişibak. ji: bi- + pencere. jê: bipencereyî bipenceretî | ||
| bipencereyî | (navdêr, mê) rewşa bipencerebûnê. ji: bipencere + -yî | ||
| bipendî | (rengdêr) bi hişyarî, bi wuryayî, pendkî, bi pendiyarî. ji: bi- +pendî | ||
| bipêpeling | (rengdêr) bipêpelok, bipêping, bipêlik, bipaplûk, bipêling. ji: bi- +pêpeling | ||
| biperawêzî | (rengdêr) perawêzîkî. ji: bi- +perawêzî | ||
| biperçîçeq | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, bidengik, bipelqeçîçk, bipezîzank, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +perçîçeq | ||
| biperçîn | (rengdêr) perçînkirî, perçinandî. ji: bi- +perçîn | ||
| biperde | (rengdêr) perdedar, perdekirî. ji: bi- +perde | ||
| bipere | (rengdêr) peredar, bidirav. ji: bi- +pere | ||
| bipergal | (lêker) birêxistî. Bikaranîn: Lêker: bipergal bûn, bipergal kirin. Navdêr: bipergalbûn, bipergalkirin | ||
| bipergal bûn | (lêker)(Binihêre:) bipergal | ||
| bipergal kirin | (lêker)(Binihêre:) bipergal | ||
| bipergalbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bipergal | ||
| bipergalî | (rengdêr) bisîstemî, binîzamî. ji: bi- +pergalî | ||
| bipergalkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bipergal | ||
| biperistin | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperiştîş, biayîn, biewqaf, biol, bidîn. ji: bi- + peristin. jê: biperistinî biperistinîtî biperistintî | ||
| biperistinî | (navdêr, mê) rewşa biperistinbûnê. ji: biperistin + -î | ||
| biperistîş | (rengdêr) biîtaet, biperistin, biîbadet. ji: bi- + peristîş. jê: biperistîşî biperistîşîtî biperistîştî | ||
| biperiştîş | (rengdêr) bidiyanet, biîbadet, biperistin, biayîn, biewqaf, biol, bidîn. ji: bi- + periştîş. jê: biperiştîşî biperiştîşîtî biperiştîştî | ||
| biperistîşî | (navdêr, mê) rewşa biperistîşbûnê. ji: biperistîş + -î | ||
| biperiştîşî | (navdêr, mê) rewşa biperiştîşbûnê. ji: biperiştîş + -î | ||
| biperoş | (rengdêr) biheyecan, bikelecan, bicoş, biheyranî. ji: bi- + peroş. jê: biperoşî biperoşîtî biperoştî | ||
| biperoşî | (navdêr, mê) rewşa biperoşbûnê. ji: biperoş + -î | ||
| biperr | (rengdêr) perrî. ji: bi- +perr | ||
| biperrû | (rengdêr) bixelat, bişabaş, bipadaş. ji: bi- + perrû. jê: biperrûyî biperrûtî | ||
| biperrûyî | (navdêr, mê) rewşa biperrûbûnê. ji: biperrû + -yî | ||
| bipersîv | (rengdêr) biarsim, bizekem, bisitam, binezle, bibapêş, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + persîv. jê: bipersîvî bipersîvîtî bipersîvtî | ||
| bipersîvî | (navdêr, mê) rewşa bipersîvbûnê. ji: bipersîv + -î | ||
| bipertav | (rengdêr) bitaqet, tirûşdar. ji: bi- +pertav | ||
| biperwane | (rengdêr) perwanedar. ji: bi- +perwane | ||
| biperwaz | (rengdêr) pervwazdar. ji: bi- +perwaz | ||
| bipêşbînî | (navdêr, mê) pêşbinkî. ji: bi- +pêş +-bînî | ||
| bipêşbiryar | (navdêr, mê) bipêşhikum, bipêşdaraz, bialîgirî, biterefgirî. ji: bi- +pêşbir +-yar | ||
| bipêşeng | (rengdêr) bişivan, bibirêveber, bipêşewa, biserok. ji: bi- + pêşeng. jê: bipêşengî bipêşengîtî bipêşengtî | ||
| bipêşengî | (navdêr, mê) rewşa bipêşengbûnê. ji: bipêşeng + -î | ||
| bipêşewa | (rengdêr) bişivan, bibirêveber, bipêşeng, biserok. ji: bi- + pêşewa. jê: bipêşewayî bipêşewatî | ||
| bipêşewayî | (navdêr, mê) rewşa bipêşewabûnê. ji: bipêşewa + -yî | ||
| bipêsîr | (rengdêr) çiçikdar, biçiçik, bimemik, bimijok, bimostik. ji: bi- +pêsîr | ||
| bipêşketin | (navdêr, mê) bi pêşdeçûn, bi pêşdehatin. ji: bi- +pêş +ketin | ||
| bipêşmalk | (rengdêr) bibervank. ji: bi- +pêşmalk | ||
| bipesnî | (navdêr, mê) pesinkî. ji: bi- +pesn +-î | ||
| bipestî | (navdêr, mê) bi cangiranî. ji: bi- +pes +-tî | ||
| bipesto | (rengdêr) bizext, bisengî, bifişar, bizor, bitade, bikotek, bizilm, bistem. ji: bi- + pesto. jê: bipestotî | ||
| bipestotî | (navdêr, mê) rewşa bipestobûnê. ji: bipesto + -tî | ||
| bipêşve | (rengdêr) pêşde, bi pêşde. ji: bi- +pêşve | ||
| bipêşveçûn | (navdêr, mê) kişîn, pêşketin. ji: bi- +pêşve +çûn | ||
| bipêşxistin | (navdêr, mê) rakirin. ji: bi- +pêş +xistin | ||
| bipêtik | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + pêtik. jê: bipêtikî bipêtikîtî bipêtiktî | ||
| bipêtikî | (navdêr, mê) rewşa bipêtikbûnê. ji: bipêtik + -î | ||
| bipetrolî | (navdêr, mê) petrolkî. ji: bi- +petrol +-î | ||
| bipevçûn | (navdêr, mê) bişer, biqewxe. ji: bi- +pev +çûn | ||
| bipêveçûndarî | (navdêr, mê) pêveçûndarkî. ji: bi- +pêveçûn +-darî | ||
| bipêwendî | (rengdêr) bitêkilî, bieleqe. ji: bi- + pêwendî. jê: bipêwendîtî | ||
| bipêwendîdarî | (navdêr, mê) pêwendîdarkî. ji: bipêwendî +-darî | ||
| bipêwendîtî | (navdêr, mê) rewşa bipêwendîbûnê. ji: bipêwendî + -tî | ||
| bipêwîstî | (rengdêr) bimerc, bişert, bişirûd. ji: bi- + pêwîstî. jê: bipêwîstîtî | ||
| bipêwîstîtî | (navdêr, mê) rewşa bipêwîstîbûnê. ji: bipêwîstî + -tî | ||
| bipêxem | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, bifeşk, biteger, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + pêxem. jê: bipêxemî bipêxemîtî bipêxemtî | ||
| bipêxemî | (navdêr, mê) rewşa bipêxembûnê. ji: bipêxem + -î | ||
| bipeya | (rengdêr) bi meş. ji: bi- +peya | ||
| bipeyatî | (navdêr, mê) bi lingan, bi piyan, peyarî. ji: bi- +pey +-atî | ||
| bipeyhatî | (rengdêr) peyhatîkî. ji: bi- +pey +hatî | ||
| bipeyker | (rengdêr) xweypeyker. ji: bi- +peyker | ||
| bipeykerî | (navdêr, mê) peykerkî. ji: bi- +pey +-kerî | ||
| bipeyman | (rengdêr) bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, bitifaq, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + peyman. jê: bipeymanî bipeymanîtî bipeymantî | ||
| bipeymandarî | (navdêr, mê) teba yekî. ji: bipeyman +-darî | ||
| bipeymanî | (navdêr, mê) rewşa bipeymanbûnê. ji: bipeyman + -î | ||
| bipeyn | (rengdêr) bigubre, bizibil, bisergîn. ji: bi- + peyn. jê: bipeynî bipeynîtî bipeyntî | ||
| bipeynî | (navdêr, mê) rewşa bipeynbûnê. ji: bipeyn + -î | ||
| bipeyvname | (rengdêr) biferheng, bibêjename, biqamûs, bibiwêjname. ji: bi- + peyvname. jê: bipeyvnameyî bipeyvnametî | ||
| bipeyvnameyî | (navdêr, mê) rewşa bipeyvnamebûnê. ji: bipeyvname + -yî | ||
| bipeywir | (rengdêr) bierk, bivatinî, bidelamet, biwezîfe, biberpirsiyarî, biwacib, bimîsyon. ji: bi- + peywir. jê: bipeywirî bipeywirîtî bipeywirtî | ||
| bipeywirî | (navdêr, mê) rewşa bipeywirbûnê. ji: bipeywir + -î | ||
| bipezîzank | (rengdêr) biberkurk, bigeprûg, bihêrik, biberçêlk, bibertûrk, biperçîçeq, bidengik, bipelqeçîçk, bikarzîdank, biçîldank, bigepik, bigulpik. ji: bi- +pezîzank | ||
| bipihêt | (rengdêr) birivîn, bixurî, bimêlîde. ji: bi- +pihêt | ||
| bipîjik | (rengdêr) bişîlik. ji: bi- +pîjik | ||
| bipile | (rengdêr) biritbe, bipaye, biderece, bipozisyon, bimeqam. ji: bi- + pile. Bikaranîn: Navdêr: bipilekirin. jê: bipileyî bipiletî | ||
| bipîle | (rengdêr) bikurişk, biqerme. ji: bi- +pîle | ||
| bipilekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) pile | ||
| bipileyî | (navdêr, mê) rewşa bipilebûnê. ji: bipile + -yî | ||
| bipilûçî | (rengdêr) aporekî, gumrahkî, rêşaşkî, rêşaşane, jirêketane. ji: bi- +pilûçî | ||
| bipîne | (rengdêr) biparçe, bipirt. ji: bi- + pîne. jê: bipîneyî bipînetî | ||
| bipîneyî | (navdêr, mê) rewşa bipînebûnê. ji: bipîne + -yî | ||
| bipinîtî | (navdêr, mê) nermetingî, bi nermetingî, nermovingî, bi dizî, bi mixenetî. ji: bi- +pin +-îtî | ||
| bipîpik | (rengdêr) bifîrfîrk, bifiq. ji: bi- +pîpik | ||
| bipir | (rengdêr) pirdar. ji: bi- +pir | ||
| bipîr | (rengdêr) pîrûşinûlk, biedeb, bipîrûpergal, hêvotî. ji: bi- +pîr | ||
| bipîr û peşk bûn | (biwêj) bi sîstem û aheng bûn. bi rastî jî ez heyran û hişmekare pir û peşke ve bûka gelo me. | ||
| bipiranî | (navdêr, mê) bi taybetî, nemaze, bi giştî, axlemî, axlebî, ekserî, bi zêdetirî, bi axlemî, pirî car, exlebê caran, hema hema, piranîya, zorîne, piranî, pirranî. ji: bipir +-anî | ||
| bipirbêjî | (navdêr, mê) lewçeyane, ûqeleyane, bi lewçeyî, bi teqayî, bi ûqeleyî. ji: bipir +-bêjî | ||
| bipirberî | (navdêr, mê) bi berdarî, berdarkî. ji: bipir +-berî | ||
| bipirç | (rengdêr) bimû, pirço. ji: bi- +pirç | ||
| bipîrek | (rengdêr) bihurmet, biafret, bikuflet. ji: bi- + pîrek. jê: bipîrekî bipîrekîtî bipîrektî | ||
| bipîrekî | (navdêr, mê) rewşa bipîrekbûnê. ji: bipîrek + -î | ||
| bipîrozî | (rengdêr) pîrozkî. ji: bi- +pîrozî | ||
| bipirranî | (navdêr, mê) bi bingehî, ekseriyet. ji: bi- +pirr +-anî | ||
| bipirs | (rengdêr) biproblem, bikêşegirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + pirs. jê: bipirsî bipirsîtî bipirstî | ||
| bipirsgirêk | (rengdêr) bicirre, bidubendî, bilihevnekirin, biarîşe, bikêşe, biproblem, binakokî. ji: bi- + pirsgirêk. jê: bipirsgirêkî bipirsgirêkîtî bipirsgirêktî | ||
| bipirsgirêkî | (navdêr, mê) rewşa bipirsgirêkbûnê. ji: bipirsgirêk + -î | ||
| bipirsî | (navdêr, mê) rewşa bipirsbûnê. ji: bipirs + -î | ||
| bipirsyarkirinî | (navdêr, mê) pirsyarkirinkî. ji: bi- +pirsyarkirin +-î | ||
| bipirt | (rengdêr) bipîne, biparçe. ji: bi- + pirt. jê: bipirtî bipirtîtî bipirttî | ||
| bipirteqal | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + pirteqal. jê: bipirteqalî bipirteqalîtî bipirteqaltî | ||
| bipirteqalî | (navdêr, mê) rewşa bipirteqalbûnê. ji: bipirteqal + -î | ||
| bipirtî | (navdêr, mê) rewşa bipirtbûnê. ji: bipirt + -î | ||
| bipirtik | (rengdêr) bipûrt, bipirç. ji: bi- +pirtik | ||
| bipirzik | (rengdêr) bixişrûk, bizirpik, bipizrik. ji: bi- + pirzik. jê: bipirzikî bipirzikîtî bipirziktî | ||
| bipirzikî | (navdêr, mê) rewşa bipirzikbûnê. ji: bipirzik + -î | ||
| bipîşadî | (rengdêr) bi rasthatinî, bi tesadufi. ji: bi- +pîşadî | ||
| bipîşe | (rengdêr) bimeslek, bimihne, bihokar, biprofesyon, bikariyer. ji: bi- + pîşe. jê: bipîşeyî bipîşetî | ||
| bipîşeyî | (navdêr, mê) rewşa bipîşebûnê. ji: bipîşe + -yî | ||
| bipîsî | (navdêr, mê) pîskî. ji: bi- +p +-îsî | ||
| bipişkdarî | (navdêr, mê) bi şirîkayî, bi hevparî, tevepayî, bi hevpişkî, bi şirîkatî, kolektif. ji: bi- +pişk +-darî | ||
| bipişkepişk | (rengdêr) bênijoyî, bipişkîn, bifişkîn. ji: bi- +pişkepişk | ||
| bipişkîn | (rengdêr) bênijoyî, bipişkepişk, bifişkîn. ji: bi- +pişkîn | ||
| bipisporî | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + pisporî. jê: bipisporîtî | ||
| bipisporîtî | (navdêr, mê) rewşa bipisporîbûnê. ji: bipisporî + -tî | ||
| bipîst | (rengdêr) bicild, bikevl, biçerm, bipost. ji: bi- + pîst. jê: bipîstî bipîstîtî bipîsttî | ||
| bipişt | (rengdêr) bipiştvanek, bipiştmêrî, bişûtik, biegal. ji: bi- +pişt | ||
| bipistepist | (rengdêr) bi pisepis, bi fisefis. ji: bi- +pistepist | ||
| bipiştevan | (rengdêr) bidelîl, bipiştrast, bipalpişt. ji: bi- + piştevan.. jê: bipiştevan.î bipiştevan.îtî bipiştevan.tî | ||
| bipiştevan.î | (navdêr, mê) rewşa bipiştevanbûnê. ji: bipiştevan. + -î | ||
| bipiştevanî | (rengdêr) bimesnet, bibingeh, bidelîl, bipalpişt, bidestek, bigovanî, biguvahî, bibelge. ji: bi- + piştevanî. jê: bipiştevanîtî | ||
| bipiştevanîtî | (navdêr, mê) rewşa bipiştevanîbûnê. ji: bipiştevanî + -tî | ||
| bipiştgirî | (navdêr, mê) bialîkarî. ji: bipişt +-girî | ||
| bipiştgirtinî | (navdêr, mê) piştgirtinkî. ji: bi- +piştgirtin +-î | ||
| bipîstî | (navdêr, mê) rewşa bipîstbûnê. ji: bipîst + -î | ||
| bipiştmêrî | (rengdêr) bipişt, bipiştvanek, bişûtik, biegal. ji: bi- +piştmêrî | ||
| bipistok | (rengdêr) biberstik, bipastî, bipiştstugir. ji: bi- + pistok. jê: bipistokî bipistokîtî bipistoktî | ||
| bipistokî | (navdêr, mê) rewşa bipistokbûnê. ji: bipistok + -î | ||
| bipiştrast | (rengdêr) bidelîl, bipalpişt, bipiştevan. ji: bi- + piştrast. jê: bipiştrastî bipiştrastîtî bipiştrasttî | ||
| bipiştrastî | (navdêr, mê) rewşa bipiştrastbûnê. ji: bipiştrast + -î | ||
| bipiştstugir | (rengdêr) bipistok, biberstik, bipastî. ji: bi- + piştstugir. jê: bipiştstugirî bipiştstugirîtî bipiştstugirtî | ||
| bipiştstugirî | (navdêr, mê) rewşa bipiştstugirbûnê. ji: bipiştstugir + -î | ||
| bipiştvanek | (navdêr, mê) bipişt, bipiştmêrî, bişûtik, biegal. ji: bi- +piştvan +-ek | ||
| bipiştvanek bûn | (lêker) bipêşmêr bûn. ji: bipiştvanek + bûn | ||
| bipisûle | (rengdêr) bicihnuma, bicihêtname. ji: bi- +pisûle | ||
| bipîvan | (rengdêr) biendaze, biqiyas, bieyar, bihindayî. ji: bi- + pîvan. jê: bipîvanî bipîvanîtî bipîvantî | ||
| bipîvanî | (navdêr, mê) rewşa bipîvanbûnê. ji: bipîvan + -î | ||
| bipiz | (rengdêr) bipirzik, bixişrûk, bizirpik, bipizrik. ji: bi- + piz. jê: bipizî bipizîtî bipiztî | ||
| bipizdan | (navdêr, mê) bihevalzarok, bihevalbiçûk, bixelêfk. ji: bipiz +dan | ||
| bipizî | (navdêr, mê) rewşa bipizbûnê. ji: bipiz + -î | ||
| bipizik | (rengdêr) bipirzik, bipizirûk, bixişrûk, bizirpik, bipizrik. ji: bi- + pizik. jê: bipizikî bipizikîtî bipiziktî | ||
| bipizikî | (navdêr, mê) rewşa bipizikbûnê. ji: bipizik + -î | ||
| bipizirûk | (rengdêr) bipizik, bipirzik, bixişrûk, bizirpik, bipizrik. ji: bi- + pizirûk. jê: bipizirûkî bipizirûkîtî bipizirûktî | ||
| bipizirûkî | (navdêr, mê) rewşa bipizirûkbûnê. ji: bipizirûk + -î | ||
| bipizrik | (rengdêr) bipirzik, bixişrûk, bizirpik. ji: bi- + pizrik. jê: bipizrikî bipizrikîtî bipizriktî | ||
| bipizrikî | (navdêr, mê) rewşa bipizrikbûnê. ji: bipizrik + -î | ||
| biplan | (rengdêr) bitevdîr, bibername, biprogram, biproje, binexşe, bihazirî. ji: bi- + plan. jê: biplanî biplanîtî biplantî | ||
| biplanî | (navdêr, mê) rewşa biplanbûnê. ji: biplan + -î | ||
| biposat | (rengdêr) posatdar. ji: bi- +posat | ||
| biposatkirin | (navdêr, mê) posatdarkirin. ji: biposat +kirin | ||
| bipoşî | (rengdêr) biserpoş, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bidersok, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik, biserpoşk. ji: bi- + poşî. jê: bipoşîtî | ||
| bipoşide | (rengdêr) biberg, bicilûberg, bicil, bikinc, bilibas, biçek, bisaye, bicilûberg. ji: bi- + poşide. jê: bipoşideyî bipoşidetî | ||
| bipoşideyî | (navdêr, mê) rewşa bipoşidebûnê. ji: bipoşide + -yî | ||
| bipoşîtî | (navdêr, mê) rewşa bipoşîbûnê. ji: bipoşî + -tî | ||
| bipost | (rengdêr) bicild, bikevl, biçerm, bipîst. ji: bi- + post. jê: bipostî bipostîtî biposttî | ||
| bipostî | (navdêr, mê) rewşa bipostbûnê. ji: bipost + -î | ||
| bipoz | (rengdêr) bibêvil, bidifin, bilût, bikepî. ji: bi- + poz. jê: bipozî bipozîtî bipoztî | ||
| bipozî | (navdêr, mê) rewşa bipozbûnê. ji: bipoz + -î | ||
| bipozisyon | (rengdêr) biritbe, bipaye, bipile, biderece, bimeqam. ji: bi- + pozisyon. jê: bipozisyonî bipozisyonîtî bipozisyontî | ||
| bipozisyonî | (navdêr, mê) rewşa bipozisyonbûnê. ji: bipozisyon + -î | ||
| biprensîp | (rengdêr) birêbaz, birêgez, birêç, biqayd, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + prensîp. jê: biprensîpî biprensîpîtî biprensîptî | ||
| biprensîpî | (navdêr, mê) rewşa biprensîpbûnê. ji: biprensîp + -î | ||
| biprestîj | (rengdêr) biqedir, biqîmet, binavûdeng, binavdarî. ji: bi- + prestîj. jê: biprestîjî biprestîjîtî biprestîjtî | ||
| biprestîjî | (navdêr, mê) rewşa biprestîjbûnê. ji: biprestîj + -î | ||
| biproblem | (rengdêr) bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, biqeyran, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + problem. jê: biproblemî biproblemîtî biproblemtî | ||
| biproblemî | (navdêr, mê) rewşa biproblembûnê. ji: biproblem + -î | ||
| biprofesyon | (rengdêr) bihokar, bipîşe, bimeslek, bimihne, bikariyer. ji: bi- + profesyon. jê: biprofesyonî biprofesyonîtî biprofesyontî | ||
| biprofesyonî | (navdêr, mê) rewşa biprofesyonbûnê. ji: biprofesyon + -î | ||
| biprogram | (rengdêr) bibername, biplan, binexşe, biçalakî. ji: bi- + program. jê: biprogramî biprogramîtî biprogramtî | ||
| biprogramî | (navdêr, mê) rewşa biprogrambûnê. ji: biprogram + -î | ||
| biproje | (rengdêr) biplan, bitevdîr, bibername, biprogram, binexşe, bihazirî. ji: bi- + proje. jê: biprojeyî biprojetî | ||
| biprojeyî | (navdêr, mê) rewşa biprojebûnê. ji: biproje + -yî | ||
| biproporsiyon | (rengdêr) bibeyav, birêje, binispet, bipar, biparçe, bibehr. ji: bi- + proporsiyon. jê: biproporsiyonî biproporsiyonîtî biproporsiyontî | ||
| biproporsiyonî | (navdêr, mê) rewşa biproporsiyonbûnê. ji: biproporsiyon + -î | ||
| bipûçîtî | (navdêr, mê) pûçkî. ji: bi- +pûç +-îtî | ||
| bipûjan | (rengdêr) binane. ji: bi- +pûjan | ||
| bipûl | (rengdêr) pûllêxistî. ji: bi- +pûl | ||
| bipûrt | (rengdêr) bisimêl. ji: bi- + pûrt. jê: bipûrtî bipûrtîtî bipûrttî | ||
| bipûrtî | (navdêr, mê) rewşa bipûrtbûnê. ji: bipûrt + -î | ||
| bipûşî | (rengdêr) bikator, bikimik, bitarik, bikatar. ji: bi- +pûşî | ||
| bipûşil | (rengdêr) pûşildar, biedep, xweyedeb, biterbiye. ji: bi- +pûşil | ||
| bipûşilbûn | (navdêr, mê) pûşildarbûn, biedebbûn. ji: bipûşil +bûn | ||
| bipûte | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + pûte. jê: bipûteyî bipûtetî | ||
| bipûteyî | (navdêr, mê) rewşa bipûtebûnê. ji: bipûte + -yî | ||
| bipuxte | (rengdêr) puxtedar. ji: bi- +puxte | ||
| bipuxtekirin | (navdêr, mê) bi kurtkirin. ji: bipuxte +kirin | ||
| biqab | (rengdêr) biberg, bicizûbend, bifiraq, biaman, bikemer, qabkirî. ji: bi- +qab | ||
| biqabiliyet | (rengdêr) behredar, bibehre, behremend, jêhatî, zîrek, xwedîhuner, talentdar | ||
| biqaçaxî | (rengdêr) qaçax. ji: bi- +qaçaxî | ||
| biqafiye | (rengdêr) bibeşavend, bibare, birêzbend, birîm, biraym. ji: bi- + qafiye. jê: biqafiyeyî biqafiyetî | ||
| biqafiyeyî | (navdêr, mê) rewşa biqafiyebûnê. ji: biqafiye + -yî | ||
| biqalib | (rengdêr) qalibkirî. ji: bi- +qalib | ||
| biqalik | (rengdêr) biqelp, biqaşil. ji: bi- + qalik. jê: biqalikî biqalikîtî biqaliktî | ||
| biqalikî | (navdêr, mê) rewşa biqalikbûnê. ji: biqalik + -î | ||
| biqamçî | (rengdêr) bişelaq, bitaziyane. ji: bi- +qamçî | ||
| biqamîş | (rengdêr) biqamir, bikamir, bizil. ji: bi- +qamîş | ||
| biqamûs | (rengdêr) biferheng, bibêjename, bipeyvname, bibiwêjname. ji: bi- + qamûs. jê: biqamûsî biqamûsîtî biqamûstî | ||
| biqamûsî | (navdêr, mê) rewşa biqamûsbûnê. ji: biqamûs + -î | ||
| biqane | (rengdêr) biqanat. ji: bi- +q +-ane | ||
| biqanûn | (rengdêr) bidad, biedalet, biheqî, bihiqûq, bidadmendî, bizagon, biyasa. ji: bi- + qanûn. jê: biqanûnî biqanûnîtî biqanûntî | ||
| biqanûnî | (navdêr, mê) rewşa biqanûnbûnê. ji: biqanûn + -î | ||
| biqap | (rengdêr) biderdank, biaman, bifirax, bifiraq, bisênî-mênî. ji: bi- + qap. jê: biqapî biqapîtî biqaptî | ||
| biqapan | (rengdêr) forsek, bifors, bifîz, qubede, fîza, xirmal, fiyaqedar (argo), bifiyaqe. ji: bi- +qapan | ||
| biqapanî | (navdêr, mê) sirweyekî, bi fortekî. ji: biqap +-anî | ||
| biqape | (rengdêr) zanepeyv, zimanxweş, xweşaxiv | ||
| biqapî | (navdêr, mê) rewşa biqapbûnê. ji: biqap + -î | ||
| biqapût | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, bisaqo, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + qapût. jê: biqapûtî biqapûtîtî biqapûttî | ||
| biqapûtî | (navdêr, mê) rewşa biqapûtbûnê. ji: biqapût + -î | ||
| biqaşik | (rengdêr) qalikdar, qaçildar, biqalik, biqaçil, biqaşûl, biqalçik, biqeşqelîk. ji: bi- +qaşik | ||
| biqaşil | (rengdêr) biqalik, biqelp. ji: bi- + qaşil. jê: biqaşilî biqaşilîtî biqaşiltî | ||
| biqaşilî | (navdêr, mê) rewşa biqaşilbûnê. ji: biqaşil + -î | ||
| biqaşilk | (rengdêr) qalikdar, qaçildar, biqalik, biqaçil, biqalçik, biqaşik, biqeşqelîk. ji: bi- +qaşilk | ||
| biqat | (rengdêr) bitebeqe. ji: bi- +qat | ||
| biqayd | (rengdêr) biprensîp, birêbaz, birêgez, birêç, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + qayd. jê: biqaydî biqaydîtî biqaydtî | ||
| biqayde | (rengdêr) rêzikdar, birêzik. ji: bi- +qayde | ||
| biqaydeyî | (navdêr, mê) bi zarî, zarveyî, zalvê. ji: biqayde +-yî | ||
| biqaydî | (navdêr, mê) rewşa biqaydbûnê. ji: biqayd + -î | ||
| biqayilbarî | (navdêr, mê) bi bawerbarî, bawerbarkî. ji: bi- +qayilbar +-î | ||
| biqayîmî | (rengdêr) bi qayimî, nîşankirî. ji: bi- +qayîmî | ||
| biqayiş | (rengdêr) bikemer, bidoxîn. ji: bi- + qayiş. jê: biqayişî biqayişîtî biqayiştî | ||
| biqayişî | (navdêr, mê) rewşa biqayişbûnê. ji: biqayiş + -î | ||
| biqazanc | (rengdêr) bifêde, bimifa, bikelk, bisûde, biavantaj, bikêr, bikar. ji: bi- + qazanc. jê: biqazancî biqazancîtî biqazanctî | ||
| biqazancî | (navdêr, mê) rewşa biqazancbûnê. ji: biqazanc + -î | ||
| biqebale | (rengdêr) bikontrat. ji: bi- +qebale | ||
| biqebaletî | (navdêr, mê) bi qubale, erebî bazarî. ji: biqebale +-tî | ||
| biqebare | (rengdêr) qebaredar, barestedar, bitiyen. ji: bi- +qebare | ||
| biqebareyî | (navdêr, mê) qebarkî. ji: biqebare +-yî | ||
| biqebî | (navdêr, mê) qebekî. ji: bi- +qeb +-î | ||
| biqeda | (rengdêr) serqeda. ji: bi- +qeda | ||
| biqedem | (rengdêr) piledar, bipêlik. ji: bi- +qedem | ||
| biqeder | (rengdêr) bibext, biçarenivîs, birojgar, bişans, binesîb, biqismet, bisiûd, bitalih. ji: bi- + qeder. jê: biqederî biqederîtî biqedertî | ||
| biqederî | (navdêr, mê) rewşa biqederbûnê. ji: biqeder + -î | ||
| biqedexe | (rengdêr) qedexedar. ji: bi- +qedexe | ||
| biqedexeyî | (navdêr, mê) bi berbendarî. ji: biqedexe +-yî | ||
| biqedir | bi qîmet, bi hurmet, bi selayî, bi nirx | ||
| biqedirî | (navdêr, mê) rewşa biqedirbûnê. ji: biqedir + -î | ||
| biqefes | (rengdêr) birekeh. ji: bi- + qefes. jê: biqefesî biqefesîtî biqefestî | ||
| biqefesî | (navdêr, mê) rewşa biqefesbûnê. ji: biqefes + -î | ||
| biqehr | (rengdêr) bihidet, bikîn, bikerb, binefret. ji: bi- + qehr. jê: biqehrî biqehrîtî biqehrtî | ||
| biqehrî | (navdêr, mê) rewşa biqehrbûnê. ji: biqehr + -î | ||
| biqelafet | (rengdêr) laşgir, qelantor. ji: bi- +qelafet | ||
| biqelen | (rengdêr) binext, bişîrbayî, bicihêz, bicêyiz. ji: bi- + qelen. jê: biqelenî biqelenîtî biqelentî | ||
| biqelenî | (navdêr, mê) rewşa biqelenbûnê. ji: biqelen + -î | ||
| biqelp | (rengdêr) biqalik, biqaşil. ji: bi- + qelp. jê: biqelpî biqelpîtî biqelptî | ||
| biqelpî | (navdêr, mê) rewşa biqelpbûnê. ji: biqelp + -î | ||
| biqelq | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, bixebat, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, bibizar, bicule. ji: bi- + qelq. jê: biqelqî biqelqîtî biqelqtî | ||
| biqelqî | (navdêr, mê) rewşa biqelqbûnê. ji: biqelq + -î | ||
| biqelsî | (navdêr, mê) qelsîkî, qelskî, qelsekî. ji: bi- +qel +-sî | ||
| biqemçik | (rengdêr) bidûv, biboç, biqemç, bipoçik, bidoç, biterî, bidîvik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +qemçik | ||
| biqeme | (rengdêr) bipîncik. ji: bi- +qeme | ||
| biqemerî | (rengdêr) bistûn, bikolek, bigulte. ji: bi- + qemerî. jê: biqemerîtî | ||
| biqemerîtî | (navdêr, mê) rewşa biqemerîbûnê. ji: biqemerî + -tî | ||
| biqenaet | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, biray, bidîtin, binerîn, bibawerî. ji: bi- + qenaet. jê: biqenaetî biqenaetîtî biqenaettî | ||
| biqenaetî | (navdêr, mê) rewşa biqenaetbûnê. ji: biqenaet + -î | ||
| biqencî | (rengdêr) binezaket, bicamêrî, bidilnazikî, birêzgirî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + qencî. jê: biqencîtî | ||
| biqencîtî | (navdêr, mê) rewşa biqencîbûnê. ji: biqencî + -tî | ||
| biqend | (rengdêr) bişekir. ji: bi- + qend. jê: biqendî biqendîtî biqendtî | ||
| biqendî | (navdêr, mê) rewşa biqendbûnê. ji: biqend + -î | ||
| biqepax | (rengdêr) biderdank, bidevdank, biserdank. ji: bi- + qepax. jê: biqepaxî biqepaxîtî biqepaxtî | ||
| biqepaxî | (navdêr, mê) rewşa biqepaxbûnê. ji: biqepax + -î | ||
| biqepûşk | (rengdêr) bigûzik. ji: bi- +qepûşk | ||
| biqerar | (rengdêr) bibirryar. ji: bi- + qerar. jê: biqerarî biqerarîtî biqerartî | ||
| biqerar bûn | (lêker)(Binihêre:) biqerar | ||
| biqerarî | (navdêr, mê) rewşa biqerarbûnê, biryardarî, hevsengî, qerardarî. ji: biqerar + -î | ||
| biqerebalix | (rengdêr) bizingivor, bidengûdor, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol, biqerepere, bixepse, biheleloş. ji: bi- + qerebalix. jê: biqerebalixî biqerebalixîtî biqerebalixtî | ||
| biqerebalixî | (navdêr, mê) rewşa biqerebalixbûnê. ji: biqerebalix + -î | ||
| biqerepere | (rengdêr) biqerebalix, bizingivor, bidengûdor, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol, bixepse, biheleloş. ji: bi- + qerepere. jê: biqerepereyî biqereperetî | ||
| biqerepereyî | (navdêr, mê) rewşa biqereperebûnê. ji: biqerepere + -yî | ||
| biqerf | (rengdêr) (diraysiv. ji: bi- +qerf | ||
| biqerfî | (rengdêr) henekî, bi henekî, bi tinazî. ji: bi- +qerfî | ||
| biqerqeşûn | (rengdêr) bigeremol, bisêlûbêl, bixileport, bialozî. ji: bi- +qerqeşûn | ||
| biqerrise | (rengdêr) bicemed, biqeşa, bisehol, bibûz. ji: bi- + qerrise. jê: biqerriseyî biqerrisetî | ||
| biqerriseyî | (navdêr, mê) rewşa biqerrisebûnê. ji: biqerrise + -yî | ||
| biqertaf | (rengdêr) qertafdar, lêkdar, îlawedar. ji: bi- +qertaf | ||
| biqerz | (rengdêr) bideyn. ji: bi- + qerz. jê: biqerzî biqerzîtî biqerztî | ||
| biqerzî | (navdêr, mê) rewşa biqerzbûnê. ji: biqerz + -î | ||
| biqeşa | (rengdêr) bicemed, biqerrise, bisehol, bibûz. ji: bi- + qeşa. jê: biqeşayî biqeşatî | ||
| biqeşayî | (navdêr, mê) rewşa biqeşabûnê. ji: biqeşa + -yî | ||
| biqesd | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bigaraz, bimerem, bimexsed, bixwestek, bidawa. ji: bi- + qesd. jê: biqesdî biqesdîtî biqesdtî | ||
| biqesdî | (navdêr, mê) rewşa biqesdbûnê. ji: biqesd + -î | ||
| biqethî | (rengdêr) bi misogerî, bi vebirî, bi wekat. ji: bi- +qethî | ||
| biqetî | (navdêr, mê) bi mîsogeri. ji: bi- +qe +-tî | ||
| biqetlazî | (rengdêr) qetlazîkî. ji: bi- +qetlazî | ||
| biqetran | (rengdêr) qetrandar. ji: bi- +qetran | ||
| biqewet | (rengdêr) xurt, bihêz, bizever, bitaqet, biqudret, kesa/ê ku qewet ye, tişta/ê ku qewet heye, bihinêr, bişiyan, bikarîn, bikanîn, bitiwanîn, bipêçêbûn, bijêhatin, hêzdar, tiwana, çeleng, fêris, egîd, çalak, leheng, mêrxas, rewan, segvan. Herwiha: biqiwet biquwet. Dijwate: bêqewet. ji: bi- + qewet. Bikaranîn: Lêker: biqewet kirin. Navdêr: biqewetbûn, biqewetkirin | ||
| biqewet bûn | (lêker)(Binihêre:) biqewet | ||
| biqewet kirin | (lêker)(Binihêre:) biqewet | ||
| biqewetbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biqewet | ||
| biqewetbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biqewet | ||
| biqewetî | (navdêr, mê) rewşa biqewetbûnê. ji: biqewet + -î | ||
| biqewetkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biqewet kirin | ||
| biqewetkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biqewet | ||
| biqewimînî | (rengdêr) bûyerdar, birûdan, biteşqele, bihedîse. ji: bi- +qewimînî | ||
| biqewl | (rengdêr) bisoz, biehd, bibelên. ji: bi- + qewl. jê: biqewlî biqewlîtî biqewltî | ||
| biqewlî | (navdêr, mê) rewşa biqewlbûnê. ji: biqewl + -î | ||
| biqews | (rengdêr) bikevane, newînî, pilûç. ji: bi- +qews | ||
| biqewxe | (rengdêr) bişer, bipevçûn. ji: bi- +qewxe | ||
| biqeyd | (rengdêr) bibend, biben, bizincîr, bigirê, bigirêk. ji: bi- + qeyd. jê: biqeydî biqeydîtî biqeydtî | ||
| biqeydî | (navdêr, mê) rewşa biqeydbûnê. ji: biqeyd + -î | ||
| biqeymax | (rengdêr) bito, bitûwik. ji: bi- +qeymax | ||
| biqeyran | (rengdêr) biproblem, bikêşe, bipirsgirêk, biarêşe, bimişkîle, bikrîz, bidîlema, biasteng, biastengî, bimesele, bipirs, bidoz, bibela, binexweşî. ji: bi- + qeyran. jê: biqeyranî biqeyranîtî biqeyrantî | ||
| biqeyranî | (navdêr, mê) rewşa biqeyranbûnê. ji: biqeyran + -î | ||
| biqeytan | (rengdêr) qeytankirî, bibendik. ji: bi- +qeytan | ||
| biqezd | (rengdêr) bixaye, bimerem, bimebest, bimexsed, biniyet, bibayist, biarmanc, bihedef, bidaxwaz. ji: bi- + qezd. jê: biqezdî biqezdîtî biqezdtî | ||
| biqezdî | (navdêr, mê) rewşa biqezdbûnê. ji: biqezd + -î | ||
| biqîçî | (rengdêr) qîçkî. ji: bi- +qîçî | ||
| biqidoş | biyom, pîroz, pîrozwer, bioxur, bioxir, biwar, bipêûpar | ||
| biqîjeqîj | (rengdêr) bi cîzecîz. ji: bi- +qîjeqîj | ||
| biqîjî | (navdêr, mê) qîjkî, qîj kî. ji: bi- +qîj +-î | ||
| biqîl | (rengdêr) bidiran, biac. ji: bi- + qîl. jê: biqîlî biqîlîtî biqîltî | ||
| biqîle | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + qîle. jê: biqîleyî biqîletî | ||
| biqîleyî | (navdêr, mê) rewşa biqîlebûnê. ji: biqîle + -yî | ||
| biqîlî | (navdêr, mê) rewşa biqîlbûnê. ji: biqîl + -î | ||
| biqiloç | (rengdêr) biqoç, bişax, bistrû, bistûre, bistrih. ji: bi- + qiloç. jê: biqiloçî biqiloçîtî biqiloçtî | ||
| biqiloçî | (navdêr, mê) rewşa biqiloçbûnê. ji: biqiloç + -î | ||
| biqîmbûnî | (navdêr, mê) bi dilniyayî. ji: bi- +qîm +-bûnî | ||
| biqîmet | Bi nirx, bi hurmet, bi selayî, hêja, delal | ||
| biqîmetî | (navdêr, mê) rewşa biqîmetbûnê, hêjayî, nirxdarî, qîmetdarî, berketîbûn. ji: biqîmet + -î | ||
| biqîn | (rengdêr) bikîn, bikerb, birik, binefret, binifir, bineyarî, bidijminatî. ji: bi- + qîn. jê: biqînî biqînîtî biqîntî | ||
| biqînî | (navdêr, mê) rewşa biqînbûnê. ji: biqîn + -î | ||
| biqirçîn | (rengdêr) biçirkîn, biçeqîn. ji: bi- +qirçîn | ||
| biqirçînî | (rengdêr) bisîqînî. ji: bi- +qirçînî | ||
| biqirêj | (rengdêr) gemarî, pîs. ji: bi- +qirêj | ||
| biqirêjî | (rengdêr) kirêtî, pîsî. ji: bi- +qirêjî | ||
| biqîreqîr | (rengdêr) bi qajewaj, bi qîrînî, bi qajînî. ji: bi- +qîreqîr | ||
| biqirik | (rengdêr) bigewrî. ji: bi- +qirik | ||
| biqirme | (rengdêr) kurîşkî, qurîşkî. ji: bi- +qirme | ||
| biqîş | (navdêr, mê) qelîştekî, bitîş, bidir. ji: bi- +q +-îş | ||
| biqismet | (rengdêr) bibext, biçarenivîs, birojgar, bişans, binesîb, bisiûd, bitalih, biqeder. ji: bi- + qismet. jê: biqismetî biqismetîtî biqismettî | ||
| biqismetî | (navdêr, mê) rewşa biqismetbûnê. ji: biqismet + -î | ||
| biqisûr | (rengdêr) bikêmasî, biêb, ne temam, ne kamil. Herwiha: biqusûr. Dijwate: bêqisûr. ji: bi- + qisûr | ||
| biqisûr dîtin | (lêker) şaşî dîtin. ji: biqisûr + dîtin | ||
| biqisûrî | (rengdêr) bikêmasîbûn, bikêmanîbûn, eybdarî, engastîbûn, lome. ji: bi- +qisûrî | ||
| biqiswet | (rengdêr) gebsoyî, hezîn, tengavî. ji: bi- +qiswet | ||
| biqîtik | (rengdêr) biçiqlik, bigupikok. ji: bi- +qîtik | ||
| biqiyafet | (rengdêr) bitimtêl. ji: bi- +qiyafet | ||
| biqiyas | (rengdêr) biendaze, bieyar, bipîvan, bihindayî. ji: bi- + qiyas. jê: biqiyasî biqiyasîtî biqiyastî | ||
| biqiyasî | (navdêr, mê) rewşa biqiyasbûnê. ji: biqiyas + -î | ||
| biqoç | (rengdêr) bişax, bistrû, biqiloç, bistûre, bistrih. ji: bi- + qoç. jê: biqoçî biqoçîtî biqoçtî | ||
| biqoçî | (navdêr, mê) rewşa biqoçbûnê. ji: biqoç + -î | ||
| biqompîr | (rengdêr) bipatet. ji: bi- +qompîr | ||
| biqop | (rengdêr) bimilik, bikopare. ji: bi- +qop | ||
| biqorik | (rengdêr) bikemax, bigirde. ji: bi- +qorik | ||
| biqorzî | (rengdêr) goşedar, bigoşe, biqunc, biqurçik, biqumîşk. ji: bi- +qorzî | ||
| biqot | (rengdêr) bitepik, bitepe, bimitik. ji: bi- +qot | ||
| biqoz | (rengdêr) bikilom, bimitik, bitûmik, bitepik. ji: bi- +qoz | ||
| biqube | (rengdêr) bigumbet, bigumêz. ji: bi- +qube | ||
| biqubeyî | (navdêr, mê) çepelkî, bi çepelî. ji: biqube +-yî | ||
| biqudret | (rengdêr) bihêz, biqewet, bişiyan, bikarîn, bikanîn, bitaqet, bitiwanîn, bipêçêbûn, bijêhatin, bihinêr. ji: bi- + qudret. jê: biqudretî biqudretîtî biqudrettî | ||
| biqudretî | (navdêr, mê) rewşa biqudretbûnê. ji: biqudret + -î | ||
| biqudûş | (rengdêr) biyom | ||
| biqul | (rengdêr) qulbûyî. ji: bi- +qul | ||
| biqulp | (rengdêr) biçembil, bidestik, bihingil. ji: bi- +qulp | ||
| biqûm | (rengdêr) bisêlak, bêsêhil, bixîz, têrxîz. ji: bi- +qûm | ||
| biqumçe | (rengdêr) bimerîk, bimeyîk, bibişkoj. ji: bi- + qumçe. jê: biqumçeyî biqumçetî | ||
| biqumçeyî | (navdêr, mê) rewşa biqumçebûnê. ji: biqumçe + -yî | ||
| biqûntax | (rengdêr) qûndaxkirî. ji: bi- +qûntax | ||
| biqupçe | (rengdêr) bimerîk, bimeyîk, biqumçe, bibişkoj. ji: bi- + qupçe. jê: biqupçeyî biqupçetî | ||
| biqupçeyî | (navdêr, mê) rewşa biqupçebûnê. ji: biqupçe + -yî | ||
| biqurf | (rengdêr) bidehşet, bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bisehm, bihijmet, bihêb, bihêw, bifewqulade. ji: bi- + qurf. jê: biqurfî biqurfîtî biqurftî | ||
| biqurfî | (navdêr, mê) rewşa biqurfbûnê. ji: biqurf + -î | ||
| biqurm | (rengdêr) bigumil, bikok. ji: bi- + qurm. jê: biqurmî biqurmîtî biqurmtî | ||
| biqurmî | (navdêr, mê) rewşa biqurmbûnê. ji: biqurm + -î | ||
| biqurretî | (navdêr, mê) bi pozbilindî, bi xwefiroşî, zimanzêde. ji: bi- +qurre +-tî | ||
| biqursî | (rengdêr) biwezin, bisenganî, bigiranî. ji: bi- + qursî. jê: biqursîtî | ||
| biqursîtî | (navdêr, mê) rewşa biqursîbûnê. ji: biqursî + -tî | ||
| biqûş | (rengdêr) bipaldûm. ji: bi- +qûş | ||
| biqusek | (navdêr, mê) bikalker. ji: bi- +qus +-ek | ||
| biqût | (rengdêr) bigida, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + qût. jê: biqûtî biqûtîtî biqûttî | ||
| biqûtî | (navdêr, mê) rewşa biqûtbûnê. ji: biqût + -î | ||
| biqutoyî | (navdêr, mê) quto kî. ji: bi- +qut +-oyî | ||
| bir | 1. beş 2. qisim 3. par 4. kerî 5. tîke 1. çend kes yan tişt. Binêre; birr 2. ji birin. Binêre; birin 3. ji birîn. Binêre; birrîn | ||
| bira | kesê ji dê an jî bavê mirovî *"tenê bira, di hawara birê de tê" -birayên hûrekî 1. ji heman dê û bavî 2. dizên tûrekî | ||
| bira bêav, kese bênav | (biwêj) ev her du jî tiştên neyînî ne. nav û deng giring e ezbenî. bîrci bêav, kesê bênav. | ||
| bira bira ye hesab li dera ha ye | gotina pêşiyan di bazirganiyê de bazar divê bi heqî be çi bira dibe çi mirovên din dibe mafdqrî divê li pêş be.bira be jî divê mafêkeda xwe bi erzanî mirov nede kesî.lê biratî jî li alîkî divê bê parastin. | ||
| birabav | (navdêr, nêr) birayên ji eynî bav lê ne ji heman dayikê, kesên pirr li ber dilê hev şirîn. Herwiha: birabab. Bide ber: biramak zirrbav. ji: bira + bav. jê: birabavî | ||
| birabavî | (navdêr, mê) rewşa birabavbûnê. ji: birabav + -î | ||
| biraberî | (navdêr, mê) raberkî. ji: bira +-berî | ||
| birabînî | (navdêr, mê) rabînkî. ji: bira +-bînî | ||
| birabirda | (rengdêr) bisabiqe, bitawanname. ji: bi- + rabirda. jê: birabirdayî birabirdatî | ||
| birabirdayî | (navdêr, mê) rewşa birabirdabûnê. ji: birabirda + -yî | ||
| birabûn | (navdêr, mê) biratî | ||
| birabûn-û-rûniştin | (rengdêr) bireftar, bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, biedet, biirf, bibanek, bibaw. ji: bi- + rabûn-û-rûniştin. jê: birabûn-û-rûniştinî birabûn-û-rûniştinîtî birabûn-û-rûniştintî | ||
| birabûn-û-rûniştinî | (navdêr, mê) rewşa birabûn-û-rûniştinbûnê. ji: birabûn-û-rûniştin + -î | ||
| biracenî | (Zazaki) jinbira, jina bira | ||
| biradanî | (rengdêr) radankî. ji: bira +danî | ||
| birade | (rengdêr) piledar, bipile, derecedar. ji: bi- +rade | ||
| biradedarî | (navdêr, mê) bi gîrdanî, gîrdankî. ji: birade +-darî | ||
| birader | (navdêr) kesên hev dinasin û têkiliyên baş li gel hev hene û ji hev hez dikin (bi taybetî zelam), kesê wek bira; kesê ji der hatiye û wek bira nêzik e, kurrê dêbavên kesekê/î, lawê deybabên kesekê/î: Ew biraderê min e. (Dêbavên min û wî yek in.), kurrê ji dayika yan ji bavê kesekê/î, peyvek rêzgir e bo her zelamê basa wî tê kirin: Biraderek li te dipirsî, nizanim kî bû.. Herwiha: bira, bra, brader. Hevwate: heval, dost, hevrê, yar. Dijwate: dijmin, neyar. Bide ber: lêzim, nas, xizm. ji: ji farisî برادر (birader: bira) ku hevreha bira ya kurdî ye. Bo ketina -(d)er ji kurdî bide ber dotmam (farisî: doxter), ma-k (farisî: mader), xweh (farisî: xvaher), zazakî pîbab (farisî: pider). jê: biraderî | ||
| biraderane | (rengdêr) birayane. ji: birader +-ane | ||
| biraderî | 1. biraderbûn (navdêr, mê) dostanî, hevalî, kirîvî, yaranî, hogirî, hevrêtî, hevbendî, hevgirî: Ez bi biraderiya we gelek serbilind im. (Gelek serbilind im ku biraderê we me.), bira, kurrê dêbavên mirovî. Herwiha: biraderînî biraderîtî biradertî braderî braderîtî bradertî. ji: birader + -î 2. birader (tewandî) (navdêr, nêr) forma tewandî ya nêr ji peyva birader: Wî biraderî çi got?. Herwiha: braderî. ji: birader + -î | ||
| biradexil | (navdêr, nêr) pûşga, giyagenimk, pîvêr, giyareş, korik, riwekek wek cehî ye, cehdas, cehdasî. Herwiha: biradexl. Navê zanistî: Avena sativa. ji: bira + dexil anku wek dexlî | ||
| biragirî | (navdêr, mê) bi hevsengî, bi qayimî. ji: bira +-girî | ||
| birajin | Kurdî (Soranî) jinbira | ||
| birak | (navdêr, mê) biraê biçûk, peyvek şirîn e li şûna bira, bîçima peyva “bira” ya biçûkî; mînak: ew birakê min e, Hevalê ku wek brayekî nêz e.Bra û brak. Herwiha: brak. Bide ber: kek. ji: bira + -k | ||
| birakê | (Zazaki) birakî, hevaltiya pirr nêzîk | ||
| birako | (navdêr) ji bo deng lê kirina kesekî | ||
| birakose | (Zazaki) Birakose, Navê çîrok û leyztikekê, Birayê lepker (hîlebaz) | ||
| birakuj | (navdêr) kesê bire xwe dikuje | ||
| birakujî | (navdêr) kiryara bira kuştinê | ||
| birakuştî | (navdêr) kesê ku birê wî hatiye kuştin | ||
| birale | şitil şitil | ||
| biramak | kesên ji eynî dayikê lê ne ji heman bavî (navdêr, nêr) birayên ji eynî dayikê lê ne ji heman bavî. Bide ber: birabav zirrbav. ji: bira + mak. jê: biramakî | ||
| biramakî | (navdêr, mê) rewşa biramakbûnê. ji: biramak + -î | ||
| biraman | (Binihêre:) bira | ||
| biramandarî | (navdêr, mê) ramandarkî, ramankî. ji: biraman +-darî | ||
| biramankarî | (navdêr, mê) ramankarkî. ji: biraman +-karî | ||
| biramarî | (navdêr) birayê ji zewaca dê yan jî bavê pêkhatî | ||
| biramarîtî | (navdêr) biratiya ji zewaca dê yan jî bavê pêkhatî | ||
| biran | 1. neman, birîn 2. ji bira, bira | ||
| birandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birandin. Bikaranîn: Navdêr: birandîbûn | ||
| birandî bûn | (lêker)(Binihêre:) birandî | ||
| birandî kirin | (lêker)(Binihêre:) birandî | ||
| birandîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birandî | ||
| birandîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birandî | ||
| birandîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birandî kirin | ||
| birandîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birandî | ||
| birandin | (lêker)(navdêr, mê) hemî kuştin, qelihandin, qirr kirin, qetlîam kirin, nehêlan, vemirandin, temirandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: براندن. Tewîn: Lêker: -birîn-. Herwiha: birhandin birihandin. Têkildar: birihîn. Bide ber: birrandin. jê: birandî birîner birînerî birîninde | ||
| birandin/dibirîne/bibirîne | 1. binevat kirin 2. îmha kirin 3. tune kirin | ||
| birandox | (navdêr, mê) serhişk, pale, mezêxer, serfkar, berxwer, mezaxêner. ji: bi- +ran +-dox | ||
| birang | (navdêr, mê) birak, birayê biçûk, forma şirînkirina peyva bira ye: Ez ji birangê xwe re bêjim, çaxê ku min her çar berxên virnî difirot, Edoyê Xalid hat pêxim lê xist.. Bide ber: xweying | ||
| biranguh | (navdêr, mê) nûj, bezmik, gawik, spîpanik, spîpehnik, bizmik, gawuk | ||
| birapor | (rengdêr) rapordar. ji: bi- +rapor | ||
| biraşîr | kesê ku di dema zarotiya wî de wî jî şîrê diya wî mêtiye; şîrbirak kesê ku di dema zarotiya wî de wî jî şîrê diya wî mêtiye; şîrbirak | ||
| biraşte | alava ku li serê goşt tê pijandin alava ku li serê goşt tê pijandin | ||
| birasthatin | (navdêr, mê) biketoberî, bitesadifî. ji: bi- +rasthatin + | ||
| birasthatinî | (rengdêr) bi tesadufi, bi pîşadî. ji: bi- +rasthatinî | ||
| birastî | (rengdêr) biketwar, biheqîqet, birealîte. ji: bi- + rastî. jê: birastîtî | ||
| biraştî | (rengdêr) qelandî, tişta/ê ku hatiye biraştin. Herwiha: birijandî braştî brijandî. Nêzîk: kelandî | ||
| birastik | (navdêr, mê) biladen. ji: bi- +rast +-ik | ||
| biraştin | (lêker)(navdêr, mê) li ser agirî (lê ne di avê yan rûnî de) germ kirin daku êdî xav nemîne, Li ser sêlekê yan amûrek din germ kirina goşt. Ev germkirin ne di nav rûn û ne jî di nav avê de tê kirin, tenê li ser sacekî tê kirin, Biraştin:sor kirin, biriştin:sor bûn. Ev herdu lêker ne yek in wateyên wan yek bin jî vatiniyên wan di hevokê de ne yekin. Biraştin lêkerek guhêzbar e, lewre biriştin lêkerek neguhêzbar e. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: براشتن. Herwiha: birjantin, birajtin, birijandin, biriştin, birjandin, brajtin, braştin, brijandin. Tewîn: Lêker: -birêj-. Têkildar: birijîn. Bide ber: kelandin, kizirandin, qelandin. ji: Hevkoka braten ya elmanî, rotir ya frensî û roast ya inglîzî, φρύγειν ya yewnaniya kevnar in, hemî ji koka bher- ya Proto-hindûewropî ne ku herwiha serekaniya birin ya kurmancî ye.. jê: biraştî, -birêj, -birêjî, birêjer, birêjerî | ||
| biraştin/dibirêje/bibirêje | goşt pijandin *"êgir girte mala yekî, yê din got: 'tu bi Xwedê venemirîne, da ku (ez) kewên xwe li serê bibirêjim' " | ||
| birastîtî | (navdêr, mê) rewşa birastîbûnê. ji: birastî + -tî | ||
| biratî | 1. hevpişkiya di dê an jî bavî de 2. rewşa kesên ji heman olê *"biratî bi baran, hesab bi misqalan" (navdêr, mê) birabûn, reftara wek ya birayan. Herwiha: biranetî biradernetî biranî biradernî birayetî biraderyetî birayî biraderyî birayîtî biraderyîtî branetî bradernetî branî bradernî bratî bradertî brayetî braderyetî brayî braderyî brayîtî braderyîtî. ji: bira + -tî | ||
| biratî kirin | (lêker) hevalî kirin. ji: biratî + kirin | ||
| biratîbûn | (navdêr, mê) birayetî. ji: biratî +bûn | ||
| birawest | (rengdêr) bisekan. ji: bi- +rawest | ||
| biraxwe | ezbet. ji: bi- +- +xwe | ||
| biraxwê | (navdêr) xismên mêr û ji dûr ve | ||
| biray | (rengdêr) bihelwest, biboçûn, bidîtin, binerîn, biqenaet, bibawerî. ji: bi- + ray. Bikaranîn: Rengdêr: biraydayî. jê: birayî birayîtî biraytî | ||
| birayan | (navdêr, mê) îxwan | ||
| birayane | (rengdêr) qenc, çak, baş, wek birayan, mîna birayan. Herwiha: brayane. ji: bira + -yane | ||
| birayda | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikartêkirin, bikênc. ji: bi- + rayda. jê: biraydayî biraydatî | ||
| biraydayî | (navdêr, mê) rewşa biraydabûnê, bibandorî, kartêkerî, hîkarîdarî, karîgerdarî, tesîrdarî, bitesîrî, bikêncî, kelijdarî, bandorî, ferhemendî, karîgerî, karîzma. ji: birayda + -yî | ||
| biraye ji dê ye, silavan dide li pê ye, ew jî ji bo lomê xelkê ye | (biwêj) kes an jî tişte ne heqîqî û ne surişt be, zede mayînde nabe. tişten ne surişt cuda ne. biraya ji de ye, silavan elide li pê ye; ew jî ji bo lome xelkê ye. | ||
| biraye min bimire, ne yek jî te du tir kirin | (biwêj) ji bo kesên ku ji ber tiştên piçûk jî zû dixeyîdin û didin tîzan tê gotin. tu çima xolîvdibî? ya rastî bixwazî wekî gotina keçike: biraye min bhnire, ne yek jî te du tir kirin. (bnr. çîrok) :bere keç û xorten ku dergistiyen hev bûn, ancax di gelek mercen zor de dikaribûn hev û din bibînin. di we deme de du heb dergistî piştî gelek dijwariye rojeke firsend dibînin û tên bal hev. her du dergistî demeke bi hev şad dibin, lê çawa dibe ba ji ber lawik diçe, ango tir dike. ji şerman lawik radibe dike ku here, lê keçik li ber digere û dibêje: tiştek nake, ev yek te serê hemû mirovan. ne xem e, em hevalen hev in. si he em ê hihin mer û jinen hev û ev fişten wisa ji ho mm li te n.şten asahî ne. lê keçik çiqas li ber dergistiye xwe digere, çi dibêje û çi dike, nikare wî îkna bike. di dawiye de keçik dinere ku ne mimkun e, wa ye dergistiye we dide ser re û diçe; keçik hers dibe û wiha dibêje: bire mm himire, ne tirekjî te du tir kirin | ||
| biraye mîna te, bila ji gore rabin | (biwêj) ji bo birayen beker tê gotin. ma tu jî bira yî? biraye mîna te, bila ji gore rabin. | ||
| birayedarî | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + rayedarî. jê: birayedarîtî | ||
| birayedarîtî | (navdêr, mê) rewşa birayedarîbûnê. ji: birayedarî + -tî | ||
| birayek dîn, yek hişyar, dan mûyeke neqetandin | (biwêj) her du jî ji hev xerabtir bûn, tiştek pek neanîn. birayek dîn, yek hişyar, dan mûyeke neqetandin. her du jî ji qefseqet in û tune ne. | ||
| birayekî bepar bûn | (biwêj) ji bo hevalen fedakar û baş tê gotin. xwede dizane nûro birayekî bepar e. | ||
| birayey | (Zazaki) biratî | ||
| birayeya şitî | (Zazaki) biratiya şîr | ||
| biraym | (rengdêr) bibeşavend, biqafiye, bibare, birêzbend, birîm. ji: bi- + raym. jê: biraymî biraymîtî biraymtî | ||
| biraymî | (navdêr, mê) rewşa biraymbûnê. ji: biraym + -î | ||
| birayo tu çima wekî hewlaya bêxwê dihujhujî | (biwêj) di wateya pirs û legerîne tê bikaranîn. wekî ku jinike gotiye: birayo, tu çima wekî hewleya bêxwê dilmjhujî? tu jî dixwaziji min bersiva we pirse bigirî? (bnr. çîrok). li gundekî mere jinike ji jinike dixwaze ku jê re hewleye çebike. jinik hinek tiştan dizane, lê nizane gelo xwe dixin hewleye yan na. mala wan ji gund hinekî dûr lê li ser reyeke bûye. jinik derdikeve ber derî û li ser re diponije. demeke bi şûn de siwariyek derbas dibe. jinik rasterast nikare pirs bike, lê bi awayekî peyamî ji merik re dibêje: rewiyo tu çima wisu wekî hewleya bêxwê dihujhujî (ji xwe ve diçî)? merike rewî mirovekî kone bûye, rewşe fam dike û ji jinike re dibêje: xweha min, xwe tiakeve nav hewleye, here hewleya xwe çeke. biraye min bi mi re, ne yek jî te du tir kirin. | ||
| biraz | (rengdêr) surrî, nehînî, nepenî, razdar. ji: bi- + raz | ||
| biraza | lawê birayê mirovî (navdêr) zarrokên birayê kesekê/î. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: برازا/براظا. Herwiha: birazî braza brazî. ji: bira + -zaBinêre, amoza, xaloza, xwarza | ||
| birazan | (rengdêr) xwarzan. ji: bi- +razan | ||
| birazava | kesê ku di daweta zavê de xwedîtiya wî dike (navdêr, nêr) hevalzava, berdestkê zavayî, alîkarê zavayî, kesê di zemawendê de alîkariya zavayî dike, kesê di daweta wî de xwedîtiya wî dike, şûşbîn. Herwiha: birazave, brazava, brazave, birazawa, birazawe, brazawa, brazaweNêzîk, berbûkBbide ber, biraza. ji: bira + zava. jê: birazavanî, birazavatî, birazavayî | ||
| birazavatî | (navdêr, mê) rewşa birazavabûnê, şoşbînî, şoşmanî. ji: birazava + -tî | ||
| birazê | (navdêr) keça bira | ||
| birazî | keça birayê mirovî *"ap bi biraziyan re dike, xal bi xwarziyan re dike" | ||
| birbend | (rengdêr) dolab, refik, kendor | ||
| birbir | (rengdêr) komkom, destedeste, :kew birbir firîn destedeste firîn, zîvik a pişta mirov û candaran | ||
| birbire | (rengdêr) birbir, zîvik | ||
| birbirî | (rengdêr) fehmatî, berfehmî, fehmberî, fehmdarî, fehmkerî, têgihanî, bîre weratî, fehmkurî, azawî, ruşt, bîrewerî, îzan, feraset. ji: bir +birî | ||
| birbirî bûn | (lêker) reşît bûn. ji: birbirî + bûn | ||
| birbisîn | çirûsîn, birisîn, teyisîn, zeriqîn, îsîn, îsikîn, birûskîn, çayisîn, çilwilîn, çirişin, çiriskin, biriqîn, weriqîn, çirisîn, teyisan, birûskan, birisin, eyîsîn, pirposk dan | ||
| birc | 1. avahiyê bilind û asê yê ku ji bo zêrevanîyê tê bikaranîn 2. kêlû (navdêr, mê) keleh, sûr, beden, dîwarên ku berê li dor bajarran dihatin avakirin bo parastina wan (bi taybetî qubeyên wan yên bilind): Birca Belek, (astrolojî) bircên felekê, her yek ji dazde nîşanên stêran di astrolojiyê de. Herwiha: burc. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برج. Bide ber: birç. ji: ji erebî برج jiarami ܒܘܪܓܐ (burga) ji latinî burgus ji yunanî πύργος (púrgos) ji Proto-hindûewropî bʰerǵʰ- (bilind) ku serekaniya bilind, berz yên kurdî ye jî. Ji eynî rehî bi rêya frensî burjuwa û burjuwazî, bi rêya inglîzî ji almanî hamburger.. jê: bircane bircik bircî Birca Beranî Birca Cêwiyan Birca Dûpişkî Birca Ga Birca Gaboxe Birca Karikê Birca Kevjalê Birca Kevanê Birca Masî Birca Mêzînê/Birca Terazûyê Birca Şehrîwarê Birca Şêrî | ||
| birç | (navdêr, mê) pêdiviya bi xwarinê, hewcehiya bi xwarinê, birçîbûn, rewşa kesa/ê birçî: Xizan ji birçan dimirin.. Herwiha: birçîtî, birs, birsîtî, nêz. Dijwate: têrî, ziktêrî. Bide ber: bircBinere. Herwiha: hirç. Têkildar: xela. jê: birçî, birsî | ||
| bircane | (rengdêr) bi awayekî birc. ji: birc + -ane | ||
| birçêk | lîstika cirîdê lîstika cirîdê | ||
| birçî | 1. kesê ku pêdiviya wî bi xwarinê heye; nêzdeçûyî 2. netêr 3. zikvala *"çavên birçî, tu carî têr nabin" -ji birçînan zik miz dan tiştek nedîtin ku bê xwarin (rengdêr) hewceyî xwarinê, ya/yê pêwîstî bi xwarinê heye. Herwiha: birsî. Dijwate: têr. Bide ber: tî tên tênî tîn têhnî. Bikaranîn: Lêker: birçî kirin, birçî bûn. Navdêr: birçîbûn, birçîkirin. ji: birç + -î Bi avestayî versne, bi farisiya navîn gursne, bi soranî birsî, bi kurdiya başûrî wirsî, bi zazaki vêşan. Peyva birsîyê bi Kurmancî herî kevin e.. jê: birçîtî çavbirçî çavbirçîtî. Bi zaravayên kurdî: Kurmancî: birçî, Kurdî (Soranî): birsî, Kurdiya başûr: wirsî, Lekî: Hewramî: Zazakî: veyşan | ||
| bircî | (navdêr, mê) rewşa bircbûnê, bilind. ji: birc + -î | ||
| birçî bû têr nabe, ter bû birçî nabe | (biwêj) ji bo kesên beîstikiar tê bikaranîn. ev xaltiya minjinek eceb e ku birçî bû ter nabe, ter bû birçî nabe. | ||
| birçî bûn | 1. zikvala bûn 2. ji nêz de çûn, birsî bûn *"kûçik birçî dibe, gûyê xwediyê xwe dixwe" (lêker)hewcedarîya xwarina nan,valabûna hûr. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برچی بوون. ji: birçî+bûn | ||
| birçî kirin | (lêker)(Binihêre:) birçî | ||
| birçî man | (lêker)(Binihêre:) birçî | ||
| birçîbûn | (rengdêr) dema giyandar birçî dibin, pêdvî xwarinê dibin, birsîbûn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برچیبوون | ||
| birçîbûn kişandin | (lêker) hêsîrî kişandin. ji: birçîbûn + kişandin | ||
| birçîkirî | (rengdêr) birçî hi tin, hêlan birsî | ||
| birçîkirin | (navdêr)ne xwarina zadî ne dana zadî, zahidkirin, :xwe birçî kir ang; zû zad ne xwar | ||
| birçîtî | 1. nêzdeçûn 2. netêrî, zikvalatî | ||
| bird | (kurmancî). Binêre;birde-bird. Kurdî: (soranî) (lêker) dema borî ji lêkera birdin (birin)Înglîzî Fonêtîk: AFO: /bɝd/, firrinde, balinde, çivîk, çûçik, teyr, tilûr, terewîl | ||
| birde-bird | (navdêr, mê) nimnim, suhbetkirina bi dengê pirr nizm: Birdebirda wan bû lê min tiştek jê seh nekir.. Herwiha: bird birdebird bird-bird birdbird. ji wêjeyê: Govend û semaya tilên xwe bi birde-birda xwe re kir yek...(Reûf Bêgerd: Mirina helbestvanekî, wergerrandin ji soranî: Husein Muhammed, Nefel.com, 10/2009). Bikaranîn: Lêker: birde-bird kirin. Navdêr: birde-birdkirin Rengdêr: birde-birdkirî | ||
| birde-bird kirin | (lêker)(Binihêre:) birde-bird | ||
| birde-birdkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birde-bird kirin | ||
| birde-birdkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birde-bird | ||
| birdikî | (rengdêr) rengareng bi kurdiya devokê berriya Mêrdînê. ji: Bi zimanê sûmerî ji bo reng em dibêjin bara û kurdên Mêrdinê dibêjin birdikî | ||
| birdin | (Soranî) (lêker) birin. Tewîn: -be-szb (lêker) birin. Tewîn: -wer-. Bikaranîn: Min pesgel diwerim.Îwe pesgel erra birdin?. ji: Proto-hindûewropî bher- (birin) Proto-aryayî: bar- (birin) Avestayî: bar- (birin) Farisiya Kevin: bar- (birin) Pûnjabî: br- (birin) Middle Persian: br- (birin) Sogdî: br- (birin) Farisî: burdan/bar- (birin) Belûçî: burt/bar- (birin) xun: birt/bir- (birin) ... ir Kurmancî: birin/b- (birin) Kurdî (Soranî): ’’’birdin’’’ (”birin”) Hewramî: berday/bar- (birin) Zazakî: berden/bar- (birin) Sanskrîtî: bhar- (birin) Yewnanî: pherin (birin) Latînî: ferre (birin) Înglîzî: bear (hilgirtin), bring (anîn) Almanî: bringen (birin; anîn) Çavkanî: Cheung p.100, Watkins p.33 Pokorny: 464 f. Hevreh: bar | ||
| bire | (rengdêr) rex, barû, qûle, piçpiçî, eleparçe, geh geh, parçeparçeyî. ji: bi- +re | ||
| birê | (navdêr) bîçima tewandî ya “bira”; mînak: jina bire min e. Bikaranîn: Navdêr: birêketin, birêçûn, birêdan, birêkirin, birêxistin Rengdêr: birêxistî, birêkirî, birêketî | ||
| birê kirin | (lêker) verêkirin. ji: birê + kirin | ||
| birealîte | (rengdêr) biketwar, birastî, biheqîqet. ji: bi- + realîte. jê: birealîteyî birealîtetî | ||
| birealîteyî | (navdêr, mê) rewşa birealîtebûnê. ji: birealîte + -yî | ||
| birêbaz | (rengdêr) biprensîp, biqayd, birêç, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + rêbaz. jê: birêbazî birêbazîtî birêbaztî | ||
| birêbazî | (navdêr, mê) rewşa birêbazbûnê. ji: birêbaz + -î | ||
| birebir | (navdêr, mê) carecar, cirecir, berbezı, şemate, qîjeqîj, qajeqaj, qalmeqal. ji: bi- +re +-bir | ||
| birebir kirin | (lêker) kirin berînî, kirin borînî, kirin borebor, kirin qîrinî, kirin qîrewîr, kirin barebar. ji: birebir + kirin | ||
| birebirkerî | (navdêr, mê) carcaroyî, berbezênî, şematekerî. ji: birebir +-kerî | ||
| birêç | (rengdêr) birêbaz, biprensîp, biqayd, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz, biadet. ji: bi- + rêç. jê: birêçî birêçîtî birêçtî | ||
| birêçî | (navdêr, mê) rewşa birêçbûnê. ji: birêç + -î | ||
| birêçûn | (navdêr, mê) birêketin, derketin. ji: birê +çûn | ||
| birêdan | (rengdêr) biîcaze, bidestûr, biizin, bihêlan. ji: bi- + rêdan. jê: birêdanî birêdanîtî birêdantî | ||
| birêdanî | (navdêr, mê) rewşa birêdanbûnê. ji: birêdan + -î | ||
| bireftar | (rengdêr) bitevgerr, bibizav, birewişt, biliv, bilebat, bikiryar, bihereket, birabûn-û-rûniştin, biedet, biirf, bibanek, bibaw. ji: bi- + reftar. jê: bireftarî bireftarîtî bireftartî | ||
| bireftarî | (navdêr, mê) rewşa bireftarbûnê. ji: bireftar + -î | ||
| biregez | (rengdêr) biejdad, binijad, biirq. ji: bi- + regez. jê: biregezî biregezîtî biregeztî | ||
| birêgez | (rengdêr) biprensîp, birêbaz, birêç, biqayd, birêk, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + rêgez. jê: birêgezî birêgezîtî birêgeztî | ||
| biregezî | (navdêr, mê) rewşa biregezbûnê. ji: biregez + -î | ||
| birêgezî | (navdêr, mê) rewşa birêgezbûnê. ji: birêgez + -î | ||
| birêgirî | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, bifeşk, biteger, bipêxem, bimanî, bişek. ji: bi- + rêgirî. jê: birêgirîtî | ||
| birêgirîtî | (navdêr, mê) rewşa birêgirîbûnê. ji: birêgirî + -tî | ||
| bireh | (rengdêr) bidamar, birîçal, rehrehkî, rehdar, kokdar, biripin, binîgirtî. ji: bi- +reh | ||
| birehik | (rengdêr) birîçal. ji: bi- +rehik | ||
| birehîm | (rengdêr) dilnerm, dilovan, diltenik, hestiyar, mirovperwer, zîz. ji: bi- +rehîm | ||
| birehm | (navdêr, mê) dilovan, mihrevan, dilnerm, rehîm, rehman, rehimdar, kesa/ê ku rehm heye, piyar, bexşende, muşfîq, şefîq. Herwiha: birahm birahim birehim. Dijwate: bêrehm. ji: bi- + rehm | ||
| birehmî | (navdêr, mê) rewşa birehmbûnê. ji: birehm + -î | ||
| birêje | (rengdêr) bibeyav, biproporsiyon, binispet, bipar, biparçe, bibehr. ji: bi- + rêje. jê: birêjeyî birêjetî | ||
| birêjeyî | (navdêr, mê) rewşa birêjebûnê. ji: birêje + -yî | ||
| birejî | (rengdêr) komerdar, rejîdar, bikomir. ji: bi- +rejî | ||
| birêk | (rengdêr) biprensîp, birêbaz, birêgez, birêç, biqayd, bibend, biîdeolojî, biawa, bişêwe, bişêwaz. ji: bi- + rêk. Bikaranîn: Lêker: birêk xistin, birêk kirin. Navdêr: birêkxistin, birêkkirin Rengdêr: birêkxistî. jê: birêkî birêkîtî birêktî | ||
| birek | alaveke hesinîn a ku pê dirankên wê yên tûj dar, lek û hwd tên qutkirin | ||
| birêk kirin | (lêker)(Binihêre:) birêk | ||
| birêk xistin | (lêker)(Binihêre:) birêk | ||
| birêkar | (navdêr, mê) refaqetvan. ji: birê +-kar | ||
| birekeh | (rengdêr) biqefes. ji: bi- + rekeh. jê: birekehî birekehîtî birekehtî | ||
| birekehî | (navdêr, mê) rewşa birekehbûnê. ji: birekeh + -î | ||
| birêker | (navdêr) kesê/a ku tiştekî bi rê dike/dişîne. Hevwate: şander. Têkildar: hinartin, şandin | ||
| birêkî | (navdêr, mê) rewşa birêkbûnê. ji: birêk + -î | ||
| birêkirî | 1. ji bi rê kirin (rengdêr) şandî, hinartî, rewanekirî, şiyandî, kesê yan tiştê ku hatiye hinartin, rewane. Herwiha: firêkirî rêkirî verêkirî virêkirî. ji: bi rê kirin. Bi soranî: nardiraw nêrdiraw rewanekiraw | ||
| birêkirin | (navdêr, mê) Navdêr e, bo lêkerê binere bi rê kirin, hinartin, şandin, nartin, nardin, dan birin, gihandin, dan gihandin, sewqkirin. Herwiha: rêkirin firêkirin virêkirin verêkirin. Têkildar: birêker birêkirî. ji: bi + rê + kirin | ||
| birekkirin | (navdêr)birîna daran bi birekî, mi arkirin | ||
| birêkkirin | (navdêr, mê) tertîb, rêz, rêzkirin, duristkirin | ||
| birêkûpêk | (rengdêr) biserûber, durist, rast, sererast, edil, bipergal, sîstematîk, binîzam. Herwiha: bi rêk û pêk rêkûpêk rêk û pêk. Dijwate: bêrêkûpêk. ji: bi- + rêk + -û- + pêk. Bikaranîn: Lêker: birêkûpêk bûn, birêkûpêk kirin. Navdêr: birêkûpêkbûn, birêkûpêkkirin Rengdêr: birêkûpêkbûyî, birêkûpêkkirî. jê: birêkûpêkî birêkûpêkîtî birêkûpêktî | ||
| birêkûpêk bûn | (lêker)(Binihêre:) birêkûpêk | ||
| birêkûpêk kirin | (lêker)(Binihêre:) birêkûpêk | ||
| birêkûpêkbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêkûpêk | ||
| birêkûpêkbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birêkûpêk | ||
| birêkûpêkî | (navdêr, mê) rewşa birêkûpêkbûnê, biserûberî. ji: birêkûpêk + -î | ||
| birêkûpêkkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birêkûpêk kirin | ||
| birêkûpêkkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêkûpêk | ||
| birêkxer | (navdêr) sazmankar, sazker, damezrîner, daner, rêkxer, organîzator, koordînator, kesa/ê ku tiştekî bi rêk dixe ayan tiştek bi rêk xistiye, hazirker, serperişt, birêveber. Herwiha: birêxer rêkxer rêxer. ji: bi rêk xistin. jê: birêkxerî birêkxerîtî birêkxertî | ||
| birêkxerî | (navdêr, mê) rewşa birêkxerbûnê. ji: birêkxer + -î | ||
| birêkxistî | (rengdêr) seferber, cimandî, mobîlîze, amadekirî | ||
| bireml | (rengdêr) biritam, bibekre, bilewe, bilostik, bireşik. ji: bi- +reml | ||
| biremz | (rengdêr) bimark, binîşan, bisembol, bidirûv. ji: bi- + remz. jê: biremzî biremzîtî biremztî | ||
| biremzî | (navdêr, mê) rewşa biremzbûnê. ji: biremz + -î | ||
| birenc | (rengdêr) bihimet, bizever, bixîret, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bicehd, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, biiltimas. ji: bi- + renc. jê: birencî birencîtî birenctî | ||
| birencî | (navdêr, mê) rewşa birencbûnê. ji: birenc + -î | ||
| birênexistî | (rengdêr) nerêxisti, bêrêxistin. ji: birê +nexistî | ||
| bireng | (rengdêr) rengîn, rengdar, ne bêreng. ji: bi- + reng | ||
| birengî | (navdêr, mê) rewşa birengbûnê. ji: bireng + -î | ||
| birênivîszanî | (navdêr, mê) rêni vîszankî. ji: bi- +rênivîs +-zanî | ||
| birepîn | (lêker)biteperep, bitepûrep, biqurpequrp, biteqûreq, bixirecir, bitepîn, biqerpîn, biteqereq, biheytehol. ji: bi- +rep +-în | ||
| bireqem | (rengdêr) bijimare, bihejmar, bihijmar, bijimar, binimre, binumare, bijumar, bijumare. ji: bi- + reqem. jê: bireqemî bireqemîtî bireqemtî | ||
| bireqemî | (navdêr, mê) rewşa bireqembûnê. ji: bireqem + -î | ||
| bireqîn | (lêker) bi gurmîn, bi teqin, bişîqînî, bitepîn, biçeqîn, bişeqîn, birikîn. ji: bi- +req +-în | ||
| bireş | 1. xizan, feqîr 2. belengaz xizan, feqîr, belengaz | ||
| bireşbînî | (navdêr, mê) bi bedbînî. ji: bireş +-bînî | ||
| bireser | (r) karê ku kirde dike (navdêr),, obje, (wek terma rêzimanî) pêger, tişte, serve. ji wêjeyê: Lewre heger mirov ji bo peyva object ya îngilizî çar pêşniyarên cuda li xwendekarên zimanekî bike (serve, bireser, pêger, tişte), mirov ji dêleva hezkirina wî zimanî, ancax dikare tirsa ji vî zimanî bide kesên ku dixwazin rêzimana wî bixwînin. Lê, weha diyar e ku êdî peyva bireser zêdetir tê bikaranîn. | ||
| bireşik | (rengdêr) biritam, bireml, bibekre, bilewe, bilostik. ji: bi- +reşik | ||
| bireşkirinî | (navdêr, mê) bilêgirtinî. ji: bi- +reşkirin +-î | ||
| biretorîk | (rengdêr) bibelaxet, birewanbêjî, bixweşbêjî, bixweşpeyivîn, bixîtabet. ji: bi- + retorîk. jê: biretorîkî biretorîkîtî biretorîktî | ||
| biretorîkî | (navdêr, mê) rewşa biretorîkbûnê. ji: biretorîk + -î | ||
| birêûresm | (rengdêr) bimerasîm. ji: bi- +rêûresm | ||
| birêveber | (navdêr) kesa/ê tiştekî bi rê ve dibe ango dimeşîne. Herwiha: birêvebir, rêveber, rêvebirNêzîk, pêşeng, pêşewa, rêber, serkar, serok, serperişt(Binihêre:) rênas, rêzan. ji: bi rê ve birin jikurdi. jê: birêveberî. Bi soranî: berêweber | ||
| birêvebergeh | (navdêr, mê) gerînendegeh, midûritiyet. ji: birêveber +-geh | ||
| birêveberî | (navdêr, mê) karê birêveberan, dezgeha birêvebirinê. Herwiha: birêveberatî birêveberetî birêveberîtî birêvebertî birêvebirî birêvebiratî birêvebiretî birêvebirîtî birêvebirtî rêveberî rêveberatî rêveberetî rêveberîtî rêvebertî rêvebirî rêvebiratî rêvebiretî rêvebirîtî rêvebirtî. Nêzîk: pêşengî pêşewatî rêberî serkarî serokatî serperiştî(Binihêre:) rênasî rêzanî. ji: bi + rê + ve + -ber + -tî. Bi soranî: berêweberî | ||
| birêvebirin | (navdêr, mê) bo lêkerê binere bi rê ve birin, meşandin, dolivandin, rewandin, debirandin, dewirandin, doliwandin, gerinandin, îdare, îdare kirin. Bide ber: birêveçûn. Bi soranî: berêwebirdin, guzerandin | ||
| birêveçûn | (navdêr, mê) bo lêkerê binere bi rê ve çûn, meşîn, livîn, nesekinîn. Bide ber: birêvebirin. Bi soranî: be rê we çûn, guzeran. jê: birêveçûyî | ||
| birêveçûnî | (navdêr, mê) rêveçûneki. ji: bi- +rêveçûn +-î | ||
| birevokî | (rengdêr) bi kevilokî, bi zexelî. ji: bi- +rev +-okî | ||
| birew | (Zazaki) birû; Birewê çiman:Birûyê çavan | ||
| birewa | (rengdêr) rewadar. ji: bi- +rewa | ||
| birewac | (rengdêr) bimeriyet, binirx, bibiha, biqîmet, bimeqbûliyet, bipare, bidirav, bibazarr. ji: bi- + rewac. jê: birewacî birewacîtî birewactî | ||
| birewacî | (navdêr, mê) rewşa birewacbûnê. ji: birewac + -î | ||
| birewanbêjî | (rengdêr) bibelaxet, bixweşbêjî, bixweşpeyivîn, biretorîk, bixîtabet. ji: bi- + rewanbêjî. jê: birewanbêjîtî | ||
| birewanbêjîtî | (navdêr, mê) rewşa birewanbêjîbûnê. ji: birewanbêjî + -tî | ||
| birewî | (Zazaki) birûh, gazî û livên dema zarok anînê | ||
| birewî ameyiş | (Zazaki) birûh hatin | ||
| birewî kerdiş | (Zazaki) (navdêr)birûh kirin | ||
| birewişt | (rengdêr) bisinc, biexlaq, bimoral, bietîk. ji: bi- + rewişt. jê: birewiştî birewiştîtî birewişttî | ||
| birewiştî | (navdêr, mê) rewşa birewiştbûnê. ji: birewişt + -î | ||
| birewnaq | (rengdêr) bimirêsdar, bişemal, biihtişamî, biwurşedar, bibihişmet, bidebdebe, bimihteşem. ji: bi- + rewnaq. jê: birewnaqî birewnaqîtî birewnaqtî | ||
| birewnaqî | (navdêr, mê) rewşa birewnaqbûnê, bimirês, bidebdebe, bihişmet, bişiyan, biqewet, biqudret, bişan, birûmet, bihêz, biprestîj. ji: birewnaq + -î | ||
| birewşenbîrî | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî. ji: bi- + rewşenbîrî. jê: birewşenbîrîtî | ||
| birewşenbîrîtî | (navdêr, mê) rewşa birewşenbîrîbûnê. ji: birewşenbîrî + -tî | ||
| birex | (rengdêr) bilayen, bialî, bihêl, bial, biteref, bila. ji: bi- + rex. jê: birexî birexîtî birextî | ||
| birexbet | (rengdêr) biarezû, bihewes, bimeyl, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, bitemenî, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + rexbet. jê: birexbetî birexbetîtî birexbettî | ||
| birexbetî | (navdêr, mê) rewşa birexbetbûnê. ji: birexbet + -î | ||
| birexî | (navdêr, mê) rewşa birexbûnê. ji: birex + -î | ||
| birêxistî | bipergal (lêker)bipergal | ||
| birêxistin | (navdêr, mê) sewqiyat, şandin, hinartin, birêkirin, rewanekirin, nartin, dan rê. Bikaranîn: Navdêr: birêxistinkirin, birêxistinbûn | ||
| birêxistin bûn | bipergal bûn (lêker)bipergal bûn | ||
| birêxistin kirin | bipergal kirin (lêker)bipergal kirin | ||
| birêxistinbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêxistin | ||
| birêxistinkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêxistin | ||
| birext | (rengdêr) xweyrext, bifişengbend, bimalfişek. ji: bi- +rext | ||
| bireyîn | (rengdêr) bi ewtnî. ji: bi- +reyîn | ||
| birêz | 1. giranqedr 2. birûmet hêja, rêzdar, birûmet, xwedî hêjayî, efendî, seyda, zêdeyî axaftinê de tê ber navên mirovan. Bi soranî: berêz. Dijwate: bêrêz. ji: bi- + rêz. Berê di medyaya kurmancî de peyva birêz jî wek berêz dihat bikaranîn ji ber ku di soranî de berêz bû. Lê vê dawiyê hema bêje her kes forma kurmancîkirî birêz bi kar tîne ji ber ku hevbera be (by, with, -ful) ya soranî di kurmancî de bi ye.. Bikaranîn: Lêker: birêz bûn, birêz kirin. Navdêr: birêzbûn, birêzkirin, birêzgirtin Rengdêr: birêzbûyî, birêzkirî. jê: birêzî, birêztî | ||
| birêz bûn | (lêker)(Binihêre:) birêz | ||
| birêz kirin | (lêker)(Binihêre:) birêz | ||
| birêzbend | (rengdêr) bibeşavend, biqafiye, bibare, birîm, biraym. ji: bi- + rêzbend. jê: birêzbendî birêzbendîtî birêzbendtî | ||
| birêzbendî | (navdêr, mê) rewşa birêzbendbûnê. ji: birêzbend + -î | ||
| birêzbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêz | ||
| birêzbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birêz | ||
| birêzdarî | (rengdêr) biheysiyet, biqedir, biqîmet, birûmet, binirx, biitibar, binamûs, bişan, bişeref, bişoret, binav. ji: bi- + rêzdarî. jê: birêzdarîtî | ||
| birêzdarîtî | (navdêr, mê) rewşa birêzdarîbûnê. ji: birêzdarî + -tî | ||
| birêzgirî | (rengdêr) binezaket, biqencî, bicamêrî, bidilnazikî, birêzgirtin, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + rêzgirî. jê: birêzgirîtî | ||
| birêzgirîtî | (navdêr, mê) rewşa birêzgirîbûnê. ji: birêzgirî + -tî | ||
| birêzgirtin | (rengdêr) binezaket, biqencî, bicamêrî, bidilnazikî, birêzgirî, biqedir, biqîmet, biihtiram. ji: bi- + rêzgirtin. jê: birêzgirtinî birêzgirtinîtî birêzgirtintî | ||
| birêzgirtinî | (navdêr, mê) rewşa birêzgirtinbûnê. ji: birêzgirtin + -î | ||
| birêzî | (navdêr, mê) rewşa birêzbûnê, pêşengî, serdestî, rêzdarî. ji: birêz + -î | ||
| birêzik | (rengdêr) rêzikdar, biqayde. ji: bi- +rêzik | ||
| birezîlî | (rengdêr) kepazekî, bi kepazeyî, rezilkî. ji: bi- +rezîlî | ||
| birêzkarî | (navdêr, mê) biçistî. ji: birêz +-karî | ||
| birêzkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birêz kirin | ||
| birêzkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birêz | ||
| birg | (navdêr, mê) bend, madde, xal, paragraf: birgên qanûnê. ji wêjeyê: Serokwezîrê Îraqê Îbrahîm Ceferî di civîneka çapemeniyê de diyar kir ku di pêşnivîsa destûra Îraqê de hemû hêzan, ji 153 birgan li ser 151 birgan li hev kiriye.(Nûçeyek ji Netkurd.com, 8/2005) | ||
| birge | (navdêr, mê) bend, madde, paragraf, hevokên tekstên qanûnan. Têkildar: birke. Bide ber: birg, birk. ji wêjeyê: Piştî ku duhî bi piraniya dengên parlamenteran, Budceya Giştî ya 2011’an ya Herêma Kurdistanê di Parlamentoya Kurdistanê de hate pesendkirin, dijbereya herêmê ragihandineke hevbeş belav kir û tê de sedema dengnedana xwe ya bo budceya giştî aşkere kir. Di ragihandinê de tê gotin, “Tevî ku bi palpişt û pêşniyara parlamenterên dijbereyê çendîn made û birge tê de hatin cîgirkirin û tê de bo welatiyan çendîn destkeft hene, lê me wek hersê partiyên dijbereyê deng neda hemû projeyasaya budceyê.”. Bikaranîn: Bi taybetî di soranî de | ||
| birgeh | 1. cihê birînê 2. cihê vebirînê 3. di peyvê de cihê rawestanê wek: ba-jar, cen-ga-wer ... 4. cihê hevgirtina gehan cihê birînê, cihê vebirînê, di peyvê de cihê rawestanê wek: ba-jar, cen-ga-wer, cihê hevgirtina gehan | ||
| birgeh kirin | (lêker)(Binihêre:) birgeh | ||
| birgehkî | (navdêr, mê) bi birgehî. ji: birgeh +-kî | ||
| birgh | (navdêr, mê) kele, keleh, kelhe, qela, qele, qeleh, qelhe, avahiyên mezin yên berê: Birgha Dimdimê, Birgha Amedê, Birgha Hewlêrê. Hevwate: burgh. Têkildar: asêgeh. ji: Ji Proto-hindûewropî bʰərgʰ- (bilind), bi sanskrîtî brh(+ent), bi avestayî berez(+ent), bi farsiya kevin berd(+ent), bi pehlewî bulend, bi farisî bolend, bi belûçî ääburz, bi zazakî û soranî berz, bi almanî Berg (çiya). Têkildarî peyva birc ya ku ji zimanekî hindûewropî ketiye erebî û paşî li kurdî vegeriye. | ||
| birhan | delîl û îsbat | ||
| birî | 1. mûyên li hindavî çavan Binere : birû 2. ya/ yê ku hatiye birin (rengdêr) ya/yê ku hatiye birin. Bikaranîn: Lêker: birî bûn, birî kirin. Navdêr: birîbûn, birîkirin Rengdêr: birîbûyî, birîkirî 2. ya/yê ku hatiye birrîn. Binêre; birrîn | ||
| birî bûn | (lêker)(Binihêre:) birî | ||
| birî kirin | (lêker)(Binihêre:) birî | ||
| biriba | (rengdêr) bifaîz, biselef. ji: bi- + riba. jê: biribayî biribatî | ||
| biribayî | (navdêr, mê) rewşa biribabûnê. ji: biriba + -yî | ||
| birîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birî | ||
| birîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birî | ||
| birica | (rengdêr) bilibergerrîn, biminet. ji: bi- +rica | ||
| birîçal | (rengdêr) bidamar, bireh, rehrehkî, rehdar, kokdar, biripin, binîgirtî, misoger. ji: bi- +rîçal | ||
| birih | (rengdêr) bi rî. ji: bi- +rih | ||
| birihdarî | (navdêr, mê) bi kesî, rihkî. ji: bi- +rih +-darî | ||
| birihel | (rengdêr) bicihêz. ji: bi- +rihel | ||
| birijdî | (rengdêr) bi çavharî. ji: bi- +rijdî | ||
| birijîn | (lêker)(navdêr, mê) qelîn, hatin biraştin, hatin qelandin. Tewîn: -birij-. Herwiha: birijan birijhan birijhîn birijihan birijihîn birişan birişhan birişhîn birişihan birişihîn birjan birşan birjîn birşîn brijan brijhan brijhîn brijihan brijihîn brişan brişhan brişhîn brişihan brişihîn. Têkildar: biraştin. Bide ber: kelîn kizirîn. jê: birijî birijok birijokî | ||
| birik | bayekî bêhnkirêt ê ku piştî zadxwarinê ji devê mirovî derdikeve, qirpik | ||
| birikandin | (lêker)deng jê qut kirin,bêdeng kirin,hişkirinbi peran wî birikandin dengê wî birikandin | ||
| birîkar | (navdêr, nêr) , (navdêr, mê) Rêvebirek ku li wezaret û departmanên dewletê kar dike. Piştî wezîrek hikûmetê yan jî serokê departmanek dewletê, di pileya duyemînde tê. ji wêjeyê: Duh Mesûd Barzanî, serokê Herêma Kurdistanê pêşwaziya birîkarê wezîrê derve yê Tirkiyê Freydun Sinirlîoglu û şandeya pêre kir. Di wê serdanê de, birîkarê wezîrê derve yê Tirkiyeyê peyama hikûmeta xwe ya taybet bi aloziyên ser sînor û pêşketinên dawiyê yên li rojhelata navîn, bi taybetî jî Sûriyê û Êranê gihand Barzanî.. Têkildar: şêwirmend. jê: birîkarî | ||
| birîkarî | (rengdêr) kareke dihêt kirin navbera kesanda ko êk dihêt destnîşankirin jibo bikarên wî rabibe, cihnişan | ||
| birîkarîyagiştî | (rengdêr) birîkarîya hemû mal û karî dihêt kirin | ||
| birîkarîyanemaze | (rengdêr) birîkarîyeke tenê jibo karek nemazeye | ||
| birîkarname | (rengdêr) nameyeka yan formeke bi îmza birîkar û dîdvanan hatîye berhevkirin | ||
| birikeberî | (rengdêr) birikmane, bişerrenîx, bidijberî, bihevrikî, bikerb, bikîn. ji: bi- + rikeberî. jê: birikeberîtî | ||
| birikeberîtî | (navdêr, mê) rewşa birikeberîbûnê. ji: birikeberî + -tî | ||
| birikhatin | (rengdêr) derketina birikan ji devî, :birik di hêne min birikên min di hên | ||
| birikî | (navdêr, mê) rewşa birikbûnê. ji: birik + -î | ||
| birikîn | (rengdêr) birikhatin, ez di birikim em di birikî tu di birikî hûn di birikin ew di birike ewan di birikn, (f), :bi birike bi birikin | ||
| birîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birî kirin | ||
| birîkirin | (navdêr)xwe givaştin li dema zanê, :bizin ya birîyan dike wesa diyare dizêt | ||
| birikmane | (rengdêr) bi awayekî rikmane, bişerrenîx, birikeberî, bihevrikî, bikerb, bikîn, bidijberî. ji: rikmane + -ane | ||
| birikmaneyî | (navdêr, mê) rewşa birikmanebûnê. ji: birikmane + -yî | ||
| biriknas | (navdêr, mê) tûrenas, norolog. ji: bi- +rik +-nas | ||
| birîm | (rengdêr) bibeşavend, biqafiye, bibare, birêzbend, biraym. ji: bi- + rîm. jê: birîmî birîmîtî birîmtî | ||
| birîmî | (navdêr, mê) rewşa birîmbûnê. ji: birîm + -î | ||
| birin | (lêker)(navdêr, mê) ji derek nêztir gihandin derek dûrtir, dûr xistin, derxistin, dûr kirin, li gel kesekê/î yan tiştekê/î çûn, bi kesekê/î yan tiştekê/î re çûn: Vê nameyê ji wî re bibe. Hevalên xwe jî li gel xwe bibin. weşandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برن. Tewîn: Lêker: -b-. Dijwate: anîn, hênan, înan. ji: Bi pehlewî burten, bi farisî borden, bi zazakî berden. Kurmancî dyê dike winda.Proto-hindûewropî bher- (birin) Proto-aryayî: bar- (birin) Avestayî: bar- (birin) Farisiya Kevin: bar- (birin) Pûnjabî: br- (birin) Middle Persian: br- (birin) Sogdî: br- (birin) Farisî: burdan/bar- (birin) Belûçî: burt/bar- (birin) xun: birt/bir- (birin) ... ir Kurmancî: birin/bi- (birin) Kurdî (Soranî): ’’’birdin’’’ (”birin”) Hewramî: berday/bar- (birin) Zazakî: berden/bar- (birin) Sanskrîtî: bhar- (birin) Yewnanî: pherin (birin) Latînî: ferre (birin) Înglîzî: bear (hilgirtin), bring (anîn) Almanî: bringen (birin; anîn) Çavkanî: Cheung p.100, Watkins p.33 Pokorny: 464 f. Hevreh: bar. Bikaranîn: Lêker: birin kirin. Navdêr: birinkirin Rengdêr: birinbûyî. jê: derbirinBi zaravayên din, Kurdî (Soranî): birdin, Kurdiya başûr: birdin, Lekî: birdin, Hewramî: berdey | ||
| birîn | 1. ziyana li leşî (navdêr, mê) ziyana li leşî, şkestina derekî yan xwînhatina ji parçeyekî leşî (bi taybetî ji ber ku fîşekek pê ketibe). Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برین. ji: Belkî têkildarî birrîn. jê: birîndar, birîndarî | ||
| birin kirin | (lêker)(Binihêre:) birin | ||
| birîn kirin | (lêker)(Binihêre:) birîn | ||
| birin serî | (biwêj) temam kirin, qedandin, xilas kirin, bi dawî anîn, kuta kirin, birin jor/silal/serî, gihandin serê derekê. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: برن سهری. Bide ber: anîn serî | ||
| birîn wegêryayîş | (Zazaki) qalik girtina birînê | ||
| birin/dibe/bibe | neqil kirin | ||
| birîn/dibire/bibire | [I] 1. qut kirin 2. jê kirin *"hezar carî bipîve, carekê bibire" [II] 1. binevat bûn 2. qiriyan 3. kuta bûn [III] 1. di lêş de cihê zedegirtî 2. cihê ku kêm îltihab girtiye *"birîna dijûnê, ji birîna şûrê neyêr kambaxtir e" -birîna xwe bi destê xwe kewandin derdê xwe bi dermanê xwe çareser kirin -birîna kûr derd û keserên xemgîniyê -birîn azirandin kul û keder tev rakirin | ||
| birîna (yekî) derman kirin | (biwêj) ji derdêyekî re çare dîtin. heke ew dikare bila bere birînen xwe derman bike. | ||
| birîna bi xwe kira derman nabe | gotina pêşiyan tiştên ku mirov bi xwe bike mirovên din bi hêsanî nikare tevlê bibe.lewre xerabiya ku mişrov bi xwe jî bike kesê | ||
| birîna hevalan, tîra kendalan | (biwêj) derde mirov, ji bo yen din zede ne xem e. ere her kes gotinen xweş dibêje, lê birîna hevalan, tîra kerulalan. | ||
| birîna li hevalan tîra li kendalan | gotina pêşiyan ku birîn ne li bedena mirov be, mirov naêşe. çiqas mirov bibêje heval jî dîsa wekî birîna xwe mirov tênagihîjê ûbedena mirov naêşe. | ||
| birîna min, bi min keder te | (biwêj) derd û kul her xwediyan deşînin. bila sax bin, dost û lezim gelek in, le. birîna inin, bi min keder te. | ||
| birîna xwe bi destê xwe derman ke | gotina pêşiyan wekî herkes karê xwe bi destê xwe bike, karê xwe î ne di rê de jî divê mirov bi xwe rast bike, nexwe hinekî din bêkarê mirov rast bike dibe ku berjewendiyên xwe bifikire.birîna mirov be jî mirov bi destê kesî ve bernede û bi xwederman bike. | ||
| birîna xwe xurandin | (biwêj) bi xwe derde xwe derman kirin. ew rebenjî ancax dikare birîna xwe bixunne. | ||
| birinbar | (rengdêr) şikestinbar. ji: birin +-bar | ||
| birînbaz | (navdêr, mê) birînsaz, neşterdar, neşterkar, birînkar. ji: birîn +-baz | ||
| birinbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birin | ||
| birinc | cureyekî zadê ku li cihên avî hêşîn dibe *"erd birinc be jî, av rûn be jî, heke xwedî tunebe zû diqede" 1. riwekek û xwarina jê (navdêr) riz, çeltûk, riwekek danî ye ku bo xwarinê têt bikaranîn (bi taybetî girar jê têt çêkirin û dema kelandî bi gelemperî spî ye). Herwiha: bîrinc, brinc. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: برنج Zayend: Wek riwek nêr lê wek girar mê ye.. Bide ber: savar. Têkildar: mebred, sûxar. ji: jisanskriti व्रीहि (vrihi), têkildarî brizi ya farisiya kevn (برنج, birinc ya farisiya nû), wrijê ya peştûyî û ὄρυζον ya yewnanî, riso ya îtalî, ris ya frencî, Reis ya elmanî û rice ya inglîzî.Peyva birinc/riz ji Hindistanê li dinyayê belav bûye. Hem birinc û hem jî riz wek peyv ji wê derê hatine girtin. Rêya belavbûnê bi ihtimaleke mezin bo herdu peyvan û herwiha peyva inglîzî û peyvên din yên ewropî wiha ye: - BIRINC: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn arici > Bakurê Hindistanê (bi sanskrîtî vrihi) > Ecemistan (farisiya kevn brizi, farisiya nû birinc > Kurdistan (kurdî birinc) > Tirkiye (tirkiya niha pirinç). Zêdebûna dengê n li peyvan diyardeyeke nas ya kurdî/farisî ye: tac > tanc, çok > çong...- RIZ: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn arici) > Erebistan (eruz > ruz) > Kurdistan riz.- RICE ya inglîzî û peyvên din yên ewropî: Başûrê Hindistanê (bi zimanê tamiliya kevn arici) > Erebistan (eruz) > Yûnanistan oruza) > latînî oryza > îtalî riso > fransî riz > inglîzî rice.Çend çavkanî: - http://www.scribd.com/doc/29704114/Etymology-of-Vrihi-Rice - http://fr.wiktionary.org/wiki/riz. jê: birincî | ||
| birincî | (rengdêr) wek birincî ciwan, bijare | ||
| birincok | (rengdêr) tiştê ron yê meriv ronahîyê têra di bîne, ron | ||
| birîndar | 1. derbexur, zedegirtî 2. kesê ku rûmeta wî herişiye *"birîndar, bi birîna xwe dizane" (rengdêr) (navdêr) kesa/ê birîn lê hene yan lê bûne. Herwiha: brîndar. Bide ber: kulek seqet. ji: birîn + -dar. Bikaranîn: Lêker: birîndar bûn, birîndar kirin. Navdêr: birîndarbûn, birîndarkirin Rengdêr: birîndarbûyî, birîndarkirî. jê: birîndarî birîndarîtî birîndartî | ||
| birindar | (rengdêr) kuldar. ji: birin +-dar | ||
| birîndar bi birîna xwe zane | gotina pêşiyan zordestî li kê bê ew zane ku kî dike.nebaşî, xerabî ji ku gihaştibê ew kesê ku gihaştiyê zane. kê çi tiştê baş annebaş kiribe ew zane wî çi kiriye. kesê sêyemîn nizane ku wî çikiriye. dema qala wî tiştî jî bê kirin ew keserêdikişîne, lê yên derî wî nizane ku ji bo çi keserê dikişîne. | ||
| birîndar biyayîş | (Zazaki) birîn bûyin | ||
| birîndar bûn | 1. derbe xwarin 2. zede girtin 3. herişîn (lêker) derbe xwarin, zede girtin, herişîn | ||
| birindar bûn | (lêker) kul bûn. ji: birindar + bûn | ||
| birîndar kerdiş | (Zazaki) (navdêr)birîndar kirin | ||
| birindar kirin | (lêker) birin kirin, kul kirin. ji: birindar + kirin | ||
| birîndar kirin | (lêker)(Binihêre:) birîndar | ||
| birîndarane | (rengdêr) bi awayekî birîndar. ji: birîndar + ane | ||
| birindarbûn | (navdêr, mê) nexweşbûn. ji: birindar +bûn | ||
| birîndarbûn | (rengdêr) weke birînek ji egera hingavtinekê li le êmerivî bi be, :li pevçûna di gel dujminî sê pê mergeh birîndar bûn | ||
| birîndarbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birîndar | ||
| birîndarey | (Zazaki) birîndarî, rewşa birîn bûnê | ||
| birîndarî | (navdêr, mê) rewşa ku kesek tê de birîndar e, birîn, derd. Herwiha: birîndarîtî birîndartî. Bide ber: kulekî seqetî şelî. ji: birîndar + -î | ||
| birîndarkirî | (rengdêr) tiştê hatî birîndarkirin, tayê darê birîndar kirî ye | ||
| birindarkirin | (navdêr, mê) birinkirin. ji: birindar +kirin | ||
| birîndarkirin | (navdêr) dema mirov gurzekî li yekî bi de tanî xwîn ji le êwî bê, dil ewitandin, çiklêdan, :hesta xelik î birîndar dike | ||
| birindî | (rengdêr) bi xweşikayî, bi xweşkî, bi pakî. ji: bi- +rindî | ||
| biring | (rengdêr) hişk, req, pêt, peyt, çekûr (ne ruhn yan nerm). jê: biringane biringî biringîtî biringtî | ||
| biringane | (rengdêr) bi awayekî biring. ji: biring + -ane | ||
| biringî | (navdêr, mê) rewşa biringbûnê. ji: biring + -î | ||
| birînkar | (navdêr, mê) birînsaz, neşterdar, neşterkar, birînbaz. ji: birîn +-kar | ||
| birînkarî | (navdêr, mê) şûnkariya birînkarî. ji: birîn +-karî | ||
| birinkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birin kirin | ||
| birînkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birîn kirin | ||
| birinkirin | (navdêr, mê) birindarkirin. ji: birin +kirin | ||
| birînkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birîn | ||
| birînkul | (rengdêr) dilkul, kovandar, dilşewitî | ||
| birînpêç | (rengdêr) kesê karê wî dermankirin û pêçana birînên birîndarane | ||
| birînpêçan | (rengdêr) pêçan û girêdana birînan | ||
| birînsaz | (navdêr, mê) nişdar, nişterger, nojdar, cerah, operator. ji: birîn +-saz | ||
| birînsazî | (navdêr, mê) nişdarî, niştergerî, nojdarî, cerahî, operatorî. ji: birîn +-sazî | ||
| biripin | (rengdêr) rehdar, kokdar, birîçal, binîgirtî, bidamar, bireh, misoger. ji: bi- +ripin | ||
| biriqandî | (rengdêr) tiştê/a ku hatiye biriqandin | ||
| biriqandin | (lêker)(navdêr, mê) çirisandin, teyisandin, ab, geş kirin, ron kirin, ronahî dan yan ronahî jê anîn, rewnaq kirin, ronak kirin, eyisandin, birisandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برقاندن. Herwiha: birqandin briqandin. Tewîn: Lêker: -biriqîn-. Têkildar: biriqîn. jê: biriqandî biriqîner biriqînk | ||
| biriqandin/dibiriqîne/bibiriqîne | 1. teyisandin 2. çirûsandin 3. mesqel kirin | ||
| biriqîn | (lêker)(navdêr, mê) çirisîn, teyisîn, ronahî jê hatin, ron diyar bûn, geş xuya bûn: Tava rojê dibiriqe. Zêrrê zer dibiriqe. Esman sahî ye û stêr dibiriqin.. Tewîn: -biriq-. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برقین. Herwiha: biriqan biriqhan biriqhîn biriqihan biriqihîn biriqiyan biriqîyan biriqyan birqan birqhan birqhîn birqihan birqihîn birqiyan birqîn birqîyan birqyan. Bide ber: bilqîn pirqîn. Têkildar: biriqandin. ji: birq + -în. jê: biriqiyayî biriqok biriqokî biriqokîtî biriqoktîBi zazakî, beriqîyayene, çirisîyayene, şewq dayene, şewle dayene | ||
| biriqîn/dibiriqe/bibiriqe | 1. teyisîn 2. çirûsîn 3. mesqel bûn *“bejn biriqî, dil xeriqî” | ||
| biriqînî | (rengdêr) muncelî, teyisînî | ||
| birîş | (rengdêr) rîşrîşkî, birîşik, rîşikkirî. ji: bi- +rîş | ||
| birisandin | (lêker)(navdêr, mê) eyisandin, teyisandin, biriqandin, çirisandin, ron kirin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برساندن | ||
| birisas | (rengdêr) bizirîç, bigule, biberik, dagirtî. ji: bi- +risas | ||
| birîşik | (navdêr, mê) rîşrîşkî, birîş, rîşikkirî. ji: bi- +rîş +-ik | ||
| birisîn | (lêker)(navdêr, mê) çirisîn, biriqîn, çilwilîn, ronahî dan, teyisîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برسین. Tewîn: -biris-. Têkildar: birisandin. jê: birisiyayî birisî birisok | ||
| birîsîvedan | (rengdêr) dema dengê birîsîyan digel ronahîyê li esmanan di hên | ||
| biriskandin | (lêker) teyisandin, çirûsandin. Herwiha: birûsandin | ||
| biriskandin/dibiriskîne/bibiriskîne | teyisandin, çirûsandin | ||
| birîskîn | (rengdêr) biriskîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بریسکین | ||
| biriskîn/dibiriske/bibiriske | teyisîn, çirûsîn | ||
| birism | (rengdêr) biwêne, bifoto, bifotograf, bieks, bişikil, binîgar. ji: bi- + rism. jê: birismî birismîtî birismtî | ||
| birismî | (navdêr, mê) rewşa birismbûnê. ji: birism + -î | ||
| birist | (rengdêr) birol, biniyar, bidewr. ji: bi- + rist. jê: biristî biristîtî biristtî | ||
| birişt | (rengdêr) berdar, birandiman, biber, bêrdar, hilberdar, berhemdar, bijûndar, astem, bihasil, bibereket, bibêr, feyîzdar, gumreh, bijûn, nejdar, xweş, saxlem. ji: bi- +rişt | ||
| biristî | (navdêr, mê) rewşa biristbûnê. ji: birist + -î | ||
| biriştî | (rengdêr) berdarî, randiman. ji: bi- +riştî | ||
| biristik | (rengdêr) bimandal. ji: bi- +ristik | ||
| biritbe | (rengdêr) bipaye, bipile, biderece, bipozisyon, bimeqam. ji: bi- + ritbe. jê: biritbeyî biritbetî | ||
| biritbeyî | (navdêr, mê) rewşa biritbebûnê. ji: biritbe + -yî | ||
| birîtî bûn | (lêker) pêk hatin. ji: bi- +rîtî + bûn | ||
| birîtmîk | (navdêr, mê) biaheng. ji: bi- +rîtmîk | ||
| biritûbat | (rengdêr) binem, bihêm. ji: bi- + ritûbat. jê: biritûbatî biritûbatîtî biritûbattî | ||
| biritûbatî | (navdêr, mê) rewşa biritûbatbûnê. ji: biritûbat + -î | ||
| birivîn | (rengdêr) bipêt, bixurî, bimêlîde. ji: bi- +rivîn | ||
| biriwek | (rengdêr) bigiya, bişênkatî. ji: bi- + riwek. jê: biriwekî biriwekîtî biriwektî | ||
| biriwekî | (navdêr, mê) rewşa biriwekbûnê. ji: biriwek + -î | ||
| biriyan | 1. neman, birîn 2. bi kêrê parçe kirin, birrîn | ||
| birîyan | 1. neman, birîn 2. bi kêrê parçe kirin, birrîn | ||
| birîyayene | (Zazaki) (lêker) birin | ||
| biriyayî | (rengdêr) qediyayî, xelasbûyî. ji: biriy +-ayî | ||
| birizî | (rengdêr) rizîkî. ji: bi- +rizî | ||
| birizîn | (rengdêr) bi genîbûn. ji: bi- +rizîn | ||
| birizq | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + rizq. jê: birizqî birizqîtî birizqtî | ||
| birizqî | (navdêr, mê) rewşa birizqbûnê. ji: birizq + -î | ||
| birk | hewza avê (navdêr, mê) çala avê, çala avê jê dizê yan tê de heye. Herwiha: birik. Bide ber: pir. Binêre Herwiha: çem derya deryaçe gerr gol | ||
| birkanî | (navdêr, mê) volkanî. ji: birk +-anî | ||
| birke | (Zazaki) birk, perçekî ji aleta cotkirinê ye, şûrik | ||
| birknasî | (navdêr, mê) tûrenasî, norolojî. ji: birk +-nasî | ||
| birmîz | (rengdêr) kelmîz, şeto, şetê, bixwevemîz, zarroka/ê ku di dema xewê de bi xwe ve dimîze. Herwiha: bermîz. ji: bir- + mîz. jê: birmîzî birmîzok | ||
| birmîzî | (navdêr, mê) rewşa birmîzbûnê. ji: birmîz + -î | ||
| birmût | bêhndank bêhndank | ||
| birnayene | (Zazaki) birîn | ||
| birnis | (navdêr, nêr) saqo, qapût (bi taybetî li hin welatên bakurê Afrîkayê). Herwiha: burnus. ji: ji erebî برنس (burnus) | ||
| birnîyayene | (Zazaki) (lêker) hatin birandin | ||
| birnût | (navdêr, mê) tûtina toz ya ku mirov hildikêşin difina/pozê xwe yan jî dike di ber pidûyên xwe re û paşî diavêje. Herwiha: birnît burnît burnût. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بڕنووت. Bide ber: barût. ji: hevreha sirbo-xirwatî burnut, makedonî бурмут (búrmut), mecarî burnót, gurcî ბურნუთი (burnut’i), hemû jitirki, bi tirkiya osmanî بورون اوتو, bi tirkiya niha burun otu ji burun (poz, difin) + ot (giya). Hêjayî gotinê ye ku di tirkî bi xwe de niha enfiye ya esil-erebî (ji انف /enf: poz, difin, kepî) serdesttir e.. jê: birnûtî birnûtkêş birnûtkêşî | ||
| biro biro kirin | (biwêj) hewar û gazîn kirin, di halê xwe de gotin. bedir wisa biro biro kir ku he mû cînar bi denge wî şiyar bûn. derd û kulen we gelek in, ew hem dixebite, hem jî biro biro dike. | ||
| birojgar | (rengdêr) bibext, biçarenivîs, bişans, binesîb, biqismet, bisiûd, bitalih, biqeder. ji: bi- + rojgar. jê: birojgarî birojgarîtî birojgartî | ||
| birojgarî | (navdêr, mê) rewşa birojgarbûnê. ji: birojgar + -î | ||
| birojî | (navdêr, mê) nexwarin û venexwarina ti tiştî ji rojhilatinê ta rojavabûnê (bi taybetî di îslamê de li meha remezanê), greva birçîbûnê, nexwarina ti tiştî(rengdêr) tavî, hetavî, li gor rojê, li pey rojê, li dûv rojê, wek rojê: salnameya rojî. Herwiha: rojû. Bikaranîn: Lêker: bi rojî bûn: ji rojhilatinê ta rojavabûnê ti tişt nexwarin û venexwarin rojî girtin: ji rojhilatinê ta rojavabûnê ti tişt nexwarin û venexwarin rojî şkestin: êdî bi rojî neman rojî şkandin: piştî birojîbûnê tiştek xwarin yan vexwarin Navdêr: birojîbûn rojîgirtin rojîşkestin rojîşkandin. ji: roj + -î. jê: bêrojî bêrojîtî birojî birojîtî rojîgir rojîgirî | ||
| birojîbûn | (navdêr)(Binihêre:) rojî | ||
| birojîtî | (navdêr, mê) rewşa birojîbûnê. ji: birojî + -tî | ||
| birol | (rengdêr) biniyar, birist, bidewr. ji: bi- + rol. jê: birolî birolîtî biroltî | ||
| birolî | (navdêr, mê) rewşa birolbûnê. ji: birol + -î | ||
| birolkirin | (navdêr, mê) sexte, ne rast. ji: birol +kirin | ||
| bironahî | (rengdêr) binûr, bironî, bitav, bişewq, bironayî, bigeşî, bihetav. ji: bi- + ronahî. jê: bironahîtî | ||
| bironakbîrî | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, birewşenbîrî. ji: bi- + ronakbîrî. jê: bironakbîrîtî | ||
| bironakbîrîtî | (navdêr, mê) rewşa bironakbîrîbûnê. ji: bironakbîrî + -tî | ||
| bironayî | (rengdêr) binûr, bironahî, bironî, bitav, bişewq, bigeşî, bihetav. ji: bi- + ronayî. jê: bironayîtî | ||
| bironayîtî | (navdêr, mê) rewşa bironayîbûnê. ji: bironayî + -tî | ||
| birondik | (rengdêr) bihêstir, bihêsir, çavbigirî, çavbihêstir, çavbistêrk. ji: bi- +rondik | ||
| bironî | (rengdêr) binûr, bironahî, bitav, bişewq, bironayî, bigeşî, bihetav. ji: bi- + ronî. jê: bironîtî | ||
| bironîtî | (navdêr, mê) rewşa bironîbûnê. ji: bironî + -tî | ||
| biroşê | (Zazaki) (lêker) bifiroşin. ji wêjeyê: Gilberte Favre Zaza: Kurdê Îraqî hol zanê petrolê xo biroşê. Labelê qaydeyanê exlaqê meslegî û heqanê telîfî hîç nêzanê! Belkî rojêk bimusê. Sloganêk ke çapemenîya Swîsî de bi hawayêko biîntîzam weşanîyêna esta: Tecawuzkerdişê heqanê nuştoxan, dizdî ya! (Kurdên Iraqê xweş dizanin petrola xwe bifiroşin lê qaydeyên exlaqî yên pîşeyî û mafên telîfî qet nizanin! Belkî rojekê fêr bibin. Sloganek ku di çapemeniya swîsrî de bi awayekî inîntizam diweşe heye: Tecawizkirina mafê nivîskaran dizî ye!) | ||
| birq | (navdêr, mê) çirîsk, birûsk, ronahî, ronahiya birûskê yan ronahiyek ku tenê bîskekê dimîne. Herwiha: berq. ji: Ji erebî برق (berq). jê: biriqandin biriqandî biriqî biriqîn biriqok birqok | ||
| birq dan | (lêker) biriqîn, birûsîn. ji: birq + dan | ||
| birq û brûskê lê xistin | (biwêj) ji nişke ve ji hole winda bûn. birq û birûske lê xist, seyad û laleş ji hole winda bûn. | ||
| birq vedan | (lêker)(Binihêre:) birq | ||
| birqdar | (rengdêr) çirûskdar, zeraqdar, biçirûsk, bibirqîn, teysdar, şewqdar, şuhledar, çirûskîn. ji: birq +-dar | ||
| birqgir | (navdêr, mê) paratoner. ji: birq +-gir | ||
| birqî | (navdêr, mê) birûske, telegram, telegraf | ||
| birqîner | (navdêr, mê) cîla. ji: birq +-îner | ||
| birqok | (rengdêr) geş, ron, tiştê ku dibiriqe, zelal, gurr. Herwiha: biriqok. ji: biriqîn - -în + -ok. jê: birqokane, birqokî, birqokîtî, birqoktî | ||
| birqokane | (rengdêr) bi awayekî birqok. ji: birqok + -ane | ||
| birqokî | (navdêr, mê) rewşa birqokbûnê, birqonekî, geşî, zelal, gurrî. ji: birqok + -î | ||
| birqonek | (navdêr, mê) teyisok, birqok, îskok, betroske, çirçirsok, çirsok, çirîsok, rewnaq, ronak, rewşen, geş, ron. ji: birq +-onek | ||
| birqonekî | (navdêr, mê) birqokî, betroskî, çirçirsokî, çirsokî, çirîsokî. ji: birq +-onekî | ||
| birqonektî | (navdêr, mê) rewnaqî, ronakî, rewşenî. ji: birqonek +-tî | ||
| birr | 1. çend kes yan tişt (navdêr, mê) kom, grûp, kerî, celeb, ref, revde, çendîn kes yan tişt bi hev re, gelek kes yan tişt li gel hev, cûn, core, çeşîd, teşîd, texlîd, klip. Herwiha: bir Nêzîk, wevde. Bide ber: revend. ji: Nayê zanîn lê dikare ji zimanekî samî be, bo nimûne jiarami ܡܪܥܝܬܐ (meriθa: birr, celeb, kerî) yan ji erebî مرعى (mera), hevreha îbrî מרעה (mirê), hemû ji rehê r-- (çerîn). Bo guherîna M bi B bide ber bizmar, busirman, bexdenos ji mismar, musilman, mexdenos.. jê: birrî | ||
| birrandin | (lêker)jê kirin, jêbirrîn. ji: birr +-andin | ||
| birranê | (navdêr)(navdêr, nêr) (navdêr, mê) Navê yarîyeka (leyîstokeka) kevin e li devera behdînan | ||
| birratî | (navdêr, mê) rastîtî. ji: birr +-atî | ||
| birrdar | (rengdêr) kelşdar. ji: birr +-dar | ||
| birrek | (navdêr, mê) alava pêbirrînê, amûra tişt pê tên birrîn, kêr, çeqo, şefir, nîşana zêdebûn an jî ji hedê derbûna tiştekî, pêşek, lodek. Herwiha: birek. ji: birr + -ek | ||
| birrî | (rengdêr) (navdêr, mê) qut, veqetandî, veqetiyayî, vebirrî | ||
| birrîkirî | (rengdêr) birrî, awaza birrî. ji: birrî +kirî | ||
| birrîn | (lêker)(navdêr, mê) bi kêrê yan bivirî yan amûrek devtûj parçe kirin yan qet kirin yan ker kirin: pate bi meqesê birrîn, dar bi bivirî birrîn, tila xwe bi kêrê birrîn, sekinandin, rawestandin, dawî lê anîn, bes kirin: Axiftina xwe birrî.. Herwiha: birîn. Tewîn: Lêker: -birr- ku-conj-în. ji: Proto-hindûewropî: bhrei- (birrîn) Proto-aryayî: brai- (birrîn) Avestayî: pairi.brī- (birrîn) Pûnjabî: bryn- (birrîn) Middle Persian: bryn- (birrîn) Farisî: burrīdan/burr- (birrîn) Belûçî: burrit/burr- (birrîn) xun: brīnā/brīn- (birrîn)ir Kurdî: Kurm. birrīn/birr- Kurdî (Soranî):birrîn (-birr-), wirrîn (-wirr-) (birrîn) Hewramî: birriyay/birr- (birrîn) ... Zazakî: birrnayene/birrn - (birrîn) Sanskrîtî: bhrī- (ziyan danê) Rûsî: brit (hatin tiraşîn) ...Çavkanî: Cheung p.22, Watkins p.13, Etymonline Pokorny: 166. jê: birrek, birriyayî, birrî, birrok, derbirrîn, vebirrîn | ||
| birrîndar | (rengdêr) birrînî. ji: birrîn +-dar | ||
| birrînkarî | (navdêr, mê) twêkarî, neşterkarî, dirrînkarî. ji: birrîn +-karî | ||
| birrkî | (navdêr, mê) kunkirî. ji: birr +-kî | ||
| birrno | (navdêr, mê) cûnek tifengan e | ||
| birryar | (navdêr, mê) qerar, qirar, bijartin, ferman yan lihevkirin li ser kirina tiştekê/î yan awayê kirina tiştekê/î. Herwiha: biryar. Hevwate: qerar. Bikaranîn: Lêker: birryar dan birryar ragihandin birryar standin Navdêr: birryardan birryarragihandin birryarstandin Rengdêr: birryardayî birryarstandî. ji: Belkî ji birrîn. jê: bêbirryar bêbirryarî bibirryar bibirryarî birryarder birryarderî | ||
| birryar dan | (lêker)(Binihêre:) birryar | ||
| birryar derxistin | (lêker) qerar derêxistin. ji: birryar + derxistin | ||
| birryar girtin | (lêker)(Binihêre:) birryar | ||
| birryar ragihandin | (lêker)(Binihêre:) birryar | ||
| birryar standin | (lêker)(Binihêre:) birryar | ||
| birryarbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birryar | ||
| birryardan | (navdêr)(Binihêre:) birryar | ||
| birryardarî | (navdêr, mê) israr, pêkolî, qerardarî, bibirryarî, bergirî, rijdî, berxwedan, heter, berkî, şeraret, ûd, surî, tenezilnekirin, sist, dest berdan | ||
| birryardayî | (rengdêr) (Binihêre:) birryar | ||
| birryardêr | (navdêr, mê) biryardar. ji: birryar +-dêr | ||
| birryargeh | nêr, cihê birryar anku qerar lê tên dan. Herwiha: birryarga birryarge birryargih biryarga biryargeh biryarge biryargih. Hevwate: qerargeh. Bide ber: baregeh bingeh. ji: birryar + -geh. jê: birryargehî | ||
| birryargehî | (navdêr, mê) rewşa birryargehbûnê. ji: birryargeh + -î | ||
| birryargirtin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birryar | ||
| birryarkî | (navdêr, mê) bi biryarî, bi enqestî, bi qestî. ji: birryar +-kî | ||
| birryarnedayî | (rengdêr) dudil. ji: birryar +nedayî | ||
| birryarragihandin | (navdêr)(Binihêre:) birryar | ||
| birryarstandin | (navdêr)(Binihêre:) birryar | ||
| birsî | (rengdêr) (navdêr) hewceyî xwarinê, ya/yê ku pêwîstî bi xwarinê heye. Herwiha: birçî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برسی. Dijwate: têr. Bide ber: tî tên tênî tîn têhnî. Bikaranîn: Lêker: birsî bûn, birsî kirin. Navdêr: birsîbûn, birsîkirin. ji: birs + -î, hevreha din ya kurmancî birçî, soranî برسی (birsî), feylî wirsig, zazakî vêşan, farisî گرسنه (gorosnê), belûçî گژنگ (gujneg), hemû jiari. Bo nimûneyên din jî ku tê de bi kurdî b li hemberî g ya farisî ye, binere guneh ku ji farisî ye û hevreha wê ya kurdî binas e.. jê: çavbirsî çavbirsîtî | ||
| birsî bûn | (lêker)(Binihêre:) birsî | ||
| birsî kirin | (lêker)(Binihêre:) birsî | ||
| birsî man | (lêker) birçî man. ji: birsî + man | ||
| birsîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birsî | ||
| birsîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birsî | ||
| birsîkî | (navdêr, mê) bi birsî. ji: birsî +-kî | ||
| birsîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birsî kirin | ||
| birsîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birsî | ||
| birtît | (Zazaki) bertît, kûrmê dara hişk | ||
| birû | mûyên wekî kevaneyekê li fêz çavan şîn dibin, bijang *"li ser çavan, birû hene" -birû şeh kirin û çav der kirin 1. hembêz kirin û ji piştê zêl vexistin 2. wekî alîkarî xuya bûn û xedarî kirin (navdêr) mûyên li raserî çavan li jêra eniyê, zarokên şûm û nesekinî û bêrêz: Kurê Hacî Saîleyê gelkî birû ye.. Herwiha: birh, biri, birî, birûw, birwî, brî, brû, burh, burî, burû. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بروو. Bide ber: bijang, cênîk, mijîlank, simêl, rî, pirç, porr, rêv. ji: Ji Proto-hindûewropî h₃bʰruH-, Proto-aryayî bʰrū-, hevreha brûet ya avestayî, birû ya pehlewî, burî ya zazakî, ئهبرۆ (ebro) ya soranî, ابرو (ebrû) ya farisî, وروځه (wirûje) ya peştûyî, भ्रू (bhrû) ya sanskrîtî, brow ya inglîzî, Braue ya elmanî, бровь (brovi) ya rusî, ὀφρύς (ofrus) ya yûnaniya kevn... Proto-hindûewropî: h₃bʰruH- (birû) Proto-aryayî: bʰrū- Avestayî: brûet (birû) Middle Persian: brūg (birû) Sogdî: brwkh (birû) Farisî: ebrû (birû) Belûçî: burvan (birû) Kurdî: birû (birû) Kurdî (Soranî): ebro (birû) Kîrîbatî: bura (birû) ... Zazakî: burî (birû) Sanskrîtî: bhrû (birû) Yewnanî: ophrus (birû) Almanî: Braue (birû) Înglîzî: brow (birû) ...Çavkanî: Horn p.16, Lubotsky Pokorny: 172 wateya duyem: ji bi- + rû. Bikaranîn: Navdêr: birûdan | ||
| birûbazî | (navdêr, mê) rûbazki, rûbazkî. ji: birû +-bazî | ||
| birûdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) birû | ||
| birûdar | (rengdêr) bibirû. ji: bi- +rûdar | ||
| birûdayî | (rengdêr) rû dan. ji: birû +dayî | ||
| biruh | (rengdêr) jîndar, bican, candar | ||
| biruj | (rengdêr) bisorav. ji: bi- + ruj. jê: birujî birujîtî birujtî | ||
| birujî | (navdêr, mê) rewşa birujbûnê. ji: biruj + -î | ||
| birûkenî | (navdêr, mê) nûwazdar, xweşdar, bixweşgotin, biîltifat. ji: bi- +rûken +-î | ||
| birûmet | (rengdêr) bişeref, binamûs, şerîf, bihagiran, nirxdar, biqîmet, qedirgiran, qedirbilind, bihadar, nirxgiran, binirx, rêzdar, ezbenî, nirxbilind, rûmetdar, hêja, hejî, giran. Herwiha: birîmet birwîmet. Dijwate: bêrûmet. ji: bi- + rûmet. Bikaranîn: Lêker: birûmet bûn, birûmet kirin. Navdêr: birûmetbûn, birûmetkirin Rengdêr: birûmetbûyî, birûmetkirî | ||
| birûmet bûn | (lêker)(Binihêre:) birûmet | ||
| birûmet kirin | (lêker)(Binihêre:) birûmet | ||
| birûmetbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) birûmet | ||
| birûmetbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) birûmet | ||
| birûmetdarî | (navdêr, mê) bi lewendî, bi rûmetdarkî, bi merdî. ji: birûmet +-darî | ||
| birûmetî | (navdêr, mê) serbilindî. ji: bi- +rûme +-tî | ||
| birûmetkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye birûmet kirin | ||
| birûmetkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) birûmet | ||
| birûn | (rengdêr) rûnî. ji: bi- +rûn | ||
| birûng | (navdêr)•(Binihêre:) birû | ||
| birûnî | (rengdêr) rûnîbûn. ji: bi- +rûnî | ||
| birûnivîsdarî | (navdêr, mê) bi guhaztodarî. ji: bi- +rûnivîs +-darî | ||
| birûnivîsî | (navdêr, mê) rûnivîskî. ji: birû +-nivîsî | ||
| birûpoş | (rengdêr) rûpoşdar, mastkedar, bimaske. ji: bi- +rûpoş | ||
| birûqayimî | (rengdêr) bi bêşermî, bi reqî, rûqayi- mîkî. ji: bi- +rûqayimî | ||
| birûsîn | (lêker)(navdêr, mê) biriqîn, ronahî jê çûn, geşî jê xuya bûn, pêketin, zehf rewşenî dan. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برووسین. Herwiha: birîsîn. Tewîn: Lêker: -birûs-. Têkildar: birûsandin. ji: birûsk - -k + -în | ||
| birûsk | berqvedana esmên a ku carinan xisarê jî bi xwe re tîne -birûsk vedan berqa bi xisar vedan (navdêr, mê) qirqira ewran, gurmîna ewran, şirqîna ewran, dengên ji ewran tên. Herwiha: birîs, birîsî, birîsk, birûs, birûsî, brîs, brîsî, brîsk, brûs, brûsî, brûsk. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: برووسك. Nêzîk: birq. ji: hevreha soranî برووسکه (birûske), şêxbizinî wîriska, feylî biłaçe, zazakî vire, belûçî بیر (bîr), jiari, belkî herwiha çekî blesk, polonî błyskawica, holendî bliksem, swêdî blixt... hemû ji Proto-hindûewropî bʰleyǵ-.. Bikaranîn: Lêker: birûsk dan. Navdêr: birûskdan. jê: birûsk lêdan, birûskandin, birûske, birûskî, birûsîn | ||
| birûsk dan | (lêker)(Binihêre:) birûsk | ||
| birûsk li şemîge ketin | (biwêj) înşelah birûsk li mala wî bikeve, ev bela hemû di rûye wî fesadî de hatin serê me. (nifir) | ||
| birûsk vedan | (lêker)birûsk vejandin, birûsk dan, birûskdan. ji: birûsk + vedan | ||
| birûskandin | (lêker)çirûsandin, birisandin, teyisandin, zeriqandin, beriqandin, îsandin, îsikandin, birbisandin, çayisandin, çilwilandin, çirisandin, çiriskandin, biriqandin, weriqandin, birûsandin, birûsandin birbisandin, eyîsandin. ji: birûsk +-andin | ||
| birûskasa | (hoker) wek birûskê, mîna birûskan. Herwiha: brûskasa. ji wêjeyê: Di destpêka zemanekî nesalixdayîKu zeman hê nêremokÛ avis bû bi tarî û roniyê.Ji alîkî bêalîJi batinDu kevok, bi fir, hatin Geriyan li bilindayiya, li pehnayîNoqî kûrayiyê bûn, brûskasa...Warek ji xwe re hilbijartinDanîn li erdêXwe şelihandin ji post û kirasa(Rojen Barnas: helbesta Dîcle û Firat, pirtûka Milkê Evînê, Weşanên Nûdemê, 1995, r. 7). ji: brûsk + -asa | ||
| birûskdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) birûsk | ||
| birûske | (navdêr, mê) birqî, telegram, telegraf, peyamên ku bi telegrafê hatine şandin. Herwiha: birîske brîske brûske. ji: birûsk + -e | ||
| birûske kişandin | (lêker)telgraf şandin. ji: birûske + kişandin | ||
| birûskedar | (rengdêr) çirisî, teyîsî, teyisî, ronek. ji: birûske +-dar | ||
| birûskekar | (navdêr, mê) karkerê birûskeyê. ji: birûske +-kar | ||
| birûskekî | (navdêr, mê) bi birûskeyî. ji: birûske +-kî | ||
| birûskevan | (navdêr, mê) telgrafvan. ji: birûske +-van | ||
| birûskevanî | (navdêr, mê) telgrafvanî. ji: birûske +-vanî | ||
| birûskexane | (navdêr, mê) telgrafxane. ji: birûske +-xane | ||
| birûskgir | (navdêr, mê) dijbirûsk. ji: birûsk +-gir | ||
| birûskî | (navdêr, mê) rewşa birûskbûnê. ji: birûsk + -î | ||
| birûsklêdan | (rengdêr) birîsîvedan | ||
| birûskname | (navdêr, mê) telgraf. ji: birûsk +-name | ||
| birûskvedan | (navdêr, mê) birûskvejandin, birûskdan. ji: birûsk +vedan | ||
| biruxset | (rengdêr) bidestûr, biizin, birêdan, bihêlan. ji: bi- + ruxset. jê: biruxsetî biruxsetîtî biruxsettî | ||
| biruxsetî | (navdêr, mê) rewşa biruxsetbûnê. ji: biruxset + -î | ||
| birûy | (Zazaki) (navdêr). Bi kurmancî: birû | ||
| birûye min şeh dikî, çave min jî derdixî | (biwêj) ji kerê zedetir ziyan kirin. ev çawa alîkariye kuro? tu birfiye min şeh dikî, çave min jî derdixî | ||
| birûyî | (navdêr, mê) rewşa birûbûnê. ji: birû + -yî | ||
| birxû | (Zazaki) vîde | ||
| biryan | 1. xwarinek Binêre: biryanî 2. neman Binêre: birîn 3. bi kêrê parçe kirin Binêre: birrîn | ||
| biryanî | (navdêr, mê) girarek e ku sebze û goşt jî di nav de hatine qelandin. Herwiha: biryam biryamê biryamî biriyan biriyanî biryan biryanê. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بریانی. ji: jiari, hevreha farisî بريان (biryan), têkilî biraştin. Ji zimanên îranî ketiye piraniya zimanên dinyayê: erebî برياني (biryanî), urdûyî بریانی (biryanî), hindî बिरयानी (biryanî), inglîzî biryani, fransî biryani/biriani, rûsî бирьяни (biryanî)/бирияни (biriyanî), japonî ビリヤニ/ビリヤーニー (biriyanî)... | ||
| biryar | qerar -biryar wergirtin/standin qerar dan | ||
| biryar e | (biwêj) , hatiye biryardan ku... hatiye plankirin ku... li ber e ku. Herwiha: biryar e ku. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: بڕیاره. Dema borî: biryar bû (ku). ji wêjeyê: Komisyona Asayîşê ya Parlamentoya Kurdistanê (PK) çend raporên siyasî û mirovî dan şandeya Parlamentoya Iraqê (PI) ku biryar e serdana navçeyên sinorî yên Kurdistanê bike û li ser topbaranên artêşa Îranê raporekê amade bike. | ||
| biryara di paşpeniyê de | di dadgehê de darizandina kesekî bêyî ku ew li wir be | ||
| biryardan | (rengdêr) standina biryaran, derbazkirina biryaran, :biryar hat dan ji evro û wêve cigarekê an li rêberîyannabit | ||
| biryardar | biqerar biqerar | ||
| biryardarî | 1. qerardarî 2. cidîtî (navdêr, mê) qerardarî , cidîtî | ||
| biryardarkî | (navdêr, mê) bi biryardarî. ji: biryardar +-kî | ||
| biryarder | (navdêr, nêr) Ew kesê/a biryarê dide, ew sazî,rêxistin yan hêza biryarê dide, Ew bûyera, lîstika ku li ser encaman biryarê dide (bi taybetî di pêşbirkan de). ji wêjeyê: Helbet gotina siyaseta derve rengvedana siyaseta navxwe ye risteyeka berniyase di nava laperên pirtûkên ekadîmyên zanistên siyasî da, û ev gotine hatiye afradin ji bo hemû dewlet û siyasetên wan yên derve, çinku jêderê herdu siyasetan êk sîstemê siyasiye û biryarderên siyaseta navxwe û heman biryarderên siyaseta derveya dewletêne. ji: biryar | ||
| biryargirtin | (rengdêr) biryardan | ||
| biryarname | qerarname (navdêr, mê) belgenameya ku biryarek li ser hatiye nivîsîn. ji: biryar + -name | ||
| biryarsitandin | (rengdêr) biryardan | ||
| birz bi bedene (yekî) ketin | (biwêj) derdekî giran lê peyda bûn. belengaza zozane birz. bi bedena we ketiye. | ||
| bişabaş | (rengdêr) biperrû, bixelat, bipadaş. ji: bi- + şabaş. jê: bişabaşî bişabaşîtî bişabaştî | ||
| bişabaşî | (navdêr, mê) rewşa bişabaşbûnê. ji: bişabaş + -î | ||
| bisabiqe | (rengdêr) bitawanname, birabirda. ji: bi- + sabiqe. jê: bisabiqeyî bisabiqetî | ||
| bisabiqeyî | (navdêr, mê) rewşa bisabiqebûnê. ji: bisabiqe + -yî | ||
| bisadeyî | (navdêr, mê) bi bawerî. ji: bi- +sade +-yî | ||
| bisaet | (rengdêr) bidemjimêr, bikatjimêr, saetdar. ji: bi- +saet | ||
| bisafîtî | (navdêr, mê) bi saxikî, bi heynikî. ji: bi- +saf +-îtî | ||
| bişaftî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişaftin | ||
| bişaftin | (lêker)(navdêr, mê) tiştek req di nav şilemeniyê de helandin: Şekira çaya xwe têk veda û bişaft. asîmîle kirin, helandin: Tirk dixwazin kurdan bibişêfin. (anku kurdan bikin tirk). Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشافتن. Herwiha: bişavtin bişifandin bişivandin. Tewîn: Lêker: -bişêf-. Têkildar: bişifîn bişivîn. jê: bişaftî bişêfer | ||
| bişahî | (rengdêr) şeng, bikêf, kêfkarî, bizewq. ji: bi- +şahî | ||
| bişahid | (rengdêr) biguvah, bigovan. ji: bi- +şahid | ||
| bişahînet | (rengdêr) biheng, bihingime, bibezm. ji: bi- +şahînet | ||
| bisalça | (rengdêr) bisalsa, biçênc, bisos, biavik. ji: bi- + salça. jê: bisalçayî bisalçatî | ||
| bisalçayî | (navdêr, mê) rewşa bisalçabûnê. ji: bisalça + -yî | ||
| bişalgerdan | (navdêr, mê) bistûmal. ji: bi- +şalger +dan | ||
| bisalsa | (rengdêr) biçênc, bisos, bisalça, biavik. ji: bi- + salsa. jê: bisalsayî bisalsatî | ||
| bisalsayî | (navdêr, mê) rewşa bisalsabûnê. ji: bisalsa + -yî | ||
| bisam | (rengdêr) bitirs, bixof, bikabûs, bisaw, binewêrekî, bibêcesaretî. ji: bi- + sam. jê: bisamî bisamîtî bisamtî | ||
| bisaman | (rengdêr) bisermiyan, bisemyan, bimilk, bimal, bimaliyet, bimewdan, bikapîtal. ji: bi- + saman. jê: bisamanî bisamanîtî bisamantî | ||
| bisamanî | (navdêr, mê) rewşa bisamanbûnê. ji: bisaman + -î | ||
| bisamî | (navdêr, mê) rewşa bisambûnê. ji: bisam + -î | ||
| bişan | (rengdêr) biheysiyet, biqedir, biqîmet, birûmet, binirx, biitibar, birêzdarî, binamûs, bişeref, bişoret, binav. ji: bi- + şan. jê: bişanî bişanîtî bişantî | ||
| bişanazî | (rengdêr) bionur, birûmet, bişeref, biheysiyet, bişan, bihesiyet, biweqar. ji: bi- + şanazî. jê: bişanazîtî | ||
| bişanazîtî | (navdêr, mê) rewşa bişanazîbûnê. ji: bişanazî + -tî | ||
| bişanenav | (rengdêr) biîmza. ji: bi- + şanenav. jê: bişanenavî bişanenavîtî bişanenavtî | ||
| bişanenavî | (navdêr, mê) rewşa bişanenavbûnê. ji: bişanenav + -î | ||
| bişanî | (navdêr, mê) rewşa bişanbûnê. ji: bişan + -î | ||
| bişanik | (rengdêr) bişan, bixal. ji: bi- +şanik | ||
| bisaq | (rengdêr) saqdar. ji: bi- +saq | ||
| bisaqo | (rengdêr) bilibas, bicil, bikinc, bicilûberg, bicilik, bicilk, bikiras, bigumlek, biderpî, biqapût, biderpîkurtk, bifanêl. ji: bi- + saqo. jê: bisaqotî | ||
| bisaqotî | (navdêr, mê) rewşa bisaqobûnê. ji: bisaqo + -tî | ||
| bişar | (navdêr, nêr) navekî mêran e: Bişarê Çeto. Herwiha: Beşar. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشار (Beşar). Bernav: Bişo. ji: ji erebî بشار (Beşar), têkilî Beşîr | ||
| bişarezayî | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + şarezayî. jê: bişarezayîtî | ||
| bişarezayîtî | (navdêr, mê) rewşa bişarezayîbûnê. ji: bişarezayî + -tî | ||
| bisarî | (rengdêr) sarkî. ji: bi- +sarî | ||
| bisarma | (rengdêr) binezle, biarsim, bizekem, bipersîv, bibapêş, biînfluenza, bigrîp. ji: bi- + sarma. jê: bisarmayî bisarmatî | ||
| bisarmayî | (navdêr, mê) rewşa bisarmabûnê. ji: bisarma + -yî | ||
| bişaş | (rengdêr) bişaşik, bimêzere. ji: bi- +şaş | ||
| bişaşî | (rengdêr) bi guhişînî, bi qisûr, bi xeletî, nihênîtî, şaşîtî, bi nihênî, bi piçikî, bi kêmasî, bi mijî, bi şêlî, bi şaşmîtî, bi xweşaşkirin, bi çewtî. ji: bi- +şaşî | ||
| bişaşik | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + şaşik. jê: bişaşikî bişaşikîtî bişaşiktî | ||
| bişaşikî | (navdêr, mê) rewşa bişaşikbûnê. ji: bişaşik + -î | ||
| bişaşîtî | (navdêr, mê) bi şaşmîtî, bi heleyî, bi xeletî. ji: bişaş +-îtî | ||
| bisaw | (rengdêr) bitirs, bixof, bisam, bisehm. ji: bi- + saw. jê: bisawî bisawîtî bisawtî | ||
| bisawdarî | (navdêr, mê) bi hêwlnakî, bi heybetî. ji: bisaw +-darî | ||
| bisawî | (navdêr, mê) rewşa bisawbûnê. ji: bisaw + -î | ||
| bisawir | (rengdêr) biheybet, bihêw, bisam, bisehm, bitirs, bixof, bisaw, bihêwl, bisehw, bisewh. ji: bi- + sawir. jê: bisawirî bisawirîtî bisawirtî | ||
| bisawirî | (navdêr, mê) rewşa bisawirbûnê. ji: bisawir + -î | ||
| bişax | (rengdêr) biqoç, bistrû, biqiloç, bistûre, bistrih. ji: bi- + şax. jê: bişaxî bişaxîtî bişaxtî | ||
| bişaxî | (navdêr, mê) rewşa bişaxbûnê. ji: bişax + -î | ||
| bisaxî | (rengdêr) bi zindîtî, saxsax, saxesax, bi selameti. ji: bi- +saxî | ||
| bisaxlemî | (rengdêr) bikewn, bitendiristî. ji: bi- + saxlemî. jê: bisaxlemîtî | ||
| bisaxlemîtî | (navdêr, mê) rewşa bisaxlemîbûnê. ji: bisaxlemî + -tî | ||
| bisaye | (rengdêr) biberg, bicilûberg, bicil, bikinc, bilibas, biçek, bipoşide, bicilûberg. ji: bi- + saye. jê: bisayeyî bisayetî | ||
| bisayeyî | (navdêr, mê) rewşa bisayebûnê. ji: bisaye + -yî | ||
| bişayîş | (rengdêr) endîşedar, biendîşe, bifikare, endîşenak, şayîşdar, biqilqal, xemder, xemgîn. ji: bi- +şayîş | ||
| bisaz | (navdêr, mê) sazdar. ji: bi +-saz | ||
| bişe | (rengdêr) bikulik, bikimşik. ji: bi- +şe | ||
| bise | (lêker) (devkî) bisekine! raweste! nelive! | ||
| bişeb | (rengdêr) bizax. ji: bi- +şeb | ||
| bisebat | (rengdêr) bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisemax, bitebat, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + sebat. jê: bisebatî bisebatîtî bisebattî | ||
| bisebatî | (navdêr, mê) rewşa bisebatbûnê. ji: bisebat + -î | ||
| bisebeb | (rengdêr) bisedem, bisûc. ji: bi- + sebeb. jê: bisebebî bisebebîtî bisebebtî | ||
| bisebebî | (navdêr, mê) rewşa bisebebbûnê. ji: bisebeb + -î | ||
| bişebeke | (rengdêr) wekê torê. ji: bi- +şebeke | ||
| bişebengbînî | (navdêr, mê) şebengbînkî. ji: bi- +şebeng +-bînî | ||
| bisebr | (rengdêr) bênfire, baldirêj, tolerant, sabir, sebrdar, ne bênteng, kesa/ê sebr heye, kesa/ê zû-zû bênteng nabe, pejirîner, qebûlker, tehemilker. Herwiha: bisebir. Dijwate: bêsebr. ji: bi- + sebr | ||
| bisebrî | (navdêr, mê) rewşa bisebrbûnê. ji: bisebr + -î | ||
| bişecere | (rengdêr) bisilale, bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, biajar, bikomrig, bieylet, bidol, bisecere. ji: bi- + şecere. jê: bişecereyî bişeceretî | ||
| bisecere | (rengdêr) bisilale, bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, biajar, bikomrig, bieylet, bidol, bişecere. ji: bi- + secere. jê: bisecereyî biseceretî | ||
| bişecereyî | (navdêr, mê) rewşa bişecerebûnê. ji: bişecere + -yî | ||
| bisecereyî | (navdêr, mê) rewşa bisecerebûnê. ji: bisecere + -yî | ||
| bisedef | (rengdêr) sedefwar. ji: bi- +sedef | ||
| bisedem | (rengdêr) biguneh, bibinas, bisûc. ji: bi- + sedem. jê: bisedemî bisedemîtî bisedemtî | ||
| bisedemî | (navdêr, mê) rewşa bisedembûnê. ji: bisedem + -î | ||
| bisefînk | (rengdêr) bifîlter, bimakêşk, bipalînk. ji: bi- + sefînk. jê: bisefînkî bisefînkîtî bisefînktî | ||
| bisefînkî | (navdêr, mê) rewşa bisefînkbûnê. ji: bisefînk + -î | ||
| bişefqet | (rengdêr) rehmdar. ji: bi- +şefqet | ||
| bişefqetbûn | (navdêr, mê) piyarîtî. ji: bişefqet +bûn | ||
| bişehadet | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bisertîfîkat, bidestûrname, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + şehadet. jê: bişehadetî bişehadetîtî bişehadettî | ||
| bişehadetî | (navdêr, mê) rewşa bişehadetbûnê. ji: bişehadet + -î | ||
| bisehil | (rengdêr) bisêlak, bixîz, biqûm. ji: bi- +sehil | ||
| bisehkirinî | (rengdêr) bi destdanî, sehkirinkî. ji: bi- +sehkirinî | ||
| bisehm | (rengdêr) bidehşet, bierjeng, bisaw, bikabûs, bixof, bisam, bihijmet, bihêb, bihêw, bifewqulade, biqurf. ji: bi- + sehm. jê: bisehmî bisehmîtî bisehmtî | ||
| bisehmî | (navdêr, mê) rewşa bisehmbûnê. ji: bisehm + -î | ||
| bisehol | (rengdêr) biqeşa, biqerrise, bicemed, bibûz. ji: bi- + sehol. jê: biseholî biseholîtî biseholtî | ||
| biseholî | (navdêr, mê) rewşa biseholbûnê. ji: bisehol + -î | ||
| bisehw | (rengdêr) biheybet, bihêw, bisam, bisehm, bitirs, bixof, bisaw, bisawir, bihêwl, bisewh. ji: bi- + sehw. jê: bisehwî bisehwîtî bisehwtî | ||
| bişehwet | (rengdêr) bahî, biarezû | ||
| bisehwî | (navdêr, mê) rewşa bisehwbûnê. ji: bisehw + -î | ||
| bişek | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, bifeşk, biteger, bipêxem, birêgirî, bimanî. ji: bi- + şek. jê: bişekî bişekîtî bişektî | ||
| bisekan | (rengdêr) birawest. ji: bi- +sekan | ||
| bişekî | (navdêr, mê) rewşa bişekbûnê. ji: bişek + -î | ||
| bişekir | (rengdêr) biqend. ji: bi- + şekir. Bikaranîn: Navdêr: bişekirkirin. jê: bişekirî bişekirîtî bişekirtî | ||
| bişekirî | (navdêr, mê) rewşa bişekirbûnê. ji: bişekir + -î | ||
| bişekirkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişekir | ||
| bisekn | (rengdêr) bisikûnet, bisebr, bitehemil, bibênfirehî, biaramî, bihêwirî, bibaldirêjî. ji: bi- + sekn. jê: biseknî biseknîtî bisekntî | ||
| biseknî | (navdêr, mê) rewşa biseknbûnê. ji: bisekn + -î | ||
| bisekûk | (rengdêr) birefik. ji: bi- +sekûk | ||
| bişelafî | (rengdêr) şalûskî, çaplûskî, şelafkî, lcbokî, bi şalûsî, bi çaplûsî, bi lêbokî. ji: bi- +şelafî | ||
| biselahiyet | (rengdêr) bidesthilat, bihukimranî, bisilte, bisiltanet, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + selahiyet. jê: biselahiyetî biselahiyetîtî biselahiyettî | ||
| biselahiyetî | (navdêr, mê) rewşa biselahiyetbûnê. ji: biselahiyet + -î | ||
| bisêlak | (rengdêr) bêsêhil, biqûm, bixîz, têrxîz. ji: bi- +sêlak | ||
| bişelaq | (rengdêr) biqamçî, bitaziyane. ji: bi- +şelaq | ||
| biselef | (rengdêr) bifaîz, biriba. ji: bi- + selef. jê: biselefî biselefîtî biseleftî | ||
| biselefî | (navdêr, mê) rewşa biselefbûnê. ji: biselef + -î | ||
| bişêlî | (rengdêr) bi lêlî, bi mijî, mijki, bi şaşî. ji: bi- +şêlî | ||
| biselik | (rengdêr) bisepet. ji: bi- +selik | ||
| bişêlîtî | (rengdêr) bisevîşk, biguman, bişik, bidudilî, binezelalî. ji: bi- + şêlîtî. jê: bişêlîtîtî | ||
| bişêlîtîtî | (navdêr, mê) rewşa bişêlîtîbûnê. ji: bişêlîtî + -tî | ||
| biselmîn | (rengdêr) bigirov, bidelîl, bipalpişt, biburhan, binîşan, biberjeng, bidanîşan, bibelge, bigovan, biguva, biguwa. ji: bi- + selmîn. jê: biselmînî biselmînîtî biselmîntî | ||
| biselmînî | (navdêr, mê) rewşa biselmînbûnê. ji: biselmîn + -î | ||
| bişemal | (rengdêr) birewnaq, bimirêsdar, biihtişamî, biwurşedar, bibihişmet, bidebdebe, bimihteşem. ji: bi- + şemal. jê: bişemalî bişemalîtî bişemaltî | ||
| bişemalî | (navdêr, mê) rewşa bişemalbûnê. ji: bişemal + -î | ||
| biseman | (rengdêr) bisemyan, bisaman, bisermiyan, bimilk, bimal, bimaliyet, bikapîtal. ji: bi- + seman. jê: bisemanî bisemanîtî bisemantî | ||
| bisemanî | (navdêr, mê) rewşa bisemanbûnê. ji: biseman + -î | ||
| bişemate | (rengdêr) biqîrewîr, bihelahela, bihêwirze, biqerebalix, bihen game. ji: bi- +şemate | ||
| bisemax | (rengdêr) bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisebat, bitebat, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + semax. jê: bisemaxî bisemaxîtî bisemaxtî | ||
| bisemaxî | (navdêr, mê) rewşa bisemaxbûnê. ji: bisemax + -î | ||
| bisembol | (rengdêr) bidawer, biremz, binîşan, binimûne, bimînak. ji: bi- + sembol. jê: bisembolî bisembolîtî bisemboltî | ||
| bisembolî | (navdêr, mê) rewşa bisembolbûnê. ji: bisembol + -î | ||
| bişemçe | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik. ji: bi- + şemçe. jê: bişemçeyî bişemçetî | ||
| bişemçeyî | (navdêr, mê) rewşa bişemçebûnê. ji: bişemçe + -yî | ||
| bisemt | biîhtiyat (rengdêr) bi kêrhatî, peyt, ji hejî | ||
| bisemyan | (rengdêr) bisaman, bisermiyan, biseman, bimilk, bimal, bimaliyet, bikapîtal. ji: bi- + semyan. jê: bisemyanî bisemyanîtî bisemyantî | ||
| bisemyanî | (navdêr, mê) rewşa bisemyanbûnê. ji: bisemyan + -î | ||
| bisendîka | (rengdêr) sendîkavanî, xweysendîka, sendîkavanîtî, sendîkalîzm. ji: bi- +sendîka | ||
| bisened | (rengdêr) bibelgename. ji: bi- +sened | ||
| biseng | (rengdêr) giran, bargiran, sengîn, zeb, pêgiran. ji: bi- +seng | ||
| bisenganî | (rengdêr) biwezin, bigiranî, biqursî. ji: bi- + senganî. jê: bisenganîtî | ||
| bisenganîtî | (navdêr, mê) rewşa bisenganîbûnê. ji: bisenganî + -tî | ||
| bisengî | (rengdêr) bifişar, bizext, bipesto, bizor, bitade, bikotek, bizilm, bistem. ji: bi- + sengî. jê: bisengîtî | ||
| bisengîtî | (navdêr, mê) rewşa bisengîbûnê. ji: bisengî + -tî | ||
| bişênî | (rengdêr) bi kêf, bi kêfxweşî. ji: bi- +şênî | ||
| bisênî-mênî | (rengdêr) biderdank, biaman, bifirax, biqap, bifiraq. ji: bi- + sênî-mênî. jê: bisênî-mênîtî | ||
| bisênî-mênîtî | (navdêr, mê) rewşa bisênî-mênîbûnê. ji: bisênî-mênî + -tî | ||
| bişênkatî | (rengdêr) bigiya, biriwek. ji: bi- + şênkatî. jê: bişênkatîtî | ||
| bişênkatîtî | (navdêr, mê) rewşa bişênkatîbûnê. ji: bişênkatî + -tî | ||
| bişens | (rengdêr) bextiyar, bextewer, şa, şad, dilşa, kamiran, ferxende, şadîman, seîd, mesûd, kesa/ê ku bextê wî xweş e û ji rewşa xwe razî, şadan, bisiûd, dilxweş, kêfxweş. Herwiha: bişans. Dijwate: bêşens. ji: bi- + şens | ||
| bişens bûn | (lêker)(Binihêre:) bişens | ||
| bişens kirin | (lêker)(Binihêre:) bişens | ||
| bişensbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişens | ||
| bişensbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bişens | ||
| bişenskirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişens kirin | ||
| bişenskirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişens | ||
| bisepandin | (lêker) bi pratîk, hatiye sepandin, hatiye ceribandin. ji: bi- +sep +-andin | ||
| bişepêl | (rengdêr) pêlî. ji: bi- +şepêl | ||
| bisepet | (rengdêr) biselik. ji: bi- +sepet | ||
| bişepirzeyî | (navdêr, mê) bi şermdarî, şepirzkî, şepirzekî. ji: bi- +şepirze +-yî | ||
| biseqa | (rengdêr) bikeşa, bihewa, bicew, bisiqa, biatmosfer. ji: bi- + seqa. jê: biseqayî biseqatî | ||
| biseqayî | (navdêr, mê) rewşa biseqabûnê. ji: biseqa + -yî | ||
| biseqf | (rengdêr) bikaşxank, biserban, biban. ji: bi- + seqf. jê: biseqfî biseqfîtî biseqftî | ||
| biseqfî | (navdêr, mê) rewşa biseqfbûnê. ji: biseqf + -î | ||
| bişeqîn | (rengdêr) bişîqînî, bitepîn, bireqîn, biçeqîn, birikîn. ji: bi- +şeqîn | ||
| biser ketin | (rengdêr) qezenc kirin, ser ketin. ji: bi- +ser + ketin | ||
| bişeranî | (navdêr, mê) bi şerûdî, bi şerrkerî, bi cengawerî. ji: bi- +şer +-anî | ||
| biserban | (rengdêr) biseqf, bikaşxank, biban. ji: bi- + serban. jê: biserbanî biserbanîtî biserbantî | ||
| biserbanî | (navdêr, mê) rewşa biserbanbûnê. ji: biserban + -î | ||
| biserbarî | (rengdêr) serbarîkî. ji: bi- +serbarî | ||
| biserborî | (rengdêr) bi serpêhatî, biserguzeşt, bimacera, biserenc. ji: bi- +serborî | ||
| biserdank | (rengdêr) biqepax, biderdank, bidevdank. ji: bi- + serdank. jê: biserdankî biserdankîtî biserdanktî | ||
| biserdankî | (navdêr, mê) rewşa biserdankbûnê. ji: biserdank + -î | ||
| biserdav | (rengdêr) bizirêdî. ji: bi- + serdav. jê: biserdavî biserdavîtî biserdavtî | ||
| biserdavî | (navdêr, mê) rewşa biserdavbûnê. ji: biserdav + -î | ||
| biserdegirtin | (navdêr, mê) bi nişkêva, bê xeber ser cihekîve çÛn. an kesekî/ê ra bi xebardanê(axaftin) agahî û xeber(nûçe) hilanîn | ||
| bişeref | (rengdêr) binamûs, birûmet, şerîf, bihagiran, nirxdar, qedirgiran, qedirbilind. Dijwate: bêşeref. ji: bi- + şeref | ||
| bişerefî | (navdêr, mê) rewşa bişerefbûnê. ji: bişeref + -î | ||
| bisereguhî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + sereguhî. jê: bisereguhîtî | ||
| bisereguhîtî | (navdêr, mê) rewşa bisereguhîbûnê. ji: bisereguhî + -tî | ||
| biserekanî | (rengdêr) bijêder, biçavkanî, bikanî. ji: bi- + serekanî. jê: biserekanîtî | ||
| biserekanîtî | (navdêr, mê) rewşa biserekanîbûnê. ji: biserekanî + -tî | ||
| biserenc | (rengdêr) biserhatî, biserguzeşt, bimacera, biserborî. ji: bi- +serenc | ||
| biserfirazî | (rengdêr) biserkeftin. ji: bi- +serfirazî | ||
| bisergêjî | (rengdêr) turbulansî, bi turbulans. ji: bi- +sergêjî | ||
| bisergermî | (rengdêr) biheycanî. ji: bi- +sergermî | ||
| bisergîn | (rengdêr) bigubre, bizibil, bipeyn. ji: bi- + sergîn. jê: bisergînî bisergînîtî bisergîntî | ||
| bisergînî | (navdêr, mê) rewşa bisergînbûnê. ji: bisergîn + -î | ||
| bisergirtî | (rengdêr) bi serketinî. ji: bi- +ser +girtî | ||
| bisergotarî | (navdêr, mê) sergotarkî. ji: bi- +sergotar +-î | ||
| biserguzeşt | (rengdêr) biserenc, biserhatî, bimacera, bi serpêhatî, biserborî. ji: bi- +serguzeşt | ||
| biserhevî | (rengdêr) serhevkî. ji: bi- +serhevî | ||
| biserhevvekirin | (navdêr, mê) pevekirin. ji: bi- +serhev +vekirin | ||
| biserî | (rengdêr) biserik, bitepik, bimonik, bi, bimitik, bitûmik. ji: bi- +serî | ||
| biserî anîn | (lêker)(Binihêre:) biserî | ||
| bişerîet | (rengdêr) bidad, bidadwerî, bihiqûq, bimafnasî, biqanûn, bizagon, biyasa. ji: bi- + şerîet. jê: bişerîetî bişerîetîtî bişerîettî | ||
| bişerîetî | (navdêr, mê) rewşa bişerîetbûnê. ji: bişerîet + -î | ||
| biserîhatî | (rengdêr) (Binihêre:) biserî | ||
| biserik | (rengdêr) biserî, bitepik, bimonik, bi, bimitik, bitûmik. ji: bi- +serik | ||
| biserikbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserik | ||
| biserîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserî | ||
| biserîtî | (navdêr, mê) anarşî, sêlûbel. ji: bi- +ser +-îtî | ||
| biserkarî | (navdêr, mê) şerkarkî. ji: bi- +ser +-karî | ||
| biserkeftî | (rengdêr) (navdêr) mizafer, serfiraz, zorber, têkber, serketî, ya/yê ku bi ser ketiye. Herwiha: biserketî, biserkevtî, serkeftî, serketî, serkevtî. ji: bi ser keftin | ||
| biserkeftî bûn | (lêker)(Binihêre:) biserkeftî | ||
| biserkeftî kirin | (lêker)(Binihêre:) biserkeftî | ||
| biserkeftîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserkeftî | ||
| biserkeftîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biserkeftî | ||
| biserkeftîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biserkeftî kirin | ||
| biserkeftîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserkeftî | ||
| bişerkerî | (navdêr, mê) şerkerkî. ji: bi- +şer +-kerî | ||
| biserkêşî | (navdêr, mê) biîtaetnekarane. ji: bi- +ser +-kêşî | ||
| biserketin | (navdêr, mê) bo lêkerê binere: bi ser ketin, gihiştin encama têt hêvîkirin, daxwazên xwe bi cih anîn, gihiştin serê derekê yan tiştekê/î. Herwiha: biserkeftin, biserkevtin, biserkewtin, serketin, serkeftin, serkevtin, serkewtin. Dijwate: dorandin, têkçûn, xusirîn, faşilîn, werritîn. ji: bi + ser + ketin. jê: biserketî, biserkev, biserkevî. Bi alfabeyên din: kurdî-erebî: بسەرکەتن. Bi zaravayên kurdî: hewramî: kurmancî: biserketin soranî: serkewtin, derçûn zazakî | ||
| biserketinkî | (navdêr, mê) bi serketinî. ji: biserketin +-kî | ||
| biserkî | (navdêr, mê) serobero. ji: bi- +ser +-kî | ||
| bişerm | (rengdêr) biavrû, bifedî, bifihêt, bieyb. ji: bi- + şerm. jê: bişermî bişermîtî bişermtî | ||
| bişermî | (navdêr, mê) rewşa bişermbûnê, fedokî, şermnekirî, bifedîtî. ji: bişerm + -î | ||
| bisermiyan | (rengdêr) bisaman, bisemyan, bimilk, bimal, bimaliyet, bikapîtal. ji: bi- + sermiyan. jê: bisermiyanî bisermiyanîtî bisermiyantî | ||
| bisermiyanî | (navdêr, mê) rewşa bisermiyanbûnê. ji: bisermiyan + -î | ||
| bisernav | (rengdêr) bisernivîs. ji: bi- +sernav | ||
| biserneketî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biserneketin | ||
| biserneketin | (navdêr, mê) têkçûn, dijwateya biserketinê. Lêker: bi ser neketin. ji: bi ser ketin + -ne-. jê: biserneketî | ||
| bisernivîs | (navdêr, mê) bisernav. ji: bi- +ser +-nivîs | ||
| biserok | (rengdêr) bişivan, bibirêveber, bipêşeng, bipêşewa. ji: bi- + serok. jê: biserokî biserokîtî biseroktî | ||
| biserokî | (navdêr, mê) rewşa biserokbûnê. ji: biserok + -î | ||
| biserpêhatî | (rengdêr) bitecrûbe. ji: bi- + serpêhatî. jê: biserpêhatîtî | ||
| biserpêhatîtî | (navdêr, mê) rewşa biserpêhatîbûnê. ji: biserpêhatî + -tî | ||
| biserpêlî | (navdêr, mê) bi sernugûnî. ji: bi- +serpêl +-î | ||
| biserpoş | (rengdêr) bipoşî, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bidersok, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçikk. ji: bi- + serpoş. jê: biserpoşî biserpoşîtî biserpoştî | ||
| biserpoşî | (navdêr, mê) rewşa biserpoşbûnê. ji: biserpoş + -î | ||
| biserpoşk | (rengdêr) bipoşî, biserpoş, bikefî, biegale, bikevînk, bixafik, bidersok, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + serpoşk. jê: biserpoşkî biserpoşkîtî biserpoşktî | ||
| biserpoşkî | (navdêr, mê) rewşa biserpoşkbûnê. ji: biserpoşk + -î | ||
| biserpûş | (rengdêr) sergirtî. ji: bi- +serpûş | ||
| bişerrenîx | (rengdêr) birikmane, birikeberî, bidijberî, bihevrikî, bikerb, bikîn. ji: bi- + şerrenîx. jê: bişerrenîxî bişerrenîxîtî bişerrenîxtî | ||
| bişerrenîxî | (navdêr, mê) rewşa bişerrenîxbûnê. ji: bişerrenîx + -î | ||
| biserşorî | (rengdêr) serşorkî. ji: bi- +serşorî | ||
| bişert | (rengdêr) bimerc, bişirûd, bipêwîstî. ji: bi- + şert. jê: bişertî bişertîtî bişerttî | ||
| bişertî | (navdêr, mê) rewşa bişertbûnê. ji: bişert + -î | ||
| bisertîfîkat | (rengdêr) bidîploma, bibawername, bigovanname, biîcaze, bişehadet, bidestûrname, bibrove, biizinname, bihewiyet. ji: bi- + sertîfîkat. jê: bisertîfîkatî bisertîfîkatîtî bisertîfîkattî | ||
| bisertîfîkatî | (navdêr, mê) rewşa bisertîfîkatbûnê. ji: bisertîfîkat + -î | ||
| biserûber | 1. bipergal 2. birêxistinkirî (rengdêr) birêkûpêk, durist, rast, sererast, edil. Herwiha: serûber. Dijwate: bêserûber. ji wêjeyê: Serokê Ak Partiyê Erdogan gelek caran gotinên ne di rê de dike û paşê heval û arîkarên wî mecbûr dibin ko hinekê rewşê serûber bikin.(Nefel.com, 12/2010). ji: bi- + ser + -û- + ber. Bikaranîn: Lêker: biserûber bûn, biserûber kirin. Navdêr: biserûberbûn, biserûberkirin Rengdêr: biserûberbûyî, biserûberkirî. jê: biserûberî biserûberîtî biserûbertî | ||
| biserûber bûn | (lêker)(Binihêre:) biserûber | ||
| biserûber kirin | (lêker)(Binihêre:) biserûber | ||
| biserûberbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserûber | ||
| biserûberbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biserûber | ||
| biserûberî | (navdêr, mê) rewşa biserûberbûnê, birêkûpêkî. ji: biserûber + -î | ||
| biserûberkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biserûber kirin | ||
| biserûberkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biserûber | ||
| bişerûdî | (rengdêr) bi şeranî, bi şerrkerî, bi cengawerî. ji: bi- +şerûdî | ||
| biservekirî | tevîkirî, xerîcî, a veserkirî, lêzêdekirî, lêkdayî, nawekirî, pirolekirî, mezinkirî, mubalexekirî, lê zêdekirî, qertafkirî, zotkirî | ||
| biservekirin | (navdêr, mê) lêzêdekirin, îlavekirin, zotkirin. ji: bi- +ser +vekirin | ||
| biserwerî | (rengdêr) bihukim, biferwerî, biferwar, biferman. ji: bi- + serwerî. jê: biserwerîtî | ||
| biserwerîtî | (navdêr, mê) rewşa biserwerîbûnê. ji: biserwerî + -tî | ||
| biserwet | (rengdêr) bisermiyan, bisaman, bimal, bimaliyet, bidewlet, bidewlemendî. ji: bi- + serwet. jê: biserwetî biserwetîtî biserwettî | ||
| biserwetî | (navdêr, mê) rewşa biserwetbûnê. ji: biserwet + -î | ||
| biserxistî | (rengdêr) berzkiri. ji: bi- +ser +xistî | ||
| biserxistin | (navdêr, mê) biserketin. ji: bi- +ser +xistin | ||
| biserxistinî | (rengdêr) serxistindar, xurtkirî, payeberzkirî. ji: bi- +serxistinî | ||
| biserxoşî | (rengdêr) bi mestî. ji: bi- +serxoşî | ||
| biserxwe | (rengdêr) serbixwe. ji: bi- +serxwe | ||
| biserxwegirtî | (rengdêr) lixwegirtî, binbar, mukelef. ji: bi- +serxwe +girtî | ||
| bişêtî | (navdêr, mê) bi dînekî, bi harî, dîno kîkî. ji: bi- +ş +-êtî | ||
| bisevîşk | (rengdêr) biguman, bişik, bidudilî, binezelalî, bişêlîtî. ji: bi- + sevîşk. jê: bisevîşkî bisevîşkîtî bisevîşktî | ||
| bisevîşkî | (navdêr, mê) rewşa bisevîşkbûnê. ji: bisevîşk + -î | ||
| bisewad | (rengdêr) bixwendewarî. ji: bi- + sewad. jê: bisewadî bisewadîtî bisewadtî | ||
| bisewadî | (navdêr, mê) rewşa bisewadbûnê. ji: bisewad + -î | ||
| bişewat | (rengdêr) bi kovan. Bikaranîn: Lêker: bişewat bûn, bişewat kirin. Navdêr: bişewatbûn, bişewatkirin Rengdêr: bişewatbûyî, bişewatkirî | ||
| bişewat bûn | (lêker)(Binihêre:) bişewat | ||
| bişewat kirin | (lêker)(Binihêre:) bişewat | ||
| bişewatbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişewat | ||
| bişewatbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bişewat | ||
| bişewatî | (rengdêr) bi kovan, kovandarî | ||
| bişewatkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişewat kirin | ||
| bişewatkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişewat | ||
| bişêwaz | (rengdêr) bifesal, biawa, bişêwe, bistîl. ji: bi- + şêwaz. jê: bişêwazî bişêwazîtî bişêwaztî | ||
| bişêwazî | (navdêr, mê) rewşa bişêwazbûnê. ji: bişêwaz + -î | ||
| bişêwe | (rengdêr) bifesal, biawa, bistîl, bişêwaz. ji: bi- + şêwe. jê: bişêweyî bişêwetî | ||
| bişêweyî | (navdêr, mê) rewşa bişêwebûnê. ji: bişêwe + -yî | ||
| bisewh | (rengdêr) biheybet, bihêw, bisam, bisehm, bitirs, bixof, bisaw, bisawir, bihêwl, bisehw. ji: bi- + sewh. jê: bisewhî bisewhîtî bisewhtî | ||
| bisewhî | (navdêr, mê) rewşa bisewhbûnê. ji: bisewh + -î | ||
| bişewq | (rengdêr) bironahî, bironî, bitav, binûr, bironayî, bigeşî, bihetav. ji: bi- + şewq. jê: bişewqî bişewqîtî bişewqtî | ||
| bişewqe | (rengdêr) bikulav, bikum, bikulik, bifotêr, bidersok, bicemedanî, bişaşik. ji: bi- + şewqe. jê: bişewqeyî bişewqetî | ||
| bişewqeyî | (navdêr, mê) rewşa bişewqebûnê. ji: bişewqe + -yî | ||
| bişewqî | (navdêr, mê) rewşa bişewqbûnê. ji: bişewq + -î | ||
| bisewt | (rengdêr) bideng. ji: bi- +sewt | ||
| bisexbêr | (rengdêr) baldar, bidîqet, miqate, hûrbijêr, hişyar, haydar, agadar, hayjixwehe. Herwiha: biseqbêr. ji: bi- + sexbêr. jê: bisexbêrî | ||
| bisexbêrî | (navdêr, mê) rewşa bisexbêrbûnê, bipax, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bixwejêxwarin, bitekepeke, bidên, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bihemêt, biîtina, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin, bibal, biagadarîkirin, biagadarî, bitemkîn, bihişyarî, bimiqateyî, bihayjixwehebûn, bizêfanî. ji: bisexbêr + -î | ||
| bisexbêrîtî | (navdêr, mê) rewşa bisexbêrîbûnê. ji: bisexbêrî + -tî | ||
| bişexs | (rengdêr) binefer, bikes, bimirov. ji: bi- + şexs. jê: bişexsî bişexsîtî bişexstî | ||
| bişexsî | (navdêr, mê) rewşa bişexsbûnê. ji: bişexs + -î | ||
| bişexsiyet | (rengdêr) xweykesayetî, xweykesatî, xwedî kesayetî, xweyşexsiyet, xwedîşexsiyet. ji: bi- +şexsiyet | ||
| biseyek | (rengdêr) seyekkirî, bisewax, biceyr, bimole. ji: bi- +seyek | ||
| biseyr | (rengdêr) hêbetkar, hêbetmayî, heyirî, hişmegirtî. ji: bi- +seyr | ||
| bişeytanî | (navdêr, mê) wekê şeytên. ji: bi- +şeyt +-anî | ||
| biseytere | (rengdêr) bikontrol, bibinemrî, bizeft, biberbendî, bibandor, bitesîr, biferman. ji: bi- + seytere. jê: biseytereyî biseyteretî | ||
| biseytereyî | (navdêr, mê) rewşa biseyterebûnê. ji: biseytere + -yî | ||
| bisî | (rengdêr) sîdar, sayedar, sayewer, sîdayok, bisih, bisîber, bisaye. ji: bi- +sî | ||
| bişibak | (rengdêr) bipace, bipac, bipencere. ji: bi- + şibak. jê: bişibakî bişibakîtî bişibaktî | ||
| bişibakî | (navdêr, mê) rewşa bişibakbûnê. ji: bişibak + -î | ||
| bisîber | (rengdêr) sîdar, sayedar, sayewer, sîdayok, bisî, bisih, bisaye. ji: bi- +sîber | ||
| bisîberî | (navdêr, mê) bê abrûkî. ji: bisî +-berî | ||
| bişibhe | (rengdêr) biguman, bişik, binîgeranî, bidilgiranî, bidilwasî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + şibhe. jê: bişibheyî bişibhetî | ||
| bişibheyî | (navdêr, mê) rewşa bişibhebûnê. ji: bişibhe + -yî | ||
| bisiboq | (rengdêr) biboyax, bisibox, bigon. ji: bi- + siboq. jê: bisiboqî bisiboqîtî bisiboqtî | ||
| bisiboqî | (navdêr, mê) rewşa bisiboqbûnê. ji: bisiboq + -î | ||
| bisibox | (rengdêr) biboyax, bigon, biboya. ji: bi- + sibox. jê: bisiboxî bisiboxîtî bisiboxtî | ||
| bisiboxî | (navdêr, mê) rewşa bisiboxbûnê. ji: bisibox + -î | ||
| bişid | (rengdêr) zordar, çetîn, dijwar, bizor. ji: bi- +şid | ||
| bişidet | (rengdêr) (kesê) qubede, dijwar, no. ji: bi- +şidet | ||
| bişidet bûn | (lêker) tundbûn, qursbûn, tund bûn, qurs bûn. ji: bişidet + bûn | ||
| bişidetkirin | (navdêr, mê) tundkirin, qurskirin. ji: bişidet +kirin | ||
| bişîfa | (rengdêr) şîfadar. ji: bi- +şîfa | ||
| bişîfre | (rengdêr) şîfredar. ji: bi- +şîfre | ||
| bişîft | (rengdêr) bixêz, biçixêz, bixêzik, biçixêzik, bixet, bişav, xêzîn, xêzxêzkî, ravravî, xetdar. ji: bi- +şîft | ||
| bisiftî | (navdêr, mê) bewurdî, bi hûrî, bi rastî. ji: bi- +sif +-tî | ||
| bisîgorta | (rengdêr) bitemînat, bibîm, bimisogerî. ji: bi- + sîgorta. Bikaranîn: Navdêr: bisîgortakirin. jê: bisîgortayî bisîgortatî | ||
| bisîgortakirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) sîgorta | ||
| bisîgortayî | (navdêr, mê) rewşa bisîgortabûnê. ji: bisîgorta + -yî | ||
| bisihik | (rengdêr) sirkedar, bisirke, sihikkirî, sirkekirî. ji: bi- +sihik | ||
| bisihir | (rengdêr) bisêr, biavsûn, avsûndar, efsûndar, biefsûn, sêhrdar, sêrdar, avsûnkirî, bisêhr, biavsûn, avsûndar, efsûndar, biefsûn, sêhrdar. ji: bi- +sihir | ||
| bisijî | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, bizoxav, biçirk, bigivirt, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + sijî. jê: bisijîtî | ||
| bisijîtî | (navdêr, mê) rewşa bisijîbûnê. ji: bisijî + -tî | ||
| bişik | (rengdêr) dudil, biguman, ne bibirryar, ne piştrast, gumanber, şikber, dilwas, dilwaswas, kesa/ê ku nizane ya nikare birryarê bide ka tiştekî bike yan ne, kesa/ê ku nizane ya nikare birryarê bide ka tiştekî yan yek din, bêbirryar. Bide ber: berşik. Dijwate: bêşik. ji: bi- + şik | ||
| bişikayet | (rengdêr) bi gilîûgazinc, bi axûwex. ji: bi- +şikayet | ||
| bişîke | (rengdêr) şîkedar. ji: bi- +şîke | ||
| bişikî | (navdêr, mê) rewşa bişikbûnê. ji: bişik + -î | ||
| bişikil | (rengdêr) biteşe, biawa, bişêwe, bistîl, bireng, biçawanî, bidirûv. ji: bi- + şikil. jê: bişikilî bişikilîtî bişikiltî | ||
| bişikilî | (navdêr, mê) rewşa bişikilbûnê. ji: bişikil + -î | ||
| bişikir | (rengdêr) bispas, bimemnûn, biteşekur. ji: bi- + şikir. jê: bişikirî bişikirîtî bişikirtî | ||
| bişikirî | (navdêr, mê) rewşa bişikirbûnê. ji: bişikir + -î | ||
| bisiklet | (navdêr, nêr) duçerxe, alavek pêlivînê ye bi du çerxan e û bi hêza pyan têt livandin. Herwiha: bisiklêt, baysikil, baysikl, paysikil, paysikl. Têkildar: trîsiklet. ji: Ji frensî bicyclette ji yewnanî bi- (du-), κύκλος (çerx, xirrxal). jê: bisikletajo, bisikletyî, bisikletvan, bisikletvanî, bisikletî | ||
| bisikletî | (navdêr, mê) rewşa bisikletbûnê. ji: bisiklet + -î | ||
| bisikletvan | (navdêr, mê) duçerxevan. ji: bisiklet +-van | ||
| bisikletvanî | (navdêr, mê) karê bisikletvanan. ji: bisikletvan + -î | ||
| bişiklî | (rengdêr) wek şiklî, bi forma. ji: bi- +şiklî | ||
| bisikûm | (rengdêr) bimirûz, mehdekirî, mirûzkirî, rûtirş. ji: bi- +sikûm | ||
| bisikûnet | (rengdêr) bisebr, bitehemil, bibênfirehî, biaramî, bihêwirî, bibaldirêjî, bisekn. ji: bi- + sikûnet. jê: bisikûnetî bisikûnetîtî bisikûnettî | ||
| bisikûnetî | (navdêr, mê) rewşa bisikûnetbûnê. ji: bisikûnet + -î | ||
| bisilale | (rengdêr) bibinemal, bidûnde, bizurryet, biûcax, bimalbat, biajar, bikomrig, bieylet, bidol, bisecere, bişecere. ji: bi- + silale. jê: bisilaleyî bisilaletî | ||
| bisilaleyî | (navdêr, mê) rewşa bisilalebûnê. ji: bisilale + -yî | ||
| bisilametî | (rengdêr) bi saxî. ji: bi- +silametî | ||
| bişîlaq | (rengdêr) bikêvzik, bikenlşt, biçilltk, bişilop. ji: bi- +şîlaq | ||
| bisîleh | (rengdêr) biçek, biçekûçol, bitop, bimoşek, bişûr). ji: bi- + sîleh. Bikaranîn: Navdêr: bisîlehkirin, bisîlehbûn. jê: bisîlehî bisîlehîtî bisîlehtî | ||
| bisîlehbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisîleh | ||
| bisîlehî | (navdêr, mê) rewşa bisîlehbûnê. ji: bisîleh + -î | ||
| bisîlehkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisîleh | ||
| bişilêl | (rengdêr) bitarîgan. ji: bi- +şilêl | ||
| bişilî | (rengdêr) şilîdar. ji: bi- +şilî | ||
| bişilop | (rengdêr) bikêvzik, bişîlaq, bikenlşt, biçilltk. ji: bi- +şilop | ||
| bisiltanet | (rengdêr) bidesthilat, biselahiyet, bihukimranî, bisilte, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet. ji: bi- + siltanet. jê: bisiltanetî bisiltanetîtî bisiltanettî | ||
| bisiltanetî | (navdêr, mê) rewşa bisiltanetbûnê. ji: bisiltanet + -î | ||
| bisilte | (rengdêr) bidesthilat, bihukimranî, bisiltanet, bikarbidestî, birayedarî, biiqtidar, bihikûmet, bihêz. ji: bi- + silte. jê: bisilteyî bisiltetî | ||
| bisilteyî | (navdêr, mê) rewşa bisiltebûnê. ji: bisilte + -yî | ||
| bişima | (rengdêr) bimûm, şimakirî, bifind. ji: bi- +şima | ||
| bisimbêl | (rengdêr) bisimêl, zilamên ku simêlên xwe netiraşîne(navdêr, nêr) masiyên bisimbêl | ||
| bisimbil | (rengdêr) bisilm. ji: bi- +simbil | ||
| bişîn | (rengdêr) şîngirtî, şînî, şîngirêdayî, şîndar, reşgirêdayî. ji: bi- +şîn | ||
| bisinc | (rengdêr) biexlaq, birewişt, bimoral, bietîk. ji: bi- + sinc. jê: bisincî bisincîtî bisinctî | ||
| bisincî | (navdêr, mê) rewşa bisincbûnê. ji: bisinc + -î | ||
| bişîndarî | (navdêr, mê) bi behîdarî, şîndarîkî. ji: bişîn +-darî | ||
| bising | (rengdêr) bizext, bitewl. ji: bi- + sing. jê: bisingî bisingîtî bisingtî | ||
| bisingî | (navdêr, mê) rewşa bisingbûnê. ji: bising + -î | ||
| bişingînî | (navdêr, mê) biçingînî, bizingînî. ji: bi- +şingîn +-î | ||
| bisinor | (rengdêr) sinorkirî, sinordar, mehdûd, sinornas, bihed, ne bêhed, tişta/ê ku hatiye sinorkirin, tiştê ku sinorek bo hatiye danîn, kêm, piçek; teng, ne fire. Herwiha: bisinûr bisînor bisînûr. Dijwate: bêsinor. ji: bi- + sinor. Bikaranîn: Lêker: bisinor kirin. Navdêr: bisinorkirin Rengdêr: bisinorkirî. jê: bisinorî bisinorîtî bisinortî | ||
| bisinor kirin | (lêker)(Binihêre:) bisinor | ||
| bisinordarî | (navdêr, mê) radedarkî. ji: bisinor +-darî | ||
| bisinorî | (navdêr, mê) rewşa bisinorbûnê. ji: bisinor + -î | ||
| bisînorî | (navdêr, mê) rewşa bisînorbûnê, sînordarî. ji: bisînor + -î | ||
| bisinorkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bisinor kirin | ||
| bisinorkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisinor | ||
| bisiper | (rengdêr) bizirx. ji: bi- + siper. jê: bisiperî bisiperîtî bisipertî | ||
| bisiperî | (navdêr, mê) rewşa bisiperbûnê. ji: bisiper + -î | ||
| bisiqa | (rengdêr) bikeşa, biseqa, bihewa, bicew, biatmosfer. ji: bi- + siqa. jê: bisiqayî bisiqatî | ||
| bisiqayî | (navdêr, mê) rewşa bisiqabûnê. ji: bisiqa + -yî | ||
| bişir | (navdêr, mê) girrnij, bişkurr, kenê bêdeng, besim, girrij, mizic, bişiş, kenên bin lêvan, bişirîn yan bişirandin, tebesim. Herwiha: bişr. jê: bêbişir bişirandin bişirandî bişirî bişirîn bişirîner bişirkî bişirok | ||
| bişîr | (rengdêr) şîrdar, besîm, beşûş. ji: bi- +şîr | ||
| bisîr | (rengdêr) sîrkirî. ji: bi- +sîr | ||
| bişirandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişirandin | ||
| bişirandin | (lêker)(navdêr, mê) bişişandin, bişkurrandin, mizicandin, wisan kirin ku kesek bibişişe: Ez pirr xemgîn bûm lê gotinên wê yê şirîn ez bişirandim.. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشراندن. Tewîn: -bişirîn-. Têkildar: bişirîn. ji: bişir + -andin. jê: bişirandî, bişirîner | ||
| bişîrbayî | (rengdêr) binext, biqelen. ji: bi- + şîrbayî. jê: bişîrbayîtî | ||
| bişîrbayîtî | (navdêr, mê) rewşa bişîrbayîbûnê. ji: bişîrbayî + -tî | ||
| bişîrbûn | (navdêr, mê) şîrgirtin. ji: bi- +şîr +bûn | ||
| bişîre | (rengdêr) şîredar. ji: bi- +şîre | ||
| bişîrêz | (rengdêr) şîrêzkirî, bizemq, zemqkirî. ji: bi- +şîrêz | ||
| bişirî | (navdêr, mê) rewşa bişirbûnê. ji: bişir + -î | ||
| bişirîkatî | (navdêr, mê) bihevre, pevekirin, lêzêdekirin. ji: bi- +şirîk +-atî | ||
| bişirîkayî | (navdêr, mê) bi pişkdarî, bi hevparî. ji: bi- +şirîk +-ayî | ||
| bişirîkî | (navdêr, mê) tev. ji: bişirî +-kî | ||
| bişirîn | Tewandî(lêker)(navdêr, mê) girrnijîn, bişkurrîn, mizicîn, bêdeng kenîn, kêfxweşî li rûyî diyar bûn, kenîn, bêdeng. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشرین. Tewîn: -bişir-. Têkildar: bişirandin. ji: bişir. jê: bişirer, bişirî | ||
| bişirîn/dibişire/bibişire | 1. ken ber lêvan ketin 2. besimîn | ||
| bisirke | (rengdêr) sirkedar, bisihik, sihikkirî, sirkekirî. ji: bi- +sirke | ||
| bisirkebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisirke | ||
| bişîrkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişîr | ||
| bisirnî | (rengdêr) simîdar, bidingil, bieks. ji: bi- +sirnî | ||
| bişirûd | (rengdêr) bimerc, bişert, bipêwîstî. ji: bi- + şirûd. jê: bişirûdî bişirûdîtî bişirûdtî | ||
| bişirûdî | (navdêr, mê) rewşa bişirûdbûnê. ji: bişirûd + -î | ||
| bisirûşî | (rengdêr) sirûşîkî. ji: bi- +sirûşî | ||
| bişiş | (navdêr, mê) bişir, bişkurr, girrnij, kenê bêdeng, besim, girrij, mizic, kenên bin lêvan, bişirîn yan bişirandin, tebesim. Herwiha: beşiş. Bide ber: bişoş. jê: bêbişiş, bişişandin, bişişandî, bişişî, bişişîn, bişişîner, bişişkî, bişişok | ||
| bişişandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişişandin | ||
| bişişandin | (lêker)(navdêr, mê) bişirandin, bişkurrandin, mizicandin, wisan kirin ku kesek bibişişe: Ez pirr xemgîn bûm lê gotinên wê yê şirîn ez bişişandim.. Tewîn: -bişişîn-. Têkildar: bişişîn. ji: bişiş + -andin. jê: bişişandî bişişîner | ||
| bişişî | (navdêr, mê) rewşa bişişbûnê. ji: bişiş + -î | ||
| bisîsik | (navdêr, mê) bidendik. ji: bi- +sîs +-ik | ||
| bişîşiltax | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bigeremol. ji: bi- + şîşiltax. jê: bişîşiltaxî bişîşiltaxîtî bişîşiltaxtî | ||
| bişîşiltaxî | (navdêr, mê) rewşa bişîşiltaxbûnê. ji: bişîşiltax + -î | ||
| bişişîn | Tewandî(lêker) bişirîn, bişkurrîn, mizicîn, kenîn, bêdeng kenîn, kêfxweşî li rûyî diyar bûn, girrnijîn. Herwiha: beşişîn. Tewîn: -girrnij-. Têkildar: bişişandin. ji: bişiş + în. jê: bişişer, bişişî, bişişiyayî, bişişok | ||
| bisîstem | (rengdêr) sistematik. ji: bi- +sîstem | ||
| bisîstemî | (navdêr, mê) bipergalî, binîzamî. ji: bi- +sîstem +-î | ||
| bisistî | (navdêr, mê) bi neçalakî, lawazkî. ji: bi- +sis +-tî | ||
| bisitam | (rengdêr) bipersîv, biarsim, bizekem, binezle, bibapêş, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + sitam. jê: bisitamî bisitamîtî bisitamtî | ||
| bisitamî | (navdêr, mê) rewşa bisitambûnê. ji: bisitam + -î | ||
| bisittî | (navdêr, mê) siftekî. ji: bi- +sit +-tî | ||
| bisiûd | (rengdêr) bextiyar, bextewer, dilşad, kamiran, şa, şad, dilşa, kamiran, ferxende, şadîman, seîd, bişens, mesûd, dilxweş, kêfxweş, kesa/ê ku bextê wî xweş e û ji rewşa xwe razî, şadan. Herwiha: bisiîd bisiûd bisuûd. Dijwate: bêsiûd. ji: bi- + siûd. Bikaranîn: Lêker: bisiûd bûn, bisiûd kirin. Navdêr: bisiûdbûn, bisiûdkirin Rengdêr: bisiûdbûyî, bisiûdkirî | ||
| bisiûd bûn | (lêker)(Binihêre:) bisiûd | ||
| bisiûd kirin | (lêker)(Binihêre:) bisiûd | ||
| bisiûdbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisiûd | ||
| bisiûdbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bisiûd | ||
| bisiûdkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bisiûd kirin | ||
| bisiûdkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisiûd | ||
| bişiv | (rengdêr) şivdar, bişik, çovdar, bidar, destbişiv. ji: bi- +şiv | ||
| bişivan | (rengdêr) bibirêveber, bipêşeng, bipêşewa, biserok. ji: bi- + şivan. jê: bişivanî bişivanîtî bişivantî | ||
| bişivanî | (navdêr, mê) rewşa bişivanbûnê. ji: bişivan + -î | ||
| bişivbar | (rengdêr) helînbar. ji: bişiv +-bar | ||
| bisivêrnek | (rengdêr) bisivîng. ji: bi- +sivêrnek | ||
| bisivikayî | (navdêr, mê) bi siviki. ji: bi- +sivik +-ayî | ||
| bişîvîn | (lêker)helîn. ji: bi- +şîv +-în | ||
| bişivîner | (navdêr, mê) bişavker, asîmileker, asîmilasyonker, helkar, helîner. ji: bişiv +-îner | ||
| bisivîng | (rengdêr) bisivêrnek. ji: bi- +sivîng | ||
| bisîwan | (rengdêr) sîwandar. ji: bi- +sîwan | ||
| bişixat | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + şixat. jê: bişixatî bişixatîtî bişixattî | ||
| bişixatî | (navdêr, mê) rewşa bişixatbûnê. ji: bişixat + -î | ||
| bişiyan | (rengdêr) bizever, bitaqet, jêhatî, zîrek, çalak, aktîv, behremend, kara, zeverdar, tiwana, xurt, bihêz, biqewet, hêzdar, çeleng, fêris, egîd, leheng, mêrxas, rewan, segvan. Dijwate: bêşiyan. ji: bi- + şiyan | ||
| bisiyanet | (rengdêr) biihtiram, biqedir, biqîmet, birêzgirî. ji: bi- + siyanet. jê: bisiyanetî bisiyanetîtî bisiyanettî | ||
| bisiyanetî | (navdêr, mê) rewşa bisiyanetbûnê. ji: bisiyanet + -î | ||
| bisk | porê ku di hinda guhan de dadiliqe ser rûyî (navdêr, mê) beşa pirçê ya dikeve ser gepan, pişka porrî ya ku dikeve ser dêmê mirovan (bi taybetî ya jinan), dûvika kezîyê ku xweşik dihê şekirin û tişt pê ve dihên grêdan. Bide ber: bask, bîsk .Binêre. Herwiha: misk, serê biskê. ji: hevreha belûçî buşk, farisî buş/boş, avestayî berşe-, jiari | ||
| bisk dan | (lêker)(Binihêre:) bisk | ||
| bişkaftî | (rengdêr) bişkifî. ji: bişkaf +-tî | ||
| bişkaftin | (lêker)bişkivandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشکافتن | ||
| bişkaftin/dibişkêve /bibişkêve | bişkivandin | ||
| bişkavtin | (rengdêr) ji hev cihêkirin, jêk cudakirin | ||
| biskdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bisk | ||
| biske xwe şeh kirin | (biwêj) xwe çekil in. xwe bedew kirin. dîsa şenge biske xwe şeh kirine, gelo we mala ke xera bike? | ||
| bişkence | (rengdêr) biezab, biazar, biezyet, biêş, bitazîb, binexweşî. ji: bi- + şkence. jê: bişkenceyî bişkencetî | ||
| bişkenceyî | (navdêr, mê) rewşa bişkencebûnê. ji: bişkence + -yî | ||
| biskêt | (navdêr, mê) kêkên biçûk û hinekî req yên ku bi gelemperî di nav kaxez û kartonan re li dikanan tên firotin. Herwiha: biskewêt biskewît biskuwît biskiwêt biskiwît piskêt piskewêt piskewît piskiwêt piskiwît. ji: Ji frensî biscuit (bis dubare, cuit kelandî). jê: biskêtî | ||
| biskêtî | (navdêr, mê) rewşa biskêtbûnê. ji: biskêt + -î | ||
| bişkivandin | (lêker)dirûn vereşandin, bûn sedema vebûna kulîlkan | ||
| bişkivandin/dibişkivîne/bibişkivîne | 1. dirûn vereşandin 2. bûn sedema vebûna kulîlkan | ||
| bişkivî | (rengdêr) geş, :gula bişkivî rûyê bişkivî | ||
| bişkivîn | (lêker)vebûna kulîlkan. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشکڤین | ||
| bişkivîn/dibişkive/bibişkive | 1. dirûn vereşîn 2. kulîk vebûn | ||
| bişko | Binerebişkoj | ||
| bişkoh | Binerebişkoj | ||
| bişkoj | (navdêr, mê) bûtik, gulpik, xonçe, kulîlka yan pelê nû yê ku hê venebûye, kulîlk yan pel berî bişkivînê, meyîk, qumçe, merîk, qupçe. Bikaranîn: Lêker: bişkoj kirin, bişkoj dan. Navdêr: bişkojkirin, bişkojdan Rengdêr: bişkojkirî. Herwiha: bişko bişkoh bişkuh pişko pişkoj pişkoh pişkuh pişkov. Têkildar: bişkivîn. jê: bişkojî bişkojk | ||
| bişkoj dan | (lêker)(Binihêre:) bişkoj | ||
| bişkoj kirin | (lêker)(Binihêre:) bişkoj | ||
| bişkoj/bişkok | di kincan de tiştê ku pêsîr, bêrîk û hwd tên girêdan; polik | ||
| bişkojbûn | (navdêr, mê) werar, bişkojkirin. ji: bişkoj +bûn | ||
| bişkojdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişkoj | ||
| bişkojfiroş | (navdêr, mê) bişkokfiroş, qumçikfiroş. ji: bişkoj +-firoş | ||
| bişkojfiroşî | (navdêr, mê) bişkokfiroşî, qumçikfiroşî. ji: bişkoj +-firoşî | ||
| bişkojî | (navdêr, mê) rewşa bişkojbûnê. ji: bişkoj + -î | ||
| bişkojk | (navdêr, mê) mêk, merîk, meyîk, qumçe, qupçe, bişkoj | ||
| bişkojkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişkoj kirin | ||
| bişkojkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişkoj | ||
| bişkojvan | (navdêr, mê) bişkokvan. ji: bişkoj +-van | ||
| bişkojvanî | (navdêr, mê) bişkokvanî, qumçikvanî. ji: bişkoj +-vanî | ||
| bişkok | (navdêr, mê) kabik, berik, pirtên biçûk yên tiştan yên ku pê tên lîstin, kabik, tişta/ê ku mirov didewisîne daku amûrek elektronîkî pê bixebite, Di çek, lihêf û tiştên hwd de girêk yan dîska ku di qulekê re tê derbaskirin ji bo bihevgirêdan yan bihevbestîna wan herdû aliyên wê tiştê. Bikaranîn: Lêker: bişkok kirin, bişkok dan. Navdêr: bişkokkirin, bişkokdan Rengdêr: bişkokkirî. Herwiha: bişkoşk, pişkok. Bide ber: malik, qapik | ||
| bişkok dan | (lêker)(Binihêre:) bişkok | ||
| bişkok ketin | (lêker) morik ketin. ji: bişkok + ketin | ||
| bişkok kirin | (lêker)(Binihêre:) bişkok | ||
| bişkokdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişkok | ||
| bişkokfiroş | (navdêr, mê) bişkojfiroş, qumçikfiroş. ji: bişkok +-firoş | ||
| bişkokfiroşî | (navdêr, mê) bişkojfiroşî, qumçikfiroşî. ji: bişkok +-firoşî | ||
| bişkokkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişkok kirin | ||
| bişkokkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişkok | ||
| bişkokvan | (navdêr, mê) bişkojvan. ji: bişkok +-van | ||
| bişkokvanî | (navdêr, mê) bişkojvanî, qumçikvanî. ji: bişkok +-vanî | ||
| biskop | (navdêr) metran, qeşeyê serokê katedralekê. Herwiha: bîskop piskopos pîskopos. ji wêjeyê: Têkiliya zayendî (cinsî) bû sedema go biskop Ilkka Kantola, 47, dev ji meqamê xwe berde. Çar sal û nîvan têkiliya wî ya zayendî hebû. Dostika wî bi xwe jî keşe ye û herweha wê mêrê xweyê keşe jî dixapand.(Avestakurd.net, jêwergirtin 8/2009). ji: Ji yewnanî. jê: dostikane dostikî dostikîtî dostiktî | ||
| bişkov | (navdêr, mê) niçika giyayan ku paşî dibe tirh,pel yan jî fêkî,bişkokterezê tevekê bişkovên dahlan weşand. ji: bişkuvîn | ||
| bişkuh | Binerebişkoj | ||
| bişkul | (rengdêr) pişkil. Bikaranîn: Lêker: bişkul kirin. Navdêr: bişkulkirin Rengdêr: bişkulkirî | ||
| bişkul kirin | (lêker)(Binihêre:) bişkul | ||
| bişkulkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişkul kirin | ||
| bişkulkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bişkul | ||
| bişkurr | (navdêr, mê) bişir, bişiş, girrnij, kenê bêdeng, besim, girrij, mizic, kenên bin lêvan, bişirîn yan bişirandin, tebesim. Herwiha: bişkur bend. jê: bêbişkurr, bişkurrandin, bişkurrandî, bişkurrî, bişkurrîn, bişkurrîner, bişkurrkî, bişkurrok | ||
| bişkurrandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bişkurrandin | ||
| bişkurrandin | (lêker)(navdêr, mê) bişişandin, bişirandin, mizicandin, wisan kirin ku kesek bibişkurre: Ez pirr xemgîn bûm lê gotinên wê yê şirîn ez bişkurrandim.. Tewîn: -bişkurrîn-. Têkildar: bişkurrîn. ji: bişkurr + -andin. jê: bişkurrandî bişkurrîner | ||
| bişkurrî | (navdêr, mê) rewşa bişkurrbûnê. ji: bişkurr + -î | ||
| bişkurrîn | Tewandî(lêker)(navdêr, mê) bişirîn, girrnijîn, mizicîn, bêdeng, kenîn, kêfxweşî li rûyî diyar bûn. Herwiha: bişkurîn, buşkurrîn, buşkurîn. Tewîn: -bişkur-. Têkildar: bişkurrandin. ji: bişkurr. jê: bişkurrer, bişkurrî, bişkurriyayî | ||
| bişkuv | 1. qalikê kulîlkan ê ku beriya vebûnê li ser e 2. qalikdana çêrmî ya ji ber kêmxwarinê qalikê kulîlkan ê ku beriya vebûnê li ser e, qalikdana çêrmî ya ji ber kêmxwarinê | ||
| bişkuv dan | (dar û giya) kulîlkên di qalikan de jê re çêbûn (dar û giya) kulîlkên di qalikan de jê re çêbûn | ||
| bişkuvîn | (navdêr, mê) (ji bo riwekan) bişkov vekirin, destpêkirina şênhatinê, gulên me giş bişkuvîne, Di meha Adarê de giya dest bi bişkuvînê dikin | ||
| bislavî | (rengdêr) Slavî, Slavkî. ji: bi- +slavî | ||
| bislovakî | (navdêr, mê) Slovakî. ji: bi- +slova +-kî | ||
| bismartfon | (rengdêr) bijîrtelefon, bijîrfon. ji: bi- + smartfon. jê: bismartfonî bismartfonîtî bismartfontî | ||
| bismartfonî | (navdêr, mê) rewşa bismartfonbûnê. ji: bismartfon + -î | ||
| bismil | Serenav,mê, navçeyek parêzgeha Amedê anku Diyarbekirê ye. Bide ber: bismila. jê: bismilî, bismilîtî, Bismilkî | ||
| bismila | (biwêj) bi navê Xwedê (gotinek e ku li destpêka karekî tê gotin; carine jî mirov dibêje dema ku ditirse). Herwiha: bismile, bismilah, bismilla, bismillah. Bide ber: Bismil. ji: Ji erebî bi ism Ellah (bi navê Xwedê), kurteya bismillahi rehmani r-rehîm (bi navê Xwedayê dilovan û mihrevan) | ||
| bismilah gotin | (biwêj) dest pê kirin. he min negotibû bismilah we bi nîvî kir jî. | ||
| bismilah teze, neye bi ser me de (yekî) şerpeze | (biwêj) ınşelah ji ve radeye bi şûn de tiştekî he xerabtir nebe. ez ç.i biejim? bismilah teze, neye bi ser me de yekî şerpeze. | ||
| bismillah | bi navê Xwedê, kurtiya bismillahirrehmanirrehîm anku bi navê Xwedayê dilnerm û dilovan (gotinek e ku misilmanên bawermend li destpêka karê xwe dibêjin). ji: ji erebî بسم الله (bi-ismi Ellahi: bi navê Xwedê) | ||
| bismillahirrehmanirrehîm | Biwêj, bi navê Xwedayê dilnerm û dilovan (gotinek e ku misilman li destpêka nimêjan û hin karên din dibêjin). ji: ji erebî ﺑﺴﻢ ﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ (bismillahirrehmanirrehîm: bi navê Xwedayê dilnerm û dilovan) | ||
| bişob | (rengdêr) bibapêş, biînfluenza, biêş. ji: bi- + şob. jê: bişobî bişobîtî bişobtî | ||
| bişobî | (navdêr, mê) rewşa bişobbûnê. ji: bişob + -î | ||
| bisofîkî | (navdêr, mê) sofikî. ji: bi- +sofî +-kî | ||
| bişol | (rengdêr) bikar, biîş | ||
| bisond | (rengdêr) bi ehd, bi soz. ji: bi- +sond | ||
| bisorav | (rengdêr) biruj. ji: bi- + sorav. jê: bisoravî bisoravîtî bisoravtî | ||
| bisoravî | (navdêr, mê) rewşa bisoravbûnê. ji: bisorav + -î | ||
| bişoreb | (rengdêr) şorebkirî. ji: bi- +şoreb | ||
| bişoret | (rengdêr) biheysiyet, biqedir, biqîmet, birûmet, binirx, biitibar, birêzdarî, binamûs, bişan, bişeref, binav. ji: bi- + şoret. jê: bişoretî bişoretîtî bişorettî | ||
| bişoretî | (navdêr, mê) rewşa bişoretbûnê. ji: bişoret + -î | ||
| bisos | (rengdêr) bisalsa, biçênc, bisalça, biavik. ji: bi- + sos. jê: bisosî bisosîtî bisostî | ||
| bişoş | (rengdêr) bikêf, bizewq, bicoş, rûbiken, bişirok, mizicok, girrnijok, bişkurrok, kesa/ê dibişire, digirrnije, dibişkurre, dimizice. Herwiha: buşoş. Bikaranîn: Lêker: bişoş bûn bişoş kirin Navdêr: bişoşbûn bişoşkirin Rengdêr: bişoşbûyî bişoşkirî. ji: Belkî ji bi- + coş. jê: bişoşî bişoşîtî bişoştî | ||
| bişoş bûn | (lêker)(Binihêre:) bişoş | ||
| bişoş kirin | (lêker)(Binihêre:) bişoş | ||
| bişoşbûn | (navdêr)(Binihêre:) bişoş | ||
| bişoşbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bişoş | ||
| bisosî | (navdêr, mê) rewşa bisosbûnê. ji: bisos + -î | ||
| bişoşî | (navdêr, mê) rewşa bişoşbûnê. ji: bişoş + -î | ||
| bişoşkirî | (rengdêr) (Binihêre:) bişoş | ||
| bişoşkirin | (navdêr)(Binihêre:) bişoş | ||
| bisotinî | (navdêr, mê) bi şewatî, sotinkî. ji: bi- +sotin +-î | ||
| bişoxî | (rengdêr) şoxkî. ji: bi- +şoxî | ||
| bisoz | (rengdêr) biehd, biqewl, bibelên. ji: bi- + soz. jê: bisozî bisozîtî bisoztî | ||
| bisozdanî | (rengdêr) bi qebale, bi kontratî. ji: bisoz +danî | ||
| bisozî | (navdêr, mê) rewşa bisozbûnê. ji: bisoz + -î | ||
| bisozyarî | (navdêr, mê) sozyarkî. ji: bisoz +-yarî | ||
| bispas | (rengdêr) bişikir, bimemnûn, biteşekur. ji: bi- + spas. jê: bispasî bispasîtî bispastî | ||
| bispasdarî | (navdêr, mê) spasdarkî. ji: bispas +-darî | ||
| bispasî | (navdêr, mê) rewşa bispasbûnê. ji: bispas + -î | ||
| bispî | (rengdêr) spîketiyî. ji: bi- +spî | ||
| bispîçke | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bizilûke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + spîçke. jê: bispîçkeyî bispîçketî | ||
| bispîçkeyî | (navdêr, mê) rewşa bispîçkebûnê. ji: bispîçke + -yî | ||
| bist | 1. sêla qeliyê 2. şîş 3. qevd (navdêr, mê) xişt, şîş, şîşik, pîjik, zegir, sîx, adek, asinê zirav û dirêj (bi taybetî bo goşt bêt bi ser ve kirin û pê bêt wergerrandin di dema biraştinê de), bistik, şifşe. Herwiha: bistik. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بست. Bide ber: biste, bistîk, bîst, bîstik. ji: Bi esehî nayê zanîn. Bide ber aramî ܒܝܣܬܐ (bista) ji yunanî βήσιον (bḗsion) yan βῆσσα (bêssa) yan jî ji latinî yan bide ber latînî bastum (darik, doqişk) ku serekaniya baston ya frensiya kevn û bâton ya frensiya nû ye. Ji eynî rehî baston (gopal) ya tirkî, baton (gopal) ya inglîzî û batuta (gopal) ya spanî. | ||
| bistamp | (rengdêr) bimuhr, bixitim, bitexme. ji: bi- + stamp. jê: bistampî bistampîtî bistamptî | ||
| bistampî | (navdêr, mê) rewşa bistampbûnê. ji: bistamp + -î | ||
| bistan | 1. zeviya sebze lê hatine çandin. Binêre;, bûstan 2. pirrjimariya bistê. Binêre;, bist 3. bizdan, tirsîn, behecîn. Binêre;, bizdîn | ||
| biste | (rengdêr) jixwebawer, kesa/ê ku diwêre, kesa/ê ku natirse. Herwiha: bisteh. Bide ber: bist. Hevwate: wêrek cesûr bicesaret bicuret. Dijwate: tirsok tirsonek bizdok behecok bêkulek. ji: jiari, hevreha kelhûrî û lekî wista, farisî گستاخ (gostax), pehlewî vistax, avestayî vi-stake- (ya/yê ku li ber radiweste, berxweder), binere bi + rawestîn. վստահ (visteh: piştrast) ya ermenî û küstah ya tirkî ji zimanên îranî ne.. jê: bistehî bisteyî | ||
| bistehî | (navdêr, mê) wêrekî, cesaret, curet, bêtirsî, netirsî. Herwiha: bisteyî. ji: biste. Bikaranîn: Lêker: bistehî hebûn. Navdêr: bistehîhebûn | ||
| bistehî hebûn | (lêker)(Binihêre:) bistehî | ||
| bistehîhebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bistehî | ||
| bistem | (rengdêr) bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + stem. jê: bistemî bistemîtî bistemtî | ||
| bistemî | (navdêr, mê) rewşa bistembûnê. ji: bistem + -î | ||
| bistemkarî | (navdêr, mê) stemkarane, bêmehrîbane, bi bêmerhametî, bi xedarî, bi zalimî, xedarane. ji: bistem +-karî | ||
| bistetî | (navdêr, mê) bistehî. ji: biste +-tî | ||
| bistgêr | (navdêr, mê) bist. ji: bist +-gêr | ||
| bistî | tayên ter û nazik ên ku dikevine navbera belg û çiqê darê an jî serik û rehçikê rehekê | ||
| bistik | 1. qevdik 2. çembil (navdêr, mê) qevdik , çembil | ||
| bistîk | (navdêr, mê) qemçik, beşa dirêj û qayîm ya riwekan ya ku pel pê ve çêdibin. Herwiha: bistî. Bide ber: bist bîst bîstik | ||
| bistîk kirin | (lêker)(Binihêre:) bistîk | ||
| bistikane | (navdêr)caxik kirin,gril kirin | ||
| bistîkdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bistîk | ||
| bistîkkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bistîk kirin | ||
| bistîkkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bistîk | ||
| bistrî | (rengdêr) strîdar, strîn, kelemdar, bikelem, bihêstrî. ji: bi- +strî | ||
| bistrih | (rengdêr) biqoç, bişax, bistrû, biqiloç, bistûre. ji: bi- + strih. jê: bistrihî bistrihîtî bistrihtî | ||
| bistrihî | (navdêr, mê) rewşa bistrihbûnê. ji: bistrih + -î | ||
| bistrû | (rengdêr) biqoç, bişax, biqiloç, bistûre, bistrih. ji: bi- + strû. jê: bistrûyî bistrûtî | ||
| bistrûyî | (navdêr, mê) rewşa bistrûbûnê. ji: bistrû + -yî | ||
| bistûn | (rengdêr) bikolek, bigulte, biqemerî. ji: bi- + stûn. jê: bistûnî bistûnîtî bistûntî | ||
| bistûnî | (navdêr, mê) rewşa bistûnbûnê. ji: bistûn + -î | ||
| bistûre | (rengdêr) biqoç, bişax, bistrû, biqiloç, bistrih. ji: bi- + stûre. jê: bistûreyî bistûretî | ||
| bistûreyî | (navdêr, mê) rewşa bistûrebûnê. ji: bistûre + -yî | ||
| bisturî | (navdêr, mê) nişter, adîr | ||
| bistûrî | (rengdêr) bi qelewî. ji: bi- +stûrî | ||
| bişû | (rengdêr) bimêr, mêrkirî. ji: bi- +şû | ||
| bisûc | (rengdêr) bibinas, bitawan, biguneh, bixirabî, bixeta, bixeletî, bicinayet, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + sûc. jê: bisûcî bisûcîtî bisûctî | ||
| bisûcdarî | (navdêr, mê) sûcdarkî. ji: bisûc +-darî | ||
| bisûcî | (navdêr, mê) rewşa bisûcbûnê. ji: bisûc + -î | ||
| bisûd | (rengdêr) kêrhatî, bikêr, mifadar, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bimifa, bikelk, bixêr, biber, guncav, bikar, minasib, baş, qenc, rind, xêrdar. Herwiha: bisûde. Dijwate: bêsûd. ji: bi- + sûd | ||
| bisûdî | (navdêr, mê) rewşa bisûdbûnê. ji: bisûd + -î | ||
| bişûjin | (navdêr, mê) şûjinên biçûk (lê ji derziyan girtir). Herwiha: bişwîjin, bişîjin, bijûn. Nêzîk: şûjin derzî, dirêzî. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بشووژن. ji wêjeyê: Şûjin heye û bişûjin jî heye. Hindî şûjin e, ji bişûjinê mezintir e. Derzî ji hemûyan biçûktir e. de, 6/2012 | ||
| bişûmî | (rengdêr) bi nerihetî, netebtî, bi nehsî, bi belhizokî. ji: bi- +şûmî | ||
| bişûnkirî | (rengdêr) danî, danayî, bicihkirî, şandî. ji: bi- +şûn +kirî | ||
| bişûnkirin | (navdêr, mê) bicihkirin. ji: bi- +şûn +kirin | ||
| bisur | (rengdêr) sirinde, surkirî. ji: bi- +sur | ||
| bişûr | (rengdêr) bisîleh, biçek, biçekûçol, bitop, bimoşek. ji: bi- + şûr. jê: bişûrî bişûrîtî bişûrtî | ||
| bişûre | (rengdêr) tore, hêris, tengav | ||
| bişûrebûn | (rengdêr) torebûn, tengavbûn, hêrisbûn | ||
| bişûrekirin | (navdêr) tengavkirin, hêriskirin | ||
| bisûrî | (rengdêr) biçêj, bitam, bitalî, bitûjî. ji: bi- + sûrî. jê: bisûrîtî | ||
| bişûrî | (navdêr, mê) rewşa bişûrbûnê. ji: bişûr + -î | ||
| bisûrîtî | (navdêr, mê) rewşa bisûrîbûnê. ji: bisûrî + -tî | ||
| bişûşe | (rengdêr) bicam, biglas, bibelûr, biabagne. ji: bi- + şûşe. jê: bişûşeyî bişûşetî | ||
| bişûşeyî | (navdêr, mê) rewşa bişûşebûnê. ji: bişûşe + -yî | ||
| bişûtik | (rengdêr) bipişt, biegal, bipiştvanek, bipiştmêrî. ji: bi- +şûtik | ||
| bisuxteyî | (navdêr, mê) suxtekî, bi hişkebawerî. ji: bi- +suxte +-yî | ||
| bit | (lêker) be, bît, bitin, bîtin, bêt (ji bûn yan birin): Ew dê mezin bit. (Ew dê mezin be.). Herwiha: bitinÎnglîzî (navdêr) Xwendin: bit, piç: a bit (piçek) Tirkî: (navdêr) sipih spî , spih | ||
| bita | (rengdêr) bibisk, bicênîk. ji: bi- +ta | ||
| bitabiiyet | (navdêr, mê) rajêr. ji: bi- +tabi +-iyet | ||
| bitabiiyetî | (navdêr, mê) nerajêrî. ji: bi- +tabi +-iyetî | ||
| bitabû | (rengdêr) bineng, biar, bieyb, bişerm, bifedî, bifihêt. ji: bi- + tabû. jê: bitabûyî bitabûtî | ||
| bitabûyî | (navdêr, mê) rewşa bitabûbûnê. ji: bitabû + -yî | ||
| bitac | (rengdêr) tacîdar, bizerzeng, bêtac. ji: bi- +tac | ||
| bitac kirin | (lêker)(Binihêre:) bitac | ||
| bitade | (rengdêr) bicewr, bikotekî, bizordarî, bizilm, bistem. ji: bi- + tade. jê: bitadeyî bitadetî | ||
| bitadeyî | (navdêr, mê) rewşa bitadebûnê, mecbûr, bêdil, neçar, çarneçar. ji: bitade + -yî | ||
| bitaet | (rengdêr) biperistin, biîbadet, biperistîş. ji: bi- + taet. jê: bitaetî bitaetîtî bitaettî | ||
| bitaetî | (navdêr, mê) rewşa bitaetbûnê. ji: bitaet + -î | ||
| bitalî | (rengdêr) biakam, biencam, binetîce, bidawîng, bidongî, bihafil, bipêjor, bidawî, bidûmahî, bidûmahîk. ji: bi- + talî. jê: bitalîtî | ||
| bitalih | (rengdêr) biqismet, bisiûd, binesîb, bibext, biqeder, biçarenivîs, bişans, bifelek. ji: bi- + talih. Bikaranîn: Navdêr: bitalihbûn. jê: bitalihî bitalihîtî bitalihtî | ||
| bitalihbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitalih | ||
| bitalihî | (navdêr, mê) rewşa bitalihbûnê. ji: bitalih + -î | ||
| bitalîtî | (navdêr, mê) rewşa bitalîbûnê. ji: bitalî + -tî | ||
| bitalûke | (rengdêr) bixeter, bibive, bixeternak. ji: bi- + talûke. jê: bitalûkeyî bitalûketî | ||
| bitalûkeyî | (navdêr, mê) rewşa bitalûkebûnê. ji: bitalûke + -yî | ||
| bitam | (rengdêr) çêjdar, bilezet, tamxweş, biçêj, çêjxweş, lezîz, bitalî, bitûjî, bisûrî, lezetdar. Herwiha: bitahm bitehm. Dijwate: bêtam. ji: tam + -dar. jê: tamdarî tamdarîtî tamdartî | ||
| bitam bûn | (lêker)(Binihêre:) bitam | ||
| bitambûn | (navdêr, mê) çijdarbûn, tehmdarbûn, tehmxweşbûn, bilezetbûn, biekl bûn. ji: bitam +bûn | ||
| bitamdarî | (navdêr, mê) bi mezedarî, bi xoşî, dilçûnî. ji: bitam +-darî | ||
| bitamkirin | (navdêr, mê) çijdarkirin, tehmdarkirin, tehmxweşkirin. ji: bitam +kirin | ||
| bitamsarî | (rengdêr) bi bêtamî. ji: bi- +tamsarî | ||
| bitamxweşî | (navdêr, mê) bi tamdarî. ji: bitam +-xweşî | ||
| bitan | (rengdêr) biçeper. ji: bi- + tan. jê: bitanî bitanîtî bitantî | ||
| bitanî | (navdêr, mê) rewşa bitanbûnê. ji: bitan + -î | ||
| bitapo | (rengdêr) tapokirî. ji: bi- +tapo | ||
| bitaq | (rengdêr) bidîwar. ji: bi- + taq. jê: bitaqî bitaqîtî bitaqtî | ||
| bitaqet | (rengdêr) jêhatî, zîrek, çalak, aktîv, bizever, behremend, kara, bişiyan, zeverdar, tiwana, xurt, hêzdar. Dijwate: bêtaqet. ji: bi- + taqet | ||
| bitaqetî | (navdêr, mê) rewşa bitaqetbûnê. ji: bitaqet + -î | ||
| bitaqî | (navdêr, mê) rewşa bitaqbûnê. ji: bitaq + -î | ||
| bitar | (rengdêr) bibac, bibêş, bibide, bixerac, bizerîbe, bivêrgî, biolam. ji: bi- + tar. jê: bitarî bitarîtî bitartî | ||
| bitaret | (rengdêr) bidestnivêj. ji: bi- + taret. jê: bitaretî bitaretîtî bitarettî | ||
| bitaretî | (navdêr, mê) rewşa bitaretbûnê. ji: bitaret + -î | ||
| bitarî | (navdêr, mê) rewşa bitarbûnê. ji: bitar + -î | ||
| bitarîgan | (rengdêr) bişilêl. ji: bi- +tarîgan | ||
| bitarîx | (rengdêr) bidîrok, bimêjû. ji: bi- +tarîx | ||
| bitariyî | (navdêr, mê) tarîkî. ji: bitar +-iyî | ||
| bitatêl | (rengdêr) bimereq, bihewes, bibalkêşî, bitatol, biçavzêlkî, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + tatêl. jê: bitatêlî bitatêlîtî bitatêltî | ||
| bitatêlî | (navdêr, mê) rewşa bitatêlbûnê. ji: bitatêl + -î | ||
| bitatol | (rengdêr) bimereq, bihewes, bibalkêşî, bitatêl, biçavzêlkî, bietir, bixemxwerî. ji: bi- + tatol. jê: bitatolî bitatolîtî bitatoltî | ||
| bitatolî | (navdêr, mê) rewşa bitatolbûnê. ji: bitatol + -î | ||
| bitav | (rengdêr) binûr, bironahî, bironî, bişewq, bironayî, bigeşî, bihetav. ji: bi- + tav. jê: bitavî bitavîtî bitavtî | ||
| bitavî | (navdêr, mê) rewşa bitavbûnê. ji: bitav + -î | ||
| bitawan | (rengdêr) bisûc, bibinas, biguneh, bixirabî, bixeta, bixeletî, bicinayet, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + tawan. jê: bitawanî bitawanîtî bitawantî | ||
| bitawanbarî | (rengdêr) tawanbarekî. ji: bi- +tawanbarî | ||
| bitawanî | (navdêr, mê) rewşa bitawanbûnê. ji: bitawan + -î | ||
| bitawankarî | (navdêr, mê) tawankarekî. ji: bitawan +-karî | ||
| bitawanname | (rengdêr) bisabiqe, birabirda. ji: bi- + tawanname. jê: bitawannameyî bitawannametî | ||
| bitawannameyî | (navdêr, mê) rewşa bitawannamebûnê. ji: bitawanname + -yî | ||
| bitayre | (rengdêr) bixirrxal, biteker, biçerx, bixilxal, bitekel. ji: bi- + tayre. jê: bitayreyî bitayretî | ||
| bitayreyî | (navdêr, mê) rewşa bitayrebûnê. ji: bitayre + -yî | ||
| bitazeyî | (navdêr, mê) bi hestîsivikî, bi nayabî, nûyî, bi şadî, bi keyfxoşî, keyfxoşkî, bi şehrezayî. ji: bi- +taze +-yî | ||
| bitazîb | (rengdêr) biezab, biazar, biezyet, biêş, bişkence, binexweşî. ji: bi- + tazîb. jê: bitazîbî bitazîbîtî bitazîbtî | ||
| bitazîbî | (navdêr, mê) rewşa bitazîbbûnê. ji: bitazîb + -î | ||
| bitaziyane | (rengdêr) biqamçî, bişelaq. ji: bi- +tazî +y+-ane | ||
| bitebat | (rengdêr) bisebat, bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisemax, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + tebat. jê: bitebatî bitebatîtî bitebattî | ||
| bitebatî | (navdêr, mê) rewşa bitebatbûnê. ji: bitebat + -î | ||
| bitebax | (rengdêr) biocax, bifirne. ji: bi- + tebax. jê: bitebaxî bitebaxîtî bitebaxtî | ||
| bitebaxî | (navdêr, mê) rewşa bitebaxbûnê. ji: bitebax + -î | ||
| bitebayî | (navdêr, mê) bi hemûkî, tebakî. ji: bi- +teb +-ayî | ||
| bitebeqe | (rengdêr) qatqatî, biqat. ji: bi- +tebeqe | ||
| bitecrûbe | (rengdêr) biserpêhatî. ji: bi- + tecrûbe. jê: bitecrûbeyî bitecrûbetî | ||
| bitecrûbeyî | (navdêr, mê) rewşa bitecrûbebûnê. ji: bitecrûbe + -yî | ||
| biteda | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, bitehde, bitede, bitede, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + teda. jê: bitedayî bitedatî | ||
| bitedayî | (navdêr, mê) rewşa bitedabûnê. ji: biteda + -yî | ||
| bitede | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + tede. jê: bitedeyî bitedetî | ||
| bitedeyî | (navdêr, mê) rewşa bitedebûnê. ji: bitede + -yî | ||
| biteferuat | (rengdêr) bikitekit, bitefsîlat, bikitkit. ji: bi- +teferuat | ||
| biteger | (rengdêr) biasteng, biberbest, bikendûkosp, bifeşk, bipêxem, birêgirî, bimanî, bişek. ji: bi- + teger. jê: bitegerî bitegerîtî bitegertî | ||
| bitegerî | (navdêr, mê) rewşa bitegerbûnê. ji: biteger + -î | ||
| bitêgihiştin | (rengdêr) biferaset, bizihniyet, bifehm, biîzan, bihişmendî, bibîrbirin, bijîrî, bizeka. ji: bi- + têgihiştin. jê: bitêgihiştinî bitêgihiştinîtî bitêgihiştintî | ||
| bitêgihiştinê | (navdêr, mê) bi fêmkirinê. ji: bi- +tê +gihiştinê | ||
| bitêgihiştinî | (navdêr, mê) rewşa bitêgihiştinbûnê. ji: bitêgihiştin + -î | ||
| bitehde | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + tehde. jê: bitehdeyî bitehdetî | ||
| bitehdeyî | (navdêr, mê) rewşa bitehdebûnê. ji: bitehde + -yî | ||
| bitehemil | (rengdêr) bimisamehe, bitolerans, bisebr, bibênfirehî, bibaldirêjî. ji: bi- + tehemil. jê: bitehemilî bitehemilîtî bitehemiltî | ||
| bitehemilî | (navdêr, mê) rewşa bitehemilbûnê. ji: bitehemil + -î | ||
| bitehn | (rengdêr) alegorik, bitan. ji: bi- +tehn | ||
| bitêkber | (rengdêr) bieşya, eşyadar. ji: bi- +têkber | ||
| bitêkdan | (navdêr, mê) têkdankî. ji: bi- +têk +dan | ||
| bitêkdanî | (rengdêr) bi nehêlanî. ji: bi- +têk +danî | ||
| bitêkderî | (navdêr, mê) têkderkî. ji: bi- +têk +-derî | ||
| bitekel | (rengdêr) bitayre, bixirrxal, biteker, biçerx, bixilxal. ji: bi- + tekel. jê: bitekelî bitekelîtî bitekeltî | ||
| bitekelî | (navdêr, mê) rewşa bitekelbûnê. ji: bitekel + -î | ||
| bitekepeke | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bixwejêxwarin. ji: bi- + tekepeke. jê: bitekepekeyî bitekepeketî | ||
| bitekepekeyî | (navdêr, mê) rewşa bitekepekebûnê. ji: bitekepeke + -yî | ||
| biteker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bite dike, bitayre, bixirrxal, bixilxal, bitekel, biçerx, bipêçke. ji: bite + -ker | ||
| bitekerî | (navdêr, mê) rewşa bitekerbûnê. ji: biteker + -î | ||
| bitêkilî | (rengdêr) bipêwendî, bieleqe. ji: bi- + têkilî. jê: bitêkilîtî | ||
| bitêkilîtî | (navdêr, mê) rewşa bitêkilîbûnê. ji: bitêkilî + -tî | ||
| bitêkoşîn | (rengdêr) bihewl, bikoş, bikoşîn, bixebat, bikar, bimihawele, bicerribandin. ji: bi- + têkoşîn. jê: bitêkoşînî bitêkoşînîtî bitêkoşîntî | ||
| bitêkoşînî | (navdêr, mê) rewşa bitêkoşînbûnê. ji: bitêkoşîn + -î | ||
| bitekrar | (rengdêr) dubarekirî, wekilandî, tekrardar. ji: bi- +tekrar | ||
| bitekrarî | (rengdêr) bi dubareyî. ji: bi- +tekrarî | ||
| bitekûzbarî | (navdêr, mê) bi bêgunehî, bi bêçewtî, tekûzbarkî, pakîkî. ji: bi- +tekûzbar +-î | ||
| bitekûzî | (rengdêr) jenîn, lêdana qayim, çingîn, dolar, bi temamî, êkser. ji: bi- +tekûzî | ||
| bitêl | (rengdêr) tişta/ê ku têlek yan hin têl hene: Tembûr amûrek muzîkê ya têldar e. telefonên têldar. Hevwate: têldar. Dijwate: bêtêl. ji: bi- + têl | ||
| bitelaş | (rengdêr) bi şemate, bi teşqele, bi ecele, nebaldar. ji: bi- +telaş | ||
| bitêlî | (navdêr, mê) rewşa bitêlbûnê. ji: bitêl + -î | ||
| bitelik | (rengdêr) bipapax. ji: bi- +telik | ||
| bitelp | (rengdêr) bipegr, bidurd, bixilt, bixilte, bixirêf. ji: bi- +telp | ||
| bitem | (rengdêr) bimij, bimoran, bidû, bidûxan, bidûkêl. ji: bi- + tem. jê: bitemî bitemîtî bitemtî | ||
| bitembelî | (rengdêr) hêdî, bi zexelî, bi derengî, tiralane, tenbelane, kasûlane, keslane, bi tiralî, bi keslanî, bi kasûlî. ji: bi- +tembelî | ||
| bitembûrik | (navdêr, mê) bipoçax, bitûncik. ji: bi- +tembûr +-ik | ||
| bitemel | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bixîm, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + temel. jê: bitemelî bitemelîtî bitemeltî | ||
| bitemelî | (navdêr, mê) rewşa bitemelbûnê. ji: bitemel + -î | ||
| bitemen | (rengdêr) bijî, biimr, biumr, bihîn, biemr. ji: bi- + temen. jê: bitemenî bitemenîtî bitementî | ||
| bitemenî | (rengdêr) bimeyl, bihewes, biarezû, bibij, bidilbijî, bimereq, bibalkêşî, bibaldarî, bidaxwaz, bixwestek, bixwezî, bihêvî, bihez, bihezkirin, biviyan, biişteh, bimiciz, bimijaj, bimad, bimehd, bibijîn, bidilçûnê, birexbet, biiştiyak, biiqbal. ji: bi- + temenî. jê: bitemenîtî | ||
| bitemî | (navdêr, mê) rewşa bitembûnê. ji: bitem + -î | ||
| bitemînat | (rengdêr) bibîm, bisîgorta, bimisogerî. ji: bi- + temînat. jê: bitemînatî bitemînatîtî bitemînattî | ||
| bitemînatî | (navdêr, mê) rewşa bitemînatbûnê. ji: bitemînat + -î | ||
| bitemîzî | (rengdêr) bimerêz, bipaqijî, bipakî, bibijûnî, bixawênî. ji: bi- + temîzî. jê: bitemîzîtî | ||
| bitemîzîtî | (navdêr, mê) rewşa bitemîzîbûnê. ji: bitemîzî + -tî | ||
| bitemkîn | (rengdêr) bisexbêrî, bihişyarî, bimiqateyî, bihayjixwehebûn. ji: bi- + temkîn. jê: bitemkînî bitemkînîtî bitemkîntî | ||
| bitemkînî | (navdêr, mê) rewşa bitemkînbûnê. ji: bitemkîn + -î | ||
| bitemsîlkerî | (navdêr, mê) bi mimesîlî. ji: bi- +temsîl +-kerî | ||
| bitena | (rengdêr) bitenha, bitek, bitenya, biyek, bibêkes, bibêxwedî. ji: bi- + tena. jê: bitenayî bitenatî | ||
| bitenayî | (navdêr, mê) rewşa bitenabûnê. ji: bitena + -yî | ||
| bitendiristî | (rengdêr) bikewn, bisaxlemî. ji: bi- + tendiristî. jê: bitendiristîtî | ||
| bitendiristîtî | (navdêr, mê) rewşa bitendiristîbûnê. ji: bitendiristî + -tî | ||
| bitenêbûn | (navdêr, mê) tenêtî, bêkesî, bêhevalî, tenyayî, tenêbûn | ||
| bitenêtî | (navdêr, mê) rewşa bitenêbûnê, tenêtî, bitenêbûn, bêkesbûn. ji: bitenê + -tî | ||
| bitengasî | (rengdêr) bidesttengî. ji: bi- +tengasî | ||
| bitenha | (rengdêr) bitek, bitena, bitenya, biyek, bibêkes, bibêxwedî. ji: bi- + tenha. jê: bitenhayî bitenhatî | ||
| bitenhayî | (navdêr, mê) rewşa bitenhabûnê. ji: bitenha + -yî | ||
| bitenî | (rengdêr) tenîdar, tenîgirtî, dûgirtî. ji: bi- +tenî | ||
| bitenîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitenî | ||
| bitenişt | (rengdêr) biteref, bial, bialî, bila, birex. ji: bi- + tenişt. jê: biteniştî biteniştîtî bitenişttî | ||
| biteniştî | (navdêr, mê) rewşa biteniştbûnê. ji: bitenişt + -î | ||
| bitenya | (rengdêr) bitenha, bitek, bitena, biyek, bibêkes, bibêxwedî. ji: bi- + tenya. jê: bitenyayî bitenyatî | ||
| bitenyayî | (navdêr, mê) rewşa bitenyabûnê. ji: bitenya + -yî | ||
| bitenzîlat | (rengdêr) daxistî, kêmkirî, biîskonto. ji: bi- +tenzîlat | ||
| biteperep | (rengdêr) bitepûrep, biqurpequrp, biteqûreq, bixirecir, bitepîn, birepîn, biqerpîn, biteqereq, biheytehol. ji: bi- +teperep | ||
| bitepik | (rengdêr) bikilom, biqilom, bimitik, bitûmik, biserî, biserik, bimonik, bi. ji: bi- +tepik | ||
| bitepîn | (rengdêr) biteperep, bitepûrep, biqurpequrp, biteqûreq, bixirecir, birepîn, biqerpîn, biteqereq, biheytehol. ji: bi- +tepîn | ||
| bitepûrep | (rengdêr) biteperep, biqurpequrp, biteqûreq, bixirecir, bitepîn, birepîn, biqerpîn, biteqereq, biheytehol. ji: bi- +tepûrep | ||
| biteqayî | (navdêr, mê) lewçeyane, ûqeleyane, bi lewçeyî, bi pirbêjî, bi ûqeleyî. ji: bi- +teq +-ayî | ||
| biteqereq | (rengdêr) bixirecir, biheytehol, bicirecir, bihêwirze, biteperep, bitepûrep, biteqûreq, bitepîn, birepîn. ji: bi- +teqereq | ||
| biteqezî | (rengdêr) bitimametî. ji: bi- +teqezî | ||
| biteqil | (rengdêr) bi navber, bi navberdayîn, girangiran, giran, kesîf. ji: bi- +teqil | ||
| biteqn | (rengdêr) bilîtav, bihezek, biavzêm, bimexerî, pengavî. ji: bi- +teqn | ||
| biteqûreq | (rengdêr) biteperep, bitepûrep, biqurpequrp, bixirecir, bitepîn, birepîn, biqerpîn, biteqereq, biheytehol. ji: bi- +teqûreq | ||
| biter kirin | (biwêj) bidestxistin, dîtin, peyde kirin. kingê ku ez ji mêrê xwe tiştekî bixwazim, çi dike dike, lê daxwaza min bîter dike. | ||
| bitêravî | (rengdêr) têravekî. ji: bi- +têravî | ||
| biteredud | (rengdêr) binîgeranî, bidilgiranî, bidilwasî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs, biguman, bişik, bişibhe. ji: bi- + teredud. jê: biteredudî biteredudîtî biteredudtî | ||
| biteredudî | (navdêr, mê) rewşa biteredudbûnê. ji: biteredud + -î | ||
| biteref | (rengdêr) bial, bialî, bila, bitenişt, birex. ji: bi- + teref. jê: biterefî biterefîtî bitereftî | ||
| biterefî | (navdêr, mê) rewşa biterefbûnê. ji: biteref + -î | ||
| biterî | (rengdêr) bidûv, biboç, biqemç, bipoçik, bidoç, biqemçik, bidîvik, biboçik, dûmdar. ji: bi- +terî | ||
| bitêrî | (navdêr, mê) bitetmînkarî. ji: bit +-êrî | ||
| biteriqînî | (navdêr, mê) teriqînkî. ji: bi- +teriqîn +-î | ||
| bitert | (rengdêr) bikesek. ji: bi- +tert | ||
| bitertîb | (rengdêr) mintezem, di întîzam, bi nîzam. ji: bi- +tertîb | ||
| biterxanî | (navdêr, mê) terxankî. ji: bi- +ter +-xanî | ||
| biterz | (rengdêr) biawa, bişêwe, bişêwaz, bistîl, biislûb, biteşe, bimork. ji: bi- + terz. jê: biterzî biterzîtî biterztî | ||
| biterzî | (navdêr, mê) rewşa biterzbûnê. ji: biterz + -î | ||
| bitesadifî | (rengdêr) biketoberî, birasthatin. ji: bi- +tesadifî | ||
| biteşe | (rengdêr) biawa, bişêwe, bistîl, bişikil, bireng, biçawanî, bidirûv. ji: bi- + teşe. jê: biteşeyî biteşetî | ||
| biteşekur | (rengdêr) bişikir, bispas, bimemnûn. ji: bi- + teşekur. jê: biteşekurî biteşekurîtî biteşekurtî | ||
| biteşekurî | (navdêr, mê) rewşa biteşekurbûnê. ji: biteşekur + -î | ||
| biteşeyî | (navdêr, mê) rewşa biteşebûnê. ji: biteşe + -yî | ||
| bitesîr | (rengdêr) bibandor, bihîkarî, bikelij, biwerêç, bikênc, birayda, bikartêkirin, bibandûr. ji: bi- + tesîr. jê: bitesîrî bitesîrîtî bitesîrtî | ||
| bitesîrî | (navdêr, mê) rewşa bitesîrbûnê, bibandorî, kartêkerî, hîkarîdarî, karîgerdarî, tesîrdarî, bikêncî, biraydayî, kelijdarî, bandorî, ferhemendî, karîgerî, karîzma. ji: bitesîr + -î | ||
| biteşkîlatkirin | (navdêr, mê) birêxistinkirin. ji: bi- +teşkîlat +kirin | ||
| biteslîmiyet | (navdêr, mê) çok danî, sernerm, bi stûxwarî. ji: bi- +teslîm +-iyet | ||
| biteşqele | (rengdêr) bibûyer, bihedîse, bûyerdar, birûdan, biqewman. ji: bi- +teşqele | ||
| bitev | (rengdêr) zexm, pihêt, peyt, saxlem, qewîn, qewî, qewî, qehîm, qayîm, tebût. ji: bi- +tev | ||
| bitevahî | (navdêr, mê) bi kardanî, bi kiryarî, bi rasteqîne, bi gelemperî, bi giştî, pêkve, tevde, tam, tevî hev, bi temamî, temamî. ji: bitev +-ahî | ||
| bitevayî | (navdêr, mê) bitemamî. ji: bitev +-ayî | ||
| bitevdîr | (rengdêr) biteybûr. ji: bi- + tevdîr. jê: bitevdîrî bitevdîrîtî bitevdîrtî | ||
| bitevdîrî | (navdêr, mê) rewşa bitevdîrbûnê. ji: bitevdîr + -î | ||
| bitevger | (navdêr, mê) çalak, çipik, jêhatî, çeleng, livdar, libtdar, livok, bizavdar, bibizav, bihereket. ji: bi- +tev +-ger | ||
| bitevgerr | (rengdêr) biheytûhot, bilezûbizav, bilez, bibizav, bihereket. ji: bi- + tevgerr. jê: bitevgerrî bitevgerrîtî bitevgerrtî | ||
| bitevgerrî | (navdêr, mê) rewşa bitevgerrbûnê. ji: bitevgerr + -î | ||
| bitevî | (rengdêr) zexmî, zexmayî, saxlemî, saxlembûnî, qewîntî, qewîtî, qehîmî, peytî, mikûnî, pihêtî. ji: bi- +tevî | ||
| bitevkarî | (navdêr, mê) bihevkarî. ji: bitev +-karî | ||
| bitevlihevî | (rengdêr) bi bêserûberî, bê serûberkî. ji: bi- +tevlihevî | ||
| bitevrik | (rengdêr) bikulbe. ji: bi- +tevrik | ||
| bitew | (rengdêr) pitew, qayîm | ||
| bitewang | (rengdêr) qews, kevane, xwar, xwar kirin. ji: bi- +tewang | ||
| bitewereyî | (navdêr, mê) tewerekî. ji: bi- +tewere +-yî | ||
| bitewl | (rengdêr) bizext, bising. ji: bi- + tewl. jê: bitewlî bitewlîtî bitewltî | ||
| bitewlî | (navdêr, mê) rewşa bitewlbûnê. ji: bitewl + -î | ||
| bitewq | (rengdêr) tewqtewqî, biniham, biqat. ji: bi- +tewq | ||
| bitexme | (rengdêr) bimuhr, bixitim, bistamp. ji: bi- + texme. jê: bitexmeyî bitexmetî | ||
| bitexmeyî | (navdêr, mê) rewşa bitexmebûnê. ji: bitexme + -yî | ||
| bitexmînî | (rengdêr) hema bêje, kêm zêde, nêzik kirin, nêzikbûn, bi hezr, eletexmîn. ji: bi- +texmînî | ||
| bitexte | (rengdêr) textedar, bidep. ji: bi- +texte | ||
| bitêxurînî | (navdêr, mê) bi gazinî. ji: bi- +tê +xurînî | ||
| biteybûr | (rengdêr) bitevdîr. ji: bi- + teybûr. jê: biteybûrî biteybûrîtî biteybûrtî | ||
| biteybûrî | (navdêr, mê) rewşa biteybûrbûnê. ji: biteybûr + -î | ||
| bitifaq | (rengdêr) bipeyman, bilihevkirin, birêkeftin, bipêkhatin, bieqd, bipakt, bimitabeqet, bimiwafeqet, bikontrat, biitifaq, bimiwahede. ji: bi- + tifaq. jê: bitifaqî bitifaqîtî bitifaqtî | ||
| bitifaqî | (navdêr, mê) rewşa bitifaqbûnê, yekdengî, pevre. ji: bitifaq + -î | ||
| bitifik | (rengdêr) bipixêrî, bikuçik, biocax. ji: bi- +tifik | ||
| bitik | (navdêr, mê) şixat, derbik, ezwaz, kerkût, kifrît, kirkût, kukurt, newtik, niftik, pêtik, spîçke, zilûke, çixat, çixatik, şemçe, zilikên ku barût bi serikê wan ve heye û agir pê tên hilkirin, pakêta wan zilikan. Herwiha: bitk | ||
| bitikêt | (rengdêr) bibilêt, bibîtaqe, bikopon. ji: bi- + tikêt. jê: bitikêtî bitikêtîtî bitikêttî | ||
| bitikêtî | (navdêr, mê) rewşa bitikêtbûnê. ji: bitikêt + -î | ||
| bitikî | (navdêr, mê) salên dergûşiyê, biçûkahî. ji: bi- +ti +-kî | ||
| bitil | (rengdêr) bipêçîk. ji: bi- +til | ||
| bitilism | (rengdêr) tecirmanî, tilismî, bitilsim. ji: bi- +tilism | ||
| bitilpî | (rengdêr) tilpkî. ji: bi- +tilpî | ||
| bitilsim | (rengdêr) tecirmanî, tilismî, bitilism. ji: bi- +tilsim | ||
| bitim | fistiqa biyanî | ||
| bitimtêl | (rengdêr) biqiyafet. ji: bi- +timtêl | ||
| bitinaz | (rengdêr) bitehn. ji: bi- +tinaz | ||
| bitinazî | (rengdêr) bi henekî, bi qerfî. ji: bi- +tinazî | ||
| bitingijînî | (navdêr, mê) tingijînkî. ji: bi- +tingijîn +-î | ||
| bitir | 1. qert 2. qamir | ||
| bitîr | (rengdêr) fortek. ji: bi- +tîr | ||
| bitir bûn | har bûn (lêker)har bûn | ||
| bitir kirin | (lêker)(Binihêre:) bitir | ||
| bitiraf | (rengdêr) bixwelî, bi kûlk. ji: bi- +tiraf | ||
| bitiralî | (rengdêr) bi zexelî, tiralane, tenbelane, kasûlane, keslane, bi tembelî, bi keslanî, bi kasûlî. ji: bi- +tiralî | ||
| bitirbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitir | ||
| bitirbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bitir | ||
| bitirî | (rengdêr) harî, harharetî, dijwarî, hêçî. ji: bi- +tirî | ||
| bitirkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bitir kirin | ||
| bitirkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitir | ||
| bitîroj | (rengdêr) tîrêjdar. ji: bi- +tîroj | ||
| bitirpêr | sê roj beriya niha. Herwiha: bêhtirpêr | ||
| bitirpêrar | sê sal berî niha. Herwiha: bêhtirpêrar | ||
| bitirs | (rengdêr) biheybet, bihêw, bisam, bisehm, bixof, bisaw, bisawir, bihêwl, bisehw, bisewh. ji: bi- + tirs. jê: bitirsî bitirsîtî bitirstî | ||
| bitirsandinî | (navdêr, mê) bi bizdihandinî, perîşankî. ji: bi- +tirsandin +-î | ||
| bitirsî | (navdêr, mê) rewşa bitirsbûnê. ji: bitirs + -î | ||
| bitirşî | (rengdêr) tirşkî. ji: bi- +tirşî | ||
| bitirsokî | (rengdêr) tirsokî, tirsoke, bi tirsonekî, bi tirsikî, bı tirsikî. ji: bitirs +-okî | ||
| bitirsonekî | (navdêr, mê) tirsokî, tirsoke, bi tirsokî, bi tirsikî, bı tirsikî. ji: bitirs +-onekî | ||
| bitirsyarî | (navdêr, mê) bi bizdihinî, tirsyarîkî. ji: bitirs +-yarî | ||
| bitirûş | (rengdêr) bibênfirehî, bisebir, bisebat, bisemax, bitebat, bitehemil, bitolerans, bivehewan, bihedan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + tirûş. jê: bitirûşî bitirûşîtî bitirûştî | ||
| bitirûşî | (navdêr, mê) rewşa bitirûşbûnê. ji: bitirûş + -î | ||
| bitîş | (navdêr, mê) qelîştekî, biqîş, bidir. ji: bi- +t +-îş | ||
| bitişt | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bidewlemendî, bizengînî, bieşya, bimaterya. ji: bi- + tişt. jê: bitiştî bitiştîtî bitişttî | ||
| bitiştî | (navdêr, mê) rewşa bitiştbûnê. ji: bitişt + -î | ||
| bitiwanîn | (rengdêr) biqudret, bihêz, biqewet, bişiyan, bikarîn, bikanîn, bitaqet, bipêçêbûn, bijêhatin, bihinêr. ji: bi- + tiwanîn. jê: bitiwanînî bitiwanînîtî bitiwanîntî | ||
| bitiwanînî | (navdêr, mê) rewşa bitiwanînbûnê. ji: bitiwanîn + -î | ||
| bitixûb | (rengdêr) bisinor, bihidûd, bimerz. ji: bi- + tixûb. jê: bitixûbî bitixûbîtî bitixûbtî | ||
| bitixûbî | (navdêr, mê) rewşa bitixûbbûnê. ji: bitixûb + -î | ||
| bitiyen | (rengdêr) qebaredar, biqebare, barestedar. ji: bi- +tiyen | ||
| bitolazî | (rengdêr) tolazkî, bi tewlazî. ji: bi- +tolazî | ||
| bitoledarî | (navdêr, mê) toledarkî. ji: bi- +tole +-darî | ||
| bitolerans | (rengdêr) bimisamehe, bitehemil, bisebr, bibênfirehî, bibaldirêjî. ji: bi- + tolerans. jê: bitoleransî bitoleransîtî bitoleranstî | ||
| bitoleransî | (navdêr, mê) rewşa bitoleransbûnê. ji: bitolerans + -î | ||
| bitom | (navdêr, mê) qerebalix, dengûdor, heytûhot, heysûbeys, hêwirze, helehela, helehel, hêlemêl, elalet, gilûr, boşayî, ajawe, gurimtî, zirpe, zingivor, gerxêl, irbet, şîşiltax, geremol, qerepere, xepse, izdiham, qiyamet, heleloş. ji wêjeyê: Roja şemî yê em jî ji Navenda Riha yê, bi qederê 30 wesayîtan ber bi Cizîrê ve çûn.Li ser rê navçeyên Rihayê jî tev li me bûn... Bi rastî pirr bitomî (qerebalixî) hebû. Mîrov nikare rawêjek realist bide, lê gûmana min eve kû li der dora 300-350 hezar mirov hebû (?) Her wiha, ji bîr kirina vê rojê ne gengaze... Cihê wî Bihûşt be.(Mamed Dêrikî, Netkurd.com, 7/2007). jê: bitomî | ||
| bitomet | (rengdêr) bitawan, bijibarî, bixirabî, bigunehkarî, bicirm, bicerîme, bicînayet, bisûc, bibinas. ji: bi- + tomet. jê: bitometî bitometîtî bitomettî | ||
| bitometî | (navdêr, mê) rewşa bitometbûnê. ji: bitomet + -î | ||
| bitomî | (navdêr, mê) rewşa bitombûnê. ji: bitom + -î | ||
| biton | (rengdêr) tonaj. ji: bi- +ton | ||
| bitop | (rengdêr) bisîleh, biçek, biçekûçol, bimoşek, bişûr. ji: bi- + top. jê: bitopî bitopîtî bitoptî | ||
| bitopî | (navdêr, mê) rewşa bitopbûnê. ji: bitop + -î | ||
| bitorî | (navdêr, mê) torîkî. ji: bi +-torî | ||
| bitov | bikakil, bidendik bikakil, bidendik | ||
| bitoz | (rengdêr) bixubar. ji: bi- + toz. jê: bitozî bitozîtî bitoztî | ||
| bitozî | (navdêr, mê) rewşa bitozbûnê. ji: bitoz + -î | ||
| bitrî | (navdêr, mê) ji hebûna zêde jiserxweçûyîn. ji: bitir. Bikaranîn: Lêker: bitrî bûn, bitrî kirin. Navdêr: bitrîbûn, bitrîkirin Rengdêr: bitrîbûyî, bitrîkirî | ||
| bitrî bûn | (lêker)(Binihêre:) bitrî | ||
| bitrî ji gayê cot re namîne | gotina pêşiyan bitrî, ji ser hişê xwe çûyîna bê bingeh e. dema hinek dewlemend dibe ji ser hişê xwe dihere û neheqiyê limirovan dikin wekî ku tu car nemire. lê yê ku zor lê tê tu car jibîr nake û heyfa xwe jê hiltîne. | ||
| bitrî kirin | (lêker)(Binihêre:) bitrî | ||
| bitrîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitrî | ||
| bitrîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bitrî | ||
| bitrîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bitrî kirin | ||
| bitrîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bitrî | ||
| bitûjî | (rengdêr) biçêj, bitam, bitalî, bisûrî. ji: bi- + tûjî. jê: bitûjîtî | ||
| bitûjîtî | (navdêr, mê) rewşa bitûjîbûnê. ji: bitûjî + -tî | ||
| bitûk | (rengdêr) bigirê, bigirêk, biqîtik, bigulmit. ji: bi- +tûk | ||
| bitûmik | (rengdêr) bikilom, biqilom, bimitik, bitepik, biserî, biserik, bi. ji: bi- +tûmik | ||
| bitun | Cînav, hemî, giş, tev, pêkve, pêkre, hemû. Herwiha: bitûn butun butûn. ji: Ji tirkî bütün | ||
| bitundî | (rengdêr) bi şidet, bi dijwarî, bi hişkî, bi tûjî, bi xurtî. ji: bi- +tundî | ||
| bituwanc | (rengdêr) biqerîne, biçewlik, qewsel mîtîfbûn. ji: bi- +tuwanc | ||
| biûcax | (rengdêr) biajar, bibinemal, bidûnde, bizurryet, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet, bidol. ji: bi- + ûcax. jê: biûcaxî biûcaxîtî biûcaxtî | ||
| biûcaxî | (navdêr, mê) rewşa biûcaxbûnê. ji: biûcax + -î | ||
| biumêd | (rengdêr) bihêvî, bidaxwaz, bidawa, bixwestek, biamanc. ji: bi- + umêd. jê: biumêdî biumêdîtî biumêdtî | ||
| biumêdî | (navdêr, mê) rewşa biumêdbûnê. ji: biumêd + -î | ||
| biumr | (rengdêr) bitemen, bijî, biimr, bihîn, biemr. ji: bi- + umr. jê: biumrî biumrîtî biumrtî | ||
| biumrî | (navdêr, mê) rewşa biumrbûnê. ji: biumr + -î | ||
| biûtî | (rengdêr) tivandî, kewîkirî, ûtîkirî. ji: bi- +ûtî | ||
| biv | 1. (di zimanê zarokan de) çiz 2. xetere | ||
| bivac | (rengdêr) bimantiq, bilojîk, biberaqilî, bihişmendî. ji: bi- + vac. jê: bivacî bivacîtî bivactî | ||
| bivacî | (navdêr, mê) rewşa bivacbûnê. ji: bivac + -î | ||
| bivarêdarî | (navdêr, mê) bi kêmdarî. ji: bi- +varê +-darî | ||
| bivaştin | (lêker)helandin, pişaftin, vehelandin, pişivandin, bahatin, bihûjtin, kizandin, kizandin. ji: bi- +vaş +-tin | ||
| bivatinî | (rengdêr) bierk, bipeywir, bidelamet, biwezîfe, biberpirsiyarî, biwacib. ji: bi- + vatinî. jê: bivatinîtî | ||
| bivatinîtî | (navdêr, mê) rewşa bivatinîbûnê. ji: bivatinî + -tî | ||
| bivbivink | (navdêr) Kêzikeke wek mêşê ye, bombus | ||
| bive | talûke, xeter, xeternak. Herwiha: biv bivve biw biwe biwwe buv buve buvve buw buwe buwwe. Agadarî: Peyva bive bi pirranî tenê di axiftina li gel zarrokan de têt Bikaranîn: Agir bive ye! (Dest neke agirî!). Bide ber: kixe tixe. ji wêjeyê: Behskirina tiştên bive, wek hemî hewldanên guhorînê, li destpêkê vejena dij peyda dike.(Dr. Ebdulbaqî Mayî: Mirovên min gazî min kirim, Kovara Nûbûn, jimare 77 û 87, 6-7/2006). Bikaranîn: Rengdêr: bivexwarî. jê: bivehî bivetî biveyî | ||
| bivê | (rengdêr) da ku, bi wê, pê re, vek re, vê ra. ji: bi- +vê | ||
| bive bûn | (lêker)(Binihêre:) bive | ||
| bive kirin | (lêker)(Binihêre:) bive | ||
| bivê nevê | çawa hebe | ||
| bivê-nevê | (hoker) îlle, her, herhal, hutil-mutil, çawan be jî, bêguman, çi bibe jî îlle dê wisan be(rengdêr) bêguman, mitleq, absolut. Herwiha: bivê yan nevê, bivêt yan nevêt, bivêt-nevêt. ji: viyan. jê: bivê-nevêtî | ||
| bivê-nevêtî | (navdêr, mê) rewşa bivê-nevêbûnê. ji: bivê-nevê + -tî | ||
| bivebirî | (rengdêr) bi misogerî, bi qethî, bi wekat, herhal, qethiyen, li qiyametê. ji: bive +birî | ||
| bivebirrî | (rengdêr) tu car, çi car, bineberhevdanbarî. ji: bi- +vebirrî | ||
| bivebûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bive | ||
| bivebûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bive | ||
| bivegerandinî | (rengdêr) vegerandinkî. ji: bi- +vegerandinî | ||
| bivegirî | (navdêr, mê) vegirkî. ji: bive +-girî | ||
| bivegirtî | (rengdêr) bi naverok, firawan. ji: bive +girtî | ||
| bivegotin | (Binihêre:) bive | ||
| bivehewan | (rengdêr) bisebat, bibênfirehî, bisebir, bitirûş, bisemax, bitebat, bitehemil, bitolerans, bihedan, bihedirîn, bibênfirebûn. ji: bi- + vehewan. jê: bivehewanî bivehewanîtî bivehewantî | ||
| bivehewanî | (navdêr, mê) rewşa bivehewanbûnê. ji: bivehewan + -î | ||
| bivejen | (rengdêr) bienerjî, bihêz, bixurtî, bihinêr, biqewet. ji: bi- + vejen. jê: bivejenî bivejenîtî bivejentî | ||
| bivejenî | (navdêr, mê) rewşa bivejenbûnê. ji: bivejen + -î | ||
| bivêketî | (rengdêr) vêketkî. ji: bivê +ketî | ||
| bivekirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bive kirin | ||
| bivekirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bive | ||
| bivekirinî | (navdêr, mê) vekirinkî. ji: bi- +vekirin +-î | ||
| bivemanî | (navdêr, mê) vemanî, derengîmanî, biderengî. ji: bi- +veman +-î | ||
| bivêrgî | (rengdêr) bibac, bitar, bibêş, bibide, bixerac, bizerîbe, biolam. ji: bi- + vêrgî. jê: bivêrgîtî | ||
| bivêrgîtî | (navdêr, mê) rewşa bivêrgîbûnê. ji: bivêrgî + -tî | ||
| biveşartinî | (rengdêr) nepenîkî. ji: bi- +veşartinî | ||
| bivetî | (navdêr, mê) rewşa bivebûnê. ji: bive + -tî | ||
| biveweşînî | (navdêr, mê) veweşînkî. ji: bi- +veweşîn +-î | ||
| bivexwarî | (rengdêr) (Binihêre:) bi | ||
| bivîn | (rengdêr) ya/yê ku vîn anku îrade heye, rewşa birinê. Herwiha: biviyan bivîyan. Hevwate: vîndar biîrade îradedar. Dijwate: bêvîn. ji: bi- + vîn. jê: bivînî bivînîtî bivîntî | ||
| bivînî | (navdêr, mê) rewşa bivînbûnê, vîndar, biîradî, bihemdî. ji: bivîn + -î | ||
| bivîno | (Zazaki) (lêker) bibîne (bibînit, bibînitin). ji wêjeyê: Gilberte Favre Zaza: Cengoyî serrêk Parîs de perwerde dî. Gama ke ma waşt Cengo Amerîka de perwerde bivîno, kurdanê ke sozê peydakerdişê bursî da, sozê xo nêard ca. (Cengo kurrê wê û Nûredîn Zaza salekê li Parîs xwend perwerde dît. Dema ku me xwest Cengo li Amerîkayê bixwîne perwerdeyê bibîne, kurdên ku soza peydakirina bursan da soza xwe neanî cih.) | ||
| bivir | alaveke hesinîn a devtûj û bidestik e, ji bo birîna daran jê fayde tê wergirtin -bivir li kêvir xistin çewt tev gerîn (navdêr, nêr) birrekek e mirov li daran dide û wan pê dibirre. Herwiha: bivr, biwir, biwrNêzîk, das. Bide ber: şalok, tevirBinere. Herwiha: tivir, zivir. ji: yê ku dibirre. jê: bivirk | ||
| bivir kirin | (lêker)(Binihêre:) bivir | ||
| bivîraj | (rengdêr) bifetlanek, bifetl, bifetlonek, fetlonekî, fetlanekî, fetlokî, çivaneyî, çivangî. ji: bi- +vîraj | ||
| bivirdar | (rengdêr) teberdar. ji: bivir +-dar | ||
| bivirker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bivir dike. ji: bivir + -ker | ||
| bivirkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bivir | ||
| bivirvan dar birî, yê li ser darê guman ji xwedê nebin | (biwêj) dive di demên heri teng de jî mirov hevî û gumana xwe winda melce. daye, sebir bike ka hela xwedê çawa dike. bivirvan dar birî, ye li ser dare guman ji xwedê nebirî. | ||
| bivirve | (rengdêr) virve, virê, vira. ji: bi- +virve | ||
| bivizîn | (rengdêr) biwîzîn, bidimîn, bigumîn, bizimin, bixumîn. ji: bi- +vizîn | ||
| bivizînî | (rengdêr) viz, guv. ji: bi- +vizînî | ||
| biwacib | (rengdêr) bierk, bipeywir, bivatinî, bidelamet, biberpirsiyarî, biwezîfe. ji: bi- + wacib. jê: biwacibî biwacibîtî biwacibtî | ||
| biwacibî | (navdêr, mê) rewşa biwacibbûnê. ji: biwacib + -î | ||
| biwano | (Zazaki) (lêker) bixwîne. ji wêjeyê: îdarekerdoxê Çewlîgî nêwazenê ke şar bi ziwanê xo rojname biwano û xeberan ra haydar bo. (Birêveberên Çewligê naxwazin ku gel bi zimanê xwe rojnameyê bixwîne û ji nûçeyan agadar be.). ji: wendene | ||
| biwar | 1. tûş 2. îstiqamet (navdêr, mê) biyav, war, rîşe, mijar, babet: Ew siyasetvan e lê di biwarê çandeyî de xebatin hêja kirine. babet, pişk. ji: Têkildarî war. jê: biwarî | ||
| biwarî | (navdêr, mê) rewşa biwarbûnê. ji: biwar + -î | ||
| biwartî | (navdêr, mê) bihurî, derbasbûyî, raborî. ji: biwar +-tî | ||
| biwartin | (lêker)bihartin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بوارتن | ||
| biwartin/dibiwêre/bibiwêre | bihartin | ||
| biwaswas | (rengdêr) biguman, bişik, bişibhe, binîgeranî, bidilgiranî, bidilwasî, biwaswasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + waswas. jê: biwaswasî biwaswasîtî biwaswastî | ||
| biwaswasî | (rengdêr) bişibhe, biguman, bişik, binîgeranî, bidilgiranî, bidilwasî, bidilwaswasî, bidudilî, bibêbirryarî, bitirs. ji: bi- + waswasî. jê: biwaswasîtî | ||
| biwê | (rengdêr) bi vê, da ku, pê re, vek re, vê ra, pê, bi wî. ji: bi- +wê | ||
| biwefa | kesê ku li ser sozê xwe disekine *"kî biwefa ye, ew bira ye" | ||
| biwêj | gotina navdar (navdêr, mê) îdyom, fraz, tebîr, çend peyvên li gel hev yên ku wateyek taybet didin, ne wateya her yek ji wan peyvan: Emrê Xwedê kirin biwêjek e ku wateya mirinê dide. peyv, bêje, gotin, hevok, kelîme. Bide ber: bêje. jê: biwêjî | ||
| biwêjî | (navdêr, mê) rewşa biwêjbûnê. ji: biwêj + -î. Bikaranîn: Lêker: biwêjî bûn. Navdêr: biwêjîbûn | ||
| biwêjî bûn | (lêker)(Binihêre:) biwêjî | ||
| biwêjîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biwêjî | ||
| biwêjname | (navdêr) weşanek e ku tê de biwêj ango îdyom li gor alfabeyê yan mijaran hatine rêzkirin û bi peyvine heman zimanî yan zimanek din hatine şirove- û ravekirin. Hevwate: bêjename, peyvname, qamûs, ferheng | ||
| biwekhevî | (rengdêr) bi yeksanî. ji: bi- +wekhevî | ||
| biwekîlî | (rengdêr) bi bervedarî, I bervedêrî. ji: bi- +wekîlî | ||
| biwelwele | (rengdêr) bihêwirze. ji: bi- +welwele | ||
| biwêne | (rengdêr) bifoto, birism, bifotograf, bieks, bişikil, binîgar. ji: bi- + wêne. jê: biwêneyî biwênetî | ||
| biwêneyî | (navdêr, mê) rewşa biwênebûnê. ji: biwêne + -yî | ||
| biweqar | (rengdêr) bionur, birûmet, bişeref, biheysiyet, bişanazî, bişan, bihesiyet. ji: bi- + weqar. jê: biweqarî biweqarîtî biweqartî | ||
| biweqarî | (navdêr, mê) rewşa biweqarbûnê. ji: biweqar + -î | ||
| biwêr | (rengdêr) wêrek, bêtirs, netirs, biste, cesûr, bicesaret. ji wêjeyê: Di vê bareyê de Ahmed Mîre yê sernivîserê kovarê ragihand ku dih nîvro li ber mala Soran Mame Heme ji otomobîleka BMW teqîn lê hatiye kirin û wî li cih jiyana xwe ji dest daye. Qatil hê nehatiye girtin û diyar nebûye, ew niha agahiyeka zêde nikare bide, lê bal kişand serê ku ”Soran rojnamevanekî çalak û wêrek (biwêr) bû.”. ji: bi- + wêrîn - -în jikurdi. jê: biwêrî biwêrîtî biwêrtî | ||
| biwêrandarî | (navdêr, mê) bi xapûrdarî. ji: bi- +wêran +-darî | ||
| biwerandin | (lêker)bihartin, biwartin, bihortin, borandin, daborandin, rawirandin, hilboran din, derbas kirin, bihurandin, rabihurandin, raborandin, bihurtin, rabihartin, rabiwartin, rawêtin. ji: bi- +wer +-andin | ||
| biwêrayî | (navdêr, mê) wêrakî. ji: biwêr +-ayî | ||
| biwerêç | (rengdêr) bibandor, bitesîr, bihîkarî, bikelij, bikartêkirin, bikênc, birayda. ji: bi- + werêç. jê: biwerêçî biwerêçîtî biwerêçtî | ||
| biwerêçî | (navdêr, mê) rewşa biwerêçbûnê. ji: biwerêç + -î | ||
| biwêrî | (navdêr, mê) rewşa biwêrbûnê. ji: biwêr + -î | ||
| biwerin | (rengdêr) derbas bûn, guzerîn, bihurîn, bo rîn, rawirin, raborin, daborîn, rawirtin, bihorîn, dabihurîn, hilborîn. ji: bi- +werin | ||
| biwert | (rengdêr) bidûnde, bisilale, bizurryet, biûcax, bidol. ji: bi- + wert. jê: biwertî biwertîtî biwerttî | ||
| biwertî | (navdêr, mê) rewşa biwertbûnê. ji: biwert + -î | ||
| biwesf | (rengdêr) bikalîte, biçawanî, biçilotî, bikêfiyet, bikeyfiyet. ji: bi- + wesf. jê: biwesfî biwesfîtî biwesftî | ||
| biwesfî | (navdêr, mê) rewşa biwesfbûnê. ji: biwesf + -î | ||
| biwesîqe | (rengdêr) belgedar, bibelge. ji: bi- +wesîqe | ||
| biwesita | (rengdêr) I amrazdar, navgindar. ji: bi- +wesita | ||
| biwestîn | (rengdêr) westîner, bi zehmet. ji: bi- +westîn | ||
| biwext | (rengdêr) bidem, bikat, biçax, bizeman. ji: bi- +wext | ||
| biwezîfe | (rengdêr) bierk, bipeywir, bivatinî, bidelamet, biberpirsiyarî, biwacib. ji: bi- + wezîfe. jê: biwezîfeyî biwezîfetî | ||
| biwezîfedarî | (navdêr, mê) wezîfedar. ji: biwezîfe +-darî | ||
| biwezîfeyî | (navdêr, mê) rewşa biwezîfebûnê. ji: biwezîfe + -yî | ||
| biwezin | (rengdêr) bisenganî, bigiranî, biqursî. ji: bi- + wezin. jê: biwezinî biwezinîtî biwezintî | ||
| biwezinî | (navdêr, mê) rewşa biwezinbûnê. ji: biwezin + -î | ||
| biwî | (navdêr, mê) bi wê. ji: bi +-wî | ||
| biwicdan | (navdêr, mê) xweywicdan. ji: bi- +wic +dan | ||
| biwîçîn | (rengdêr) bivîçîn. ji: bi- +wîçîn | ||
| biwijdan | (rengdêr) bibext, bidadî, biinsaf, biedalet, bidadmendî, bidadperwerî, bidilovanî, birehm, bidilnermî. ji: bi- + wijdan. jê: biwijdanî biwijdanîtî biwijdantî | ||
| biwijdanî | (navdêr, mê) rewşa biwijdanbûnê. ji: biwijdan + -î | ||
| biwindabûnî | (navdêr, mê) bi nemam. ji: bi- +winda +-bûnî | ||
| biwize | (rengdêr) bienerjî, bivejen, bihêz, bixurtî, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, biliv, bilebat, bihereket. ji: bi- + wize. jê: biwizeyî biwizetî | ||
| biwizeyî | (navdêr, mê) rewşa biwizebûnê. ji: biwize + -yî | ||
| bixafik | (rengdêr) bidersok, bikefî, biegale, bikevînk, bipoşî, bixêlî, biberrûk, bieyaşî, bişaşik, bicemedanî, bipêçe, bilaçik. ji: bi- + xafik. jê: bixafikî bixafikîtî bixafiktî | ||
| bixafikî | (navdêr, mê) rewşa bixafikbûnê. ji: bixafik + -î | ||
| bixal | (rengdêr) bişan, bişanik. ji: bi- +xal | ||
| bixaltî | (navdêr, nêr) kurrxalet, lawê xaletê, gedeyê xaltiyê. Herwiha: bixaltê | ||
| bixanedan | (rengdêr) bixanewade, bimalbat, bixêzan, bifamîlye, bimal. ji: bi- + xanedan. jê: bixanedanî bixanedanîtî bixanedantî | ||
| bixanedanî | (navdêr, mê) rewşa bixanedanbûnê. ji: bixanedan + -î | ||
| bixanewada | (rengdêr) bimalbat, biayle, bixêzan, bikuflet. ji: bi- + xanewada. jê: bixanewadayî bixanewadatî | ||
| bixanewadayî | (navdêr, mê) rewşa bixanewadabûnê. ji: bixanewada + -yî | ||
| bixanewade | (rengdêr) bimalbat, bixêzan, bifamîlye, bixanedan, bimal. ji: bi- + xanewade. jê: bixanewadeyî bixanewadetî | ||
| bixanewadeyî | (navdêr, mê) rewşa bixanewadebûnê. ji: bixanewade + -yî | ||
| bixanezanî | (navdêr, mê) xanezankî. ji: bi- +xane +-zanî | ||
| bixanî | (navdêr, mê) bimal. ji: bi +-xanî | ||
| bixap | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, biqîle, bilos, bilihb, bilêhbandin, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + xap. jê: bixapî bixapîtî bixaptî | ||
| bixapandin | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixirrandin, bicixiz. ji: bi- + xapandin. jê: bixapandinî bixapandinîtî bixapandintî | ||
| bixapandinî | (navdêr, mê) rewşa bixapandinbûnê. ji: bixapandin + -î | ||
| bixapî | (navdêr, mê) rewşa bixapbûnê. ji: bixap + -î | ||
| bixar | (navdêr, mê) hilm, dixan, ava kel ya ku dibe gaz û hildikeve. Herwiha: buxar bûx. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بخار. Bikaranîn: Lêker: bûn bixar kirin bixar Navdêr: bixarbûn bixarkirin Rengdêr: bixarbûyî bixarkirî. ji: ji erebî بخار (buxar), hevreha aramî (bi metatezê) ܚܒܘܪܐ (xebbura). jê: bibixar bibixarî bixarî bixardar bixardarî | ||
| bixar girtin | (lêker)(Binihêre:) bixar | ||
| bixardar | (rengdêr) bihilm, bidixan. ji: bi- + xardar. jê: bixardarî bixardarîtî bixardartî | ||
| bixardarî | (navdêr, mê) rewşa bixardarbûnê. ji: bixardar + -î | ||
| bixargirtî | (rengdêr) (Binihêre:) bixar | ||
| bixargirtin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixar | ||
| bixarî | (navdêr, mê) rewşa bixarbûnê. ji: bixar + -î | ||
| bixarik | (rengdêr) kêzik. ji: bi- +xarik | ||
| bixarîzma | (rengdêr) biferhemendî. ji: bi- + Xarîzma. jê: biXarîzmayî biXarîzmatî | ||
| bixarîzmayî | (navdêr, mê) rewşa biXarîzmabûnê. ji: biXarîzma + -yî | ||
| bixarwar dan | (navdêr, mê) hilm dan, hilme dan, pixar dan. ji: bûx +-war | ||
| bixatir | (rengdêr) xweyqedr, rêzdar, xweyxatir, biqedrûqîmet. ji: bi- +xatir | ||
| bixavî | (rengdêr) xavkî. ji: bi- +xavî | ||
| bixawênî | (rengdêr) bimerêz, bipaqijî, bipakî, bibijûnî, bitemîzî. ji: bi- + xawênî. jê: bixawênîtî | ||
| bixawênîtî | (navdêr, mê) rewşa bixawênîbûnê. ji: bixawênî + -tî | ||
| bixaye | (rengdêr) bimerem, bimebest, bimexsed, biqezd, biniyet, bibayist, biarmanc, bihedef, bidaxwaz. ji: bi- + xaye. jê: bixayeyî bixayetî | ||
| bixayeyî | (navdêr, mê) rewşa bixayebûnê. ji: bixaye + -yî | ||
| bixayînî | (rengdêr) xinizane, bi xinizî. ji: bi- +xayînî | ||
| bixazeyî | (navdêr, mê) xazeyane, bi mecazî. ji: bi- +xaze +-yî | ||
| bixe | (lêker) ji xistin. Bikaranîn: Navdêr: bixeberdan | ||
| bixebat | (rengdêr) bihereket, biliv, bilebat, bibizav, biçalakî, bikiryar, bikar, bilibt, bileqîn, bilivak, bilivek, bicole, biqelq, bibizar, bicule. ji: bi- + xebat. jê: bixebatî bixebatîtî bixebattî | ||
| bixebatî | (navdêr, mê) rewşa bixebatbûnê. ji: bixebat + -î | ||
| bixeber | (rengdêr) biaga, bihay, bizanîn, bihaydarî, biagadarî. ji: bi- + xeber. jê: bixeberî bixeberîtî bixebertî | ||
| bixeberdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixe | ||
| bixeberdanî | (navdêr, mê) axivokî, peyivokî, xeberdanhezî. ji: bi- +xeberdan +-î | ||
| bixeberî | (navdêr, mê) rewşa bixeberbûnê. ji: bixeber + -î | ||
| bixebxeb | (rengdêr) bigulik. ji: bi- +xebxeb | ||
| bixedarî | (navdêr, mê) stemkarane, bi stemkarî, bi zalimî, xedarane. ji: bixe +-darî | ||
| bixedre | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî. ji: bi- + xedre. jê: bixedreyî bixedretî | ||
| bixedreyî | (navdêr, mê) rewşa bixedrebûnê. ji: bixedre + -yî | ||
| bixelanî | (navdêr, mê) xelankî. ji: bi- +xel +-anî | ||
| bixelat | (rengdêr) biperrû, bişabaş, bipadaş. ji: bi- + xelat. Bikaranîn: Lêker: bixelat kirin. Navdêr: bixelatkirin. jê: bixelatî bixelatîtî bixelattî | ||
| bixelat kirin | (lêker)(Binihêre:) bixelat | ||
| bixelatî | (navdêr, mê) rewşa bixelatbûnê. ji: bixelat + -î | ||
| bixelatkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixelat | ||
| bixelek | (rengdêr) xelkoyî, xelekdar, bihelqe. ji: bi- +xelek | ||
| bixeletî | (rengdêr) bisûc, bibinas, bitawan, biguneh, bixirabî, bixeta, bicinayet, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + xeletî. jê: bixeletîtî | ||
| bixeletîtî | (navdêr, mê) rewşa bixeletîbûnê. ji: bixeletî + -tî | ||
| bixêlî | (rengdêr) bibaberrik. ji: bi- + xêlî. jê: bixêlîtî | ||
| bixêlîtî | (navdêr, mê) rewşa bixêlîbûnê. ji: bixêlî + -tî | ||
| bixemgînî | (rengdêr) bibêkêfî. ji: bi- +xemgînî | ||
| bixemî | (navdêr, mê) rewşa bixembûnê. ji: bixem + -î | ||
| bixemil | (rengdêr) xemilî, xemildar, şên, geş, xemilandî, rengîn. Herwiha: bixeml. ji: bi- + xemil. Dijwate: bêxemil | ||
| bixemil bûn | (lêker)(Binihêre:) bixemil | ||
| bixemil kirin | (lêker)(Binihêre:) bixemil | ||
| bixemilbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixemil | ||
| bixemilbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bixemil | ||
| bixemilkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bixemil kirin | ||
| bixemilkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixemil | ||
| bixemjêxwarin | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bixemxwerî, bigiringî, bimuhimî. ji: bi- + xemjêxwarin. jê: bixemjêxwarinî bixemjêxwarinîtî bixemjêxwarintî | ||
| bixemjêxwarinî | (navdêr, mê) rewşa bixemjêxwarinbûnê. ji: bixemjêxwarin + -î | ||
| bixemlî | (navdêr, mê) rewşa bixemlbûnê. ji: bixeml + -î | ||
| bixemsarî | (rengdêr) bi guhnedarî, bi balnelêbûnî, bi dilsarî. ji: bi- +xemsarî | ||
| bixemxwerî | (rengdêr) bidîqet, bidên, bibal, bisexbêrî, bihaydarî, bisereguhî, biçavdêrî, bimereq, bienteres, bipûte, bibayex, bihemêt, biîtina, bigiringî, bimuhimî, bixemjêxwarin. ji: bi- + xemxwerî. jê: bixemxwerîtî | ||
| bixemxwerîtî | (navdêr, mê) rewşa bixemxwerîbûnê. ji: bixemxwerî + -tî | ||
| bixepse | (rengdêr) biqerebalix, bizingivor, bidengûdor, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol, biqerepere, biheleloş. ji: bi- + xepse. jê: bixepseyî bixepsetî | ||
| bixepseyî | (navdêr, mê) rewşa bixepsebûnê. ji: bixepse + -yî | ||
| bixêr | (rengdêr) baş, qenc, rind, bikêr, kêrhatî, bimifa, sûdmend, bifêde, bifeyde, sûdder, bisûd, bikelk, biber, guncav, bikar, xêrdar, minasib, bibereket, biberhem, mifadar, xweş. Dijwate: bêxêr. ji: bi- + xêr | ||
| bixêr hatin | (lêker)(Binihêre:) bixêr | ||
| bixerac | (rengdêr) bibac, bitar, bibêş, bibide, bizerîbe, bivêrgî, biolam. ji: bi- + xerac. jê: bixeracî bixeracîtî bixeractî | ||
| bixeracî | (navdêr, mê) rewşa bixeracbûnê. ji: bixerac + -î | ||
| bixerc | (rengdêr) bimesref, bilêçûn. ji: bi- + xerc. jê: bixercî bixercîtî bixerctî | ||
| bixercî | (navdêr, mê) rewşa bixercbûnê. ji: bixerc + -î | ||
| bixêrhatî | (rengdêr) (Binihêre:) bixêr | ||
| bixêrhatin | (navdêr, mê) resepsiyon, pêşwazî, keremkirin, civandin, vehewandin | ||
| bixêrî | kuleka ku dû tê re derdikeve; rojing (lêker)kuleka ku dû tê re derdikeve; rojing | ||
| bixêrig | (rengdêr) amaneke ji cerik yan feyfûrîye dikeve bin henefîya avê, dest û, cirne | ||
| bixêrîk | (navdêr, mê) bixêrî, argûn. ji: bi- +xêrî +-k | ||
| bixêrkarî | (navdêr, mê) phllanthropısm. ji: bixêr +-karî | ||
| bixeroş | (rengdêr) biheyecan, bikelecan, bicoş, biperoş. ji: bi- + xeroş. jê: bixeroşî bixeroşîtî bixeroştî | ||
| bixeroşî | (navdêr, mê) rewşa bixeroşbûnê. ji: bixeroş + -î | ||
| bixêrxwazî | (rengdêr) bibêş, bialîkarî. ji: bi- + xêrxwazî. jê: bixêrxwazîtî | ||
| bixêrxwazîtî | (navdêr, mê) rewşa bixêrxwazîbûnê. ji: bixêrxwazî + -tî | ||
| bixesirîn | (rengdêr) bixisar, biziyan, bizewal, bizerer, bizirar, bixirabî, binebaşî. ji: bi- + xesirîn. jê: bixesirînî bixesirînîtî bixesirîntî | ||
| bixesirînî | (navdêr, mê) rewşa bixesirînbûnê. ji: bixesirîn + -î | ||
| bixet | (rengdêr) bixîç, bixêz, bihêl, birêz. ji: bi- + xet. jê: bixetî bixetîtî bixettî | ||
| bixeta | (rengdêr) bisûc, bibinas, bitawan, biguneh, bixirabî, bixeletî, bicinayet, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + xeta. jê: bixetayî bixetatî | ||
| bixetayî | (navdêr, mê) rewşa bixetabûnê. ji: bixeta + -yî | ||
| bixeter | (rengdêr) bitalûke, bibivenak. ji: bi- + xeter. jê: bixeterî bixeterîtî bixetertî | ||
| bixeterî | (navdêr, mê) rewşa bixeterbûnê. ji: bixeter + -î | ||
| bixeternak | (rengdêr) bitalûke, bixeter, bibive. ji: bi- + xeternak. jê: bixeternakî bixeternakîtî bixeternaktî | ||
| bixeternakî | (navdêr, mê) rewşa bixeternakbûnê. ji: bixeternak + -î | ||
| bixetî | (navdêr, mê) rewşa bixetbûnê. ji: bixet + -î | ||
| bixêtikî | (navdêr, mê) xêtikane, filqane, bomikane. ji: bi- +xêti +-kî | ||
| bixewdarî | (navdêr, mê) xewdarkî. ji: bi- +xew +-darî | ||
| bixewgerî | (navdêr, mê) xewgerkî. ji: bi- +xew +-gerî | ||
| bixewî | (navdêr, mê) xewekî. ji: bixe +-wî | ||
| bixewn | (rengdêr) noqbûyî. ji: bi- +xewn | ||
| bixeyal | (rengdêr) binîgaş. ji: bi- +xeyal | ||
| bixêz | (rengdêr) bixet, bixîç, bihêl, birêz. ji: bi- + xêz. jê: bixêzî bixêzîtî bixêztî | ||
| bixêzan | (rengdêr) bimalbat, biayle, bixanewada, bikuflet. ji: bi- + xêzan. jê: bixêzanî bixêzanîtî bixêzantî | ||
| bixêzanî | (navdêr, mê) rewşa bixêzanbûnê. ji: bixêzan + -î | ||
| bixezeb | (rengdêr) bigerûşe, bihêrs, bixişm, bikerb, bikîn. ji: bi- + xezeb. jê: bixezebî bixezebîtî bixezebtî | ||
| bixezebî | (navdêr, mê) rewşa bixezebbûnê. ji: bixezeb + -î | ||
| bixêzî | (navdêr, mê) rewşa bixêzbûnê. ji: bixêz + -î | ||
| bixêzik | (navdêr, mê) bixêz, biçixêz, biçixêzik, bixet, bişift, bişav, xêzîn. ji: bi- +xêz +-ik | ||
| bixîç | (rengdêr) bixet, bixêz, bihêl, birêz. ji: bi- + xîç. jê: bixîçî bixîçîtî bixîçtî | ||
| bixîçî | (navdêr, mê) rewşa bixîçbûnê. ji: bixîç + -î | ||
| bixileport | (rengdêr) bigeremol, biqerqeşûn, bisêlûbêl, bialozî. ji: bi- +xileport | ||
| bixilmaşî | (rengdêr) biçavlixewî. ji: bi- +xilmaşî | ||
| bixilt | (rengdêr) bipegr, bidurd, bitelp, bixilte. ji: bi- +xilt | ||
| bixilte | (rengdêr) bidurd, bitelp, bipegr, bixirêf, bixilt. ji: bi- +xilte | ||
| bixilxal | (rengdêr) bitayre, bixirrxal, biteker, biçerx, bitekel. ji: bi- + xilxal. jê: bixilxalî bixilxalîtî bixilxaltî | ||
| bixilxalî | (navdêr, mê) rewşa bixilxalbûnê. ji: bixilxal + -î | ||
| bixîm | (rengdêr) bibinyat, bibingeh, biesas, bihîm, bitemel, bibinaxe, bibinçîne, bibinetar, bibin, bibinî, bibinyan, bibintar, bibinanî, bibinêşe, bibinema, biasas. ji: bi- + xîm. jê: bixîmî bixîmîtî bixîmtî | ||
| biximav | (rengdêr) bihibir. ji: bi- + ximav. jê: biximavî biximavîtî biximavtî | ||
| biximavî | (navdêr, mê) rewşa biximavbûnê. ji: biximav + -î | ||
| bixîmî | (navdêr, mê) rewşa bixîmbûnê. ji: bixîm + -î | ||
| bixirabî | (rengdêr) bisûc, bibinas, bitawan, biguneh, bixeta, bixeletî, bicinayet, bibêqanûnî, bidijqanûnîtî. ji: bi- + xirabî. jê: bixirabîtî | ||
| bixirabîtî | (navdêr, mê) rewşa bixirabîbûnê. ji: bixirabî + -tî | ||
| bixirabkarî | (navdêr, mê) bedkarkî, bi bedkarî. ji: bi- +xirab +-karî | ||
| bixirecir | (rengdêr) biteqereq, biheytehol, neberbihêr, serkêş (mec), biteperep, bitepûrep, biqurpequrp, biteqûreq, bitepîn, birepîn, biqerpîn, bicirecir, bihêwirze. ji: bi- +xirecir | ||
| bixîret | (rengdêr) bizever, bişiyan, bikarîn, bitaqet, biezm, bihimet, bikoşîn, bitêkoşîn, bixebat, bienerjî, biked, birenc. ji: bi- + xîret. jê: bixîretî bixîretîtî bixîrettî | ||
| bixîretî | (navdêr, mê) rewşa bixîretbûnê. ji: bixîret + -î | ||
| bixirexir | (rengdêr) bi giregir. ji: bi- +xirexir | ||
| bixirîn | (rengdêr) giyandar nirenirê ji xwe dihînin dema tore dibin, gayê mezin yê bixirî, :kitik a di bixirit xinzirîn | ||
| bixiroş | (rengdêr) biheyecan, biperoş, bikelecan, bicoş, biheyranî. ji: bi- + xiroş. jê: bixiroşî bixiroşîtî bixiroştî | ||
| bixiroşî | (navdêr, mê) rewşa bixiroşbûnê. ji: bixiroş + -î | ||
| bixirpanî | (navdêr, mê) hovane, bi qubedetî. ji: bi- +xirp +-anî | ||
| bixirpik | (rengdêr) bikirkirk, bikerik. ji: bi- +xirpik | ||
| bixirpoyî | (navdêr, mê) bi gelhoyî. ji: bi- +xirp +-oyî | ||
| bixirrandin | (rengdêr) bihîle, bilêb, bifêl, bixap, biqîle, bilos, bilihb, bilêhb, bixapandin, bicixiz. ji: bi- + xirrandin. jê: bixirrandinî bixirrandinîtî bixirrandintî | ||
| bixirrandinî | (navdêr, mê) rewşa bixirrandinbûnê. ji: bixirrandin + -î | ||
| bixirrxal | (rengdêr) biteker, bitekel, bitayre, biçerx. ji: bi- + xirrxal. jê: bixirrxalî bixirrxalîtî bixirrxaltî | ||
| bixirrxalî | (navdêr, mê) rewşa bixirrxalbûnê. ji: bixirrxal + -î | ||
| bixirsî | (navdêr, mê) bi cadûyî. ji: bi- +xir +-sî | ||
| bixisar | (rengdêr) biziyan, bizewal, bizerer, bizirar, bixirabî, binebaşî, bixesirîn. ji: bi- + xisar. jê: bixisarî bixisarîtî bixisartî | ||
| bixisarî | (navdêr, mê) rewşa bixisarbûnê. ji: bixisar + -î | ||
| bixişîmî | (rengdêr) bi nezanî. ji: bi- +xişîmî | ||
| bixişîn | (rengdêr) bixuşîn, xîzxîzok. ji: bi- +xişîn | ||
| bixişm | (rengdêr) bixezeb, bigerûşe, bihêrs, bikerb, bikîn. ji: bi- + xişm. jê: bixişmî bixişmîtî bixişmtî | ||
| bixişmî | (navdêr, mê) rewşa bixişmbûnê. ji: bixişm + -î | ||
| bixişrûk | (rengdêr) bipirzik, bizirpik, bipizrik. ji: bi- + xişrûk. jê: bixişrûkî bixişrûkîtî bixişrûktî | ||
| bixişrûkî | (navdêr, mê) rewşa bixişrûkbûnê. ji: bixişrûk + -î | ||
| bixişxişk | (navdêr, mê) bizîl, bizengil, biçarwe, zengildar. ji: bi- +xişxiş +-k | ||
| bixişxişokî | (rengdêr) xişxişkî. ji: bi- +xişxiş +-okî | ||
| bixîtabet | (rengdêr) bibelaxet, birewanbêjî, bixweşbêjî, bixweşpeyivîn, biretorîk. ji: bi- + xîtabet. jê: bixîtabetî bixîtabetîtî bixîtabettî | ||
| bixîtabetî | (navdêr, mê) rewşa bixîtabetbûnê. ji: bixîtabet + -î | ||
| bixitim | (rengdêr) bimuhr, bistamp, bitexme. ji: bi- + xitim. jê: bixitimî bixitimîtî bixitimtî | ||
| bixitimî | (navdêr, mê) rewşa bixitimbûnê. ji: bixitim + -î | ||
| bixîz | (rengdêr) bisêlak, bêsêhil, biqûm, têrxîz. ji: bi- +xîz | ||
| bixîzexîz | (rengdêr) ir, biirîn, bixîzîn, bixirîn. ji: bi- +xîzexîz | ||
| bixîzîn | (lêker)bixirîn, xîzxîzokî, ir, biirîn, bixîzexîz. ji: bi- +xîz +-în | ||
| bixof | (rengdêr) bitirs, bikabûs, bisam, bisehm, binewêrekî, bibêcesaretî. ji: bi- + xof. jê: bixofî bixofîtî bixoftî | ||
| bixofî | (navdêr, mê) rewşa bixofbûnê. ji: bixof + -î | ||
| bixor | (rengdêr) bêhnxoş. ji: bi- +xor | ||
| bixortim | (rengdêr) bigerdebil. ji: bi- +xortim | ||
| bixox | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bizebeş, bigundor. ji: bi- + xox. jê: bixoxî bixoxîtî bixoxtî | ||
| bixoxî | (navdêr, mê) rewşa bixoxbûnê. ji: bixox + -î | ||
| bixubar | (rengdêr) bitoz. ji: bi- + xubar. jê: bixubarî bixubarîtî bixubartî | ||
| bixubarî | (navdêr, mê) rewşa bixubarbûnê. ji: bixubar + -î | ||
| bixudan | (navdêr, mê) bixwedi, bixweyî. ji: bi- +xu +dan | ||
| bixudayî | (rengdêr) xudayîkî. ji: bi- +xu +dayî | ||
| bixumam | (rengdêr) mij, mijawî, moran, temawî, çem. ji: bi- +xumam | ||
| bixumîn | (rengdêr) biwîzîn, bidimîn, bigumîn, bizimin, bivizîn. ji: bi- +xumîn | ||
| bixur | (rengdêr) bixwir, xurde, xurdik, pixûr. ji: bi- +xur | ||
| bixûr | (rengdêr) madeyeke ji corên fêkî hatîye çêkirin li cejin û bîranînên pîroz di ewitînin bêhinek xwe ji dûkela wê der di keve | ||
| bixûrdan | (rengdêr) dûkela bixûrê li civatê belav di kin | ||
| bixûrdank | (rengdêr) amaneke bixûrê tê dixin | ||
| bixurdemenî | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + xurdemenî. jê: bixurdemenîtî | ||
| bixurdemenîtî | (navdêr, mê) rewşa bixurdemenîbûnê. ji: bixurdemenî + -tî | ||
| bixurek | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + xurek. jê: bixurekî bixurekîtî bixurektî | ||
| bixurekdarî | (navdêr, mê) xurekdarekî. ji: bixurek +-darî | ||
| bixurekî | (navdêr, mê) rewşa bixurekbûnê. ji: bixurek + -î | ||
| bixurî | (navdêr, mê) birivîn, bipêt, bimêlîde. ji: bi +-xurî | ||
| bixurîk | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîş. ji: bi- + xurîk. jê: bixurîkî bixurîkîtî bixurîktî | ||
| bixurîkî | (navdêr, mê) rewşa bixurîkbûnê. ji: bixurîk + -î | ||
| bixurîş | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk. ji: bi- + xurîş. jê: bixurîşî bixurîşîtî bixurîştî | ||
| bixurîşî | (navdêr, mê) rewşa bixurîşbûnê. ji: bixurîş + -î | ||
| bixurtî | (rengdêr) bienerjî, biwize, bivejen, bihiz, bihêz, bihinêr, bitaqet, bişiyan, biqewet, bijen, biliv, bilebat, bihereket. ji: bi- + xurtî. jê: bixurtîtî | ||
| bixurtîtî | (navdêr, mê) rewşa bixurtîbûnê. ji: bixurtî + -tî | ||
| bixurûr | (rengdêr) mexrûr, pozbilind, arogant, qurre, qebe, nefsmezin, difinbilind, arogan, kepîbilind | ||
| bixuşîn | (rengdêr) bixişîn, xîzxîzok. ji: bi- +xuşîn | ||
| bixuşînî | (navdêr, mê) bixuşexuş. ji: bi- +xuşîn +-î | ||
| bixûşk | (rengdêr) xîz, berexîz | ||
| bixuşkayî | (navdêr, mê) xuşkane. ji: bi- +xuşk +-ayî | ||
| bixût | (rengdêr) biniyet, bifirûz, biarmanc, bihedef, biplan. ji: bi- + xût. jê: bixûtî bixûtîtî bixûttî | ||
| bixûtî | (navdêr, mê) rewşa bixûtbûnê. ji: bixût + -î | ||
| bixûyayî | (navdêr, mê) bi diyarî. ji: bi- +xûy +-ayî | ||
| bixwaremenî | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + xwaremenî. jê: bixwaremenîtî | ||
| bixwaremenîtî | (navdêr, mê) rewşa bixwaremenîbûnê. ji: bixwaremenî + -tî | ||
| bixwarin | (navdêr, mê) binan. ji: bi +xwarin | ||
| bixwe | bi şexsê xwe, ji ber xwe, Ew bixwe jî bi xwe ewle nîn e, Ez bixwe jî hezdikim ji te.Ezê bixwe jî bi xeyîdim ji te | ||
| bixwê | (rengdêr) sûr, şor, têrxwê, bixwê, tişta/ê ku xwê di nav de heye. Dijwate: bêxwê bosî kêmxwê kelê. ji: bi- + xwê. Bikaranîn: Navdêr: bixwêdan. jê: bi nan û xwê | ||
| bixwe bi gurîkî rabe bi mêrikî | gotina pêşiyan wekî dema mirov xwar li deverekê, mirov xwe wekî guriyan bike û dema mirov rabû jî wekî mêran xwe xuyabike. dîsa wekî ku dema mirov xwar mirov bi guriyan re bixwe lê dema mirov tiştek kir bi mêran re bike. | ||
| bixwe bixwe | (navdêr, mê) jixweber, bixweber, xwe bixwe. ji: bi- +xwe +bixwe | ||
| bixwebawer | (navdêr, mê) jixwebawer, jixwerazî. ji: bi- +xwe +bawer | ||
| bixwebawerî | (navdêr, mê) xwebawerî, jixwebawerî. ji: bi- +xweba +-werî | ||
| bixweber | (navdêr, mê) jixweber, xwe bixwe, bixwe bixwe. ji: bixwe +-ber | ||
| bixweberê | (navdêr, mê) bêniyaz, bêdaxwaz. ji: bi- +xwe +berê | ||
| bixweberî | (navdêr, mê) jixweberî, xwe bixweyî, bixwebixweyî. ji: bixwe +-berî | ||
| bixwebixweyî | (navdêr, mê) jixweberî, bixweberî, xwe bixweyî. ji: bi- +xwe +bixweyî | ||
| bixwêdan | (navdêr, mê) (Binihêre:) bixwê | ||
| bixwedîkirin | (rengdêr) binefeqe, bijiyar, bidebar, biîdare. ji: bi- + xwedîkirin. jê: bixwedîkirinî bixwedîkirinîtî bixwedîkirintî | ||
| bixwedîkirinî | (navdêr, mê) rewşa bixwedîkirinbûnê. ji: bixwedîkirin + -î | ||
| bixwefexr | (navdêr, mê) pesnok. ji: bi- +xwe +fexr | ||
| bixwefiroşî | (navdêr, mê) bi pozbilindî, bi qurretî, zimanzêde. ji: bixwe +-firoşî | ||
| bixwegirî | (navdêr, mê) bi giranî, bi sengîni. ji: bixwe +-girî | ||
| bixwejêxwarin | (rengdêr) bipax, bisexbêrî, bidîqet, bipûte, bibayex, biihtimam, bixemxwerî, bihaydarî, bibaldarî, biagadarî, biguhdarî, biguhdarîkirin, bitekepeke. ji: bi- + xwejêxwarin. jê: bixwejêxwarinî bixwejêxwarinîtî bixwejêxwarintî | ||
| bixwejêxwarinî | (navdêr, mê) rewşa bixwejêxwarinbûnê. ji: bixwejêxwarin + -î | ||
| bixwekujî | (rengdêr) xwekujkî. ji: bi- +xwekujî | ||
| bixwelî | (rengdêr) bi tiraf, biax. ji: bi- +xwelî | ||
| bixwenasî | (rengdêr) binasname, bizanav, binasnav, biîdentîte. ji: bi- + xwenasî. jê: bixwenasîtî | ||
| bixwenasîtî | (navdêr, mê) rewşa bixwenasîbûnê. ji: bixwenasî + -tî | ||
| bixwendewarî | (rengdêr) bisewad. ji: bi- + xwendewarî. jê: bixwendewarîtî | ||
| bixwendewarîtî | (navdêr, mê) rewşa bixwendewarîbûnê. ji: bixwendewarî + -tî | ||
| bixwêr | (navdêr), ?, bi erdê re, ne bi hewa, birêveçûn pitik bixwêr hatiye heyta viraDij, bi hewa | ||
| bixweşbêjî | (rengdêr) bibelaxet, birewanbêjî, bixweşpeyivîn, biretorîk, bixîtabet. ji: bi- + xweşbêjî. jê: bixweşbêjîtî | ||
| bixweşbêjîtî | (navdêr, mê) rewşa bixweşbêjîbûnê. ji: bixweşbêjî + -tî | ||
| bixweşbînî | (navdêr, mê) dilpak, kerîm. ji: bi- +xweş +-bînî | ||
| bixweşgotin | (rengdêr) nûwazdar, xweşdar, birûkenî, biîltifat. ji: bi- +xweşgotin | ||
| bixweşhalî | (rengdêr) bibextewarî, bimemnûniyet. ji: bi- +xweşhalî | ||
| bixweşî | (rengdêr) ya/yê ku zewq heye. Herwiha: bixoşî bixuşî bixwişî bixwoşî bixwuşî. Hevwate: xweşîdar zewqdar bişahî bişadî şadîdar şahîdar. Dijwate: bêxweşî bêşahî bêzewq bêlezet. ji: bi- + xweşî | ||
| bixweşpeyivîn | (rengdêr) bibelaxet, birewanbêjî, bixweşbêjî, biretorîk, bixîtabet. ji: bi- + xweşpeyivîn. jê: bixweşpeyivînî bixweşpeyivînîtî bixweşpeyivîntî | ||
| bixweşpeyivînî | (navdêr, mê) rewşa bixweşpeyivînbûnê. ji: bixweşpeyivîn + -î | ||
| bixwestek | (rengdêr) biarmanc, bihedef, bimebest, bigaraz, bimerem, bimexsed, biqesd, bidawa. ji: bi- + xwestek. jê: bixwestekî bixwestekîtî bixwestektî | ||
| bixwestekî | (navdêr, mê) rewşa bixwestekbûnê. ji: bixwestek + -î | ||
| bixwestin | (rengdêr) bieşq, bievîn, bihez, bihebandin, bievandin, bivîn, biviyan, bibijandin, bihub, bimehbet. ji: bi- + xwestin. jê: bixwestinî bixwestinîtî bixwestintî | ||
| bixwestinî | (navdêr, mê) rewşa bixwestinbûnê. ji: bixwestin + -î | ||
| bixwevekirin | (navdêr, mê) bixwedekirin. ji: bixwe +vekirin | ||
| bixwevemîz | (rengdêr) birmîz, kelmîz, şeto, şetê | ||
| bixweyî | (rengdêr) bixudan, bixwedi. ji: bi- +xweyî | ||
| bixwêyî | (navdêr, mê) şorayî, têrxwêyî, rêjeya xwêyê. ji: bixwê +-yî | ||
| bixwezî | (rengdêr) biawat, bidaxwaz, bihêvî, bixwestek, biumêd, bimirad. ji: bi- + xwezî. jê: bixwezîtî | ||
| bixwezîtî | (navdêr, mê) rewşa bixwezîbûnê. ji: bixwezî + -tî | ||
| bixwi çavekî min, nexwî her du çaven min | (biwêj) nexwî çetir e. (bi henek tê gotin.) min ji te re got bixwe, lê dîsa jî bibejim: bixwî çavekî min, nexwî her du çavên min. | ||
| bixwîn | (rengdêr) xwîndar, xwînbar. ji: bi- +xwîn | ||
| bixwînbûn | (navdêr, mê) xwîndarbûn. ji: bixwîn +bûn | ||
| bixwînî | (rengdêr) xwîndarî. ji: bi- +xwînî | ||
| bixwînxwarî | (rengdêr) xwînxwarane. ji: bixwîn +xwarî | ||
| bixwirek | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + xwirek. jê: bixwirekî bixwirekîtî bixwirektî | ||
| bixwirekî | (navdêr, mê) rewşa bixwirekbûnê. ji: bixwirek + -î | ||
| bixwişkîtî | (navdêr, mê) bi biratî, bi dostane. ji: bi- +xwişk +-îtî | ||
| biy | (rengdêr) sabrofît. ji: bi- +y | ||
| biya | Ji bî yan bûnMançoyî (navdêr) meh, heyv, hîv, 30 roj | ||
| biyaban | (navdêr, mê) çol, sehra, deşt. Herwiha: beyaban. Bide ber: xiyaban. ji: hevreha soranî بيابان (biyaban), farisî بيابان (biyaban), pehlewî viyapan, hemû jiari, têkilî biyanî, beyar û yabanî. | ||
| biyanasî | (navdêr, mê) jînzanistî, zîndewerzanî. ji: biya +-nasî | ||
| biyanetî | (rengdêr) derdê biyanî û xerîbîyê | ||
| biyanetîkirin | (navdêr)hestkirin bi biyanî yê, :ev bizine ya biyanetî yê di ke;ang; hest dike ko ya biyanî ye û bê arame | ||
| biyang | (navdêr, mê) belge, delîl, nîşan, dokûment, palpişt, selmîn, burhan, berjeng, govan, guva, guwa. Bide ber: biyank. Bide ber: beyan biyan biyanî. ji wêjeyê: Li Hekariya şa’ir û ‘ilmdarên mezin hebûne weku Elî Herîrî, Melayî Beyatî, Pertuyê Hekarî(10) û Weda’î(11). Li Behdînan wekî Mela Mensurê Gîrgaşî(12) û Xalid Axayê Zêbarî(13) û Şêx Nuredînî Birîfkanî(14) û Bekir Begî Erzî(15). Li virê da weku biyang û belge em dê yek ji wan hevpeyvînên di navbera Melayê Betayî û Mela Mensûrê Gêrgaşî da tomar bikin daku hinek layênên şaristanetî û rewşenbîrî di navbera herdu mîrgehan da xuya bibin.(Ehmed Qerenî: Girew û hevrikî di navbera mîrê Hekariya û paşayê Behdînan da, Transkrîpsiyon (Tîpguhestin): Hallocî Larê, Nefel.com, 2/2009) | ||
| biyanî | 1. bêgane 2. xerîb *“biyanî, bidê goştê ranî; dê bi ser te de bê poşmanî” (rengdêr) û(navdêr) bêgane, xerîb, derekî, derveyî, xaricî, ecnebî, namo, tarawî, henderanî, nenas. Herwiha: biyan. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بیانی. Bide ber: beyanî. ji: biyan + -î, jiari, hevreha soranî بێگانه (bêgane), farisî بيگانه (bîganê), pehlewî bêganek. Bikaranîn: Lêker: biyanî bûn, biyanî kirin. Navdêr: biyanîbûn, biyanîkirin Rengdêr: biyanîbûyî, biyanîkirî. jê: biyanistan, biyanistanî, biyanîdost, biyanîdostî, biyanîhez, biyanîhezî, biyanîtî, biyaniyar, biyaniyarî, dijbiyanî, dijbiyanîtî | ||
| biyanî bûn | (lêker)(Binihêre:) biyanî | ||
| biyanî dîtin | (lêker) xerib dîtin), lêrûneniştin, lomandin, xweşnedîtin, lê rûneniştin, xweş nedîtin. ji: biyanî + dîtin | ||
| biyanî kirin | (lêker)(Binihêre:) biyanî | ||
| biyanîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) biyanî | ||
| biyanîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) biyanî | ||
| biyanîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biyanî kirin | ||
| biyanîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biyanî | ||
| biyanîperist | (navdêr) kesa/ê ku dijî miletê xwe alîkariya biyaniyan dike. Herwiha: biyanîperest. Nêzîk: biyanîdost. ji: biyanî + -perist. jê: biyanîperistî | ||
| biyanîperistî | (navdêr, mê) rewşa biyanîperistbûnê. ji: biyanîperist + -î | ||
| biyanistan | (navdêr, mê) xurbet, diyaspora, xerîbî, sirgûn, mişextî, awaretî, derbiderî, dûrwelatî, sergom, cihê ku ne war û welatê mirovî bi xwe ye: Gelek kurd li biyanistanê dijîn. (li dûrî yan derveyî Kurdistanê), koçberî, penaberî. Herwiha: beyanistan beyanîstan biyanîstan. ji: biyan + -istan. jê: biyanistanî biyanistanîtî | ||
| biyanistanî | (navdêr, mê) rewşa biyanistanbûnê. ji: biyanistan + -î | ||
| biyanîtî | (navdêr, mê) rewşa biyanîbûnê, bêcanî, bêgiyanî, bêruhî, namotî, xerîbî, bêganî. ji: biyanî + -î | ||
| biyaniyane | (rengdêr) xerîb, neaşîna, xerîbane. ji: biyanî +y+-ane | ||
| biyarî | (Zazaki) (lêker) bînin. ji wêjeyê: Bernameyî Mehmud Kizil ra pey rektorî Zanîngehî Hekarî Prof. Dr. Îbrahim Belenlî qisê kerd. Prof. Dr. Îbrahim Belenlî va, eger yew roj Tirkîya de kurdolojî sey yew şaxî îlmî bîyero akerdiş, ganî laboratuwarî nê Hekarî bo û qisêkerdişî xo inahawa rûmna, “kulturî şarî kurd, şeklî ciwîyayîşî şarî kurd hêna hol na mintiqa de ameyo qorî kerdiş. Semed ke no kultur vînî nebo, ganî cigêrayox hol xebat bikerî. Na xebat encax kesî zanayê eşkenî bikerî, no kar karî merdimanî zanayan o. Ma hewl danî ke ardimî na xebat bikerî. Verî ke merdim bieşko derheqî yew gel de, derheqî yew cemat de karo îlmî bikero, ganî no şar neyero înkar kerdiş. Wext ke yew gel bîyero înkar kerdiş merdim neşkeno na gelî ser xebata îlmî bikero. Ez îta de gazî pîyerê rojnamewananî mintiqa, pîyerê cigêrayoxan kena ke makînayanî xo yê fotograf, hacetanî xo yê vengqeydkerdişî bigerî, şîyerî dewan materyal top bikerî û ma re bîyarî. Ma hedreyî înan re her qede ardim bikeri. Ma heme materyalanî înan bierni û arşîvê xo de qorî bikeri. Ma inahawa eşkenî nê materyalan pêşkêşî kesanî cigêrayoxan û zanayan bikeri.” | ||
| biyasa | (rengdêr) bidad, biedalet, biheqî, bihiqûq, bidadmendî, biqanûn, bizagon. ji: bi- + yasa. jê: biyasayî biyasatî | ||
| biyasayî | (navdêr, mê) rewşa biyasabûnê. ji: biyasa + -yî | ||
| biyav | (navdêr, nêr) biwar, war, rîşe, mijar, babet: Ew bi taybetî di biyavê çandeyî de biserketî ne. babet, pişk. ji wêjeyê: Kuştina afretê (jinê) derdek e û divêt bihêt binbirr kirin. Em rojane rûdanên cuda cuda dixwînin. Evca ev mesele meseleka perwerdeyî ye û divêt mamosteyên ayînî rolê xwe tê de bibînin. Divêt her kesek li Kurdistanê hest bi berpirsiyariyê bike û divêt her kesek jî di biyavê xwe de xizmeta miletê xwe bike.. jê: biyavî | ||
| biyavî | (navdêr, mê) rewşa biyavbûnê. ji: biyav + -î | ||
| biyek | (rengdêr) bitenha, bitek, bitena, bitenya, bibêkes, bibêxwedî. ji: bi- + yek. Bikaranîn: Navdêr: biyekbûn, biyekkirin. jê: biyekî biyekîtî biyektî | ||
| biyekbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) yek | ||
| biyekdengî | (rengdêr) yekdengî. ji: bi- +yekdengî | ||
| biyekgirtinî | (rengdêr) yekgirtinkî. ji: bi- +yekgirtinî | ||
| biyekî | (navdêr, mê) rewşa biyekbûnê. ji: biyek + -î | ||
| biyekker | (rengdêr) temamker, tewawker. ji: bi- +yekker | ||
| biyekkerî | (navdêr, mê) bi bitûnî. ji: biyek +-kerî | ||
| biyekkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biyek | ||
| biyeksengî | (rengdêr) bidenge, bihevsengî, bihevkêşe, bibalans, bimiwazene. ji: bi- + yeksengî. jê: biyeksengîtî | ||
| biyeksengîtî | (navdêr, mê) rewşa biyeksengîbûnê. ji: biyeksengî + -tî | ||
| biyekûnî | (navdêr, mê) gişt. ji: bi- +yekûn +-î | ||
| biyero | (Zazaki) (lêker) bêt, bêt, were. ji wêjeyê: Netîceyê xebata standardîzekerdişê na lehçe de nê nameyan ra “kirmanckî” maqul ameya dîyayîş û nika wareyê nuştişî de no name yeno şuxulnayîş. Eke çekuya “zazakî” bîyero şuxulnayîş zî, zaf rey sey “kurdkîya zazakî” yena nuştiş. | ||
| biyet | (navdêr, mê) guhdarî, dilsozî, sedeqet, îtaet, taet, nokerî, xulamî, bindestî, jêrdestî, pejirandina emirê kesekî li ser xwe, kesek yan hêzek wek serok û serwerên xwe. Herwiha: beyet, beyat, biyat, beyet, biet, bîat, bîet, biyat. ji wêjeyê: neviyê Şêx Seîd Abdulillah Firat: Mistefa Kemal li ser Şêx Seîd efendî bîatê ferz dike. Mistefa Kemal dibêje “Eger hûn ji min re bîat bikin, ez ê li vir hikûmetekê çêbikim”. Şêx Seîd efendî dibêje ev yek xelet e. Niha xanedana Alî Osmanan heye, em di muqabilê wan de nikarin tiştekî qise bikin. Ji Ataturk re dibêje eger armanca te têkoşîn be, tu xelkê Selanîkê yî, Stenbol di bin dagirkeriyê de ye, here Stenbolê rizgar bike. Em Kurd jixwe li vir têra xwe hene, em dikarin xwe rizgar bikin. Hemû şêx û girgirên Kurdan li hemberî Mistefa Kemal bîat dikin, lê Şêx Seîd li ber Mistefa Kemal bîat nake.. ji: ji erebî بيعة (beyet). jê: Bûlgarî: вярност, преданост, лоялност, Çînî: (Simplified Chinese) 忠诚/(Witional Chinese) 忠誠 (pinyin: zhongcheng), Çekî: oddanost, Holendî: trouw, getrouwheid, loyaliteit, trouwhartigheid, aanhang, Esperanto: fideleco, Fînlandî: kuuliaisuus, uskollisuus, Fr.: fidélité,loyauté, Alm.: Treue, Loyalität, Treuherzigkeit, Îng.: allegiance, Ît.: fedeltà, lealtà, Japonî: 忠誠 (ちゅうせい chūsei), Koreyî: 충성, Latînî: allegiantia, fidelitas, fides, devotio, obsequium, Papyamentoyî: fidelidat, Polonyayî: wierność, posłuszeństwo, lojalność, Por.: fidelidade, lealdade, Rûsî: верность, преданность, Sirbî: odanost, lojalnost, Îsp.: fidelidad, lealtad, Swêdî: lojalitet, Tr.: biat, sadakat, bağlılık | ||
| biyet kirin | (lêker)(Binihêre:) biyet | ||
| biyetkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye biyet kirin | ||
| biyetkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) biyet | ||
| biyey | (hewramî) (lêker) bûn: gim biyey (winda bûn, hinda bûn, berze bûn, gum bûn) | ||
| biyografî | jînenîgerî, jînenîgarî, jiyanname | ||
| biyok | (navdêr, mê) bih, bî, heybe, bihok, fêkiyek e ku dişibe hirmiyan. Hevwate: bih. ji wêjeyê: Birîna te çerxekdi kezeba demê deveda, veda,vedanek,bi qûnaxmînabêhna pûng û biyokahermel û dirankiroka bend | ||
| biyokîmya | (navdêr, mê) zanista ku lêkolînan li ser hemû tiştên molekulên jîndaran û pêkhatin û guherrîna wan dike dike. Têkildar: bîokîmya. Şaxên biyolojiyê: ajelnasî anatomî biyokîmya biyoteknolojî botanîka briyolojî dîtaneya peresanî dermannasî deryanasî embriyolojî fiziyolojî genetîka jehrnasî krîptozoolojî leşnasî mîkolojî mîkrobiyolojî onkolojî şaniknasî sîtolojî. Têkildar: biyokîmyawî biyokîmîst kîmyaya organîk. ji wêjeyê: Hewceyê dubarekirinê nîne ku serhildana dawî ya Bakur têkçûye, ketiye bin fermana dijmin û hatiye guhertin. Gelê Bakur ji dil ve birîndar bûye, ketiye tengezariya ku di hinavê xwe de baweriyê jî dihewîne. Dem pêwîst e jê re, daku ji nû ve xwe vejîne. Me dijmin berdaye lê ew bi me bernade. Bi rêxistina me avakiribû, bi me re şer dike. Helbet em hemî jî dizanin, dijminên Kurd û Kurdistanê di hemî eniyên şer de bi me re cengê dikin. Ji bikaranîna saroxan heya rizandina sinc û estetîkê, ji şerê psîkolojîk heya tunekirina ajalên avî yên Kurdistanê, bi hemî alav û rêbazan li ber pozê me sekiniye, li mejiyê me dixe. Dijmin ketiye nav me û me berra hevûdu dide. Nirxên pîroz ên Kurdewariyê guftûgo dike, di şikê de dihêle û hêdî hêdî dixwaze ji holê rabike. Dijmin dixwaze Kurd bêî nirx, bêî bawerî, bêî armanc bimînin. Metodên zanistiyê bi kar tînin. Ji kognîtîv psîkolojiyê bigire heya civaknasiya koman, ji sîbernetîkê bigire heya biyokîmyayê ji tevayî cîhana zanistiyê sûdê werdigire û li dijî me dixebitîne.. ji: biyo- + kîmya | ||
| biyolog | (navdêr) jîndenas, jiyannas, pisporê/a biyolojiyê, şarezayê/a jîndenasiyê. Têkildar: biyolojî. jê: biyologî | ||
| biyologî | (navdêr) karê biyologan, biyolojî, jîndenasî, jiyannasî. Têkildar: biyolojî. ji: biyolog + -î | ||
| biyolojî | (navdêr, mê) jiyannasî, jîndenasî, zanista ku lêkolînan li ser hemû tiştên jîndar dike. Têkildar: biyolog biyologî. Şaxên biyolojiyê: ajelnasî anatomî biyokîmya biyoteknolojî botanîka briyolojî dîtaneya peresanî dermannasî deryanasî embriyolojî fiziyolojî genetîka jehrnasî krîptozoolojî leşnasî mîkolojî mîkrobiyolojî onkolojî şaniknasî sîtolojî | ||
| biyom | 1. biqudûş 2. bixêr (rengdêr) biqudûş , bixêr | ||
| biyoteknolojî | (navdêr, mê) teknolojiya ku organîzmayên jîndar (bi taybetî mîkro-organîzmayan) bi kar tîne. Têkildar: bîoteknolojî. Şaxên biyolojiyê: ajelnasî anatomî biyokîmya biyoteknolojî botanîka briyolojî dîtaneya peresanî dermannasî deryanasî embriyolojî fiziyolojî genetîka jehrnasî krîptozoolojî leşnasî mîkolojî mîkrobiyolojî onkolojî şaniknasî sîtolojî. Têkildar: biyoteknolog biyolteknolojîk biyoteknolojîst. ji wêjeyê: Serokê şebeka Biyoteknolojiya Îranê got: Îran dermanê bi navê M.S dişîne 3 welatan.. ji: biyo- + teknolojî | ||
| bizad | (rengdêr) bigida, biqût, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bizimhêr, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + zad. jê: bizadî bizadîtî bizadtî | ||
| bizadî | (navdêr, mê) rewşa bizadbûnê. ji: bizad + -î | ||
| bizafî | (rengdêr) bibereket, bizêdehî, bimişetî, bigelekî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + zafî. jê: bizafîtî | ||
| bizafîtî | (navdêr, mê) rewşa bizafîbûnê. ji: bizafî + -tî | ||
| bizaftin | (lêker)(navdêr, mê) bizivandin, lebitandin, lezandin | ||
| bizagon | (rengdêr) bidad, biedalet, biheqî, bihiqûq, bidadmendî, biqanûn, biyasa. ji: bi- + zagon. jê: bizagonî bizagonîtî bizagontî | ||
| bizagonî | (navdêr, mê) rewşa bizagonbûnê. ji: bizagon + -î | ||
| bizalî | (rengdêr) za, bi serketinî. ji: bi- +zalî | ||
| bizalimî | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + zalimî. jê: bizalimîtî | ||
| bizalimîtî | (navdêr, mê) rewşa bizalimîbûnê. ji: bizalimî + -tî | ||
| bizanatî | (navdêr, mê) bi zanebûn, qesdanî, zanayane. ji: bi- +zan +-atî | ||
| bizanav | (rengdêr) binasname, binasnav, biîdentîte, bixwenasî. ji: bi- + zanav. jê: bizanavî bizanavîtî bizanavtî | ||
| bizanavî | (navdêr, mê) rewşa bizanavbûnê. ji: bizanav + -î | ||
| bizanayî | (navdêr, mê) lihev, guncan. ji: bi- +zan +-ayî | ||
| bizanebûn | (rengdêr) karê mirov bi pilan û ji qesta bike, :ew karê wî kirî ne ji bêdestê lê bi zanebûn kirî ye. Dijwate: bêdestî | ||
| bizanetî | (navdêr, mê) bi zanayî, bi zanebûn. ji: bi- +zane +-tî | ||
| bizaneyî | (navdêr, mê) qestane. ji: bi- +zane +-yî | ||
| bizanî | (navdêr, mê) bi bawerînanî. ji: bi +-zanî | ||
| bizanîn | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bizanist, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + zanîn. jê: bizanînî bizanînîtî bizanîntî | ||
| bizanînî | (navdêr, mê) rewşa bizanînbûnê. ji: bizanîn + -î | ||
| bizanist | (rengdêr) bimarîfet, biirfan, bizanîn, bitêgihiştin, bişarezayî, bipisporî, biilm, bientektuelî, bironakbîrî, birewşenbîrî. ji: bi- + zanist. jê: bizanistî bizanistîtî bizanisttî | ||
| bizanistî | (navdêr, mê) rewşa bizanistbûnê. ji: bizanist + -î | ||
| bizankî | (rengdêr) bizanebûn | ||
| bizanxwazî | (navdêr, mê) sehkirinî. ji: bi- +zan +-xwazî | ||
| bizar | (navdêr, mê) karê bizir avêtinê berê me bi destan bizarê dikir nuha em bi mîbzerê dikin. Bikaranîn: Lêker: bizar bûn, bizar kirin. Navdêr: bizarbûn, bizarkirin Rengdêr: bizarbûyî, bizarkirî. Herwiha: bizir, mîbzer | ||
| bizar bûn | (lêker)(Binihêre:) bizar | ||
| bizar kirin | (lêker)(Binihêre:) bizar | ||
| bizarbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizar | ||
| bizarbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizar | ||
| bizarî bûn | (biwêj) ducanî bûn, avis bûn. 2. bênikah bi zarokekî bîj hemîle man. ji ber ku bûtka wê bizarî ye, ahnast pir kefxweş e. | ||
| bizarînî | (navdêr, mê) zarinkî, zêmarkî. ji: bi- +zarîn +-î | ||
| bizarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizar kirin | ||
| bizarkirin | (navdêr)dema mirovek mîna yekî bi peyve, bizarvekirin | ||
| bizarok | (rengdêr) bidergûş. ji: bi- +zarok | ||
| bizarokî | (rengdêr) zarokane, zarokwarî. ji: bizar +-okî | ||
| bizarrok | (rengdêr) biewlad, bizarrûzêç, bieyal. ji: bi- + zarrok. jê: bizarrokî bizarrokîtî bizarroktî | ||
| bizarrokî | (navdêr, mê) rewşa bizarrokbûnê. ji: bizarrok + -î | ||
| bizarrûzêç | (rengdêr) bizarrok, bieyal, biewlad. ji: bi- + zarrûzêç. jê: bizarrûzêçî bizarrûzêçîtî bizarrûzêçtî | ||
| bizarrûzêçî | (navdêr, mê) rewşa bizarrûzêçbûnê. ji: bizarrûzêç + -î | ||
| bizarvekirin | (navdêr) bizarkirin | ||
| bizav | hereket, çalakî -bizava diravî di sûqê de hereketê danûstandinên pereyan -bizava rizgarîxwaziyê tevgera kesên ku bi mebesta serbixwetiyê çalakiyan dikin (navdêr, mê) tevger, çalakî, aktîvîte, xebat, têkoşîn: Bizava kurdî ya azadîxwaz, lez, zûkahî: Bi lez û bizav. Bikaranîn: Lêker: bizav kirin. Navdêr: bizavkirin Rengdêr: bizavkirîNêzîk, rêbaz, rêç. jê: bizavkar, bizavkarî. Bi soranî: bizûtnewe | ||
| bizav dan | (lêker) hilpekandin. ji: bizav + dan | ||
| bizav hatin | (lêker) cesaret hatin. ji: bizav + hatin | ||
| bizav ker | (navdêr, mê) xebatker, hevrik. ji: bizav +-ker | ||
| bizav kirin | (lêker)(Binihêre:) bizav | ||
| bizavdar | (rengdêr) wêrek, dilêr, bibizav, bizirav, bicesaret, ceggerdar, bicegger, livdar, livok, tevgerdar, bihereket, ziravdar, biceger, cesûr, libtdar, çalak, çipik, çeleng, bitevger. ji: bizav +-dar | ||
| bizavdar bûn | (lêker)pilpilîn, livdar bûn, tevgerîn. ji: bizavdar + bûn | ||
| bizavdar kirin | (lêker) livdar kirin, tevgerandin, pilpilandin. ji: bizavdar + kirin | ||
| bizavdarbûn | (navdêr, mê) livdarbûn, tevgerîn. ji: bizavdar +bûn | ||
| bizavdarî | (navdêr, mê) wêrekî, dilêrî, bibizavbûn, bizarbûn, bicesaretbûn, dilêrî, cesûrî, livdarî, livokî, tevgerdarî, çalakî, çipikî, jêhatîbûnî, çelengî. ji: bizav +-darî | ||
| bizavdarkirin | (navdêr, mê) tevgerandin, livdarkirin, livdar kirin, bizavdar kirin, pilpilandin, tevdan, pevjilîn, pevjilandin. ji: bizavdar +kirin | ||
| bizavkar | (navdêr) kesa/ê bizavekê dike yan beşdarî bizavekê ye: Bizavkarên mafên mirovan li welatên diktatorî tên girtin.. Herwiha: bizavker, bizavvan. Hevwate: aktîvîst, çalakvan. ji: bizav + -kar. jê: bizavkarî | ||
| bizavkarî | (navdêr, mê) rewşa bizavkarbûnê, şerkarî. ji: bizavkar + -î | ||
| bizavkerî | (navdêr, mê) çalakîkerî, çalakîsazî, livbazî. ji: bizav +-kerî | ||
| bizavkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizav kirin | ||
| bizavkirin | (navdêr) livîn, xebatkirin, pelijîn, xebitîn | ||
| bizavtin | (rengdêr) bizavkirin | ||
| bizax | (rengdêr) bişeb. ji: bi- +zax | ||
| bizbizok | (rengdêr) livlivok | ||
| bizdandî | (rengdêr) behecandî, tirsandî, xofandî, bizdiyayî, tirsiyayî, behecî, kesa/ê ku hatiye bizdandin/tirsandin. ji: bizdandin - -in + -î. Bikaranîn: Navdêr: bizdandîbûn | ||
| bizdandî bûn | (lêker)(Binihêre:) bizdandî | ||
| bizdandî kirin | (lêker)(Binihêre:) bizdandî | ||
| bizdandîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizdandî | ||
| bizdandîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizdandî | ||
| bizdandîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizdandî kirin | ||
| bizdandîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizdandî | ||
| bizdandin | (lêker)(navdêr, mê) pirr tirsandin, behecandin, qutifandin, tirs bo çêkirin, wa kirin ku kesek yan tiştek bitirse anku bibizde. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزداندن. Herwiha: bizidandin. Tewîn: -bizdîn-. Têkildar: bizdîn. ji: bizd + -andin. jê: bizdandî, bizdandîtî, bizdînende, bizdînendetî, bizdînendeyî, bizdîner, bizdînerî | ||
| bizdandin/dibizdîne/bibizdîne | 1. tirsandin 2. hetikandin 3. dabarandin 4. sist kirin | ||
| bizdayî | (rengdêr) ziravqetî, behecî, tirsiyayî, behecandî, bizdandî, tirsandî | ||
| bizdeha | (rengdêr) hêbitî, tirsiya | ||
| bizdîn | (lêker)(navdêr, mê) behecîn, pirr tirsîn, hatin bizdandin, qutifîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزدین. Herwiha: bizdan, bizdihan, bizdihîn, bizdiyan, bizdîyan. Tewîn: Lêker: -bizd-. Têkildar: bizdandin. ji: bizd + -în. jê: bizdiyayî, bizdî, bizdok, bizdokî | ||
| bizdîn/dibizde/bibizde | 1. tirsîn 2. hetikîn 3. sist bûn | ||
| bizdiyayî | (rengdêr) behecandî, bizdandî, tirsandî, xofandî, tirsiyayî, behecî | ||
| bizdobelek | Tirsonek, newêrek. | ||
| bizdok | (rengdêr) kesa/ê ku bi asanî dikeve tirsê, behecok, tirsok, tirsonek, newêrek, bêcuret, bêcesaret. Herwiha: bizdonek. ji: bizdîn + -ok. jê: bizdokî bizdokîtî bizdoktî | ||
| bizdokî | (navdêr, mê) newêrekî, bêcesaretî, tirsokî, behecokî, bêcuretî, tirs, tinebûna cesaretê. Herwiha: bizdokîtî bizdoktî bizdonekî bizdonekîtî bizdonektî. Têkildar: bizdînerî. Dijwate: cesaret curet wêrekî bistehî. ji: bizdok + -î. Bikaranîn: Lêker: bizdokî bûn, bizdokî kirin. Navdêr: bizdokîbûn, bizdokîkirin Rengdêr: bizdokîbûyî, bizdokîkirî | ||
| bizdokî bûn | (lêker)(Binihêre:) bizdokî | ||
| bizdokî kirin | (lêker)(Binihêre:) bizdokî | ||
| bizdokîbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizdokî | ||
| bizdokîbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizdokî | ||
| bizdokîkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizdokî kirin | ||
| bizdokîkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizdokî | ||
| bizdonek | 1. newêrek 2. bêbiryar 3. revoke *"bizdonek her roj dimire, mêrxas carekê " | ||
| bize | (Zazaki) (navdêr, mê) bizin. Têkildar: bizêk (n): karik (nubûyî yan jî yeksalî) bizêke (m): karik (nubûyî yan jî yeksalî) tuşk (n): tiştîr (dusalî) tuşke (m): tiştîr (dusalî) kare (m): kar (êdî gîsk dixwe) kelce, kel (n): nêrî, gîsk (yê ku nehatiye xesandin) karpese (m): ? (sala pêşî zaye) bize (m): bizin pes (n): pez (navê hemî cisnê bizine) ---- Tirkî: Cînav, bo me, ji me re | ||
| bizebeş | (rengdêr) bifêkî, bimêwe, bipirteqal, bixox, bimijmij, bimûz, binektarîn, bihilûk, bikîwî, bigundor. ji: bi- + zebeş. jê: bizebeşî bizebeşîtî bizebeştî | ||
| bizebeşî | (navdêr, mê) rewşa bizebeşbûnê. ji: bizebeş + -î | ||
| bizecir | (rengdêr) bijan, biazar, biêş, biderd, bikovan. ji: bi- + zecir. jê: bizecirî bizecirîtî bizecirtî | ||
| bizecirî | (navdêr, mê) rewşa bizecirbûnê. ji: bizecir + -î | ||
| bizêdebûn | (navdêr, mê) bihêzbûn, (kurt) rf). ji: bi- +zêde +bûn | ||
| bizêdehî | (rengdêr) bibereket, bimişetî, bigelekî, bizafî, biadanî, biberdarî, bideramet, bigumrehî, biboşahî, biberhemdarî, bigurahî, bikesafet, bifeyîz. ji: bi- + zêdehî. jê: bizêdehîtî | ||
| bizêdehîtî | (navdêr, mê) rewşa bizêdehîbûnê. ji: bizêdehî + -tî | ||
| bizêdetirî | (navdêr, mê) bi piranî, bi axlemî, pirî car. ji: bi- +zêdetir +-î | ||
| bizêdeyî | (navdêr, mê) mişe mişe, bi mibelaxe, bi belaşî, bi bedewa, derhed, bi pirranî, bi ekseriyet. ji: bi- +zêde +-yî | ||
| bizêfanî | (navdêr, mê) bisexbêrî, biqitûtî. ji: bi- +zêf +-anî | ||
| bizeft | (rengdêr) bikontrol, bibinemrî, biseytere, biberbendî, bibandor, bitesîr, biferman. ji: bi- + zeft. jê: bizeftî bizeftîtî bizefttî | ||
| bizeftî | (navdêr, mê) rewşa bizeftbûnê. ji: bizeft + -î | ||
| bizehfî | (rengdêr) firehî, zehfkî torrıcelllan. ji: bi- +zehfî | ||
| bizehîkirinî | (navdêr, mê) zehî- kirinkî. ji: bi- +zehîkirin +-î | ||
| bizehmet | (rengdêr) renedar, birenc, rencîn, zehmetdar, dijwar, çetîn, bimişûr, bikêferat, zehmetayî, zor. ji: bi- +zehmet | ||
| bizehmetkêşî | (navdêr, mê) zehmetkêşîkî. ji: bizehmet +-kêşî | ||
| bizêk | (Zazaki) (navdêr). Bi kurmancî: karik | ||
| bizeka | (rengdêr) biawiz, bijîrî, bihiş, bihişmendî, biaqil, biarîş, bihoş. ji: bi- + zeka. jê: bizekayî bizekatî | ||
| bizekayî | (navdêr, mê) rewşa bizekabûnê. ji: bizeka + -yî | ||
| bizekem | (rengdêr) biarsim, bipersîv, binezle, bibapêş, biînfluenza, bigrîp, bisarma. ji: bi- + zekem. jê: bizekemî bizekemîtî bizekemtî | ||
| bizekemî | (navdêr, mê) rewşa bizekembûnê. ji: bizekem + -î | ||
| bizeman | (rengdêr) bidem, bikat, biçax, biwext. ji: bi- +zeman | ||
| bizêmarî | (rengdêr) zarinkî, zêmarkî, bi zarînî. ji: bi- +zêmarî | ||
| bizemîn | (rengdêr) bixwelî. ji: bi- +zemîn | ||
| bizemînî | (rengdêr) bi dinyayî. ji: bi- +zemînî | ||
| bizemîr | (rengdêr) biwijdan, bibext. ji: bi- + zemîr. jê: bizemîrî bizemîrîtî bizemîrtî | ||
| bizemîrî | (navdêr, mê) rewşa bizemîrbûnê. ji: bizemîr + -î | ||
| bizemq | (rengdêr) zemqkirî, bişîrêz, şîrêzkirî. ji: bi- +zemq | ||
| bizên | (rengdêr) motîv, bizvîn, herikbar. ji: bi- +zên | ||
| bizend | (rengdêr) bizornax. ji: bi- +zend | ||
| bizendik | (rengdêr) bihuçik. ji: bi- + zendik. jê: bizendikî bizendikîtî bizendiktî | ||
| bizendikî | (navdêr, mê) rewşa bizendikbûnê. ji: bizendik + -î | ||
| bizengil | (rengdêr) zengildar, ceresdar, bizîl, biçarwe, bixişxişk. ji: bi- +zengil | ||
| bizengînî | (rengdêr) bimaliyet, bisemyan, biserwet, bisaman, bisermiyan, bimal, bidewlet, bidewlemendî, bieşya, bimaterya, bitişt. ji: bi- + zengînî. jê: bizengînîtî | ||
| bizengînîtî | (navdêr, mê) rewşa bizengînîbûnê. ji: bizengînî + -tî | ||
| bizerer | (rengdêr) biziyan, bizewal, bixirabî, binebaşî, bixisar, bixesirîn. ji: bi- + zerer. jê: bizererî bizererîtî bizerertî | ||
| bizererî | (navdêr, mê) rewşa bizererbûnê. ji: bizerer + -î | ||
| bizerîbe | (rengdêr) bibac, bitar, bibêş, bibide, bixerac, bivêrgî, biolam. ji: bi- + zerîbe. jê: bizerîbeyî bizerîbetî | ||
| bizerîbeyî | (navdêr, mê) rewşa bizerîbebûnê. ji: bizerîbe + -yî | ||
| bizerzeng | (rengdêr) tacîdar, bitac, bêtac. ji: bi- +zerzeng | ||
| bizêv | (rengdêr) bizav | ||
| bizever | (rengdêr) jêhatî, zîrek, çalak, aktîv, bitaqet, behremend, kara, bişiyan, zeverdar, tiwana, xurt, hêzdar. Dijwate: bêzever. ji: bi- + zever | ||
| bizeverî | (navdêr, mê) rewşa bizeverbûnê. ji: bizever + -î | ||
| bizevî | (rengdêr) bierd, biax, bierazî, bimilk, biwar, bicih, bider, bimekan, bimesken, bilokal, bicî, bicîh. ji: bi- + zevî. jê: bizevîtî | ||
| bizevîtî | (navdêr, mê) rewşa bizevîbûnê. ji: bizevî + -tî | ||
| bizêw | (rengdêr) çalak, şipil. ji: bi- +zêw | ||
| bizewade | (rengdêr) bixurek. ji: bi- +zewade | ||
| bizewal | (rengdêr) biziyan, bizerer, bizirar. ji: bi- + zewal. jê: bizewalî bizewalîtî bizewaltî | ||
| bizewalî | (navdêr, mê) rewşa bizewalbûnê. ji: bizewal + -î | ||
| bizewq | (rengdêr) bikêf, kêfxweş, şa, şad, bicoş, zewqdar. Dijwate: bêzewq. ji: bi- + zewq | ||
| bizewqî | (navdêr, mê) rewşa bizewqbûnê. ji: bizewq + -î | ||
| bizexmî | (rengdêr) bidilêrî. ji: bi- +zexmî | ||
| bizext | (rengdêr) bising, bitewl. ji: bi- + zext. jê: bizextî bizextîtî bizexttî | ||
| bizextî | (navdêr, mê) rewşa bizextbûnê. ji: bizext + -î | ||
| bizî | (navdêr, mê) hin cûn darên bilind û belg-girr in û biharê berî belgdanê kulîlkan didin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزی. Bide ber: bazî bezî bijî dizî mizî. ji: Ji Proto-hindûewropî ṷinĝ-, ṷeiĝ-, ṷiĝ-, Proto-aryayî wizu-, hevreha zazakî bizmêrî, goranî û lorî wiz, mukrî bûz, soranî wuzm, semerqendî û sîstanî guzm, talîşî û astarayî vizim, zabûlî ẍuzbê, rusî вяз (viyaz), inglîzî wych (elm) Çavkanî: Chyet, herwiha polonî wiąz, albanî vidh, lîtwanî vìnkšna.... jê: bizîbirr bizîçîn bizîstan. Navê zanistî: Ulmus | ||
| bizî kirin | (lêker)kerixîn, kerihin, biz anîn, hîlet kirin, îkrah kirin. ji: bizî + kirin | ||
| bizibil | (rengdêr) bigubre, bisergîn, bipeyn. ji: bi- + zibil. jê: bizibilî bizibilîtî bizibiltî | ||
| bizibilî | (navdêr, mê) rewşa bizibilbûnê. ji: bizibil + -î | ||
| bizihndarî | (rengdêr) bimentiq, bilojîk, bihişmendî, biaqilmendî, biaqil, bizihniyet. ji: bi- + zihndarî. jê: bizihndarîtî | ||
| bizihndarîtî | (navdêr, mê) rewşa bizihndarîbûnê. ji: bizihndarî + -tî | ||
| bizihniyet | (rengdêr) biferaset, bifehm, bitêgihiştin, biîzan, bihişmendî, bibîrbirin, bijîrî, bizeka. ji: bi- + zihniyet. jê: bizihniyetî bizihniyetîtî bizihniyettî | ||
| bizihniyetî | (navdêr, mê) rewşa bizihniyetbûnê. ji: bizihniyet + -î | ||
| bizik | (rengdêr) avis, ducan, bihemle, girane, ne stewr, qelew, zexm, ne zeîf, ne lawaz, ne qels. ji wêjeyê: Li Malezyayê pîtonek şeş metre dirêj û 90 kîlo dikişand, mîheka avis daqurtand. Ji bo mîh jî bizik bû, pîton bi seetan ji cîhê xwe ne lebitî û ji alîyê gundîyan hat dîtin.(Pîtonekî mîhek avis daqurtand, Netkurd.com, 9/2006). ji: bi- + zik. jê: bizikî bizikîtî biziktî | ||
| bizikî | (navdêr, mê) rewşa bizikbûnê. ji: bizik + -î | ||
| bizikreşî | (rengdêr) bi duşvanî, kîndarkî, bi jehrî, bi bêbextî, bi xayinî. ji: bi- +zikreşî | ||
| bizil | (rengdêr) biqamir, bikamir, biqamîş. ji: bi- +zil | ||
| bizîl | (rengdêr) bizengil, biçarwe, bixişxişk, zengildar. ji: bi- +zîl | ||
| bizîlan | (rengdêr) bizîwane. ji: bi- +zîlan | ||
| bizîlaq | (navdêr, mê) pizîlaq, berfbizêk, berbizêk, pizpizêk | ||
| bizilîtî | (navdêr, mê) bi rûtî, bi reqî, dijwarkî. ji: bizil +-îtî | ||
| bizilm | (rengdêr) bicewr, bikotekî, bizordarî, bitade, bistem. ji: bi- + zilm. jê: bizilmî bizilmîtî bizilmtî | ||
| bizilmî | (navdêr, mê) rewşa bizilmbûnê. ji: bizilm + -î | ||
| bizilûke | (rengdêr) bikifrît, bikuftik, bişixat, bibitik, biderbik, biezwaz, bikerkût, bikirkût, bikukurt, binewtik, biniftik, bipêtik, bispîçke, biçixat, biçixatik, bişemçe. ji: bi- + zilûke. jê: bizilûkeyî bizilûketî | ||
| bizilûkeyî | (navdêr, mê) rewşa bizilûkebûnê. ji: bizilûke + -yî | ||
| biziman | (rengdêr) bigotin, bizar. ji: bi- + ziman. jê: bizimanî bizimanîtî bizimantî | ||
| bizimandirêjî | (rengdêr) bi lewçeyî, bi gewezetî. ji: bi- +zimandirêjî | ||
| bizimanî | (navdêr, mê) rewşa bizimanbûnê. ji: biziman + -î | ||
| bizimhêr | (rengdêr) bigida, biqût, bizad, bixwaremenî, bibakût, bigobit, bixwirek, bixurek, birizq, bierzaq, bixurdemenî, bixurîk, bixurîş. ji: bi- + zimhêr. jê: bizimhêrî bizimhêrîtî bizimhêrtî | ||
| bizimhêrî | (navdêr, mê) rewşa bizimhêrbûnê. ji: bizimhêr + -î | ||
| bizimnî | (rengdêr) nerasterast, neyekser. ji: bi- +zimnî | ||
| bizîn | (lêker)hereket kirin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزین | ||
| bizin | sewaleke malê ya ku ji bo şîr, goşt û mûyê wê tê xwedîkirin *"heke bizinê têr xwar, qiloçên xwe li kendalan dide" (navdêr, mê) ajelek kedî ya guhandar û têr-mû ye. Herwiha: bizn.... Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزن, ku-kr: бьзьн. Cûnên bizin û mihan, hoş, poş: bizna têkde reş û guhboz. hemis, himbis: bizna reşa navçav û alekên wê gîxên spî yan sorekî vekirî pêde hatîn û binzik û dehmen spî yan sor. hemdanî: cûnekî pezîye: cûne pezekî guhdirêj û guhpan û hirîkurt û dûngşor e. , çûrr, çûr:cûne bizneka hûr û têrşîr û mûxelek e, mûyê wê merez e, şel û şepik jê diêne çêkirin. çal: bizna hemû leşê wê reş, tenê enîya wê pinîyeka spî lê.. kerîs, kurrîs: miha guhên wê qut û kurtik. kewîs, kewîsar, kewîser: miha leşê wê spî û navçav zîwanî pinîyên reş yan sor lê û guhên wê boz. Gelek cûn jê hene, riser: riser:miha rengê navçavan di navbera reş û qehweyî de yan bi ser reşekî xwelîkî ve.. tebeş: Miha navçav û ser û guh pêk ve reng xwelîkî.. Têkildar: nêrî, karik, gîsk, kerî, sewal, terş, tewal, tiştîr/tiştûr. Bide ber: mih, mî Zayend: Bizin bi maneya ajelek kedî ya mê peyvek zayendmê ye: bizina me, bizineke spî... Lê ew herwiha wek peyvek zayendnêr jî tê Bikaranîn: Biz(i)nê me li çolê diçere. Li vê derê ew bi maneya terş e anku hem bizin û hem jî nêrî.. ji: Ji Proto-hindûewropî bʰug- (bi kurdî + -in), têkildarî bize ya zazakî, bûze ya avestayî, bûc ya pehlewî, بز (buz) ya farisî, բուծ (bûç: karik) ya ermeniya kevn, बुख (buxe) ya sanskrîtî, inglîziya kevn buc/bucca (nêrî), inglîziya nû buck (heywanê nêr)... Proto-hindûewropî: bhug- (heywanê nêr, nêrî) + -in, Proto-aryayî: Avestayî: bûze- (bizin) Middle Persian: bûc- (bizin) Farisî: buz (bizin) Kurdî: bizin (bizin) Zazakî: bize (bizin), bizêk (karik) Belûçî: bûz- (bizin) enk: bucca (nêrî) Înglîzî: buck (heywanê nêr) ...Çavkanî: Horn p.49, Watkins p.13, Etymonline Pokorny: 174. jê: bizinkûvî, bizinmişk. Navê zanistî: Capra hircus | ||
| bizin bi dizî gon dixwe eskere dizê | gotina pêşiyan tiştên bi dizî mîsoger rojekê derdikeve holê, tu tişt heta qiyametê veşartî namîne.çiqas mirov tiştan veşêre, wêrojekê ewqas mezin bibe ku neyê veşartin. tiştên ku mirov dike dibe ku di serî de veşartin pêwist be, lê dema wîbê divê mirov derxe holê an bi xwe derdikeve holê. | ||
| bizin bizin e berê ciyê xwe bikol dike dû re mexel tê | gotina pêşiyan divê hertişt bi sazûmanî be, çi kar çêbibe di serî de rê û rêbaz jê re dive, dû re çêkirin û rastîya çêkirinê. mirov jîdivê dema rûnişt an rabû an jî karek kir, divê bifikire û bi ewleyî tevbigere, bi zaneyî tevbigere. | ||
| bizin bizin e, berê cihê xwe pêkol dike dû re mexel tê | (biwêj) divê şûna mirovan paqij û têkûz be. min çend caran ji te re got, hema qet nebe, dora qûna xwe paqij bike. bizin bizin e, berê cihê xwe pêkol dike dû re mexel tê. | ||
| bizin firot bi heftan, bezê wê kirî bi heştan | (biwêj) hesabê xwe nizanibûn. kuro ew efterekî xwedêye, bizin firot bi heftan, bezê wê kirî bi heştan | ||
| bizin ketiye derdê serê xwe, şivan ketiye derdê bezê bizinê | (biwêj) her kes di haya xwe de û li pey berjewendiyên xwe ye. her ıces di heyra xwe de ye. bizin ketiye derdê serê xwe, şiviui ketiye derdê bezê bizinê. | ||
| bizin mir, gir vemir | (biwêj) ew bûyer qewimî, her tişt li cihê xwe edilî. jixwe pirsgirêk ji bo wê bû, ew jî qediya. doz hemû li ser wê erseyê bû, kalikê min jî ew firot, her tişt qediya. bizin mir, gir vernir. | ||
| bizîn/dibize/bibize | hereket kirin | ||
| bizina kol elimiye danûkan | (biwêj) her dem û her car tiştên xweş nabin. bizina kol elimiye danûkan. te hew dizanibû dîsa wekî berê ye ? | ||
| bizina pep hêşîn e, pepikan neweşîne, dîsa rehme li ya pêşîn e | (biwêj) bi gelemperi dîsa yên pêşîn baştir in. zahîdê li kirinên bûka xwe ya piçûk mêze kir û got: “bizina pep ıwşîn e, pepikan neweşîne, dîsa rehine li ya peşîn e. | ||
| bizina xwe bi miyê guhertin | (biwêj) ji bo kesên çavbel û sextekar tê gotin. ew çi zana ye, heta bizina xwe bi miyê negultere, nasekine. | ||
| bizina xwe şerjê kiriye, postê xwe bi dar de kiriye | (biwêj) karê xwe qedandiye, êdî dema wî derbas bûye. dev ji wî benlin lo, wî bizina xwe şerjê kiriye, postê xwe bi dar de kiriye. | ||
| bizinakoç | (rengdêr) bizin a bê qoç, bizina bê ax | ||
| bizincîr | (rengdêr) biqeyd, bibend, biben, bigirê, bigirêk. ji: bi- + zincîr. jê: bizincîrî bizincîrîtî bizincîrtî | ||
| bizincîrî | (navdêr, mê) rewşa bizincîrbûnê. ji: bizincîr + -î | ||
| bizindîtî | (rengdêr) bi saxî, saxsax, saxesax. ji: bizin +dîtî | ||
| bizindoş | (rengdêr) kesê şîrê bizinan didoşe, bêrîvan | ||
| bizinên (yekî) dîsa çûne çolê | (biwêj) mêzîna xwe winda kirin. hêrs bûn. din bûn. wa ye dîsa bizinên sefkan çûne çolê. qet nizane çi dipeyive. | ||
| bizîng | (navdêr, nêr) werîs, benê stûr yê ji çend benê li hev hûnandî hatiye çêkirin. Bikaranîn: Rengdêr: bizîngdayî. Herwiha: bizing | ||
| bizîngdayî | (rengdêr) (Binihêre:) bizîng | ||
| bizingînî | (navdêr, mê) biçingînî, bişingînî. ji: bi- +zingîn +-î | ||
| bizingivor | (rengdêr) biqerebalix, bidengûdor, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bizirpe, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + zingivor. jê: bizingivorî bizingivorîtî bizingivortî | ||
| bizingivorî | (navdêr, mê) rewşa bizingivorbûnê. ji: bizingivor + -î | ||
| bizînî | (navdêr, mê) rewşa bizînbûnê. ji: bizîn + -î | ||
| bizink | (rengdêr) darikeke dixin paşîya devê karikan û li patika wan girê didin jibo nikare guhanê maka xwe bi mêje, devbizink, bizinna biçûk | ||
| bizinkoç | (rengdêr) bizin a bê ax | ||
| bizinmêj | (rengdêr) giyandar candareke dikevin da wesa bawer di kirin ko şîrê bizinan ji guhanan dimêje û di xwe, bizinmi k | ||
| bizinmijk | beralîkirin bizinmişk | ||
| bizinmişk | (navdêr) timsah, cirnîs, bizinmijk lawirek xişok an xijinde yê mîna marmarokan an qirtîşan e, lê girtir e û bi pirranî di avên deverên germ de dijî. ji: bizin + mişk. jê: bizinmişkî. Navê zanistî: Crocodilus | ||
| bizinmişkî | (navdêr, mê) rewşa bizinmişkbûnê. ji: bizinmişk + -î | ||
| biziq | (navdêr, mê) saz, tembûr, alavek muzîkê ya bitêl e, ûd. Herwiha: bizuq, buziq, buzuq. jê: biziqçêker, biziqçêkerî, biziqjen, biziqjenî, biziqsaz, biziqsazî, biziqvan, biziqvanî | ||
| biziqvanî | (navdêr, mê) karê biziqvanan. ji: biziqvan + -î | ||
| biziqzaq | (rengdêr) çivînî | ||
| bizir | [I] tov *“bizirî ba-vêje bi çengan, bêndêrê hilîne bi dengan” [II] rûnê ku ji çêreya çeqçeqê tê bidestxistin | ||
| bizir bûn | (lêker)(Binihêre:) bizir | ||
| bizir kirin | (lêker)(Binihêre:) bizir | ||
| bizirar | (rengdêr) bixisar, biziyan, bizewal, bizerer, bixirabî, binebaşî, bixesirîn. ji: bi- + zirar. jê: bizirarî bizirarîtî bizirartî | ||
| bizirarî | (navdêr, mê) rewşa bizirarbûnê. ji: bizirar + -î | ||
| bizirav | (rengdêr) wêrek, dilêr, bizavdar, bibizav, bicesaret, ceggerdar, bicegger, ziravdar, biceger, cesûr, livdar, livok, bihereket. ji: bi- +zirav | ||
| biziravbûn | (navdêr, mê) werin, bicesaretbûn. ji: bizirav +bûn | ||
| biziravî | (rengdêr) bicegerî, wêrekî, cesaret. ji: bi- +ziravî | ||
| biziravkirin | (navdêr, mê) wêrandin, cesaretdan, cesaret dan, bizivandin, qewetdan. ji: bi- +zirav +kirin | ||
| bizirbûn | (rengdêr) berzebûn, hindabûn | ||
| bizirbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizir | ||
| bizirç | (rengdêr) bigule, birisas. ji: bi- +zirç | ||
| bizirêdî | (rengdêr) biserdav. ji: bi- + zirêdî. jê: bizirêdîtî | ||
| bizirêdîtî | (navdêr, mê) rewşa bizirêdîbûnê. ji: bizirêdî + -tî | ||
| bizirîn | (lêker)(navdêr, mê) bi lezûbez çûn derekê, bezîn, lezîn. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزرین. Herwiha: biziryan. Tewîn: -bizir-. Têkildar: bizirandin. Bide ber: bişirîn, bizdîn. ji wêjeyê: Sirişt û xweza deriyê xwe li ber me vedike û bixêrhatinê li me dike daku em zewq û şadimaniyê ji delalî û bedewiya wê bigirin. Lê em ji bêdengî û aramiya wê ditirsin û em hemî dibizirin bajarên teng û xwe dikişînin nav hev mîna miyên ji gurên har ditirsin.. jê: biziriyayî, bizirî, bizirok | ||
| bizirkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizir kirin | ||
| bizirkirin | (navdêr) berzekirin, hindakirin | ||
| bizirpe | (rengdêr) bidengûdor, bizingivor, biqerebalix, biheytûhot, biheysûbeys, bihêwirze, bihelehela, bihelehel, bihêlemêl, bielalet, bigilûr, biboşayî, biajawe, bibitom, bigurimtî, bigerxêl, biirbet, bişîşiltax, bigeremol. ji: bi- + zirpe. jê: bizirpeyî bizirpetî | ||
| bizirpeyî | (navdêr, mê) rewşa bizirpebûnê. ji: bizirpe + -yî | ||
| bizirpik | (rengdêr) bipirzik, bixişrûk, bipizrik. ji: bi- + zirpik. jê: bizirpikî bizirpikîtî bizirpiktî | ||
| bizirpikî | (navdêr, mê) rewşa bizirpikbûnê. ji: bizirpik + -î | ||
| bizirx | (rengdêr) bisiper. ji: bi- + zirx. Bikaranîn: Navdêr: bizirxbûn. jê: bizirxî bizirxîtî bizirxtî | ||
| bizirxbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizirx | ||
| bizirxî | (navdêr, mê) rewşa bizirxbûnê. ji: bizirx + -î | ||
| bizîv | (rengdêr) zîvdar, sîmdar. ji: bi- +zîv | ||
| bizivandî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizivandin | ||
| bizivandin | (lêker)(navdêr, mê) bizaftin, lez lê kirin, bizav lê kirin, dan bizivîn, dan hereketê, tev gerrandin, lebitandin, lezandin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزڤاندن. Herwiha: bizifandin. Tewîn: Lêker: -bizivîn-. Têkildar: bizivîn. ji wêjeyê: Divabû di salên bihûrî da sendîkaya rojnamevanan fişar xistiba ser zanîngehan bo bilindkirina asta xwendinê di beşên ragihandinê de. Herwiha bizivandina hikûmetê bo şandina şandeyên rojnamevanan, dîtina dewreyên fêrbûnê û bilindkirina asta wan li welatên pêşketî de. Yan jî anîna mamostayên biyanî û vekirina dewreyên têrûtesel li Kurdistanê bo fêrkirina rojnamevanên genc li gor prensîpên zanistî û nûjen. Piştre belgenameya karkirinê bi wan bibexşe û wan bike endamê sendîkayê. .. ji: bizav + -andin. jê: bizivandî, bizizîner, bizivînk | ||
| bizîvarî | (rengdêr) zîvarekî. ji: bi- +zîvarî | ||
| bizivêrkerî | (navdêr, mê) bi acizkerî. ji: bi- +zivêr +-kerî | ||
| bizivîn | (lêker)(navdêr, mê) bizav kirin, lez kirin, hereket kirin, tev gerrîn, lebitîn, lezîn, xebitîn, ecele kirin. Bi alfabeyên din: Kurdî-Erebî: بزڤین. Herwiha: bizifan, bizivan, bizifiyan, biziyan, bizifîn, bizifîyan, bizivîyan. Tewîn: Lêker: -biziv-. Têkildar: bizaftin, bizivandin. ji wêjeyê: Bizivîn û bingeha bizava rizgarîxwaziya xwe bi kakila neteweyî ve di nav welatan de pêk anîn.. ji: bizav + -în. jê: bizivî, biziviyayî, bizivok, bizivokî | ||
| bizîvîn | (navdêr, mê) keftûleftkirin, xebatkirin, lezkirin | ||
| bizivîn/dibizive/bibizive | 1. livîn 2. pirpitîn 3. qirqilîn | ||
| bizîwan | (rengdêr) zîwanokî. ji: bi- +zîwan | ||
| bizîwane | (rengdêr) bizîlan. ji: bi- +zîwane | ||
| bizîzî | (rengdêr) zîzkî. ji: bi- +zîzî | ||
| bizmar | mix *"du textik û bizmarek" (navdêr, nêr) mîx, mix, madenek biçûk û zirav yê seriktûj e û bi çakûçî li daran tê kutan daku du dar bi hev ve bên asêkirin. Herwiha: bismar mismar. Bikaranîn: Lêker: bizmar lê dan, bizmar kirin. Navdêr: bizmarlêdan, bizmarkirin Rengdêr: bizmarlêdayî, bizmarkirî. ji: ji erebî مسمار (mismar). Nimûneyeke din jî ku tê de m ya erebî di kurdî de veguheriye b: bisirman (misilman ji erebî مسلم (muslim) + kurdî/îranî -an. Herwiha bide ber ra-mûs-an ya kurmancî û بوسه (bûsê: maç) ya farisî.. jê: bizmarik, bizmarî, bizmark, bizmarker, bizmarkî, bizmarlêder, nivîsa bizmarî | ||
| bizmar kirin | mix kirin (lêker)(Binihêre:) bizmar | ||
| bizmarfiroş | (navdêr, mê) mixfiroş. ji: bizmar +-firoş | ||
| bizmarfiroşî | (navdêr, mê) mixfiroşî. ji: bizmar +-firoşî | ||
| bizmarî | (navdêr, mê) rewşa bizmarbûnê. ji: bizmar + -î | ||
| bizmarker | (navdêr, nêr) (navdêr, mê) ya/ê bizmar dike, mixker. ji: bizmar + -ker | ||
| bizmarkerî | (navdêr, mê) mixkerî. ji: bizmar +-kerî | ||
| bizmarkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizmar kirin | ||
| bizmarkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizmar | ||
| bizmarnekirî | (rengdêr) mixnekirî. ji: bizmar +nekirî | ||
| bizmik | devgema biçûk a ku davêjin devê sexeleyan da ku nemêjin (navdêr, nêr) lixav, darikê yan zincîra ku devê ajelan pê tê girêdan, (mecazî) bêdengkirina kesekî. Herwiha: bezmik bezimk bizimk. ji wêjeyê: DTP-ê bizmik danî ser devê parlamenterên xwe û ji wan re got neaxivin(Nefel.com, 6/2007). Bikaranîn: Lêker: bizmik bûn, bizmik kirin. Navdêr: bizmikbûn, bizmikkirin Rengdêr: bizmikbûyî, bizmikkirî | ||
| bizmik bûn | (lêker)(Binihêre:) bizmik | ||
| bizmik kirin | (lêker)(Binihêre:) bizmik | ||
| bizmikbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizmik | ||
| bizmikbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizmik | ||
| bizmikkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizmik kirin | ||
| bizmikkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizmik | ||
| bizok | (navdêr, mê) livînbar. ji: bi- +z +-ok | ||
| bizor | (rengdêr) bifişar, bizext, bisengî, bipesto, bitade, bikotek, bizilm, bistem. ji: bi- + zor. jê: bizorî bizorîtî bizortî | ||
| bizorbazî | (navdêr, mê) zordestane, zorbaşane, zordarane, bi zordestî, zorekî. ji: bizor +-bazî | ||
| bizordarî | (rengdêr) bicewr, bikotekî, bitade, bizilm, bistem. ji: bi- + zordarî. jê: bizordarîtî | ||
| bizordarîtî | (navdêr, mê) rewşa bizordarîbûnê. ji: bizordarî + -tî | ||
| bizordestî | (navdêr, mê) otorîterane, zordestane. ji: bi- +zordes +-tî | ||
| bizorî | (rengdêr) bistem, bizilm, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bizulm, bineheqî, bixedre. ji: bi- + zorî. jê: bizorîtî | ||
| bizot | agirê pir bi şewat (navdêr, mê) darê yan kevirê ku agir pê ve ye, argûr, pêtal, xetîre, mêlede, meşxel, meşal, meşale, meşale, darikê agir bi serî ve yê mirov di dest xwe de digerrîne daku ronahiyê bide. Herwiha: buzot, pizot, puzot. Bide ber: pêtal. jê: bizotî | ||
| bizot bûn | (biwêj) pir yeman, dir û rezîl bûn, pekhatî bûn. jînik nîn e bizotek e, eman bidin û jê birevin. rêzan nîn e, bizotek e, dikeve nav kîjan kari wek bizotê lê diqelibe û di dawiyê de jî bi ser dikeve. | ||
| bizot kirin | (lêker)(Binihêre:) bizot | ||
| bizotbûn | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizot | ||
| bizotbûyî | (rengdêr) (Binihêre:) bizot | ||
| bizotî | (navdêr, mê) rewşa bizotbûnê. ji: bizot + -î | ||
| bizotkirî | (rengdêr) ya/yê ku hatiye bizot kirin | ||
| bizotkirin | (navdêr, mê) (Binihêre:) bizot | ||
| bizotlêkdan | (rengdêr) xwe ge kirina agirî, lêk êxistina mirovan, têkvedan | ||
| bizox | (rengdêr) binêm, bicerahet, biedabav, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + zox. jê: bizoxî bizoxîtî bizoxtî | ||
| bizoxav | (rengdêr) binêm, bicerahet, bizox, biedab, biçirk, bigivirt, bisijî, biavnêm, bilêm, biavxwîn. ji: bi- + zoxav. jê: bizoxavî bizoxavîtî bizoxavtî | ||
| bizoxavî | (navdêr, mê) rewşa bizoxavbûnê. ji: bizoxav + -î | ||
| bizoxî | (navdêr, mê) rewşa bizoxbûnê. ji: bizox + -î | ||
| bizrê killiye bûn | (biwêj) zehf zêde bûn. di kolanê de zarok wekî bizrê killiye bûn. li her derê dixuyan. | ||
| bizrik | (rengdêr) pirsik, kulik | ||
| bizû | (rengdêr) biecele, bilez, bipelekatî. ji: bi- + zû. jê: bizûyî bizûtî | ||
| bizûkatî | (rengdêr) biecele, bilez, bipele, bizû. ji: bi- + zûkatî. jê: bizûkatîtî | ||
| bizûkatîtî | (navdêr, mê) rewşa bizûkatîbûnê. ji: bizûkatî + -tî | ||
| bizulf | (rengdêr) bibisk, bitûncik, bicênîk. ji: bi- +zulf | ||
| bizulm | (rengdêr) bistem, bizilm, bizorî, bikotekî, bitade, bizalimî, bimecbûrî, bibêdilî, biteda, bitehde, bitede, bitede, biteda, bineheqî, bixedre. ji: bi- + zulm. jê: bizulmî bizulmîtî bizulmtî | ||
| bizulmî | (navdêr, mê) rewşa bizulmbûnê. ji: bizulm + -î | ||
| bizurryet | (rengdêr) biajar, bibinemal, bidûnde, biûcax, bimalbat, bisilale, bikomrig, bieylet, bidol. ji: bi- + zurryet. jê: bizurryetî bizurryetîtî bizurryettî | ||
| bizurryetî | (navdêr, mê) rewşa bizurryetbûnê. ji: bizurryet + -î | ||
| bizûtik | (rengdêr) xerz, xewyar. ji: bi- +zûtik | ||
| bizûtin | (lêker) tevgerîn. Tewîn: -bizû-. ji: bi- +zû +-tin | ||
| bizûtnewe | (Soranî) . Bi kurmancî: bizav | ||
| bizûxav | (rengdêr) çizirandar. ji: bi- +zûxav | ||
| bizûyî | (navdêr, mê) rewşa bizûbûnê. ji: bizû + -yî | ||
| bizûz | cureyekî heşeratan e û heke têkevin tiştekî bi domana demê re dirizînin *"kul dibine bizûz û li canê meriyan ba dikevin" 1. pelatînkên şevê (navdêr, mê) cûnek ajelên firrok yên mîna pelatînkan in lê şevgerr in. Herwiha: bizêz bizîz buzêz buzîz buzûz gizûz gizêz gizîz guzûz guzêz guzîz Têmûrê Xelîl: Peyvên kurdî û îranî di ermenî de, rojnameya Kurmancî, hj. 39, 2007). Navê zanistî: Lepidoptera | ||
| bizûzxwarî | (rengdêr) sûsxwarî. ji: bizûz +xwarî | ||
| bizûzxwarin | (navdêr, mê) bizûzlêxisitn, sûsxwarin. ji: bizûz +xwarin | ||
| bizwên | (Soranî) (navdêr) dengdêr | ||
| bizzebit | (hoker) tam, aha wisan, aha wiha. Herwiha: bizebit. ji: Ji erebî: bi- + zebt |
| biauriculate | kesê xudan du guhan an jî xudan lebatê wek guhan. |
| bibber | araqxur, kesê/a miriyê alkolê ye. |
| bibliography | Bîblîografya, Fîhrîsta pirtûkên ku di derbarê mijareke diyar de ne |
| bicarbonate | Bîkarbonat, soda |
| bicycle | duçerxe |
| big | mezin gewre girs girîng mezin mezin |
| bigger | mezintir meztir |
| biggest | ye/ya herî mezin |
| bilk | xapandin |
| bill | fatûre, hesab |
| billfold | kîs |
| billing history | raboriya peredanê |
| billionaire | mîlyarder |
| billposter | kesê ku sewyan (afîş) pê ve dike. |
| billycock | cureyekî şewqeyê lengerî. |
| binary | dujimarî |
| binocular | 1. tîşta ku hewce dike ku herdu çav jî bên bikaranîn 2. Dûrbîn an jî teleskopa ku meriv di heman kêlîkê de dikare bi herdu çavên xwe lê binere |
| biochemistry | bîyokîmya. Zanistîya ku mijara wê kîmyaya tiştên sax e. |
| biodegradable | (Rengdêr) ku dikare bi bakterîyan were dêrîn/firfirîn |
| biology | biyolojî |
| biotics | beşa zanistê ya fonksiyonên zindiyan lêdikole. |
| bird | çûk |
| birth | zayîn |
| bite the dust | mirin, nexasim jî di herbê de mirin |
| bitter | req sext zeb |
| bitumen | qîr, qetran 2. bi qîr kirin. |
| bi | (prep.) by; with with, by, (biis a preposition which functions as the initial particle of many circumpositions. Ex. Ez bi te re me. ‘I am with you.’) with, by, (biis a preposition which functions as the initial particle of many circumpositions. Ex. Ez bi te re me. ‘I am with you.’) |
| bi ... hesîn | bi to perceive, be aware of |
| bi ... re | with (ccmp.; bi + wî/wê > pê) by, with, upon: bi tirên re=by train; bi min re=with me; bi bihîstina deng re=upon hearing the sound |
| bi ... re ketin qayişê | to compete against: te digot qey ew bi min re ketibû qayîşê=you’d think he was in competition with me |
| bi ... ve | (ccmp.; bi + wî/wê > pê) through, up to: ji wê rojê pê ve=from that day to this |
| bi ... ve mijûl | occupied, involved with. |
| bi ... zewicîn | v.i. to get married to ... |
| bi awayekî | somehow |
| bi berdêla | equivalent in value |
| bi bereket | luckily |
| bi bîr anîn | v.t. to remember: baş bîne bîra xwe ku...=remember well that. v.t. to remember: baş bîne bîra xwe ku...=remember well that. |
| bi carekê | all at once |
| bi carekê de | at once |
| bi çarenûsa ... ve | in the interests of. |
| bi çavekî nebaş nêrîn | to have a low opinion of. |
| bi çek kirin | (bi çek kirin) to arm |
| bi cî anîn | to implement, to carry out, to fulfill |
| bi cî bûn | to settle down, to get settled |
| bi cî kirin | to install, to fit, to erect |
| bi çi rengî | how? |
| bi cih anîn | to bring about, bring to fruition |
| bi cih bûn | li to settle in, take up residence in |
| bi dar | bi: with; dar: tree. Somewhere where there are trees. |
| bi dar da kirin | = bi dar de kirin = bi dar de kirin |
| bi dar de kirin | v.t. to hang. v.t. to hang. |
| bi dar ve kirin | to hang v.t. to hang v.t. to hang |
| bi dara zorê | by force |
| bi derengî | (adv.) be latedly |
| bi dest kirin | to do something by hand, to take hold of, to perceive |
| bi dest û lep | sturdy, strong |
| bi dest xistin | to attain, obtain |
| bi dest xistin, bi dest ketin | to achieve |
| bi destê xwe bûn | to keep one's composure |
| bi destê zorê | by force. |
| bi dev xweş kirin | to make vain promises, to pay a compliment |
| bi devkî gotin | to communicate orally |
| bi dilê te | with your permission |
| bi dilê xwe | voluntarily |
| bi dilxweşî | wholeheartedly |
| bi dinyayê hatin | v.i. to be born. |
| bi dizî | secretly, stealthily. |
| bi dû ... ketin | v.i. to pursue v.i. to pursue |
| bi dûr ketin | to go/get away. |
| bi dûr û dirêjî | in detail, at length |
| bi eslê xwe | originally |
| bi fen û fesal | astutely, craftily |
| bi fen û fîtan | by hook or by crook |
| bi feyde | beneficial |
| bi gelemperî | mostly, generally |
| bi gevde | mangy |
| bi girsî | greatly |
| bi giştî | generally |
| bi gotineke din | in other words |
| bi guh girtin | v.t. to grab by the ear. v.t. to grab by the ear. |
| bi hawarî çûn | to run (at s.o's call), to rush |
| bi heftiyekê | within a week. within a week. |
| bi hêl | vigorously, aloud vigorously, aloud |
| bi hemû awayî | by all/any means |
| bi her alîyê ve | in every direction |
| bi hev re | together together together with each other, together with each other, together |
| bi hev re = pev re | together |
| bi hevdu re | together |
| bi hevkariya (tiştekî) | in association with (sth) |
| bi hewa ketin | to take wing |
| bi hêz | powerfully; forcefully |
| bi hiş | intelligent, smart |
| bi kar anîn | to use use v.t. to use v.t. to use |
| bi kêmanî | f. at least |
| bi kêmanî (herî kêm) | at least |
| bi kerba ... çûn | v.i. to empathize with ... |
| bi kêrî ... hatin | to be of benefit to ... bi kêrî çi tê?=what’s the use of it? |
| bi kêrî yekî hatin | to be useful, to be a help to someone |
| bi kinî | shortly, slightly |
| bi kotekî | (adv.) under compulsion, compulsorily, |
| bi kurtayî | briefly. |
| bi lez û bez | quickly, with all speed in all haste, as fast as possible |
| bi lezgînî | urgently |
| bi lezîn | haste, hastily |
| bi milê yekî girtin | v.t. to come to s.o.’s aid, to lessen s.o.’s burden v.t. to come to s.o.’s aid, to lessen s.o.’s burden |
| bi munasebeta ... | on the occasion of ... |
| bi navîne | in average |
| bi paş de standin | to take back |
| bi peretî | paid. (something) which is done for a fee. |
| bi pêş derketin | to come out to the fore. |
| bi qasî | as much |
| bi qasî saetekê | for one hour |
| bi quwet | powerful |
| bi rastî | indeed; (jixwe) actually, in fact; (ji dil) seriously really. really! |
| bi rê ketin | to start on one's way, to be possible to set off, start out. |
| bi rê kirin | to dispatch, send |
| bi rê vê | on the way |
| bi rê ve çûn | to walk |
| bi rêya xwe de çûn | to go on one's way |
| bi riya ... | via ... via ... |
| bi roj | in the daytime, during daytime |
| bi ser ... de girtin | to come upon unexpectedly, to raid, to attack |
| bi ser de girtin | to raid a place |
| bi ser de xistin | to increase |
| bi ser de zeyde kirin | to add, to increase |
| bi ser ketin ( mînak? ) | (f.) success, triumph to come up, to surface v.i. to get ahead, succeed |
| bi şev | at night |
| bi şev û roj | night and day |
| bi şûn de | after: ji wê salê şûn de=after this year |
| bi şûnda | to wash, to bathe |
| bi şûnda çûn | behind |
| bi şûnda kişandin | to fall back to withdraw |
| bi şûnda kişiyan | to fall back |
| bi şûnda vegerandin | to refuse |
| bi şûnda vegeriyan | to retreat to fall back |
| bi taybetî | especially; particularly especially |
| bi temene | respectfully |
| bi tena xwe | by him/her/itself, alone |
| bi tenê | only: em ferz bikin ku tu bi tenê bikaribî Kurdistanekê çêbikî=let’s assume that you could only create one Kurdistan alone, only |
| bi tevahî | entirely, in toto |
| bi tevayî | entirely, in toto |
| bi vî awayî | thus, hence, in this way, so |
| bi wî awayî | by this means |
| bi xatirê te | good bye, farewell |
| bi xêr | good |
| bi xêr û bêr | very good very good |
| bi xêra ... re | thanks to because of, on account of. |
| bi xew re çûn | to fall asleep, to go to sleep |
| bi xew ve çûn | to fall asleep, to go to sleep, to doze off |
| bi ya min | in my opinion |
| bi ya te | in your opinion |
| bi ya … | in the opinion of |
| bi yekdilî | unanimously |
| bi ziman anîn | v.t. to give voice to, express. v.t. to give voice to, express. |
| bi zorê | by force. |
| bi zoretî | f. oppressiveness. |
| bi- | subjunctive verbal prefix subjunctive prefix |
| biaqil | reasonable; rational intelligent, smart. |
| biaqilî | f. intelligence |
| biaram | (adj.) patient |
| bibehre | gifted, talented |
| biber | fertile |
| bibereket | abundant |
| biberî | fertility |
| bibînim | ‘to see’ e.g.divê ez îşev Eyşanê bibînim. ‘I need to see Eyşan tonight.’ (1sg. pres. subjunctive form for the verb dîtin ‘to see’) |
| biçavsorî | (adv.) resolutely |
| biçêj | (adj.) tasty |
| biçêj kirin | to flavour |
| biçin | ‘we, you, they will go’ ji bo tatîlê emê biçin Wanê ‘we will go to Van for the holidays’ (pl. form of the future tense for the verbçûn‘to go’) |
| biçûk | small little. (antonym=mezin) small, little |
| biçûkanî | f. childhood, youth |
| bidestxistî | achievement |
| bidime | ‘to give’ e.g.ez dixwazim vê defterê bidime te.(1sg. pres. subjunctive form for the verb dan ‘to give’); bidim+e (e: directionality) |
| biguman | suspicious (adj.) suspect |
| biha | (m.) price, value expensive |
| biha (fiyet) | price; (nirx) value |
| bihar | (f.) spring f. spring, springtime. |
| bihara navîn | (f.) April |
| bihara paşîn | (f.) May |
| bihara pêşin | (f.) March |
| biharî | pertaining to spring |
| bihêvî | hopeful |
| bihêz | powerful (adj.) strong, resistant |
| bihinêr | artful; skillful, capable |
| bihingam | convenient, proper, appropriate |
| bihişmet | magnificent |
| bihîst | ‘…heard it’ Siyabendî dengek bihîst. ‘Siyabend heard a voice’ (3rd prs. sng. past simple form for the verb bihîstin‘to hear’) |
| bihîstin | to hear to listen, bihîs-/bihîz- v.t. to hear, listen (=seh kirin) to hear, to perceive |
| bihîstin (f.j | hearing |
| bihntengî | (f.) anguish, boredom |
| bihok | (f.) quince f. quince |
| bihorîn | v.i. to pass v.i. to pass |
| bihortin | (jê bihortin) to exceed |
| bihuk | insect |
| bihûr- | = bihur- |
| bihurandîn | bihurîn- v.t. to spend (time): ew zaroktiya xwe li Kurdistana Bakûr bihurandiye=he spent his childhood in North Kurdistan |
| bihurandin | buhurîn- v.t. to spend (time). |
| bihurî | last, past: sala bihurî=last year ‘he/she passed’ Siyabend di ber mala me re bihurî. ‘Siyabend passed by our house’ (3rd prs. sng. past simple form for the verb bihurîn ‘to pass by’) |
| bihurîn | v.i. to pass, pass away v.i. to pass, pass away |
| bihurtin | bihurv.i. to pass, pass away, go out bihurv.i. to pass, be spent |
| bihuşt | (f.) paradise f. paradise. |
| bihuştîn | paradisiacal, heavenly |
| bijare | eminent |
| bijarte | (adj.) selected, chosen choice, select |
| bijartin | to elect, to choose, to appoint, to single out bijêrv.t. to choose |
| bijîjk | doctor |
| bijîn | lively |
| bijiqandin | v.t. to tear to shreds v.t. to tear to shreds |
| bijîşk | m. physician |
| bijîv | f. sustenance |
| bijûn | pure, clean |
| bijûnî | pureness, cleanness |
| bijûnkar | cleaner |
| bijûnkarî | sanitary; sanitation |
| bikar | employed; (mijûl, destbikar) busy, energetic, active |
| bikaranîn | use; utilization usage |
| bikarî | if you can (the present subjunctive form of the verb karîn ‘to be able to’) |
| bikarîner | user |
| bike | may he/she do (present subjunctive 3 person singular of kirin ‘to do, to make’) ‘do!’Wan kartol û balîcanan sor bike ji bo şîvê. ‘Fry those potatoes and aubergines for dinner’ (imperative form for the verb kirin‘to do’) |
| bikêr | useful useful |
| bikêr, bikêrhatî | useful |
| bikêrhatî | (adj.) efficient, useful |
| bikêrî, bikêrhatinî | usefulness |
| bikirr | buyer; purchaser |
| bila | okay, ok, alright (+ subj.) let: çi dibe bila bibe=whatever happens, let it happen |
| bila be | all right |
| bilbil | (m.) nightingale nightingale nightingale |
| bilez | (adv.) quickly quick, hasty |
| bilî | other than, aside from. |
| bilîmet | genius |
| bilind | high (adj.) high tall high. |
| bilind bûn | to rise |
| bilind kirin | to raise to raise v.t. to raise, to elevate. v.t. to raise, to elevate. |
| bilindahî | (f.) height |
| bilindcih | m. height, high place |
| bilindtir | (adj.) superior |
| biliyan | v.i. to arise (sound) |
| bilûr | f. shepherd’s pipe, flute |
| bimîne | may it remain (a form of the verb man ‘stay, remain’) |
| bimirim | (if) I die (1 sg. form of conjuctive for the verb mirin‘to die’) |
| bimize | paid; liable to charge[s], subject to charge /fee |
| bin | bottom, ground (prep.) under . , m. bottom |
| bin av bûn | to be dipped |
| bin av kirin | to dip |
| bin erd kirin | to bury, hide |
| binavûdengî | renown, fame |
| binax, binaxî | underground |
| binbar | obligor, promisor |
| binçavî | detention, custody |
| binçeng | (f.) arm-pit |
| bindeq | hazel nut |
| bindest | (adj.) submissive, obedient |
| bindest bûn | to be subject |
| bindest kirin | to submit, to subdue, to bring into subjection |
| bindestî | (f.) obedience, bondage |
| binehişî | subconscious, subliminal |
| binesazî | infrastructure |
| bingeh | (abstrakt) basis; (konkret) base; ground m. foundation, basis. |
| bingehîn | essential, crucial basic. |
| binirx | valuable |
| binngeha ... avetin | to lay the foundation of .... |
| binpê kirin | to violate, to infringe, to breach, to contravene |
| binpêker | violator |
| binpêkerî | violation |
| binpêkirin | violation; infringement, breach, contravention |
| binpêkirina mafên mirovan | violation of human rights |
| binpêkirina peymanê | breach of contract |
| binûr | luminous |
| binxet | f. south of the Turkish border, i.e. Syria and Iraq |
| binyad | (f.) foundation, basis |
| binyat | origin |
| bipêşdexistin | f. advancement, improvement |
| biqedr | worthwhile, valuable worthwhile, valuable |
| biqest | willful, intentional |
| bir | (f.) part, share m. part |
| bira | brother brother 1. m. (obl. pl biran) brother 2. = bila 3. really |
| birakuj | fratricide (theperson) |
| birakujî | (n) fratricide (the act); (adj.) fratricidal |
| biran, birihan | to die out, to become extinct |
| birandin, birihandin | to wipe out, kill off |
| biraştin | to grill, to broil to grill |
| biratî, birayetî | brotherhood |
| birayî, birihayî | extinct |
| birayo | brother (vocative case, direct address) (“oand yo” are the vocative case markers for masculine nouns as in bav+o; xal+o; heyran+o) |
| birc | f. tower |
| birç, birs | hunger |
| birçî | (adj.) hungry hungry. hungry |
| birçî bûn | to be hungry |
| birçî, birsî | hungry |
| birçîn | f. hunger. |
| birçîtî | (f.) hunger f. hunger |
| birek | (f.) saw |
| birek kirin | to saw |
| birêk, birêkûpêk | systematic |
| birêkane | systematically |
| birêvebir | m. leader |
| birêz | honorable, Mr., Mrs., Miss dear, worthy |
| birh | (f.) power m. eyebrow |
| birîkar | representative |
| birîkara/ê şexsî | personal representative |
| birin | (bibe) to take :., to hold, to take hold, to take away v.t. to carry, take. v.t. to carry, take. |
| birîn | wound (bibire) to cut, to break, to wound (f.) wound, 1. f. wound. 2. = birrîn |
| birin jêr | to bring/take down/away. |
| birin jor | to bring/ take up |
| birîn kirin | v.t. to wound v.t. to wound |
| birinc | rice |
| birîndar | wounded; injured; hurt (adj.) wounded m. wounded |
| birîndar bûn | to be injured, to be wounded |
| birîndar kirin | to injure, to wound, to hurt, to cause an injure or a wound to wound |
| biriqîn | (bibiriqe) to shine |
| birisqîn | v.i. to sparkle, shimmer v.i. to sparkle, shimmer |
| birq | (f.) lightning |
| birrîn | v.t. to cut, to cross: wî sînor birrî=he crossed the border v.t. to cut, to cross: wî sînor birrî=he crossed the border |
| birsî | hungry |
| birsîn | f. hunger |
| birûsk | thunder f. lightning. |
| birûske | telegraph f. telegram |
| birûskevan | telegrapher |
| birûskeyî | telegraphic |
| biryan | f. a traditional kurdish dish with meat |
| biryar | decision; sentence; judgment; resolution; adjudication; award; conclusion; decree; doom; verdict; holding; resolve; f. decision. |
| biryar dan | v.t. to decide v.t. to decide |
| biryar dan/girtin | to decide; to sentence; to judge; to resolve; to adjudicate; to conclude; to award; to decree; to hold; to doom |
| biserdegirtin | raid |
| biserketin | f. success |
| biserveçûn | (f.) similarity |
| bişik | suspicious |
| bisîklêt | (f.) bicycle |
| bişîne | send. post. |
| bişirîn | (v) to smile; (n) smile |
| bişkul | m. goat and sheep droppings |
| biv | m. buzz |
| bivê nevê | willy-nilly, like it or not willy-nilly, like it or not |
| bivir | m. ax |
| biwa | (alternative past conditional of bûn) = bûya |
| bixêrhatinî dan | v.t. to welcome: jinekê bixêrhatinî da min=a woman welcomed me v.t. to welcome v.t. to welcome: jinekê bixêrhatinî da min=a woman welcomed me v.t. to welcome |
| bixwe | himself, herself, itself by oneself, personally |
| biyan | foreign |
| biyanî | foreigner m. foreign(er), stranger, alien. |
| biyanîstan | f. any foreign place, “foreign parts”. |
| biyanistan | exile, diaspora |
| biyanîtî | f. strangeness, alienation: jiyana biyanîtiyê=life of alienation |
| bizanim | ‘that I know, I should know etc.’ ez dixwazim rastiya meseleyê bizanim ‘I want to know the truth about (lit. of) the issue’ (1sg. subjunctive form for the verb zanîn ‘to know’) |
| bizav | movement |
| bizava azadîxwaz a kurdî | Kurdish freedom movement |
| bizin | f. goat f. goat |
| bizir | m. seed |
| bizirrim | ‘that I bray, I should bray etc.’ ker dibêje divê ez bizirrim ‘The donkey says that I need to bray’ (1 sg. subjunctive form for the verb zirrîn ‘to |
| bizivîn | v.i. to budge |
| bizûtnewe | Binêre: bizav |
| bibel | tewrat û incîl |
| bibliographie | çavkanî |
| biegen, sich ~ | nik bûn tewîn |
| biegung | çen |
| biene | heng mêja hingiv mêş moz |
| bienenfresser | şalûl şalûle şalûr |
| bienenspecht | şalûl |
| bienenstock | kewar pêtag pilûre |
| bier | avce avceh bîra |
| bild | dîmen esim igar otoxraf sûret wêne |
| bilden | gihandin pêkanîn teşkil kirin wênegirtin |
| bildhauer | peykersaz |
| bildung | çand îrfan |
| billig | erzan |
| billigung | erêkirin herêkirin |
| binde | benik pêç pêçe şar |
| binden | girêdandin qemitîn şidandin |
| bindestrich | bendik |
| bindfaden | ben benik |
| birne | alîsor bihok hermê hermî hermût hirmê hirmî hurmê |
| bis | heta heya hinda ta |
| bis auf das rückgrat | dibê stûn |
| bis auf die wirbelsäule | dibê stûn |
| bis endlos | heta hetayê |
| bis hierher | hêşta hêşko |
| bis wann | ta kengî |
| bis zu | ta |
| bisam | misk |
| biseksüel | nêremok |
| bisher | hêşka hêşta |
| biss | gez |
| bissen | çîtî gep parî |
| bissig | gezok |
| bist | î yî |
| bisweilen | heta carina |
| bitte | bi zehmetî fermo ji kerem xwe re ji kerema xwe kerem ke daxwaz fermo ji kerema xwe ra metlûb temena tika |
| bitte schön | fermo kerem bike |
| bitte um vergebung der sünden | dob tobe |
| bitten | kerem kirin lava kirin lave kirin li ber gerîn li ber...gerîn tika kirin tikakirin bergerîn lava |
| bitter | tal te'l tehil tehl |
| bitterlich weinen | xwîn girîn |
| bi | auf mit per zu |
| bi ... re | mit |
| bi aqil | intelligent klug weise |
| bi awakî din | anders |
| bi bandor | wirksam wirkungsvoll |
| bi berê | etwa dreißig halbes Schack (ca. 60) |
| bi can û bên | mit Eifer mit Leib und Seele |
| bi ceger | kühn tapfer verwegen |
| bi cehenem | mit der Hölle |
| bi cih bûn | festsetzen, sich ~ niederlassen, sich ~ |
| bi cîh kirin | anbringen einsetzen montieren platzieren setzen stellen |
| bi darê zorê | gewaltsam |
| bi dengê bilind | laut |
| bi derine | hierhin und dorthin von Ort zu Ort |
| bi dest xistin | bekommen erlangen erreichen |
| bi dest yekî ketin | ergeben, sich ~ jdm zufallen jdm zuteil werden |
| bi devkî | mündlich oral verbal |
| bi diha | mit noch größerer mit noch mehr |
| bi dilê sax | aufrichtig offenherzig |
| bi dirêjî | ausführlich |
| bi dizî | heimlich insgeheim |
| bi dobê | wechselseitig |
| bi dor | abwechselnd der Reihe nach hier und da nach der Reihe wechselweise |
| bi dor bûn | abwechseln, sich ~ an der Reihe sein |
| bi durketin | sich entfernen |
| bi edeb | höflich |
| bi eks | beharrlich fortgesetzt immer wieder mit Nachdruck stur unerbittlich |
| bi giranî | langsam schwer schwierig |
| bi giştî | gewöhnlich im Allgemeinen |
| bi hêl | stark |
| bi hêrs | ärgerlich ehrgeizig nervös verärgert wütend |
| bi hêsanî | leicht |
| bi hev çun | streiten |
| bi hev ketin | aneinander geraten übereinander herfallen |
| bi hev re | zusammen |
| bi hevra | miteinander |
| bi heyecan | aufgeregt aufregend |
| bi hêz | energisch stark |
| bi hirmet | höflich |
| bi kar anîn | benutzen |
| bi kelgirî | weinerlich |
| bi kerî hatin | nütze sein zu zu gebrauchen sein |
| bi kêrî yekî hatin | nützen nützlich sein |
| bi kinahî | kurz |
| bi kinayî | kurz |
| bi kirê girtin | mieten |
| bi kotekî | zwangsweise |
| bi ku de | wohin |
| bi kurtasî | kurz |
| bi lez | rasch schnell |
| bi lez û bez | schnell |
| bi meraq | besorgt |
| bi mereq | neugierig |
| bi meş | zu Fuß |
| bi min | ich meine mit mir nach mir |
| bi nav û deng | bekannt berühmt |
| bi nirx | hochwertig wertvoll |
| bi pê | zu Fuß |
| bi pê..xistin | überholen |
| bi peretî | gegen Geld |
| bi pêş ve | vorwärts |
| bi piranî | gewöhnlich mehrheitlich |
| bi qasî | fast nahezu so viel wie |
| bi qolayîn | einfach mit Leichtigkeit |
| bi qumandarî | kommandierend |
| bi qurm û çînik | mit Stumpf und Stil |
| bi rastî | tatsächlich wirklich |
| bi rê ve | unterwegs |
| bi rehîm | barmherzig |
| bi rehmetî | selig verstorben |
| bi rî | bärtig |
| bi rih | bärtig |
| bi rûmet | hochwertig wertvoll |
| bi semt | vorsichtig |
| bi ser de hatin | überkommen überraschen |
| bi ser ketin ( mînak? ) | Erfolg haben obsiegen |
| bi ser serî | kopfüber |
| bi ser xistin | erfüllen |
| bi ser xwe hatin | erholen, sich ~ zu sich kommen |
| bi ser xwe ve kirin | machen, sich davon unabhängig ~ stellen, neben sich ~ lassen vorsetzen, sich ~ lassen |
| bi ser...de girtin | angreifen überraschen |
| bi serî kirin | begreiflich machen hinzufügen verstehen |
| bi serî yekî de hatin | jdm geschehen jdm passieren jdm zustoßen |
| bi sermîyan | mit Gewinn nennenswert |
| bi şev | in Nacht nachts |
| bi şûn de | hinter rückwärts zurück |
| bi tanê | hauptsächlich |
| bi taybetî | besonders insbesondere |
| bi tenê | allein nur |
| bi têra xwe hebûn | genügen, sich selbst ~ |
| bi tevahî | insgesamt |
| bi tiştekî rabûn | etwas hergeben herausrücken |
| bi ûsil | nach aller Regel |
| bi vê terhê | auf diese Weise |
| bi vî avayî | auf diese Weise |
| bi vî awayi | auf diese Art und Weise |
| bi vî awayî | auf diese Weise in diesem Sinne in dieser Weise |
| bi vî rengî | auf diese Art |
| bi vî tehrî | auf diese Weise so |
| bi vî terhî | auf diese Weise so |
| bi xar dan | galoppieren rennen |
| bi xaşî | gerne |
| bi xatirê te! | Auf Wiedersehen! |
| bi xatrê te | auf Wiedersehen |
| bi xema yekî bûn | jdn angehen jdn kümmern |
| bi xwe | selbst |
| bi xwe bawer bûn | von sich überzeugt sein |
| bi xwe hesîn | aufwachen |
| bi ya hukmatê bikin | der Regierung zu gehorchen |
| bi ya kesekî kirin | fügen, sich jdm ~ jds Rat befolgen |
| bi ya yekî kirin | anpassen, sich ~ auf jds Rat hören erfüllen Folge leisten fügen, sich ~ gehorchen jdm etwas erfüllen jdm gehorchen jdm willfahren jds Rat befolgen richten, sich ~ nach |
| bi yek kirin | vereinigen |
| bi zanîn | absichtlich |
| bi zehmetî | bitte |
| bi...kenîn | lachen über... |
| bi...nexweş bûn | nicht viel mit...zu tun haben |
| bibestîne) | verbinden |
| bibexşe | entschuldige! |
| bibin | Nase |
| bibîramîn | entsinnen |
| bibîrxistin | erinnern |
| bibore | entschuldige! |
| bicehme | mit der Hölle |
| bicehmin | zur Hölle |
| biçêj | lecker schmackhaft |
| bicihanîn | ausführen verrichten |
| bicihhiştin | aufgeben |
| bicihkirin | platzieren setzen stellen |
| bicûk | jung |
| biçuk | klein |
| bicûkahî | Jugend Kinderzeit |
| bidawîbûn | enden |
| bidawîkirin | beenden vollenden |
| bidêndan | borgen (jdm.) verleihen |
| bideng | laut |
| biderengîxisten | verzögern |
| bidev | mündlich verbal |
| bidhete | Häresie Ketzerei unerwünschte Neuerung |
| bidil | Freiwillige |
| bidin xebitandin | anstellen |
| bidizî | heimlich insgeheim |
| bidû | hinter nach |
| bigir ta | sogar |
| biha | Preis teuer Wert |
| bihabûn | teuer sein |
| bihal | wohlhabend |
| bihar | Frühling |
| bihevşabûn | sich lieben |
| bihewas | interessant |
| bihêz | stark |
| bihêzbûn | Kraft haben stark sein |
| bihêzkirin | aushalten ertragen stärken |
| bihistin | hören |
| bihîstiyar | zärtlich |
| bihn vedan | ausruhen, sich ~ |
| bihna xwe fireh kirin | abregen, sich ~ Beruhigen |
| bihna xwe vedan | verschnaufen |
| bihok | Birne |
| bihost | Handspanne |
| bihur | Durchgang Engpass Pass Passweg |
| bihurandin | hindurchgehen lassen passieren lassen |
| bihûrî | vergangen |
| bihurîn | erlassen vergehen verzeihen |
| bihurîn | aufhalten, sich ~ verbringen vergehen |
| bihûrîn | durchgehen passieren vergehen |
| bihurtin | durchgehen passieren vergehen verzeihen |
| bihurtin >bihur> | erlassen vergehen |
| bihust | Handbreit Handspanne |
| bihuşt | Paradies |
| bij | Verlangen |
| bijang | Augenwimper Wimper Wimpern |
| bijarte | auserwählt ausgezeichnet auswählen vorzüglich |
| bijartî | gebraten |
| bijartin | aussuchen wählen |
| bijartin | auswählen |
| bijî | bravo es lebe |
| bijîn | beneiden |
| bijişk | Doktor Heilkundiger |
| bijîşk | Doktor |
| bikaranîn | benutzen nutzen verwenden |
| bikarhêner | Benutzer |
| bikêr | nützlich |
| bikêr anin | nützen |
| bikêrhatî | funktionell nützlich |
| bikir | Käufer Kunde |
| bikuj | Mörder |
| bila | dass doch selbst wenn soll doch |
| bila be | dass gut in Ordnung ob okay |
| bila+konj. | hätte doch wäre doch |
| bilbil | Nachtigall |
| bilêvkirin | aussprechen |
| bilik | Penis (bei kleinen Jungen) Penis (Kindersprache) |
| bilind | groß hoch |
| bilindahî | Höhe |
| bilindbûn | befördern hoch sein sich heben |
| bilindî | Hoch |
| bilindkirin | erhöhen heben |
| bilindkirin | aufheben |
| bilûr | Flöte Hirtenflöte |
| bilûr lêxistin | Flöte spielen |
| bimbarek | gesegnet glücklich heilig segensreich |
| bin | Boden Fundament Grund unter unterhalb |
| binatar | Fuß des Hügels Grund |
| binav bûn | untergehen |
| binavêlîstin | ringen |
| binavkirin | beschreiben definieren nennen |
| binavûdeng | bekannt berühmt |
| binax | Grund |
| binbar | bekannt |
| binbarî | Verantwortlichkeit |
| binçavî | Aufsicht Festnahme Gewahrsam |
| binçavkirin | festnehmen |
| bincema | Feigling Schuft Schurke |
| bincilk | Unterwäsche |
| bindanîn | darunterlegen |
| bindar | schuldig |
| bindarûk | erlaubter Ort, an dem Jungen und unverheiratete Mädchen sich treffen können Landausflug Picknick schattenreicher Ort Schutzdach, unter dem sich erwachsene Mädchen versammeln und Spiele organisieren |
| bindest | unterdrückt Unterdrückte/r |
| bindestî | Gefangenschaft Unterdrückung |
| binefş | Veilchen |
| binefşî | violette Farbe |
| binelî | Gottes Geschöpf Lebewesen Mensch |
| binevşî | violett |
| bingeh | Basis Grund |
| bingehîn | Grund-primär |
| binî | Boden unterhalb |
| binik | Glasbecher |
| binketî | besiegt |
| binketin | besiegt werden geschlagen werden unterliegen |
| binkirask | Unterwäsche |
| binnivîs | Unterschrift |
| binpê | Boden unter den Füßen Fußboden Fußsohle Schwelle |
| binpî | Boden unter den Füßen Fußboden Fußsohle Schwelle Stufe Trittbrett |
| binpîl | Achselhöhle |
| bint | Tochter |
| binyad | Basis Fundament Grund Grundlage |
| biok | hässlich |
| bir | Abschnitt Gruppe Teil |
| bira | Bruder dass doch soll doch |
| bira be | dass in Ordnung ob |
| birajtin | grillen |
| biramak | Halbbruder Milchbruder |
| biramek | Halbbruder Milchbruder |
| birandin | vermeiden zerstören |
| biraşte | Bratrost Grill |
| biraştî | gebraten |
| birate | Kadaver |
| biratî | Brüderlichkeit |
| biraza | Bruderkind Neffe Nichte Sohn des Bruder |
| birazava | Bräutigamführer |
| birazê | Bruderkind Neffe Nichte |
| birazî | Bruderkind Neffe Neffe (Sohn des Bruders) Nichte Tochter des Bruder |
| birc | Burg Festung Minarett Turm |
| bircî | hungrig |
| birçî | hungrig |
| bircîbûn | Hunger haben hungern |
| bircîtî | Hunger |
| birçîtî | Hunger |
| birê | angemessen |
| birek | Säge |
| birêkirin | schicken senden |
| birêkûpêk | ordentlich systematisch |
| bireş | arm |
| bireser | Objekt [gram.] |
| birev | fluchtartig |
| birêvebirin | regieren verabreichen verwalten |
| birêvecûn | weitergehen |
| birêveçûn | gehen weiterkommen |
| birewer | Gelehrte/r |
| birêxistinbûn | sich organisieren |
| birêxistinkirin | organisieren |
| birêz | berühmt ehrlich geehrt |
| birî [mê] | Augenbraue [f.] |
| birin | hinbringen mit sich nehmen mitnehmen tragen |
| birîn | abbrechen abschneiden Wunde abstellen (Maschinen usw.) |
| birîn | ändern schneiden verhindern |
| birîn çêkirin | beibringen, sich Wunden ~ zufügen, sich Wunden ~ |
| birîn kirin | verletzen verwunden |
| birinc | Reis |
| birindar | verletzt |
| birîndar | verletzt Verletzter verwundet |
| birindarbûn | verletzt sein |
| birindarkirin | verletzen |
| biriqandin | blitzen lassen glänzen polieren strahlen |
| biriqîn | leuchten |
| biriqîn | blitzen glänzen leuchten strahlen |
| biro | Augenbraue [f.] in der Sonne gelegen windgeschützt |
| birok | Schere |
| birû | Augenbraue [f.] |
| birûşandin | aufblitzen aufleuchten |
| birûsk | Blitz Blitzschlag |
| birûşkandin | aufblitzen aufleuchten |
| biryar | Beschluss Entscheidung Entschluss |
| biryar dan | beschließen entscheiden entschließen, sich ~ |
| biryardan | abmachen |
| biryardar | entschlossen |
| biryardarî | Entschiedenheit Entschlossenheit |
| biryarname | Befehl |
| biryarwergirtin | entscheiden |
| bisaxî | bei Bewusstsein bewusst lebendig |
| bisek | Moment sogleich |
| bisekin! | Stop! |
| bisekine | Halt! |
| biser ketin | ausführen gewinnen vollenden |
| biser...de hatin | überraschen |
| biser...de kirin | hinzufügen |
| biserketin | Erfüllung Errungenschaft Gewinn Sieg siegen Erfolg |
| biserûber | regelmäßig systematisch |
| bişewat | anrührend bewegend zu Herzen gehend |
| bişîrin | Lächeln |
| bisk | Haarsträhne Locke |
| bişkivîn | erblühen |
| bişkoj | Knopf |
| bişkok | Knopf |
| bişku | Knospe |
| bişkul | Eselsmist Kamelmist Pferdemist Schafköttel Tierscheiße in runder Form (Pferd, Esel) Ziegenköttel |
| bişkuvîn | erblühen öffnen, sich ~ |
| bist | spucken |
| bistan | Brust Busen |
| bitaybetî | besonders |
| bitehm | schmackhaft |
| bive | Gefahr |
| bivê | damit |
| bivil | Nase |
| bivir | Axt Beil |
| biwej | Idiom |
| bixem | bekümmert gramvoll |
| bixêr û bi ehla | willkommen! |
| bixêrî | Schornstein |
| bixwe | selbst übrigens |
| bixwe hesandin | jdn aufwecken machen, sich bemerkbar ~ wecken |
| biyanî | ausländisch fremd |
| biyok | Quitte |
| bizav | Aktion Aktivität Bewegung |
| bizdandin | abreißen |
| bizdayîn | ängstlich feige |
| bizdîn | brechen fürchten, sich ~ vor Angst zittern |
| bizdiyan | brechen fürchten, sich ~ vor Angst zittern |
| bizdok | ängstlich feige |
| bizdonek | Feigling |
| bizdoyîn | fürchten, sich ~ vor Angst zittern |
| bizin | Ziege |
| bizir | Samen |
| bizivîn | sich bewegen |
| bizîwan | beschädigt |
| bizmar | Nagel |
| bizot | brennendes Holzscheit Fackel Holzkohle Wut |
| bizut | Fackel Holzkohle Wut |
| bizûz | Motte |
| bi | pêq. bi, karan de verqertafa fermanî ya pêq. bi, be, ve, ebe, ebi, eve |
| bi aqil | rd. baqil, bi aqil |
| bi askerahî | rd. bi eskerayî, eskerane |
| bi av bûn | lng. awin bîyene, awedar bîyene |
| bi av kirin | awin kerdene, awinnayene, awedarnayene kr. |
| bi awayekî | sergirtî h. bi sêweyêde sergirewte, nêrasterast, zimnen |
| bi axaftinê ketin | re ziwan kewtene |
| bi axlemî | h. bi zafêrî, bi zêdeyêrî, zaf reyan |
| bi bêbirhî | bi bêhêzîye, bi bêquwetîye, bi bêhêzênî |
| bi bêhêzî | bi bêhêzîye, bi bêquwetîye, bi bêhêzênî |
| bi bêpûsilî | bêpûsilîye, hîzane |
| bi bêqewetî | bi bêhêzîye, bi bêquwetîye, bi bêhêzênî |
| bi berfirehî | h. bi durûhîra, bi dorhîra, bi kitekit |
| bi bervedarî | bi wekîlîye, bi veranîyadoxîye, bi veraewnayoxîye, wekaleten, bi wekîlênî |
| bi bervedêrî | bi wekîlîye, bi veranîyadoxîye, bi veraewnayoxîye, wekaleten, bi wekîlênî |
| bi bin bûn | lng. bine kewtene, tede sîyene, bine bîyene |
| bi bin ketin | lng. bin kewtene, mexlûb bîyene, tede sîyene, bine kewtene |
| bi bin xistin | lg. bine estene, tede berdene, bine fîstene |
| bi cesaret bûn | lng. tawrayene, curet kerdene, efterayene, wetanayene, cesaret kerdene, wêrek bîyene, curetkar bîyene, wêrayene, mekenîyene, torayene, aftarayene, ewtarayene, awtayene, aftayene, eftarayene |
| bi cesaret kirin | lg. tawr cidayene, curet cidayene, cesaret cidayene, wêrnayene, teper cidayene, tawrnayene, tepere cidayene, tawrnayene, per kerdene, tepernayene |
| bi dawî bûn | lng. peynîye re ciameyene, berko bîyene, netîce re ciameyene, qedîyene |
| bi dawî kirin | lg. peynîye re ciardene, berkonayene, qedênayene, netîce re ciardene, xelesnayene |
| bi delalî | h. bi delalîye, bi rindîye |
| bi demane | h. bi demane |
| bi dereng | bi herê |
| bi derengî | bi herêyî |
| bi derewî | h. zuran ra, bi qestikan, bi zurî, qestkî, qestkane |
| bi derewkî | h. zuran ra, bi qestikan, bi zurî, qestkî, qestkane |
| bi dest û lep | bi dest û lep, bi zend û bend |
| bi destpelkî | h. bi destmarkî |
| bi dev | rd. fekkî, vatekî, qalkî, qalan reyde, bi fek h. bi fek, sîfahen, bi fekane |
| bi dev gotin | bifek vatene |
| bi deyn | h. deynane, bi deyn, bi qard, veresîye |
| bi deyn girtin | tg. bi deyn girewtene |
| bi dilê xwe | bi zerîya xo |
| bi dizî | rd. nimitkî, dizdkî, dizdîyane, bi nimite, bi pînanî, kereker, bi dizdîye |
| bi dizîka | rd. nimitkî, dizdkî, dizdîyane, bi nimite, bi pînanî, kereker, bi dizdîye |
| bi dizîkî | rd. nimitkî, dizdkî, dizdîyane, bi nimite, bi pînanî, kereker, bi dizdîye |
| bi dorê | rd. doredor, bi dore |
| bi dorfirehî | h. dergaderg, derg û dila, bi dergîye |
| bi dostanî | rd. dostkî, bi dostîye, dostane, bi dostênî, bi ehbabkî |
| bi dû re | rd. dime ra, pey ra, dime de, hemen pey de |
| bi dûvdirêjî | h. dergaderg, derg û dila, bi dergîye, xorîye ser, bi verhîrayî, bi dormehîrayî, bi hîraûxorîyî, bi dergûdilayî |
| bi emeliyat | rd. ameliyatkerde, ameliyatin, ameliyatbîyaye |
| bi encam kirin | lg. peynîye re ciardene, berkonayene, qedênayene, netîce re ciardene, xelesnayene |
| bi encam kirinkirin | m. peynîyereciardis, qedênayis, berkonayis, netîcereciardis n. |
| bi êsê ketin | lng. . jan vetene, çor kewtene, jan dekewtene, çor rikewtene, bijan kewtene |
| bi eslê xwe | h. bi koka xo, bi eslê xo |
| bi ezîyet | rd. çeti n, zo r, za h m eti n, ezîyeti n, cefayi n, za rzunin |
| bi forqitî | h. bi forqîye, fênda forqan, bi qabikîye |
| bi gazîn | h. bi lome., bi gazîn |
| bi gefxur | rd. gefwerkî, tehdîtkarkî |
| bi gelemperî | h. bi pêroyîye, bi têvterîye, bi umumîyet |
| bi giranî | rd. bi giranîye, bi giranênî, bi zêdeyî |
| bi gistî | h. bi pêroyîye, bi têvterîye, bi umumîyet |
| bi gori bûn | lng. . bi qurban bîyene, bi gorî bîyene |
| bi gotin | rd. bi vate, bi qesa, bi lafe |
| bi guhêzî | rd. neqlên, ragozên, bi neqlî, neqlen, ragozî |
| bi hawarî | h. bi hawarîye |
| bi hêdîka | h. bi hêdîka, hêdîkane, bi hêdîya, bi hêdîkî |
| bi heleyî | h. bi çewtîye, bi sasîye, bi xelerîye, bi sasênî, bi çewtênî |
| bi henekan | h. bi leqîyan, bi yaranîyan, bi kusatan, bi qestikan |
| bi henekan gotin | lg. bileqî vatene, biyarenîye vatene, bikusate vetene |
| bi hêsanî | h. bi asanîye, bi rehetîye, bi asanênî, bi rihetênî |
| bi hetkî | rd. sîltaxkî, sîretkî, bi sîltaxîye, bi sîretîye |
| bi hev | rcf. yewbînî, cîmna, jubînî, yobînî, zubînî, jewbînî, jimnu |
| bi hev dan | lg. têmîyan ardene, têare ardene, têfîstene, têkomnayene |
| bi hev dan nasandin | llb. biyewbînî sinasnayene, biyewbînî dayene naskerdene |
| bi hev dan naskirin | biyewbînî sinasnayene, biyewbînî dayene naskerdene |
| bi hev de girîn | lg. yewbînî de berbayene |
| bi hev galte kirin | yewbînî de yaranîye kerdene, yewbînî de kurate kerdene, yewbînî de leqî kerdene, yewbînî de kusate kerdene, yewbînî de heneke kerdene, pîya leqî kerdene, pîya yaranîye kerdene, pîya kurate kerdene, pîya kusate kerdene |
| bi hev girtin | yewbînî kewtene, jubînî kewtene |
| bi hev hatin naskirin | biyewbînî sinasîyene, biyewbînî ameyene naskerdene |
| bi hev henek kirin | yewbînî de yaranîye kerdene, yewbînî de kurate kerdene, yewbînî de leqî kerdene, yewbînî de kusate kerdene, yewbînî de heneke kerdene, pîya leqî kerdene, pîya yaranîye kerdene, pîya kurate kerdene, pîya kusate kerdene |
| bi hev karîn | lg. yewbînî binkerdene, bi yewbînî sîkîyene, yewbînî tede berdene, yewbînî binfistene, zor re yewbînî berdene |
| bi hev ketin | re yewbînî kewtene, têmîyan kewtene, têpêsîr kewtene, têqirike kewtene |
| bi hev leyîstin | yewbînî de kaykerdene, yewbînî de sabîyene, pîya kaykerdene |
| bi hev re | h. pîya, beraber, têy, yewbînî de, reya, rede |
| bi hev re girîn | yewbinî de berbayene, pîya berbayene, beraber berbayene |
| bi hev regirîn | m. yewbinîdeberbayis, yewbinîdebermayis n. *bi hev re kirin wîtinî pîya vîçayene, pîya çîvtene, pîya vîlvîlnayene *bi hev re qîjîn pîya qîrayene, pîya qîjayene, yewbînî de qîrayene *bi hev re qîrîn pîya qîrayene, pîya qîjayene, yewbînî de qîrayene |
| bi hev sabûn | esq kerdene, yewbînî sînîtene yewbînî de sabîyene, yewbînî de kaykerdene, pîya kaykerdene |
| bi hev sadbûn | yewbînî sînîtene, yewbînî ra heskerdene |
| bi hev ve kelandin | yewbîn ra gîrênayene, yewbîn ra qemetnayene |
| bi hev ve kelijandin | yewbîn ra gîrênayene, yewbîn ra qemetnayene |
| bi hev ve kelijîn | yewbîn ra gîrîyene, yewbîn ra qemetîyene |
| bi hev ve kelîn | yewbîn ra gîrîyene, yewbîn ra qemetîyene |
| bi hev xistin | lg. têver kerdene, têfîstene, têmîyan ardene, têare ardene amade kerdene, tertîb kerdene, tenzîm kerdene kr. |
| bi hev yarî kirin | yewbînî deyaranîye kerdene, yewbînî de kurate kerdene, yewbînî de leqî kerdene, yewbînî de kusate kerdene, yewbînî de heneke kerdene, pîya leqî kerdene, pîya yaranîye kerdene, pîya kurate kerdene, pîya kusate kerdene |
| bi hevdegirîn | m. yewbînîdeberbayis, yewbînîdebermayis n. |
| bi hevgaltekirin | m. yewbînîdeyaranîyekerdis, yewbînîdekuratekerdis, yewbînîdeleqîkerdis yewbînîdekusatekerdis, yewbînîdehenekekerdis, pîyaleqîkerdis, pîyayaranîyekerdis, pîyakuratekerdis, pîyakusatekerdis n. |
| bi hêvî bûn | lng. hêvîdar bîyene, hîwadar bîyene, umidwar bîyene, bi hîwa bîyene hêvîdar bîyene, hîwadar bîyene, umidwar bîyene, bi hîwa bîyene knr. |
| bi hêvî kirin | lg. . hêvîdar kerdene, hîwadar kerdene, hîwadarnayene, umidwar kerdene, bi hîwa kerdene |
| bi hevkarîn | m. yewbînîbinkerdis, biyewbînîsîkîyayis, yewbînîtedeberdis, yewbînîbinfîstis, zorreyewbînîberdis n. |
| bi hevparî | rd. bi hemparîye, mustereken, kolektîf, bi parebirayî, bi paredarîye, bi desteberayî, bi sîrigiye, bi ortaxîye |
| bi hevyarikirin | m. yewbînîdeyaranîyekerdis, yewbînîdekuratekerdis, yewbînîdeleqîkerdis yewbînîdekusatekerdis, yewbînîdehenekekerdis, pîyaleqîkerdis, pîyayaranîyekerdis, pîyakuratekerdis, pîyakusatekerdis n. |
| bi hewa ketin | lng. . re hewa kewtene, bi hewa kewtene |
| bi hewa xistin | bi hewa fîstene, berhewa kerdene, re hewa fîstene kr. lg. . wepernayene, wefirnayene, firnayene, re hewa fîstene, bi hewa fîstene |
| bi hêz kirin | lg. hêzin kerdene, hêzdar kerdene, biquwet kerdene, bîhêz kerdene, hêzdarnayene. |
| bi hezr | h. bi texmînî |
| bi hisê xwe ve hatin | tng. re xo ameyene, hesê xo ser ameyene, hemdê xo ser ameyene, re hesê xo ameyene |
| bi hostayî | h. bi hosteyîye, hostane, hostakî |
| bi hovîtî | rd. hovkî, kovîkî, hovane, wehsîkî, bi hovîyîye, wehsane |
| bi hurbijarî | h. bi baldarîye, bi dîqet, baldarkî, bi bal |
| bi îade | rd. îadeyin, reciçarnayisin, peyserridayisin |
| bi îcare dayîn | tg. bi deman dayene, bi îcare dayene, bi kîre dayene |
| bi îcazetname | rd. dîplomayin, sehadetnameyin, îcazetnameyin, bawernameyin |
| bi îdareyî | bi îdareyî |
| bi îdîa | rd. îdîayin |
| bi îdman | rd. îdmanin, werzisin, mesqin, antremanin |
| bi îlac | rd. darûyin, dermanin, îlarin |
| bi îman | rd. bawermend, wayirê bawerî, îtiqatin, wayirîman, wayirbawer, îmanin |
| bi îmtiyaz | rd. îmtîyaz, riyayîye, arzîyîye, ravêrîye |
| bi îmza | rd. îmzayin, îmzakerde |
| bi însaf | rd. însafin, wîcdanin |
| bi îsabet | rd. îsabetin, cayin, reciginayisin, piroginayisin |
| bi îsot | rd. îsotin, bîberin |
| bi îspirto | rd. îspîrtoyin |
| bi îstîkrar | rd. îstikrarin, biredarin |
| bi îtiqat | rd. bawermend, wayirê bawerî, îtiqatin, wayirîman, wayirbawer, îmanin |
| bi jehrê ketin | lng. jarîye kewtene, zehîr werdene, axû werdene, jehrîye kewtene |
| bi kalan kirin | lg. . qalik kerdene, qilif kerdene |
| bi kanc | rd. kustahkî, kustahane, bi kustahkî |
| bi karanîn | lg. . gurenayene, xebatnayene, karardene, suxulnayene, bikarardene, xebitnayene, sixulnayene |
| bi kêf bûn | lng. keyfwes bîyene, bi keyf bîyene |
| bi kinasî | h. bi kilmîye, kilmek ra, kilmebir |
| bi kirp gotin | lg. . telqnayene, bi telqe vatene |
| bi koranî | h. bi koranîye |
| bi kotekî | h. bi çu, bi kotekî, zorakî |
| bi kûr û dûr | /r. xorîye ser, bi verhîrayî, bi dormehîrayî, bi hîraûxorîyî, bi dergûdilayî |
| bi kurtasî | m. kilmvate, kilmebir, bi kilmîye, kilmekîye, xulase m. |
| bi kurtî | h. bi kilmîye, kilmek ra, kilmebir |
| bi lez û bez | h. çarçapik, lerzelerz, lezelez, çapikane, remerem, rewerew, çîpegp, hemenane, lerzane |
| bi lodan | bi partan, qelbetun |
| bi mane kirin | lg. vatedarnayene, manedarnayene, vatedar kerdene, manedar kerdene, manîdarnayene, maneyin kerdene |
| bi maniyak | rd./h. manyakkî, manyakane |
| bi mecbûrî | h. bi zor, zorekî, mecbûren, bi mecbûrî |
| bi mezin û biçûkan ve | qij û pîl ra, qij û pîl pîya |
| bi mirîtî | mift û belas |
| bi misogerî | h. hit û mit, qetîyen, hitil mitil, hit-mit |
| bi n...de | bi n...de |
| bi n...re | pêg. bi n...ro, bi n...ra, binra |
| bi n...ve | pêq. bi n...ro, bi n...ra, binra |
| bi nav kirin | lg. . namenayene, name piranayene, name ridayene |
| bi nazikî | h. nazikane, bi nazikîye, nazikî, nezaketen |
| bi nefs | h. kîpekîp, pisk, zir, he m., eynî, tipqî, tipetip, qiteqit, zêpê |
| bi neheqî | h. bi neheqîye, neheqkî, bi neheqênî |
| bi neqlî | rd. neqlên, ragozên, bi neqlî, neqlen, ragozî |
| bi nermî | h. bi nermîye, bi nermênî |
| bi nîvî kirin | lg. nême ra kerdene, nême kerdene |
| bi pelêsjanê | h. bi destmarkî |
| bi pês | rave, avê, raver, aver |
| bi pês de çûn | lng. . rave sîyene, aver sîyene, ver bi ravê sîyene |
| bi pês de dan | lg. rave girewtene, rave dayene |
| bi pês ketin | lg. . ravastene, ver bi ravê sîyene |
| bi pês ve birin | lg. rave berdene |
| bi pês ve çûn | lng. . rave sîyene, ave sîyene |
| bi pês xistin | rave berdene |
| bi pey ketin | lng. . re dimenayene, re dimekewtene, pey ra dimeverdene lng. . re peykewtene, re dimekewtene |
| bi pinitî | rd. zexelkî, konekî, mixenetane, nimitkî |
| bi piranî | h. bi zafîye, bi vêsêrîye, bi piranîye, bi ekserîyet, bi zafêrî |
| bi pirç kirin | lg. pûrt re rifîstene, pûrtin kerdene, pirçin kerdene, tuk re rifîstene |
| bi pirtik kirin | lg. pûrt re rifîstene, pûrtin kerdene, pirçin kerdene, tuk re rifîstene |
| bi pîsadî | h. pêjindeyî, rastmekî, tevkelkî, tesedufen, bi tesedufî |
| bi piyan ketin | lng. . bi pay kewtene, bi lingan kewtene, lingan ser kewtene |
| bi posteyê sandin | lg. poste dayene, bi poste rusnayene, poste estene |
| bi pûrt kirin | lg. pûrt re rifîstene, pûrtin kerdene, pirçin kerdene, tuk re rifîstene |
| bi qandî ku | qaso ke, qando ke, bi qaso ke |
| bi qanûnî | h. bi qanûnî, bi zagonî, goreyê qanûnî, qanûnen |
| bi qasî ku | qaso ke, qando ke, bi qaso ke |
| bi qehpikî | h. bi forqîye, fênda forqan, bi qabikîye |
| bi qerd | h. deynane, bi deyn, bi qard, veresîye, qardane |
| bi qestî | h. bi zanayis, bi qestî, bi zanekî, qestane, zanane, bi zaneyî, zanakî h. zuran ra, bi qestikan, bi zurî, qestkî, qestkane |
| bi qestûkan | h. zuran ra, bi qestikan, bi zurî, qestkî, qestkane |
| bi qethî | bi qetî |
| bi qirika hev girtin | lng. . têpêsîr kewtene, têqirike kewtene, yewbînî gewexnayene, pêqirike kewtene |
| bi qurban bûn | lng. . bi qurban bîyene, bi gorî bîyene |
| bi rasthatinî | h. pêjindeyî, rastmekî, tevkelkî, tesedufen, bi tesedufî |
| bi rastî | h. a raste, bi rastîye, heqanet, a raste |
| bi rastî jî | h. çito ke, heqeten, bi rastîye kî, heqîqeten, çiturî ke |
| bi rêketin | lng. organîze bîyene, re raye kewtene, bi raye kewtene, tertîb bîyene, rêxistin bîyene, komsazîyin bîyene |
| bi rêvebirin | lg. . raye ra berdene, îdare kerdene, çerexnayene |
| bi revokî | h. bi remokîye, bi remokênî |
| bi rêxistin | lg. . organîze kerdene, re rayefîstene, rêxistinnayene, bi raye fîstene |
| bi rêxistinkirin | organîze kerdene, re raye fîstene, rêxistinnayene, bi raye fîstene kr. |
| bi rêz bûn | lng. rêz bîyene, qor kerdene |
| bi rî bûn | herîsin bîyene, rîyin bîyene |
| bi rindî | h. bi rindîye, bi bedewîye, bi wesekîye, bi pakîye |
| bi rûbarî hev ketin | têrî bîyene, têrî kewtene, têrîbar bîyene |
| bi rûyê hev xistin | lg. . têrî fîstene, têrîbar kerdene, rîyê yewbînî fîstene |
| bi sarlatan | rd. bi sarlatan, sarlatankî |
| bi sasîtî | rd. bi çewtîye, bi sasîye, bi xeletîye, bi sasênî, bi çewtênî |
| bi sasmîtî | rd. bi çewtîye, bi sasîye, bi xeletîye, bi sasênî, bi çewtênî |
| bi saswazî | rd. bi çewtîye, bi sasîye, bi xeletîye, bî sasênî, bi çewtênî |
| bi sax û selamet | h. bi wesîye, bi silametîye, bi wes û war |
| bi saxî | h. bi wesîye, bî silametîye, bi wesûwarîye |
| bi sazgeh bûn | lng. awayîye bîyene, sazgeh bîyene, muesese bîyene |
| bi sazgeh kirin | lg. . sazgeh kerdene, muesese kerdene, sazgehnayene |
| bi sazî bûn | lng. awayîye bîyene, sazgeh bîyene, muesese bîyene |
| bi sazî kirin | lg. . sazgeh kerdene, muesese kerdene, sazgehnayene |
| bi selametî | h. bi wesîye, bi silametîye |
| bi ser de | h. ser de, bera, bîle |
| bi ser de jî | h. serde kî, îlaweten, ser ro kî |
| bi ser hemdê xwe ve hatin | tz. re xo ameyene, hesê xo ser ameyene, hemdê xo ser ameyene, re hesê xo ameyene |
| bi ser ketin ( mînak? ) | lng. serfîraz bîyene, bi ser kewtene |
| bi ser ve kirin | lg. . zot kerdene, îlawe kerdene, qertaf kerdene, ser kerdene, ulame kerdene |
| bi serbestî | h. serbestane, serbestkî, bi serbestîye |
| bi serxistin | lg. . serfîraznayene, bi serfîstene |
| bi sev | h. bi sewe |
| bi seytan xapîn | lng. bi seytanî xapîyene, seytanî xapitene |
| bi sîr bûn | tng. sitin bîyene |
| bi sîr kirin | tg. sitin kerdene |
| bi sîr kirinbira | n. birasit, biramak, hemsit, birayê sitî n. |
| bi sirîkatî | rd. bi hemparîye, mustereken, kolektîf, bi parebirayî, bi paredarîye, bi desteberayî, bi sîrigiye, bi ortaxîye |
| bi sivikahî | h. bi sivikîye |
| bi sonda qesemê | bi sondê qesemî |
| bi stemkarî | rd. zalimane, zordarkî, xedarane, zulmkarane, zalimkî, xedarkî, zordarane, bi zalimîye, bi xedarîye |
| bi sûn de | h. peyser, pey de |
| bi sûnde man | lg. peyser mendene, peyde mendene, ca mendene |
| bi sûnde vegerîn | lng. peyser ameyene, peyser ragerayene, wegerayene, peyser racêrayene |
| bi tayê ketin | ta kewtene, tewranîye kewtene, ta girewtene, tewranîye girewtene, tewe kewtene, bi tewranîye kewtene, tewranîye piranistene |
| bi tehdîtkar | rd. gefwerkî, tehdîtkarkî |
| bi temamî | h. serhev, bi temamîye, bi têvterîye, tam |
| bi tenê | h. bi tenya, tek, sirf, bi teyna, bi tenê, tenya bi serê xo |
| bi tevayî | h. bi pêroyîye, bi têvterîye, bi umumîyet rd. pêropîya, têvterkî |
| bi texmînî | h. bi texmînî |
| bi tûnî | rd. pêropîya, têvterkî |
| bi veguhêzî | rd. neqlên, ragozên, bi neqlî, neqlen, ragozî |
| bi vî awayî | h. bi na awa, bi na rewse, bi na sêwe, bi na tose, bi na tore, encis, encus |
| bi wate kirin | lg. . vatedarnayene, manedarnayene, vatedarkerdene, manedar kerdene, manîdarnayene, maneyin kerdene |
| bi wekîlî | h. bi wekîlîye, bi veranîyadoxîye, bi veraewnayoxîye, wekaleten, bi wekîtênî |
| bi wî awayî | h. bi o sêwe, bi o tose, peynîye de, bi hên, soxnîye de |
| bi xedarî | rd. zalimane, xedarane, zulmkarane, zalimkî, xedarkî, zordarane, bi zalimîye, bi xedarîye |
| bi xêr û xwesî | h. bi wesîye, bi xêr û wesîye, wesîye ser, wesîye de |
| bi xwe | h. bi xo, bîzat, kî, bi sexsê xo, sexsen c. bi xo |
| bi xwe de | bi xo de, xo de |
| bi xwe de kirin | lg. . binê xo de kerdene, xo de kerdene, xo verdayene |
| bi xwe de rîn | lg. . xo de kerdene, binê xo de kerdene, xo verdayene |
| bi xwe de ve kirin | lng. xo de kerdene, binê xo de kerdene, xo verdayene |
| bi xwe karîn | lng. bi xo sîkîyene, bi xo sayene, pê xo sîkîyene |
| bi xwe ve hatîn | m. rexoameyis, erexoameyis n. |
| bi xwedî | bi wayir |
| bi xwesî | h. bi wesîye, bi xêr û wesîye, wesîye ser, wesîye de |
| bi xwesikayî | h. bi bedewîye, bi wesekîye, bi rindîye, bi pakîye |
| bi xwesiktî | h. bi bedewîye, bi wesekîye, bi rindîye, bi pakîye |
| bi yek bûn | lng. yew bîyene |
| bi yekîtiya dengan | h. bi yewîya rayan, bi yewrayîye |
| bi zagonî | h. bi qanûnî, bi zagonî, goreyê qanûnî, qanûnen |
| bi zanebûn | h. bi zanayis, bi qestî, bi zanekî, qestane, zanane, bi zaneyî, zanakî |
| bi zaneyî | h. bi zanayis, bi qestî, bi zanekî, qestane, zanane, bi zaneyî, zanakî |
| bi zankî | h. bi zanayis, bi qestî, bi zanekî, qestane, zanane, bi zaneyî, zanakî |
| bi zêdetirî | h. bi zêdeyêrî, bi vêsîyêrî, bi zafêrî, zaf reyan |
| bi zekemê ketin | lng. . bi harsime kewtene, bi harige kewtene |
| bi zend û bend | bi dest û lep, bi zend û bend |
| bi zerar | /?. bi zîyan, bi zerar |
| bi ziman ketin | lng. re ziwan kewtene, bi ziwan kewtene |
| bi ziyan | h. bi zîyan, bi zerar |
| bi zor û heft beleyan | h. zorkanî, bi zor û bela |
| bi zorbazî | rd. zorbazane, zordestane, zorbeyane, zorbazkî, zorekî, zordestkî, zorbekî, bi zorbazîye, bi zordestîye, zorkî |
| bi zordestkî | rd. zorbazane, zordestane, zorbeyane, zorbazkî, zorekî, zordestkî, zorbekî, bi zorbazîye, bi zordestîye, zorkî |
| bi zorekî | h. zorkanî, bi zorîye |
| bi...de | ..de, ...ra |
| bi...re | bi...de, ...de (bi embazê xo de) h. pîya, beraber, têy, yewbînî de, reya, rede |
| bi...ve | bi ...ra, bi ser ra ...ra |
| biabor | rd. deberin, destkîp, pêxil |
| biafir | rd. arigin, arin, harin |
| biahên | rd. keserin, axînin, dejin, derdin, jandar, kulin, elemdar, kederin, axîndar |
| biakort | rd. kokkerde, kokin, akorcikerde, akordin, bikok, kokdar |
| bialav | rd. pergalin, hacetin, aletin |
| bialkol | rd. alkolin |
| bialmast | rd. almastin, elmasin |
| biamanc | rd. amancin, xayedar, mexsedin, amacin |
| biamîp | rd. amîpin |
| biamraz | rd. pergalin, hacetin, aletin |
| biaqil | rd. aqilmend, hesdar, aqildar, biaqil, baqil, aqilbend |
| biaqil bûn | lng. aqildar bîyene, baqil bîyene, biaqil bîyene |
| biaqil kirin | lg. . aqildar kerdene, baqil kerdene, aqildarnayene |
| biaqilbûn | m. baqilbîyayis, hesgirewtis, mûsgirewtis n. |
| biaqilî | m. aqilmendîye, hesdarîye, aqildarîye, biaqilîye, baqilênî, aqîlbendîye, aqilmêndênî m. |
| biaram | rd. tebatin, sebirin, dîyaxin |
| biard | rd. ardin |
| biarinc | rd. çîkin, janin, jandar, teweyin, çîkdar, dejin, jandar |
| biarise | rd. persin, alangin, problemin, persgireyin, meseleyin, alozin |
| biasaw | rd. gilmikin, tumorin, rîseyin, urin |
| biaskereyî | rd. bi eskere, eskerkî, eskerane |
| biastar | rd. estarin, astaryen |
| biasteng | rd. astengin, pengin, kospin, pexmin, pengdar |
| biastim | rd. tirnefesin, astimin, bîhnteg |
| biavantaj | rd. avantajin |
| biavbûn | m. awinbîyayis, awedarbîyayis, biawebîyayis n. |
| biavzûm | rd. avzînin |
| biavzûng | rd. avzînin |
| biawêne | rd. ayîneyin, lîlikin, hilîyin, qutîyin |
| biax | rd. welin |
| biaxû | rd. zehîrin, jarin, axûyin, jehrin, jardar |
| biaxûbûn | m. zehîrinîye m., jarinbîyayis n., axûyinbîyayis n., jarinîye m. |
| biazar | rd. tahdeyin |
| biazîne | rd. usulin, metodin, vererayeyin |
| biazot | rd. azotin |
| biba | rd. vayin, vadar, vaydar |
| bibac | rd. barin, bacdar |
| bibager | rd. vaûvirikin, vabiliskin, furtoneyin, tefdûmanin |
| bibaha | rd. bahayin, vayayin |
| bibahoz | rd. vaûvirikin, vabiliskin, furtoneyin, tefdûmanin |
| bibandira | rd. bandirayin, bibandira |
| bibandor | rd. bandûrin, tesîrin |
| bibandor bûn | lng. bandûrin bîyene, tesîrin bîyene |
| bibandorî | m. bandûrinîye, bandûrinbîyayis, tesîrinîye m. |
| bibar | rd. barkerde, barin, barbîyaye |
| bibaran | rd. silîyin, varanin |
| bibask | rd. perin, baskin, qanatin |
| bibav | rd. pîyin, bawin |
| bibawan | rd. vaxêlikin, xêlikin |
| bibawername | rd. dîplomayin, sehadetnameyin, îcazetnameyin, bawernameyin |
| bibaxçe | rd. baxçeyin, baxçedar |
| bibazin | rd. bazinin, bazingin, bibazing |
| bibazor | rd. vaûvirikin, vabiliskin, furtoneyin, tefdûmanin |
| bibe û nebe | bibo û mebo |
| bibeharat | rd. biharatin |
| bibêhn | rd. boyin, gendi n. pixin |
| bibejn | rd. bejnin, balin, bejnûbalin, qamin |
| bibelg | rd. pelin, pûsin, velgin, perin, pelgin, pertin |
| bibelge | rd. belgeyin, wesîqeyin, belgedar |
| bibelor | rd. bilorin |
| bibelxem | rd. axin, belxemin |
| bibenîst | rd. vilinrin, benîstin, qonikin |
| biber | rd. berin, berdar rd. verin |
| biberan | rd. biberan, bivosn |
| biberçavk | rd. çavikin, verçimikin |
| biberdewam | rd. payîdar, mende, demdar, baqî, mendox |
| bibereket | rd. hîrdar, bereketin, bixêrûbêr, hîrin |
| biberf | rd. varin, vewrin, vardar |
| bibergirk | rd. pinrin, miçiqin |
| biberî | m. verinîye, verinênî m. |
| biberketin | m. reverkewtis, zerererivêsnayis n. |
| bibêrm | rd. hopin, dolin, hewzin |
| bibername | rd. programin, bernameyin |
| biberpal | rd. palpistin |
| bibersiv | rd. verpersin, cewabin, cuyabin |
| biberstûk | rd. vileyin, vilikin, ustirkin, yaxeyin |
| biberx | rd. varekin, verekin |
| bibesavend | m. ede. kafîyeyin, besawendin m. |
| bibesîret | rd. besîretin, besîretdar |
| bibestik | rd. vileyin, vilikin, ustirkin, yaxeyin |
| bibetan | rd. astarin, estarin |
| bibêvil | rd. pirnikin, kepûgin, zinrin, vinîyin |
| bibexsîn | b. pardon, bivîyarne, bibaxsne, ravîyarne, biefne |
| bibexsîne | b. pardon, bivîyarne, bibaxsne, ravîyarne, biefne |
| bibeysûs | rd. ferin, rosnayin, rostin |
| bibez | rd. vezdin, tonin |
| bibezm | rd. sahîyeyin, veyvendeyin, sahîyin |
| bibijî | rd. bîjîyin, usarin |
| bibingeh | rd. bingehin, hîmdar, binaçeyin, temelin |
| bibinketin | m. binkewtis, mexlûbbîyayis, tedesîyayis n. |
| bibinkirask | rd. pirêntaq |
| bibinxistin | m. binestis, tedeberdis, binefîstis n. |
| bibinyad | rd. bingehin, hîmdar, binaçeyin, temelin |
| bibir | m/n. birnayox n. |
| bibîr | rd. vîrdar, hafizayin, vîrin |
| bibirk | rd. hopin, dolin, hewzin |
| bibirq û birûsk | n. bilûsk û çiriskin, bilûskin (hewa) n. |
| bibiryar | rd. biredar, birin, qerardar, qerarin |
| bibiryarî | m. bi biredarîye, bi qerardarîye m. |
| bibisk | rd. biskin, piskin |
| bibiskoj | rd. gojegin, biskojin, qûmçayin |
| bibistî | rd. çiqilin, lezgin, gilin, saxin |
| bibizav | rcf. livdar, hereketin, livin, livok |
| bibizmar | rd. bizmarin, mixin |
| bibobelat | rd. bûglatin, belayin, felaketin |
| biboçik | rd. boçikin, dimin, doçikin, boçin |
| bibone | m. munasebet n., têkilîye m., temas n. |
| bibore | b. pardon, bivîyarne, bibaxsne, ravîyarne, biefne |
| biboyax | rd. boyaxin, boyaxkerde |
| bibûn | lng. baqil bîyene, bi aqîl bîyene |
| bibûrs | rd. bûrsin |
| bibût | rd. bûtin, boyudin |
| bibûyer | rd. qewimin, rirîyeyin, satîyeyin, hêketin, tesqeleyin, weqayin, hedîseyin, hewadîsin |
| biçal û mirtik | rd. çal û çulin, girdegin, çalçulin |
| biçal û mit | rd. çal û çulin, girdegin, çalçulin |
| biçangil | rd. çankilin, çengelin, hevzînin, çengalin, çanqilin, çakilin, çongalin, çungalin |
| biçarlepkan çûn | lg. bulkanî sîyene, bulikî sîyene, bulî gêrayene, buîl sîyene |
| biçarlepkan ketin | lng. bulkanî sîyene, bulikî sîyene, bulî gêrayene, buîl sîyene |
| biçarsev | rd. çarsevin, çarsevkerde, fereckerde, çarsefyen |
| bicas | rd. alçîyin |
| bicatir | rd. anûxin, zembûlin, zaxterin |
| biçav | rd. çimin |
| biçavî | rd. çimeyin |
| biçavsorî | h. bi hovîye, bi harîye, bi çîmsurîye |
| biçayir | rd. çereyin, mergin, çayirin, zerçeyin |
| biçêj | rd. tamwes, tamdar, tadin, lezîz, lezetin, tamin bûn lng. tamwes bîyene, tamdar bîyene, lezîz bîyene, lezetin bîyene, tamin bîyene, tamdarîyene |
| biçêj kirin | lg. . tamwes kerdene, tamdarnayene |
| biçek | rd. kinrin, bergîn, rilin rd. çekdar, çekin, sîladar, sîlahin |
| biçek kirin | lg. çekdarnayene, çekdar kerdene, sîlahdar kerdene, çekin kerdene m. çekdarnayis, çekdarkerdis, sîlahdarkerdis, çekinkerdis n. |
| bicemed | rd. cemedin, qesayin |
| biçengil | rd. çankilin, çengelin, hevzînin, çengalin, çanqilin, çakilin, çongalin, çungalin |
| biçêq | rd. paqin, çeqin, palin, seqin, faqin |
| bicer | rd. vîdeyin |
| biçerm | rd. çermeyin |
| biçetel | rd. çatalin, çetelin |
| bicewab | rd. verpersin, cewabin, cuyabin |
| bicewher | rd gewherin, cewherin, gewerin |
| bicibe | rd. cubeyin |
| biçîçek | rd. vilîkin, qçegin |
| biçiçik | rd. çiçikin, memikin, çiçin, pistinin |
| biciger | rd. wêrek, tawrin, cesaretin, cesur, curetkar, cîgerin, kezebin, qesebapêt, zereteper |
| bicih | rd. bica, ca |
| bicih anîn | lg. înfaz kerdene, bi caardene |
| bicih bûn | lng. ca bîyene, cawar bîyene, bi ca bîyene lng. caûwar bîyene, îskan bîyene, bi ca bîyene, ca bîyene |
| bicih kirin | lg. caûwar kerdene, îskan kerdene, bi ca kerdene, ca kerdene |
| bicih û warbûn | lng. caûwar bîyene, îskan bîyene, bi ca bîyene, ca bîyene |
| bicih û warkirin | lg. caûwar kerdene, îskan kerdene, bi ca kerdene, ca kerdene |
| bicihanîn | m. îfa, recaardis, bicaardis n. m. înfaz, bicaardis n. m. kerdis, îcra, bicaardis, caardis n. |
| bicihbûn | m. cabîyayis, cawarbîyayis, bicabîyayis, caûwarbîyayis n. |
| bicihbûyî | rd. cabîyaye, cawarbîyaye |
| bicihkirin | m. caûwarkerdis, îskankerdis, bicakerdis, cakerdis n. |
| bicihûwarbûn | m. cabîyayis, cawarbîyayis, bicabîyayis, caûwarbîyayis n. |
| bicihûwarkirin | m. caûwarkerdis, îskankerdis, bicakerdis, cakerdis n. |
| bicil | rd. kincin, bergin, rilin |
| biçilm ( mînak? ) | rd. çilmin, xirnikin, zuxin, çilantin, lîkin, fisin, çilanin, çilin, pibcin |
| bicils | rd. alçiyin |
| biçîmen | rd. çereyin, mergin, çayirin, zerçeyin |
| biçinar | rd. çinarin, dilbêrin |
| biçinginî | h. bi çingîye, bi singîye, bi ringîye, bi zingîye |
| bicinsîyet | rd. cînsîyetin |
| biçiqil | rd. çiqilin, lezgin, gilin, saxin |
| biçiqilk | rd. çiqilin, lezgin, gilin, saxin |
| biçiranek | rd. çirtikin, çirikin, çirin, çiranekin, çilonçikin, sirikin, çurnikin |
| biçirik | m. ronênî, ronîne m. |
| biçirtonek | rd. çirtikin, çirikin, çirin, çiranekin, çilongkin, sirikin, çurnikin |
| biçirûsk | rd. çirûskin, biriskin, bereqîn, zerqin, çirûskdar |
| biçistî | rd. dîsîplînin, zeftûreptin |
| biçitpit | rd. çitpîtin |
| biçivang | rd. çivangin, hokeyin, vîrajin, fetilokin |
| biçivûçûr | rd. çivokin, zîgzagin, çivonekîn |
| biçixêz | rd. xêzin, çixizin, rilxayin, gxêzin |
| biçixêzik | rd. xêzin, çixizin, rilxayin, çixêzin |
| bicomerdî | rd. comerdkî, comerdane |
| biçrik | m. ronênî, ronîne m. |
| biçû | kîm. qijîye, qidye, qijênî m. |
| biçûcik | rd. hurdelek, vîçalek, qîtalek, qickek, vîçalek, qeçlek, hurdîkek, qîtek, qicik, qiske |
| biçûk | rd. qij, çûçîk, hurdî, qît, qeçek, qic, wurdî, pîç, vîç, kij, qiz |
| biçûk bûn | lng. qij bîyene, qic bîyene |
| biçûk dîtin | lg. . qij vînitene, qij dîyene |
| biçûk hatin dîtin | ltb. qîj vînîyene, qij ameyene vînitene |
| biçûk hatin xistin | ltb. xor kerîyene, ameyene xorkerdene, ameyene qijkerdene |
| biçûk ketin | lng. qij kewtene, nizm kewtene, qij waroginayene |
| biçûk kirin | lg. . hurdî kerdene, qij kerdene lg. . qij kerdene, qic kerdene, qijnayene |
| biçûk xistin | lg. kêm warodayene, tehkîr kerdene, qij warodayene, xornayene, kêmwarodayene |
| biçûkbûn | m. qicbîyayis n. |
| biçûkdîtin | m. qijvînitis, qicdîyayis n. |
| biçûkker | m/n. qijker, qicker, qijnayox n. |
| biçûkketin | m. qijkewtis, nizmkewtis, qijwaroginayis n. |
| biçûkkirin | m. hurdîkerdis, qijkerdis n. m. qijkerdis, qickerdis, qijnayis n. *biçûk û mezin qij û pîl, qic û pîl |
| biçûlek | rd. hurdelek, vîçalek, qîtalek, qickek, vîçalek, qeçlek, hurdîkek, qîtek, qicik, qiskek |
| biçûnûhat | rd. livdar, candar, îsleg, hereketin |
| biçûnûhatî | m. livdarîye, candarîye, îslegênî m. |
| biçûxe | rd. çuxeyin |
| bidaçek | rd. pêrabestoxin, edatin, drabestoxin |
| bidamar | rd. tamarin, reyayin |
| bidamezrak bûn | lng. awayîye bîyene, sazgeh bîyene, muesese bîyene |
| bidamper | rd. damperin |
| bidantêl | rcf. tenteneyin, dantêlin |
| bidar | rd. darin |
| bidarde kirin | lg. aleqnayene, darde kerdene, pira aleqnayene, pede aleqnayene, pira dardekerdene, daliqnayene, eleqnayene |
| bidardekirin | m. aleqnayis, dardekerdis, piraaleqnayis, daliqnayis, pedealeqnayis, piradardekerdis, eleqnayis n. |
| bidasî | rd. darsîyin, qilçin |
| bidawî | rd. peynîyeyin, bi peynîye |
| bidawîbûn | m. qedîyayis, qutbîyayis, xelesîyayis, peynîyeredameyis, peynîyepiroameyis n. |
| bidawîkirin | m. peynîyeredardis, qedênayis, berkonayis, netîceredardis n. |
| bidayik | rd. dayikin, mayin, dakin, mayikin, makin |
| bide | m. bac n. |
| bidê | rd. dayikin, mayin, dakin, mayikin, maki n. *bidê û bibav mayin û pîyin, dayikin û bawkin |
| bidem | rd. demin, demdar rd. tawin, demin, zemanin, waxtin |
| bidêm | rd. aliskin, gumin, gepin, sirotin, liskin |
| bidemxe | rd. daxmeyin, daxin |
| bidendik | rd. dendikin |
| bideng | rd. vengin, vengdar |
| bidengvedan | rd. nofin, gulbangin, vengwedayisin, ekoyi n. nofdar |
| bidep | rd. texteyin, textikin |
| bideramet | rd. hîrdar, bereketin, xêrûbêin, hîrin |
| biderd | rd. derdin, kuldar, derddar |
| biderece | rd. dereceyin |
| biderengî | rd. biherêyî, bihereyî |
| bidergeh | rd. berin, kêberin, dergehin, çêberin |
| biderî | rd. berin, kêberin, dergehin, çêberin |
| biderman | rd. darûyin, îlacin, dermanin |
| biderzî | rd. derzînin |
| bidesen | rd. nîgareyin, desenin |
| bidest | rd. destin, wayirdest |
| bidest xistin | lg. . re dest fîstene, bidest fîstene, dest fîstene |
| bidestgirtî | rd. wastîyin, nîsanîyin, wayirwastîyin |
| bidestî | rd. dimin, destikin, dimdar |
| bidestnimêj | rd. destnimajin, bidestmaj, biawdest, awdestin |
| bidestûpê | rd. can û gostin, gan û gostin |
| bidev | rd. fekin |
| bidevdeling | rd. pangkin, delingin, pançeyin, pancikin |
| bidevik | rd. fekin, qepaxin rd. pincin, migqin, miçikin |
| bididan | rd. didanin |
| bidifin | rd. pirnikin, kepûgin, zincin, vinîyin |
| bidil | rd. biwaz, biarzu, bizere. *bidil û can zere ra, can ra, zere û can ra, can û bas ra, samîmî. *bidil û cantî h. sarrrîrrrîyîye, zererayîye, pîzerayîye, samîmîyet, samîmîmênî, zererayênî, bizereûcanîye |
| bidims | rd. aqitin, motin |
| bidindik | rd. nîkilin, nequrin, nîklikin |
| bidingil | rd. mozeyin, dingilin, aksin, mîlin |
| bidîploma | rd. dîplomayin, sehadetnameyin, îcazetnameyin, bawernameyin |
| bidir | rd. qîsin, çîrin, dirin |
| bidiran | rd. didanin |
| bidirêjayî | rd. dergûdilakî, dergîye ser |
| bidîrok | rd. tarîxin |
| bidîsgotin | rd. neqeratin |
| bidîsîplîn | rd. dîsîplînin, zeftûreptin |
| bidîzanterî | rd. pîzederdin, dîzanterîyin |
| bidobe | rd. axdeyin |
| bidoktora | rd. do kto rayi n |
| bidom | h. her tim, daî m., tim û tim, tim tim, her taw |
| bidorê | rd. dorin |
| bidosek | rd. dosegin |
| bidox | rd. dimin, destikin, dimdar |
| bidû | rd. dûxanin, duyin, dûmanin |
| bidûdik | rd. bizut, arbizut, bizot |
| bidûkel | rd. helmin, puxrin |
| bidûman | rd. dûxanin, duyin, dûmanin |
| bidurd | rd. tortin, durdin, qirfin, pexaxin, leyin, xirêfin, xiltin |
| bidûrebîn | rd. durbînin, durdeyin |
| bidûrxistin | m. ciradurîfîstis, ciradurîkerdis, ciradurîvistis, riradurîfinayis n. |
| bidûv | /rî. boçikin, dimin, doçikin, boçin |
| bidûxan | rd. dûxanin, duyin, dûmanin |
| biefsûn | rd. efsûnin, sêrdar, sêrin |
| biefyon | rd. afyonin, afyondar |
| biehlîyet | rd. ehlîyetin, ehîl |
| biekl | rd. tamwes, tamdar, tadin, lezîz, lezetin, tamin |
| bieks | rd. mozeyin, dingilin, aksin, mîlin |
| bielektrîk | rd. elektrîkin |
| bielem | rd. keserin, axînin, dejin, derdin,jandar, kulin, elemdar, kederin, axîndar |
| bienfeksîyon | rd. enfeksîyonin |
| bierebe | rd. tomofîlin, otomobîlin, erebayin |
| biesrar | rd. esrarin |
| bietîket | rd. etîketin |
| biewle | rd. asayîsin, emnîyetin, pêbawer, îtîmatkar |
| biexlaqî | m. exlaqinîye, xuysetinîye, exlaqdarênî, biexlaqîye m |
| bieyar | rd. eyarin, eyarkerde |
| bieyne | rd. ayîneyin, lîlikin, hilîyin, qutîyin |
| bifanos | rd. fanûsin, îdarayin, fanosin |
| bifanûs | rd. fanûsin, îdarayin, fanosin |
| bifatûre | rd. fatûrayin |
| bifayiz | rd. fayizin, selefin |
| bifelaket | rd. bûglatin, belayin, felaketin |
| bifeleqe | rd. feleqeyin |
| bifener | rd. fenerin |
| bifetlanek | rd. çivangin, hokeyin, vîrajin, fetilokin |
| bifetlonek | rd. çivangin, hokeyin, vîrajin, fetilokin |
| bifilîgran | rd. fuîgranin |
| bifîltre | rd. fîltreyin |
| bifind | rd. mûmin |
| bifirin | rd. firinin, furunin |
| bifirmisk | rd. lilawin, hesrin |
| bifirtine | rd. vaûvirikin, vabiliskin, furtoneyin, tefdûmanin |
| bifistan | rd. fistanin |
| bifîz | rd. zerpeyin, qapanîyeyin, forsin, fîyaqeyin |
| bifors | rd. zerpeyin, qapanîyeyin, forsin, fîyaqeyin |
| bifosfat | rd. fosfatin |
| bifosfor | rd. fosforin |
| bifosîl | rd. fosîlin, berkin |
| bigalûk | rd galikin, mahmuzin |
| bigaz | rd. gazin |
| bigazîn | rd. gazînin, lomeyin, sîtemin |
| bigelemse | rd. persin, alangin, problemin, persgireyin, meseleyin, alozin |
| bigels | rd. persin, alangin, problemin, persgireyin, meseleyin, alozin |
| bigem | rd. gemin |
| bigerdî | rd. berayin, adetin, edetin |
| bigewde | rd. govdeyin, lasgirs |
| bigewher | rd. gewherin, cewherin, gewerin |
| bigihînek | rd. bestokin |
| bigilêz | rd. gilêzin, alîyeyin, malêzin, gilêzgin, gewelin, lêzikin, gilazigin, girêzin |
| bigir | rd. girin, tîlin, qîlin, tûmikin, tilikin, komikin, qotin, tepeyin |
| bigîrak | rd. bivoyin, tutqalin, sîrîjin |
| bigirê | rd. gilmikin, tumorin, rîseyin, urin rd. gireyin |
| bigiya | rd. vasin, vasdar |
| bigîzme | rd. gîzmeyin |
| bigoçel | rcf. çankilin, çengelin, hevzînin, çengalin, çanqilin, çakilin, çongalin, çungalin |
| bigone | rd. hîsterîk |
| bigose | rd. goseyin, koseyin |
| bigost | rd. qelew, gostin, ganûgostin |
| bigovan | rd. guwayin, sahîdin |
| biguhan | rd. guhanin |
| biguhar | rd. gosareyin |
| bigulî | rd. çiqilin, lezgin, gilin, saxin |
| biguman | rd. gumanbar, sikbar, xulxulin, zereteptepe, gumanin, supeyin, sikin, sikdar |
| bigumrik | rd. gumrikin |
| bigunik | rd. hêlikin, herzin, batîyin, gunin, hakin, heyayin |
| bigurz | rd. gurzin, serezonpin |
| biguvah | rd. guwayin, sahîdin |
| bih | m. beye, behoke, biyoke, beybiyok, bîye, biyî, bê, eywa, heywa m. |
| biha | m. baha, fîyet, vaya, sedr, paha, vaye, fîyat, vay, wêy, veye n. |
| biha bûn | lng. baha bîyene, vaya bîyene |
| biha dar | rd. bahayin, vayayin |
| biha kirin | lg. . baha kerdene, bahanayene |
| bihabûn | m. bahabîyayis, vayabîyayis n. |
| bihacet | rd. pergalin, hacetin, aletin |
| bihadarî | m. bahayîye, bahayênî m. |
| bihafiros | rd. baharotox |
| bihafirosî | m. baharotoxîye, baharotoxênî m. |
| bihaname | m. yafte, etîkete m. |
| bihar | m. wisar, wesar, wusar, wasar, usar n. |
| bihara navîn | m. nîsane, wisara wertêne, nîsune m. |
| bihara pasîn | m. gulane, wisara peyene m. |
| biharapêsîn | m. mar n., adare m., wisara verêne m., edale m. |
| biharat | m. biharat, baharat n. |
| biharatdank | m. biharatdang n. |
| biharatfiros | rd. biharatrotox |
| biharatfirosî | m. biharatrotoxîye, biharatrotoxênî m. |
| biharborîn | m. wisarravêrnayis n. |
| bihare | n. wisare, sîgon, quare n. |
| biharî | rd. wisarên, wisarî |
| bihartin | lg. ravîyarnayene, viyarnayene, derbaz kerdene, ravêrnayene, viyernayene m. ravîyarnayis, viyarnayis, derbazkerdis, ravêrnayis n. |
| bihatî | m. bahayîye, bahayênî m. |
| bihatin | rd. hîrin |
| bihavil bûn | lng. havilin bîyene, kêrin bîyene, faydeyin bîyene, havildar bîyene, kêrdar bîyene, nefin bîyene |
| bihay | rd. hayin, haydar |
| bihebik | rd. hebikin, libikin |
| bihedîse | rd. qewimin, cirîyeyin, satîyeyin, hêketin, tesqeleyin, weqayin, hedîseyin, hewadîsin |
| bihelboq | rd. xapin, hokin, kapin, viyayin |
| bihêlî | rd. ayîneyin, lîlikin, hilîyin, qutîyin |
| bihêlik | rd. hêlikin, herzin, batîyin, gunin, hakin, heyayin |
| bihêlîn | rd. halênin, halînin |
| bihelistî | m. bend, kend, berg n. |
| bihelqe | rd. xelekin, kêlekin, helqeyin |
| bihendaze | rd. îhtîyatin, îhtîyatkar, îhtîyadkar |
| bihendazetî | m. îhtîyatkarîye, saqininîye, îhtîyatkarênî, saqininênî m. |
| biheng | rd. sahîyeyin, veyvendeyin, sahîyin |
| bihengame | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xiredrin, helahulayin, teqereqîn, zelemeleyin |
| bihenîfe | rd. çirin, zenbûrin, mûslixin, fîlkin, lulikin |
| bihêram | rd. hêramin |
| bihesin | rd. asinin, asnên |
| bihesp | rd. astorin, êxteyin, estorin |
| bihestî | rd. asteyin, kateyin, esteyin |
| bihêstir | rd. hesrin, lilawin |
| biheter | rd. îsrarin, rexoverdayisin |
| bihev | rd. yewbînî, cimna, jubînî, yobînî, zubînî, jewbînî, jimnu |
| bihev anîn | lg. . werê ardene, hurê ardene |
| bihevalbiçûk | rd. embazekin, hevalcoyin, hevaldomanin |
| bihevalzarok | rd. embazekin, hevalcoyin, hevaldomanin |
| bihevhenekkirin | m. yewbînîdeyaranîyekerdis, yewbînîdekuratekerdis, yewbînîdeleqîkerdis yewbînîdekusatekerdis, yewbînîdehenekekerdis, pîyaleqîkerdis, pîyayaranîyekerdis, pîyakuratekerdis, pîyakusatekerdis n. |
| bihêvî | rd. hîwadar, hêvîdar, umidwar, hîwayin, hêvîyin |
| bihêvîbûn | m. hêvîdarbîyayis, hîwadarbîyayis, hîwadarbîyayis, umidwarbîyayis, bihîwabîyayis n. |
| bihêvîkirin | m. hêvîdarkerdis, hîwadarkerdis, hîwadarnayis, umîdwarkerdis, bihîwakerdis n. |
| bihevîr | rd. mîrin |
| bihevîrtirs | rd. mîrazin, îzaye |
| bihevketî | rd. pêrabeste, têbeste, yewbînîragiredaye |
| bihevraz | rd. viradeyin, rampeyin |
| bihevreyî | m. pîyayîye, beranberîye, pîyayênî m. |
| bihewaketin | m. bihewakewtis n. |
| bihewaxistin | m. wepernayis, rehewafîstis, firnayis, bihewafîstis n. |
| bihêwirze | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xiredrin, helahulayin, teqereqin, zelemeleyin |
| bihewz | rd. hopin, dolin, hewzin |
| biheybet | rd. sawdar, tersdar, sencdar, muthîs, tersehêz, xofdar, dehsetin |
| biheyecan | rd. xurosin, xurosdar, heyecanin, heyecandar |
| biheysîyet | rd. heysîyetin, rîmetdar, îtîbarin, rêzdar, heysîyetdar |
| biheytehol | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xiredrin, helahulayin, teqereqin, zelemeleyin |
| bihêz | rd. hêzdar, hêzin, quwetin, xurt |
| bihezek | rd. hezin, hezekin |
| bihibir | rd. hibirin, murekebin |
| bihîkarî | rd. bandûrin, tesîrin |
| bihilco | rd. daroxin, dlbarin, daleqin, asqîyin |
| bihilm | rd. helmin, puxrin |
| bihingiv | rd. hingemînin |
| bihirî | rd. pirçin, pesmin |
| bihis | rd. hesin, hesdar, suirin |
| bihis bûn | lng. hesin bîyene, suirin bîyene, hesdar bîyene |
| bihisbûn | m. hesinbîyayis, suirinbîyayis, hesdarbîyayis n. |
| bihisî | m. hesinîye, suirîye, hesdarîye, suirênî m. |
| bihismet | rd. tûmtûraqin, debdebeyin, semldar, setefatin, hesmetkar, muhtesem, hesmetin |
| bihist | m. behist, cenet, bihist n. |
| bihistêr | rd. hesrin, lilawin |
| bihîstin | lng. . hesnayene, esnawitene, sinawitene, asnawitene, esnawutene, sinayene, esnayene, hesnayene, esnayene |
| bihîstok | m. telefon, fon n. |
| bihîva kwir | n. bot. korvame., vama qalikserte, vama kore m. |
| bihîz | m. hesn, hesnayis n. |
| bihîz yarî | rd. hesnên, hesnbar |
| bihîzbarî | rd. hesnên, hesnbar |
| bihîzyar | rd. gosqulac, pejngîr, hesas, pejnkar, hesgîr |
| bihîzyarî | m. gosquladye, pejngîrîye, hesasîyet, pejnkarîye, hesgîrîye, pejnkarênî m. |
| bihn | m. bîhne m., cîf n., helm n., nefes n.r bîne m., solix n. |
| bihnek | rd. bîhnê, gamê., helmê |
| bihok | m. beye, behoke, biyoke, beybiyok, bîye, biyî, bê, eywa, heywa m. |
| bihortin | m. ravêrayis, derbazbîyayis, vîyartis, ravêrdis n. |
| bihost | m. vîzoye, vînce, bihoste, cewe, vîncew, vince m. |
| bihost kirin | lg. vîzo kerdene, vînc kerdene, bihost kerdene, cewe kerdene, vîzonayene, bihostnayene |
| bihostkirin | m. vîzokerdis, vînckerdis, bihostkerdis, cewekerdis, vîzonayis, bihostnayis n. |
| bihovîtî | m. bihovîye, bihovîyênî m. |
| bihûçik | rd. esteyin, huçikin, çengleyin |
| bihuner | rd. hunerin |
| bihur | m. bir (awe de) n. |
| bihûr | rd. ravêrin, vêreyin |
| bihura peyayan | n. ravêrê peyayan n. |
| bihurbar | rd. ravîyarbar, vîyarbar |
| bihurbarî | m. ravîyarbarîye, vîyarbarîye, ravîyarbarênî m. |
| bihurekajêrîn | m. derbazgeho cêrên, ravêro cêrên, ravêrê binî, cêreravêr n. |
| bihurî | rd. ravêrde, vêrde, ravêraye |
| bihurîn | m. întiqal, ravêrdis, derbazbîyayis n. lng. . ravêrayene, ravêrdene, vîyartene, ravîyertene, derbaz bîyene, ravyerdene, vîyertene m. ravêrayis, derbazbîyayis, vîyartis, ravêrdis n. |
| bihurtin | lg. ravîyarnayene, viyarnayene, derbaz kerdene, ravêrnayene, viyernayene m. ravîyarnayis, viyarnayis, derbazkerdis, ravêrnayis n. |
| bihust | m. behist, cenet, bihist n. |
| biîrade | rd. hemdin, îradeyin |
| bij | m. made, îsta m., bî n., îstahe m. îsteh m. |
| bijandin | lg. tameznayene, tamejnayene lg. wereknayene m. wereknayis n. |
| bijang | n. bijange, muje, bije, pîzange, bîzangî, boje, mijonkî, micew, mije, mijew, pîzangî, bijunge m. |
| bijare | m. bot. kax n. rd. serçaq, weçînite, sek, vîjnaye, guzîde, elît |
| bijare kirin | lg. weçînitene, vîjnayene, seknayene |
| bijarker | rd. weçînitox, vîjnayox |
| bijarkerî | m. weçînitoxîye, vîjnayoxîye, weçînitoxênî m. |
| bijarte | rd. serçaq, weçînite, sek, vîjnaye, guzîde, elît |
| bijarte bûn | lng. . weçînite bîyene, vîjnaye bîyene |
| bijartebûn | m. weçînitebîyayis, vîjnayebîyayis, temayuz n. |
| bijartî | rd. weçînite, vîjnaye, weçînaye |
| bijartin | m. weçînîtis, vîjnayis, beznayis, weçînayis, bêznayis n. lg. . weçînitene, vîjnayene. *hatin bijartin ltb. weçînîyene, vîjnîyene, ameyene weçînitene, ameyene vîjnayene |
| bijehr | rd. zehîrin, jarin, axûyin, jehrin, jardar |
| bijêr | rd. weçînitox, vîjnayox |
| bijêrî | m. weçînitoxîye, vîjnayoxîye, weçînitoxênî m. |
| bijêrîk | m. qelêneke, bijêreke, qilênekî m. |
| bijî | b. biriwîye, aferim, bicuwîye, eferim! n. bîjî, usar, porê estore, bujî, wilar n. m. bijî, silêl (genim...) n. |
| bijî dan | lg. çim riverdayene, re ribijîyene |
| bijîjk | m/n. doktor, hekîm, tebîb n. m. tip, tib n. |
| bijimar | rd. hûmarin, hûmardar, hûmarde |
| bijin | rd. cinîyin, zewecîyaye |
| bijîn | lng. made risîyene, îstah cisîyene m. made n.r îsta m.r bîz n. , îstahe m. îsteh m. lng. re ribijîyene |
| bijiqîn | lng. bilqijîyene, pijiqiyene (çim) |
| bijîresk | m. bot. bîjîsiya, qilçsîya, qereqilçix m. |
| bijirîn | ltb. weçînîyene, vîjnîyene, ameyene weçînitene, ameyene vîjnayene m. weçîniyayis, vîjnîyayis, ameyeneweçînitis n. |
| bijîsk | m. tip, tib n. |
| bijîskê dadîyê | n. tebîbê edlîya n. |
| bijîskê diranan | n. hekîmê didanan, doktorê didanan n. |
| bijiskê guhan | n. hekîmê gosan, doktorê gosan, goswan n. |
| bijîskê hinavî | n. hekîmê hizrûpizran, hekîmê daxiliya, hekîmê nêwesîyanê zereyî, hekîmê hizoran n. |
| bijîskî | rd. tibî, tipên, tibên |
| bijîskiya da | dîn. tipo adlî, tipo dadî, adlîtip, tipo edlî n. |
| bijîsktî | m. hekîmîye, tebîbîye, doktorîye, hekîmênî m. |
| bijiyê bijî | pînco pînc, bîncurik |
| bijkoj | m. gojege, biskojî, qumça, sedefe, zirare, gocege, kumça, gojage, gocage, mak, biskocî, guecak m. |
| bijûn | rd. wes |
| bijûn kirin | lg. . wes kerdene |
| bijûnî | m. wesîye m.r sihat n.r wesênî m., wêsî m. |
| bika | rd. simerin |
| bikabûs | rd. hêlikin, kaposin |
| bikadro | rd. kadroyin |
| bikaisîyûm | rd. kalsîyûmin |
| bikakul | rd. tunrikin, pulikin, sabikin, tulikin, xendêlikin |
| bikalîte | rd. kalîteyin, hêca |
| bikalker | rd. kalkerin |
| bikamir | rd. qamîsin |
| bikapok | rd. paynayin, pasnayin, basnekin, paynekin, pasnikin |
| bikarakter | rd. xuysetin, karakterin |
| bikaranîn | lg. gurenayene, xebatnayene, kar ardene, suxulnayene, bikarardene, xebitnayene, sixulnayene m. gurenayis, xebatnayis, suxulnayis, bikarardis n. |
| bikaranînaawayan | n. karardisêawayan, gurenayisê rewsan n. |
| bikaresat | rd. bûglatin, belayin, felaketin |
| bikartol | rd. qumpîrin, kartolin, patatîzin |
| bikatar | ttf. kilawekin, kumikin, kulikin, pilikin |
| bikator | rd. kilawekin, kumikin, kulikin, pilikin |
| bikaxiz | rd. kaxitin |
| bikêç | rd. kekin |
| bikêm | rd. ricawin, rêmin |
| bikemax | rd. hengilin, qorikin, kuleyin, qalçeyin |
| bikêr | rd. havildar, kêrdar, kêrin, nefin, faydeyin, havilin |
| bikêr bûn | lng. havilin bîyene, kêrin bîyene, faydeyin bîyene, havildar bîyene, kêrdar bîyene, nefin bîyene |
| bikêr hatin | lng. . havilin bîyene, kêrin bîyene, faydeyin bîyene, havildar bîyene, kêrdar bîyene, nefin bîyene, bikêr ameyene, kêr ameyene |
| bikêrhatî | rd. bikêrameye, kêrinameye, kêrameye |
| bikerkûd | rd. kukirdin, kerkudin |
| bikêse | rd. persin, alangin, problemin, persgireyin, meseleyin, aiozin |
| bikesk | rd. keweyin, keskin |
| bikevir | rd. kemerin, berin, sîyin |
| bikî nekî | h. bibo mebo, çarnêçar, biwazê mewazê, bikerê mekêrê |
| bikil | rd. sirmeyin, kilin, surmeyin |
| bikilmûç | rd axin, belxemin |
| bikils | rd. kirêrin |
| bikim | rd. kumikin, kulikin |
| bikimik | rd. kilawekin, kumikin, kulikin, pilikin |
| bikîn | rd. kîndar, kirdar, qerezdar, kîncî, xincin, kînin, qerezin, kirin |
| bikinc | rd. kinrin, belgin, rilin |
| bikir | m/. hêrînayox, musterî, misterî n. |
| bikiras | rd. fistanin |
| bikirêc | rd. kirêrin |
| bikirî | m. hêrînayoxîye, musterîyênî, hêrînayoxênî m. |
| bikirkûd | rd. kukirdin, kerkudin |
| bikitekit | rd. kitekitin, detayin,teferuatin, kitkitin |
| bikok | rd. kokin |
| bikolos | rd. kolosin, kumin, kumikin, kulikin |
| bikontrat | rd. mukaweleyin, kontratin, pêkewtiseyin, muqaweleyin |
| bikorik | rd. rastekin |
| bikovan | rd. hazîn, bisewat, zerehincirite, zeresewat |
| bikrîk | n. binê bîre, binê quye n. |
| bikuleh | rd. kolosin, kumin, kumikin, kulikin |
| bikurk | rd. arpinceyin, kurkin |
| bikûset | rd. kûsetin |
| bikuste | rd. alçîyin |
| bikutek | rd. payendeyin, destikin, palikin |
| bil | rd. qederî, xêca, zobîna, basqe, xeyrî, xeyca, sewbîna, zobî, zovî, sewbî |
| bila | n. wa, va, bila, bala |
| bila bibe | wa bo, va bo, bila bo |
| bilamba | rd. lambayin, lembayin |
| bilamik | m. bizmik, lewtik, lewçik, hemzik n. |
| bilandin | lg. cebelnayene, pê mijûl kerdene, pê xecelnayene, bilîye kerdene m. cebelnayis, pêmijûlkerdis, pêxecelnayis, bilîyekerdis n. lg. ast kerdene, hast kerdene, hedirnayene, xecelnayene |
| bilbal | N. bot. tarêdewerîyo |
| bilbil | n. zoo. bilbîl n. *bilbil kirine qefesa zêrîn dîsa gotîye ax wetenê min bilbil kerdo qefeso zernên ancî vato °ax welat! |
| bilbisîn | m. qemesîyayis, qarixbîyayis (çim) n. lng. qemesîyene, qarix bîyene (çim) |
| bilbize | vilika heşa; iris aucheri |
| bilbizêk | m. bot. gulbizike, kilbizike, vilîka newroze, kulbizike, kolbize, golbiza m. |
| bilbizeq | m. bot. gulbizike, kilbizike, vilîka newroze, kulbizike, kolbize, golbiza m. |
| bildirik | m. vizik, guvik, soqî, dual m., vizvizok, soqa, virvirok, govik n. |
| bilebil kirin | lg. pitpitnayene, vilvilnayene, pilevilnayene, vitvitnayene, pilepil kerdene, kurtnayene, kurtekurt kerdene, pilnayene |
| bilêç | m. bilûsk, virsik, bilisk, vire, virisk, virso, blusk, viro, bulusk, virûsûk n. |
| bileke | rd. lekeyin |
| bilêlaz | (=berzêlik, berbizêlik, pirpizik) gozbilik(kulbize)beyaz-vilikî şiwane-mavî; iris persica |
| bilerz | rd. lerzin, hejin, lerzokin, hejdar, lerzdar, hejhejok, hejokin, lerzlerzok |
| bilêt | m. bilete, bîlete, bîlate m. |
| bilêta balafirê | n. bileta firokeyî, bileta tîyareyî m. |
| bilêtfiros | m/n. biletrotox, biletcî n. |
| bilêtfirosî | m. biletrotoxîye, biletrotoxênî m. |
| bilêtnêr | m/n. konduktor, biletewnayox, biletsayeker, biletnîyadox n. |
| bilêv kirin | lg. . telafûz kerdene, re ziwan ardene, vatene |
| bilêvkirin | m. telafûz, vatis, reziwanardis, qaldun n. *hatin bilêvkirin llb. vajîyene, ameyene vatene, kelemîyene, variyene |
| bilewe | rd. remilin, lixin, aluvyonin |
| bilez | rd. lerzkî, lezkanî, bilez, çapik |
| bilî | h. bê, bîla, xêca n. bilîye m., xece n., bîlye m., bîle m. |
| bilî bûn | lng. . cebelîyene, bilîye kewtene, pê mijûlbîyene, pêxecelîyene |
| bilib | rd. daneyin, taneyin, hebin, libin |
| bilibik | rd. hebikin, libikin |
| bilîbûn | m. cebelîyayis, bilîyekewtis, pêmijûlbîyayis n. |
| bilîçik | rd. çilmin, xirnikin, zuxin, çilantin, lîkin, fisin, çilanin, çilin, piuin |
| bilihêm | rd. lehîmkerde, lehîmin |
| bilîk | rd. çilmin, xirnikin, zuxin, çilantin, lîkin, fisin, çilanin, çilin, pilxin |
| bilîmet | rd. dahî rd. hunerin |
| bilîmon | rd. lîmonin |
| bilîn | lng. . cebelîyene, bilîye kewtene, pê mijûlbîyene, pê xecelîyene |
| bilind | rd. pîl, berz rd. berz, barz |
| bilind bazdan | lg. berzperayene, berz firdayene, berz sîyene |
| bilind bûn | lng. . pîl bîyene, berz bîyene, girs bîyene, gird bîyene lng. . berz bîyene, berzîyene |
| bilind firîn | lg. berzfirayene, berz raperayene, berz firdayene *bîlînd firîn nizm ketin keso ke berz firdo nizm kuwno, berzfirdayis nizmkewtis o, firdayiso berz alçaxkewtis o |
| bilind girtin | tg. berz girewtene |
| bilind kirin | lg. pîl kerdene, berz kerdene lg. ravaznayene, waraznayene, berz kerdene, wewaraznayene, wereznayene, wedardene, berznayene, rawirznayene, raurznayene, varzaynayene |
| bilindahî | m. berzîye, berzênî m. |
| bilindayî | m. berzîye, berzênî m. m. mat. berzîye m. |
| bilindayî pîv | m. berzîyepê m., altîmetre m. |
| bilindbêj | m/n. fortox, fortestox, palawracî n. |
| bilindbûn | m. pîlbîyayis, berzbîyayis, girsbîyayis, girdbîyayis n. m. berzbîyayis, berzîyayis n. |
| bilindbûyî | rd. berzbîyaye |
| bilindcih | rd. diyar, berzca, cawo berz. *hatin bilindkirin llb. berz kerîyene, ameyene berzkerdene |
| bilindek | m. kumik, kulik (a) n. |
| bilindhî | m. raqim n., berzîye m. |
| bilindî | m. berzîye, raqim m. m. berzîye, berzênî m. |
| bilindîne | rd. berzek |
| bilindker | m. berzkere, amplîfîkatpore, berznayoxe m. rd. berzker, ravaznayox |
| bilindkirin | m. pîlkerdis, berzkerdis n. |
| bilindpaye | rd. payeberz, payegiran |
| bilindtir | rd. berzêr, berzyer |
| bilindtirîn | rd. berzêrên, tewr berz |
| biling | rd. lingin, payin, paydar |
| bilixab | rd. gemin |
| biliyaqet | rd. lîyaqetin, hêcayin, erjin, lîyaqetdar |
| biljiqîn | lng. . bilqijîyene, pijiqîyene, çir dayene, pisikîyene, vij dayene, pizqîyene, suep dayene |
| bilo | n. bilo, çulik, curik, bilik, çuç, belo, cuc, bil (ziwanê domanan de) n. m. zoo. pîrike, pîreboke, pîre, pîrek m. |
| bilome | rd. gazînin, lomeyin, sîtemin |
| biloq | m. bilqe, pilike, pilqik, bilqoke m. |
| bilostik | rd. litamin, limistin |
| bilq | m. bilqe, pilike, pilqik, bilqoke m. |
| bilqebilq | h. bilqebilq, qulteqult, qil-qil, çilqeçilq |
| bilqebilq kirin | tg. bilqayene, bilq dayene, bilqebilq kerdene |
| bilqebilqkirin | m. bilqayis, bilqdayis, bilqebilqkerdis n. |
| bilqik | m. bîlqe, pilike, pilqik, bilqoke m. |
| bilqik dan | lg. bîlqayene, bilq dayene, bilqebilq kerdene |
| bilqikdan | m. bilqayis, bilqdayis, bilqebilqkerdis n. |
| bilqîn | lng. . bilqîyene |
| bilqinî | m. bilqîye, bîlqênî m. |
| bilqinî jê anîn | lg. bilqîye rira ardene |
| bilrim | rd. qurvet, çenebaz, qurtqur, fekbaz, lafezan, lewbaz, geweze, zevzek, çeneyin, qalizav, fekwazun, riririr, wazun |
| bilûk | n. kelpîç, kerpîç n. |
| bilûl | m. lulike m. |
| bilûr | m. bilor, bîlur, belûr, bilûr n. m. muz. bilûre, lulî, zel m. |
| bilûr kutan | lg. bilûre cinitene |
| bilûrjenî | m. bilûrwanîye, lulîbendîye, zelbendîye, bilûrrinitoxîye, bilûrwanênî, lulîbendênî, zelbendênî m. |
| bilûrvan | m/. bilûrwan, lulîbend, zelbend, bilûrrinitox, zelçî n. |
| bilûrvanî | m. bilûrwanîye, lulîbendîye, zelbendîye, bilûrrinitoxîye, bilûrwanênî, lulîbendênî, zelbendênî m. |
| bilûr]en | m/n. bilûrwan, lulîbend, zelbend, bilûrrinitox, zelg n. |
| bilwêr | m. muz. bilûre, lulî, zel m. |
| bilxar | rd. bulgar |
| bilxaristan | m. bulgaristan, bulgarya n. |
| bimacera | rd. serameyisin, serwanin, macerayin, yadastin, serdeameyisin, seruwanin |
| bimadalya | rd. nîsaneyin, madalyayin, graxnîsaneyin |
| bimade | rd. madeyin, îstahin |
| bimakîne | rd. makîneyin |
| bimalik | rd. çimeyin |
| bimane | rd. vatedar, manedar, vateyin, manîdar, maneyin |
| bimasî | rd. maseyin |
| bimaske | rd. rîpûsin, maskeyin |
| bimast | rd. mastin |
| bimazeret | rd. mazeretin, uzrin |
| bimbar | m. ana. roqila barîye, loqla hurdîye m. |
| bimbarek | rd. fîraz, bimbarek, muqedes, qutsal, ombarek, imbarik, teqdîs, qutsî |
| bimeas | rd. mangin, maasin, asmin, mayisin |
| bimebest | rd. amanrin, xayedar, mexsedin, amarin |
| bimecaz | rd. mecazin |
| bimehanî | rd. mangin, maasin, asmin, mayisin |
| bimehde | rd. mûrûzin, madeyin, rîtirs |
| bimehmuz | rd. galikin, mahmuzin |
| bimehr | rd. marekerde, mareyin, nîkahkerde |
| bimehzûr | rd. mahzurin, zîyanin |
| bimêjî | rd. mezgin |
| bimêlîde | rd. kileyin, kilawinin, alawinin |
| bimentol | rd. mentolin |
| bimenzere | rd. menzereyin, dîmenin |
| bimeqes | rd. meqesin |
| bimêr | rd. mêrdeyin, zewecîyaye, mêrdekerde |
| bimerasim | rd. merasimin |
| bimêrdezime | rd. hêlikin, kaposin |
| bimereq | rd. çimzêlik, merexdar, merexin |
| bimerge | rd. salçeyin |
| bimerhemet | rd. merhemetin, rahmdar, merhemetkar |
| bimermer | rd. mermerin |
| bimes | b. mers, bimes |
| bimesafe | rd. mesafeyin |
| bimesref | rd. mesrefin, mesrefdar |
| bimetod | rd. usulin, metodin, vererayeyin m. usulinîye, vererayeyinîye, metodinîye m. |
| bimêzere | rd. sajikin, pêçin, egalin, kefîyin |
| bimij | rd. mijin |
| bimij kirin | m. mijinkerdis n. |
| bimijok | rd. mostikin, engeleyin, emzigin |
| bimiqnatis | rd. miqnatisin |
| bimîratgir | rd. mîratcîyin, madaxcîyin, warisin, mêrascîyin |
| bimirêk | rd. ayîneyin, lîlikin, hilîyin, qutîyin |
| bimîrkut | rd. darsoqin, sersoqin, darkutin, daqoqin, rirneyin, toqmaqin |
| bimirûz | rd. mûrûzin, madeyin, rîtirs |
| bimisûr | rd. çetin, zor, zahmetin, ezîyetin, cefayin, zarzunin |
| bimitik | rd. girin, tîlin, qîlin, tûmikin, tilikin, komikin, qotin, tepeyin |
| bimix | rd. bizmarin, mixin |
| bimole | rd. suyaxin, sebaxin |
| bimor | rd. morin, daxmeyin, muhirin, mohrkerde, mohrin |
| bimoran | rd. dûxanin, xemamin, mûxin |
| bimorî | rd. morekin, morayin, murayin |
| bimoryaz | rd. pûkin, badevin, welekin |
| bimostik | rd. mostikin, engeleyin, emzigin |
| bimot | rd. ribin, aqitin, motin, bekmezin |
| bimotor | rd. motorin |
| bimovik | rd. kabokin, movikin |
| bimox | rd. tonin, donin |
| bimûçe | rd. mangin, maasin, asmin, mayisin |
| bimucîze | rd. mucîzeyin |
| bimudet | rd. demdar, mudetin |
| bimûm | rd. mûmin |
| bimuqawele | rd. mukaweleyin, kontratin, pêkewtiseyin, muqaweleyin |
| bimusamaha | rd. musamahakar, wesvînitox, wesdîyox, toleransin, musamahayin |
| bimuslix | rd. çirin, zenbûrin, mûslixin, fîlkin, lulikin |
| bimuzîk | rd. muzîkin, musîkin |
| bin | n. bin, bine n. |
| bin ketin | m. binkewtîye, mexlûbîyet, binkewtênî, mexlûbîye, binkewtis m. m. tedesîyayis, hezîmet, binkewtis n. |
| bin nîr kirin | lg. rite kerdene, debestene, nîre kerdene |
| bin xwe de | binê xo de |
| binaçe | m. koke, mense, çunde, binik m. m. nifs, aj, dunda, dol, nesl, zurîyet, zîlet n. |
| binamûs | rd. namûsin, namûskar |
| binan | rd. werdin, nanin |
| binane | rd. zirpûneyin, pelpûneyin, naneyin |
| binanî | m. bingehronayis, binronayis, hîmestis n. m. xarzike m. |
| binasir | rd. cedewin, deqin, calekin, nasirin |
| binatir | rd. lsk. payecêr, payebin, ast. ji asta bilind rd. payecor, payeberz |
| binav | rd. namedar, namdar, namûvengin, meshur, namedaye, vengone, nameyin, biname m. binawe, binê awe m. |
| binav bûn | lng. . binaw bîyene, roqulopîyene, qulopîye awe bîyene, xerq bîyene |
| binav kirin | lg. binaw kerdene, roqulopnayene, qulopîye awe kerdene, xerqnayene, binawnayene |
| binav û deng | rd. namedar, namdar, namûvengin, meshur, namedaye, vengone, nameyin, biname |
| binav û deng kirin | lg. namedar kerdene, meshur kerdene, namûvengin kerdene. *hatin binavkirin llb. name kerîyene, ameyene namekerdene |
| binav û dengî | m. namedarîye, namdarîye, namûvenginîye, meshurîye, namedarênî, namûvenginênî m. |
| binavayî | m. binawayîye, binsazîye, hîmsazîye, bingehsazîye m. |
| binavber | rd. firkin, mabeynin |
| binavbir | rd. mîyanbirin, mîyanbirdar, serteyin, besin |
| binavbûn | m. binawbîyayis, roqulopîyayis, xerkbîyayis, qulopîbîyayis, qulopîyeawebîyayis n. |
| binavbûyî | rd. binawbîyaye, roqulopîyaye, qulopîbîyaye |
| binavgîn | rd. pergalin, hacetin, aletin |
| binavkirî | rd. rz. dîyar rd. binamekerde, kifskerde, bellîkerde |
| binavkirin | m. namenayis, namepiranayis, nameridayis n. m. binawkerdis, roqulopnayis, binawnayis, xerqnayis n. |
| binax | n. binherd, binwele, binerd, binhard n. |
| binax kirin | tg. binherd kerdene, defn kerdene, wedardene, çale kerdene, binwele kerdene |
| binaxe | m. bingeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. n. rike m., rikim n. |
| binbal | m. binçeng, binê engilî, binê çengî n. |
| binbar | rcf. mukelef, rexosernayox, binbar |
| binbarî | m. mukelefîye, mecbûrîye, binbarîye, mukelefîyet m. |
| binbêder | m. kozer, xiz, korzêr, binê cuwenî n. |
| binbêjing | n. zengire, binpirojine, zingire, binbêjinge n. |
| binboç | n. binboçik, binboçe n. |
| binc | m. kok, penc n. |
| binçav kirin | lg. binçim kerdene, binawirnayene, binawir kerdene, nezaret kerdene |
| binçavî | m. nezaret, binçim, binawir n. |
| binçeng | m. binçeng, binê engilî, binê çengî n. |
| bincî | rd. binca, binril |
| bincil | n. çamesurm, pirên ûtûmanî, binkincî, binrilîz n. |
| bincil kirin | m. bincil, binrilkerdis, tênimitis, binrilnayis |
| bincilk | n. çamesurm, pirên ûtûmanî, binkincî, binrilîz n. |
| bincilkirin | lg. binril kerdene, tênimitene, binrilnayene |
| binçok | n. ana. cîqe, ceqe n. |
| bindar | m. bindare (meyweyên ke risînê) n. |
| bindelav | n. binarig n. |
| bindeq | m. bot. findiqêre, darfindiqe, darafindiqe m. m. findiqe, fundiqe, findoqe m. |
| bindeqvan | m/n. findiqcî, findiqwan n. |
| bindeqvanî | m. findiqcîyîye, findiqwanîye, findiqcîyênî, findiqwanênî m. |
| binderya | n. binderya, binê deryayî n. |
| bindest | rd. bindest |
| bindest bûn | lng. . bindest bîyene |
| bindest kirin | lg. bindest kerdene, bindestnayene |
| bindestî | m. koleyîye, bendeyîye, bindestîye, koleyênî, bendeyênî m. |
| bindevka asikê | n. ana. berê madeyî, berê recî, kêberê madeyî n. |
| bindevka madeyê | n. ana. berê madeyî, berê recî, kêberê madeyî n. |
| bindir | m. zoo. pîrike, pîreboke, pîre, pîrek m. |
| bindosek kirin | m. bincil, bincilkerdis, tênimifs, binrilnayis n. |
| bindosekkirin | lg. binril kerdene, tênimitene, binrilnayene |
| binê avê | m. binawe, binê awe m. |
| binê berosê | n. binê birosî n. |
| binê deryayê | n. binê deryayî, binê dengizî, binê bahrî n. |
| binê solê | n. binsol, binpostal, binê postalî n. |
| binê xwe de berdan | lg. binê xo de kerdene, xo de kerdene, xo verdayene |
| binebes | m. saxo cêrên, beso binên, cêrebes n. |
| bineçerm | m. hîpoderm, çermeyo binên, çermeyê binî n. |
| bineçîn | m. sos. sinifa binêne, sinifa cêrêne m. |
| binefs | m. bot. benevse, menewse, meneksa, minewse m. |
| binefş | menewş; viola odorata |
| binefsa belek | m. bot. binevsa beleke m. |
| binegeh | m. birgeh, qerargeh n. m. hîm, bingeh, rikm, binke n. m. wargeh, awangeh n. |
| binehis | m. binhes, binsiur n. |
| binehisî | m. binhesîye, binhisênî m. |
| binekarî | m. deke m., fêl n., dame m., fend n., dolab n., hîle n. |
| bineqarat | rd. neqeratin |
| binerd | n. binherd, binwele, binerd, binhard n. |
| binerd bûn in | g. binherd bîyene, binerd bîyene |
| binerd kirin | lg. binherd kerdene, defn kerdene, wedardene, çale kerdene, binwele kerdene |
| binerdî | m. bot. gizêra bostanî, herdsaye, saya binherdî, sayê bînde erdî m. rd. binherdî, binerdî |
| binerdik | m. bot. selxame., binherde m. |
| binerdkirin | m. binhercikerdis, defînkerdis, wedardis, çalekerdis n. |
| binerx | rd. nirxin, nîrxdar |
| binerx kirin | lg. nirxnayene, binirxnayene,nerxnayene |
| binesax | n. suba cêrêne, saxa cêrêne, suba binêne m |
| binesazî | m. binawanîye, binsazîye, hîmsazîye, bingehsazîye m. |
| binêsk | m. kirtiksabûn, kîrtikê sabûnî n. |
| binetar | n. bîngeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. m. cog. bintar, perê koyî, pêsê koyî, pêsîrê koyî, qina koyî, tarê koyî n. m. teks n., metîn n., nûsare m. n. rike m., rikim n. |
| binetîm | n. binetîm, taximo cêrên, tîmo binên n. |
| binetîp | n. binetîm, taximo cêrên, tîmo binên n. |
| binevs | m. bot. benevse, menewse, meneksa, minewse m. |
| binevsa belek | m. bot. benevsa beleke m. |
| binevsgon | rd. benevsgon, rengê benevse, benevsên, benevsî, benevsreng |
| bineynok | rd. nenûgin, nenikin |
| bingeh | m. bingeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. |
| bingeh avêtin | lg. bingeh estene |
| bingeh danîn | lg. bingeh ronayene |
| bingeh girtin | lg. bingeh girewtene |
| bingehî | rd. bingehên, hîmên, binaçeyên, temelên |
| bingehîn | rd. bingehên, hîmên, bînaçeyên, temelên bingêre cunde gayê hetê zereyî ra vajîno |
| binghuk | m. tip. algose, belegos, xîyarek, gosdeginayis, gosrep, yarek, belengus, qenaqutik, qebaxqulax, alguse n. |
| binghukî bûn | lng. . belegos bîyene, algose bîyene, xîyarek kewtene, gosî deginayene, gosrep bîyene |
| bingok | m. tip. algose, belegos, xîyarek, gosdeginayis, gosrep, yarek, belengus, qenaqutik, qebaxqulax, alguse n. |
| binhîmaya xwe kirin | tg. binê sitara xo kerdene, binê muhafezeyê xo kerdene, binê hîmaya xo kerdene |
| binî | n. rike m., rikim n. n. bin, bine n. |
| binî danîn | lg. bine ronayene |
| binî girtin | tg. bine girewtene |
| binî kirin | lg. bine kerdene |
| binî kisandin | tg. bine kaskerdene, bine ra antene |
| binî kolan | lg. bine kinitene |
| binîgar | rd. nîgarin, resmin |
| binik | m. xarzike m. |
| binîkah | rd. marekerde, mareyin, nîkahkerde |
| binikul | rd. nîkilin, nequrin, nîklikin |
| binimro | rd. numreyin, nimroyin |
| binîsane | rd. nîsaneyin, madalyayin, çiraxnîsaneyin |
| binîsanî | rd. wastîyin, nîsanîyin, wayirwastîyin |
| binîse | rd. sefîl, hejar |
| binîspet | rd. nîspetin, oranin |
| binîtrat | rd. nîtratin |
| binivîn | rd. rilin, livînin |
| biniyet | rd. nîyetin, fêldar, fêlin |
| binîzam | rd. serûberin, sunikin, nîzamin, pergalin, sîstematîk |
| binize | rd. sungîyin |
| binke | m. birgeh, qerargeh n. |
| binkefs | m. binçeng, binê engilî, binê çengî n. |
| binketî | rd. binkewte, mexlûb |
| binkeya asmanî | n. binikê hewayî, binikê asmênî, mîyandê hewayî n. |
| binkinc | n. çamesur n., pirên û tûmanî, binkincî, binrilî zh. |
| binkirask | m. pirên, piryên, perîyen n. |
| binkol | m. kulbe, esfe, yewfek, kalun, gelberî, kalon, kalum n. n. necax, nalrix, nicaq, nalçix n. rd. zexel, kone, mixenet, nimitî |
| binpê | m. binlinge, binê linge, tatê linge, binpa n. |
| binrax | m. selt, sîlte n. |
| binsernivis | n. serniviso binên, sernûso binên n. |
| binsol | binsol, binpostal, binê postalî n. |
| binta | n. binte, tutuno nêserçaq n. |
| bintar | n. bingeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. |
| binukte | rd. nukteyin, esprîyin, nuktedar |
| binumare | rd. numreyin, nimroyin |
| binuqte | rd. deqin, nixtikin, nixtin |
| binyad | m. bingeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. |
| binyat | m. bingeh, hîm, esas, temel, binaçe, baz, xîm n. |
| binyatger | rd. bunyewîcî, strukturelîst |
| binyatî | rd. bunyewî, strukturel |
| binzik | m. ana. binpîze n. |
| binziman | m. binziwan, binê ziwanî n. |
| biolan | rd. nofin, gulbangin, vengwedayisin, ekoyi n. nofdar |
| bioxir | rd. yomin, oxirin, yomdar |
| bipace | rd. pencereyin, baceyin, çarçîbayin |
| bipaçox | /tf. tunrikin, pulikin, sabikin, tulikin, xendêlikin |
| bipaî | rd. viradeyin, rampeyin |
| bipaldank | rd. payendeyin, destikin, palikin |
| bipalpist | rd. palpistin |
| bipancik | rd. pançikin, delingin, pançeyin, panrikin |
| bipanî | rd. paynayin, pasnayin, basnekin, paynekin, pasnikin |
| bipapax | rd. papaxin, telikin |
| bipaplûk | rd. pêlikin, papêlkin, sulumeyin |
| bipaq | rd. paqin, çeqin, palin, seqin, faqin |
| biparêz | rd. parêzin |
| biparseng | rd. dengeyin, hîreyin, parsencin |
| bipasxistin | m. tecîl, peyserestis, peydedayis n. |
| bipate | rd. polin, pîneyin, polikin |
| bipatet | rd. kartolin, qumpîrin, patatîzin |
| bipê | rd. lingin, payin, paydar |
| bipêçî | rd. bêçikin, engisteyin, engistin |
| bipêçîk | rd. bêçikin, engisteyin, engistin |
| bipêçk | rd. pêçîn |
| bipegr | rd. tortin, durdin, qirfin, pexaxin, leyin, xirêfin, xiltin |
| bipehnî | rd. paynayin, pasnayin, basnekin, paynekin, pasnikin |
| bipel | rd. pelin, pûsin, velgin, perin, pelgin, pertin |
| bipêl | rd. pêlin, pêlpêlin, pêldar |
| bipêlik | rd. pêlikin, papêlkin, sulumeyin |
| bipembû | rd. pemeyin, pemuxin, penbuyin |
| bipence | rd. pencin, pencurîyin, pencikin, pencurikin |
| bipencere | rd. pencereyin, baceyin, çarçîbayin |
| bipencik | rd. pencin, pencurîyin, pencikin, pencurikin |
| bipenêr | rd. pendîrin |
| bipêpelok | rd. pêlikin, papêlkin, sulumeyin |
| biper | rd. perin, baskin, qanatin |
| biperçîn | rd. perçînin |
| bipergal | rd. serûberin, sunikin, nîzamin, pergalin, sîstematîk |
| bipertaw | rd. qudimin, firin, teqetin, qudumin |
| biperwane | rd. perwaneyin |
| biperwaz | rd. perwazin, çiqirin |
| bipêsîr | rd. çiçikin, memikin, çiçin, pistinin |
| bipesm | rd. pesmeyin, pirçin |
| bipêt | rd. kileyin, kilawinin, alawinin, kilin |
| bipêûpar | rd. yomin, oxirin, yomdar |
| bipeyker | rd. kêlin, peykerin, wayirkêl, wayirpeyker |
| bipeyketin | m. redimenayis, redimekewtis, peyradimeverdis n. |
| bipîl | rd. pîlin |
| bipîne | rd. polin, pîneyin, polikin |
| bipirzik | rd. pizrûgin, pizrikin, pizûgin, pizikin, pisugin, bezrikin, pizrikin |
| bipist | rd. salîyeyin, quncixin, mîyin, mundîyin, pistîyin, salin rd. pistdar, pistin, pistemerdimin |
| bipistmêrî | rd. pistdar, pistin, pistemerdimin |
| bipîston | rd. pîstonin, tanekin |
| bipistvanek | rd. pistdar, pistin, pistemerdimin |
| bipîvaz | rd. pîyazin, pîyanzin |
| bipixêrî | rd. lojinin |
| bipizdan | rd. pizdanin, pilarin, helpezin |
| bipizik | rd. pizrûgin, pizrikin, pizûgin, pizikin, pisugin, bezrikin, pizrikin |
| biplaka | rd. plakayin, pîlaqeyin |
| biplan | rd. planin, tesarîyin |
| bipor | rd. porin, gijikin |
| bipoz | rd. pirnikin, kepûgin, zinrin, vinîyin |
| biprîm | rd. prîmin |
| biproblem | rd. persin, alangin, problemin, persgireyin, meseleyin, alozin |
| biprogram | rd. programin, bernameyin |
| biproteîn | rd. proteînin, proteyînin |
| bipûjan | rd. zirpûneyin, pelpûneyin, naneyin |
| bipûl | rd. pulin, pulkerde, pulpiranaye |
| bipûng | rd. pungin |
| bipûrt | rd. pûrtikin, pûrtin |
| biqab | rd. qabin, qepaxin |
| biqabiliyet | rd. hêgin, qabilîyetin, gêrûfenin |
| biqafa | rd. sereyin, katikin, qafikin, qoqin |
| biqaîde | rd. hencarin, raûrêçin, qaydeyin, rêzikin |
| biqalib | rd. qalibin |
| biqalik | rd. qalikin, qasilin, çekûleyin, qafikin, çuleyin, tofilin, pûrin |
| biqamçî | rd. xarzanin, qamçîyin |
| biqamis | rd. qamîsin |
| biqanat | rd. perin, baskin, qanatin |
| biqapax | rd. fekin, qepaxin |
| biqapqabk | rd. qabqabikin, taqunyayin |
| biqasik | rd. qalikin, qasilin, çekûleyin, qafikin, çuleyin, tofilin, pûrin |
| biqasûl | rd. qalikin, qasilin, çekûleyin, qafikin, çuleyin, tofilin, pûrin |
| biqat | rd. tayin, tebeqeyin, qatin |
| biqayde | rd. rz. rêzin, qaydeyin, rêzdar |
| biqebare | rd. qevareyin, herimin |
| biqebehet | rd. qebehetin, qusirin |
| biqedeme | rd. qedemeyin, niqirin, payeyin |
| biqedexe | rd. qedexeyin, yasaqin, menin |
| biqefes | rd. qefesin |
| biqemçik | rd. boçikin, dimin, doçikin, boçin |
| biqemûsk | rd. seketin, çekûleyin, qalikin (birîne) |
| biqendîl | rd. qendîlin |
| biqerar | rd. biredar, birin, qerardar, qerarin |
| biqerarî | m. bi biredarîye, bi qerardarîye m. |
| biqerebelix | rd. haybroyin, qelebelixin, guranîyin, gurintîyin, qerebelixin |
| biqerqûs | rd. seketin, çekûleyin, qalikin (birîne) |
| biqertaf | rd. qertafin, zotin, restin, îlaweyin |
| biqetran | rd. birqin, qerqîtin, qetranin |
| biqewet | rd. hêzdar, quwetin, xurt, hêzin |
| biqewman | rd. qewimin, rirîyeyin, satîyeyin, hêketin, tesqeleyin, weqayin, hedîseyin, hewadîsin |
| biqidos | rd. yomin, oxirin, yomdar |
| biqiloç | rd. îstrîyin, qoçin, strîyin |
| biqilqil | rd. zereqerqez, tedirgîn, zeretep, zereters, zerenêrehet |
| biqirme | rd. qirmeyin |
| biqîs | rd. qîsin, çîrin, dirin |
| biqoç | rd. îstrîyin, qoçin, strîyin |
| biqompîr | rd. kartolin, qumpîrin, patatrîzin |
| biqopçe | rd. çitpitin |
| biqorik | rd. hengilin, qorikin, kuleyin, qalçeyin |
| biqorzî | rd. hokeyin, qunrikin, kunrin |
| biqot | rd. girin, tîlin, qîlin, tûmikin, tilikin, komikin, qotin, tepeyin |
| biqulhe | rd. payendeyin, destikin, palikin |
| biqulik | rd. qulqulin, lonin |
| biqulpok | rd. mayekin, lonin |
| biqunc | rd. hokeyin, qunrikin, kunrin |
| biqûs | rd. paldimin |
| biqusek | rd. kalkerin |
| bir | m. bêle, kêrîye, bire, cole, bole, suriye, buele m. m. bir, bes n. |
| bira o | b. birako, birawo, bira! |
| bira | n. bira, birar, berar, bra n. |
| birabajar | n. birasaristan, biraseher n. *bira bi birê bawer nîne=bira bi birayî bawer nîyo |
| birader | m/n. embaz, heval, birader n. |
| birah | m. ast. atmosfere, gazgilovere, gilovera hewayî m. |
| birako | b. birako, birawo, bira! |
| birakujî | m. birakistoxîye, qewxa birayîye, birakisîye, serê birayîye m. |
| birale | m. leye, fîdane, tîk m., leyeke m. m. sitil, sadir, fîde, setil, sadir n. |
| biramak | n. birasit, biramak, hemsit, birayê sitî n. |
| biramarî | m. zirbira n. |
| biran | m. fason, fasun, qûmaso rêsin n. |
| birandî | rd. birnaye, qetkerde, rirakerde, qutkerde, qut |
| birandiman | rd. hîrin, randimanin, hîrdar |
| birandin | lg. . cira kerdene, birnayene, qet kerdene, qut kerdene, qetelnayene, qesnayene, cakerdene m. rirakerdis, birnayis, qetkerdis, qutkerdis, cakerdis n. lg. îstîhlak kerdene, xeritnayene, qedênayene m. îstîhlak, xerîtnayis n. lg. qedênayene, xeritnayene, xelesnayene, peynîye re ciardene, qut kerdene, qednayene m. xeritnayis, qedênayis, xelesnayis, qutkerdis, peynîyereciardis n. |
| birang | m. mat. birnayoxe m. |
| biranguh | m. zoo. keke, kêk m. |
| birapor | rd. raporin |
| birarzî | m. birazaye, birakeyna, birarzaye, kêna birayî, biraçêna, birakêna m. |
| birastî | rd. qelênaye, tirênaye, surkerde |
| birastin | lg. . qelênayene, sur kerdene, roqijilnayene, tirênayene, tiraynayene, raqizilnayene, qilênayene |
| biratî | m. birayîye, birayênî m. |
| birawestgeh | rd. dingin, îstasyonin, vindetgehin |
| biraxwet | n. bestgonî, bestegonî n. |
| biraxwetî | m. bestgonîye, bestgonênî m. |
| birayane | rd. birakî, birayane. *bira bira ye bazarî cuda ye=bira bira yo, bazarîye çîyêde bîn a, bira bira yo, bazarîye cîya wa. |
| birayda | rd. bandûrin, tesîrin |
| birayetî | m. birayîye, birayênî m. |
| birazan | n. birazayan, warezayan n. |
| birazava | n. sosman, sonsîne, suesne, susne n. |
| birazavatî | m. sosmanîye, sonsînîye, sosmanênî, sonsînênî m. |
| birazî | n. biraza, biralaj, lajê birayî, birarza n. |
| birbend | m. klasore, rêzbende, belgedange m. |
| birbij | m. zoo. nutike m. |
| birc | m. birce m. |
| birca belek | n. birca beleke m. |
| birca karikê | m. ast. bûrcê bizêke, bizêk n. |
| birca kefjalê | m. ast. kerkence m., bûrcê kerkence n., bûrcê çarpenrike n. |
| birca masî | m. ast. bûrcê maseyî, mase n. |
| birca mêzînê | m. ast. bûrcê terezunî, terezun n. |
| birca sehrîwarê | m. ast. simbêl, bûrcê simbêlî, simbêlbûrc n. |
| birçî | rd. vêsan, veysan, vêsan, veyson, vêsun |
| birçî bûn | lng. vêsan bîyene |
| birçî histin | lg. vêsan verdayene, vêsan verdene |
| birçî kirin | lg. . vêsan kerdene |
| birçîbûn | m. vêsanbîyayis n. |
| birçîbûn kisandin | tg. vêsanîye antene, vêsanîye vînitene |
| birçîhistin | m. vêsanverdayis n. |
| birçîkirin | m. vêsankerdis n. |
| birçînan mirin | lg. . vêsanîye ra merdene, vêsanîye dest merdene |
| birçîtî | m. vêsanîye, vêsanênî m. |
| birdî | n. gîlêde xesîlî yo |
| birdobelek | rd. belek, çal, qerbelek, deqdeqî, qirbelek, benek, lek m., dirxil, xil |
| bireçete | rd. reçeteyin, darûnameyin |
| bireh | rd. tamarin, reyayin |
| birek | m. birek, destere, birik n. |
| birêkûpêk | rd. serûberin, sunikin, nîzamin, pergalin, sîstemarik |
| birêkûpêk bûn | lng. serûberin bîyene, sîstemarik bîyene |
| birêkûpêk kirin | lg. . serûberin kerdene, sîstematîk kerdene |
| birêkûpêkbûn | m. serûberinbîyayis, sîstematîkbîyayis n. |
| birêkûpêkkirin | m. serûberinkerdis, sîstematîkkerdis n. |
| birenc | rd. çetin, zor, zahmetin, ezîyetin, cefayin, zarzunin |
| bireng | rd. rengin, rengdar |
| bires | rd. sîyayin, qerin |
| birês | m. koçên, koçê n. |
| bires û spî | rd. sîya û sipîyin |
| bireser | m. rz. çî n., obje m., nesne m. |
| biresera binavkirî | çîyo namekerde, nesneya namekerdîye, objeya namekerdîye n. rz. çîyo dîyar, objeya dîyare n. |
| biresera nebinavkirî | n. rz. çîyo nêdîyar n. |
| birêvebirin | m. rayeraberdis, îdarekerdis, çerexnayis n. |
| birêxistî | m. teskîlat n., komsazîye m., komawaye m., rêxistine m. |
| birêxistî bûn | m. organîzebîyayis, rerayekewtis, terribbîyayis n. |
| birêxistî kirin | m. organîzekerdis, rerayefistis, rêxistinnayis, birayefistis n. |
| birêxistinkirin | m. organîzekerdis, rerayefistis, rêxistinnayis, birayefistis n. |
| birext | rd. rextin, asurmeyin, dîzmeyin |
| birêz | rd. birêz, verrêz, muhterem rd. rêzin |
| birêzik | rd. hencarin, raûrêçin, qaydeyin, rêzikin |
| birêzkarî | rd. dîsîplînin, zeftûreprin |
| birh | n. ana. biruye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûrîye, birewî, birînî, biruy, bûrî, birwey, birîuye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûrîyî, birewî, birînî, biruy, bûrî, birwey, birî m. m. hêze m., quwete m., pey n., qu n., qewete m., qiwete m. |
| birh a avê | n. sîpê awe n. |
| birhan | m. delîl, qanit, bûrhan n. |
| birî | rd. birnaye, qetkerde, cirakerde, qutkerde, qut rd. herîsin, rîyin, herdisin m. |
| birîbûn | m. herisinbîyayis, rîyinbîyayis n. |
| birîdar | rd. biruyin l |
| birîdevan | m/n. postecî, namaberdox, namaresnayox, postewan n. |
| birik | rd. caris, rixiz, rikdar, riko, arko, zerrixiz, rikin, înadçî, serehisk, ergun |
| biriknas | m/n. norolog, reyeksinas, reyeknas n. |
| birin | lg. . berdene, bardene. *birin û anîn berden û ardene (fek de) |
| birîn | lng. birîyene, qedîyene lg. birnayene, cira kerdene, qet kerdene, qut kerdene,cakerdene m. rîrakerdis, birnayis, qetkerdis, qutkerdis, cakerdis n. *birîn û dûrîn birnayis û destis m. derd n., kul/?., tale m.,jan n., xem n., birîne m., kedere m., elem n. m. birîne, dirvete, derbe, dirbetî, dilvet m. |
| birîna derbê | n. birîna çewrî, bîrîna derbe m. |
| birinc | n. birinc (maden) n. n. bot. birinc, riz n. |
| birîndar | rd. birîndar, dirvetin, kulin, darbeyin, darbice |
| birîndar bûn | lng. birîndar bîyene, dirvetin bîyene, darbice bîyene |
| birîndar kirin | lg. . birîndar kerdene, birîndarnayene, dirvetin kerdene, darbice kerdene |
| birîndarbûn | m. birîndarbîyayis, dirvetinbîyayis, darbicebîyayis n. |
| birîndarkirin | m. birîndarkerdis, birîndarnayis, dirvetinkerdis n. |
| birîndarok | m. bot. pelhewes n. |
| birînpêç | rd. birînpîstox |
| biriqa | rd. polin, pîneyin, polikin |
| biriqandin | lg. . çirûsknayene, bereqnayene, çirisknayene, bilûsknayene, çirisnayene, zereqnayene, biriqnayene m. grûsknayis, bereqnayis, grisknayis, bilûsknayis, qrisnayis, zereqnayis, biriqnayis n. |
| birîqeytan | rd. biruqeytan, biruqelem |
| biriqîn | m. çirûskîyayis, bilûskîyayis, bereqîyayis, çiriskîyayis, zereqîyyayis, çirisîyayis, biriqîyayis n. lng. çirûskîyene, bilûskîyene, bereqîyene, çiriskîyene, zereqîyene, çirisîyene, biriqîyene, gizgizîyene |
| birîs | rd. rîsîyin, resmeyin, simpoleyin, sonpoleyin |
| birisandin | lg. çirûsknayene, bereqnayene, çirisknayene, bilûsknayene, çirisnayene, zereqnayene, biriqnayene m. çirûsknayis, bereqnayis, çirisknayis, bilûsknayis, çirisnayis, zereqnayis, biriqnayis n. |
| birîsik | rd. rîsîyin, resmeyin, simpoleyin, sonpoleyin |
| birisîn | m. çirûskîyayis, bilûskîyayis, bereqîyayis, çiriskîyayis, zereqîyyayis, grisîyayis, biriqîyayis n. lng. çirûskîyene, bilûskîyene, bereqîyene, çiriskîyene, zereqîyene, çirisîyene, biriqîyene, gizgizîyene |
| birisk | rd. riskin |
| birîsk | m. bilûsk, virsik, bîlisk, vire, virisk, virso, blusk, viro, bulusk, virûsûk n. m. çirûsk, bîlisk, bereq, çirisk, zerq, zîrik n. |
| birîskandin | lg. . grûsknayene, bereqnayene, grisknayene, bilûsknayene, çirisnayene, zereqnayene, biriqnayene m. çirûsknayis, bereqnayis, çirisknayis, bilûsknayis, grisnayis, zereqnayis, biriqnayis n. |
| biriskbûn | m. riskinbîyayis n. |
| biriske | m. parxêl, erebaneyê astoran, erebeyê astoran n. |
| birîskîn | m. çirûskîyayis, bilûskîyayis, bereqîyayis, griskîyayis, zereqîyayis, grisîyayis, biriqîyayis n. lng. . qrûskîyene, bilûskîyene, bereqîyene, griskîyene, zereqîyene, çirisîyene, biriqîyene, gizgizîyene |
| birist | rd. hîrin, randimanin, hîrdar |
| biristî | m. hîr, randiman n. |
| biritam | rd. litamin, limistin |
| birivîn | rd. kileyin, kilawinin, alawinin, kilin |
| birk | n. hope, dole, hewze, howze m. m. qinhengazî, henge m. |
| birmût | m. buruntî, enfîye, honê pirnike, tozê pirnike n. |
| birojanî | rd. rojeyin, yewmîyeyin |
| birojî | rd. rojeyin, nîyetin, rojegirewte |
| birondik | rd. hesrin, lilawin |
| birotar | rd. tehîrin, herêkewte, rotarin |
| birq | m. bilûsk, virsik, bilisk, vire, virisk, virso, blusk, viro, bulusk, virûsûk n. m. çirûsk, bîlisk, bereq, çirisk, zerq, zîrik n. m. sewl, sewq, bereq, sewl, soq n. |
| birqdar | rd. çirûskin, biriskin, bereqin, zerqin, çirûskdar rd. sewlin, sewqin, bereqin, sewldar, sewqdar |
| birqe | m. firke, nekse, kramp., niske m. |
| birqetav | m. boran, pûkûbadev, darbir n. |
| birqgir | m. paratoner, bilûskparêz, bilûskgîr n. |
| birqîner | rd. çirûsknayox, bereqnayox |
| birqok | rd. bereqok, çirûskok, çirisok, bereqoq |
| birqonek | rd. bereqok, çirûskok, çîrisok, bereqoq |
| birqonektî | m. bereqokîye, çirûskokîye, çirisokîye, bereqokênî m. |
| birs | m. çirûsk, bilisk, bereq, çirisk, zerq, zîrik n. |
| birsebirs | n. çirûsk-çirûsk, çiris-çiris, çirisk-çirisk |
| birsî | rd. vêsan, veysan, vêsan, veyson, vêsun |
| birsî bûn | lng. . vêsan bîyene |
| birsî histin | m. vêsanverdayis n. |
| birsî kirin | lg. vêsan kerdene |
| birsîbûn | m. vêsanbîyayis n. |
| birsîkirin | m. vêsankerdis n. |
| birsîtî | m. vêsanîye, vêsanênî m. |
| birû | n. ona. biruye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûrîye, birewî, birînî, biruy, bûrî, birwey, birîuye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûrîyî, birewî, birinî, biruy, bûrî, birwey, ¦¦ |
| biruh | rd. ruhin |
| biruhsat | rd. ruhsatin, destûrin |
| birûm | m. bot. zirgizêre, gizêra çolî m. |
| birûmet | rd. heysîyetin, rîmetdar, îtîbarin, rêzdar, heysîyetdar |
| birûn | rd. ronin, çivrin, tonin |
| birûng | n. biruye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûriye, birewî, birînî, biruy, bûrî, birwey, birîuye, birew, bûre, biruyî, birênî, bûrîyî, birewî, birinî, biruy, bûrî, birwey, birî m. |
| birûnî | m. roninîye, ronînênî m. |
| birûpos | rd. rîpûsin, maskeyin |
| birûsk | m. bilûsk, virsik, bilisk, vire, virisk, virso, blusk, viro, bulusk, virûsûk n. |
| birûsk dan | lg. . bilûsk estene, virsik akewtene, vire virsayene, virisk dayene, bilûsk takewtene, bilûsknayene, virsayene |
| birûsk lê xistin | lg. bilûskî pirodayene, virsoyî pirodayene, bilûskî risanitene, viriskî pirodayene |
| birûsk lêdan | lg. bilûskî pirodayene, virsoyî pirodayene, bilûskî risanitene, viriskî pirodayene |
| birûsk vedan | lg. bilûsk estene, virsik akewtene, vire virsayene, virisk dayene, bilûsk takewtene, bilûsknayene, virsayene |
| birûsk vejandin | lg. bilûsk estene, virsik akewtene, vire virsayene, virisk dayene, bilûsk takewtene, bilûsknayene, virsayene |
| birûskandin | lg. çirûsknayene, bereqnayene, çirisknayene, bilûsknayene, çirisnayene, zereqnayene, biriqnayene n. çirûsknayis, bereqnayis, çirisknayis, bilûsknayis, çirisnayis, zereqnayis, biriqnayis n. lg. bilûsk estene, virsik akewtene, vire virsayene, virisk dayene, bilûsk takewtene, bilûsknayene, virsayene |
| birûskdan | m. bilûskestis, viriskdayis, bilûsktakewtis, virsikakewtis, virevirsayis, viriskdayis, bilûsktakewtis, bilûsknayis, virsayis n. |
| birûskîn | m. çirûskîyayis, bilûskîyayis, bereqîyayis, çiriskîyayis, zereqîyayis, çirisîyayis, biriqîyayis n. lng. . çirûskîyene, bilûskîyene, bereqîyene, çiriskîyene, zereqîyene, çirisîyene, biriqîyene, gizgizîyene |
| birûskvedan | m. bilûskestis, viriskdayis, bilûsktakewtis, virsikakewtis, virevirsayis, viriskdayis, bilûsktakewtis, bilûsknayis, virsayis n. |
| birûskvejandin | m. bilûskestis, viriskdayis, bilûsktakewtis, virsikakewtis, virevirsayis, viriskdayis, bilûsktakewtis, bilûsknayis, virsayis n. |
| birutbe | rd. lsk. rutbeyin |
| biryan | m. bîrane, qepirme n. |
| biryanfiros | m/n. bîranerotox, bîraned n. |
| biryar | m. bire, qerar m. |
| biryar dan | lg. bire dayene, qerar dayene |
| biryar derxistin | lg. bire vetene, qerar vetene |
| biryar girtin | lg. bire girewtene, qerar girewtene |
| biryar standin | lg. bire girewtene, qerar girewtene |
| biryara dawîn | n. bira peyene, qeraro peyên m. |
| biryara girtinê | n. bira tepistisî, bira girewtisî, qerarê tewqîfî m. |
| biryara pêwîstekî | n. bira gerekçeyine, qeraro esbabimudbeyin, bira gereknayissebebine m. |
| biryara sekirinê | n. bira sayekerdisî m., qerarê sayekerdisî n. |
| biryara tewqîfê | rd. bira tepistisî, bira girewtisî, qerarê tewqîfî m. |
| biryara tewqîfê paspenîyê | n. bira tewqifê giyabîyî, qerarê tewqîfê xiyabîyî m. |
| biryaradadgehê | n. bira mehkemeyî, qerarê dadgehî m. |
| biryardan | m. biredayis, qerardayis n. |
| biryardar | rd. biredar, birin, qerardar, qerarin |
| biryardarî | m. biredarîye, qerardarîye, qerarinîye, biredarênî n. |
| biryargeh | m. birgeh, qerargeh n. |
| biryargeh lêdan în | lg. birgeh ronayene, qerargeh sazkerdene |
| biryargirtin | m. biregirewtis, qerarguretis n. *biryar li serê hatindan bire serro gêrîyene, bire serro ameyene girewtene, qerar serro gêrîyene |
| biryarname | m. birename. qerarname m. |
| biryarnameya qanûnî | n. birenameya qanûnhuk m., birenameya qanûnî, birenameya zagonhuk m., qerarnameya qanûnî m. |
| bisabiqa | rd. sabiqayin |
| bisabûn | rd. sabûnin |
| bisadî | h. bi sadîye |
| bisaet | rd. saatin |
| bisaftin | lg. hemelnayene, feriknayene, hezm kerdene, hezmnayene m. hemelnayis, feriknayis, hezmkerdis, hezmnayis n. |
| bisahid | rd. guwayin, sahîdin |
| bisahînî | rd. sahîyeyin, veyvendeyin, sahîyin |
| bisalwar | rd. salwarin |
| bisam | m. parsel, tej n. |
| bisampaye | rd. sampanyayin |
| bisans | rd. sansin, bextyar, taleyin, sihûdin, sansyar |
| bisansbûn | m. sansyarîye, bextyarîye, taleyinbîyayis, sansinbîyayis m. |
| bisansûr | rd. sansurin |
| bisapat | rd. bûglatin, belayin, felaketin |
| bisarinc | rd. saricin, sarincin |
| bisasik | rd. sajikin, pêçin, egalin, kefîyin |
| bisav | m. kîm. rovilês, mahlul n. |
| bisavker | m/n. asîmîlasyonker, asîmîleker, rovilêsnayisker, asîmîleker n. |
| bisavkerî | m. asîmîlasyonkerîye, asîmîlekerîye, rovilêsnayiskerîye, asîmîlayonkerênî m. |
| bisavtî | rd. asîmîle, rovilêsnaye |
| bisavtin | lg. . rovilêsnayene, helênayene, vilêsnayene, helnayene lg. . asîmîle kerdene, rovilêsnayene, helênayene m. asîmîlasyon, rovilêsnayis n. |
| bisayis | rd. mêjengdar, puzxin, endîseyin, xemdar, mêjengbar, xembar, mêjengin, xemin, xelxeleyin |
| bisaz | rd. sazin |
| bisbisok | m. zoo. gîastare, cîyê astareyî, lulikê sewe n. |
| bise | rd. saneyin |
| biseb | rd. sebin |
| bisebep | rd. sebebin, semedin |
| bisebr | rd. tebatin, sebirin, dîyaxin |
| bisebze | rd. sewzeyin |
| bisecere | rd. secereyin, ciwîyandarin, silsilnameyin, silsilin |
| bisedef | rd. sedefin |
| bisedem | rd. sebebin, semedin |
| bisefqet | rd. sewqetin, mîhriban, rahmdar, musfik |
| bisehadetname | rd. dîplomayin, sehadetnameyin, îcazetnameyin, bawernameyin |
| bisekil | rd. toseyin, siklin, sêweyin, sikildar, sekilin, tosedar |
| bisekir | rd. sekirin |
| biselaq | rd. xarzanin, qamçîyin |
| bisêlax | rd. xîzin, qûmin |
| biselef | rd. fayizin, selefin |
| biselik | rd. selikin, qufikin, seleyin, selekeyin |
| bisemate | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xirerîrin, helahulayin, teqereqin, zelemeleyin |
| bisemax | rd. tebatin, sebirin, dîyaxîn |
| bisemete | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xirerîrin, helahulayin, teqereqin, zelemeleyin |
| bisemt | rd. îhtîyatin, îhtîyatkar, îhtîyadkar |
| bisendîka | rd. sendîkayin |
| bisened | rd. senedin |
| bisened û bibelge | rd. sened û sepetin, sened û belgeyin |
| bisepet | rd. sepetin, zembîlin |
| bisêr | rd. efsûnin, sêrdar, sêrin |
| biserbet | rd. serbetin |
| biserenc | rd. serameyisin, serwanin, macerayin, yadastin, serdeameyisin, seruwanin |
| biserguzest | rd. serameyisin, serwanin, macerayin, yadastin, serdeameyisin, seruwanin biserhatî rd. serameyisin, serwanin, macerayin, yadastin, serdeameyisin, seruwanin |
| biserhatî | m. serameyise, macera, serwane, yadaste, serdeameyise, seruwane m. |
| biserî | rd. sereyin, katikin, qafikin, qoqin |
| biserpûs | rd. pûsîyin, çîtikin, sutikin |
| bisert | rd. werzin, sertin, qewlin, qewldar |
| bisertîfîka | rd. sertîfîkayin, lîsanseyin |
| biserûber | rd. serûberin, sunikin, nîzamin, pergalin, sîstematîk |
| biserûber bûn | lng. serûberin bîyene, sîstematîk bîyene |
| biserûber kirin | tg. serûberin kerdene, sîstematîk kerdene |
| biserûberbûn | m. serûberinbîyayis, sîstematîkbîyayis n. |
| biserûberkirin | m. serûberinkerdis, sîstematîkkerdis n. |
| biserve bûn | lng. . serde sîyene, selexîyene, serde bîyene, terisîyene, seqetîyene, selixîyene, serro bîyene, xaz bîyene |
| biservebûn | m. serdesîyayis, selexîyayis, serdebîyayis, terisîyayis, seqitîyayis, selixîyayis, serrobîyayis, xazbîyayis n. |
| biservekirin | m. zotkerdis, qertafkerdis, îlawekerdis, ulamekerdis, serkerdis n. |
| biserxistin | m. biserfîstis n. |
| biserxwe | m. xoser, îstiqlal, serbixo n. |
| biserxwegirtî | rd. mukelef, rexosernayox, binbar |
| bisewat | rd. sewatin, sewatdar, adirûkilin |
| bisewax | rd. suyaxin, sebaxin |
| bisewqe | rd. sewqeyin |
| bisexsîyet | rd. sexsîyetin, wayirkesîye, wayirsexsîyet, wayirkesênî |
| biseyek | rd. suyaxin, sebaxin |
| bisî | rd. sîyin, sîdar, verestîyin, serseyin, seyeyin |
| bisîber | rd. sîyin, sîdar, verestîyin, serseyin, seyeyin |
| bisicîl | rd. sicîlin |
| bisidet bun | lng. sert bîyene, tat bîyene, sîdetin bîyene, tatîyene |
| bisidetbûn | m. sertbîyayis, tatbîyayis, sîdetinbîyayis, tatîyayis n. |
| bisidetkirin | m. sertkerdis, tatnayis, sîdetinkerdis, tatkerdis n. |
| bisifa | rd. sifayin, sifadar |
| bisîfre | rd. sîfreyin |
| bisîfre kirin | lg. . sîfreyin kerdene, sîfreyinnayene |
| bisîfrekirin | m. sîfreyinkerdis, sîfreyinnayis n. |
| bisîgorta | rd. sîgortayin |
| bisihik | rd. sîrkeyin |
| bisihûd | rd. sansin, bextyar, taleyin, sihûdin, sansyar |
| bisik | rd. gumanbar, sikbar, xulxulin, zereteptepe, gumanin, supeyin, sikin, sikdar |
| bisîke | rd. sîkeyin |
| bisîklet | m. bîsîklet n., seytanek n., diçerxe m. |
| bisîleh | rd. çekdar, çekin, sîladar, sîlahin |
| bisîleh kirin | m. çekdarnayis, çekdarkerdis, sîlahdarkerdis, çekinkerdis n. |
| bisilî | rd. silîyin, varanin, vartisin, silîûsepelîyin, vartûvaranin |
| bisim | rd. simin |
| bisima | rd. simayin |
| bisimbêl | rd. zimbêlin, zimêlin, simêlin |
| bisimbil | rd. sereyin, simbêlin |
| bisimêl | rd. zimbêlin, zimêlin, simêlin |
| bisimok | rd. burxîyin |
| bisimûçk | rd. simin, simikin, nenûgin (heywan) |
| bisîn | rd. sînin, sîwanin, sîndar |
| bisinbil | rd. sereyin, simbêlin |
| bisinc | rd. exlaqin, xuysetin, exlaqdar, biexlaq |
| bising | rd. sêneyin, sêneverin |
| bisinginî | h. bi çingîye, bi singîye, bi ringîye, bi zingîye |
| bisingû | rd. sungîyin |
| bisînor | rd. sîndorin, toxibin, hidudin, sîndorkerde, sînorin, taximin |
| bisipî | rd. aspijin, aspicin |
| bisîr | rd. sîrin rd. sitin |
| bisirandin | lg. . pesmernayene, besernayene, wepesmernayene, kesifnayene, weperpesnayene, mijmijnayene, weperpesnayene m. pesmernayis, besernayis, mijmijnayis, wepesmernayis, kesifnayis, weperpesnayis n. |
| bisîrbûn | m. sitinbîyayis n. |
| bisîre | rd. sîreyin, sîlawin |
| bisîrêz | rd. bivoyin, cuwin, sîrijin, zamqin |
| bisirî | rd. weperpesîye, pesmirîye |
| bisirik | rd. çirtikin, çirikin, grin, çiranekin, çilonçikin, sirikin, çurnikin |
| bisirîn | m. pesmiriyayis, beserîyayis, girmijîyayis, wepermesîyayis, kesifîyayis, weperpesîyayis, mijmijîyayis, tebesum, pesmerîyayis n. lng. pesmirîyene, beserîyene, girmijîyene, weperpesîyene, mijmijîyene, kesifîyene, wepermesîyene, pesmerîyene |
| bisîrînayî | rd. bisîrînîye |
| bisirke | rd. sîrkeyin |
| bisirkebûn | m. sîrkeyinbîyayis n. |
| bisîrkirin | m. sitinkerdis n. |
| bisirnî | rd. mozeyin, dingilin, aksin, mîlin |
| bisîroz | rd. sîrozin |
| bisiv | rd. sivikin, çarin, wisîrin, çuyin, herveyin, sewteyin |
| bisivîn | m. hemelîyayis, ferikîyayis, hezmbîyayis, hezmîyayis n. lng. hemelîyene, ferikîyene, hezm bîyene, hezmîyene |
| bisivîner | rd. rovilêsnayox, vilêsnayox |
| bisiware | rd. tomofîlin, otomobîlin, erebayin |
| bisk | n. biske, piske m. |
| biskaftî | rd. robiskîvîyaye, eskawîyaye, roviskîyaye, eskawite, robiskîvîye |
| biskavtin | lng. roviskîyene, robiskîyene (tolebisk...) |
| biskifî | rd. robiskîvîyaye, eskawîyaye, roviskîyaye, eskawite, robiskîvîye |
| biskifîn | lg. . pelî rakerdene, robiskivîyene, pelin bîyene, pelî vejîyene, pelîyene, pelî girewtene (darî...) m. robiskivîyayis, pelinbîyayis, pelîvejîyayis, pelîyayis, pelîgirewtis (darî...) n. |
| biskivî | rd. roviskîye, askawite, rosîkoyîye, robiskîye |
| biskivîn | lng. roviskîyene, askawîyene, rosîkoyîyene, robiskîyene, eskawîyene, askawyene, robiskivîyene |
| biskoj | m. tolebisk, visko, pind, biskok, mûm, gipik, biskoj, pund n. m. gojege, biskojî, qumça, sedefe, zirare, gocege, kumça, gojage, gocage, mak, biskocî, guecak m. |
| biskoj kirin | lg. . gojeg kerdene, biskoj kerdene, qumça kerdene |
| biskojfiros | m/n. gojegrotox, biskojrotox, qumçarotox n. |
| biskojfirosî | m. gojegrotoxîye, biskojrotoxîye, qumçarotoxîye, gojegrotoxênî, biskojrotoxênî, qumçarotoxênî m. |
| biskojkirin | m. gojegkerdis, bîskojkerdis, qumçakerdis n. |
| biskojvan | m/n. gojegwan, biskojwan, qumçawan, gojegcî n. |
| biskojvanî | m. gojegwanîye, biskojwanîye, qumçawanîye, gojegcîyîye, gojegwanênî, biskojwanênî, qumçawanênî m. |
| biskok | m. tolebisk, visko, pind, biskok, mûm, gipik, biskoj, pund n. m. gojege, biskojî, qumça, sedefe, zirare, gocege, kumça, gojage, gocage, mak, biskocî, guecak m. |
| biskok kirin | lg. . gojeg kerdene, biskoj kerdene, qumça kerdene |
| biskoka karebayê | n. gojega elektrîkî, biskojîya elektrîkî, elektrîkgojege m. |
| biskokfiros | m/n. gojegrotox, biskojrotox, qûmçarotox n. |
| biskokfirosî | m. gojegrotoxîye, biskojrotoxîye, qûmçarotoxîye, gojegrotoxênî, biskojrotoxênî, qumçarotoxênî m. |
| biskokkirin | m. gojegkerdis, biskojkerdis, qumçakerdis n. |
| biskokvan | m/n. gojegwan, biskojwan, qumçawan, gojegcî n. |
| biskokvanî | m. gojegwanîye, biskojwanîye, qumçawanîye, gojegcîyîye, gojegwanênî, biskojwanênî, qumçawanênî m. |
| biskosk | m. gojege, biskojî, qumça, sedefe, zirare, gocege, kumça, gojage, gocage, mak, biskocî, guecak m. |
| biskov | m. gojege, biskojî, qumça, sedefe, zirare, gocege, kumça, gojage, gocage, mak, biskorî, guecak m. |
| bisku | m. tolebisk, visko, pind, biskok, mûm, gipik, biskoj, pund n. |
| bisku dan | lng. roviskîyene, askawîyene, rosîkoyîyene, robiskîyene, eskawîyene, askawyene, robiskivîyene |
| biskufît | m. bîskuwîte, bîskuvîte m. |
| biskuh | n. tolebisk, visko, pind, biskok, mûm, gipik, biskoj, pund n. |
| biskuwît | m. bîskuwîte, bîskuvîte m. |
| bismar | m. bizmar, mix, mêx n. |
| bismîla | m. besmele, bismîla m. |
| bisodyum | rd. sodyumîn |
| bisqul | n. pisqule, fisqe, bisqule, piske, piskile m. |
| bisqul kirin | lg. . pisqule kerdene, fisqe kerdene, piske kerdene |
| bist | m. saj, sajî n. rd. senikek, hebalek, pîçalek, pirtikek, kirtikek, misqalek, pîçik, endikek, tirsi m., pîçê, pîçikê, pîçalekê, vîçalekê, hebek, îçalek |
| bistan | m. ona. çiç, memik, pistin, çiçik, çeçik, çizik, çije, çiçe, dcik n. |
| bistek | m. moze m., dingi n., aks, mîl n. |
| bistêrk | rd. hesrin, lilawin |
| bistî | m. destik n., qevda m., qebza m. m. lizge m. |
| bistrî | rd. îstrîyin, têlîyin, sincin |
| bistro | rd. îstrîyin, qoçin, strîyin |
| bistûn | rd. estunin, sutunin, wistinin |
| bisûd bûn | lng. . havilin bîyene, kêrin bîyene, faydeyin bîyene, havildar bîyene, kêrdar bîyene, nefin bîyene |
| bisunger | rd. sungerin |
| bisungêrokî | rd. sungerokin |
| bisupe | rd. gumanbar, sikbar, xulxulin, zereteptepe, gumanin, supeyin, sikin, sikdar |
| bisur | rd. surin, sirin |
| bisûtik | salîyeyin, quncixin, mîyin, mundîyin, pistîyin, salin |
| bitable | rd. tableyin |
| bitac | rd. tacin |
| bitajan | rd. çîkin, janin, jandar, teweyin, çîkdar, dejin, jandar |
| bitaksa | rd. taksayin |
| bitalde | rd. taldeyin, sargeyin |
| bitalih | rd. sansin, bextyar, taleyin, sihûdin, sansyar |
| bitalîm | rd. talîmin |
| bitaqet | rd. qudimin, firin, teqetin, qudumin |
| bitaret | rd. destnimajin, bidestmaj, biawdest, awdestin |
| bitarîfe | rd. tarîfeyin, salixûsulixin |
| bitarik | rd. kilawekin, kumikin, kulikin, pilikin |
| bitaybetî ev | bitaybetî no, biarzî no |
| biteahud | rd. teahudin |
| bitebeqe | rd. tayin, tebeqeyin, qatin |
| bitebesîr | rd. tebesîrin |
| bitecrûbe | rd. tecrubeyin, desinayin, cerebin |
| bitedarik | rd. amadekerde, hazirkerde, tedarekin, tedbîrin |
| bitedbîr | rd. tedbîrin |
| biteferuat | rd. kitekitin, detayin, teferuatin, kitkitin |
| bitehde | rd. tahdeyin |
| bitehm | rd. tamwes, tamdar, tadin, lezîz, lezetin, tamin |
| bitekelek | rd. gogerin, toterin, gundin, tekerin, tekelekin |
| biteker | rd. gogerin, toterin, gundin, tekerin, tekelekin |
| bitêl | rd. têlin |
| bitelik | rd. papaxin, telikin |
| bitelp | rd. tortin, durdin, qirfin, pexaxin, leyin, xirêfin, xiltin |
| bitelq | rd. telqin, kesîf |
| bitembûrik | rd. tundkin, pulikin, sabikin, tulikin, xendêlikin |
| bitemkîn | rd. temkînin |
| bitempo | rd. tempoyin |
| biten | rd. bejnin, balin, bejnûbalin, qamin |
| bitene | rd. daneyin, taneyin, hebin, libin |
| bitenêtî | m. tenyayîye, teneyênî, tenyayênî, tenyatîye m. |
| bitentene | rd. tenteneyin, dantêlin |
| bitepik | rd. girin, tîlin, qîlin, tûmikin, tilikin, komikin, qotin, tepeyin |
| biteredût | rd. dizereyin, taketûnaketin, xuuulîyin, teredutin |
| biterîf | rd. tarîfin, salixûsulixin |
| bitese | rd. toseyin, siklin, sêweyin, sikildar, sekilin, tosedar |
| biteserûf | rd. teserûfin, kêmmesrefin |
| bitesqele | rd. qewimin, drîyeyin, satîyeyin, hêketin, tesqeleyin, weqayin, hedîseyin, hewadîsin |
| bitexte | rd. texteyin, textikin |
| bitilsim | rd. tilsimin, tilsmin |
| bitim | m. bot. viliskêre, qizbanêre, viniskêre, dara qizbane, viniskêre, qizwane, qizbane m. |
| bitir | rd. vêsêr, bêtir, zêdeyêr, zafêr, vîsane, zîyadêr rd. fehs, fês, sêf |
| bitir bûn | lng. . bêter bîyene, bêterîyene lng. fehs bîyene, rî girewtene, kow bîyene? |
| bitir kirin | lg. bêter kerdene, bêternayene |
| bitirbûn | m. fehsbîyayis, rîgirewtis n. |
| bitîrêj | rd. tîrîjin, tîrîjdar |
| bitirûs | rd. dîyaxker, sebatkar, tebatkar, sebatin |
| bitîs | rd. qîsin, çîrin, dirin |
| bititî | rd. bêgkin, engisteyin, engistin |
| bitixub | rd. sîndorin, toxibin, hidudin, sîndorkerde, taximin, sînorin |
| bitiyen | rd. qevareyin, hedmin |
| bitizbî | rd. tezbîyin, tizbîyin |
| bitohmet | rd. tometin |
| bitop | rd. topin, topkerde |
| bitoqe | rd. tonqeyin, towqeyin |
| bitorne | rd. tornayin |
| bitorpîl | rd. torpîlin |
| bitov | rd. toximin, bezreyin |
| bitoxim | rd. toximin, bezreyin |
| bitoz | rd. gerdin, tozin, gendin, gerdaloz |
| bitûmtûrak | rd. tûmtûraqin, debdebeyin, semldar, setefatin, hesmetkar, muhtesem, hesmetin |
| bitûn | rd. têvter, pêro, bitun, tam |
| bituncik | rd. tundkin, pulikin, sabikin, tulikin, xendêlikin |
| bitûnî | m. têvterîye, temamîye, pêroyîye, bitunîye, têdeyîye m. |
| bitûp | rd. tûpin |
| biumid | rd. hîwadar, hêvîdar, umidwar, hîwayin, hêvîyin |
| biunîforma | rd. unîformayin |
| biuslûb | rd. awayin, sêweyin, uslubin |
| biutî | rd. utîyin |
| biv | b. bûv, biv, dz (ziwanê domanan) |
| biv bûn | lng. bûv bîyene, dz bîyene, uf bîyene |
| bivarîs | rd. varîsin |
| bivate | rd. manedar, vateyin, manîdar, bimane, bivate |
| bivê nevê | h. bibo mebo, çarnêçar, biwazê mewazê, bikerê mekêrê, bibo nêbo |
| biveguhêzî | rd. ragozin, ragozbar, ravurnayin |
| bivelerz | m. herdhej, herdlerz, binbilerz, zelzele, erdlerz, binlerz, lerze, bûmlerz, hardlerz, erdhej n. |
| bivelerzên | m. jeo. hemherdhej, hembinbilerz, hemzelzele n. |
| bivîde | rd. vîdeyin |
| bivîn | rd. hemdin, îradeyin |
| bivir | n. torzîn, tuwerzîn, texîn, tore, balte, torzên, tuerzyen n. |
| bivîraj | rd. çivangin, hokeyin, vîrajin, fetilokin |
| biviriros | m/n. torzînrotox, tuwerzînrotox, torerotox, texînrotox n. |
| bivîtamîn | rd. vîtamînin |
| bivitês | rd. vîtêsin |
| bivrik | n. necax, nalrix, nicaq, nalgx n. |
| biwade | rd. wadeyin, demin, demdar |
| biwar | m. mefere m.,îmkane m., mefer n. |
| biwartin | lg. ravîyarnayene, viyarnayene, derbaz kerdene, ravêrnayene, viyernayene |
| biwasewas | rd. zerexusês, zeresîya, waswasin, xusêsin, zerexusxus |
| biwate | rd. vatedar, manedar, vateyin, manîdar, maneyin |
| biwefa | rd. dilsoz, wefakar, sadiq, wefayin |
| biwêj | m. îdyome., tabîre m. |
| biwêja cinavkî | n. rz. îdyoma canamekîye, tabîra canamekîye m. |
| biwêne | rd. nîgarin, resmin |
| biwêris | rd. mîratcîyin, madaxciyin, warisin, mêrasdyin |
| biwesf | rd. wesfin |
| biwesîqe | rd. belgeyin, wesîqeyin, belgedar |
| biwext | rd. tawin, zemanin, waxtin |
| biwezn | rd. ede. weznin, pêmin |
| biwicdan | rd. wîcdanin, wayirwîcdan |
| biwîje | rd. qurvet, çenebaz, qurtqur,fekbaz, lafezan, lewbaz, geweze, zevzek, çeneyin, qalizav, fekwazun, ciricir, wazun |
| bixal | rd. deqin, nixtikin, nixtin |
| bixane | rd. deyeyin, yivin |
| bixatir | rd. rîmetdar, xatirin, biqedr, wayirrîmet |
| bixelek | rd. xelekin, kêlekin, helqeyin |
| bixêlî | rd. xêlîyin, pêçeyin |
| bixemil û xêz | rd. xeml û xêzdar, xeml û xêzin |
| bixêr û bêr | rd. hîrdar, bereketin, bixêrûbêr, hîrin |
| bixerac | rd. xogeyin, xeracin |
| bixêrîg | m. lojine, tifike, pixêrî, rojine, locine, lozine m. |
| bixesar | rd. xesarin, newadin |
| bixet | rd. xêzin, çixizin, cilxayin, çixêzin |
| bixeta | rd. xetayin, çewt |
| bixêz | rd. xêzin, çixizin, cilxayin, çixêzin |
| bixilt | rd. tortin, durdin, qirfin, pexaxin, leyin, xirêfin, xiltin |
| bixirerir | rd. haybroyin, haylemeyin, semateyin, xireririn, helahulayin, teqereqin, zelemeleyin |
| bixisrûk | rd. pizrûgin, pizrikin, pizûgin, pizikin, pisugin, bezrikin, pizrikin |
| bixubar | rd. gerdin, tozin, gendin, gerdaloz |
| bixudan | rd. wayirin |
| bixur | n. qoq, moloz n. m. puxur, helmûpuxur, helm, puxir, buxar, buxu n. |
| bixurdank | m. puxurdang, helmdang n. |
| bixurek | rd. atîyin, werdin, zadin |
| bixurî | rd. kileyin, kilawinin, alawinin, kilin |
| bixusîn | rd. xusîyin, xisîyin, wisîyin |
| bixusk | n. xîçe, xile, zigar, xibdl, boxar, çaxil, xebbixwarîn |
| bixwedî | rd. wayirin |
| bixweyî | rd. wayirin |
| bixwîn | rd. gonin |
| biyan | rd. pese, dereke, sar, beyax, tat, xerîb, xam, ejnebî, pese, ecnebî |
| biyanî | rd. pese, dereke, sar, beyax, tat, xerîb, xam, ejnebî, pese, ecnebî |
| biyanî bûn | lng. pese bîyene, xerîb bîyene, dereke bîyene |
| biyanî kirîn | lg. . xerîb kerdene, pese kerdene, dereke kerdene |
| biyanîbûn | m. pesebîyayis, xerîbbîyayis, derekebîyayis n. |
| biyanîkirin | m. xerîbkerdis, pesekerdis, derekekerdis n. |
| biyanîtî | m. xerîbîye, peseyîye, derekeyîye, qurbete, xerîbênî, peseyênî, derekeyênî, xurbete m. |
| biyantî | m. xerîbîye, peseyîye, derekeyîye, qurbete, xerîbênî, peseyênî, derekeyênî, xurbete m. |
| biyekbûn | m. entegrasyon, têvterîyayis, întegrasyon, pêroyîyayis, bitunbîyayis n. |
| biyografîk | rd. bîyografîk, cuyannîgarîyên, riwîyannameyên |
| biyom | rd. yomin, oxirin, yomdar |
| bizad | rd. atîyin, werdin, zadin |
| bizaftin | m. nefeqa, deberîye m. |
| bizanebûn | h. bîzanayis, biqestî, teamuden |
| bizar | m. zîyan, zun, hekîn n. |
| bizark | m. mexse, texlît, teqlîd n. |
| bizark kirin | lg. . mexse kerdene, texlîd kerdene, mexsenayene |
| bizav | m. hereket, liv, lebat, lew n. |
| bizav dan | lg. . tawr ridayene, curet cidayene, cesaret cidayene, wêrnayene, teper ridayene, tawrnayene, tepere ridayene, tawrnayene, per kerdene, tepernayene |
| bizavdan | m. tawrridayis, curetridayis, cesaretridayis, wêrnayis, teperridayis, tawrnayis n. |
| bizavdar | rd. livdar, hereketin, livin, livok |
| bizavdar bûn in | g. livdar bîyene, ralewîyene, livdarîyene g. tawrayene, curet kerdene, efterayene, wetanayene, cesaret kerdene, wêrek bîyene, curetkar bîyene, wêrayene, mekenîyene, torayene, aftarayene, ewtarayene, awtayene, aftayene, eftarayene |
| bizavdar kirin | lg. . livdarnayene lg. tawr ridayene, curet cidayene, cesaret ridayene, wêrnayene, teper cidayene, tawrnayene, tepere ridayene, tawrnayene, per kerdene, tepernayene |
| bizavdarbûn | m. livdarbîyayis, livdarîyayis n. |
| bizavdarî | m. livdarîye, livinîye, hereketîye, livdarênî m. |
| bizavdarkirin | m. livdarnayis n. |
| bizavker | rd. lebatkar, felîhsaz, aktivîst, lebatwan, lebatsaz, livsaz |
| bizavkerî | m. lebatkarîye, felîhsazîye, aktivîz m., lebatwanîye, lebatsazîye, lebatkarênî, felîhsazênî, lebatwanênî, lebatsazênî m. |
| bizavtin | lg. . livdarnayene |
| bizax | rd. sebin |
| bizbend | m. bazûbende, bazîbende, pazûbende, bizbende, pizbendî m. |
| bizdandin | lg. qurifnayene, wequrifnayene, tersnayene, weqefnayene, çimters kerdene, nêwernayene, pêro visnayene, çimtersnayene, zereters kerdene m. qurifnayis, çimterskerdis, nêwernayis, pêrovisnayis, çimtersnayis n. lg. raqetnayene, ravisnayene, qerefnayene, visnayene, aqitnayene |
| bizdîn | lng. . rabirîyene, cêbirîyene, ravisîyene, raqetîyene, cêra bîyene, rira bîyene, qet bîyene, atiqiyene, yabirîyene, abirîyene, aqitiyene lng. . tersayene, pêrovisîyene, werineqîyene |
| bizdiyayî | rd. raqetîyaye, ravisîyaye |
| bizdok | rd. tersonek, visonek, nêwêrek, tersonik, bêriger, bêkezeb, visonik, tersok, tersokin |
| bizdokî | rd. visonekin, tersonekin, nêwêrekin |
| bizdokî bûn | lng. . visonekin bîyene, tersonekin bîyene, nêwêrekin bîyene |
| bizdoktî | m. tersonekîye, visonekîye, nêwêrekîye, bêrigerîye, bêkezebîye, tersonikîye, visonikîye, tersonikênî, visonikênî, nêwêrekênî m. |
| bizdonek | rd. tersonek, visonek, nêwêrek, tersonik, bêriger, bêkezeb, visonik, tersok, tersokin |
| bizdonekî | rd. visonekin, tersonekin, nêwêrekin |
| bizdonekî bûn | lng. . visonekin bîyene, tersonekin bîyene, nêwêrekin bîyene |
| bizehîr | rd. zehîrin, jarin, axûyin, jehrin, jardar |
| bizehmet | rd. çetin, zor, zahmetin, ezîyetin, cefayin, zarzunin |
| bizeman | rd. tawin, zemanin, waxtin |
| bizemberek | rd. zenbûrekin |
| bizemîn | rd. zemînin |
| bizemq | rd. bivoyin, cuwin, sîrijin, zamqin |
| bizend | rd. bergameyin, zirzeyin, zornaxin, qilqilikin, zerbeyin |
| bizengil | m. zingil, zîl, zengil, zeng n. |
| bizereng | rd. tarin |
| bizêw | rd. çipik, têzik, livdar, polat, feal, felîh, çîp |
| bizewq | rd. zewqin, hezin, zewqdar |
| bizeytûn | rd. zeytûnin |
| bizî | m. bot. bûzyêre, dara bûzîye, bûzîye m. |
| bizîl | rd. zîlin |
| bizîlan | rd. zîwaneyin, zîvaneyin |
| bizilf | rcf. biskin, piskin |
| biziman | rd. ziwanin, zarin |
| bizimba | rd. zimbayin, lonkerin, lonin |
| bizîn | rd. zînin, zînkerde |
| bizin | m. zoo. bize m. |
| bizina hît | n. biza fîlikine, hîtike, biza fîlike, biza hîte, biza hîtikine, biza tiftikine m. |
| bizina kovî | m. zoo. peskovî, biza çolî, pezkovî, peskuvî, peskofî m. |
| bizina yekber | m. zoo. karî, karîpese, kahrî, keyre, kahar, kare, kihare, keher, keyrî m. |
| bizinane | rd. bizane, bizkî |
| bizincîr | rd. zincîrin, rêzilin |
| bizinginî | rd. biçingîye, bisingîye, biringîye, bizingîye |
| bizinî merez | n. biza fîlikine, hîtike, biza fîlike, biza hîte, biza hîtikine, biza tiftikine m. |
| bizir | n. toxim, bezre, tuexim n. n. bizir, bezir, ronê bezirî n. |
| bizir kirin | lg. . bizir kerdene, bizirnayene |
| bizirav | rd. wêrek, tawrin, cesaretin, cesur, curetkar, cîgerin, kezebin, qesebapêt, zereteper |
| bizirx | rd. zirxin |
| bizivandin | lg. . lewnayene, livnayene, hewelnayene, lunayene m. tawrcidayis, curetcidayis, cesaretcidayis, wêrnayis, teperridayis, tawrnayis n. lg. . tawr ridayene, curet ridayene, cesaret ridayene, wêrnayene, teper ridayene, tawrnayene, tepere ridayene, tawrnayene, per kerdene, tepernayene |
| bizivîn | lng. tawrayene, curet kerdene, efterayene, wetanayene, cesaret kerdene, wêrek bîyene, curetkar bîyene, wêrayene, mekenîyene, torayene, aftarayene, ewtarayene, awtayene, aftayene, eftarayene lng. livîyene, lewîyene, leqayene |
| bizîwane | rd. zîwaneyin, zîvaneyin |
| bizm | m. bizm, bizmik, fekê esteyî, fekê huçikî n. |
| bizmar | m. bizmar, mix, mêx n. |
| bizmar kirin | lg. . bizmar kerdene, mix kerdene, bizmarnayene |
| bizmare | m. cedew, deq, calek, nasir n. |
| bizmare bûn | lng. cedew bîyene, deqayene, nasir giredayene, calek giredayene |
| bizmareyî bûn | lng. cedewîyene, cedewin bîyene, deqîyene, calekin bîyene, nasirin bîyene |
| bizmareyîbûn | m. cedewinbîyayis, deqîyayis, calekinbîyayis, nasirinbîyayis n. |
| bizmarfiros | m/n. bizmarrotox, mixrotox n. |
| bizmarfirosî | m. bizmarrotoxîye, mixrotoxîye, bizmarrotoxênî, mixrotoxênî m. |
| bizmarkirî | rd. bizmarkerde, mixkerde, bizmarnaye |
| bizmarkirin | m. bizmarkerdis, mixkerdis, bizmarnayis n. |
| bizmate | m. çewr n., derbe m.f tefe m., tarve m. |
| bizmik | m. bizmik, lewtik, lewçik, hemzik n. |
| bizmik kirin | lg. . bizmik kerdene, bizmiknayene |
| bizmilûg | m. çemçîtik, zîpike, zemzîlik, çunçulik, çemçulik n. m. jeo. çemçîlik n. |
| bizmit | m. dîsîplîn, zeftûrept n. |
| bizornax | rd. bergameyin, zirzeyin, zornaxin, qilqilikin, zerbeyi n |
| bizr | n. hak, hakê maseyan n. |
| bizrik | m. pizrûge, pizrike, balîoke, peqîke, buzrike, pizûge, pizike, pisuge, bezrike, pizrike, pirzike, sîngîle, pizrige, pizige, pijik, puzruge m. n. toxim, bezre, tuexim n. |
| bizut | rd. bizut, arbizut, bizot |
| bizût | m. hawyar, havyar, xewyar n. |
| bizûtin | lng. lewîyene, lebetîyene, livîyene, lewutîyene |
| bizûz | m. zoo. beye, bûzêzî, gazûz, susk, gûziz, bizûz, sus m. n. susk (gijik de) n. |
| bizûz lê xistin | lng. . beye cîkewtene, bûzêzî pirodayene, susk rikewtene |
| bi | 1)ile, vasıtasıyla Bi dest werd. (Elle yedi.) Bi qeleme nuşt. (Kalemle yazdı.) Bi pereyanê xo hêrînayo.(Parasıyla satın almış.) Bi tercumanî îfade da. (Tercüman vasıtasıyla ifade verdi.) 2) -e Ez şina bi Dîyarbekir. (Diyarbakır’a gidiyorum.) Ey îman bi Homayî ardo.(O Tanrı’ya inanmış.) 3) göre bi mi (bana göre) |
| bi ra | ile |
| bi ... a | bakınız: bi ... ra |
| bi ... ewnîyayene | -e bakmak |
| bi ... ra | ile, vasıtasıyla, birlikte, beraber, beraberinde Mêrdek bi yew cenî ra ameyo. (Adam bir kadınla gelmiş.) |
| bi ... wa | ile, vasıtasıyla, birlikte, beraber, beraberinde |
| bi ... ya | bakınız: bi ... wa Mêrdek di xizmekaran zî bi kênaya xo ya şaweno.(Adam iki hizmetçiyi de kızı ile gönderir.) |
| bi cilan kewtene | âdet görmek, (kadın) aybaşı olmak |
| bi dare | ağaçlı |
| bi dest werd | Elle yedi Elle yedi |
| bi dima | bakınız: dima ra |
| bi dizdê | bakınız: bi dizdî |
| bi dizdey | bakınız: bi dizdî |
| bi dizdî | gizlice |
| bi dore | nöbetleşe “Dinya bi dor a, malêza çorî ya.” |
| bi dore kerdene | nöbetleşe yapmak |
| bi dori | bakınız: bi dore |
| bi gayî bîyayîne | bakınız: bi gayî bîyene |
| bi gayî bîyene | kösnümek (inek içi (n) |
| bi hak bîyene | tavuk vb. kümes hayvanının yumurtlayacak durumda olması |
| bi îskelet | iskeletli |
| bi kel bîyene | kösnümek (keçi içi (n) |
| bi kilmî | (m) özetle |
| bi lingan | yayan |
| bi lingî | yayan |
| bi lingon | bakınız: bi lingan |
| bi lingûn | bakınız: bi lingan |
| bi mi | bana göre, bence |
| bi name bê ellay | bakınız: bi nameyê Ellahî |
| bi name bê hûmayî | bakınız: bi nameyê Homayî |
| bi namê haqî | bakınız: bi nameyê Heqî |
| bi namê heqî | bakınız: bi nameyê Heqî |
| bi name û vengan | -e, tanınmış, ünlü |
| bi nameyê ellahı | vallahi |
| bi nameyê haqî | bakınız: bi nameyê Heqî |
| bi nameyê heqî | vallahi |
| bi nameyê homayî | vallahi |
| bi newbe | bakınız: bi nobe |
| bi newbi | bakınız: bi nobe |
| bi nobe | nöbetleşe |
| bi nobe kerdene | nöbetleşe yapmak |
| bi nobete | nöbetleşe |
| bi nobete kerdene | nöbetleşe yapmak |
| bi nomey ellay | bakınız: bi nameyê Ellahî |
| bi nomey hûmay | bakınız: bi nameyê Homayî |
| bi nûmê allay | bakınız: bi nameyê Ellahî |
| bi nûmê homay | bakınız: bi nameyê |
| bi peranê xo herîna | Parasıyla satın aldı |
| bi peranê xo herînayo | Parasıyla satın almış |
| bi peyatî | yayan |
| bi peyetî | yayan |
| bi peyeyî | yayan |
| bi peynî | (m) sonlu |
| bi peynîye | (m) sonlu |
| bi pinanî | gizlice |
| bi qapan sentene | kantarlamak, kantara vurmak, kantara çekmek |
| bi qebale gure kerdene | götürü usülü iş yapmak |
| bi qebale kar kerdene | götürü usülü iş yapmak |
| bi qebale xebetîyayene | bakınız: bi qebale xebitîyayene |
| bi qebale xebitîyayene | götürü usülü iş yapmak |
| bi qeleme nuşt | Kalemle yazdı Kalemle yazdı |
| bi qerqele | iskeletli |
| bi qerqot | iskeletli |
| bi qewlê verênan | eskilerin deyimiyle |
| bi qey | bakınız: qandê |
| bi qey ku | bakınız: qando ke |
| bi ra nêbo | bakınız: bin ra nêbo |
| bi seserran | asırlar boyunca, asırlarca, yüzyıllarca, yüzyıllar boyunca |
| bi sira | nöbetleşe, sırayla |
| bi tena sereyê xo | yapayalnız |
| bi xatirê to. | allahaısmarladık |
| bi xatir’ to. | bakınız: Bi xatirê to. |
| bi xayîney | bakınız: bi xayînî |
| bi xayînî | hainlikle, hıyanetle, ihanetle |
| bi xayînîye | hainlikle, hıyanetle, ihanetle |
| bi xêr şue-bîye. | bakınız: Bi xeyr şo-bê. |
| bi xeyr şo-bê | Güle güle git, güle güle gel. |
| bi xeyr şo-bê. | Güle güle git, güle güle gel. |
| bi xeyr û silamet a şo. | Güle güle (git). |
| bi xîyanet | hainlikle, hıyanetle, ihanetle |
| bi xo | bizzat (zr) bizzat |
| bi xo ra dayene | bakınız: xo ra dayene |
| biaheng | -e, ahenkli, uyumlu |
| bianê | bakınız: biewnî |
| biaqil | -e, akıllı |
| biberane | (m) kösnük (koyun içi (n) |
| bibext | -e, şanslı, talihli |
| bibo nêbo | hiç olmazsa, hiç değilse |
| bicesaret | -e, cesaretli, cesur, yürekli |
| bicesaretî | (m) cesaretlilik, cesurluk, yüreklilik |
| bicika toraqî | bakınız: bijika toraqî |
| bicike | (m) bakınız: bijike (m) |
| bicilankewtiş | (n) âdet görme, (kadın) aybaşı olma |
| biciwî | yaşa |
| biciwîyo | yaşasın Biciwîyo xoserîye!/Biciwîyo xoserî! (Yaşasın bağımsızlık!) Wa biciwîyo xoserîye!/Wa biciwîyo xoserî! (Yaşasın bağımsızlık!) |
| biçixe | (n) bakınız: biçxe (n) |
| biçixî | (n) bakınız: biçxe (n) |
| biçxe | (n) bıçkı (büyük testere) |
| bide | bakınız: ci |
| bide ameyene | yakışmak, uygun düşmek, uygun gelmek, uygun olmak, uymak, yakışmak, yaraşmak |
| bide geyrayene | bakınız: ci gêrayene |
| bide ginayene | bakınız: ci ginayene |
| bide omeyîne | bakınız: ... ameyene |
| bide sawitene | bakınız: desawitene |
| bide sawîyayene | bakınız: desawîyayene |
| bide wenîştene | bakınız: bede weniştene |
| bideameya | (m) muvafık, münasip, uygun, yaraşır |
| bideameye | (n) muvafık, münasip, uygun, yaraşır |
| bideameyeyî | (m) uygunluk |
| bideameyîş | (n) uygun olma, uyma, yakışma |
| bidegeyrayîş | (n) bakınız: cigêrayîş (n) |
| bideomeyîş | (n) bakınız: ... ameyîş |
| bider | bakınız: ci |
| bider wenîştene | bakınız: bede weniştene |
| biderwenîştiş | (n) bakınız: bedeweniştiş (n) |
| bidesawita | (m) bakınız: desawita (m) |
| bidesawite | (n) bakınız: desawite (n) |
| bidest (kerde) | (n) (TE) el ile (yapılan) |
| bidestê | eliyle |
| bidewenîştiş | (n) bakınız: bedeweniştiş (n) |
| bidlîs | Bitlis (n) Bitlis |
| biehemîyet | -e, önemli |
| biehlaq | -e, bakınız: biexlaq -e, |
| biendîşe | -ye, endişeli, kaygılı, tasalı |
| biewnî | bak |
| biewnîre | bakınız: biewnî |
| biexlaq | -e, ahlaklı |
| bifam | -e, bakınız: bifehm |
| bifasal | (n, m) bakınız: bifesale (n, m) |
| bifehm | -e, anlayışlı |
| bifêm | -e, bakınız: bifehm |
| biferaset | -e, anlayışlı |
| bifesale | (n, m) ahenkli, uyumlu, ahenktar |
| bifesali | (n, m) bakınız: bifesale (n, m) |
| bifikar | -e, endişeli, kaygılı, tasalı |
| bigabîyayîş | (n) bakınız: bigayîbîyayîş (n) |
| bigaye | (m) kösnük (inek içi (n) |
| bigayîbîyayîş | (n) kösnüme (inek içi (n) |
| bih ... bîyayene | bakınız: bih bi ... bîyene |
| bih ... bîyene | bakınız: bih bi ... bîyene |
| bih ... kerdene | bakınız: bih bi ... kerdene |
| bih bi ... bîyene | -e güvenilmek |
| bih bi ... kerdene | -e güvenmek |
| biharat | (n) bakınız: beharat (n) |
| bihereket | -e, hareketli |
| bihvêre | (m) bakınız: vamêre (m) |
| bijangî | kirpik (zh) kirpik |
| bijek | -e, bakınız: bizêk -e, |
| bijêk | -e, bakınız: bizêk -e, |
| bijek ardene | bakınız: bizêk/bizêke ardene |
| bijêk ardene | bakınız: bizêk/bizêke ardene |
| bijêk estene | bakınız: bizêk eştene |
| bijeka helîye | (m) bakınız: bizêka helîye (m) |
| bijeko helî | (n) bakınız: bizêko helî (n) |
| bijêrekî | (zh) içyağının kızartılmasıyla meydana gelen bir yiyecek |
| bijî | (m) yele |
| bijika toraqî | bir çeşit gözleme |
| bijike | (m) kömbe (küle gömülerek pişirilen mayasız çörek) |
| bikelbîyayîş | (n) kösnüme (keçi için) |
| bikês | -e, iyi Ez bikês o./Ez kês a. (Ben iyiyim.) |
| bikeyf | keyifle |
| biko | oğul (hitap hali) |
| bila bîyene | dökülmek |
| bila kerdene | dökmek |
| bilabîyayîş | (n) dökülme |
| bilakerdiş | (n) dökme |
| bilan | (n) fol |
| bilbançikî | bademcik (zh) bademcik (bademcikler) |
| bilbil | bülbül |
| bilbil kerdene | homurdanmak |
| bilbilîyayene | homurdanmak |
| bile ... bîyayene | bakınız: bilî ... bîyene |
| bilebat | -e, hareketli |
| bilezik | (n) bakınız: bîlazik (n) |
| bilezikin | -e, bakınız: bîlazikin |
| bilî ... bîyayene | bakınız: bilî ... bîyene |
| bilî ... bîyene | derdine düşmek Bilî nêweşîya xo bîyo. (O hastalığının derdine düşmüş.) |
| bilik | çük (çocuk dilinde) (n) çük (çocuk dilinde) |
| bilindiri | (m) bakınız: berendîre (m) |
| bilisk | (n) bakınız: bilusk (n) |
| biliv | -e, hareketli |
| billa bîyayene | bakınız: bila bîyene |
| billa kerdene | bakınız: bila kerdene |
| billabîyayîş | (n) bakınız: bilabîyayîş (n) |
| billakerdiş | (n) bakınız: bilakerdiş (n) |
| bilo | çük (çocuk dilinde) (n) çük (çocuk dilinde) |
| bilon | (n) bakınız: bilan (n) |
| bilule | (m) bakınız: bilûre (m) |
| bilûn | (n) bakınız: bilan (n) |
| bilur | (m) bakınız: bilûre (m) |
| bilûr | (m) bakınız: bilûre (m) |
| bilure | (m) bakınız: bilûre (m) |
| bilûre | (m) kaval |
| bilurvan | -e, bakınız: bilûrvan |
| bilûrvan | -e, kavalcı (kaval çalan) |
| bilurwûn | -e, bakınız: bilûrvan |
| bilusk | (n) 1)şimşek Biluskî eşt. (Şimşek çaktı.) 2)yıldırım Biluskî da piro./Biluskî ci şana. (Yıldırım çarptı./Yıldırım düştü.) |
| biluskî eştene | şimşek çakmak, şimşeklenmek |
| biluz | (n) bakınız: bluz (n) |
| bilûz | (n) bakınız: bluz (n) |
| bilvil | (n) bakınız: bilbil (n) |
| bilxor | (n) bakınız: belxur (n) |
| bilxur | (n) bakınız: belxur (n) |
| bilyan | (n) bakınız: bilan (n) |
| bimane weşî de. | Esenlikle/sağlıcakla/hoşça kal. |
| bimane weşîye de. | Esenlikle/sağlıcakla/hoşça kal. |
| bimbar | (n) bakınız: bumbar (n) |
| bimbarek | -e, 1)kutlu, mübarek 2)fetiş (uğurlu sayılan) Roşanê to bimbarek bo.(Bayramın kutlu olsun.) |
| bimbarek kerdene | kutlamak |
| bimbareke | (m) cin |
| bimbarekî | (zh) cinler |
| bimbarekkerdiş | (n) kutlama |
| bimbarik | bakınız: bimbarek |
| bimberxul | (n) bakınız: binbelxur (n) |
| bimudet | -e, süreli |
| bimuhlet | -e, vadeli |
| bimûni weşî di. | bakınız: Bimane weşî de |
| bin | alt (n) alt, dip |
| bin a nêbo | bakınız: bin ra nêbo |
| bin de nêbo | hiç olmazsa, hiç değilse, bari |
| bin de xerîb | -e, tamamen yabancı |
| bin di nêbo | bakınız: bin de nêbo |
| bin di xerîb | -i, bakınız: bin de xerîb -e, |
| bin girewtene | dibi tutmak (tencere vb. için) |
| bin girotene | bakınız: bin girewtene |
| bin girowtene | bakınız: bin girewtene |
| bin guretene | bakınız: bin girewtene |
| bin kewtene | yenilmek |
| bin kotene | bakınız: bin kewtene |
| bin ra nêbo | hiç olmazsa, hiç değilse |
| bin ra xerîb | -e, tamamen yabancı |
| bin ra xerîbi | (m) bakınız: bin ra xerîb -e, |
| bin û binaşe | temel, esas |
| bina | bakınız: binra |
| binadir | (m) bakınız: binadire (m) |
| binadire | (m) kömbe (küle gömülerek pişirilen mayasız çörek) |
| binaşe | (n) asıl, temel, esas |
| binate | (n) bakınız: beyntar (n) (n) bakınız: berate (n) |
| binati | (n) bakınız: beyntar (n) |
| binatîn | bakınız: beyntarî, -ye |
| binawanî | (m) altyapı |
| binawanîye | (m) altyapı |
| binbardaxe | (n) bardak altı |
| binbarek | bakınız: bimbarek |
| binbelxur | (n) çok ince bulgur |
| binberxul | (n) bakınız: binbelxur (n) |
| binbilerz | (n) deprem, zelzele |
| binboç | (n) kuskun |
| bincaran | asla, hiçbir zaman, hiç, katiyen |
| bincaro | bakınız: bincaran |
| bincaron | b.bincaran |
| bincarû | bakınız: bincaran |
| bincarûn | bakınız: bincaran |
| binçeng | koltukaltı (n) koltuk, koltuk altı |
| bincew | (m) bakınız: vîncewe (m) |
| bincewi | (m) bakınız: vîncewe (m) |
| bincuwen | (n) harman sonu (badas) |
| bincuwîn | (n) bakınız: bincuwen (n) |
| bincuyin | (n) bakınız: bincuwen (n) |
| binde | asla, hiçbir zaman, hiç, katiyen |
| bindi | bakınız: binde |
| binê | bakınız: biney |
| bine | (n) bakınız: bin (n) |
| binê barî de bîyene | ağır yük veya yükümlülük altında olmak |
| binê barî de mendene | ağır yük veya yükümlülük altında kalmak |
| binê çengilî | (n) koltuk altı |
| binê cuwenî | (n) bakınız: bincuwen (n) |
| binê destî ra | gizlice |
| binê engilî | koltukaltı |
| binê goşî | kulak dibi (n) kulak dibi |
| bine guretene | bakınız: bin girewtene |
| binê linge | taban (ayak tabanı) (n) taban (ayak tabanı) |
| binê şalage de bîyene | ağır yük veya yükümlülük altında olmak |
| binê şalage de mendene | ağır yük veya yükümlülük altında kalmak |
| binê selage de bîyayene | bakınız: binê şalage de bîyene |
| binê selage de mendene | bakınız: binê şalage de mendene |
| binê solî | (n) taban (ayakkabı tabanı) |
| binêk | bakınız: biney |
| binêke | (n) bakınız: binge (n) |
| binên | alt taraftaki alttaki -e, alt taraftaki, alttaki |
| binera | bakınız: binra |
| binerd | (n) yeraltı |
| binerdî | -ye, 1) yasadışı 2)(mecazî) yeraltı |
| biney | biraz biraz |
| binfistan | (n) bakınız: binfîstan (n) |
| binfîstan | (n) entari veya gecelik entari (kadın içi (n) |
| binfîstan-pirênbazî | (zh) gecelik (kadın için), pijama (kadın içi (n) |
| binfiston | (n) bakınız: binfîstan (n) |
| binfîston | (n) bakınız: binfîstan (n) |
| binfistûn | (n) bakınız: binfîstan (n) |
| binfîstûn | (n) bakınız: binfîstan (n) |
| binge | temel (n) 1)temel, esas 2)dayanak |
| bingeyên | -e, temel, asal, esasi |
| bingeyî | temel, asıl, asal, esasi |
| binhard | (n) bakınız: binerd |
| binherd | (n) bakınız: binerd |
| binhişmendî | (m) bilinçaltı, şuuraltı |
| binî barî di bîyayene | bakınız: binê barî de bîyene |
| binî barî di mendene | bakınız: binê barî de mendene |
| binî gueşî | (n) bakınız: binê goşî (n) |
| binî ling | (n) bakınız: binê linge (n) |
| binî pay | (n) bakınız: binpa (n) |
| binî solî | (n) bakınız: binê solî (n) |
| binîn | (n) bakınız: binên (n) |
| binke | (n) bakınız: binge (n) |
| binkol | (n) çapa |
| binlêrz | (m) bakınız: bunlerz (n) |
| binmerre | (n) (TE) fare altlığı |
| binpa | taban (ayak tabanı) (n) taban (ayak tabanı) |
| binperin | (n) bakınız: binpirên (n) |
| binpirên | (n) fanila |
| binpîze | (n) kolan |
| binpîzik | (n) kolan |
| binpîzze | (n) bakınız: binpîze (n) |
| binra | 1)asla, hiçbir zaman, hiç, katiyen 2)sırf, sadece |
| binsoba | (n) soba altlığı |
| binyat | (n) temel, esas |
| bio | bakınız: buuk -e, |
| bionî | bakınız: biewnî |
| bioynî | bakınız: biewnî |
| bipeynîyî | (m) sonluluk |
| biq kerdene | bakınız: pix kerdene |
| biqabîlîyet | -e, kabiliyetli, yetenekli |
| biqaxû | -ye, endişeli, kaygılı, tasalı |
| biqedr | -e, saygıdeğer, muhterem, sayın, saygın |
| biqedrî | (m) saygınlık |
| biqedrîye | (m) saygınlık |
| biqesawet | -e, endişeli, kaygılı, tasalı |
| biqewet | -e, güçlü, kuvvetli |
| bir | (n) bakınız: birr (n) (n) bakınız: bire-II (m) (m) bakınız: birre-II (m) |
| bir pês | (m) bakınız: birra pesî (m) |
| bir varûn | (m) bakınız: birra verekan (m) |
| bira | (n) kardeş (erkek kardeş) 1)bile Ey bira ti nêdî. (O seni görmedi bile.) 2)hatta Bira ey va zur a. (Hatta o yalan olduğunu söyledi.) |
| biraçena | (m) bakınız: birakêna (m) |
| biraçêna | (m) bakınız: birakêna (m) |
| biracinî | (m) erkek kardeşin karısı |
| birad | (m) bakınız: berradî (m) |
| birai | bakınız: binra |
| birak | 1)dost 2)yâr (n) bakınız: birrek (n) |
| birakê | (m) bakınız: birakîye (m) |
| birakêna | (m) erkek kardeşin kızı, yeğen |
| birakey | (m) bakınız: birakîye (m) |
| birakeyna | (m) bakınız: birakêna (m) |
| biraki | (m) bakınız: birake (m) |
| birakîye | (m) dostluk |
| biralete | (n) üvey erkek kardeş |
| biramag | (n) bakınız: biramak (n) |
| biramak | (n) üvey erkek kardeş (aynı annede (n) |
| birar | (n) kardeş (erkek kardeş) |
| birarî | (m) kardeşlik |
| birarîye | (m) kardeşlik |
| birarkêna | (m) erkek kardeşin kızı, yeğen |
| birarkeyna | (m) bakınız: birarkêna (m) |
| birarza | (n) erkek kardeşin oğlu, yeğen |
| biraşit | (n) erkek sütkardeş, sütkardeş |
| biratî | (m) bakınız: birayîye (m) |
| biratîye | (m) bakınız: birayîye (m) |
| biraw pîl | (n) bakınız: birayo pîl (n) |
| birawo pîl | (n) bakınız: birayo pîl (n) |
| biray axretî | (n) bakınız: birayê axretî (n) |
| biray şitî | (n) bakınız: birayê şitî (n), biraşit (n) |
| birayê axretî | (n) ahiret kardeşi, ahret kardeşi |
| birayê şitî | (n) erkek sütkardeş, sütkardeş |
| birayên | (m) bakınız: birayî (m), birayîye (m) |
| birayêne | (m) bakınız: birayî (m), birayîye (m) |
| birayey | (m) bakınız: birayîye (m), birayî (m) |
| birayeya axretî | (m) bakınız: birayîya axretî (m) |
| birayî | (m) kardeşlik |
| birayîne | (m) bakınız: birayî (m), birayîye (m) |
| birayîya axretî | (m) ahiret kardeşliği, ahret kardeşliği |
| birayîye | (m) kardeşlik |
| birayo pîl | (n) ağabey |
| biraza | (n) erkek kardeşin oğlu, yeğen |
| birazaye | (m) erkek kardeşin kızı, yeğen |
| bire | karar (m) karar (m) iki grupla ve koşmak suretiyle oynanan geleneksel bir oyun |
| bire dayene | karar vermek karara bağlamak karar vermek, karara bağlamak |
| bire girewtene | karar almak karar almak |
| birek | (n) bakınız: birrek (n) |
| birekasin | (n) bakınız: birrekasin (n) |
| birename | kararname (n) kararname |
| birênan cieştene | doğum sancısı çekmek |
| birênan ver de bîyene | doğum sancısı çekmek |
| birênan ver kewtene | doğum sancısı çekmek |
| birênî | (zh) doğum sancısı |
| birênîyû ver kewtene | bakınız: birênan ver kewtene |
| birewî | (zh) bakınız: birûy (zh) |
| birêz | sayın -e, saygıdeğer, muhterem, sayın, saygın |
| birêzî | (m) saygınlık |
| birêzîye | (m) saygınlık |
| birî | (zh) bakınız: birûy (zh) |
| birik | (n) bakınız: birrek (n) |
| birikasin | (n) bakınız: birrekasin (n) |
| birîmdar | -e, bakınız: birîndar |
| birîna çewrî | darp yarası (m) balta yarası |
| birîna derbe | darp yarası (m) darbe yarası |
| birinc | (n) pirinç |
| birind | (m) bakınız: berendîre (m) |
| birîndar | yaralı -e, yaralı |
| birîndari | (m) bakınız: birîndare (m) |
| birinde | (m) bakınız: berendîre (m) |
| birindî | (m) bakınız: berendîre (m) |
| birindîli | (m) bakınız: berendîre (m) |
| birîne | yara (m) yara |
| birîni | (m) bakınız: birîne (m) |
| birînî | (zh) bakınız: birênî (zh) |
| birîsim | (n) ipek |
| birîsimên | -e, ipekten yapılma, ipekli |
| birîsimin | -e, ipekli |
| birîsm | (n) bakınız: birîsim (n) |
| birîsmên | -e, bakınız: birîsimên |
| birîsmin | -e, bakınız: birîsimin -e, |
| birîyayene | kesilmek |
| birîyayîş | (n) kesilme |
| birk | (m) bakınız: birke (m) |
| birka xişne | (m) ur, tümör |
| birka xişni | (m) bakınız: birka xişne (m) |
| birke | (m) siğil (n) sabanın çift sürerken elle tutulan kısmından toprağa kadar uzanan parçası |
| birki | (m) bakınız: birke (m) (n) bakınız: birke-II (n) |
| birnayene | 1)kesmek Bibirne! (Kes!) 2)biçmek, biçki yapmak (dikiş için) |
| birnayine | bakınız: birnayene |
| birnayîs | (n) bakınız: birnayîş (n) |
| birnayîş | (n) 1)kesme 2)fason, biçme (dikiş içi (n) |
| birnayîşê gijikî | saç tıraşı |
| birnayîşê porî | saç tıraşı |
| birnayîşî reyra vîyartiş | (sn) kesme ile geçiş |
| birnayox | -e, biçkici |
| biro kor | (n) bakınız: birro kor (n) |
| biro pîl | (n) bakınız: birayo pîl (n) |
| biroj | gündüzün |
| biros | (n) bakınız: beroş (n) |
| biroş | (n) bakınız: beroş (n) |
| biroy | (zh) bakınız: birûy (zh) |
| birr | (n) 1)orman, ağaçlık 2) çalı çırpı 3)b. birre (m) |
| birra pesî | (m) küçükbaş hayvan sürüsü |
| birra verekan | (m) kuzu sürüsü |
| birrad | (m) bakınız: berradî (m) |
| birrayene | bakınız: barrayene |
| birrayîş | (n) bakınız: barrayîş (n) |
| birre | (m) çalı parçası (küçük ağaç parçası) (m) hayvan kümesi (küme), sürü (m) bakınız: bire (m) |
| birrek | (n) 1)testere 2)testere balığı |
| birrekasin | (n) demir testeresi |
| birreke | (m) çalı parçası (küçük ağaç parçası) |
| birrekê asinî | (n) demir testeresi |
| birreki | (m) bakınız: birreke (m) |
| birrekî | (zh) çalı çırpı |
| birri | bakınız: birre (m) |
| birrî | (zh) çalı çırpı |
| birrik | (n) bakınız: birrek (n) |
| birrikasin | (n) bakınız: birrekasin (n) |
| birrikê asinî | (n) bakınız: birrekê asinî (n) |
| birrin | (n) ormanlık |
| birrnayene | bakınız: birnayene |
| birrnayêne | bakınız: birnayene |
| birrnayine | bakınız: birnayene |
| birrnayîs | (n) bakınız: birnayîş (n) |
| birrnayîş | (n) bakınız: birnayîş (n) |
| birro hurdebî | (n) çalılık |
| birro kor | (n) sık ağaçlık |
| birsim | (n) bakınız: birîsim (n) |
| birsimên | -e, bakınız: birîsimên |
| birsimîn | bakınız: birîsimin |
| birsimin | -e, bakınız: birîsimin |
| birûmet | -e, saygıdeğer, muhterem, sayın, saygın |
| birûmetî | (m) saygınlık |
| birûmetîye | (m) saygınlık |
| birûsik | (n) bakınız: bilusk (n) |
| birûsike | (m) bakınız: bilusk (n) |
| biruşk | (n) bakınız: bilusk (n) |
| biruy | (zh) bakınız: birûy (zh) |
| birûy | kaş (zh) kaş (kaşlar) |
| birwey | (zh) bakınız: birûy (zh) |
| birxu | (n) bakınız: burxî (n) |
| birxû | (n) bakınız: burxî (n) |
| birxul | (n) bakınız: belxur (n) |
| biryayene | bakınız: birîyayene |
| biryayîş | (n) bakınız: birîyayîş (n) |
| bişans | -e, şanslı, talihli |
| biserûber | düzenli intizamlı nizamlı -e, düzenli, intizamlı, nizamlı |
| bişewe | geceleyin |
| biseyte | (m) bakınız: miseyte (m) |
| biseyti | (m) bakınız: miseyte (m) |
| bisihnûneyê | (m) bakınız: muslumanîye (m), muslumanî (m) |
| bisiklet | (n) bakınız: bîsîklete (m) |
| bisîkleti | (m) bakınız: bîsîklete (m) |
| bisilman | -e, bakınız: musluman |
| bisilmana | (m) bakınız: musluman -e, |
| bisilmane | (n) bakınız: musluman (n) |
| bisilmaney | (m) bakınız: muslumanîye (m), muslumanî (m) |
| bisilmaneyey | (m) bakınız: muslumanîye (m), muslumanî (m) |
| bisilmon | -e, bakınız: musluman |
| bisilmona | (m) bakınız: muslumane (m) |
| bisilmone | bakınız: musluman |
| bisilmoney | (m) bakınız: muslumanîye (m), muslumanî (m) |
| bisilmûn | -e, bakınız: musluman |
| bisilmûna | (m) bakınız: muslumane (m) |
| bisilmûne | bakınız: musluman |
| bisilmûnê | (m) bakınız: muslumanîye (m), muslumanî (m) |
| bisiud | -e, bakınız: bisiûd -e, |
| bisiûd | -e, şanslı, talihli |
| bişîye | (m) bakınız: bîşîye (m) |
| bisk | (n) öküz için ad olarak kullanılan bir sözcük |
| biske | (m) (alna düşen kısa kesilmiş saç) perçem, kâkül (m) inek için ad olarak kullanılan bir sözcük |
| biskivît | (m) bakınız: bîskuvît (n) |
| bisklêt | (n) bakınız: bîsîklete (m) |
| bişkoje | (m) düğme (giysi içi (n) |
| bişkoje devistene/girewtene/qefilnayene/tavistene | düğme iliklemek |
| biskok | (n) bakınız: bişkok (n) |
| bişkok | (n) tomurcuk |
| bişkok dayene | tomurcuklanmak Daran bişkok da. (Ağaçlar tomurcuklandı.) |
| biskuwît | (n) bakınız: bîskuvît (n) |
| bismar | (n) çivi |
| bismar ... de kutene | çivi çakmak |
| bismar ... de kuwayene | çivi çakmak |
| bismar ... ro dayene | çivi çakmak |
| bismar ... ro dayîne | bakınız: bismar ... ro dayene |
| bismar dayene ... ro | bakınız: bismar ... ro dayene |
| bismar kerdene | çivilemek |
| bismar kutene | çivi çakmak |
| bismar kuwayene | çivi çakmak |
| bismar pero dayîne | bakınız: bismar ... ro dayene |
| bismar tede kutene | bakınız: bismar ... de kutene |
| bismar tede kuwayîne | bakınız: bismar ... de kuwayene |
| bismil | Bismil (n) Bismil |
| bisqilet | (m) bakınız: bîsîklete (m) |
| bisuud | -e, bakınız: bisiûd |
| bişxi | (n) bakınız: biçxe (n) |
| bitale | -ye, bakınız: bitalih |
| bitaleh | -e, bakınız: bitalih |
| bitalî | -ye, bakınız: bitalih |
| bitalih | -e, şanslı, talihli |
| bitaybetî | özellikle |
| bite | but (m) but |
| bitevger | -e, hareketli |
| biti | (m) bakınız: bite (m) |
| bitikne! | Tıkla! (TE) |
| bitir | önceki, evvelki -e, azgın |
| bitir pêrar | (n) bu yıldan önceki üçüncü yıl |
| bitir perarê | (n) bakınız: bitir perarey (n) |
| bitir perarey | (n) bugünden önceki dördüncü gün |
| bitir pêrarey | (n) bakınız: bitir perarey (n) |
| bitir perê | (n) bakınız: bitir perey (n) |
| bitir perey | (n) bugünden önceki üçüncü gün |
| bitirey | (m) bakınız: bitirî (m) |
| bitirî | (m) azgınlık “Bitirî gayê citi rî zî nêmanena.” (Azgınlık çift süren öküze bile kalmaz.) |
| biûnî | bakınız: biewnî |
| bivêni | bakınız: bivîne |
| bivîne | gör |
| bivo | (n) ağaç sakızı (bazı bitkilerin salgısı), reçine, zamk |
| biwade | -ye, vadeli |
| biweşîye | esenlikle |
| bixar | (n) bakınız: boxar (n) |
| bixarin | bakınız: boxarin |
| bixêr | bakınız: bixeyr |
| bixeyr | -e, hayırlı Wa bixeyr bo. (Hayırlı olsun.) |
| bixoradayîş | (n) bakınız: xoradayîş (n) |
| biz | (m) bakınız: bize (m) |
| bize | keçi (m) keçi |
| bizêk | oğlak bakınız: bizêk -e, oğlak |
| bizek | -e, bakınız: bizêk |
| bizêk ardene | oğlak doğurmak, oğlaklamak |
| bizêk estene | bakınız: bizêk eştene |
| bizêk eştene | (keçi için) düşük yapmak |
| bizêka bêwaxte | (m) bakınız: bizêka bêwexte (m) |
| bizêka bêwexte | (m) erken doğan dişi oğlak |
| bizêka helîye | (m) erken doğan dişi oğlak |
| bizêka hîleyine | (m) erken doğan dişi oğlak |
| bizêka hîlî | (m) erken doğan dişi oğlak |
| bizêka hîtike | (m) erken doğan dişi oğlak |
| bizêke ardene | oğlak doğurmak, oğlaklamak |
| bizêko bêwaxt | (n) bakınız: bizêko bêwext (n) |
| bizêko bêwext | (n) erken doğan erkek oğlak |
| bizêko helî | (n) erken doğan erkek oğlak |
| bizêko hîleyin | (n) erken doğan erkek oğlak |
| bizêko hîlî | (n) erken doğan erkek oğlak |
| bizêko hîtik | (n) erken doğan erkek oğlak |
| bizêkwan | -e, oğlak çobanı |
| bizêkwanî | (m) oğlak çobanlığı |
| bizêkwanîye | (m) oğlak çobanlığı |
| bizêwûn | bakınız: bizêkwan -e, |
| bizêwûnê | (m) bakınız: bizêkwanî (m), bizêkwanîye (m) |
| bizî | bakınız: bizêk |
| bizi | (m) bakınız: bize (m) |
| bizik | -e, bakınız: bizêk |
| bizîk | -i, bakınız: bizêk |
| bizike | (m) bakınız: bijike (m) |
| bizin | (n) bakınız: bizine (n) |
| bizine | (n) keçi soyundan olan hayvanların genel adı |
| bizir | (m) bakınız: pizrike (m) |
| bizîye | (n) bakınız: bizêk (n) |
| bizîye ardene | bakınız: bizêk/bizêke ardene |
| bizmal | (n) bakınız: bismar (n) |
| bizmal kerdene | bakınız: bismar kerdene |
| bizmar | (n) bakınız: bismar (n) |
| bizmar ... de kutene | bakınız: bismar ... de kutene |
| bizmar kerdene | bakınız: bismar kerdene |
| bizmar kutene | bakınız: bismar kutene |
| bizmar piro dayene | bakınız: bismar ... ro dayene |
| bizme | (n) manşet (gömlek kolu içi (n) |
| bizmik | (n) oğlak ve kuzu gibi hayvanların annelerinin sütünü emmesini engellemek amacıyla ağızlarına takılan ağızlık |
| bizmiki | (m) bakınız: pizrike (m) |
| bizot | (n) bakınız: bizote (m) |
| bizriki | (m) bakınız: pizrike (m) |
| bizruki | (m) bakınız: pizrike (m) |
| bizuate | (n) bakınız: bizote (n) |
| bizya | (m) bakınız: bizêke (m) |
| bizye | (n) bakınız: bizêk (n) |
| bizye ardene | bakınız: bizêk/bizêke ardene |
| bizyêk | (n) bakınız: bizêk (n) |
| bizyewan | bakınız: bizêkwan |
| bizyewûn | bakınız: bizêkwan |
| bizyewûnê | (m) bakınız: bizêkwanî (m), bizêkwanîye (m) |
| biber | (ikiçenekliler- patlıcangiller) îsot; capsicum annum îsot (n), bîber (n), bacik (n) |
| biber salçası | awa îsotan (m), awa bacikan (m), salçaya bîberan (m), aqîtê bacikan (n) awa îsotan (m), awa bacikan (m), salçaya bîberan (m), aqîtê bacikan (n) |
| biberli | îsotin, -e; bîberin, -e |
| bibi | b. hala |
| biçare | bêçare (n),bêçara (m), bêçarîye (m) |
| biçercesine dipten kesme veya koparma | kirrimkerdiş (n) |
| biçercesine dipten kesmek veya koparmak | kirrim kerdene |
| biçerdöver | bîçere (m) |
| biçilip yerde bırakılmış olan ekin demeti | şimêle (m), tapole (m) |
| biçilip yerde üst üste dizilmiş olan ekin yığını | cele (n) |
| biçilircesine dipten kesilme veya koparılma | kirrimbîyayîş (n), ameyîşkirrimkerdiş (n) |
| biçilircesine dipten kesilmek veya koparılmak | kirrim bîyene, ameyene kirrim kerdene |
| biçilme | çînîyayîş (n) |
| biçilmek | çînîyayene,ameyene çînitene |
| biçilmiş ekin demetini bağlamakta kullanılan ve otsu bitki veya ağaç dalından yapılmış olan bağ | cîm (n), ture (m) |
| biçilmiş ekini harman yerine taşıma işi | sebale (n) |
| biçilmiş ekini harmana taşımak | sebale kerdene |
| biçki yapmak | b. biçmek-II |
| biçkici | fesilnayox, -e; birnayox, -e |
| biçme-I | çînayîş (n) |
| biçme-II | fesilnayîş (n), birnayîş (n) |
| biçmek-I | çînayene, çînitene |
| biçmek-II | fesilnayene, birnayene |
| bidon | bîdon (n) |
| biftek | bîftek (n) |
| bihaber | b. habersiz |
| bikes | bêkes, -e |
| bikini | bîkînî (zh) |
| bildiri | vilaweke (m) |
| bile | bira O seni görmedi bile.(Ey bira ti nêdî.) |
| bileği | çerx (n) |
| bileği çarkı | çerx (n) |
| bileğitaşı | sane (n), hesan (n), kerraya seqayî (m), gosre (n) |
| bilek çıkıntısı (kemiği) | gozeke, gozeka linge (m) gozeka destî (m) |
| bilek-I (ayak bileği) | xape (m), xapa linge (m); kapçike, kapçika linge (m); çîpike (m) |
| bilek-II (el bileği) | xape (m), xapa harmî (m); kapçike, kapçika destî (m); qevda destî (n) |
| bilemek | seqênayene, sawitene, sane kerdene, sane pira kerdene, hesan kerdene, gosre kerdene, çerxî ro dayene, çerx şanayene, çerx kerdene, mesat kerdene, seqa kerdene |
| bilen | zanaya (m), zanayîye (m), zanaye (n); zanayox, -e |
| bilenmek | seqênîyayene, ameyene seqênayene, sawîyayene, ameyene sawitene, sane bîyene, ameyene sane kerdene, sane pira bîyene, hesan bîyene, çerxî ro dîyayene, çerxî ro ginayene, çerx şanîyayene, xart bîyene, mesat bîyene, seqa bîyene |
| bileşik | pêrabeste (n), pêrabestîye (m) |
| bileşik cümle | cumleya pêrabestîye (m) |
| bileşik fiil | karo pêrabeste (n) karo pêrabeste (n) |
| bileşik kelime | çekuya pêrabestîye (m) |
| bileşik sıfat | sifeto pêrabeste (n) |
| bileşik sözcük | çekuya pêrabestîye (m) |
| biletmek | dayene seqênayene, dayene sawitene, dayene sane kerdene, dayene seqa kerdene, dayene hesan kerdene, dayene gosre kerdene, dayene mesat kerdene |
| bilezik-I | bazin (n), bîlazik (n) |
| bilezik-II (boru vb. için) | morzîne (n) |
| bilezikli-I | bazinin, -e; bîlazikin, -e |
| bilezikli-II (boru vb. için) | morzîneyi, -e (n) |
| bilgi | zanayîş (n), elm (n), melumat (n) Bu sorun hakkında kardeşimin bilgisi çoktur. (Derheqê nê meseleyî de zanayîşê birayê mi zaf o.) Ondan bilgim ve haberim yok. (Elm û hayîya mi ey ra çin a.) |
| bilgilendirme | dazanayîş (n) |
| bilgili | zanaya (m), zanayîye (m), zanaye (n) |
| bilgin | alim, -e; îlimdar, -e; zanyar, -e |
| bilginlik | îlimdarî (m), îlimdarîye (m), îlimdarênî (m) |
| bilgisayar | komputure (m) |
| bilim | îlim (n), îlm (n) |
| bilimsel | îlmî, -ye |
| bilimsellik | îlmîtî (m), îlmîyîye (m) |
| bilirkişi | pispor, -e; ekspert, -e |
| billahi | bîllayî |
| bilme | zanayîş (n) |
| bilmece | çibenok (n), mertal (n) |
| bilmek | zanayene |
| bin | hezar |
| bina | ban (n) |
| binanın çatısını kaplamakta kullanılan ince ve kısa ağaç parçaları | martag (n), çirpî (m) |
| binanın çatısını kaplamakta kullanılan yaprak, sap, ot vb. | kewaşe (n) |
| binanın çatısını taşıması için tavanda yatay olarak dizilen kalın direklerin üzerine dizilen kalas | girşag (n) |
| binanın çatısını taşıması için tavanda yatay olarak kullanılan çok kalın direk | kêran (n), şirît |
| binanın çatısını taşıması için tavanda yatay olarak kullanılan kalın direk | maxe (m), pirde (m), çuwe (n), cisir (n) |
| binbirdelik otu | baltox(botav); hypericum perforatum |
| bininci | hezarin, -e hezarin, -e |
| binler | hezarî (mat), hezaran (mat) |
| bir | 1)yew, -e 2)-ê (sf) 3)-ke (sf) |
| bir adam | merdimê, yew merdim; mêrdek (n), yew mêrdek |
| bir bölümü toprağa gömülü olan büyük taş | luh (n), kerraya erdî (m) |
| bir çeşit çörek | keta (m) |
| bir çeşit kama | kardîya çerkeze (m) |
| bir çeşit ruh hastalığı | cinîkewtiş (n) |
| bir çeşit tarhana çorbası | keşkek (n), keşk (n) |
| bir çeşit yabani üzüm | silule (m), engura mîlçikan (m) |
| bir çift ayakkabı | yew citaya solan yew citaya solan |
| bir çiftçinin bir çift öküzle bir günde sürebileceği arazi | cityer (n) |
| bir de | nara Bir de baktım ki ... (Nara mi nîyada ke ...) |
| bir dilim ekmek | yew leteyê nanî |
| bir gün | rojê |
| bir günlük gelir | ameyeyê yew roje, ameyeyê rojêk |
| bir günlük gider | şîyayeyê yew roje, şîyayeyê rojêk, mesrefê yew roje, mesrefê rojêk |
| bir hayli | xeylêk, yew keremate, yew hekmete |
| bir iki kez | reyê-di reyî |
| bir insan | mêrdek (n), yew mêrdek (n) |
| bir kez | reyê reyke reyke, reyêk, reyê; finêk, finê; hewêk, hewê; gilangêk, gilangê; donimêk, donimê; derbêk, derbê; şopêk, şopê; qorêk, qorê; defayêk, defayê; gêyîmêk, gêyîmê; cayêk, cayê; dorêk, dorê; nofêk, nofê,neqilêk, neqilê |
| bir kısmı koparılıp bir kısmı bırakılma | qotbîyayîş (n), qolbîyayîş (n), ameyîşqotkerdiş (n), ameyîşqolkerdiş (n) |
| bir kısmı koparılıp bir kısmı bırakılmak | qot bîyene, qol bîyene, ameyene qot kerdene, ameyene qol kerdene |
| bir kısmını koparıp bir kısmını bırakma | qotkerdiş (n), qolkerdiş (n) |
| bir kısmını koparıp bir kısmını bırakmak | qot kerdene, qol kerdene |
| bir şey | teba (n), tebayêk, tebayê; çîyêk, çîke, çîyê, yew çî teba (n), tebayêk, tebayê; çîyêk, çîke, çîyê, yew çî |
| bir sırığa yüklenip çekilerek taşınan yük | kaşane (m) |
| bir tahıl ölçüsü | 1)(42, 40 veya 20 kg ağırlığında) welçeke (m) 2)(16 “welçeke” büyüklüğünde) çarige (m) |
| bir tane | teneyêk, -e; teneyê, hebêk, -e; hebê |
| bir tarafı yanıp ateş haline gelmiş olan odun/ağaç parçası | piskone (n), kosadir (n), kosebî (n) |
| bir taraftan | hetê ra, heto yew ra, yew het ra |
| bir yandan | hetê ra, heto yew ra, yew het ra |
| bir yılını doldurmuş olan buzağı | parone |
| bir “welçeke” (42,40 veya 20 kg) miktarında tahılın ekilebileceği arazi | welç (n) |
| bir-iki yaşındaki dişi keçi yavrusu | karî (m) |
| bir-iki yaşındaki dişi kuzu | berendîre (m) |
| bir-iki yaşındaki keçi yavrusu (çepiç) | tuşk, -e; tiştîrî (n) |
| bira | bîra (m) |
| biraz | tenê, biney, tîkê, hebê, hinî, hinîke, piçe, tirşim |
| birbiri | yewbînî, yewbînan Biz birbirimizin dostuyuz. (Ma dostê yewbînî me./Ma dostê yewbînan î.) |
| birbirine âşık olmak | aşiqê yewbînî bîyene, aşiqê yewbînan bîyene; zerrî dekewtene yewbînî, zerrî dekewtene yewbînan; zerrî devistene yewbînî, zerrî devistene yewbînan Zîn ile Mem birbirlerine âşık olmuşlardı.(1-Zerrîya Zîne û Memî dekewtibî yewbînî/yewbînan. 2-Zîne û Memî zerrî devistibî yewbînî/yewbînan.) |
| birbirine karıştırmak | têmîyan kerdene, ver têmîyan dayene, pêşanayene |
| birbirinin hal hatırını sorma | pêpersayîş (n) |
| birdenbire | b. aniden |
| biri | b. birisi |
| birinci | yewin, -e yewin, -e |
| birinci dönem (güz dönemi) | termînê payîzî (n) |
| birinci sömestr (güz dönemi) | termînê payîzî (n) |
| birinci yarıyıl (güz dönemi) | nêmserra payîzî (m), termînê payîzî (n) |
| birisi | yew, yewî, yewe; yewer, yewerî, yewere Birisi gelmiş. (Yew ameyo./Yewer ameyo./Yewe ameya./Yewere ameya.) Birisi söylemiş. (Yewî vato./Yewerî vato./Yewere vato.) |
| birkaç | çend |
| birler | yewî (mat), yewan (mat) |
| birleşik | yewbîyaye (n), yewbîyayîye (m) |
| birleşik devletler | dewletê yewbîyayeyî (zh) dewletê yewbîyayeyî (zh) |
| birleşme | yewbîyayîş (n) |
| birleşmek | yewbîyene |
| birlik | yewîye (m), yewî (m), yewbîyayîş (n) |
| birlik olmak | yew bîyene |
| birlikte | pîya, pa, reyra, reyde, bi ... ra, bi... wa, bi... ya, tede |
| bisküvi | bîskuvît (n) |
| bit | espije (m) |
| bit yavrusu (yavşak) | nute (m), nutike (m) |
| bit yumurtası (sirke) | rişke (m) |
| bitirme | qedênayîş (n), xelisnayîş (n); peynîardiş (n), peynîyeardiş (n), peynîpiroardiş (n), peynîyepiroardiş (n) |
| bitirmek | qedênayene, xelisnayene; peynî ardene, peynîye ardene; peynî piro ardene, peynîye piro ardene |
| bitki | nebat (n) |
| bitme | qedîyayîş (n), xelisîyayîş (n), qutbîyayîş (n), peynîya ... ameyîş, peynîpiroameyîş (n), peynîyepiroameyîş (n) |
| bitmek-I | qedîyayene, xelisîyayene, qut bîyene, peynîya ... ameyene, peynî piro ameyene, peynîye piro ameyene |
| bitmek-II (bitki vb. için) | ruwayene, ameyene |
| biyoloji | bîyolojî (n) |
| biz dolaşalım | ma bigeyrin/ma bigêrî/ma bigêrê/ma bifetilîme |
| biz-I | ma |
| biz-II | direwte (m) |
| bizon | bîzon (n) |
| bizzat | bi xo O bizzat geldi.(O bi xo ame.) |
| biçej | biçêj, bitam, bilezet |
| bidû | xeberxweş, biaxiftin |
| bijarde | bijare |
| bijardin | bijartin |
| bijûlk | bûjang, mûjang |
| bilaw | belav |
| bilh | bêwec, bêfeyde, bilh |
| bilîmet | dahî, bilîmet |
| bilind | bilind, berz, bala |
| bilît | bilêt |
| bilq | peqlîşk, bilq, bilqok |
| bilûr | belûr, krîstal |
| binaxe | bingeh, esas |
| binçe | nifş, cêl |
| binçîne | bingeh, esas |
| binçîneyî | bingehîn, esasî |
| binema | bingeh, esas |
| binêşt | benîşt, bênîşt, 'ilk |
| binewş | binefş |
| binewşe | binefşî |
| binke | bingeh, esas |
| bir | hin piç |
| birader | dost, heval, birader |
| birajin | jinbira, jina birayê yekê/î |
| biraw | birî, qutkirî, veqetandî |
| biray hawpişt | birabav, birabab, kesên bavê wan yek e lê her yekê dayikek cuda heye (m) birabav, kesên wa dilsozî hev in qey birayên hev in |
| birdemenî | hûrûmûr |
| birdin | birin |
| birêk | hinek piçek |
| biring | cew, biring |
| birîtî | pêkhatî: Em kitêbe birîtî ye le sê beş Ev pirtûk pêk hatiye ji sê beşan |
| birjandin | biraştin |
| birjang | bûjang, mûjang |
| birjaw | biraştî |
| birmên | wêrek, biste, mêr |
| biro | birû here |
| birsêtî | birs, birçîtî, birsatî |
| birsî | birçî, birsî |
| birûske | telegraf, birûske çirûsk |
| birwa | bawerî |
| birwaname | karne, bawerîname |
| birxû | birxowî, boxrî, vîde, cer |
| birya | xwezî, keşke, xozî |
| biryar | biryar, qerar |
| bisên | bikir, bistîn, kiryar, ya/yê dikire / distîne |
| bişêwe | tevlihevî, alozî |
| biske | girnij, bişir |
| bit | pût, senem |
| biv | bive, xeter, talûke |
| bive | bive, xeter, talûke |
| biwêr | wêrek, biste, cesûr, bicesaret |
| biyanî | biyanî, xerîb, yabancî, ecnebî, xaricî |
| biyanû | bihane, hêcet, hincet |
| biz | boq, zîq (çavên vekirî) |
| bizan | pispor, zana |
| bizav | tevger, bizav, hereket |
| bizawtin | bizaftin, lezandin livandin |
| bizgur | bêbiha, erzan |
| bizir | berze, nediyar, nemewcûd, hinda, wenda |
| bizûtnewe | bizav, tevger, hereke |
| bi xatirê te | пока, увидимся |
| bihîstin | слышать |
| bi | per. ne ĉiam per aĝo mezuriĝas la saĝo |
| bi .. re | kun. Li iras kun mi |
| bi awayekî | iel |
| bi bîr anîn | memori |
| bi çi cure | kiel |
| bi cih kirin | meti |
| bi dawî bûn | fini |
| bi dest xistin | gajni |
| bi dijwarî | ege |
| bi fêde | utila |
| bi her awayî | ĉiel. ili ĉiel helpis al ni |
| bi heysûbeys | haste |
| bi hişkî | ege |
| bi kar anîn | funkcii uzi |
| bi lez, lezgîn. | rapida |
| bi lezûbez | haste |
| bi qêrînî girîn | krii |
| bi rastî | ja |
| bi rê ketin | lasi |
| bi ser de | cetere |
| bi ser ketin ( mînak? ) | sukcesi |
| bi tenê | nur |
| bi tevayî | tuta |
| bi tundî | ege |
| bi wî awayî | do |
| bi xatirê te | adiaŭ |
| bibandor | efika |
| biçûkî bûn | naski |
| bihar | printempo |
| bihêz | forta |
| bihîstin | aŭdi |
| bihuşt | |
| bijartin | elekti. |
| bijîşk | doktoro |
| bilind | alta |
| bilind kirin | levi |
| bin | sub. Sub la tablo |
| binmal | planko |
| biqewet | forta |
| bir ser ve bûn | dependi. |
| bira | frato |
| biratî | frateco bofratino |
| birêketin | foriro |
| birêz | s-ro sinjoro (bo mêr) sinjorino (bo jin) |
| biriqîn | lumi |
| birrîn | tranĉi (bi kêr) |
| biryar dan. | decidi |
| bisiklêt | biciklo |
| biyanî | fremda |